EKONOMIKA – PROBLEMY OPŁACALNOŚCI, KALKULACJE

POLITECHNIKA WARSZAWSKA
Wydział Chemiczny
LABORATORIUM PROCESÓW TECHNOLOGICZNYCH
PROJEKTOWANIE PROCESÓW TECHNOLOGICZNYCH
Ludwik Synoradzki
Jerzy Wisialski
EKONOMIKA
Zasada opłacalności
Na początku każdego przedsięwzięcia jest człowiek
i jego pomysł, na produkt nowy, tańszy lub lepszy,
to znaczy taki, który ma szansę na znalezienie nabywców.
Jest sprawą oczywistą, że realizacja tego pomysłu ma na celu
osiągnięcie zysku finansowego, oraz że wymaga poniesienia
kosztów związanych z inwestycją.
Technolog musi zdawać sobie sprawę z konieczności
przeprowadzenia analizy ekonomicznej przedsięwzięcia, a więc
porównania
niezbędnych
nakładów
finansowych
ze
spodziewanym zyskiem jaki przyniesie produkcja i ustalenia,
czy jest możliwe uruchomienie opłacalnej produkcji oraz jaki
jest czas zwrotu poniesionych kosztów.
OPŁACALNOŚĆ PRZEDSIĘWZIĘCIA
Warunkiem realizacji pomysłu
opłacalności przedsięwzięcia.
jest
wykazanie
W najprostszym przypadku, kiedy zakład istnieje i mamy
do dyspozycji aparaturę, ewentualnie potrzebne są tylko drobne
przeróbki, możliwe do wykonania we własnym zakresie, podjęcie
decyzji o wdrożeniu jest stosunkowo proste.
Wystarczy posiadać środki obrotowe na pokrycie kosztów
produkcji do czasu zapłaty za sprzedaż wytworzonej partii produktu.
W przypadku większego przedsięwzięcia, zaczynającego się
od badań, a następnie wymagającego inwestycji polegającej
na budowie instalacji czy wręcz całego zakładu, ostateczną decyzję
poprzedza szczegółowa analiza opłacalności przedsięwzięcia.
OPŁACALNOŚĆ
Analizę opłacalności technologii zaczynamy już w fazie badawczej
lub nawet przed podjęciem decyzji o rozpoczęciu badań.
Kolejne opracowania dotyczące zagadnień ekonomicznych znajdują
się w projekcie procesowym i w budowlanym (d. ZTE).
W miarę potrzeb opracowuje się specjalne materiały jak analiza
wykonalności (feasibility study) czy biznes plan potrzebne, np. do
otrzymania kredytu.
Ostateczne opracowanie takich materiałów należy zwykle do
odpowiednich specjalistów (ekonomistów).
Podstawą opracowania jest opłacalność procesu, dlatego
technolog badacz musi sam rozwiązać wiele problemów
ekonomicznych, żeby przedsięwzięcie zakończyło się sukcesem.
Trudno przekonać przyszłego inwestora o konieczności ponoszenia
wydatków na badania, bez stworzenia wizji opłacalnego procesu.
Koszt inwestycji





badania
marketing
inwestycja
projekt
kredyt
Koszt badań zależy głównie od złożoności i znajomości procesu.
Koszt marketingu wiąże się z wprowadzeniem produktu na
rynek; obejmuje promocję i sprzedaż.
Koszt inwestycji a zysk z produkcji
Koszt inwestycji zależy od wybranego wariantu:
 dostosowanie istniejącej instalacji  najtańsze
 budowa nowej instalacji wykorzystując istniejącą infrastrukturę i
budynki
 budowa zupełnie nowego zakładu  najdroższe
Koszt projektu również zależy od wybranego wariantu
Przychód – Koszty produkcji = Zysk brutto
Zysk brutto – podatek = Zysk netto
Uwaga:
brutto
dopóki spłacamy zaciągnięte kredyty, odpowiednia część zysku
zwolniona jest od podatku (raty kredytowe wchodzą w koszty)
Podział zysku netto:
Rozwój (badania i inwestycje)
Konsumpcja (dywidenda)
CZAS ZWROTU (pay back)
poniesionych kosztów inwestycyjnych
Im ten czas jest krótszy tym przedsięwzięcie jest atrakcyjniejsze.
Dopiero po upływie tego czasu można mówić o realnym zysku,
a odzyskane fundusze zainwestować w kolejny projekt.
KALENDARZ PŁYWÓW FINANSOWYCH
Przychód
PRZYCHODY
INWESTYCJA
1
2
3
4
5
6
7
KOSZTY PRODUKCJI
Lata
Przykład:
Inwestycja 1.000.000 zł
ROK
Zysk netto (cash-flow) [zł]
Zysk skumulowany [zł]
1
200.000
200.000
2
3
275.000
310.000
475.000
785.000
4
300.000
1085.000
5
220.000
1.305.000
CZAS ŻYCIA PRODUKTU
Jak długo warto prowadzić daną produkcję ?
+
0
-
Badania
Rozwój
Planowanie
Wprowadzani
Budowa
e
Wzrost
Dojrzałość
Nasycenie
Spadek
Opłacalność procesu a skala produkcji
Jak zależy opłacalność produkcji od skali procesu?
Im większa skala tym lepsza opłacalność
PRÓG RENTOWNOŚCI (break-even point)
Wielkość produkcji, która nie pozwala na uzyskanie ani
(Obliczany
zysku ani straty. Rezultat jest równy
zeru.dla danego przedziału czasu)
wartość
ZYSK
PRZYCHÓD = wielkość podukcji  cena
KP – KOSZTY PRODUKCJI =
wielkość produkcji  koszt jednost.
KS – KOSZTY STAŁE
KS + KP = koszt całkowity – Techniczny
Koszt Wytworzenia (TKW)
STRATA
KS
PR – PRÓG RENTOWNOŚCI
KS
PR
PR
wielkość produkcji
Uwaga: jeśli obniżymy koszty stałe szybciej osiąga się
próg rentowności
CENA a ZYSK
Cena zależy od polityki producenta (sprzedawcy) i rynku.
W stanie równowagi decyduje o niej prawo podaży i popytu.
Zysk jest różnicą między ceną a poniesionymi kosztami.
Techniczny koszt wytwarzania (TKW) suma kosztów niezbędnych do
wytworzenia jednostki produktu – ważny element kalkulacji ceny.
Często
stosowaną
metodą
obliczania
TKW
jest
po
prostu
zsumowanie kosztu surowców, kosztu robocizny i tzw. narzutów
obejmujących pozostałe koszty produkcji (energia, koszty utrzymania
ruchu itd.) określonych współczynnikiem, np. jako % kosztu
robocizny.
Uproszczona struktura kalkulacji ceny /zł/kg
1.
2.
3.
Koszt surowców
Koszt robocizny
Koszty wydziałowe, zakładowe (Narzuty)
4.
Techniczny koszt wytwarzania (TKW) = 1+2+3
5.
Zysk (brutto) = 6 – 4
6.
Cena
7.
Podatek (np. 19% zysku brutto)
8.
Zysk (netto) = 5 – 7