Jesień 2012 w TVP Historia Jesienią w TVP Historia nowości i

Informacja prasowa
21 sierpnia 2012
Jesień 2012 w TVP Historia
Jesienią w TVP Historia nowości i zabytki. 60 lat TVP to okazja do przypomnienia kultowych
audycji, które zapisały się w historii telewizji, ale przede wszystkim w pamięci pokoleń
Polaków. Przypominamy „Sondę”, „Wielką Grę”, „Dziennik Telewizyjny”, „Szansę na
sukces”, festiwale, które budziły uśmiech i emocje, a także wiele innych programów, do
których chce się wracać. W TVP Historia premiery nowych filmów dokumentalnych „Wyspa
władców” – filmowa wyprawa do czasów Mieszka I, w której dzięki najnowocześniejszej
technice ożywa prastare miasto, „Sen o morzu i koloniach” – pokazujący, że Argentyna czy
Madagaskar to ważne punkty także na mapie Polski- historycznej mapie, „Po co ci te chłopy”
– biograficzny film o patriocie i społeczniku Karolu Lewakowskim, niezwykłej, niesłusznie
zapomnianej postaci przełomu XIX i XX wieku.
PO RAZ PIERWSZY NA ANTENIE TVP HISTORIA
„Z archiwum Filmoteki Narodowej” – od 5 września w każdą środę o godz. 21.00 –
Tylko w TVP Historia połączenie reportaży o historii polskiego filmu i skarbach archiwów
Filmoteki Narodowej oraz samych archiwalnych filmów, będących najcenniejszymi
zabytkami polskiej kinematografii.
W cyklu ukażą się następujące odcinki:
Zabytki kinematografii 05 września, środa godz. 21.00
Do pasjonującej wędrówki po Filmotece Narodowej zaprasza Marek Maldis – pomysłodawca
cyklu, dziennikarz Telewizji Polskiej, reżyser, autor filmów dokumentalnych i reportaży,
który poprowadzi widzów kilometrami korytarzy wypełnionych półkami z kopiami
najcenniejszych polskich filmów. Pokaże supernowoczesne pracownie, w których
rekonstruowane i odnawiane są filmowe zabytki w fascynujący świat historii kina. Każdy z
odcinków dotyczy innego tematu, jest inną opowieścią. Reportaż jest wprowadzeniem do
filmowej uczty jaką jest projekcja filmów z archiwów Filmoteki Narodowej.
Po reportażu film z 1937r. „Pani minister tańczy” reż. Juliusz Gardan
Mobilizacja wrzesień 1939 12 września, środa godz. 21.00
Jak wyglądał filmowy obraz polskiej armii u progu września 1939 roku? Jakim sprzętem
posługiwali się filmowcy w oblężonej Warszawie? Przedstawimy, na podstawie zachowanych
w archiwach Filmoteki materiałów, obraz przygotowań do wojny i działania Wojska
Polskiego we wrześniu, a także zapis początku wojny z perspektywy uwieczniających
codzienne życie filmowców. W audycji pokazujemy dokumenty tamtych czasów: kroniki
PAT, czy filmy zrealizowane przez tzw. ekipę Stefana Starzyńskiego oraz film
amerykańskiego korespondenta Juliena Bryana.
Po reportażu film z 1927r. „Mogiła nieznanego żołnierza” reż. Ryszard Ordyński
Retroreklama 19 września, środa godz. 21.00
Jak wyglądały początki reklamy, która towarzyszyła filmowi od jego narodzin i pierwsze
reklamy, które pojawiły się już w dwa lata po pokazie braci Lumiere czyli w 1897. Jedna z
takich reklam jest w posiadaniu Filmoteki. Opowiemy o tym jak rozwijały się reklamy, co
reklamowano, jaki był odbiór tych klipów.
Prawdziwy rozkwit reklamy filmowej w Polsce to połowa lat trzydziestych. Znaczącą rolę
odrywały w niej gwiazdy ówczesnego kina. Za prekursora reklamy w tamtych czasach
uchodził Eugeniusz Bodo.
Po reportażu film z 1936r. „Jadzia” reż. Mirosław Krawicz
„Kresy” polskiego kina 26 września, środa godz. 21.00
Okazuje się iż mimo świadomości, że II Rzeczpospolita nie odzyskała wszystkich ziem na
wschodzie, jakie miała przed rozbiorami, to sprawa ta nie znalazła się w centrum
zainteresowania polskiego kina. Nieliczne przedwojenne fabuły przedstawiały bądź działy się
na kresach wschodnich. W audycji przypomniane zostaną fragmenty filmów: „Mazepa”
Puchalskiego z 1908 r. zrealizowanego jeszcze Moskwie, „Tajemnice medalionu”, również
Puchalskiego z 1922 r. ukazującego życie ziemian. „Cham” z 1931 r., ekranizację powieści
Elizy Orzeszkowej, „Barbara Radziwiłłówna z 1936 r. Józefa Lejstesa, by na tej podstawie
odmalować obraz kresów wschodnich widziany oczami filmowców.
Po reportażu film z 1936r. „Barbara Radziwiłłówna” reż. Józef Lejtas
Polskie kino w jidysz 3 października, środa godz. 21.00
Polska przed II wojną światową była największym producentem filmów w języku jidysz na
świecie, które niemal natychmiast trafiały na ekrany amerykańskich kin. Niestety filmy te w
zdecydowanej większości zostały zniszczone. Najstarszy wyprodukowany na ziemiach
polskich i zachowany we fragmencie film przeznaczony dla ludności żydowskiej to „Meir
Ezofowicz” na podstawie powieści Elizy Orzeszkowej.
Po reportażu film z 1936r. „Judeł gra na skrzypcach” reż. Józef Green, Jan NowinaPrzybylski
Plamy na honorze 10 października, środa godz. 21.00
Plamy na honorze to tytuł kolejnego odcinka z cyklu „Z archiwum Filmoteki Narodowej”,
pokazuje on niechlubną kartę polskiego kina – kolaboracji aktorów, reżyserów filmowców z
okupantem. Autorzy skoncentrują się na trzech historiach i miejscach symbolizujących plamy
na honorze polskiego filmu w czasie II Wojny Światowej. Postawią się też pytanie - jak
ocenić występy polskich aktorów w Wilnie i we Lwowie w okresie, gdy te miasta były zajęte
przez Rosjan czy Litwinów.
Po reportażu film z 1941 „Powrót” reż. Gustaw Ucicki
Wierna rzeka trzy adaptacje 17 października, środa godz. 21.00
W polskim kinie powstały trzy ekranizacje powieści Stefana Żeromskiego „Wierna rzeka”.
Pierwszy jeszcze w epoce kina niemego, w 1922 r. reżyserował ją Edward Puchalski. Drugą,
powstałą w 1936 r. reżyserował Leonard Buczkowski. Autorem trzeciej z lat osiemdziesiątych
jest Tadeusz Chmielewski. O ile pierwszy i ostatni film jest w Filmotece w całości, to kopie z
1936 zachowała się tylko we fragmentach. Próba spojrzenia na te trzy ekranizacje z innej
strony. Jak traktowano w różnych przecież epokach poszczególne tematy i wątki powieści.
Po reportażu film z 1936r. „Wierna rzeka” reż. Leonard Buczkowski
Filmy odnalezione 24 października, środa godz. 21.00
Odcinek mówiący o zaginionych polskich filmach. Zawieruchy dziejowe spowodowały, że
kopie filmowe ginęły lub ulegały zniszczeniu. Ale nie tylko. Ciekawostką jest fakt, że filmy z
epoki filmu niemego rejestrowano na taśmie nitro. A ta była wspaniałym surowcem wtórnym.
Nierzadko więc zdarzało się, że po tzw. zgraniu filmu taśmę przerabiano np. na grzebienie.
Wiele kopi polskich filmów, które zarekwirowali Niemcy w czasie okupacji, odnaleziono
zaraz po wojnie w magazynach w Krakowie. Ale prawdziwe skarby znajdowały się
ogromnych archiwach Mosfilmu. Tu Rosjanie składowali zagrabione Polsce nagrane taśmy.
Udawało się również odnaleźć je u prywatnych osób np. kopie „Pana Tadeusza”. Autorzy
pokażą kulisy „detektywistycznej” pracy archiwistów, czyli poszukiwań kopii zaginionych
filmów.
Po reportażu film z 1931r. „Cham” reż. Jan Nowina-Przybylski
CYKLE DOKUMENTALNE:
„Cała prawda o….” - cykl programów dokumentalnych poświęconych najważniejszym
postaciom współczesnego życia politycznego. Christian Malard i Bernard Vaillot,
doświadczeni dziennikarze polityczni, przez dobę towarzyszą bohaterowi odcinka, ukazują go
w jego naturalnym, codziennym środowisku. Ich ambicją jest stworzenie pełnego,
wielowymiarowego obrazu nie tylko polityka, ale również człowieka. Szanują jego prawo do
prywatności i własnych poglądów, pozwalają mu wypowiadać się szczerze, decyzję i ocenę
pozostawiając odbiorcom. Pierwszy odcinek jest poświęcony królowi Jordanii, Abdullahowi
II, człowiekowi, który - choć był pierworodnym synem króla Husajna, nie był jego następcą.
Jak to się stało, że Abdullah zasiadł na tronie Jordanii? Jak odnalazł się w nowej roli? Jakie
cele sobie stawia? Na te i inne pytania odpowiada sam Abdullah II i osoby z jego najbliższego
otoczenia. W następnych odcinkach sylwetki Shimona Peresa, Michaiła Gorbaczowa,
Romano Prodi, Colina Powell’a, Hosni Mubaraka i wielu innych polityków, którzy
decydowali o kształcie historii XX wieku.
Od 5 października, w piątki o godz. 21.00
„Ginące cywilizacje” – serial dokumentalny pokazujący ginące obyczaje, kultury i tradycje
wielu ludów świata. Stare cywilizacje pod naporem nowych idei i obyczajów wśród młodych
odchodzą w zapomnienie. A jednak społeczności mimo zmieniających się warunków życia
walczą o swoją tożsamość. Dogoni z Mali, Nigeryjscy Himba, Mongołowie z Gobi, Ludzie
Jaguary z Meksyku. Wyprawa przez 7 kontynentów śladami historii cywilizacji, odmienności
i uporu w walce o tradycje.
Od 5 października w piątki godz. 20.00
„Święci i grzesznicy. Dzieje papieży” - film dokumentalny oparty na książce Duffy
Eamona. Jest to sześcioodcinkowa historia papiestwa, która w fascynujący sposób
przedstawia tajemnice papieży. Pokazuje ich rolę w katolicyzmie, ale także ich wpływ na
polityczne oraz kulturalne losy świata. Każdy z sześciu odcinków przedstawia inny wycinek
dziejów papiestwa: od postaci świętych po zdrady i intrygi.
Od 8 września w każdą sobotę o godz. 22.00
FILMY DOKUMENTALNE:
„Wyspa władców” reż. Zbigniew Cozac - film pokazuje dzieje grodu na Ostrowie
Lednickim od rozpoczęcia budowy rezydencji książęcej po rok 1038, czyli najazd czeskiego
księcia Brzetysława, który obrócił gród w perzynę. Poprzez inscenizacje i animacje
komputerowe obiektów będziemy się przenosić z malowniczego krajobrazu lednickiej wyspy
do dawnych, okolicznych osad obsługujących dwór księcia. Dzięki technikom
komputerowym udało się odtworzyć najcenniejsze obiekty Lednicy – kościół wały i samą
książęcą rezydencję. Kamera towarzyszyła także archeologom podczas podwodnych prac
badawczych nad resztkami konstrukcji prowadzących na wyspę mostów. Wyniki ich pracy
przekładają się na naukowe fakty, a te na pasjonującą opowieść o ludziach, którzy tworzyli
historię. Dzięki inscenizacjom poznamy życie ówczesnych rolników, pracowników
warsztatów rzemieślniczych i kupców. Zobaczymy też ówczesną elitę – mieszkańców grodu.
To dla nich zbudowano wspaniałe mosty, potężne obwarowania, pałac z kaplicą, kościół.
Poprzez odkryte przez archeologów, wyjątkowej rangi zabytki, pokażemy kim byli, czym się
zajmowali i jak znakomitych przyjmowali gości. Nie zabraknie też scen szczególnie
emocjonujących, jak zacięte walki wojów na topory, włócznie i miecze, których ofiary utoną
w jeziorze. Na koniec, po scenie zagłady grodu, zobaczymy znalezioną przez archeologów
plakietkę z najstarszym heraldycznym wyobrażeniem orła – polskiego godła, a nad wyspą
krążącego majestatycznie bielika.
To rozbudzająca wyobraźnię filmowa podróż do czasów Mieszka I i Bolesława Chrobrego.
Autorzy spróbują zmierzyć się z pytaniami do dziś nurtującymi naukowców dotyczące m.in.
fundatora pałacu czy miejsca chrztu Mieszka I. Opowieść ta opierać się będzie na badaniach
prowadzonych tam od dziesięcioleci przez archeologów, wspomaganych przez naukowców
wielu innych dziedzin, od historii po dendrochronologię”.
Premiera, 21 września piątek godz. 21.00
„Sen o morzach i koloniach” reż. Tomasz Rudomino – film dokumentalny o nieco
zapomnianym wątku dotyczącym historii dwudziestolecia międzywojennego – o Lidze
Morskiej i Kolonialnej jednej z największych polskich organizacji społecznych liczącej setki
tysięcy członków oraz polskich dążeniach do prowadzenia polityki zamorskiej. Już w
pierwszych latach po odzyskaniu przez Polskę Niepodległości powstały stowarzyszenia
lobbujące na rzecz polityki kolonialnej. Polski konsul w Kurytybie, Kazimierz Głuchowski, w
swoim słynnym wystąpieniu dowodził, że Polsce należy się dziesięć procent kolonii
niemieckich. Te na mocy traktatu wersalskiego zostały podzielone między zwycięskie w
wojnie mocarstwa. Przewidywano jednak, że ponieważ Niemcy nie zaakceptowały traktatu,
ustanawiającego nowy światowy ład, dojdzie do rewizji mandatów kolonialnych. Autor filmu
dociera m.in. do dokumentów z archiwów rządu francuskiego świadczących o tym, że Francja
wystąpiła z inicjatywą polskiego osadnictwa na Madagaskarze. Wątki dotyczące
międzynarodowej polityki Polski krzyżują się z dotyczącymi ekonomii i rozwoju
gospodarczego w II Rzeczpospolitej. Pokazują globalne zjawisko początku XX wieku jakim
było osadnictwo zarobkowe na „terytoriach zamorskich”. Sprawny system pozyskiwania
imigrantów stworzyła m.in. Argentyna, której przybysze zapewniali bardzo szybki wzrost
gospodarczy. Dom Emigranta w Buenos Aires obok analogicznych instytucji w Stanach
Zjednoczonych był jedną z najbardziej perfekcyjnych instytucji na świecie. Podobnie jak
argentyński system prawny pozwalający emigrantom na szybkie zapuszczenie korzeni w
„nowej ojczyźnie”. Obok komentarzy historyków i opinii naukowców planem narracyjnym
filmu są opowieści potomków emigrantów z Polski. To oni opowiadają historię Wandy –
argentyńskiego miasteczka do dziś uznawanego za polską enklawę, gdyż kolejne pokolenia
mimo upływu czasu i politycznych zmian starają się kultywować pamięć o dawnej Ojczyźnie
i założycielach miasta.
Premiera – październik 2012
„Po co ci te chłopy – rzecz o Karolu Lewakowskim” reż. Marek Maldis – biograficzny
film dokumentalny o Karolu Lewakowskim. Był prawdopodobnie pierwszym Polakiem
uczestniczącym w pracach Unii Międzyparlamentarnej. Społecznik, biznesmen, polityk
i patriota. Prezes Towarzystwa Przyjaciół Oświaty, współzałożyciel Polskiego Towarzystwa
Demokratycznego, Prezes Stronnictwa Ludowego. A jednocześnie właściciel podkarpackich
„pól roponośnych”. Na jego życiu piętno odcisnęło Powstanie Styczniowe, w którym walczył.
Filmowa opowieść tocząca się między Snopkowem a Snopkowem. Ten pierwszy to rodzinne
gniazdo Lewakowskich nieopodal Lwowa, drugi…. Szwajcarskie Raperswill, bo na emigracji
Karol Lewakowski tak właśnie nazwał swój dom. Opowiedziana przez pryzmat
biograficznych faktów historia zaangażowania, patriotyzmu, postaw społecznikowskich
przełomu XIX i XX wieku. Przypomnienie jednej z ważnych choć zapomnianych postaci
polskiej historii.
Premiera – listopad 2012
REPORTAŻE W CYKLU „POLSKA Z HISTORIĄ W TLE” we wtorki godz. 18.30
„Sztandar od Suzinów” - bohaterem reportażu jest kapral Stanisław Jasiński,
dziewiędziesięcioczteroletni ułan 6 Pułku Ułanów Kaniowskich ze Stanisławowa, który
dokładnie pamięta kampanię wrześniową i nierówną bitwę polskiej kawalerii z
opancerzonymi dobrze uzbrojonymi Niemcami pod Bzurą. Pamięta każdy szczegół. Zacięte
walki od świtu do wieczora i marsze dniami i nocami (ok. 60 km. na dobę) pod obstrzałem
lotnictwa. Wówczas 16 września 1939 r. został przestrzelony ich sztandar w dniu
poprzedzającym nocną przeprawę przez rzekę Bzurę. Sztandar stał się symbolem nie tylko 6
Pułku Ułanów Kaniowskich, ale też wojennych i powojennych losów Polaków.
„Reduta” - historia reduty płk. Czyżewskiego, która w niekorzystnych warunkach broniła i
dozorowała zagrożony odcinek, osłaniając daremnie spodziewaną i niedoszłą ofensywę Armii
„Prusy". Stosunkowo mało znany epizod, będący swoistym postscriptum do historii kapitana
Władysłąwa Raginisa i bohaterskiej obrony Wizny. Reportaż opowiada tę historię z
perspektywy wydarzeń na poziomie „taktycznym” – bez szerokich analiz sytuacji na froncie,
niemalże z perspektywy żołnierzy pierwszej linii otrzymujących bezpośrednio rozkazy do
wykonania. Takie ujęcie pozwala przekazać atmosferę i postawy ludzi biorących udział w
wydarzeniach, poczucie przełomowości i wagi każdego żołnierskiego czynu. Film opiera się
się na losach improwizowanego batalionu z Piotrkowa, który niepełnie wyposażony stanął do
nierównej, a skutecznej walki z dywizją pancerną, bohaterskiej i daremnej obronie Jeżowa,
wreszcie na tragicznych losach odciętych punktów oporu, do których nie dotarł rozkaz
taktycznego odwrotu.
„Ezi” - bohaterem reportażu jest jeden z najbardziej znanych polsko-śląsko-niemieckich
piłkarzy, urodzony w Katowicach Ernest Wilmowski. W Polsce zarzucano mu zdradę.
Powojenna komunistyczna propaganda uznała Wilimowskiego za renegata. Zarzucano mu, że
grał w piłkę w czasie okupacji, by później grać z orłem na piersi, ale tym czarnym dla
reprezentacji Niemiec. Tak naprawdę prawie nikt nie starał się poznać jego losów, a te były
niezwykle złożone. W reportażu zamieszczone są wypowiedzi córki Ernesta Wilmowskiego
Sylwii Haarke, która w czerwcu 2012 roku odwiedziła Polskę.
SERIALE FABULARNE
„Ostatni bej Bałkanów” - akcja toczy się na przestrzeni pięćdziesięciu lat w regionie Jeziora
Macedonii. Jest to saga rodzinna, mini - seria opowiadająca o awanturniczym życiu Zulfikar,
potomka długiej linii tureckiej Bejów i paniczów rodu Gorick Castle. Wszystko to dzieje się
na tle przemian polityczno - społecznych przełomu wieków XIX i XX. Saga poprzez losy
jednej rodziny, przedsatwia nowy świat rodzący się w bólu i krwi.
Od 6 września - czwartki godz. 21.00
„Komandoria” - cykl z serii „fikcji historycznej”. Film nakręcony z wiernością szczegółów:
ubrań, klimatu epoki, militariów. Cykl pokazuje „prawdziwe” oblicze codzienności w
średniowieczu, z jej lękiem o zdrowie i życie, wiarą w nadprzyrodzone moce z jednej strony i
obsesyjną religijnością z drugiej. Oprócz tego film zawiera sceny rodem ze średniowiecznych
traktów, które opisują ówczesne dokumenty: bójkami w przydrożnych karczmach, turniejami
rycerskimi, a także dworskimi intrygami i z ówcześnie postrzeganym seksem. Nie zabraknie
też średniowiecznego okrucieństwa wojny, podstępów i trucizn niemal dosłownie jak z zamku
Borgiów.
Od 4 października – czwartki godz. 21.00
60 LAT TVP – HISTORIA TELEWIZJI W TVP HISTORIA
Telewizja Polska obchodzi swoje 60 urodziny. Z tej okazji TVP Historia przypomina audycje,
które zapisały się w historii telewizji, budziły emocje, stały się dokumentami swoich czasów,
zapadły w pamięci pokoleniom widzów:
„Dziennik Telewizyjny” – wydania dziennika telewizyjnego z lat 80-tych to zapis
burzliwych wydarzeń swoich czasów i codzienności, dokument pokazujący mentalność,
język, sposób przedstawiania świata. Bez współczesnego komentarza.
Codziennie, godz. 7.30 oraz godz. 23.00
„Sonda” – cykl programów popularno-naukowych Zdzisława Kamińskiego i Andrzeja
Kurka, które do dziś budzą fascynację możliwościami współczesnej techniki, są swoistym
dokumentem swoich czasów.
W soboty, godz. 8.00
„Szansa na sukces” – kultowy program TVP, kuźnia estradowych talentów, pierwszy tego
typu program w telewizji w Polsce, od którego zaczyna się moda na telewizyjne wyścigi o
sławę i scenę.
W soboty, godz. 14.00
„Wielka Gra” - teleturniej wszech czasów, w którym liczy się tylko wiedza. Prowadzony
przez Stanisławę Ryster.
W niedziele, godz. 14.00
„Sensacje XX wieku” – cykl Bogusława Wołoszańskiego o niewyjaśnionych tajemnicach
historii XX wieku.
W piątki godz. 22.00 i soboty godz. 16.00
„Festiwalowe wspomnienia” – w tym paśmie przypominamy festiwale Opole, Sopot,
Kołobrzeg, Zielona Góra.
W soboty godz. 20.00
Seriale, które zapisały się w historii TVP - m.in.: „Polskie drogi”, „Stawka większa niż
życie”, od poniedziałku do piątku, godz. godz. 9.00 i 17.00 oraz „Tajemnica twierdzy
szyfrów” sobota-niedziela, godz. 9.00 i godz. 17.00.
„Podróże z historią” - m.in. cykle „Boso przez świat”, „Zaproszenie”.
Od poniedziałku do czwartku, godz. 11.15
„Na dachu świata” – programy o dokonaniach polskich alpinistów.
W piątki godz. 11.00.
„Historia polskiej rozrywki” – programy o twórcach, którzy zapisali się w historii TVP,
filmy biograficzne, koncerty, benefisy.
Codziennie, godz. 10.15
„Przegląd kronik filmowych” – cykl audycji telewizyjnych przygotowanych w latach 90.
W programach tych prezentowane są stare kroniki filmowe oraz inne filmy w całości lub we
fragmentach. Każdy z filmów opatrzony jest komentarzem historyków (np. w przypadku
filmów, które nie mają ścieżki dźwiękowej lub gdy takowa się nie zachowała, komentowane
są w trakcie emisji, eksperci także w trakcie programu ujawniają błędy lub przekłamania).
Pokazywane są materiały polskie przedwojenne, wojenne, z czasów PRL, radzieckie,
niemieckie, angielskie, francuskie, a nawet węgierskie.
Od poniedziałku do piątku, godz. 15.30
„Korespondent” - Waldemar Milewicz i jego cykl „Dziwny jest ten świat” , reporterski
zapis najbardziej dramatycznych wydarzeń z przełomu stuleci.
W poniedziałki, godz. 23.30
„Listy gończe” – prawdziwe historie jakie rozegrały się w polskich miastach i małych
miejscowościach. Choć wiele z nich znalazło finał sadowy, do dziś wyroki budzą
kontrowersje.
W czwartki, godz. 22.30
„Milicyjny PRL” – reportaże kryminalne i społeczne z czasów PRL. Tylko część tych
materiałów ma charakter propagandowy, w większości są to niezwykle przejmujące –
świadectwa pewnych patologii. Niektóre z wstrząsających reportaży zostały zrealizowane
przez wybitnych filmowców i dziennikarzy, m.in. Marka Piwowskiego czy Mariusza
Waltera.
W czwartki, godz. 23.30
JAK ZWYKLE W TVP HISTORIA
FLESZ HISTORII Tygodnik historyczny o najważniejszych wydarzeniach dotyczących
historii – obchody rocznic, premiery filmowe, odsłanianie pomników, wystawy muzealne.
Także kontrowersyjne tematy, np. dotyczące wyników badań naukowych. Poprowadzą go:
Monika Białek i Marek Zając.
Premiery – poniedziałki godz. 18.30
CAFE HISTORIA
Program publicystyczny, w którym spotykają się gwiazdy kina, estrady, sportu z ekspertami:
historykami, socjologami, antropologami, kulturoznawcami, by rozmawiać o historycznym tle
bieżących wydarzeń, które emocjonują Polaków. Program prowadzą Michał Wójcik i
Agnieszka Górniakowska.
Premiery w piątki, godz. 18.30
EX LIBRIS
Jaką wybrać lekturę, ciekawą, wartościową, wzruszającą, ważną? Podpowie „Ex Libris”,
jedyny w Polsce telewizyjny magazyn poświęcony wydawnictwom historycznym i książkom,
o których nie można zapomnieć. Każda z omawianych pozycji oznaczona jest gwiazdkami od
1 do 5. W programie także informacje o najciekawszych tytułach i artykułach prasy
historycznej. Gośćmi programu są pisarze, historycy, dziennikarze. Co tydzień kontrowersje,
dyskusje, felietony, recenzje książek.
Premiery w środy, godz. 18.30
SPÓR O HISTORIĘ
Kontrowersje, opinie, nowe interpretacje, różne oblicza historii. W programie historie mało
znane lub zapomniane, zaskakujące i oryginalne interpretacje faktów znakomicie znanych.
Przywołujemy postaci polityków, monarchów, żołnierzy, artystów, których postawy były
niejednoznaczne oraz wydarzenia, które zmieniały historię Polski i świata. W „Sporze o
historię” dyskutują m.in.: prof. Maria Bogucka, prof. Janusz Tazbir, prof. Henryk
Samsonowicz, prof. Andrzej Ajnenkiel, prof. Adam Dobroński, prof. Janusz Odziemkowski,
prof. Wojciech Materski, prof. Wojciech Roszkowski. Program prowadzi Maciej Zakrocki.
Premiery w czwartki, godz. 18.30
WYDARZENIA ANTENOWE
Wrzesień 1939
We wrześniu TVP Historia przypomina wydarzenia związane z wybuchem i przebiegiem II
wojny światowej.
„Komunikaty wojenne” reż. Zbigniew Wawer – cykl przedstawia wydarzenia polityczne w
Europie od ogłoszenia przez Hitlera 5 listopada 1939 r. Wejścia na drogę siłową w celu
uzyskania przestrzeni życiowej dla Niemców przez anszlus Austrii, rozbudowę armii
niemieckiej. Odcinek kończą zagadnienia związane z podpisaniem układu w Monachium w
październiku 1938 r. nakazującemu Czechosłowacji oddania Sudetów na rzecz Rzeszy.
Wrzesień 1939/2012 przedstawia sytuację militarną Polski 5 września 1939 r. ukazuje m. in.
niemieckie represje po zajęciu Bydgoszczy i Katowic, rozkaz Naczelnego Wodza odwrotu na
linię Wisły, sprawę torpedowania niemieckich statków handlowych oraz komunikat
Naczelnego Wodza Nr 5.
Codziennie we wrześniu
Spór o historię” program publicystyczny – wrześniowe odcinki dedykowane będą II wojnie
światowej m.in – o przyczynach wybuchu wojny, o agresji Słowacji na Polskę, o
wydarzeniach z 17 września 1939 r.
O wrześniowych wydarzeniach przypominały będą także filmy dokumentalne:
„Pułkownik Dąbek - obrona Gdyni 1939” reż. Bartosz Paduch – „Pokażę jak Polak
walczy i umiera” te słowa dowódcy obrony Gdyni we wrześniu 1939 roku przeszły do
historii. Film dokumentalny wyprodukowany przez TVP Historię pt. „Płk. Dąbek obrona
Gdyni 1939” to historia bohaterskiej obrony Gdyni i Kępy Oksywskiej dowodzonej przez
pułkownika, który do końca pozostawał niezłomnym żołnierzem wiernym swoim
podkomendnym, który cenił wolną ojczyznę nad własne życie. Film bogaty w sceny
fabularyzowane i rekonstrukcje walk przenosi nas w realia ciężkich starć na gdyńskiej Kępie
Oksywskiej, pokazuje zmagania polskich żołnierzy z atakującymi w wielkiej przewadze
wojskami niemieckimi i z własnymi słabościami. Bogata warstwa faktograficzna upamiętnia
najważniejsze wydarzenia tamtych dni nie pozwalając im popaść w zapomnienie.
„Polskie Termopile” reż. Leszek Wiśniewski - W dniach 7 - 10 września 1939 roku
rozegrała się bitwa pod Wizną, jedna z bohaterskich epopei Wojny Obronnej 1939 roku.
Punkt oporu "Wizna" na strategicznej przeprawie przez Narew tworzyła nieukończona linia
fortyfikacji polowych budowana od wiosny 1939 roku. Składała się z 16 ciężkich i lekkich
schronów bojowych. Naprzeciwko 720 polskich żołnierzy dowodzonych przez kapitana
Władysława Raginisa stanęły jednostki XIX Korpusu Pancernego gen. Heinza Guderiana.
Przewaga Niemców w ludziach i sprzęcie była ogromna, mimo to żołnierzom polskim udało
się przez trzy dni powstrzymać marsz hitlerowskich kolumn pancernych. Bunkry broniły się
w izolacji, zdobywane pojedynczo z użyciem miotaczy płomieni i materiałów wybuchowych.
Z pola walki udało się wycofać jedynie 40 żołnierzom polskim a dowódca odcinka - kpt.
Władysław Raginis popełnił samobójstwo w bunkrze koło Strękowej Góry.
Obrona Wizny przeszła do historii i legendy pod mianem "Polskie Termopile". Temat ten był
przedmiotem kilku realizacji telewizyjnych, ostatnia z nich miała miejsce w 1983 roku. Od
tego czasu wyrosło więc całe pokolenie, dla którego - w większości - tematyka ta pozostaje
nieznana.
„Trzy dni w przedsionku piekła – bitwy Tomaszowskie” reż. Leszek Wiśniewski Rekonstrukcja bitwy, która rozegrała się we wrześniu 1939 roku pod Wizną. Punkt oporu
„Wizna” na strategicznej przeprawie przez Narew tworzyła nieukończona linia fortyfikacji
polowych budowana od wiosny 1939 roku. Składała się z 16 ciężkich i lekkich schronów
bojowych. Naprzeciwko 720 polskich żołnierzy dowodzonych przez kapitana Władysława
Raginisa stanęły jednostki XIX Korpusu Pancernego gen. Heinza Guderiana. Przewaga
Niemców ludziach i sprzęcie była ogromna, mimo to żołnierzom polskim udało się przez trzy
dni powstrzymać marsz hitlerowskich kolumn pancernych. Bunkry broniły się w izolacji,
zdobywane pojedynczo z użyciem miotaczy płomieni i materiałów wybuchowych. Z pola
walki udało się wycofać jedynie 40 żołnierzom polskim a dowódca odcinka - kpt. Władysław
Raginis popełnił samobójstwo w bunkrze koło Strękowej Góry. Obrona Wizny przeszła do
historii i legendy jako „Polskie Termopile”.
FILMY W TVP HISTORIA
Filmy fabularne przybliżające widzom historię opowiedzianą nie przez dokumentalistów, ale
artystów. Niezwykłe zabytki polskiego i światowego kina. W poniedziałki i wtorki o godz.
21.00. A dla nocnych marków specjalne seanse w Kinie Nocą w piątki o godz. 1.20.
„Westerplatte” – reż. Stanisław Różewicz
Obrona Westerplatte dzień po dniu, pokazująca mądrą i dojrzałą organizację Polaków, dzięki
której, mimo zmasowanego ataku Niemców, zginęło tylko 15 naszych żołnierzy.
1 września (sobota) godz. 20.00
„Zamach” - reż. Jerzy Passendorfer
Wojenny dramat psychologiczny, zdobył nagrodę FIPRESCI i wyróżnienie za scenariusz na
MFF w San Sebastian w 1959 roku oraz liczne nagrody na festiwalach w Mar del Plata,
Meksyku i in. Filmowa rekonstrukcja udanego zamachu na dowódcę SS i policji na dystrykt
warszawski, generała Franza Kutscherę, zwanego „katem Warszawy” z 1 lutego 1944 roku.
Film odtwarza precyzyjne przygotowania i dramatyczny przebieg akcji, w której zginęli
niemal wszyscy zamachowcy, ale która przyniosła zamierzony cel - ograniczenie masowych
egzekucji.
2 września (niedziela) godz. 20.00
„Pierścionek z orłem w koronie” reż. Andrzej Wajda
Adaptacja powieści Aleksandra Ścibora – Rylskiego, która z powodów cenzuralnych pojawiła
się dopiero w 1991 roku. Andrzej Wajda zmienił zakończenie. Film nawiązuje do stylu
polskiej szkoły filmowej i jej najwybitniejszego osiągnięcia „Popiołu i diamentu". Jest
ostatecznym rozrachunkiem reżysera z etosem Armii Krajowej.
2 września (niedziela godz. 1.05) w cyklu „Kino nocą”
„Wolne miasto” reż. Stanisław Różewicz
Kronikalna, wsparta zdjęciami archiwalnymi relacja z przebiegu bohaterskiej obrony Poczty
Gdańskiej w roku 1939, poprzedzona obrazem narastania hitlerowskiego terroru wobec
polskiej ludności miasta przed wybuchem wojny. 1 września pocztowcy polscy chwytają za
broń. Po dwunastu godzinach heroicznej walki Niemcy biorą pocztowców do niewoli i
rozstrzeliwują.
3 września (poniedziałek) godz. 21.00
„Virtuti” – reż. Jacek Butrymowicz
Akcja filmu toczy się w drugiej połowie września 1939 roku, niedaleko Bugu. Opowiada o
kilkunastu godzinach z życia młodego oficera rezerwy, dowódcy rozbitego oddziału, który na
drodze do niemieckiej niewoli jest świadkiem ścierania się przeciwstawnych postaw i racji.
4 września (wtorek) godz. 21.00
„Pomiędzy wilki” – reż. Juliusz Janicki.
Polski oficer lotnictwa, za okazywaną niechęć do polityki Churchilla wobec Polski, trafia do
Nowego Jorku. Tam poznaje Denis, w której się zakochuje. Wojna w filmie jest tylko tłem, a
osią akcji zderzenie poglądów, życiowych doświadczeń i charakterów dwojga ludzi,
złączonych uczuciem.
7 września (piątek) godz. 1.25 w cyklu „Kino nocą”
„Jutro idziemy do kina” – reż. Michał Kwieciński
Romantyczna opowieść o maturzystach z 1938 roku. Portret pokolenia, które wojna
zaskoczyła u progu dorosłości. Urodzili się w wolnej Polsce i nikt nie spodziewa się, że ich
młodość zostanie przerwana - jak życie ich rodziców.
9 września (niedziela) godz. 20.00
„Kronika wypadków miłosnych” – reż. Andrzej Wajda
Akcja wydarzeń rozgrywa się w Wilnie, w przeddzień wybuchu II wojny światowej. Film
opowiada w poetycki i nostalgiczny sposób historię wchodzenia w dorosłość grupy młodych
ludzi.
9 września (niedziela) godz. 1.20 w cyklu „Kino nocą”
„Miłość ci wszystko wybaczy” reż. Janusz Rzeszewski
Film jest fabularyzowaną biografią Hanki Ordonówny. Hanka, gwiazda przedwojennych
kabaretów, w 1942 opiekuje się polskimi dziećmi na Bliskim Wschodzie i wspomina swe
życie, od początków w Lublinie, przez pierwsze sukcesy we Lwowie, do kariery w
Warszawie.
10 września (poniedziałek) godz. 21.00
„Na odsiecz Wiedniowi” reż. Lucyna Smolińska i Mieczysław Sroka
Fabularyzowany dokument przypominający wydarzenia poprzedzające zwycięstwo króla Jana
III Sobieskiego i wojsk sprzymierzonych nad armią turecką Kara Mustafy oraz przebieg
samej bitwy pod Wiedniem – 12 września 1693 roku.
11 września (wtorek) godz. 21.00
„Człowiek z marmuru” reż. Andrzej Wajda
Agnieszka, absolwentka szkoły filmowej chce zrobić film o przodowniku pracy, Mateuszu
Birkucie, którego błyskotliwa kariera skończyła się w 1952 roku. Prowadzi prywatne
„śledztwo", by ustalić przyczyny sukcesu i upadku Birkuta.
14 września (piątek) godz. 1.25 w cyklu „Kino nocą”
„Pułkownik Kwiatkowski” reż. Kazimierz Kutz
Film zdobył "Złotą Kaczkę" za najlepszy film polski roku 1996. Akcja rozgrywa w 1945
roku. Wojskowy lekarz, Andrzej Kwiatkowski udaje wysoko postawionego pułkownika UB,
aby uwolnić aresztowanego AK - owca. Po udanej akcji Kwiatkowski postanawia dalej
udawać ubeckiego dygnitarza i rusza w stronę czeskiej granicy
16 września (niedziela) godz. 20.00
„Cynga” reż. Leszek Wosiewicz
Film o dramacie Polaków więzionych w radzieckich łagrach. We wrześniu 1939 roku Andrzej
ucieka z walczącej Warszawy. W poszukiwaniu rodziców usiłuje przedostać się do
okupowanego przez Rosjan Lwowa. NKWD aresztuje go pod zarzutem szpiegostwa. Skazany
na śmierć, a potem ułaskawiony, zostaje zesłany do syberyjskiego łagru. Z powodu głodu,
zimna i wyniszczającej pracy zapada na szkorbut, zwany w obozie "cyngą".
17 września (poniedziałek) godz. 21.00
„Wyrok na Franciszka Kłosa” reż. Reżyser: Andrzej WajdaOparta na faktach historia
Franciszka Kłosa, policjanta, który w czasie II Wojny Światowej współpracował z nazistami
18 września (wtorek) godz. 20.00
„ Zabić Sekala” reż. Vladimír Michálek
Dramat obyczajowy nazwany przez czeskich dziennikarzy środkowoeuropejskim „W samo
południe". Doskonałe role Bogusława Lindy i Olafa Lubaszenki. Rok 1943. Wieś na
Morawach jest terroryzowana przez Sekala, nieślubnego syna jednego z gospodarzy. Dzięki
współpracy z hitlerowcami mężczyzna mści się na sąsiadach za lata upokorzeń.
21 września (piątek) godz. 1.20 w cyklu „Kino nocą”
„Hubal” reż. Bohdan Poręba
Historia oddziału kawalerii majora Henryka Dobrzańskiego (pseud. Hubal), ostatniej,
regularnej jednostki wojskowej II Rzeczypospolitej, który nie złożył broni po przegranej
kampanii wrześniowej.
24 września (poniedziałek) godz. 21.00
„Cwał” reż. Krzysztof Zanussi
Polska, początek lat 50. Hubert, którego ojciec przebywa na emigracji, przyjeżdża z prowincji
do Warszawy, by zamieszkać u swej ciotki. Chłopiec uczy się znakomicie, spotyka go jednak
niechęć ze strony zawistnego syna reżimowego dziennikarza, który usiłuje zdemaskować
Huberta jako wroga Polski Ludowej.
25 września (wtorek) godz. 21.00
„Człowiek z żelaza” reż. Andrzej Wajda
Film jest kontynuacją losów rodziny Birkutów. Syn Mateusza Birkuta, Maciek Tomczyk, jest
robotnikiem w stoczni gdańskiej. W 1980 roku staje na czele strajku, by podjąć walkę z
niesprawiedliwością i nadużyciami władzy, jak niegdyś jego ojciec.
28 września (piątek) godz. 1.20, w cyklu „Kino nocą”