docListy dla Ziemi – co mogą zrobić dzieci, aby na świecie było mniej
download 
Reklamacja Transkrypt
Listy dla Ziemi – co mogą zrobić dzieci, aby na świecie było mniej
Poziom edukacyjny: przedszkole Temat: Listy dla Ziemi – co mogą zrobić dzieci, aby na świecie było mniej śmieci? Czas trwania: 45 minut (1 lekcja) Cel główny lekcji: zapoznanie uczniów z działaniami jakie mogą podjąć w codziennym życiu, aby zmniejszyć ilość wytwarzanych odpadów i pozytywnie wpływać na środowisko. Cele szczegółowe: Wiadomości Dziecko: 1. wymienia przykłady odpadów, 2. wskazuje jakie codzienne działania człowieka powodują powstawanie odpadów, 3. podaje przykłady właściwych zachowań konsumenckich wpływających na zmniejszenie ilości wytwarzanych odpadów. Umiejętności Dziecko: 1. na podstawie przykładów podanych przez nauczyciela dokonuje właściwych wyborów zmniejszających powstawanie odpadów, 2. dostrzega zależność między stanem środowiska a ilością wytwarzanych odpadów. Postawy Dziecko: 1. nabywa świadomość, że jego codzienne wybory konsumenckie wpływają na ilość wytwarzanych odpadów, 2. kształtuje w sobie odpowiedzialność za stan środowiska, 3. włącza się w akcję „Listy dla Ziemi – nie bądź jednorazowy” Zakres treści: 1. rodzaje odpadów i codzienne czynności, podczas których człowiek wytwarza śmieci, 2. zachowania indywidualne zmierzające do zmniejszenia ilości odpadów na świecie, 3. znaczenie i przykłady akcji proekologicznych na rzecz zmniejszania ilości odpadów- „Listy dla Ziemi – nie bądź jednorazowy”, „365 reklamówek śmieci”. Metody i techniki wg Szloska ze zmianami : ćwiczenie przedmiotowe – list dla Ziemi, ilustrowana rozmowa nauczająca. Formy pracy: zbiorowa, indywidualna. Środki dydaktyczne: śmieci/ ilustracje śmieci np. kubek po jogurcie, papierek po czekoladzie, butelka po soku, karton po mleku, butelka po płynie do mycia, butelka po szamponie, stara popsuta zabawka, stary zaschnięty pędzel lub puszka po farbie, torba foliowa, stara ściereczka do wycierania kurzu, papier do narysowania listu, przybory do rysowania lub malowania. Uwagi o realizacji Ze względu na wiek przedszkolaków (4-5 lat) i sposób postrzegania przez nich rzeczywistości w sposób konkretowo-obrazowy zaproponowano omówienie zagadnienia związanego z ograniczaniem ilości wytwarzanych odpadów na konkretnych, bliskich dzieciom przykładach z życia codziennego. Ograniczono również ilość nowych, trudnych dla przedszkolaków pojęć z zakresu gospodarki odpadami. Skoncentrowano się natomiast na uświadomieniu im, że codziennie wytwarzają odpady, że są odpowiedzialne za środowisko i, że mogą osobiście podjąć działania zmierzające do zmniejszenia powstawania odpadów zarówno w domu jak i na etapie robienia zakupów. Przy doborze środków dydaktycznych (rysunków śmieci bądź opakowań po różnych zużytych produktach – muszą być czyste) należy zadbać żeby były to przedmioty znane dzieciom. Identyfikacja z tymi przedmiotami i przykładami codziennych sytuacji w jakich dzieci i ich rodzice wytwarzają odpady będzie miała silniejsze oddziaływanie edukacyjne i wpłynie na właściwe kształtowanie postaw prośrodowiskowych. Szczególnie ważnym momentem lekcji będzie pisanie Listu dla Ziemi dające dzieciom poczucie realizacji wspólnego z innymi ludźmi celu jakim jest ochrona środowiska. Szczegółowe informacje na temat akcji Listy dla Ziemi na stronie Fundacji Ekologicznej ARKA, www.listydlaziemi.pl PRZEBIEG LEKCJI Przed rozpoczęciem zajęć nauczyciel informuje dzieci, że lekcja, w której biorą udział jest częścią ogólnopolskiej akcji ekologicznej, organizowanej przez Fundację Ekologiczną Arka polegającą na pisaniu lub rysowaniu listów dla Ziemi. W tym roku w listach dla Ziemi pod hasłem nie bądź jednorazowy uczniowie przekażą swoim bliskim, co trzeba robić, aby zmniejszyć ilość wytwarzanych odpadów wpływając tym samym na poprawę stanu środowiska. Wybrane listy (rysunki) zaprezentowane zostaną na wystawach w całej Polsce. Dzieci mogą wziąć również udział w konkursie List Roku na najpiękniejszy List dla Ziemi. Faza wprowadzająca Nauczyciel wprowadza dzieci w problematykę lekcji pokazując kilka przedmiotów (np. kubek po jogurcie, papierek po czekoladzie, butelkę po soku, karton po mleku, opakowanie po płynie do mycia, butelkę po szamponie, starą popsutą zabawkę, stary zaschnięty pędzel lub puszkę po farbie, torbę foliową, starą ściereczkę do wycierania kurzu). Następnie prosi dzieci o znalezienie wspólnej nazwy dla tych rzeczy. Zadaje następujące pytania pomocnicze: Jaką wspólną nazwę można nadać przedstawianym przedmiotom? (śmieci, odpady) Dlaczego takie rzeczy nazywamy śmieciami ? (są zużyte, spełniły swoje zadanie). Kto wytwarza śmieci? (każdy człowiek) Czy wy także wytwarzacie śmieci? (tak) Faza realizacyjna Nauczyciel przeprowadza wspólnie z dziećmi rozmowę nauczającą na temat tego podczas jakich codziennych czynności człowiek wytwarza śmieci, uświadamiając im, że odpady wytwarzamy wszyscy (dorośli i dzieci) w bardzo wielu różnych sytuacjach naszego życia i dlatego powstaje ich ogromnie dużo. Do ustalenia czynności można wykorzystać śmieci z fazy wprowadzającej lekcji bądź ich ilustracje, które warto zamieścić na tablicy wg poniższego schematu. Jedzenie kubek po jogurcie, papierek po czekoladzie, butelka po soku, karton po mleku zabawa stara/ popsuta zabawka, sprzątanie ściereczka do wycierania kurzu mycie się butelka po szamponie/ płynie do kąpieli zmywanie butelka po płynie do mycia naczyń zakupy siatka foliowa malowanie/ remont stary zaschnięty pędzel/ puszka po farbie, Nauczyciel kontynuuje pogadankę ustalając z dziećmi jak w życiu codziennym można zmniejszyć ilość wytwarzanych odpadów. W tym celu na tablicy przywiesza następujące zdjęcia/ ilustracje obok siebie wg schematu: torba foliowa na zakupy/ torba z materiału (można użyć wiele razy), woreczek plastikowy/ torebka papierowa (worek foliowy nie zawsze konieczny np. gdy kupujemy jedną rzecz/ nie należy pakować np. owoców w woreczek foliowy, który następnie wkłada się do foliowej torby na zakupy, można zastąpić worek foliowy torebką papierową), plastikowy talerzyk/ talerz ceramiczny (wielokrotnego użytku), butelka plastikowa/ butelka szklana (można oddać do punktu skupu lub sklepu, ponownie wykorzystać), książka na papierze kredowym/ książka wyprodukowana z makulatury (powtórne wykorzystanie papieru), dziecko wyrzucające jedną ręką starą zabawkę a drugą trzymające nową/ dwoje dzieci, które wymieniają się zabawkami (zabawki należy szanować i nie wymieniać wciąż na nowe, zabawki podobnie jak ubranka można oddać lub wymienić się z innym dzieckiem). Przy każdej parze obrazków nauczyciel wspólnie z dziećmi ustala właściwe wybory i tłumaczy dlaczego są korzystne dla zmniejszania ilości śmieci na świecie. Dobre wybory zaznacza znakiem uśmiechniętej buźki. Podsumowując zadanie nauczyciel uświadamia dzieciom, że również one codziennie dokonując dobrych wyborów mogą wpłynąć na zmniejszenie ilości wytwarzanych odpadów. Mogą również przyłączać się do różnych akcji ekologicznych takich jak np. Listy dla Ziemi i wpłynąć na poprawę stanu środowiska. Faza podsumowująca Dzieci rysują rysunek (List dla Ziemi) obrazujący co mogą zrobić wspólnie z domownikami, aby zmniejszyć ilość wytwarzanych śmieci. Praca domowa 1. Pokaż rodzicom rysunek (List dla Ziemi) jaki dzisiaj narysowałeś/łaś w przedszkolu i opowiedz jak można zmniejszyć ilość wytwarzanych śmieci poprzez codzienne właściwe wybory. 2. Zaplanuj wspólnie z rodzicami, co możecie zrobić, aby zmniejszyć wytwarzanie odpadów w waszym domu. Następnie narysuj jakie postanowienia udało wam się zrealizować w ciągu 2 tygodni. Po tym czasie podzielisz się swoimi „ekologicznymi” sukcesami na zajęciach w przedszkolu. Źródła: Dobrzańska B, Dobrzański G., Kiełczowski D, Ochrona środowiska przyrodniczego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009, s. 250 Veit B., Wolfram Ch., Książka o odpadach, PKE, Kraków 1995 Ustawa o odpadach z dnia 14 grudnia 2012, Dz. U. 2013, poz.21 http://www.mos.gov.pl/g2/big/2009_12/1b276e3c2bf0bfd9ba34e03a6390880b.pdf file:///C:/Users/UMCS/Downloads/AkademiaOdpadowa_book2.pdf http://www.mos.gov.pl/kategoria/5113_ogolnopolska_kampania_spoleczna_promujaca_wlasciwe_p ostepowanie_z_odpadami_2012_r/ http://www.ekoportal.gov.pl/prawo_dokumenty_strategiczne/ochrona_srodowiska_w_polsce_zagad nienia/Odpady/OgolneZasadyPostepowaniazOdpadami.html Autor: dr Anna Maria Wójcik dydaktyk biologii i edukacji środowiskowej Poziom edukacyjny: szkoła podstawowa klasy I-III Temat: Listy dla Ziemi – czy małe dzieci mogą zmniejszyć wielką ilość wytwarzanych na świecie śmieci? Czas trwania: 45 minut (1 lekcja) Cel główny lekcji: zapoznanie uczniów z działaniami jakie mogą podjąć w codziennym życiu, aby zmniejszyć ilość wytwarzanych odpadów i pozytywnie wpływać na środowisko. Cele szczegółowe: Wiadomości Uczeń: a) wymienia przykłady odpadów, b) wylicza sposoby zagospodarowania śmieci (segregowanie, kompostowanie, recykling), c) wskazuje jakie codzienne działania człowieka powodują powstawanie odpadów. Umiejętności Uczeń: 3. na podstawie przykładów podanych przez nauczyciela dokonuje właściwych wyborów zmniejszających powstawanie odpadów, 4. uzasadnia jak poszczególne codzienne wybory konsumenckie wpływają na ilość wytwarzanych odpadów, 5. dostrzega zależność między stanem środowiska a ilością wytwarzanych odpadów. Postawy Dziecko: 4. nabywa świadomość, że jego codzienne wybory konsumenckie wpływają na ilość wytwarzanych odpadów, 5. kształtuje w sobie odpowiedzialność za stan środowiska, 6. włącza się w akcję „ Listy dla Ziemi – nie bądź jednorazowy”. Zakres treści: 4. sposoby zagospodarowania odpadów, 5. wytwarzanie śmieci podczas różnych codziennych czynności (w domu, szkole, na zakupach), 6. zachowania indywidualne zmierzające do zmniejszenia ilości odpadów, 7. znaczenie i przykłady akcji proekologicznych na rzecz zmniejszania ilości odpadów„Listy dla Ziemi – nie bądź jednorazowy”, „365 reklamówek śmieci”, „Rower pomaga”. Metody i techniki wg Szloska ze zmianami: burza mózgów, pogadanka, ćwiczenie przedmiotowe – list dla Ziemi, praca z tekstem- karta pracy. Formy pracy: zbiorowa, grupowa, indywidualna. Środki dydaktyczne: karta pracy, papier do narysowania lub napisania listu, przybory do malowania/rysowania, opcjonalnie Internet, komputer lub prezentacja Power Point prezentująca akcje „Listy dla Ziemi – nie bądź jednorazowy”, „365 reklamówek śmieci”, „Rower pomaga”. Uwagi o realizacji W celu realizacji głównego założenia lekcji jakim jest zachęcenie uczniów do podjęcia świadomych działań w codziennym życiu prowadzących do zmniejszenia ilości wytwarzanych przez nich odpadów zastosowano metody wykorzystujące trzy formy pracy ucznia: zbiorową przy burzy mózgów i pogadance, grupową podczas uzupełniania karty pracy oraz indywidualną przy pisaniu listu dla Ziemi. Taki sposób organizacji lekcji powinien zwiększyć zaangażowanie uczniów i rozbudzić ich zainteresowanie omawianą problematyką. Zadania zamieszczone w karcie pracy pozwalają na omówienie większości zagadnień z zakresu treści lekcji, tj. rodzajów i miejsc powstawania odpadów, sposobów zagospodarowania odpadów oraz zasad ograniczania ilości wytwarzanych śmieci. Szczególnie ważnym momentem lekcji będzie pisanie listu dla Ziemi dające dzieciom poczucie realizacji wspólnego z innymi ludźmi celu jakim jest ochrona środowiska. Ponadto prezentacja akcji proekologicznych koordynowanych przez Fundację ekologiczną ARKA i możliwość udziału w jednej z nich powinna przekonać uczniów o tym, że warto włączać się w takie działania. PRZEBIEG LEKCJI Przed rozpoczęciem zajęć nauczyciel informuje uczniów, że lekcja, w której biorą udział jest częścią ogólnopolskiej akcji ekologicznej, organizowanej przez Fundację Ekologiczną Arka polegającą na pisaniu lub rysowaniu listów dla Ziemi. W tym roku w listach dla Ziemi pod hasłem nie bądź jednorazowy uczniowie przekażą swoim bliskim, co trzeba robić, aby zmniejszyć ilość wytwarzanych odpadów wpływając tym samym na poprawę stanu środowiska. Wybrane listy (rysunki) zaprezentowane zostaną na wystawach w całej Polsce. Uczniowie mogą wziąć również udział w konkursie List Roku na najpiękniejszy List dla Ziemi. Faza wprowadzająca W celu wprowadzenie uczniów w problematykę lekcji i ustalenie jakie przedmioty nazywamy śmieciami nauczyciel przeprowadza burze mózgów prosząc uczniów o podanie cech przedmiotu, który możemy nazwać śmieciem. Przykładowe odpowiedzi: śmieć – odpad, bezużyteczny, zużyty, wykorzystany, pusty niepotrzebny, segregowany, składowany, wysypisko….. Faza realizacyjna Nauczyciel dzieli klasę na 4-5 osobowe grupy i rozdaje karty pracy. Poszczególne zadania pozwolą na ustalenie jakie śmieci wytwarzają uczniowie, w jakich miejscach i podczas jakich codziennych czynności. W tym celu uczniowie rozwiązują zadania 1,2 z karty pracy (Załącznik 1). Po wykonaniu zadań odpowiedzi uczniów są porównywane i dyskutowane na forum klasy. Rozwiązując zadanie 3 i 4 z karty pracy uczniowie przypominają sobie a następnie utrwalają zasady prawidłowego postępowania ze śmieciami oraz sposoby ich zagospodarowania (segregacja, kompostowanie, recykling). Po omówieniu tego zadania nauczyciel powinien podkreślić, że wszystkie te sposoby zagospodarowania odpadów przyczyniają się również do zmniejszania ich ilości. Zasady prawidłowych nawyków konsumenckich prowadzących do zmniejszenia ilości wytwarzanych odpadów w domu, szkole, na zakupach nauczyciel omawia z uczniami na podstawie zadania 5 z karty pracy. Podsumowując zadanie nauczyciel uświadamia uczniom, że także oni dokonując codziennie dobrych wyborów mogą wpływać na zmniejszenie ilości wytwarzanych odpadów. Mogą również przyłączać się do różnych akcji ekologicznych takich jak np. „Listy dla Ziemi – nie bądź jednorazowy”, „365 reklamówek śmieci”, „Rower pomaga” i wpływać na poprawę stanu środowiska. Nauczyciel może pokazać uczniom wykorzystując Internet lub przygotowaną wcześniej samodzielnie prezentację Power Point więcej informacji o akcjach proekologicznych. Informacje szczegółowe znajdują się na stronach: www.listydlaziemi.pl, www.365reklamoweksmieci.pl, http://rowerpomaga.pl Faza podsumowująca Uczniowie rysują rysunek lub piszą list dla Ziemi na papierze otrzymanym od nauczyciela obrazujący co mogą zrobić wspólnie z domownikami, aby zmniejszyć ilość wytwarzanych śmieci. W swoich listach mogą także zachęcić innych do włączenia się w akcję. Praca domowa 3. Pokaż rodzicom List dla Ziemi jaki dzisiaj przygotowałeś/ łaś w szkole i opowiedz jak można zmniejszyć ilość wytwarzanych śmieci poprzez codzienne właściwe wybory. 4. Zaplanuj wspólnie z rodzicami, co możecie zrobić, aby zmniejszyć wytwarzanie odpadów w waszym domu. Następnie narysuj jakie postanowienia udało wam się zrealizować w ciągu 2 tygodni. Po tym czasie podzielisz się swoimi „ekologicznymi” sukcesami na zajęciach w szkole. Źródła: Dobrzańska B, Dobrzański G., Kiełczowski D, Ochrona środowiska przyrodniczego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009, s. 250 Rosik-Dulewska Cz., Podstawy gospodarki odpadami, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2015 Ustawa o odpadach z dnia 14 grudnia 2012, Dz. U. 2013, poz.21 Veit B., Wolfram Ch., Książka o odpadach, PKE, Kraków 1995 http://www.mos.gov.pl/g2/big/2009_12/1b276e3c2bf0bfd9ba34e03a6390880b.pdf file:///C:/Users/UMCS/Downloads/AkademiaOdpadowa_book2.pdf http://www.mos.gov.pl/kategoria/5113_ogolnopolska_kampania_spoleczna_promujaca_wlasc iwe_postepowanie_z_odpadami_2012_r/ http://www.ekoportal.gov.pl/prawo_dokumenty_strategiczne/ochrona_srodowiska_w_polsce_ zagadnienia/Odpady/OgolneZasadyPostepowaniazOdpadami.html Autor: dr Anna Maria Wójcik dydaktyk biologii i edukacji środowiskowej Załącznik 1 KARTA PRACY Temat:…………………………………………………………………………………………... Grupa (imiona i nazwiska uczniów)….………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………... 1. Przedyskutujcie w grupie i wypiszcie podczas jakich czynności w domu wytwarzacie śmieci. Do każdej podanej czynności dopiszcie po 3 śmieci jakie powstają podczas jej wykonywania. Czynność jedzenie Powstające śmieci/odpady zabawa sprzątanie mycie się zmywanie naczyń malowanie/ remont nauka 2. Napiszcie po 3 przykłady odpadów jakie wytwarzacie poza domem np. na zakupach czy w szkole SKLEP (ZAKUPY) SZKOŁA 1. ……………………………………. 4. ……………………………………. 2. ……………………………………. 5. ……………………………………. 3. ……………………………………. 6. ……………………………………. 3. Przeczytajcie uważnie zamieszczony poniżej tekst i wstawcie brakujące wyrazy zapisane pod tekstem. Zasady postępowania z odpadami to ważna sprawa dla ………………………… ludzi. Należy pamiętać, że ilość wytwarzanych ……………………………... zależy od każdego z nas. Śmieci należy ………………………… wrzucając je do odpowiednich pojemników. Odpady pochodzące z kuchni takie jak, np. obierki z warzyw oraz odpady zielone z ogrodu, np. skoszona trawa można ……………………………. . Niektóre śmieci takie jak szkło czy makulatura mogą być ponownie …………………………… Taki proces nazwano recyklingiem. śmieci, segregować, wykorzystane, kompostować, wszystkich 4. Połącz strzałkami właściwy sposób zagospodarowania odpadów (kolumna 1) z podanymi w kolumnie 2 odpadami. segregowanie opadłe liście makulatura recykling ogryzek jabłka kompostowanie plastikowa butelka 5. Spośród podanych zachowań wskażcie te, które przyczyniają się do zmniejszenia ilości odpadów. Dobre odpowiedzi zaznaczcie znakiem X i ustnie uzasadnijcie wasze wybory. Lp. Zachowanie Właściwa odpowiedź Niepotrzebne zabawki lub za małe ubrania można oddać drugiej osobie. 1. 2. Drukuję 1 stronę miesięcznie, dlatego koniecznie muszę kupić drukarkę. 3. Każdy produkt, który kupujemy powinien być zapakowany w oddzielny woreczek foliowy. Zakupy najlepiej pakować w wiklinowy koszyk lub siatkę z materiału. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. Podczas przyjęcia w ogrodzie lepiej korzystać z jednorazowych talerzy plastikowych lub papierowych niż ceramicznych. Lepiej kupować napoje w butelkach szklanych niż plastikowych. Prezenty należy pakować w kilka warstw np. zawinąć w folię, włożyć w pudełko i owinąć kolorowym papierem pakowym. Podręczniki po skończeniu roku szkolnego można odsprzedać lub oddać młodszym uczniom. Makulaturę należy oddawać do punktu skupu. Należy unikać kupowania napojów i mleka w kartonowych pudełkach, gdyż nie nadają się one do dalszego wykorzystania/ przerobienia. Odpady kuchenne i z ogrodu można kompostować. Zamiast jednorazowych baterii lepiej kupić akumulatorki, które można ładować prądem elektrycznym wiele razy. Lepiej zapisywać zeszyty szkolne do końca a nie wyrzucać w połowie zapisane. Gdy kupujemy nową lodówkę starą oddajemy do sklepu. Prawidłowe odpowiedzi: 1,4,6,8,9,10,11,12,13,14. Poziom edukacyjny: szkoła podstawowa klasy IV-VI Temat: Listy dla Ziemi – jak nie być jednorazowym czyli o sposobach zmniejszania ilości odpadów. Czas trwania: 45 minut (1 lekcja) Cel główny lekcji: zapoznanie uczniów z działaniami jakie mogą podjąć w codziennym życiu, aby zmniejszyć ilość wytwarzanych odpadów i pozytywnie wpływać na środowisko. Cele szczegółowe Wiadomości Uczeń: 1. wymienia przykłady odpadów, 2. podaje sposoby zagospodarowania śmieci (spalanie, kompostowanie, składowanie, recykling) 3. wyjaśnia jakie odpady podlegają segregacji, recyklingowi, spalaniu i kompostowaniu, 4. wskazuje jakie codzienne działania człowieka powodują powstawanie odpadów. Umiejętności Uczeń: 1. planuje działania wynikające z zasady 3R (reduce, reuse, recycle) 2. uzasadnia jak codzienne wybory konsumenckie wpływają na ilość wytwarzanych odpadów, 3. dostrzega zależność między stanem środowiska a ilością wytwarzanych odpadów. Postawy Uczeń: nabywa świadomość, że jego codzienne wybory konsumenckie wpływają na ilość wytwarzanych odpadów i stan środowiska, dostrzega społeczne znaczenie akcji proekologicznych, włącza się w akcję „ Listy dla Ziemi – nie bądź jednorazowy”. Zakres treści: 1. rodzaje odpadów i sposoby ich zagospodarowania, 2. wytwarzanie śmieci podczas różnych codziennych czynności (w domu, szkole, na zakupach), 3. zachowania indywidualne zmierzające do zmniejszenia ilości odpadów wg zasady 3R 4. znaczenie i przykłady akcji proekologicznych na rzecz zmniejszania ilości odpadów oraz poprawy stanu środowiska „Listy dla Ziemi – nie bądź jednorazowy”, „365 reklamówek śmieci”, „Rower pomaga”. Metody i techniki wg Szloska ze zmianami: zabawa dydaktyczna „Zgadnij kotku co mam w środku”, pogadanka, dyskusja połączona z wizualizacją omawianych treści, ćwiczenie przedmiotowe – list dla Ziemi. Formy pracy: zbiorowa, grupowa, indywidualna. Środki dydaktyczne: pudło tekturowe lub lniany worek, odpady np. kubek po jogurcie, papierek po czekoladzie, butelka po soku, karton po mleku, opakowanie po płynie do mycia, butelka po szamponie, stara popsuta zabawka, stary zaschnięty pędzel lub puszka po farbie, torba foliowa, stara ściereczka do wycierania kurzu, papier flipchardowy lub tablica, kolorowe pisaki lub kreda, papier do napisania listu, komputer, opcjonalnie Internet lub prezentacja Power Point prezentująca akcje „Listy dla Ziemi- nie bądź jednorazowy”, „365 reklamówek śmieci”, „Rower pomaga”. Uwagi o realizacji Lekcja dotycząca problematyki właściwych zachowań konsumpcyjnych prowadzących do zmniejszenia wytwarzania odpadów w życiu codziennym rozpoczyna się zabawą dydaktyczną. Ma ona na celu od samego początku zaangażowanie uczniów w zagadnienia, które będą omawiane na lekcji. Uczniowie klas IV-VI w oparciu o wiedzę z wcześniejszych etapów edukacyjnych mogą podejmować samodzielną próbę odpowiedzi na kolejne przydzielane im przez nauczyciela zadania. Ponadto wspólne tworzenie na tablicy plakatu oraz zapis przykładów zmniejszania ilości odpadów według zasady 3R pozwala uczniom na świadome współtworzenie lekcji i śledzenie jej przebiegu. Ważnym momentem lekcji będzie deklaracja uczniów co mogą zrobić oni sami aby zmniejszyć ilość śmieci wytwarzanych w domu, szkole i na zakupach oraz napisanie Listu dla Ziemi, który pozwoli im się włączyć we wspólne z innymi ludźmi działania na rzecz ochrony środowiska. PRZEBIEG LEKCJI Przed rozpoczęciem zajęć nauczyciel informuje uczniów, że lekcja, w której biorą udział jest częścią ogólnopolskiej akcji ekologicznej, organizowanej przez Fundację Ekologiczną Arka polegającą na pisaniu lub rysowaniu listów dla Ziemi. W tym roku w listach dla Ziemi pod hasłem nie bądź jednorazowy uczniowie przekażą swoim bliskim, co trzeba robić, aby zmniejszyć ilość wytwarzanych odpadów wpływając tym samym na poprawę stanu środowiska. Wybrane listy zaprezentowane zostaną na wystawach w całej Polsce. Uczniowie mogą wziąć również udział w konkursie List Roku na najpiękniejszy List dla Ziemi. Faza wprowadzająca W celu wprowadzenie uczniów w problematykę lekcji nauczyciel organizuje zabawę dydaktyczną „Zgadnij kotku co mam w środku”. W tym celu powinien przygotować duże pudło tekturowe lub worek lniany, w którym umieści odpowiednio dobrane śmieci (przykłady podane wykazie środków dydaktycznych). Następnie podając cechy zgromadzonych przedmiotów (niepotrzebny, zużyty, posegregowany, pusty, foliowy….) prosi uczniów o nadanie tym rzeczom wspólnej nazwy. Po odgadnięciu, że są to śmieci uczniowie zapisują temat lekcji. Faza realizacyjna Nauczyciel dzieli klasę na 4 osobowe grupy. Rozdaje każdemu zespołowi po jednym z przygotowanych odpadów (powinny być czyste) oraz instrukcję do wykonania zadania (Załącznik 1). Zadanie ma na celu uświadomienie uczniom jakie rodzaje odpadów wytwarzają na co dzień, gdzie je wytwarzają (w domu, szkole, na zakupach) oraz podczas jakich czynności (jedzenie, mycie, sprzątanie, nauka, zabawa, zakupy…). Podsumowując zadanie nauczyciel podkreśla, że za wytwarzanie dużej ilości odpadów odpowiedzialni są wszyscy ludzie, a nasze codzienne dobre wybory konsumenckie mogą się przyczynić do ich zmniejszenia. Następnie nauczyciel objaśnia uczniom skrót i zasadę 3 R (reduce, reuse, recycle czyli ograniczaj, używaj ponownie, odzyskuj). Dzieli klasę na 3 duże zespoły (uczniowie mogą pracować w parach). Każdy zespół wypisuje na swoich kartkach przykłady właściwego postępowania z odpadami w celu ich zmniejszenia wg zasady 3R: Zespół 1- Reduce – sposoby i przykłady ograniczania ilości powstawania odpadów, Zespół 2- Reuse – sposoby i przykłady ponownego użycia odpadów, Zespół 3- Recycle – sposoby i przykłady odzysku odpadów (ponownego wykorzystania). Nauczyciel rysuje na tablicy 3 strefy reduce, reuse, recycle i prosi przedstawicieli kolejnych zespołów o podawanie rozwiązań. Przykłady właściwego postępowania prowadzące do zmniejszenia ilości powstających odpadów zapisuje w odpowiednie miejsca tablicy (Załącznik 2). Po wykonaniu zadania prosi uczniów żeby każdy z nich zapisał w zeszycie 3-5 działań jakie chciałby/ mógłby podjąć w celu zmniejszenia ilości wytwarzanych przez niego odpadów. Podsumowując fazę realizacyjną lekcji nauczyciel uświadamia uczniom, że codziennie dokonując dobrych wyborów mogą oni wpłynąć na zmniejszenie ilości wytwarzanych odpadów. Mogą również przyłączać się do różnych akcji ekologicznych takich jak np. „Listy dla Ziemi- nie bądź jednorazowy”, „365 reklamówek śmieci”, „Rower pomaga” i wpłynąć na poprawę stanu środowiska. Nauczyciel może pokazać uczniom wykorzystując Internet lub przygotowaną wcześniej samodzielnie prezentację Power Point więcej informacji o akcjach proekologicznych. Informacje szczegółowe znajdują się na stronach: www.listydlaziemi.pl, www.365reklamoweksmieci.pl, http://rowerpomaga.pl Faza podsumowująca Uczniowie na dostarczonym przez nauczyciela papierze piszą list dla Ziemi obrazujący co mogą zrobić sami lub wspólnie z domownikami, aby zmniejszyć ilość wytwarzanych śmieci. W liście mogą również zachęcić inne osoby do przyłączenia się do akcji. Praca domowa 1. Pokaż rodzicom List dla Ziemi jaki dzisiaj przygotowałeś/ łaś w szkole i opowiedz jak można zmniejszyć ilość wytwarzanych śmieci poprzez codzienne właściwe wybory. 2. Zaplanuj wspólnie z rodzicami, co możecie zrobić, aby zmniejszyć wytwarzanie odpadów w waszym domu. Następnie napisz jakie postanowienia udało wam się zrealizować w ciągu 2 tygodni. Zadanie dla chętnych: Jeśli jesteś posiadaczem plastikowych butelek lub foliowych woreczków i nie chcesz być jednorazowy zaplanuj jak możesz wykorzystać te przedmioty, aby mogły ci dłużej służyć. Źródła Dobrzańska B, Dobrzański G., Kiełczowski D, Ochrona środowiska przyrodniczego, PWN 2009, s. 250 Rosik-Dulewska Cz., Podstawy gospodarki odpadami, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2015 Ustawa o odpadach z dnia 14 grudnia 2012, Dz. U. 2013, poz.21 Veit B., Wolfram Ch., Książka o odpadach, PKE, Kraków 1995 http://www.mos.gov.pl/g2/big/2009_12/1b276e3c2bf0bfd9ba34e03a6390880b.pdf file:///C:/Users/UMCS/Downloads/AkademiaOdpadowa_book2.pdf http://www.mos.gov.pl/kategoria/5113_ogolnopolska_kampania_spoleczna_promujaca_wlasciwe_p ostepowanie_z_odpadami_2012_r/ http://www.ekoportal.gov.pl/prawo_dokumenty_strategiczne/ochrona_srodowiska_w_polsce_zagad nienia/Odpady/OgolneZasadyPostepowaniazOdpadami.html Autor: dr Anna Maria Wójcik dydaktyk biologii i edukacji środowiskowej Załącznik 1 Instrukcja I. Zastanówcie się i odpowiedzcie na następujące pytania. 1. Jak nazywa się odpad, który otrzymaliście/ co to za odpad? 2. Z czego wykonany jest śmieć, który otrzymaliście? 3. Podczas jakich codziennych czynności powstał? 4. Gdzie należy go wyrzucić lub co z nim zrobić/ jak go zagospodarować? 5. Czy wytwarzacie takie odpady? II. Swoje odpowiedzi zapiszcie na plakacie lub tablicy wg poniższego wzoru. Nazwa Materiał Gdzie wyrzucić/ Codzienna Czy odpadu z jakiego został jak czynność wytwarzacie wykonany odpad zagospodarować podczas, której takie odpad powstał odpad odpady? ----------------------------------------------------------------------------------------------------- Załącznik 2 Sposoby ograniczania ilości odpadów w życiu codziennym wg zasady 3R – przykładowe odpowiedzi Reduce – czyli sposoby i Reuse – sposoby i Recycle – sposoby i przykłady ograniczania ilości przykłady ponownego przykłady odzysku odpadów powstawania odpadów użycia odpadów (ponownego wykorzystania) d) pożyczanie sprzętów, które kupowanie trwałych 8. korzystanie z używamy bardzo rzadko przedmiotów, które opakowań wykonanych np. kosa elektryczna, można używać dłużej, z produktów drukarka, e) drukowanie w miarę możliwości na dwóch odzyskanych np. oddawanie makulatury, niepotrzebnych zabawek, sprzętów, 9. ograniczanie stronach kartki, f) zapisywanie zeszytów szkolnych do końca, ubrań innym kupowania napojów lub potrzebującym osobom, mleka w kartonach, kupowanie napojów g) zamiast jednorazowych w butelkach zwrotnych baterii korzystanie z zamiast plastikowych, akumulatorków, które gdyż nie da się ich przetworzyć, 10. kompostowanie odpadków kuchennych i oddawanie do sklepu można wielokrotnie starego sprzętu odpadów zielonych ładować, elektronicznego lub powstających w elektrycznego, gdy kupuje ogrodzie, h) używanie podczas przyjęć np. w ogrodzie talerzy ceramicznych zamiast jednorazowych (plastikowych lub papierowych), i) unikanie towarów pakowanych w wiele warstw, j) korzystanie z materiałowych toreb na zakupy lub wiklinowych koszy zamiast torebek foliowych, k) kupowanie produktów w większych opakowaniach, jeśli to możliwe. się nowy, wrzucanie ubrań do pojemnika PCK, po skończeniu roku szkolnego oddawanie lub odsprzedawanie podręczników młodszym uczniom. 11. odzyskiwanie surowców wtórnych poprzez segregowanie i oddawanie do punktu skupu np. makulatury, puszek, przedmiotów metalowych. Poziom edukacyjny: gimnazjum Temat: Listy dla Ziemi – przez jakie codzienne wybory można zmniejszyć ilości odpadów na świecie. Czas trwania: 45 minut (1 lekcja) Cel główny lekcji: zapoznanie uczniów z działaniami jakie mogą podjąć w codziennym życiu, aby zmniejszyć ilość wytwarzanych odpadów i pozytywnie wpływać na środowisko. Cele szczegółowe Wiadomości Uczeń: 1. wymienia przykłady odpadów, 2. podaje sposoby zagospodarowania śmieci (spalanie, kompostowanie, składowanie, recykling) 3. wyjaśnia jakie odpady podlegają a jakie nie podlegają segregacji, recyklingowi, spalaniu i kompostowaniu, 4. wskazuje jakie codzienne działania człowieka powodują powstawanie odpadów. Umiejętności Uczeń: 7. planuje działania wynikające z zasady 3R (reduce, reuse, recycle) 8. uzasadnia jak codzienne wybory konsumenckie wpływają na ilość wytwarzanych odpadów, 9. dostrzega zależność między stanem środowiska a ilością wytwarzanych odpadów, 10. odpowiada na pytania problemowe, analizuje teksty źródłowe i prezentuje na forum klasy wybrane zagadnienie dotyczące odpadów. Postawy Uczeń: 1. nabywa świadomość, że jego codzienne wybory konsumenckie wpływają na stan środowiska, 2. dostrzega znaczenie akcji proekologicznych w edukowaniu społeczeństwa na temat odpadów, 3. włącza się w akcję „ Listy dla Ziemi – nie bądź jednorazowy”. Zakres treści: 1. rodzaje odpadów i sposoby ich zagospodarowania, 2. wytwarzanie śmieci podczas różnych codziennych czynności (w domu, szkole, na zakupach), 3. zachowania indywidualne zmierzające do zmniejszenia ilości odpadów wg zasady 3R 4. znaczenie i przykłady akcji proekologicznych na rzecz zmniejszania ilości odpadów oraz poprawy stanu środowiska „Listy dla Ziemi – nie bądź jednorazowy”, „365 reklamówek śmieci”, „Rower pomaga”. Metody i techniki wg Szloska ze zmianami: pogadanka, dyskusja połączona z wizualizacją omawianych treści, ćwiczenie przedmiotowe – list dla Ziemi. Formy pracy: zbiorowa, grupowa, indywidualna. Środki dydaktyczne: papier flipchardowy lub tablica, kolorowe pisaki lub kreda, papier do napisania listu lub komputer, opcjonalnie Internet lub prezentacja Power Point prezentująca akcje „Listy dla Ziemi- nie bądź jednorazowy”, „365 reklamówek śmieci”, „Rower pomaga”. Uwagi o realizacji Do realizacji zagadnień związanych z problematyką odpadów dla uczniów gimnazjum wybrano metodę ćwiczeniową opartą na pracy grupowej z wykorzystaniem tekstów źródłowych. Uczniowie tego etapu edukacyjnego powinni posiadać wiedzę na temat rodzajów, zasad i sposobów postępowania z odpadami zarówno z wcześniejszych etapów edukacyjnych jak też pozaszkolnych źródeł informacji. Sprawne omówienie wszystkich zagadnień będzie możliwe dzięki dobrze przygotowanym materiałom źródłowym, do opracowania których mogą zostać wykorzystane zamieszczone w Załączniku 1 wskazówki dla nauczyciela i bogata bibliografia. Prezentacja plakatów przez kolejne grupy pozwoli na omówienie wielu zagadnień w krótkim czasie. Ponadto przygotowane zadania do pracy w grupach pozwolą na doskonalenie u gimnazjalistów umiejętności odpowiedzi na pytania problemowe, analizowania, uogólniania i formułowania wniosków. Tematyka i sposób prezentacji zagadnienia odpadów powinien zachęcić uczniów do podjęcia konkretnych zachowań zmierzających do ograniczenia wytwarzania śmieci oraz udziału w akcji Listy dla Ziemi – nie bądź jednorazowy. PRZEBIEG LEKCJI Przed rozpoczęciem zajęć nauczyciel informuje uczniów, że lekcja, w której biorą udział jest częścią ogólnopolskiej akcji ekologicznej, organizowanej przez Fundację Ekologiczną Arka polegającą na pisaniu lub rysowaniu listów dla Ziemi. W tym roku w listach dla Ziemi pod hasłem nie bądź jednorazowy uczniowie przekażą swoim bliskim, co trzeba robić, aby zmniejszyć ilość wytwarzanych odpadów wpływając tym samym na poprawę stanu środowiska. Wybrane listy zaprezentowane zostaną na wystawach w całej Polsce. Uczniowie mogą wziąć również udział w konkursie List Roku na najpiękniejszy List dla Ziemi. Faza wprowadzająca W celu wprowadzenie uczniów w problematykę lekcji nauczyciel przeprowadza pogadankę prosząc o odpowiedzi na następujące pytania problemowe: 1. Skąd wiemy, że coś jest śmieciem? 2. Jak można zrozumieć hasło nie bądź jednorazowy w kontekście odpadów? 3. Jakie rodzaje działalności ludzkiej prowadzą do wytwarzania śmieci? Faza realizacyjna Nauczyciel dzieli klasę na 4-5 osobowe grupy. Rozdaje każdemu zespołowi kartkę flipchardową i kolorowe pisaki oraz materiały źródłowe dostarczone przez nauczyciela. Każda z grup na podstawie materiałów opracowuje następujące zagadnienia: Grupa I - zasady segregacji odpadów z gospodarstw domowych, w tym odpadów niebezpiecznych i elektrośmieci, Grupa II - sposoby zagospodarowania odpadów, czyli jakie odpady podlegają a jakie nie podlegają: spalaniu, kompostowaniu, składowaniu, recyklingowi, Grupa III - sposoby i przykłady ograniczania ilości powstawania odpadów, Grupa IV- sposoby i przykłady ponownego użycia odpadów, Grupa VI - sposoby i przykłady odzysku odpadów (ponownego wykorzystania). Po rozdzieleniu zadań zanim poszczególne grupy przystąpią do pracy nauczyciel przypomina/ objaśnia uczniom co oznacza skrót 3R reduce - ograniczaj, używaj ponownie - reuse, odzyskuj recycle. Opisane powyżej zadanie ma na celu uświadomienie uczniom jakie rodzaje odpadów wytwarzają na co dzień, jakie są właściwe sposoby ich zagospodarowania oraz jak można zmniejszyć ich ilość stosując zasadę 3 R przy codziennych wyborach konsumenckich. Po wykonaniu zadania każda grupa prezentuje wyniki swojej pracy na forum klasy. Nauczyciel uzupełnia w razie potrzeby informacje zamieszczone na plakatach i koryguje ewentualne błędy. Na zakończenie fazy realizacyjnej lekcji nauczyciel uświadamia uczniom, że codziennie dokonując dobrych wyborów mogą oni wpłynąć na zmniejszenie ilości wytwarzanych odpadów. Mogą również przyłączać się do różnych akcji ekologicznych takich jak np. „Listy dla Ziemi- nie bądź jednorazowy”, „365 reklamówek śmieci”, „Rower pomaga” i wpłynąć na poprawę stanu środowiska. Nauczyciel może pokazać uczniom wykorzystując Internet lub przygotowana wcześniej samodzielnie prezentację Power Point więcej informacji o akcjach proekologicznych. Informacje szczegółowe znajdują się na stronach: www.listydlaziemi.pl, www.365reklamoweksmieci.pl, http://rowerpomaga.pl Faza podsumowująca Uczniowie wypisują do zeszytu, które z zaproponowanych sposobów zmniejszenia ilości wytwarzanych odpadów mogliby wdrożyć w życie codzienne swojej rodziny. Praca domowa Napisz na dostarczonym przez nauczyciela papierze list dla Ziemi obrazujący jakie działania warto podjąć w celu redukcji wytwarzanych przez ludzi śmieci zachęcając również inne osoby do przyłączenia się do akcji Listy dla Ziemi – nie bądź jednorazowy. W tym roku możesz przygotować list na komputerze i wysłać drogą elektroniczną na adres Fundacji ekologicznej ARKA. Źródła Dobrzańska B, Dobrzański G., Kiełczowski D, Ochrona środowiska przyrodniczego, PWN 2009, s. 250 Kempa E. S., Gospodarka odpadami na wysypiskach, Arka konsorcjum, Poznań 1993 Kozłowski M. (red), Podstawy recyklingu tworzyw sztucznych, Wydawnictwo Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 1998 Piecuch T., Termiczna utylizacja odpadów i ochrona powietrza przed szkodliwymi składnikami spalin, Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, Koszalin 1998 Rosik-Dulewska Cz., Podstawy gospodarki odpadami, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2015 Siuta J., Wasiak G., Kompostowanie i użytkowanie kompostu, Dział Wydawnictw Instytutu Ochrony Środowiska „Ekoinzynieria”, Warszawa 2000 Ustawa o odpadach z dnia 14 grudnia 2012, Dz. U. 2013, poz.21 Veit B., Wolfram Ch., Książka o odpadach, PKE, Kraków 1995 http://www.mos.gov.pl/g2/big/2009_12/1b276e3c2bf0bfd9ba34e03a6390880b.pdf file:///C:/Users/UMCS/Downloads/AkademiaOdpadowa_book2.pdf http://www.mos.gov.pl/kategoria/5113_ogolnopolska_kampania_spoleczna_promujaca_wlasciwe_p ostepowanie_z_odpadami_2012_r/ http://www.ekoportal.gov.pl/prawo_dokumenty_strategiczne/ochrona_srodowiska_w_polsce_zagad nienia/Odpady/OgolneZasadyPostepowaniazOdpadami.html Autor: dr Anna Maria Wójcik dydaktyk biologii i edukacji środowiskowej Załącznik 1 Materiały pomocnicze dla nauczycieli do przygotowania tekstów źródłowych Zasady segregacji odpadów domowych 5. Pojemnik biały: bezbarwne szkło, słoiki 6. Pojemnik zielony: kolorowe szkło, kolorowe butelki i słoiki 7. Pojemnik niebieski: papier, gazety, czasopisma, koperty, książki, zużyte zeszyty 8. Pojemnik żółty: tworzywa sztuczne, metal, odpady wielomateriałowe Przy segregacji należy pamiętać aby: nie wyrzucać potłuczonego szkła, zgniatać plastikowe butelki i nie zakręcać nakrętek, opróżniać opakowania z resztek żywności, najlepiej opłukać, do pojemnika na papier nie wyrzucać mokrego papieru ani pieluch, do pojemników na szkło nie wyrzucać porcelany, szkła okularowego, zniczy. Postępowanie z odpadami niebezpiecznymi Odpady niebezpieczne to np. stare meble, baterie, akumulatory, leki, urządzenia elektryczne, świetlówki i żarówki energooszczędne oraz farby, lakiery, kleje. Są one szkodliwe ze względu na trujące dla ludzi, zwierząt i środowiska pierwiastki i substancje chemiczne np. cynk, ołów, rtęć. Powodują wiele groźnych chorób takich jak alergie, nowotwory a nawet śmierć. Dlatego wymagają specjalnego postępowania, np. 1. meble i elektrośmieci można oddać do punktu skupu, 2. baterie, żarówki energooszczędne, świetlówki można wyrzucić do specjalnych pojemników na baterie lub żarówki 3. leki oddać do apteki, 4. komputery, sprzęt AGD do punktu ZSEE. Postępowanie z elektrośmieciami Elektrośmieci można wyrzucać jedynie do pojemnika oznakowanego znakiem przekreślonego kosza (za wyrzucanie do kosza nie oznakowanego tym znakiem grozi kara do 5 000 zł). Każdy popsuty sprzęt elektroniczny lub elektryczny można oddać do punktu zbiórki ZSEE lub bezpłatnie przekazać do serwisu jeśli koszt naprawy przewyższa koszt nowego sprzętu. Oddawany do naprawy sprzęt nie może być uszkodzony by nie stanowił zgorzenie dla serwisanta. Gdy kupujemy np. nową lodówkę starą można zwrócić do sklepu. Nigdy nie można samodzielnie demontować w domu popsutego sprzętu elektrycznego i elektronicznego.Kara za takie samodzielne naprawy dla firm do tego nie upoważnionych oraz osób prywatnych wynosi do 10 000 zł. Punkty zbierające zepsuty sprzęt przewożą go do zakładów przetwarzania elektrodpadów a następnie do recyklingu. Listę takich zakładów zarejestrowanych zakładów posiada Główny Inspektorat Ochrony Środowiska. Sposoby ograniczania wytwarzania elektrośmieci to: bardzo rzadkie kupowanie zabawek zawierających podzespoły elektroniczne, długie korzystanie z telefonów komórkowych bez konieczności wymiany na wciąż nowe modele, oddawanie niepotrzebnego choć nadal sprawnego sprzętu osobom potrzebującym. Kompostowanie Zasady kompostowania: Kompostownik powinien umieszczony w miejscu zacienionym, niezbyt wietrznym, w odpowiedniej odległości od domu. Do kompostownia nie wolno wrzucać: Do kompostownia można wrzucać: odpadków kuchennych pochodzenia zwierzęcego (mięso, kości), spleśniałych owoców i warzyw, zadrukowanego kolorowego papieru, korzeni chwastów i grubych gałęzi, chemikaliów, metalu, plastiku, resztki żywności, skorupki jaj, łupiny orzechów, resztki mlecznych produktów, fusy po kawie i herbacie, skoszoną trawę, naziemne części chwastów, resztki roślin, owoce spadłe z drzew, pieluch, kartonów po mleku, popiołu z palenisk, niedopałków papierosów. gałązki drzew i krzewów cieńsze niż 2 cm, ziemię z doniczek, chusteczki higieniczne, tekturę nie nasączoną chemikaliami Zalety kompostowania: 3. dobry sposób na zagospodarowanie odpadów z domu i ogrodu, 4. w kompostowniku powstaje tani i skuteczny nawóz bogaty w składniki mineralne, 5. kompostowanie pozwala zmniejszyć koszt wywozu odpadów biodegradowalnych z domu i ogrodu, 6. kompost poprawia strukturę gleby i zapewnia jej lepszą wilgotność, 7. zwiększa plony i odporność roślin na szkodniki i choroby. Spalanie w paleniskach domowych i spalanie w spalarniach Spalanie w paleniskach domowych może prowadzić do powstania groźnego zjawiska zwanego niską emisją. Wiąże się to z emisją do powietrza znacznych ilości pyłów i gazów zawierających szkodliwe dla człowieka i środowiska związki chemiczne takie jak dioksyny, fumarany, wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne, tlenki siarki, azotu, metale ciężkie: kadm, rtęć, ołów. Powodują one niewydolność układu oddechowego, udary mózgu, choroby serca, zaburzenia ośrodkowego układu nerwowego, osłabienie układu odpornościowego oraz nowotwory. W paleniskach domowych wolno spalać: 5. węgiel dobrej jakości, 6. drewno, 7. korę, wióry, 8. papier, 9. tekturę wolną od chemikaliów. W paleniskach domowych nie wolno spalać: mebli, butelek plastikowych, kubeczków po jogurtach, śmietanach, serkach styropianu, opon samochodowych/rowerowych, siatek plastikowych. Składowanie odpadów na wysypiskach Składowanie odpadów powinno mieć miejsce wyłącznie na wysypiskach, czyli specjalnie do tego wyznaczonych i przygotowanych miejscach. Pojęcie składowisko odpadów dotyczy zarówno stałych odpadów komunalnych, jak też odpadów ciekłych. Na większości wysypisk prowadzi się odzysk materiałów, które można poddać recyklingowi lub oddać np. złom do punktu skupu. Wyróżnia się składowiska naziemne powstałe na równym terenie, podziemne wykorzystujące naturalne zagłębienia oraz boczne oparte jedną swą ścianą o zbocze wzniesienia/góry. W Polsce istnieją składowiska odpadów niebezpiecznych, odpadów obojętnych i innych niż niebezpieczne i obojętne, na których najczęściej składuje się odpady komunalne. Wszystkie wysypiska muszą być bardzo dobrze zabezpieczone, gdyż w przeciwnym razie środowisko może zostać bardzo silnie skażone. Zasada 3 R w praktyce Reduce – ograniczanie ilości powstawania odpadów drukowanie w miarę możliwości na dwóch stronach kartki, pożyczanie sprzętu, który używamy bardzo rzadko np. kosa elektryczna, drukarka, zapisywanie zeszytów szkolnych do końca, zamiast jednorazowych baterii korzystanie z akumulatorków, które można wielokrotnie ładować, używanie podczas przyjęć np. w ogrodzie talerzy ceramicznych zamiast jednorazowych (plastikowych lub papierowych), unikanie towarów pakowanych w wiele warstw, korzystanie z materiałowych toreb na zakupy lub wiklinowych koszy zamiast torebek foliowych, kupowanie produktów w większych opakowaniach, jeśli to możliwe. Reuse – sposoby i przykłady ponownego użycia odpadów kupowanie trwałych przedmiotów, które można używać dłużej, oddawanie niepotrzebnych zabawek, sprzętów, ubrań innym potrzebującym osobom, kupowanie napojów w butelkach zwrotnych zamiast plastikowych, oddawanie do sklepu starego sprzętu elektronicznego lub elektrycznego, gdy kupuje się nowy, wrzucanie ubrań do pojemnika PCK, po skończeniu roku szkolnego oddawanie lub odsprzedawanie podręczników młodszym Recycle – odzysk odpadów 7. korzystanie z opakowań wykonanych z produktów odzyskanych np. makulatury, 8. ograniczanie kupowania napojów lub mleka w kartonach, gdyż nie da się ich przetworzyć, 9. kompostowanie odpadków kuchennych i odpadów zielonych powstających w ogrodzie, 10. odzyskiwanie surowców wtórnych poprzez segregowanie i oddawanie do punktu skupu np. makulatury, puszek, przedmiotów metalowych.
