Hrynaszkiewicz-Ołów Paulina, Wysocka Monika, Przestępczość

Paulina Hrynaszkiewicz-Ołów, Monika Wysocka
Akademia Marynarki Wojennej im. Bohaterów Westerplatte w Gdyni
Adres e-mail: [email protected]
Przestępczość zorganizowana, okołoprostytucyjna oraz seksualna
w europejskich obozach dla uchodźców
Wraz z natężeniem się migracji z Bliskiego Wschodu oraz Afryki do państw na
kontynencie europejskim, rozpoczął się proces powstawania coraz większej ilości nowych
obozów dla uchodźców i zaczęły zapełniać się te już istniejące.
W niniejszym artykule autorki mają na celu przedstawienie skali oraz przyczyn
problemu przestępczości w europejskich obozach dla uchodźców: zarówno ze strony
imigrantów jak i rodzimych mieszkańców Państw, które masowo przyjmują ludność
z obszaru Bliskiego Wchodu i Afryki. Autorki poddadzą analizie obozy położone w obszarze
Europy Zachodniej: w Niemczech i Francji, bo właśnie tam skala problemu jest największa.
Ponadto zostanie podjęta próba oceny zaangażowanych sił i środków do zapobiegania
i zwalczania tego zjawiska, jak i również autorki postarają się ukazać czy Rzeczpospolita
Polska jest narażona na takie zagrożenia i czy można im zapobiec.
Wstęp
Przyczyną kryzysu migracyjnego na kontynencie Europejskim jest masowy napływ
imigrantów z obszarów Azji Zachodniej, Afryki Północnej, a także krajów bałkańskich
głównie do krajów Europy Zachodniej: do krajów uznawanych za bogate, krajów
członkowskich zarówno Unii Europejskiej jak i Europejskiego Obszaru gospodarczego.
Podkreśla się, że obecna fala imigracji jest największa od czasów II wojny światowej.
Podłożem do fali imigrantów jest trwająca od 2011 roku wojna w Syrii oraz obalenie rządów
al.-Kadafiego, którego skutkiem była destabilizacja sytuacji w Libii i masowe jej opuszczanie
(Ceglińska, 2015).
Napływ setek tysięcy ludzi na terytorium Unii Europejskiej zarówno poszukujących
ochrony przed prześladowaniem i wojną w krajach pochodzenia jak i poszukujących lepszego
bytu, stawia państwa członkowskie przed wielkim wyzwaniem, jakim jest ich przyjęcie. Rok
2015 był rekordowym pod względem liczby cudzoziemców, którzy ubiegali się o udzielenie
im ochrony międzynarodowej w Europie. Począwszy od stycznia do sierpnia 2015 r. do
krajów członkowskich UE przybyło ok. 720 tys. osób, które wnioskowały o nadanie statusu
uchodźcy (Latest asylum trends, 2015).
1
Imigranci przyjmowani są i lokowani w specjalnych ośrodkach, gdzie zapewnioną
mają m.in. opiekę socjalną i opiekę medyczną. Wraz z napływem setek tysięcy ludzi zaczęły
powstawać nawet specjalne obozy, ponieważ w działających dotychczas ośrodkach
brakowało miejsc. A w miejscach, w którym gromadzi się duża liczba ludności i stanowią one
obszary dużych jej skupisk, dochodzi do różnego typu przestępstw. Dotyczy to również takich
miejsc jak obozy dla uchodźców, które często są przeludnione czego konsekwencją są bunty,
masowe protesty i dopuszczanie się czynów zabronionych. Do najczęściej popełnianych
przestępstw należą te z grupy przestępczości zorganizowanej, okołoprostytucyjne oraz na tle
seksualnym. Ale czy tylko imigranci są sprawcami?
Przyczyny migracji do Europy w XXI wieku
Europa w świadomości większości obywateli państw afrykańskich czy azjatyckich jest
krainą mlekiem i miodem płynącą, gdzie po przybyciu wszystkie ich problemy i zmartwienia
zostaną rozwiązane. Stary kontynent a szczególnie jego zachodnia część od zawsze stanowiła
punkt docelowy dla migracji wielu ludzi, przede wszystkim ze względów ekonomicznych.
Jednakże momentem przełomowym w historii migracji tego regionu jest XXI wiek, ponieważ
obecnie przeżywa on największą ich falę. Nie ma jednego powodu, którym można by
scharakteryzować ten problem i wyjaśnić źródła tego zjawiska. Autorki w niniejszym artykule
przedstawią najczęściej występujące powody migracji.
Przyczyn migracji do Europy jest wiele, w zależności od pochodzenia migrantów
można wyróżnić kilka ich rodzajów. Z całą pewnością za najważniejsze można uznać te
polityczne, społeczne i ekonomiczne. Początek masowym migracjom do Europy dała Arabska
Wiosna, która rozpoczęła się w grudniu 2010 roku i zaangażowała kraje Bliskiego Wschodu
oraz Afryki Północnej. Spowodowało ją przede wszystkim dyktatura panująca w krajach tego
regionu, ale również bezrobocie, głód, nepotyzm i korupcja. Obywatele tych regionów liczyli
na polepszenie swojej sytuacji na poziomie politycznym, społecznym i ekonomicznym,
jednakże tak się nie stało. Wynikiem tego stały się masowe migracje na Stary Kontynent.
Syryjczycy i Irakijczycy migrują, ponieważ uciekają przed wojną, która pochłonęła już setki
tysięcy ofiar i nadal społeczeństwo międzynarodowe nie podjęło wystarczających środków,
aby zatrzymać to co się tam dzieje, zarówno ze strony prezydenta Bashara al Assada jak
i ISIS. Erytrejczycy przed reżimem wojskowym, który całkowicie zdominował obywateli.
Podobna jak w Syrii panuje sytuacja w Sudanie Południowym pochłoniętym wojną, gdzie
ludzie żyją w skrajnym ubóstwie i za wszelką cenę próbują się stamtąd wydostać.
2
Somalijczycy natomiast chcą uciec przed chaosem, strzelaninami i biedą1. Warto również
wspomnieć o Libijczykach, którzy w wyniku Arabskiej Wiosny stali się obywatelami państwa
upadłego, doprowadziła ona do katastrofy humanitarnej i upadku gospodarczego kraju.
Ponadto aneksja Krymu oraz konflikt na Ukrainie doprowadził do masowych migracji z tego
państwa – szczególnie do Polski. Oczywiście wśród migrantów znajdują się również
imigranci ekonomiczni, których celem jest przede wszystkim polepszenie swojego statusu
ekonomicznego. Podzielić ich można na dwa rodzaje, pierwsi przybywają w celu pracy
zarobkowej, natomiast drudzy, aby wykorzystać system pomocy socjalnej – bogatych państw
Unii Europejskiej. Nierzadko zdarza się tak, że ci imigranci ekonomiczni podszywają się pod
uchodźców. W styczniu 2016 roku Komisja Europejska przyznała, że 60 procent migrantów
do Europy to imigranci ekonomiczni2. Wśród nich najczęściej są obywatele Tunezji, Maroka
i Pakistanu.
Na podstawie powyżej zawartych informacji stwierdza się, że źródłem migracji do
Europy są przede wszystkim względy polityczne oraz ekonomiczne. Ludzie przemieszczają
się na Stary Kontynent z powodu wojny lub dyktatury, które nie dają im możliwości
prowadzenia normalnego życia w lub pragną polepszyć swój status materialny.
Uchodźca a imigrant – różnice wobec prawa
W mediach bardzo często błędnie stosowane są terminy imigrant i uchodźca, które to
są używane jako synonimy. Dodatkowo można usłyszeć takie zwroty jak nielegalny uchodźca
czy nielegalny imigrant. Nielegalne może być tylko i wyłącznie przekraczanie granic, a nie
człowiek. Według powszechnej opinii uchodźcy i imigranci to tożsame grupy których nazwy
można stosować zamiennie. Otóż jest to myślenie błędne powtarzane w mediach, które jest
niezgodne z prawem międzynarodowym.
Podstawową różnicą jest powód wyjazdy poza granice rodzimego kraju: osoba
starająca się o status uchodźcy jest zmuszona do opuszczenia kraju bez możliwości powrotu.
Natomiast imigrant robi to dobrowolnie na przykład ze względów ekonomicznych, z chęci
poprawienia jakości życia. Może w każdym momencie wrócić do kraju swojego pochodzenia.
Zgodnie z art. 1 Konwencji Genewskiej z 28 lipca 1951 (Polska ratyfikowała ją w
1991 roku) roku oraz Protokołu Nowojorskiego, uchodźcą jest osoba, która spełnia na
stępujące warunki:
− przebywa poza swoim krajem pochodzenia;
1
http://swiat.newsweek.pl/uchodzcy-trzy-glowne-przyczyny-wielkiej-emigracji-z-afryki,artykuly,370503,1.html
http://www.polskieradio.pl/5/3/Artykul/1575307,Raport-do-UE-dociera-coraz-wiecej-imigrantowekonomicznych
2
3
− żywi uzasadnioną obawę przed prześladowaniem ze względu na rasę, religię;
− narodowość, przynależność do określonej grupy społecznej lub poglądy polityczne;
− z powodu tej obawy nie może lub nie chce korzystać z ochrony swojego kraju
pochodzenia.
Należy dodać, że nie każdy przejaw złego i niestosownego traktowania jest
prześladowaniem. Pojęcie to należy rozumieć jako poważne naruszenie praw człowieka. Brak
pracy, złe warunki życia, ubóstwo czy pauperyzacja społeczeństwa nie przyczynią się do
uzyskania statusu uchodźcy. W dokumentach umieszczone są ponadto klauzule wyłączające.
Zgodnie z nimi osoba nie może uzyskać statusu uchodźcy, która popełniła zbrodnię przeciw
pokojowi,
zbrodnię
wojenną,
zbrodnie
przeciw
ludzkości,
poważne
przestępstwo
niepolityczne, albo czyn sprzeczny z celami i zasadami ONZ. Udzielenie statusu uchodźcy,
bądź odmowa jego udzielenia ma miejsce w ramach specjalnej procedury sprawdzającej, na
podstawie przepisów ustawy z 13 czerwca 2003 r., o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Kim jest imigrant, 2015)
Natomiast imigrant jest cudzoziemcem, który opuścił kraj swojego pochodzenia
najczęściej w celu poprawienia jakości życia i znalezienia pracy. Przybył do Polski na pobyt
albo czasowy albo w celu zamieszkania na stałe. Przebywa na terytorium Rzeczpospolitej
Polski na podstawie stosownego pozwolenia administracyjnego, które to wynika ze spełnienia
przesłanek ustawowych. Imigranci w Polsce są najczęściej cudzoziemcami podejmującymi
naukę lub prace w naszym kraju. Imigranci, którzy nie posiadają ważnego zezwolenia na
pobyt lub wjechali na terytorium bez zezwolenia powinni się liczyć z możliwością wydalenia
z terytorium Polski i czasowego zakazu ponownego wjazdu.
Cudzoziemiec, który otrzymał status uchodźcy nabywa szereg praw:
− prawo pobytu w Polsce – uchodźca nie może być wydalony z Polski, poza wyjątkowymi
okolicznościami, o których mowa w art. 32 i 33 Konwencji Genewskiej. Cudzoziemcowi,
który uzyskał status uchodźcy wydaje się kartę pobytu,
− możliwość podróżowania za granicę – uchodźca otrzymuje dokument podróży, nazywany
paszportem genewskim,
− prawo do pracy – uchodźca może pracować na takich samych zasadach, jak obywatel
polski, to znaczy, że nie potrzebuje specjalnego zezwolenia na pracę,
− prawo do prowadzenia działalności gospodarczej na takich samych zasadach, jak
obywatel polski,
− prawo do świadczeń pomocy społecznej,
pielęgnacyjnego i wychowawczego,
4
otrzymywania zasiłków rodzinnego,
− prawo do nauki w szkołach podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych (licea,
technika), oraz w szkołach wyższych,
− prawo do ubezpieczenia zdrowotnego: uchodźca może ubezpieczyć się dobrowolnie
w Narodowym Funduszu Zdrowia lub podlega obowiązkowi
− ubezpieczenia zdrowotnego, wynikającego z umowy o pracę,
− prawo do pomocy integracyjnej,
− możliwość ubiegania się o obywatelstwo polskie na korzystniejszych warunkach, niż inni
cudzoziemcy (Status uchodźcy, 2013)
Europejskie obozy dla uchodźców - sytuacja w wybranych obozach na przykładzie
obozu Tempelholf w Berlinie i francuskiego Calais
Na terenie Europy znajduje się wiele obozów dla uchodźców. W zależności od statusu
migrantów można podzielić je na kilka rodzajów. Wśród nich wyróżnia się:
− obozy dla uchodźców przebywających tymczasowo na terenie Unii Europejskiej
i oczekujących na deportację (na mapie zaznaczone kolorem czerwonym);
− obozy dla uchodźców, którzy niedawno przybyli na teren Unii Europejskiej i zostaną
poddani procedurze sprawdzającej ich tożsamość i status (na mapie zaznaczone
kolorem niebieskim);
− obozy łączące uchodźców, którzy mają być deportowani z dopiero przybyłymi (na
mapie zaznaczone kolorem fioletowym);
− więzienia
wykorzystywane
do
zatrzymywania
cudzoziemców
poddawanych
procedurze administracyjnej (na mapie zaznaczone kolorem zielonym)3.
Opracowane na podstawie: The Principal Spaces of Detention (Dostępne w internecie:
http://www.migreurop.org/IMG/jpg/map_18-1_L_Europe_des_camps_2011_v11_EN.jpg, data 1.05.2016)
3
5
Rys. 1. Obozy dla uchodźców na terenie Europy
Źródło: http://www.migreurop.org/IMG/jpg/map_18-1_L_Europe_des_camps_2011_v11_EN.jpg
Dwa z obozów zostaną opisane poniżej, aby ukazać w jaki sposób funkcjonują i jak
w nich wygląda sytuacja od wewnątrz.
Obóz Tempelhof, Berlin, Niemcy
Tylko w 2015 roku do Niemiec przybyło 1.2 mln imigrantów. W niemieckich
ośrodkach dla imigrantów i obozach występują szeregi konfliktów na tle kulturowym,
etnicznym i religijnym. Poza tym ludzie mieszkają na małej przestrzeni skutkującej brakiem
prywatności. Powyższe czynniki są przyczyną powstawania poważnych konfliktów wewnątrz
ludności migrującej. Z drugiej strony niezadowoleni rozwojem sytuacji obywatele Niemiec
coraz częściej zasilają grupy rozszerzające na cały kraj „prawicową agitację” i poglądy. Co
jest przyczyną napięć na linii obywatele – migranci ora w środowisku samych imigrantów?
Najliczniejszym obozem na terytorium Niemiec jest obóz w Berlinie. Władze
berlińskie, by znaleźć miejsce przybyłym osobom, zdecydowały o przeznaczeniu kilka
hangarów zamkniętego kilka lat temu lotniska Tempelhof. Powierzchnia budynku portu
lotniczego dysponuje 300 tys. metrów kwadratowych. Obserwując nasilającą się falę
imigracji bardzo szybko powstały tam boksy sypialniane, stołówki, obszary sanitarne a także
poradnie lekarskie i pomieszczenia socjalne. Planowane jest, aby dawne lotnisko przyjęło
docelowo 2,3 tys. imigrantów.
6
W obozie mieszkają Pakistańczycy, Syryjczycy, a nawet Senegalczycy. Większość nie
jest zadowolona z opieki socjalnej zagwarantowanej przez niemieckie władze. Pokoje są
przepełnione i często mieszka w nich po kilka rodzin wieloosobowych. Jeżeli chodzi o kwoty
pieniężne to plasują się na poziomie 100 – 200 euro na miesiąc. Według raportu Ministra
spraw socjalnych Berlina Mario Czaja do Berlina dociera dziennie około 60 – 700 osób
i coraz trudniej jest znaleźć wolne kwatery.
Administratorem ośrodka na terenie dawnego lotniska Tempelhof jest firma Tamaja,
która świadczy usługi socjalne. Szefem tej organizacji jest Michael Elias i on również
wskazuje na wiele utrudnień w prowadzeniu ośrodka: należy uważać na przydzielanie osób
zarówno pod względem etnicznym, nie wskazane jest mieszanie skonfliktowanych nacji.
Ponadto pomieszczenia prysznicowe mszą być strzeżone, aby uniknąć incydentów
związanych z molestowaniem kobiet (te również miały miejsce). Dlatego też samotne kobiety
i rodziny są umieszczane w oddzielnej części lotniska. W masowych ośrodkach imigranci nie
powinni przebywać dłużej niż przez okres dwóch tygodni, jednak z braku wolnych miejsc
w ośrodkach i mieszkaniach czas pobytu w zatłoczonych obozach wydłuża się nawet do kilku
miesięcy.
Obóz w Calais, Francja
Calais to niewielkie, nadmorskie miasto położone w północnej części Francji. Według
władz francuskich w obozie dla uchodźców pod Calais przebywa 3,7 tys. imigrantów.
Wolontariusze z niosących pomoc stowarzyszeń twierdzą, że jest ich znacznie więcej.
Najwięcej z nich stanowią obywatele Afganistanu, Syrii, Etiopii, Sudanu i Iraku. Czas
przebywania w obozie równa się nawet kilku miesiącom. Celem większość osób
mieszkających w obozie jest przemieszczenie się do Wielkiej Brytanii, którą dzieli od
wybrzeża francuskiego kanał La Manche. Próbują za pomocą promów, ciężarówek,
Eurotunelu również. Nierzadko kierowcy ciężarówek są przez nich atakowani w celu
wymuszenia transportu na brytyjskie wyspy. Wielka Brytania płaci Francji 12 mln funtów za
pomoc w zapewnieniu wszelkich zabezpieczeń przed napływem imigrantów. Taka sytuacja
przyczynia się do rozwoju przemytu i tworzenie się gangów przemytniczych. Ze względu na
coraz to wyższą liczbę imigrantów grupy przestępcze zintensyfikowały działanie. Organizują
przedostanie się imigrantów do Wielkiej Brytanii pociągiem lub ciężarówką.
Obóz położony jest
na terenie zlikwidowanego wysypiska śmieci w sąsiedztwie
zakładów chemicznych. Wszystko w obozie jest prowizoryczne. Brakuje miejsc sanitarnych
oraz pewnego schronienia przez niskimi temperaturami. Imigranci przebywają w namiotach
przygotowanych z plandek i gałęzi z podłogami zrobionymi z drewnianych palet. Warunki
7
życia są niedopuszczalne. Władze francuskie jedynie na kilka godzin dziennie otwierają tzw.
„ośrodek popołudniowy”, w którym imigranci mogą skorzystać z urządzeń sanitarnych
i otrzymać ciepły posiłek. Jednak ze względu na ich liczbę znajdująca się w obozie na
udogodnienia oczekuje się wiele godzin. Istnieje potrzeba zapewnienia minimalnego dostępu
do bieżącej wody, toalety, szkoły i regularnego wywożenia śmieci. Władze francuskie są
jednak zdania, że jeśli zapewni jakiekolwiek udogodnienia, przyczyni się to do przybycia
kolejnych imigrantów.
Nawet w obozie imigranci podzieleni są na społeczności zarówno pod względem
etnicznym jak i religijnym. Wewnątrz obozu organizują życie: powstają tu sklepy
z żywnością oraz artykułami życia codziennego.
Obóz rozrósł się do rozmiarów tak wielkich, że tworzy niemal getto. Starcia z policją
i służbami Calais są niemal codziennością. Francuska policja na terenie obozu niemal nie
interweniuje, ponieważ w starciu z taka ilością zamieszkałych tam i nieprzychylnie
nastawionych osób stanowiłaby zagrożenie dla funkcjonariuszy. Funkcjonują tam nielegalne
sklepy, restauracje a nawet nocne kluby. Każda z tych działalności jest nielegalna
i nieopodatkowana i niezarejestrowana. Ponadto występują napięcia pomiędzy chrześcijanami
i muzułmanami jak i również stosunki z mieszkańcami samego Calais. Francuzi są ofiarami
głównie kradzieży dokonywanych najczęściej w nocy. Ponadto obrót francuskich
przedsiębiorców z opisywanego terenu od momentu zamieszkania imigrantów spadł o prawie
połowę, chodzi głównie o usługi gastronomiczne oraz turystyczne wyniającego nadmorskiego
położenia miasteczka.
Na początku marca 2016 roku władze francuskie rozpoczęły likwidację części obozu –
w pierwszym tygodniu udało się zlikwidować ¼ jego całkowitej powierzchni. Władze
Brytyjskie wspomogły prace francuskie kwotą wynoszącą 22 miliony euro, która ma wpłynąć
na zażegnanie kryzysu w portowym Calais: rozbiórkę obozu, przesiedlenie imigrantów oraz
zapewnienie odpowiedniej infrastruktury bezpieczeństwa aby imigranci nie przedostawali się
w nielegalny sposób do Wielkiej Brytanii wyłącznie z celów ekonomicznych.
Opisana sytuacja w największych w Europie Zachodniej obozach wskazuje, że jeśli
warunki życia wśród imigrantów zamieszkających w obozach nie zmienią się, niepokoje
społeczne będą się nasilać coraz bardziej. Coraz większa liczba imigrantów i brak miejsc
zamieszkania wpłynął nie tylko na konflikty wewnątrz środowiska cudzoziemców, ale
również będzie miało skutki i oddziaływać będzie na rodzimych mieszkańców Niemiec
i Francji. Napływ imigrantów nie tylko jest przyczyną napięć społecznych i konfliktów, ale
równie dotkliwie dotyka sferę ekonomiczną i przedsiębiorczą opisanych wyżej terenów.
8
Teren masowo zamieszkały przez imigrantów dużo traci na atrakcyjności pod względem
chociażby turystyki i rekreacji, czego skutkiem są potężne straty finansowe głównie
w sezonie letnim.
Przestępczość w obozach dla uchodźców
Obozy dla uchodźców są środowiskiem wiktymogennym, wśród najczęściej
popełnianych w przestępstw są te na tle seksualnym, okołoprostytucyjne oraz przestępczość
zorganizowana. Autorki starały się przedstawić, każdy z problemów w najbardziej precyzyjny
i obiektywny sposób, na jaki pozwalały pozyskane przez nie materiały.
Według ostatnich doniesień prasowych oraz raportów sporządzonych przez niemieckie
służby i holenderską policję, coraz częściej w obozach dla uchodźców dochodzi do
przestępstw na tle seksualnym. Przede wszystkim wyróżnia się przestępstwa takie jak napaści
seksualne, molestowanie i gwałty. Początki tego zjawiska mają miejsce już w trakcie migracji
do Europy. Badania przeprowadzone przez Amnesty Iternational na kobietach pokazały, że
czuły się zagrożone i znajdowały się w ciągłym niebezpieczeństwie4. Przyczyną przeniesienia
tego zjawiska do obozów dla uchodźców jest sprzyjające w nich środowisko. Przebywa tam
przeważająca liczba mężczyzn. Ponadto ze względu na przepełnienie ośrodków kobiety
i mężczyźni są zmuszani do korzystania ze wspólnych pomieszczeń sypialnianych oraz
sanitarnych, co powoduje już na wstępie konflikty, wynikające z różnić etnicznych,
religijnych czy kulturowych. Co więcej ofiary nie zgłaszają żadnych niepożądanych
zachowań skierowanych przeciwko nim, ponieważ boją się ze strony swoich oprawców
zemsty. Problemem jest również ignorowanie i bagatelizowanie tych ewidentnych naruszeń
prawa, ze strony władz państw przyjmujących, aby nie napędzać postaw anty-imigranckich
wśród autochtonów. W ośrodkach były wydawane zalecenia, aby kobiety i dziewczynki nie
poruszały się same po obozie, a w szczególności wieczorami, zamiast podjąć nowe środki
zapobiegawcze.
Równocześnie należy podkreślić, że przestępczość seksualna nie jest
popełniana przez imigrantów wyłącznie w ośrodkach, ale również poza nimi, na
obywatelkach np. Niemiec. Do najbardziej zatrważających zachowań tego typu doszło w
sylwestra 2015 roku w niemieckiej Kolonii i innych miastach niemieckich, kiedy to wiele
kobiet zostało zaatakowanych seksualnie, molestowanych, a nawet zgwałconych. Sytuacja
została ujawniona dopiero po kilku dniach, ponieważ władze za wszelką cenę starały się ją
zachować w tajemnicy. Reakcja ta wywołała masowe protesty obywateli niemieckich
i krytykę międzynarodową, a władze zostały zmuszone do tego, aby przestać zaprzeczać
4
http://swiat.newsweek.pl/kobiety-uchodzczynie-imigrantki-w-trudenj-podrozy-do europy,artykuly,381303,1
.html
9
faktom, iż nie są w stanie w pełni sobie poradzić z problemami generowanymi w obozach.
Kolejnym niemniej ważnym problemem jest kwestia karania sprawców za popełnianie
przestępstw tego typu. Wyroki, które zapadały do tej pory w sprawach tego typu są
stosunkowo niskie i mało uciążliwe w skutkach, co w konsekwencji utwierdza sprawców
o ich bezkarności. Sytuacja ma ulec zmianie, ale do tej pory nie ma na ten temat żadnych
informacji. W wyniku wydarzeń mających miejsce między innymi w Kolonii, społecznych
protestów oraz opinii międzynarodowej – w Holandii wyznaczono odpowiednią jednostkę
Policji do pracy z imigrantami; niemieccy funkcjonariusze policji mają prowadzić statystykę
dot. przestępstw popełnianych przez imigrantów, ponadto dokładać wszelkich starań, aby
ukarać sprawców przestępstw i przestać je ignorować. Czy tego typu działania odniosą skutki
czas pokaże, jednakże do momentu, w którym władze przede wszystkim niemieckie nie
przyznają, że sytuacja jest trudna i trzeba podjąć bardziej radykalne środki to nic się nie
zmieni na lepsze.
Przestępstwa okołoprostytucyjne czyli sutenerstwo i stręczycielstwo oraz sama
prostytucja stanowią ogromny problem pośród społeczności imigrantów w obozach dla
uchodźców. Ofiarami tego procederu są najczęściej kobiety i dziewczynki. Według informacji
przekazywanych przez niemieckie media, kobiety przebywające w obozach są przymuszane
do prostytuowania się zarówno przez swoich mężów jak i obcych im mężczyzn. Tak jak
w przypadku powyżej opisywanych przestępstw, ofiary obawiają się zemsty ze strony swoich
oprawców, dlatego bardzo często nie wnoszą przeciwko nim oskarżeń. Ponadto szukając
sprawiedliwości dla siebie, często poddawane są one wtórnej wiktymizacji. Spowodowane
jest to długością procedury prowadzonej przez organy odpowiedzialne za ściganie i karanie
sprawców. Wyeliminowanie tego czynnika powinno być jedną ze spraw priorytetowych.
Przede wszystkim, aby pokazać ofiarom, że nie są pozostawione bez pomocy oraz sprawcom,
że nie są bezkarni. Głównym czynnikiem determinującym skalę popełnianych przestępstw na
tle seksualnych i okołoprostytucyjnych jest ten ekonomiczny. Tego typu proceder przynosi
największe zyski zaraz przy handlu ludźmi, bronią i narkotykami. Dlatego z pełną
stanowczością, efektywnością i zdecydowaniem powinien być zwalczany. Dopóki do
problemu nie podejdzie się w taki sposób, nie będzie możliwości, aby go zminimalizować
a ostatecznie wyeliminować.
Przestępczość zorganizowana jest jednym z największych problemów towarzyszącym
masowej migracji ludności do Europy w XXI wieku. Tak jak poprzednio opisywano,
spowodowane jest to przede wszystkim czynnikiem ekonomicznym. W przypadku migracji
ludności na Stary Kontynent najbardziej dochodowymi przestępstwami jest przemyt i handel
10
ludźmi. Przemytnicy oraz handlarze ludźmi wykorzystują bezsilność, determinację
i desperację ofiar biedy, prześladowań i wojny Ludzie, aby zaznać spokoju i bezpieczeństwa
są w stanie zapłacić kilka tysięcy EURO przemytnikowi i zaryzykować życie swoje oraz
rodziny. Nierzadko się zdarza, że w trakcie tego procederu tracą życie na morzu lub
w ciężarówkach, a ich los oraz winni ich śmierci zostają bezkarni. Często w konsekwencji
swoich działań stają się ofiarami handlu ludźmi, przeznaczonymi do pracy przymusowej,
żebractwa czy prostytucji. Według Europolu zaginęło około 10 tysięcy dzieci, które przybyły
do Europy bez opieki5. Zmusza się je przede wszystkim do handlu narkotykami
i prostytuowania się. Ponadto przemyca się ludzi, aby walczyli w szeregach ISIS i dołączyli
do terrorystów w Europie, szczególnie dotyczy to chłopców i młodych mężczyzn. Granice
również przekraczają terroryści, którzy podszywają się pod uchodźców, aby dostać się do
Europy. Kobiety i dziewczynki są wywożone do pracy niewolniczej oraz prostytucji. System
funkcjonujący w Unii i mający nieść pomoc jest wadliwy i nieszczelny. Pierwszym
i najważniejszym krokiem, który pozwoli na rozwiązanie problemu, jest zaakceptowanie
i przyznanie, że problem istnieje, a przyjęte do tej pory działania się nie sprawdziły.
Czy
można
zapobiec
przestępstwom
towarzyszącym
migracji
albo
je
zminimalizować? Odpowiedź na to pytanie jest prosta, można zminimalizować tego typu
przestępczość. Jednakże trzeba zaangażować odpowiednią ilość sił i środków, aby tego
dokonać. Skoncentrować się należy na kilku różnych aspektach i zacząć działać
interdyscyplinarnie oraz wielopłaszczyznowo, aby odnieść zadowalające efekty. Co zostanie
przedstawione w dalszej części artykułu.
Przyjmowanie uchodźców w Polsce
Polska jako sygnatariusz konwencji genewskiej z 1951 r.
zadeklarowała, że po
nadaniu imigrantowi statusu uchodźcy zapewni mu odpowiednie warunki do integracji, aby
mógł stać się pełnoprawnym członkiem społeczeństwa. Obecnie w naszym kraju przebywa
1500 osób legitymujących się statusem uchodźcy oraz ok. 4000 osób korzysta z innej formy
ochrony prawnej (m.in. pobyt czasowy). Kwestia uchodźcy istnieje na tapecie już od jakiegoś
czasu, a związane jest to z ogarniętą wojną Syrią oraz destabilizacją państwa Libii. Polska
z racji swojego członkostwa w UE, podczas szczytu Rady Europejskiej 23 września 2015 r.
zadeklarowała przyjęcie ok. 12 tys. uchodźców w ciągu najbliższych dwóch lat (w ramach
integracji europejskiej, lecz była to decyzja dobrowolna, nie przymusowa). Rada EU
5
http://wiadomosci.wp.pl/kat,1356,title,Kryzys-imigracyjny-eldorado-dla-kryminalistowProstytucja-handel-narkotykami-kontrola-osrodkow-dla-uchodzcow-tak-organizacje-przestepczezarabiaja-na-chaosie-w-Europie,wid,18184207,wiadomosc.html
11
dokonała podziału ok. 66 tys. uchodźców na poszczególne państwa członkowskie (Jadwiga
Stawnicka, 2015). Jednak ostatecznie liczba ta została zmniejszona do 7082 osób. Deklaracja
spotkała się z bardzo dużym sprzeciwem Polaków. Czy słusznie?
Od 2007 roku ponad 86 tys. cudzoziemców złożyło wnioski o nadanie im statusu
uchodźcy na terenie Polski. Jednak najliczniejszą grupą są obywatele Federacji Rosyjskiej.
W latach 2007 – 2015 jedynie 1539 osób otrzymało status uchodźcy, a byli to Rosjanie,
Syryjczycy i Białorusini. Dla imigrantów z obszarów Azji Zachodniej i Afryki, które szukają
azylu w krajach europejskich Polska jest bardzo rzadko krajem docelowym. Imigranci zwykle
za cel pobytu obierają kraje Europy Zachodniej: Francję, Niemcy.
Zdaniem autorek Polsce nie zagraża fala imigrantów z Libii, Syrii i krajów Afryki,
ponieważ ze statystyk wynika, ludność ta, nie wybiera Polski za cel swojej wędrówki. Poza
tym przy liczbie takiej jak 7 tysięcy nie istnieje zagrożenie, tworzenia specjalnych liczących
po kilkanaście tysięcy osób obozów jak w przypadku Niemiec czy Francji. Liczba jest
rozłożona również na okres dwóch lat, dlatego też, ich przyjazd nie będzie stanowił nagłego
i niekontrolowanego przypływu obcokrajowców. Obecnie istnieje 11 ośrodków dla
cudzoziemców zlokalizowanych na terenie całej Polski (liczba dostępnych miejsc wynosi ok.
2000 miejsc) (Jaźwińska, 2015). Tam mają zapewnione wyżywienie i zakwaterowanie oraz
lekcje języka polskiego. W przypadku większej liczby uchodźców istnieje możliwość
otwarcia przez szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców nowych ośrodków. Istnieje też
możliwość pobytu poza ośrodkiem za sprawą tzw. „Pomocy udzielanej poza ośrodkiem”.
Polega ona na wypłacie środków pieniężnych na pokrycie zamieszkania, wyżywienia
i świadczeń lekarskich we własnym zakresie (kwota na jedną osobę wynosi ok. 750-775 zł).
Ponadto, biorąc pod uwagę różnice wynikające z polskiego prawa, do Polski mogą
zostać przesiedleni jedynie cudzoziemcy, którzy opuścili swój kraj przymusowo w obawie
o swoją wolność, życie i zdrowie. Nie jest prawdą, że Polska przyjmie również imigrantów
ekonomicznych, ponieważ oni opuszczają swój kraj dobrowolnie i nie ma możliwości
uzyskania statusu uchodźcy.
Jedynym zagrożeniem jakie mogą wskazać autorki przy umieszczaniu imigrantów
z krajów Azji Zachodniej jest możliwość wystąpienia niepokojów społecznych ze strony
obywateli Polski. Coraz popularniejsze środowiska skrajnie prawicowe i narodowościowe
mogą stanowić zagrożenie przy zapełnieniu się miejsc i ośrodków przeznaczonych dla
uchodźców.
12
Zapobieganie i zwalczanie zagrożeń w obozach dla uchodźców
Autorki w sowim artykule postarają się wskazać rozwiązania, aby w skuteczny sposób
zmniejszyć rozwijanie się przestępczości i dokonywanie czynów zabronionych w obszarach
masowo zasiedlanych przez imigrantów. Rozwiązania mające zmniejszenie procederu będą
polegały zarówno na zapobieganiu zagrożeń jak ich zwalczaniu w przypadku już wystąpienia.
Zagrożenie rozpatrywane przez autorki wynikają zarówno ze strony ludności napływowej
czyli imigrantów jak i ludności rodzimej państw przyjmujących.
Działania mające można podzielić na trzy obszary:
I działania zapobiegające i zwalczające działalność przestępczą wśród imigrantów
mieszkających w obozach na linii migrant – imigrant i imigrant – państwo przyjmujące;
− izolacja kobiet z dziećmi od mężczyzn;
− szczególna ochrona samotnych kobiet, kobiet z dziećmi i rodzin;
− efektywniejsza i dokładniejsza kontrola imigrantów;
− zmniejszenie ilości imigrantów w obozach dla uchodźców;
− bezwzględne karanie i piętnowanie osób dopuszczających się przestępstw w obozach oraz
poza nimi.
II działania zapobiegające i zwalczające działalność przestępczą na linii obywatel – imigrant;
− szkolenie obywateli państw przyjmujących na temat migracji i uchodźctwa;
− pomoc organizacji państwowych i międzynarodowych w integracji imigrantów
z autochtonami;
− bezwzględne karanie obywateli państw przyjmujących za przestępstwa skierowane
przeciwko imigrantom.
III działania zapobiegające i zwalczające masowe przyjmowanie imigrantów i tworzenie
przeludnionych i często prowizorycznych obozów.
− efektywna
pomoc
międzynarodowa
w
rozwiązaniu
wewnętrznych
konfliktów
w państwach pogrążonych w wojnie;
− szersza i bardziej dokładna kontrola migrantów na granicach;
− uruchomienie sprawnych procedur deportacyjnych;
− zwiększenie ilości obozów imigranckich, aby nie tworzyły się liczące po kilka tys. osób;
− szersze rozmieszczenie geograficzne obozów, aby nie tworzyć miast i dzielnic
imigranckich.
13
Tab. 1. Proponowane działania w celu zwalczania przestępczości związanej z falą imigrantów
Obszar I
Obszar II
Obszar III
izolacja kobiet z dziećmi i
samotnych kobiet od mężczyzn
szkolenie obywateli państw
przyjmujących na temat migracji
i uchodźctwa
efektywna pomoc
międzynarodowa w rozwiązaniu
wewnętrznych konfliktów
w państwach pogrążonych
w wojnie
Szczególna ochrona samotnych
kobiet, kobiet z dziećmi i rodzin
pomoc organizacji państwowych
i międzynarodowych w integracji
imigrantów z autochtonami
uruchomienie sprawnych procedur
deportacyjnych
efektywniejsza i dokładniejsza
kontrola imigrantów
bezwzględne karanie obywateli
państw przyjmujących za
przestępstwa skierowane
przeciwko imigrantom
szersza i bardziej dokładna
kontrola migrantów na granicach
zwiększenie ilości obozów
imigranckich, aby nie tworzyły się
liczące po kilka tys. osób
zmniejszenie ilości imigrantów
w obozach dla uchodźców
bezwzględne karanie
i piętnowanie osób
dopuszczających się przestępstw
w obozach oraz poza nimi
Źródło: opracowanie własne
szersze rozmieszczenie
geograficzne obozów, aby nie
tworzyć miast i dzielnic
imigranckich.
Podsumowanie
Masowa migracja ludności do Europy rozpoczęła się na początku drugiej dekady XXI
wieku. Przyczyniły się do tego przede wszystkim czynniki ekonomiczne i polityczne.
W zależności od tego wyróżnić możemy dwie kategorie migrantów, mianowicie uchodźców
i imigrantów ekonomicznych. Bardzo ważne jest to, aby znać różnicę i identyfikować te dwie
grupy. Ponadto powszechnie uznaje się, że istnieje jeden rodzaj obozów dla uchodźców.
Jednakże w zależności od statusu osób przebywających w nich, podzielić je można na kilka
kategorii. Przestępczość panująca w obozach oraz związana z nimi skoncentrowana jest na
przestępczości okołoprostytucyjnej, seksualnej oraz zorganizowanej w szczególności na
przemycie oraz handlu ludźmi. Aby zrozumieć realia panujące w tych miejscach, autorki
przedstawiły dwa obozy Niemiecki i Francuski. Największa część migrantów przemieszcza
się do Europy Zachodniej, ale Polska nie jest wolna od tego problemu, ponieważ dla wielu
imigrantów z państw zza wschodniej granicy RP jest państwem docelowym. Bardzo ważnym
jest, aby zidentyfikować problem oraz jego przyczyny i uruchomić system zapobiegania
i zwalczania przestępczości w obozach dla uchodźców. Autorki przedstawiły trzy obszary, na
poziomie który przestępczość powinna być eliminowana. Nie można powiedzieć, że te
rozwiązania całkowicie zlikwidują problem, ale zaprzeczanie rzeczywistości i dalsze
14
ignorowanie problemu nie jest możliwe. Brak rozpoczęcia efektywnych działań pogłębi
problem i może doprowadzić do tego, że nie będzie możliwości jego naprawienia.
Bibliografia
[1] Ceglińska A., Rola Biura Służby Kryminalnej Komendy Głównej Policji w zakresie
zapobiegania i zwalczania przestępczości z udziałem cudzoziemców, Kwartalnik Policyjny
Migranci, cudzoziemcy czy uchodźcy?, Nr 4, 2015 r.
[2] Jaźwińska M., Polska a europejski kryzys migracyjny, Kwartalnik Policyjny Migranci,
cudzoziemcy czy uchodźcy?, Nr 4, 2015 r.
[3] Stawnicka J., Pojęcie uchodźca z perspektywy różnych płaszczyzn poznawczych, Kwartalnik
Policyjny Migranci, cudzoziemcy czy uchodźcy?, Nr 4, 2015 r.
[4] Status uchodźcy w Polsce, Opracowanie Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Warszawa
2003 r.
[5] Wszystko co chciałbyś wiedzieć o udzielaniu ochrony uchodźcom z Syrii i Erytrei
https://mswia.gov.pl/pl/wszystko-co-chcialbys-w/13681,Kim-jest-imigrant-a-kimuchodzca.html
[6] http://swiat.newsweek.pl/uchodzcy-trzy-glowne-przyczyny-wielkiej-emigracji-zafryki,artykuly,370503,1.html
[7] http://www.polskieradio.pl/5/3/Artykul/1575307,Raport-do-UE-dociera-coraz-wiecejimigrantow-ekonomicznych
[8] http://udsc.gov.pl/do-pobrania/materialy-informacyjne-urzedu/
[9] http://wiadomosci.wp.pl/kat,1356,title,Kryzys-imigracyjny-eldorado-dla-kryminalistowProstytucja-handel-narkotykami-kontrola-osrodkow-dla-uchodzcow-tak-organizacjeprzestepcze-zarabiaja-na-chaosie-w-Europie,wid,18184207,wiadomosc.html
[10] http://swiat.newsweek.pl/kobiety-uchodzczynie-imigrantki-w-trudenj-podrozy-doeuropy,artykuly,381303,1.html
15