Arbitraż handlowy w praktyce. Doświadczenia największych firm

Arbitraż handlowy w praktyce. Doświadczenia największych firm
działających na polskim rynku
Założenia badawcze
dr Jolanta Zrałek, Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach
dr Maciej Zachariasiewicz LL.M., Akademia Leona Koźmińskiego
I.
Uwagi wstępne
Arbitraż jest jedną z pozasądowych („prywatnych”) metod rozstrzygania sporów (ADR). W
najprostszym ujęciu polega na tym, że dwie lub więcej stron, zgodnym porozumieniem
poddają istniejący między nimi lub przyszły spór w celu jego rozstrzygnięcia przez wybraną
przez siebie osobę trzecią 1. W tym sensie arbitraż jest najbardziej pierwotną formą wymiaru
sprawiedliwości: zwaśnione strony zwracają się do zaufanej, niezależnej osoby, oddając w jej
ręce rozstrzygnięcie dzielących je sporów 2. Ponieważ strony same wskazują osobę, która ma
orzekać w sporze, co do zasady respektują wyrok tego, kogo darzą zaufaniem.
Idea arbitrażu ma prawdopodobnie przynajmniej kilka tysięcy lat 3, choć dokładne ustalenie
źródeł i czasokresu jego powstania nie wydaje się możliwe4. Czasem wskazuje się, że
pierwszym archetypowym arbitrem był król Salomon, do którego zwróciły się o
rozstrzygnięcie dwie kobiety spierające się o dziecko 5. W jakiejś postaci arbitraż był znany
zarówno w starożytnym Państwie Hammurabiego 6, Grecji 7 i Rzymie 8. Pewnym jest, że w
Por. definicje arbitrażu przytaczane w: E. Gaillard, J. Savage (red.), Fouchard, Gaillard, Goldman on
International Commercial Arbitration, The Hague 1999, s. 9-11. Autorzy podkreślają, że zasadniczymi
składnikami jakiejkolwiek definicji arbitrażu powinno być podkreślenie jego dwóch konstytutywnych cech:
funkcja rozstrzygania sporów oraz okoliczność, że kompetencja do pełnienia tej sądowniczej funkcji płynie z
umowy stron.
2
Por. B. Gessel-Kalinowska vel Kalisz, w: B. Gessel-Kalinowska vel Kalisz (red.), Diagnoza arbitrażu.
Funkcjonowanie prawa o arbitrażu i kierunki postulowanych zmian, Wrocław 2014, s. 25.
3
B. Gessel-Kalinowska vel Kalisz, Diagnoza..., s. 25, która wskazuje, że jest to najstarszy sposób rozstrzygania
sporów.
4
Zob. E. Wolaver, The Historical Background of Commercial Arbitration, University of Pennsylvania Law
Review, 1934, s. 132.
5
Tak F. Emerson, History of Arbitration Practice and Law, Cleveland State Law Review, vol. 19, 1970, s. 155;
G. Xavier, Evolution of Arbitration as A Legal Institutional And The Inherent Powers of the Court: Putrajaya
Holdings Sdn. Bhd. v. Digital Green Sdn. Bhd., Asian Law Institute Working Paper Series No. 9, 2010, s. 1.
6
G. Xavier, Evolution..., s. 2.
7
F. Emerson, History..., s. 156; G. Xavier, Evolution..., s. 2; H. Fraser, A Sketch of the History of International
Arbitration, Cornell Law Review, vol. 11, 1926, s. 185 i n.
1
średniowieczu arbitraż pełnił ważną funkcję jako metoda rozwiązywania sporów pomiędzy
kupcami, zwłaszcza tymi, którzy stowarzyszeni byli w gildiach kupieckich 9. W ten sposób
unikano sądownictwa działającego z nadania władzy królewskiej. Spory rozstrzygane były
raczej w świetle zwyczajów kupieckich, niż w oparciu o ustawy królewskie. Te pierwsze były
lepiej dopasowane do reguł i potrzeb obrotu handlowego, umożliwiając uzyskanie rezultatów
bardziej zgodnych z oczekiwaniami stron. W Polsce w drugiej połowie średniowiecza arbitraż
przeżywał prawdziwy rozkwit 10.
Pomimo, że znany w różnych okresach historii, arbitraż – jako ów pierwotny sposób
rozstrzygania sporów – został na przestrzeni wieków w dużej mierze wyparty przez
państwowy wymiar sprawiedliwości. Państwo – będąc gwarantem ładu w społeczeństwie tworzy bowiem organy powołane do orzekania w sporach pomiędzy jednostkami. Zapewnia
także egzekucję wyroków pochodzących od jego organów orzeczniczych. Z woli państwa,
posiadają one domyślną kompetencję do rozstrzygania sporów pomiędzy podmiotami prawa.
Dominacja organów państwowych w orzekaniu w sporach prywatnoprawnych nie jest jednak
w pełni satysfakcjonująca. Zdając sobie sprawę z niedostatków „urzędniczego” sprawowania
wymiaru sprawiedliwości, sam suweren wyrzeka się monopolu w tym zakresie, godząc się na
rozstrzyganie sporów bez udziału jego organów. Co więcej, przekonanie o skuteczności
pozasądowych metod rozstrzygania sporów skłania ustawodawcę do ich wspierania na etapie
wykonywania orzeczeń i ugód, angażując własny autorytet w ich egzekucję.
Trafnie wyrażono spostrzeżenie, że arbitraż jest przejawem społeczeństwa obywatelskiego 11 i
wolnego 12, rozwijając się najlepiej tam gdzie jest ono silne. Arbitraż jest też funkcją
liberalno-demokratycznego ustroju, w tym sensie, że u jego podstaw leży założenie
przyznające decydującą rolę w decydowaniu o swych prywatnych sprawach samym
jednostkom 13. Nie dziwi więc, że arbitraż zajął należne mu miejsce w naszym kraju dopiero
po upadku komunizmu. Intensywna transformacja ustrojowa i gospodarcza, która jest
udziałem Polski w przeciągu ostatnich 25 lat, sprzyja jego rozwojowi. Rozluźnienie dominacji
państwowego wymiaru sprawiedliwości na rzecz poszerzającego się wykorzystania arbitrażu
wydaje się zatem naturalną konsekwencją budowy ustroju liberalnej demokracji.
Choć wiele mówi się dziś o potrzebie posługiwania się alternatywnymi metodami
rozstrzygania sporów w sprawach konsumenckich 14, arbitraż odgrywa istotną rolę przede
wszystkim w obrocie gospodarczym. Arbitraż handlowy jest ważną alternatywą dla
rozwiązywania sporów przez sądy państwowe. Wydaje się, że jest to alternatywa szczególnie
Ł. Mroczyński-Szmaj, Arbiter i arbitraż – na przestrzeni dziejów. Historia polskiego sądownictwa
polubownego do 1989 r., Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014, s. 131; H. Fraser, A Sketch..., s.
187 i n.
9
Zob. G. Xavier, Evolution..., s. 2; K. Noussia, Confidentiality in International Commercial Arbitration, Berlin Heidelberg 2010, s. 11. Arbitraż był jednakże również w Średniowieczu wykorzystywany poza obrotem
handlowym. Zob. np. Ł. Mroczyński-Szmaj, Arbiter..., s. 136.
10
Ł. Mroczyński-Szmaj, Arbiter..., s. 136.
11
Tak np. M. Jamka, Wypowiedź w trakcie Konferencji: Diagnoza arbitrażu. Funkcjonowanie prawa o arbitrażu
i kierunki postulowanych zmian (Warszawa, 18-19 września 2014 r.), e-Przegląd Arbitrażowy, Wyd. specjalne
2014, s. 17.
12
B. Gessel-Kalinowska vel Kalisz, Diagnoza..., s. 25.
13
Por. J. Paulsson, The Idea of Arbitration, Oxford 2013, s. 2 (cyt, za B. Gessel-Kalinowska vel Kalisz,
Diagnoza..., s. 25).
14
Zob. w szczególności przyjętą niedawno Dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/11/UE z dnia 21
maja 2013 r. w sprawie alternatywnych metod rozstrzygania sporów konsumenckich oraz zmiany
rozporządzenia (WE) nr 2006/2004 i dyrektywy 2009/22/WE, Dz.Urz. UE z 2013, L 165, s. 63 (Dyrektywa
ADR).
8
atrakcyjna w Polsce, gdzie sądy nie są postrzegane jako instytucje sprawnie i szybko
rozwiązujące spory.
Uczeni zgadzają się w zasadzie co do cech arbitrażu, które decydują o jego atrakcyjności w
stosunku do sądownictwa państwowego. Tradycyjnie wymienia się tu między innymi:
szybkość postępowania, niskie koszty, brak formalizmu, profesjonalny i wyspecjalizowany
charakter (możliwość powołania arbitrów będących ekspertami w jakiejś dziedzinie),
poufność, elastyczność reguł rządzących postępowaniem i możliwość ich kształtowania
zgodnie z indywidualnymi potrzebami stron, a w kontekście handlu międzynarodowego –
przede wszystkim neutralność arbitrażowego forum i łatwe wykonanie wyroku arbitrażowego
w innych państwach (z uwagi na konwencję nowojorską z 1958 r.) 15. Nie wszystkie ze
wskazanych cech w każdym przypadku rzeczywiście stanowią mocne strony arbitrażu. W
szczególności, arbitraż jest współcześnie często droższy niż sąd powszechny, zwłaszcza w
kontekście międzynarodowym. Nie jest już też ani tak szybki, ani tak odformalizowany, jak
mogliby sobie tego życzyć korzystający z niego przedsiębiorcy.
Ponadto, na przestrzeni ostatnich kilku dekad bezdyskusyjnie nastąpiła instytucjonalizacja i
jurydyzacja arbitrażu 16, objawiająca się między innymi w rozrastaniu się reguł, potencjalnie
znajdujących zastosowanie w toku postępowania i częstokroć w jego większym
sformalizowaniu. Procesom tym towarzyszy także profesjonalizacja arbitrażu świadcząca o
osiągniętej przez tę dziedzinę prawa dojrzałości 17. Nadal jednak istotną jego cechą jest bardzo
szeroka autonomia woli stron pozwalająca na kształtowanie postępowania w sposób
najbardziej odpowiadający stronom sporu. Podstawową zasadą, na której opiera się arbitraż,
jest wszakże przyznanie stronom kompetencji do kreowania zasad, według których
postępowanie arbitrażowe ma się toczyć, oraz szerokiej autonomii woli w odniesieniu do
wskazania materialnych podstaw rozstrzygnięcia. U źródeł postępowania arbitrażowego leży
porozumienie stron, które decydują się dążyć do rozstrzygnięcia sprawy z całkowitym lub
częściowym pominięciem sądownictwa państwowego.
Skoro autonomia woli stron odgrywa w arbitrażu pierwszorzędną rolę, powszechnie akceptuje
się, że to strony są „gospodarzami” postępowania arbitrażowego. Stąd też duże znaczenie
mają rożnego rodzaju „miękkie” zespoły norm, tworzone najczęściej przez samo środowisko
użytkowników 18, tj. różnego rodzaju stowarzyszenia eksperckie (np. IBA 19, ILA 20, CIArb 21)
15
Zob. np. E. Gaillard, J. Savage (red.), Fouchard, Gaillard, Goldman…, s. 1.
Zob. np. J. Rajski, Wypowiedź w trakcie Konferencji: Diagnoza arbitrażu. Funkcjonowanie prawa o arbitrażu
i kierunki postulowanych zmian (Warszawa, 18-19 września 2014 r.), e-Przegląd Arbitrażowy, Wyd. specjalne
2014, s. 73.
17
W. Park, Arbitration in Autumn, Journal of International Dispute Settlement, 2011, s. 1 i n.
18
Zob. np. W. Park, The Procedural Soft Law of International Arbitration: Non-Governmental Instruments, w:
L. Mistelis, J. Lew (red.), Pervasive Problems in International Arbitration, Kluwer Law International 2006, s.
141 i n.
19
International Bar Association. Przykładowo, jednym z ważniejszych jest często wykorzystywany w praktyce
Regulamin Postępowania Dowodowego IBA (IBA Rules on Taking Evidence). IBA opracowała jednak również:
Wytyczne IBA dotyczące konfliktu interesów w Międzynarodowym arbitrażu (Guidelines on Conflicts of
Interest), Wytyczne dotyczące zastępstwa procesowego w międzynarodowym arbitrażu (the IBA Guidelines on
Party Representation in International Arbitration). Wszystkie reguły dostępne na stronie: http://www.ibanet.org.
20
Zob. np. International Law Association Recommendations on the Application of Public Policy as a Ground for
Refusing Recognition or Enforcement of International Arbitral Awards (Conference Resolution New Delhi
2002). Zob. też stanowiący komentarz do Wytycznych: P. Mayer, A. Sheppard, N. Nassar, Final Report on
Public Policy as a Bar to Enforcement of International Arbitral Awards, International Law Association,
Committee on International Commercial Arbitration, New Delhi Conference 2002. Obydwa dokumenty dostępne
są na stronie: www.ila-hq.org. Polski tekst Wytycznych w tłum. M. Zachariasiewicza ukazał się w Problemach
Prawa Prywatnego Międzynarodowego, vol. 6, s. 155-160.
16
czy instytucje arbitrażowe (np. ICC 22, AAA 23). Choć zasadniczo niewiążące, mogą one
jednak wiązać strony za obopólnym porozumieniem. Pomimo, że konstytutywna rola źródeł
prawa w obszarze arbitrażu jest istotna dla ukształtowania zasadniczych zrębów jego
obecności w systemie prawa (chodzi zwłaszcza o takie akty prawne jak konwencja
nowojorska 24, konwencja genewska 25 oraz implementowana w przepisach k.p.c. Ustawa
modelowa UNCITRAL 26), współcześnie uwaga społeczności arbitrażowej skupiona jest
głównie na tworzeniu różnego rodzaju „miękkich” zespołów norm 27. Ich znaczenie w
praktyce arbitrażu jest niebagatelne.
W konsekwencji, arbitraż może być mocno sformalizowany lub właśnie bardzo nieformalny –
w zależności od woli stron, które decydują o kształcie postępowania i regułach, które znajdą
w nim zastosowanie 28. Ta elastyczność uważana jest nie tylko za zasadniczą cechę arbitrażu,
ale także – przez większość entuzjastów tej formy rozstrzygania sporów - za jego wielką
zaletę. Co jednak dla jednych jest zaletą, dla innych – preferujących poruszanie się w
jednoznacznie ukształtowanym środowisku prawnym – może być wadą.
Podkreślić trzeba wreszcie, że sąd arbitrażowy może rozstrzygać spory pomiędzy podmiotami
prawa prywatnego tylko w przypadku przyznania mu takiej kompetencji przez same strony
stosunku prawnego. Źródłem właściwości sądu arbitrażowego jest bowiem umowa stron
poddająca spór pod jego rozstrzygnięcie (zapis na sąd polubowny/umowa o arbitraż;
arbitration agreement, convention d’arbitrage). Zgoda na poddanie sporów pod arbitraż jest –
jak ujmuje się to czasem obrazowo – kamieniem węgielnym arbitrażu (cornerstone of
arbitration) 29. Pozostawia to przedsiębiorcom i innym użytkownikom arbitrażu swobodę
wyboru: oddania sprawy w ręce arbitrów lub skorzystania z państwowego wymiaru
sprawiedliwości dostępnego jako domyślny sposób rozstrzygania sporów.
W tym kontekście pojawia się zatem pytanie o konkurencyjność arbitrażu jako usługi
oferowanej przez organizacje przedsiębiorców i inne instytucje w stosunku do sądownictwa
państwowego. Czy arbitraż jest na tyle atrakcyjny dla przedsiębiorców, że będą oni gotowi
zrezygnować na jego rzecz z ustanowionego przez państwo powszechnego wymiaru
sprawiedliwości? W udzieleniu odpowiedzi na to i wiele innych pytań pomóc ma
przygotowane przez nas badanie ankietowe.
21
Chartered Institute of Arbitrators wydaje tzw. Practice Guidelines. Zob. np.
Practice Guideline 13: Guidelines for Arbitrators on how to approach the making of awards on interest
(dostępne na stronie: www.ciarb.org).
22
International Chamber of Commerce (Międzynarodowa Izba Handlowa). Zob. np. ICC Techniques for
Controlling Time and Costs in Arbitration (dostępne na stronie: http://uk.practicallaw.com).
23
American Arbitration Association. Zob. np. ABA/AAA Code of Ethics for Arbitrators in Commercial
Disputes, 2004 (dostępne na stronie: www.adr.org).
24
Konwencja nowojorska o uznawaniu i wykonywaniu zagranicznych orzeczeń arbitrażowych z dnia 10
czerwca 1958 r., Dz.U. 1962 r. nr 9, poz. 41 i 42.
25
Konwencja europejska (genewska) o międzynarodowym arbitrażu handlowym z 1961 r., Dz.U. z 1964 r. Nr
40, poz. 270 i 271.
26
Ustawa modelowa o międzynarodowym arbitrażu opracowana przez Komisję Międzynarodowego Prawa
Handlowego ONZ (UNCITRAL) z 1985 r., ze zmianami z 2006 r. (dostępna na stronie: www.uncitral.org).
27
W. Park, Arbitration in Autumn, s. 3.
28
Zob. np. G. Born, C. Salas, The United States Supreme Court and Class Arbitration: A Tragedy of Errors,
Journal of Dispute Resolution, 2012, s. 39.
29
Tak np. W. Park, Non-Signatories and International Contracts: An Arbitrator’s Dilemma, w: Permanent Court
of Arbitration (red.), Multiple Parties in International Arbitration, Oxford 2009, s. 2.
II.
Podstawowe założenia badania
Wedle naszej wiedzy, nie zostało jak dotąd przeprowadzone w naszym kraju kompleksowe
badanie użytkowników arbitrażu, mające na celu ustalenie sposobu postrzegania tej metody
rozstrzygania sporów przez przedsiębiorców działających na polskim rynku i ich doradców
prawnych. Prowadzone badanie ma w założeniu wypełnić tę lukę. Chcemy sprawdzić na ile
polscy przedsiębiorcy korzystają z arbitrażu oraz jakie mają w tym zakresie oczekiwania i
doświadczenia. Chodzi także o identyfikację w jaki sposób użytkownicy arbitrażu postrzegają
jego cechy, wady i zalety. Istotnym celem jest wreszcie próba ustalenia na ile obecnie
dominujące praktyki arbitrażowe odpowiadają oczekiwaniom jego użytkowników-klientów,
tj. korzystających z arbitrażu przedsiębiorców. W rezultacie, zamierzamy także ustalić jakie
aspekty arbitrażu wymagają modyfikacji lub poprawy aby przedsiębiorcy korzystali z niego
częściej.
Prowadzone badania mają zatem istotne znaczenie dla praktyki prawniczej. Ponadto, ich
przeprowadzenie będzie miało pozytywny wpływ na rozwój teorii prawa arbitrażowego w
Polsce. Uzyskane w trakcie badan informacje dostarczą doktrynie materiału mogącego
stanowić podstawę teoretycznej refleksji. Ważnym dalszym efektem badań będzie, jak można
sądzić, również potencjalne wzmocnienie pozycji Polski jako centrum arbitrażowego na
globalnym rynku usług alternatywnego rozstrzygania sporów.
Pomysł przeprowadzenia badań zainspirowany został podobnymi sondażami prowadzonymi
wcześniej w innych krajach na świecie. W szczególności punktem odniesienia dla
przygotowanego przez nas projektu badawczego są doświadczenia zdobyte przez School of
International Arbitration na Queen Mary, University of London w badaniach ankietowych
przygotowywanych we współpracy z kancelarią White & Case, a także – o nieco innym
profilu – wraz z firmą doradczą PwC. W szczególności chodzi tu o International Arbitration
Survey: Current and Preferred Practices in the Arbitral Process z 2012 r. zrealizowane przez
Queen Mary oraz White & Case 30. O ile jednak projekt badawczy zespołu Queen Mary i
White & Case koncentruje się na arbitrażu międzynarodowym i ma zasięg globalny,
prowadzone przez nas badania mają skromniejszy zakres. Ograniczają się do rynku polskiego
i dotyczą przede wszystkim doświadczeń i praktyk ukształtowanych w arbitrażu krajowym
(choć, jak wspomniano, nie wyłącznie). Z uwagi na inną grupę docelową adresatów, należało
także w zupełnie odmienny sposób ukształtować tematykę poruszaną w pytaniach. Jest ona
dostosowana do realiów naszego rynku i stopnia dojrzałości arbitrażu w Polsce.
III. Przedmiot badania i metodologia
Przygotowane przez nasz zespół pytania kierujemy do dwóch grup respondentów. Po
pierwsze do przedstawicieli największych polskich spółek, tj. członków zarządów,
prokurentów, szefów działów prawnych i innych wewnętrznych prawników w
przedsiębiorstwach. Po drugie do doradców prawnych, świadczących usługi prawne na rzecz
wskazanych wyżej największych polskich spółek.
W ramach zakresu przedmiotowego badania, wyodrębniliśmy 5 obszarów zagadnień, co do
których formułujemy pytania. Po pierwsze, ważnym elementem badania jest ustalenie jakie są
dotychczasowe doświadczenia przedsiębiorców z postępowań arbitrażowych i czy są oni
zadowoleni z wyniku i ze sposobu, w jaki prowadzone było postępowanie (Dział I.
30
Dostępne na stronie: http://arbitrationpractices.whitecase.com.
Doświadczenia z dotychczasowych postępowań arbitrażowych). Po drugie, pytamy o
powody, dla których przedsiębiorcy podejmują decyzję by skorzystać z arbitrażu względnie
dlaczego z niego nie korzystają (Dział II. Opinia o arbitrażu). Po trzecie, postanowiliśmy
zbadać jakie są motywy, którymi kierują się przedsiębiorcy przy wyborze arbitrów, jakie są
oczekiwania przedsiębiorców wobec arbitrów, a także jak przedsiębiorcy oceniają pracę
arbitrów (Dział III. Arbitrzy). Po czwarte, kilka pytań dotyczy kryteriów i preferencji w
odniesieniu do wyboru instytucji arbitrażowych (Dział IV. Instytucje arbitrażowe). Wreszcie
po piąte, chcemy przyjrzeć się niektórym kwestiom dotyczącym sposobów orzekania w
przedmiocie kosztów arbitrażu (Dział V. Koszty arbitrażu).
Respondentów pytamy jednocześnie o arbitraż krajowy i międzynarodowy. Formułujemy
jednolite pytania nie rozróżniając pomiędzy sporami z elementem obcym i czysto-krajowymi.
Taki sposób postępowania jest z pewnością uproszczeniem. Arbitraż międzynarodowy
wykazuje wszakże istotne odrębności w stosunku do krajowych systemów prawnych i tradycji
arbitrażowych. Duże różnice widoczne są zwłaszcza jeśli praktyki przyjęte w arbitrażu
międzynarodowym zestawić z naszą rodzimą tradycją. Pomimo to, brak rozróżnienia w
pytaniach na dotyczące arbitrażu międzynarodowego i krajowego wydawał się zabiegiem
zasadnym. Podstawowym celem badania jest wszakże pozyskanie wiedzy o korzystaniu z
arbitrażu jako alternatywnej metody rozstrzygania sporów przez polskich przedsiębiorców.
Okoliczność, czy chodzi o arbitraż krajowy czy międzynarodowy, nie jest tu najistotniejsza.
Taki zabieg jest też zgodny z tradycją prawa arbitrażowego w Polsce, które oparte jest na
monistycznych założeniach i nie zna omawianego podziału.
IV.
Cele badania
Do szczegółowych celów badania należą w szczególności:
1.
zidentyfikowanie postaw przedsiębiorców wobec arbitrażu;
2.
scharakteryzowanie doświadczeń przedsiębiorców związanych z korzystaniem z
arbitrażu;
3.
wskazanie motywów korzystania i niekorzystania z polubownej formy rozstrzygania
sporów;
4.
stwierdzenie czy przedsiębiorcy, którzy w ciągu ostatnich 5 lat korzystali z arbitrażu są
zadowoleni z wyboru takiej formy rozstrzygania sporów oraz określenie stopnia
zadowolenia przedsiębiorców korzystających z arbitrażu;
5.
scharakteryzowanie oczekiwań przedsiębiorców wobec arbitrażu – przebiegu procesu,
zachowania arbitrów, kosztów postępowania;
6.
identyfikacja preferencji wyboru instytucji arbitrażu;
7.
dokonanie oceny popularności arbitrażu w Polsce.
V.
Podstawy źródłowe
Informacje pozwalające osiągnąć założone przez nas cele pochodzą zarówno ze źródeł
wtórnych, jak i pierwotnych. Na źródła o charakterze wtórnym, a więc zbiory przetworzonych
informacji zebranych wcześniej w celach innych, niż cele naszych badań, składają się:
literatura z zakresu prawa i arbitrażu, a także raporty z międzynarodowych badań
poświęconych arbitrażowi. Informacje o charakterze pierwotnym, a więc oryginalne, zebrane
przez nas po raz pierwszy i ściśle odpowiadające przyjętemu problemowi badawczemu
uzyskaliśmy w trakcie badań sondażowych na celowo dobranej (a więc nielosowej) grupie
przedsiębiorstw i doradców prawnych.
VI.
Metoda badawcza
W celu pozyskania informacji o charakterze pierwotnym wykorzystana zostanie metoda
ankiety internetowej. O jej wyborze zadecydował powszechny dostęp do Internetu w
badanych przez nas podmiotach oraz względy utylitarne – łatwość i szybkość wypełnienia
kwestionariusza.
VII. Zakres badań empirycznych
Przedmiot badań odpowiada założonym przez nas celom. Analizie podlegać będą zatem
informacje dotyczące wykorzystania arbitrażu jako alternatywnej metody rozstrzygania
sporów oraz jego ocena, a w szczególności:
1.
korzystanie/niekorzystanie z arbitrażu;
2.
motywy korzystania z arbitrażu;
3.
motywy niekorzystania z arbitrażu;
4.
motywy wyboru arbitrów;
5.
oczekiwania wobec arbitrów, kosztów postępowania i jego przebiegu;
6.
ocena pracy arbitrów;
7.
preferencje dotyczące instytucji arbitrażowych;
8.
kryteria wyboru instytucji arbitrażowych;
9.
zadowolenie z przebiegu postępowania arbitrażowego;
10.
zadowolenie z wyniku postępowania arbitrażowego;
11.
postrzeganie kosztów postępowania arbitrażowego.
Podmiotem badań ankietowych będą największe spółki działające na polskim rynku i osoby je
reprezentujące tj. członkowie zarządów, prokurenci, szefowie działów prawnych, inni
pracownicy działów prawnych, oraz doradcy prawni świadczący swoje usługi na rzecz w/w
spółek.
W badaniach uczestniczyć będą podmioty działające na terenie całego kraju, a
kwestionariusze wypełnić będzie można w terminie wskazanym na stronie internetowej
prowadzonej dla naszego badania www.badaniearbitrazu.pl.