Legalizacja pobytu małżonków- moduł - PL

Moduł szkoleniowy
Legalizacja pobytu – po zawarciu małżeństwa
Opis modułu
Moduł szkoleniowy jest poświęcony kwestii trudności w legalizacji
pobytu cudzoziemskiego współmałżonka w kraju Unii Europejskiej.
Pierwszą trudnością, jaką napotykają małżeństwa często jest uznanie
zagranicznego aktu ślubu oraz kwestia honorowania związku
zawartego za granicą.
Niniejszy moduł dotyczy problemów rodzin, które pochodzą z różnych
krajów i kultur (nie dotyczy więc, w przeciwieństwie do pozostałych
modułów, rodzin pochodzących z jednego kraju, ale podzielonych
przez migrację).
Często rodziny międzykulturowe (gdy małżonkowie pochodzą z
różnych krajów, a jedno z nich nie jest z Unii Europejskiej czy kręgu
krajów wysoko uprzemysłowionych) traktowane są tak, jakby ich
związek został zawarty wyłącznie w celu obejścia przepisów
migracyjnych – a celem małżeństwa była legalizacja pobytu nieeuropejskiego małżonka.
W rezultacie rodziny czują się tak, jakby podejrzewano je o
popełnienie przestępstwa.
Niniejszy moduł szkoleniowy pozwala uczestnikom przyjrzeć się
prawdziwym wyzwaniom (sytuacjom zaczerpniętym z prawdziwego
życia), z którymi borykają się międzykulturowe małżeństwa w
kontekście potrzeby legalizacji pobytu.
Warsztat jest przeznaczony dla grupy 10-12 uczestników, które mają
kontakt z rodzinami międzykulturowymi na gruncie zawodowym (w
kontekście potrzeby legalizacji pobytu w kraju UE).
Moduł korzysta z różnych metod pracy: burzy mózgów, dyskusji,
krótkiej prezentacji, przeglądu prawa.
Czas trwania
3 godziny
Cele
Poprawa zrozumienia różnic kulturowych wśród uczestników
Zrozumienie różnic w systemach prawa cywilnego różnych
krajach (oraz skutków dla rodzin międzykulturowych)
- Poznanie
przepisów
dotyczących
sytuacji
prawnej
zagranicznego małżonka po ślubie.
- Zwiększenia umiejętności uczestników w dziedzinie wsparcia
rodzin międzykulturowych.
Pracownicy organizacji pozarządowych wspierających rodziny
międzykulturowe w procesie legalizacji pobytu.
-
Grupa docelowa
FUNDACJA POLSKIE FORUM MIGRACYJNE „ADVANCED TRAINING PROGRAMME FOR
TRANSNATIONAL FAMILIES SUPPORT”, GRUNDTVIG
1
Potrzebne materiały
Laptop, flipchart, projektor.
Przydatny jest dostęp do internetu – i możliwość równoległej pracy
przy komputerze 3-4 osób.
Metodologia
Praca w grupie, burza mózgów, praca nad przypadkiem.
Wprowadzenie
W czasach, gdy migracja ludzi jest coraz bardziej powszechnym
zjawiskiem, coraz częściej zawierane są małżeństwa między osobami
Czas: 10 – 15 minut pochodzącymi z różnych krajów i kultur.
Związki, w których jedno z partnerów pochodzi z Unii Europejskiej, a
drugie – z kraju spoza Unii, borykają się jednak z wieloma
trudnościami w legalizacji pobytu nie-europejskiego małżonka.
Co do zasady, dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady
(2004/38/EC) o prawach obywateli Unii I ich rodzin do swobodnego
przemieszczania się w ramach Państw Członkowskich pozwala
wspomnianym członkom rodzin na swobodne podróżowanie w ramach
Unii. Dyrektywa nie mówi jednak o prawie do wjazdu na terytorium
Unii. Nie odnosi się też do kwestii uznawania małżeństw zawartych
poza terytorium Unii – a te dwa zagadnienia w praktyce przysparzają
wielu trudności parom międzykulturowym.
Chociaż „małżeństwa dla papierów”, zawierane w celu legalizacji
pobytu jednego z małżonków w Polsce/Unii, nie są wcale często
zawierane – w praktyce często pary międzykulturowe traktowane są z
podejrzliwością przez instytucje i urzędy.
Dla wielu rodzin takie traktowanie jest upokarzające. Dla innych,
liczne formalności i wymogi oznaczają przedłużającą się rozłąkę z
partnerem i niemożność wspólnego życia (czasem nawet latami!).
Zdarza się, że związki zawarte w dobrej wierze rozpadają się –
ponieważ nie są w stanie pokonać formalnych przeciwności, które
utrudniają lub uniemożliwiają życie razem w Europie.
Główne obszary trudności w ułożeniu wspólnego życia po ślubie, w
przypadku pary międzykulturowej, to:
-
proces wydawania wiz dla cudzoziemców-małżonków
polskich/europejskich obywateli
-
brak możliwości efektywnego odwołania od odmownej
FUNDACJA POLSKIE FORUM MIGRACYJNE „ADVANCED TRAINING PROGRAMME FOR
TRANSNATIONAL FAMILIES SUPPORT”, GRUNDTVIG
2
decyzji wizowej.
-
Process legalizacji pobytu małżonka-cudzoziemca.
-
Różnice w systemach prawa cywilnego w różnych krajach
(utrudnia to obywatelom jednego kraju przygotowanie
dokumentów wymaganych w drugim).
-
Powszechne przekonanie, że małżeństwa międzykulturowe
nie są ‘prawdziwe’.
Trudności rodzin międzykulturowych często wynikają z braku
zrozumienia dla złożoności ich sytuacji wśród urzędników, oraz braku
ich świadomości, jak rozbieżne są wymagania ślubne/formalności
ślubne w różnych krajach.
Tymczasem te różnice są bardzo duże, i w praktyce trudne do
spełnienia dla wielu par.
Wiele osób nie zdaje sobie też sprawy z tego, z jak wieloma
instytucjami i urzędami para musi mieć do czynienia, aby wziąć ślub i
uregulować sprawy legalizacyjne po ślubie.
W typowej sytuacji są to co najmniej:
- Urzędy stanu cywilnego w obu krajach pochodzenia pary,
- Ambasady, konsulaty (czasem w obu krajach)
- Straż graniczna
- Instytucje migracyjne, co najmniej w jednym kraju
pochodzenia
- Kościoły
- Tłumacze przysięgli
- W niektórych przypadkach – MSW (czasem MSW w obu
krajach)
- Organizacje pozarządowe.
Zdarza się, że błąd jednej z tych instytucji, albo niemożność uzyskania
pomocy w jednej z nich powoduje, że zawarcie małżeństwa okazuje
się w praktyce niemożliwe – albo procedura bardzo cię przeciąga. Sam
proces przechodzenia przez procedurę zmierzającą do zawarcia
małżeństwa czasem powoduje rozpad związku.
Ćwiczenie 1.
Prawo do życia rodzinnego – praca w grupie, dyskusja.
Podziel grupę na mniejsze grupki 3-, 4-osobowe (najlepiej o
zróżnicowanym doświadczeniu zawodowym, lub zróżnicowane pod
innymi względami).
Poproś grupy o spisanie możliwie wielu sytuacji, gdy można
FUNDACJA POLSKIE FORUM MIGRACYJNE „ADVANCED TRAINING PROGRAMME FOR
TRANSNATIONAL FAMILIES SUPPORT”, GRUNDTVIG
3
Ćwiczenie 2.
ograniczyć czyjeś prawo do życia w rodzinie. Zadaniem grup jest
omówić sytuacje i powody, które uzasadniają ograniczenie czyjegoś
prawa do życia w rodzinie.
Grupy prezentują efekty swojej pracy na forum – oraz wymieniają się
spostrzeżeniami na temat swoich wniosków.
Podsumuj dyskusję prezentując przepisy na ten temat: światowe,
europejskie I na gruncie prawa lokalnego (z reguły zapis na ten temat
znajduje się w konstytucji). Wskaż, że prawo do życia w rodzinie jest
jednym z podstawowych praw człowieka.
W sumie czas: 40 minut.
Małżeństwo w różnych krajach
Przygotuj zestaw wymogów ślubnych (dostępny w załączeniu): zestaw
potrzebnych dokumentów i formalności do dopełnienia –
obowiązujący w dwóch różnych krajach (na przykład – Polska i Egipt).
Podziel uczestników na dwie grupy. Jedna grupa analizuje
ograniczenia i możliwe utrudnienia zawarcia małżeństwa w jednym
kraju dla obywatela drugiego (np. wymogi zawarcia związku w Polsce
dla Egipcjanina), druga grupa – odwrotnie (Polaka, Polki – w Egipcie).
Zadaniem grup jest spisać wszystkie możliwe przeszkody, które mogą
uniemożliwić zawarcie małżeństwa w analizowanym kraju. (15 minut)
Ćwiczenie 3.
Podsumujcie wnioski:
- Systemy prawne dotyczące zawierania małżeństwa w różnych
krajach mogą być bardzo rozbieżne,
- Są sytuacje i aspekty, których nie reguluje prawo,
- Czasem, zgromadzenie wymaganych dokumentów po prostu
nie jest możliwe (albo jest bardzo trudne),
- Czasem, dopełnienie wymogów wymaga wielomiesięcznej
rozłąki narzeczonych i świeżo poślubionych małżonków.
W sumie czas: 30 minut.
Studium przypadku
Przygotuj wymogi ślubne, jak w poprzednim ćwiczeniu.
W małych 4-osobowych grupach, uczestnicy omawiają studia
przypadku (dostępne w załączeniu) – I planują kolejne kroki
zmierzające do zawarcia związku I legalizacji pobytu w kraju
europejskim po ślubie.
Podsumuj informacją, że wszystkie omawiane studia przypadków
stanowią prawdziwe historie – pytania, z którymi zgłaszają się Polacy i
cudzoziemcy do organizacji pozarządowych.
W sumie czas: 15 minut
FUNDACJA POLSKIE FORUM MIGRACYJNE „ADVANCED TRAINING PROGRAMME FOR
TRANSNATIONAL FAMILIES SUPPORT”, GRUNDTVIG
4
Podsumowanie
Poproś małe grupy o prezentacją swoich studiów przypadku. Wspólnie
uporządkujcie swoje wnioski: jakie główne trudności w legalizacji
pobytu I zawarcia związku dostrzegają uczestnicy?
(20 minut)
Podsumujcie dyskusję powrotem do zapisów dokumentów
dotyczących prawa człowieka do życia w rodzinie (10 minut)
W sumie czas: 30 minut.
Wybór krajów do porównania powinien być przygotowany tak, aby
odpowiadał realiom danego kraju – I rzeczywiście dotyczył małżeństw
obecnych w danym kontekście.
Uwagi
Bibliografia/
webografia
Powszechna Deklaracja Praw Człowieka
Europejska Konwencja Praw Człowieka (art. 8, 12, 14)
Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej (2010/C 83/02) (art. 7,9,
20-22, 33, 45)
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2004/38/EC of
29 April 2004 o prawie obywateli Unii oraz ich rodzin do poruszania
się i zamieszkania w ramach Krajów Członkowskich.
Konstytucja Polski (inne Konstytucje) (art. 18, 32-33, 47, 52, 71)
FUNDACJA POLSKIE FORUM MIGRACYJNE „ADVANCED TRAINING PROGRAMME FOR
TRANSNATIONAL FAMILIES SUPPORT”, GRUNDTVIG
5
Załącznik 1
Wymogi do zawarcia małżeństwa – Polska
Warunki do zawarcia małżeństwa
Oboje narzeczni muszą mieć ukończone 18 lat (w wyjątkowych sytuacjach, za zgodą sądu,
możliwy jest ślub osób młodszych, ale nie młodszych niż 16 lat).
Dopuszczalny jest tylko związek osób jednego mężczyzny i jednej kobiety.
Małżeństwa osób tej samej płci nie są możliwe.
Podczas zawarcia związku konieczna jest obecność dwóch dorosłych świadków.
Jeśli jedno z narzeczonych lub jedno ze świadków nie mówi po polsku, konieczna jest
obecność tłumacza przysięgłego podczas ceremonii oraz podczas składania deklaracji o
zamiarze zawarcia małżeństwa.
Potrzebne dokumenty
-
Ważne dokumenty tożsamości obojga narzeczonych,
Akty urodzenia obojga narzeczonych,
Dokumenty potwierdzające zdolność do zawarcia małżeństwa (wydane nie wcześniej
niż trzy miesiące przed datą zgłoszenia dokumentów ślubnych do USC).
Tłumaczenie dokumentów zagranicznych na język polski, dokonane przez tłumacza
przysięgłego,
Apostille dokumentów wydanych za granicą.
W przypadku drugiego małżeństwa:
- Oryginał aktu rozwodu, lub
- Oryginał aktu zgonu poprzedniego małżonka,
- Tłumaczenie przysięgłe tych dokumentów, gdy były wystawione w języku innym niż
polski.
Dokumenty konieczne do zawarcia małżeństwa należy złożyć w Urzędzie Stanu Cywilnego
najpóźniej 31 dni przed planowaną data ślubu.
Zgodnie z przepisami ślub może być zawarty w formie uroczystości świeckiej lub religijnej
(w obrządkach religii, które są oficjalnie uznane w Polsce i zarejestrowane jako kościoły).
FUNDACJA POLSKIE FORUM MIGRACYJNE „ADVANCED TRAINING PROGRAMME FOR
TRANSNATIONAL FAMILIES SUPPORT”, GRUNDTVIG
6
Załącznik 2
Wymogi do zawarcia małżeństwa – Egipt
Warunki do zawarcia małżeństwa
-
-
-
Małżeństwo może być zawarte tylko między mężczyzną i kobietą.
Minimalny wymagany wiek wynosi 21 lat dla mężczyzny, 18 lat – dla kobiety. W
przypadku młodszych narzeczonych, wymagana jest pisemna zgoda rodziców (w
przypadku cudzoziemców ta zgoda musi być potwierdzona notarialnie za granicą, a
następnie zaakceptowana przez egipski MSZ).
Małżeństwo muzułmańskiej kobiety i nie-muzułmanina nie jest możliwe. Dozwolone
są inne małżeństwa międzyreligijne.
Poligamia jest dopuszczalna. Mąż może poślubić do czterech żon. Małżonkowie mogą
podpisać pisemny kontrakt, w którym mąż zobowiązuje się nie poślubiać innych
kobiet.
Świadkami przygotowania dokumentów koniecznych do zaślubin musi być dwóch
mężczyzn (świadkami może być też jedna kobieta i dwóch mężczyzn).
Nie może zawrzeć małżeństwa kobieta w ciąży. Zawarcie związku jest możliwe po
narodzeniu dziecka.
Nie jest możliwe małżeństwo osób, które wiążą więzy krwi. Jest dopuszczalne
małżeństwo kuzynów.
Warunkiem rozpoczęcia procedur ślubnych jest badanie medyczne narzeczonych,
przeprowadzone w szpitalu rządowym.
Potrzebne dokumenty
-
-
-
Ważne dokumenty tożsamości obojga narzeczonych,
Ważna wiza/zezwolenie na pobyt dla narzeczonej/narzeczonego – obcokrajowca,
Affidavits/deklaracje o zdolności prawnej do zawarcia małżeństwa (uzyskane I
autoryzowane przez Ambasady kraju pochodzenia lub w kraju pochodzenia) – ważne
jeden miesiąc. Uwaga! Kompetencje Ambasad w kwestii wystawiania tych
dokumentów ulegają regularnie zmianom.
Deklaracja o wyznawanej religii, oraz jej tłumaczenie przysięgłe na język arabski
(zgodnie z prawem w Egipcie honorowane są tylko trzy religie: islam, chrześcijaństwo
i judaizm).
Kobiety poniżej 21 roku życia mogą złożyć dokumenty wymagane do zawarcia
związku tylko w towarzystwie ojca, opiekuna prawnego lub przedstawiciela prawnego
– albo muszą dostarczyć pisemną zgodę takiej osoby na złożenie dokumentów w celu
FUNDACJA POLSKIE FORUM MIGRACYJNE „ADVANCED TRAINING PROGRAMME FOR
TRANSNATIONAL FAMILIES SUPPORT”, GRUNDTVIG
7
-
zawarcia ślubu. W przypadku cudzoziemców wymagana jest zgoda wydana po
arabsku oraz po angielsku (w obu językach).
Jeśli cudzoziemcem jest narzeczony – do dokumentów musi dołączyć zaświadczenie
od pracodawcy na temat zawodu i dochodów.
Wszystkie dokumenty wystawione za granicą muszą być poświadczone przez MSZ w
Egipcie.
W przypadku drugiego małżeństwa:
Kobieta może ponownie wyjść za mąż po 90 dniach od ustania jej poprzedniego małżeństwa,
lub 130 dni po śmierci poprzedniego małżonka. Dodatkowe dokumenty wymagane w takiej
sytuacji:
- oryginał aktu rozwodu, lub
- oryginał aktu zgonu poprzedniego małżonka,
- przysięgłe tłumaczenia, jeśli dokument został wydany w języku innym niż arabski.
Komplet dokumentów należy dostarczyć do Ministerstwa Sprawiedliwości w dniu ślubu, lub
dzień przed dniem ślubu. Jeśli dokumenty są kompletne, Ministerstwo rejestruje małżeństwo.
Za wiążący zgodnie z prawem uznawany jest wyłącznie ślub cywilny. Uroczystości religijne
mogą towarzyszyć ceremonii cywilnej – natomiast sam ślub religijny nie ma mocy prawnej.
FUNDACJA POLSKIE FORUM MIGRACYJNE „ADVANCED TRAINING PROGRAMME FOR
TRANSNATIONAL FAMILIES SUPPORT”, GRUNDTVIG
8
Załącznik 3
Legalizacja pobytu po ślubie - Polska
Po ślubie, małżonek-cudzoziemiec może wnioskować w Polsce o zezwolenie na pobyt
czasowy. Aby uzyskać takie zezwolenie, cudzoziemiec potrzebuje złożyć wraz z wnioskiem:
- ważny dokument tożsamości,
- kopię dokumentu tożsamości polskiego współmałżonka,
- oryginał aktu ślubu (oraz przysięgłe tłumaczenie, jeśli dokument jest wystawiony w języku
obcym)
- potwierdzenie miejsca zamieszkania w Polsce.
Celem prowadzonej procedury legalizacyjnej jest przede wszystkim ustalenie, czy
małżeństwo jest prawdziwym związkiem, a nie związkiem zawartym dla pozoru. W związku
z tym, elementem procedury jest:
- niespodziewana wizyta w miejscu zamieszkania pary,
- niezależnie prowadzone wywiady z małżonkami (w tym samym czasie, w osobnych
pomieszczeniach),
- wywiad środowiskowy przeprowadzany w sąsiedztwie pary przez policję lub straż graniczną
(aby upewnić się, że małżonkowie mieszkają razem).
Procedura legalizacji pobytu trwa 3-6 miesięcy. W tym czasie małżonek-cudzoziemiec nie ma
prawa do podjęcia pracy.
FUNDACJA POLSKIE FORUM MIGRACYJNE „ADVANCED TRAINING PROGRAMME FOR
TRANSNATIONAL FAMILIES SUPPORT”, GRUNDTVIG
9
Załącznik 4
Studia przypadku
Poniższe studia przypadku to rzeczywiste sytuacje i pytania, z którymi zarówno Polacy jak
cudzoziemcy zwrócili się do Fundacji Polskie Forum Migracyjne z prośbą o pomoc (w
ramach internetowego serwisu Infolinia Migracyjna).
1. Młoda kobieta w Polsce planuje poślubić Egipcjanina. Mężczyzna dostał już raz
odmowę wizy do Polski, nie wiedzą jakie dokumenty potrzebują zgromadzić, aby
zawrzeć ślub oraz gdzie najlepiej zawrzeć związek. Kobieta spodziewa się dziecka.
2. Para: kobieta z Polski i mężczyzna z Egiptu poznali się w Egipcie. Zakochali się i
planują ślub. Oboje chcą zawrzeć związek w Polsce. Oboje są rozwiedzeni.
3. Kobieta zakochała się w mężczyźnie z Egiptu. Planują ślub. Martwi się, że mężczyzna
może mieć w Egipcie inny związek i obawia się, że związek z nią będzie dla niej
drugim małżeństwem (mężczyzna temu zaprzecza).
4. Kobieta z Egiptu chce sformalizować związek z Polakiem, którego poznała w Egipcie.
Jej rodzina jest przeciwna temu związkowi. Czy może mimo to wziąć ślub? Co
powinna zrobić?
5. Para (ona z Polski, on z Egiptu) spotkała się na Cyprze. Chcą się pobrać. Gdzie będzie
łatwiej wziąć ślub? W Polsce czy w Egipcie, a może na Cyprze? Chcieliby zbyt dużo
nie podróżować, gdyż oboje nie mają zbyt wiele pieniędzy.
6. Kobieta z Egiptu – studentka – chciałaby wyjść za mąż za Polaka w Polsce. Jakie ma
podjąć przygotowania?
7. Polka poznała miłość swojego życia w Egipcie. Chcą się pobrać, ale ona czeka na
rozwód z poprzednim mężem. Co mają zrobić, aby sformalizować swój związek?
Gdzie zawrzeć małżeństwo: w Polsce czy w Egipcie?
FUNDACJA POLSKIE FORUM MIGRACYJNE „ADVANCED TRAINING PROGRAMME FOR
TRANSNATIONAL FAMILIES SUPPORT”, GRUNDTVIG
10