Immunologia_kl.doc Data utworzenia 1999-12

Immunologia_kl.doc Data utworzenia 1999-12-20 21:23 Anna M. Czarnecka
Co to jest antygen?
Antygenem jest każda cząsteczka zdolna wyzwolić odpowiedz immunologiczną. Większość antygenów to makrocząsteczki jak
białka i kwasy nukleinowe, komórki pochodzące od osobników genetycznie odrębnych od własnych, patogenne
mikroorganizmy, takie jak wirusy, bakterie, grzyby, pierwotniaki i robaki oraz takie twory (alergeny), jak pyłki czy naskórek
zwierzęcy. O ich antygenowości decydują makrocząsteczki na powierzchni komórek.
Jakie mamy leukocyty (krwinki białe)?
Agranulocyty:
Limfocyty:
Stanowią 25 – 40% wszystkich leukocytów.
Do krwi dostają się w postaci słabo aktywnej i dopiero kontakt z ciałem obcym (antygenem) pobudza je do działania.
Wytwarzane w szpiku kostnym czerwonym, w śledzionie i grudkach chłonnych przewodu pokarmowego, grasicy, węzłach
chłonnych.
Wyróżniamy:
•
Limfocyty T – gasicozależne – powstają w szpiku kostnym, skąd wędrują do grasicy i dopiero tam ulegają namnożeniu i
nabywają cech immunologicznych, z niej wędrują do innych narządów limfopoetycznych, gdzie dzielą się i stamtąd wędrują
do krwi, żyją nawet do 10 lat, jedne z nich to pomagające Th – 40%, wydzielają przekaźniki humoralne (interleukiny,
interferon, czynnik martwicy nowotworów) aktywujące limfocyty B i inne limfocyty T, to właśnie je atakuje HIV; drugie to
cytotoksyczne Tc - niszczą komórki zawierające obce antygeny, np. wirusy, oraz supresorowe Ts hamują aktywację
wywołaną przez Th.
•
Odpowiadają za reakcje immunologiczne typu komórkowego, np. przy odrzucie przeszczepu. Na powierzchni ich błon są
białka mogące wiązać swoiście antygeny.
•
Limfocyty B – szpikozależne - powstają głównie w czerwonym szpiku, nie przechodzą przez grasicę, żyją 4 – 10 dni.
•
Odpowiedzialne są za odporność typu humoralnego, ponieważ produkują immunoglobuliny (przeciwciała) – dokładnie są
prekursorami plazmocytów – komórek wytwarzających przeciwciała.
•
Limfocyty NK – naturalni niszczyciele - wykazują aktywność cytotoksyczną - niszczą komórki w których rozwijają się
wirusy, a także komórki nowotworowe za pomocą wytwarzanych przez siebie białek (perforyna – uszkadza błonę
komórkową obcych komórek).
Monocyty (makrofagi):
Stanowią 3 – 8% wszystkich leukocytów.
Są to komórki duże (największe spośród białych ciałek krwi), kuliste, o średnicy 10 -20 um.
Pochodzą głownie ze szpiku czerwonego.
Żyją do 5 dni.
Posiadają zdolność do diapedezy, szybkiego ruchu ameboidalnego i intensywnej fagocytozy (bardzo liczne lizosomy).
Po przejściu do tkanek i narządów stanowią część komórek układu siateczkowo – śródbłonkowego. Jest ich tam trzy razy
więcej niż we krwi.
Aktywowane są przez bakterie, pasożyty, wirusy, obce substancje chemiczne.
Biorą też udział przy usuwaniu uszkodzonych tkanek.
Kurują czynnością komórek tkanki łącznej.
Granulocyty:
Nuetrofile (granulocyty obojętnochłonne, mikrofagi tkankowe):
Stanowią (u człowieka) od 35 do 71% wszystkich leukocytów.
Są to komórki kuliste o średnicy 7-15 um (u człowieka 9-12 um);
Żyją 2 – 4 dni.
Mają zdolność nie tylko do diapedezy i fagocytozy, ale też do de granulacji, oddychania wybuchowego oraz odbioru i
wysyłania sygnałów w postaci cytokinin.
Podstawową funkcją jest obrona przed drobnoustrojami.
Bakterie trawią w lizosomach.
Degranulacja to uwalnianie enzymów i innych substancji aktywnych z ziarnistości cytoplazmy do środowiska.
Oddychanie wybuchowe to tworzenie wolnych rodników tlenowych przy udziale NADPH.
Po przejściu do ognisk zapalnych już nie powracają do krwi.
Całkowita pula zwiększa się pod wpływem toksyn bakteryjnych, szybko rozwijających się nowotworów.
Duże nagromadzenie ich i produktów ich rozpadu powoduje powstawanie tzw. ropy.
Acidofile (eozynofile, granulocyty kwasochłonne):
Stanowią od 0 do 8% wszystkich leukocytów.
Są to komórki o średnicy 8-20 um;
U człowieka żyją ok. 24 godziny.
Jak wszystkie leukocyty wykazują zdolności diapedezy, chemotaksji i fagocytozy.
Podstawową ich funkcją jest niszczenie obcych białek np. alergennych.
Szczególnie intensywnie tworzone są przy zarażeniu robakami, np. włośniem krętym, tasiemcami oraz w czasie chorób
bakteryjnych (np. szkarlatynie) i wirusowych (np. żółtaczce).
Przy chorobach zakaźnych np. dur brzuszny czy odra ich liczba maleje.
Inaktywują substancje wywołujące odczyn zapalny, choć przy rozwiniętym procesie patologicznym go nasilają.
Bazofile (granulocyty zasadochłonne):
Jest ich najmniej; od 0 do 2% wszystkich leukocytów.
Najmniejsze z granulocytów, średnica ich wynosi 8-14 um
Prawie nie wykonują ruchów pełzakowatych i nie mają zdolności do fagocytozy.
Immunologia_kl.doc Data utworzenia 1999-12-20 21:23 Anna M. Czarnecka
Ich podstawową funkcją ma być wydzielanie heparyny.
Wytwarzają też histaminę do osocza.
Przypuszcza się, że po przejściu do tkanek pełnią funkcję komórek tucznych.
Jak to jest u roślinek?
Odsyłam: Hoser strony 215 – 216. (nie chce mi się przepisywać)
Jak to jest u zwierząt?
Bezkręgowce wykazują tendencję do posiadania składników charakterystycznych dla układu odpornościowego, jak komórki
fagocytarne i niespecyficzne aglutyniny oraz lizyny w płynach ustrojowych. Charakterystyczna jest tu niska specyficzność lub
ograniczona pamięć. U zwierząt wtóroustych, takich jak rozgwiazdy i osłonice, zaobserwowano komórki morfologiczne podobne
do limfocytów i znaleziono dowody istnienia zaczątków głównego układu zgodności tkankowej, ale nie wyróżniono
immunoglobin.
Wszystkie kręgowce dysponują pełnym arsenałem składników układu, jak immunoglobuliny i układ zgodności tkankowej.
Jednak odpowiedzi u zmniennocieplnych kręgowców, jak bezżuchwowce, ryby chrzęstnoszkieletowe i płazy ogoniaste, są
bardziej powolne i mniej precyzyjne, a przede wszystkim od temperatury. Wydaje się, że ryby kostnoszkieletowe, płazy
bezogonowe (żaby + ropuchy), ptaki i ssaki rozwinęły w sposób niezależny precyzyjne odpowiedzi immunologiczne.
Co to jest odporność nieswoista i swoista?
Odsyłam: Hoser strona 217 (j. w.)
Jakie mamy odpowiedzi?
Odporność może się wyrażać dwoma sposobami:
Odpowiedz za pośrednictwem przeciwciał (humoralna) jest związana z występowaniem przeciwciał, wytwarzanych przez
komórki lilii limfocytów B, w płynach pozakomórkowych takich jak osocze, limfa czy wydzieliny zewnętrzne. Po prostu limfocyty
te po aktywacji zmieniają się z komórek produkujących receptory immunoglobulinowe (występujące na ich powierzchni) na
plazmocyty – komórki wytwarzające przeciwciała.
⇒ Przeciwciała są białkami, strukturalnie określanymi jako immunoglobuliny, które poprzez rodzaj miejsc wiążących –
charakteryzują się wysoką fizykochemiczną specyficznością w stosunku do wywołujących je antygenów.
Odporność za pośrednictwem komórek jest związana z limfocytami T mającym specyficzne receptory (wg. Hosera
determinanty antygenowe) na swojej powierzchni. Reakcje receptora z jego antygenem uruchamia proces uwalniania
fizjologicznie aktywnych limfokinin. Same limfocyty B też aktywuje interakcja antygenu z receptorem na ich błonie.
Ten rodzaj zabezpiecza przed grzybicami, wirusami i prątkami gruźlicy.
Uwaga: Na ogół antygen ma wiele determinantów i w odpowiedzi na niego wytwarzane jest wiele różnych przeciwciał.
Co to jest układ dopełniacza?
Układ dopełniacza to zestaw 11 enzymów biorących udział w odpowiedzi humoralnej. One z przeciwciałem niszczą antygen.
Przeciwciało połączone z antygenem to kompleks immunologiczny. Przeciwciało tego kompleksu wytwarza receptor - to do
tego receptora przyłącza się kompleks dopełniacza i uaktywnia się.
Związanie antygenu ze swoistym przeciwciałem unieszkodliwia antygen, a powstały kompleks jest eliminowany przez fagocyty.
Pamięć immunologiczna wiążą się z powstawaniem podczas pierwszego kontaktu z antygenem limfocytów długożyjących,
które mogą dotrwać do ponownego kontaktu z antygenem jako tzw. komórki pamięci. (patrz. rysunek 144 strona 220 Hoser)
Co to jest odpowiedz pierwotna i wtórna?
Odsyłam (po raz kolejny): Hoser strona 219.
Antygeny zgodności tkankowej (?).
J. w. strona 221 i 222.
Jakby komuś było gorzej z główką i chciał jeszcze poczytać, to polecam:
Ewy Z. : „Zarys fizjologii zwierząt” , PWN, Warszawa, 1987 r.
Jurd R. D. : „Biologia zwierząt – krótkie wykłady”, PWN, Warszawa, 1999 r.
Stryer L.: „Biochemia”, PWN, Warszawa, 1999 r.
Solomon, Berg, Martin, Villee: „Biologia”, MULTICO, Warszawa, 1996 r.
Traczyk w. : „Zarys fizjologii człowieka”, PZWL, Warszawa, 1989 i 1997 r.
Walawski J. : „Fizjologia człowieka”, ?,?, 1970 r.
Wiśniewski H.: „Biologia”, AGMEN, Warszawa, 1997 r.