Scenariusze lekcji na temat: PRZYJAŹŃ

Transkrypt

Sobota, 18 Wrzesień 2010 09:55
Jak zapowiedzieliśmy w artykule „Lekcje humanistyczne w holenderskich szkołach”,
publikujemy pierwszy z czterech scenariuszy. Są one dostosowane głównie do lekcji w
młodszych klasach. Obszerne wskazówki dla nauczyciela, dotyczące przygotowania i
prowadzenia lekcji, zwiera ww. artykuł. Tutaj tylko krótkie wprowadzenie.
Tematy lekcji wychowania humanistycznego powinny spełniać pięć zasadniczych kryteriów:
- temat powinien się odnosić do świata przeżyć i doświadczeń dzieci,
- powinien zachęcać do sformułowania oceny moralnej i światopoglądowej,
- w centrum tematu powinno znaleźć się sporne pytanie, w którym ważną rolę odgrywają
wartości i normy,
- temat powinien dawać okazję do omówienia aktualnych wydarzeń,
- temat powinien umożliwić przyswojenie pojęć socjalnych i moralnych.
Lekcja składa się z trzech części: wprowadzenie, rdzeń i zakończenie. W ramach
wprowadzenia uczniowie powinni zrozumieć temat i jego aspekt moralny i światopoglądowy.
Należy wzbudzić ich zainteresowanie i motywację do czynnego udziału w lekcji. Można to
osiągnąć na przykład za pomocą stosownego opowiadania, gry oraz odniesienia do aktualnego
wydarzenia. Jest ważne, aby uczniowie mogli wymienić swoje doświadczenia, odczucia i oceny
tematu lekcji. Często jest konieczne wyjaśnienie przez nauczyciela znaczenia pojęć i
dostarczenie informacji dodatkowych.
Rdzeń tematu, to najważniejszy krok dla uczniów; muszą podjąć decyzję (patrz przywołany
wyżej artykuł). Decyzją może być odpowiedź, ocena sytuacji, przyjęcie stanowiska lub
sformułowanie własnego zdanie w sprawie pytania moralnego lub egzystencjalnego. Tak
rozumiana decyzja nie może być ostatnim elementem lekcji. Powinna być przedyskutowana i
może być zmieniona. Zakończenie jest końcową aktywnością w celu oceny (patrz artykuł).
Ocena może mieć też formę uzasadnienia i obrony własnego zdania przed innymi uczniami.
Zadaniem nauczyciela jest wskaza
1 / 61
na różnice w ocenach uczniów i powody tych różnic.
Wszystkie trzy części (fazy) lekcji muszą do siebie nawiązywać. Bywa niekiedy konieczna
zamiana poszczególnych części lekcji. Na przykład po wprowadzeniu (1) może nastąpić rdzeń
(2) lub (3), a po rdzeniu (3) może nastąpić zakończenie (4) lub (5). Dla uproszczenia, w
opisach zastosowano tylko gramatyczną formę męską ucznia i żeńską nauczyciela.
PRZYJAŹŃ jest szczególną formą stosunków między ludźmi. Cechuje ją solidarność i
osobista sympatia. Przyjaźń sprzyja otwartości i wsłuchaniu się w drugą osobę, poprawia wiarę
w siebie, wytwarza wzajemne zaufanie, a tym samym wiarę w innych ludzi. Przyjaźń jest
potrzebą; ludzie potrzebują się nawzajem i polegają na sobie.
Temat przyjaźni jest łatwo odnieść do przeżyć i doświadczeń uczniów, którzy mają przyjaciół w
szkole i poza nią, rozstają się z przyjaciółmi, kłócą i godzą. Przyjaźń jest w ramach tej samej i
różnych płci, w ramach całej grupy rówieśniczej. Celem tego tematu jest umożliwienie uczniom
wglądu w ich własne uczucia i myśli oraz pokazanie różnych aspektów przyjaźni.
Pytania o sens, związane z tematem PRZYJAŹŃ
- Co oznacza przyjaźń dla mnie?
- Po co ma się przyjaciół?
- Czy przyjaźń jest iluzją?
- Czy mogę żyć bez przyjaciół?
- Dlaczego dla ciebie jedni przyjaciele są ważniejsi od innych?
- Czy można się zaprzyjaźnić niejako automatycznie?
- Czy przyjaciel należy tylko do ciebie?
- Jacy są prawdziwi przyjaciele?
- Co to jest zaufanie?
Pytania moralne, związane z tematem PRZYJAŹŃ
- Czy przyjacielowi musisz zawsze pomagać?
- Czy zdradzisz przyjaciela, jeśli zrobi coś bardzo złego?
- Czy dla przyjaciela trzeba zawsze wskoczyć w ogień?
- Czy prawdziwym przyjaciołom należy zawsze wierzyć?
- Czy zawsze należy unikać kłótni z prawdziwym przyjacielem?
- Czy prawdziwemu przyjacielowi zawsze musisz wszystko mówić?
2 / 61
- Co jeszcze musisz robić dla przyjaciela?
- Czy z przyjacielem zawsze trzeba się pojednać?
- Czy przyjaciołom trzeba ufać?
- Czy można krytykować przyjaciół?
Scenariusz zawiera 12 modułów, składających się z trzech części/faz (wprowadzenie, rdzeń,
zakończenie). Poszczególne części mogą mieć kilka wariantów.
Część/faza
Treść, zawartość
Forma pracy, czynność
(1)
Wprowadzenie
Rdzeń
Zakończenie
Zeszyt przyjaźni
Zabawa w chowanego
Tak lub nie
Majsterkowanie
Rozmowa w kręgu
Wypełnienie dymków
(2)
Wprowadzenie
Rdzeń
3 / 61
Zakończenie
Kręgi przyjaźni
Kto może być twoim przyjacielem?
Kto jest twoim przyjacielem?
Pisanie, rozmowa
Inwentaryzacja zdjęć
Zadanie pisemne
(3)
Wprowadzenie
Rdzeń
Zakończenie
Twój najlepszy przyjaciel
Szkolna wycieczka
Mój przyjaciel
Zabawa z kartkami
Odegranie scenki
Napisanie wierszyka
(4)
Wprowadzenie
4 / 61
Rdzeń
Zakończenie
Pożegnanie
Impreza
Przyjaźń oznacza…
Rysowanie
Zadanie pisemne
Teatrzyk postaci
(5)
Wprowadzenie
Rdzeń
Zakonczenie
Dobrzy przyjaciele
Wyobraź sobie, że jesteś…
Przyjaciel jest…
Rozmowa w kręgu
Zamiana ról
Gra w tezy
5 / 61
(6)
Wprowadzenie
Rdzeń
Zakończenie
Przyszedł Janek
Troje, to jeden za dużo
Przyjaciel poszukiwany
Gra śpiewana
Gra pisemna
Zabawa w ogłoszenia
(7)
Wprowadzenie
Rdzeń
6 / 61
Zakończenie
Serce przyjaciela
List problemowy
Mój problem
Skojarzenia słowne
Pisanie na tablicy
Pisanie listów
(8)
Wprowadzenie
Rdzeń
Zakończenie
Zaufanie
Pojednanie 1.
7 / 61
Pojednanie 2.
Zabawa w zaufanie
Sporządzanie przeźroczy
Pokaz przeźroczy
(9)
Wprowadzenie
Rdzeń
Zakończenie
Wspinanie po drzewach
Zawsze wszystko razem
Przyjaciele!
Czytanie, opowiadanie
Zmiana ról
8 / 61
Czytanie, opowiadanie
(10)
Wprowadzenie
Rdzeń
Zakonczenie
Bez słów
Wrócić do domu o czasie
Dom przyjaźni
Pantomima
Rozmowa w kręgu
Collage
(11)
Wprowadzenie
9 / 61
Rdzeń
Zakończenie
Przyjacielskie pytania
Urodziny
Upominki
Wywiad
Gazetka ścienna
Zabawa w kręgu
(12)
Wprowadzenie
Rdzeń
Zakończenie
10 / 61
Idealny przyjaciel
Być samotnym
Idol
Malowanie
Zabawa w kręgu
Zabawa w zagadki
(1)
Wprowadzenie
Zeszyt przyjaźni – Majsterkowanie
11 / 61
Przyjaźń to jest …
Napisz, co dla ciebie znaczy przyjaźń.
Wprowadzenie
- Materiały: wzorcowy rysunek, kolorowy papier, nożyczki, ołówki, kredki
- Nauczycielka pokazuje uczniom wzorcowy rysunek
- Uczniowie wykonują: najpierw pozaginać kartkę, potem narysować, następnie powycinać i
rozciągnąć wycinankę; na końcu napisać.
- Uczniowie pokazują kolegom swoje zeszyty przyjaźni.
- Głośnie przeczytanie najważniejszych zdań.
- Upiększanie zeszytu 
12 / 61
Rdzeń
Zabawa w chowanego – Rozmowa w kręgu
Kto z was bawi się nieraz w chowanego?
Historyjka wprowadzająca
Twój dobry przyjaciel oszukuje w czasie zabawy w chowanego i podgląda podczas krycia. Inne
dzieci wypominają mu to, ale on zapiera się w żywe oczy. Ty także to widziałeś. Co z tym
zrobisz?
- Trzymasz język za zębami? (A)
- Nie przyznasz się przed innymi, że widziałeś? (B)
- Nie powiesz przyjacielowi, że także to widziałeś? (C)
13 / 61
Pytania rozszerzajace
- Co zrobisz, jeśli to zdarzyło się po raz pierwszy?
- Co zrobisz, jeśli także uważasz, że przyjaciel zachowuje się niewłaściwie?
Wprowadzenie
- Uczniowie zapisują na kartce historyjkę i pytania.
- Ewentualnie napisać pytania na tablicy.
- Wybierasz wariant A, B czy C? Dlaczego?
- Dzieci, które wybrały odpowiedź A tworzą jedną grupę. Analogicznie utworzone zostają
grupy z odpowiedziami B i C.
- Przez zadawanie dodatkowych pytań sytuacja zostaje skomplikowana. Kto chce, może
teraz zmienić grupę np. z A do B i tak dalej.
- Uzasadnienie wyboru
Zakończenie
14 / 61
Tak lub nie – wypełnianie treścią dymków dialogowych
Polecenie: narysuj u dołu kartki A4 dwie twarze i dorysuj dymki dialogowe, jak na rysunku
wzorcowym.
Jedną twarzą jesteś ty, drugą twój przyjaciel.
Pokłóciłeś się z przyjacielem. Zapisz krótko tę kłótnię w dymkach dialogowych.
Pytania
- Jak wtedy widziałeś opisaną sytuację?
- Co myślisz o tym teraz?
15 / 61
- Czy teraz postąpiłbyś tak samo, jak wtedy?
Wprowadzenie
Materiały: kartka papieru, wzorcowy rysunek, ołówki
-
Uczniowie wykonują rysunki według wzoru i wypełniają dymki dialogowe.
Uczniowie pokazują sobie nawzajem swoje rysunki.
Można pracować tylko w parach.
Powiesić na tablicy wszystkie rysunki.
Uczniowie odgrywają scenki z kłótnią.
(2)
Wprowadzenie
16 / 61
Kręgi przyjaźni – Pisanie – Rozmowa
Wpisz swoje własne nazwisko w środkowy okrąg.
Wpisz w kręgu nr. 1 imiona swoich najlepszych przyjaciół; w kręgu nr 2 imiona pozostałych
przyjaciół, w kręgu 3 imiona dobrych znajomych, a w kręgu 4 imiona dalszych znajomych.
Pomyśl także o osobach starszych od ciebie, innej płci, zwierzętach domowych i ulubionych
pluszakach.
Wprowadzenie
Materiał: kartka A4, z rysunkiem kręgów przyjaźni, ołówki
17 / 61
- Zacznij od wpisania imion „najprawdziwszych” przyjaciół.
Pytania
- Dlaczego ...(tutaj imiona)…wpisałeś w polu 2 lub 4?
- Z którą osobą miałeś największy problem przyporządkowania do danego kręgu?
Rdzeń
Kto mógłby być twoim przyjacielem – Inwentaryzacja fotografii
Postaciom z fotografii zostaje przyporządkowana jedna z trzech kategorii:
- Przyjaciel
18 / 61
- Nie mam zdania
- Nie może być przyjacielem.
Pytania
- Chciałbyś tę osobę mieć za przyjaciela?
- Co najbardziej zwraca twoją uwagę, przyglądając się zdjęciom w poszczególnych
kategoriach?
Wprowadzenie
Materiały: dużo czasopism z fotografiami, tablica lub inne miejsce do przyklejenia lub
przymocowania fotografii, duże arkusze papieru, nożyczki, klei lub przylepiec
- Zadanie dla klasy: sporego formatu fotografie przykleić do trzech dużych arkuszy
papieru/tektury, do szkolnej tablicy lub do ściany. Można je także ułożyć na podłodze.
- Zadanie w małych grupach: powycinać fotografie, przyporządkować do jednej z kategorii i
19 / 61
nakleić na trzech arkuszach.
Zakończenie
Kto jest twoim przyjacielem – Zadanie pisemne
Pytania
- Do czego przywiązujesz wagę u twoich przyjaciół: ubranie, co on posiada, charakter, wygląd,
inne ? Co jest ważne, a co nieważne?
Napisz odpowiedzi w punktach i zaznacz kolejność ważności podanych kryteriów.
Wprowadzenie
Materiały: fotografie, papier, ołówki
20 / 61
- Nauczycielka pyta uczniów wskazując na przykładowe fotografie: na co zwracasz uwagę
przy przyporządkowaniu fotografii, a co nie jest ważne?
- Praca w grupach dwuosobowych.
- Uczniowie piszą krótkie sprawozdanie.
Wprowadzenie
Twój najlepszy przyjaciel – Zabawa z kartkami
Nauczycielka rozdaje uczniom kolorowe kartki z pytaniami i z zabawnymi poleceniami i prosi o
ich wykonanie.
Pytania
- Czy twojemu najlepszemu przyjacielowi musisz wszystko mówić?
- Czy masz przyjaciela na całe życie?
- Czy już coś straciłeś z najlepszym przyjacielem?
21 / 61
- Czy przyjaciel może cię krytykować?
- Czy twój przyjaciel należy wyłącznie do ciebie?
- Co robisz, kiedy się pokłócicie?
- Jak wyszukujesz sobie przyjaciół?
- Co ci się najbardziej podoba u twojego przyjaciela?
- Czego nigdy nie zrobisz z przyjacielem?
- Czy przyjaciel powinien mieszkać w pobliżu?
- Czy coś trzeba robić, żeby podtrzymywać przyjaźń?
- Czy rodzice mają prawo zabronić kontaktów z przyjacielem?
Zabawne polecenia
22 / 61
- Podaj przyjacielowi rękę.
- Zamień się miejscem z przyjacielem.
- Powiedz przyjacielowi coś miłego.
- Obiegnij wokół szkolnej ławki twojego przyjaciela.
- Usiądź obok twojego przyjaciela.
- Powiedz twojemu przyjacielowi coś zabawnego.
- Pogłaszcz przyjaciela po głowie.
- Podaruj coś przyjacielowi.
- Pociągnij przyjaciela za nos.
(3)
Wprowadzenie
23 / 61
Materiał: przygotowane przez nauczycielkę kartki z pytaniami i poleceniami.
- Nauczycielka prezentuje kartki. Czerwona zawiera pytanie, zielona – polecenie.
- Uczniowie po kolei losowo wyciągają kartki.
Rdzeń
Szkolna wycieczka – Odegranie scenki
Sytuacja
Wychowawczyni klasy schowała pieniądze na szkolną wycieczkę do szuflady swojego biurka.
Pewnego dnia pieniądze zniknęły. Wychowawczyni zwraca się do uczniów:
- Chcę widzieć, kto z was zabrał pieniądze.
Nikt się nie przyznał. Wszyscy muszą zostać po lekcjach w klasie, dopóki pieniądze się nie
odnajdą. Marek wie, kto to zrobił. To był jego najlepszy przyjaciel, Marcin. Co zrobi Marek? Czy
powinien on to zataić, czy powiedzieć?
24 / 61
Modyfikacje do tekstu:
- podejrzenie pada na Marka,
- jest podejrzewany ktoś, kto tego nie zrobił,
- brakuje tylko 100 złotych,
- boisz się stracić przyjaciela, jeśli go wydasz.
Omówienie i porównanie różnych wariantów tej sytuacji.
- Jak oceniasz i dlaczego zachowanie Marka w tej sytuacji?
- Co o tym myśli Marcin?
Wprowadzenie
25 / 61
Materiał: luźne karki
-
W odgrywanej scence nauczycielka jest wychowawczynią klasy.
Nauczycielka czyta klasie wprowadzający tekst.
Zostają rozdanie uczniom kartki z wypisanymi imionami Marcin lub Marek.
Jest godzina trzynasta trzydzieści. Lekcje się skończyły.
Zakończenie
Mój przyjaciel – Napisanie wierszyka
Napisz wierszyk pod tytułem „Mój przyjaciel”.
Mam dobrego przyjaciela
Jest przyjacielski i bardzo pomocny
26 / 61
Mamy swoje tajemnice
Niekiedy się kłócimy
Ale spory zawsze szybkom mijają
On jest moim dobrym przyjacielem
Wprowadzenie
- Materiał: kartki, ołówki
- Wierszyk nie musi się rymować.
- Przeczytaj na głos swój wierszyk.
- Nauczycielka prosi uczniów o napisanie krótkich wierszy, które można zebrać w jednym
zeszycie.
(4)
Wprowadzenie
27 / 61
Pożegnanie – Rysowanie
Narysuj przyjaciela, z którym musiałeś się rozstać. Narysuj szczegóły, które ci o nim
przypominają.
Wprowadzenie
Materiał: wiersz, papier do rysowania, kredki
- Nauczycielka odczytuje klasie wiersz (tekst w załączniku 1.)
Pytania
- Czy coś ci przypomina ten tekst?
- Czy już przeżyłeś kiedyś coś podobnego?
Uczniowie wykonują rysunki.
Uczniowie pokazują sobie swoje rysunki.
28 / 61
Rdzeń
Impreza – Zadanie pisemne
Sytuacje
1. W środę popołudniu zawsze bawisz się z twoim przyjacielem. Na następną środę zaproszono
cię na imprezę. Twój przyjaciel nie został zaproszony. Co zrobisz? Czy pójdziesz sam?
2. Takie imprezy są zawsze bardzo miłe. Twojego przyjaciela nie zaproszono, bo bardzo się
pokłócił z gospodarzem. Co zrobisz? Czy pójdziesz sam?
3. Bardzo chcesz pójść na tę imprezę, ale przyrzekłeś przyjacielowi iść z nim kupować dla
niego cichy. Ty także bardzo lubisz takie zakupy. Co zrobisz? Czy pójdziesz sam?
4. Twój kuzyn organizuje w środę imprezę i twoja mama bardzo chce, żebyś tam poszedł. Co
zrobisz? Czy pójdziesz?
Wprowadzenie
Materiał: ww trzy sytuacje
- Nauczycielka powiela tekst tak, żeby pod każdą z nich było dość miejsca na odpowiedź.
29 / 61
- Nauczycielka poleca komuś głośne odczytanie pierwszej sytuacji oraz prosi uczniów o jej
omówienie. W ten sam sposób są przerobione pozostałe dwie sytuacje.
Zakończenie
Przyjaźń oznacza… – Teatrzyk postaci
Uczniowie tworzą zdania, zaczynające się od „Przyjaźń oznacza…” i piszą je na tablicy. Każda
grupa wybiera jedno ze zdań i przedstawia go w postaci teatrzyku postaci. Widzowie muszą
zgadnąć, które zdanie jest odgrywane.
(5)
Wprowadzenie
Dobrzy przyjaciele – Rozmowa w kręgu
Pytania
- Kto z was ma dobrego przyjaciela? Dlaczego jest on dobrym przyjacielem?
- Jak zawarłeś tę przyjaźń?
- Czy już przeżyłeś, że ktoś okazał się rzeczywiście dobrym przyjacielem?
30 / 61
- Czy byłeś już dla kogoś dobrym przyjacielem?
- Czy zawiodłeś się już na przyjacielu?
- Czy ty zawiodłeś już kiedyś przyjaciela?
- Czy możesz się obejść bez przyjaciół?
Wprowadzenie
Można ograniczyć się tylko do jednego pytania, jeśli wywoła ono żywą reakcję uczniów.
Rdzeń
Wyobraź sobie, że jesteś… – Zamiana ról
1. Sytuacja. Krysia prosi cię o pomoc w odrobieniu lekcji, ale ty już odrobiłeś swoje i chcesz się
bawić.
2. Sytuacja. Mówisz, że chcesz się iść bawić do Janka. Twój przyjaciel jest zły z tego powodu.
3. Sytuacja. Otrzymujesz zaproszenie do kina. Bardzo chciałbyś obejrzeć ten film, ale nie z
osobą, która cię do kina zaprosiła.
31 / 61
Wprowadzenie
Materiał: dwa duże rysunki postaci chłopca i dziewczynki, które mają wolne miejsca na głowy.
- Należy podwiesić rysunki na linkach.
- Nauczycielka odczytuje kolejno sytuacje. Dwoje uczniów ustawia się za narysowanymi
postaciami i odgrywa tę sytuację.
- Uczniowie kolejno zmieniają się miejscami i rolami.
Zakończenie
Przyjaciel jest… – Gra w tezy
- Przyjaciel jest kimś, z kim zawsze dzielisz się słodyczami.
- Przyjaciel jest kimś, komu zawsze możesz zaufać.
- Przyjaciel jest kimś, …
Nauczyciel czyta po kolei ww. tezy. Jeśli się z nią zgadzasz, podnosisz w górę zieloną kartkę.
32 / 61
Jeśli nie, podnosisz kartkę czerwoną.
Wprowadzenie
Materiał: tezy, czerwone i zielone kartki
-
Nauczyciel przedstawia kilka tez, a następnie prosi uczniów o formułowanie kolejnych.
Czytanie na głos tezy.
Głosowanie za pomocą kolorowych kartek.
Wyjaśnianie i uzasadnianie.
Wprowadzanie zmian
(6)
Wprowadzenie
Przyszedł Janek – Gra śpiewana
W holenderskim oryginale posłużono się znaną tam piosenką.
Nauczycielka musi dobrać prostą, znaną melodię i ułożyć proste słowa, o treści zbliżonej do:
33 / 61
„Przyszedł Janek i odebrał mi dziewczynę. Nie będę jednak długo się martwić i szybko polubię
inną. Tra la la la…”
Wprowadzenie
- Dzieci stają po dwoje w kręgu. Jeden uczeń jest bez pary, staje w środku.
- Stojący w środku dobiera do pary koleżankę i tańczą w kręgu. Pozostali śpiewają.
- Po skończonej zwrotce para ustawia się w kręgu, a do środka wchodzi chłopiec, któremu
zabrano dziewczynkę od pary i zabawa jest kontynuowana.
Rdzeń
Troje, to jeden za dużo – Gra pisemna
Sytuacja
Od lat masz już dobrego przyjaciela. Wasz rówieśnik wprowadził się po sąsiedzku i chce do
was dołączyć. Ty się nie zgadzasz, ale twojemu przyjacielowi nowy się podoba i chętnie się na
to zgadza. Zauważasz, że tych dwoje coraz lepiej się rozumieją i czujesz się wykluczony.
Pytania
- Jak się zachowasz, kiedy przyjaciel zapyta, co ci się stało?
34 / 61
- Co odpowiesz?
Wprowadzenie
Materiał: papier ołówki
-
Dzieci dobierają się po dwoje.
Odwzorowują sytuację.
Zadają pytania.
Partner z pary odpowiada i ktoś zapisuje na kartce odpowiedź.
Wręcza kartkę z odpowiedzią pytającemu.
Ten czyta dopisuje na kartce swój komentarz.
Omówienie wyników w kręgu z uwzględnieniem dodatkowych pytań.
- Czy twój przyjaciel ma poza tobą innego przyjaciela?
- Co o tym sądzisz?
Zakończenie
Przyjaciel poszukiwany – Zabawa w ogłoszenia
35 / 61
Napisz ogłoszenie, że chętnie kogoś poznasz, kto odpowiada twoim wyobrażeniom o idealnym
przyjacielu.
Wprowadzenie
Materiał: papier, ołówki
Pytanie
- Czy jest coś, co jest niedopuszczalne u twojego prawdziwego przyjaciela?
- Dla uatrakcyjnienia zajęcia nauczycielka prosi uczniów o napisanie anonimowych
odpowiedzi i podpisanie ich pseudonimem.
- Uczniowie robią gazetkę z ogłoszeniami. Dzieci w klasie zgadują, kto napisał które
ogłoszenie.
(7)
Wprowadzenie
Serce przyjaciela – Skojarzenia słowne
Nauczycielka pokazuje rysunek dużego serca i czterech małych serduszek w każdym narożniku
36 / 61
dużego
Narysuj serca jak we wzorze.
Wpisz w największe serce, co cechuje przyjaźń.
W małych sercach wpisz imiona twoich przyjaciół.
Upiększ rysunek.
Wprowadzenie
Materiał: papier, kredki
-
Nauczycielka pokazuje uczniom wzór rysunku.
Naszkicuj najpierw kontury serduszek.
Pomaluj serca i upiększ rysunek.
Uczniowie omawiają temat w grupach
Rdzeń
37 / 61
List problemowy – Pisanie na tablicy
Tekst listu
Nazywam się Janek, mam 11 lat i mam problem. Kamil, Stefan, Krzysiek i ja mamy tajną grupę.
Przywódcą grupy jest Stefan. Wszystko robimy razem i prawie nigdy się nie kłócimy. Nikt nie
wie, że przysięgaliśmy sobie braterstwo. To znaczy, że na zawsze pozostaniemy sobie wierni i
będziemy sobie pomagać. Naturalnie nieraz coś spsocimy. Ostatnio biegliśmy przez targowisko
i bardzo zachciało się nam coś słodkiego. Na straganie ze słodyczami były duże lizaki. One
leżały na samym brzegu. Umówiliśmy się, że jak sprzedawca się odwróci zabierzemy kilka
lizaków. Ja nie chciałem tego zrobić. Wtedy Stefan przypomniał mi naszą przysięgę i
powiedział, że muszę to zrobić. Jak waszym zdaniem powinienem się zachować? W końcu nie
ukradłem lizaków i przyjaciele byli na mnie źli. Powiedzieli, że mi wybaczą, jeśli następnym
razem ukradnę lizaka razem z nimi. Co mam zrobić?
Wprowadzenie
Materiał: list w kopercie, tablica, kreda
-
Nauczycielka wyjmuje z koperty odręcznie napisany list i czyta go klasie.
Daje uczniom czas do namysłu.
Poleca uczniom napisać kilka rozwiązań problemu na tablicy.
Rozmowa w klasie nad rozwiązaniem problemu.
Po rozmowie zmiana lub uzupełnienie zaproponowanych rozwiązań.
Zakończenie
38 / 61
Mój problem – Pisanie listów
Przedstaw na piśmie swój problem i podpisz list pseudonimem.
Zapisz dobrą radę dla rozwiązania problemu innego ucznia.
Co myślisz o udzielonych ci radach na rozwiązanie twojego problemu?
Wprowadzenie
Materiał: papier, ołówek
-
Dzieci zwięźle opisują problem i zapisują go w swoich listach.
Nauczycielka zbiera listy i losowo rozdaje je uczniom.
Uczniowie odpowiadają na problem w otrzymanym losowo liście.
Nauczycielka ponownie zbiera listy i oddaje je autorom.
(8)
Wprowadzenie
39 / 61
Zaufanie – Zabawa w zaufanie
Zaufanie i odpowiedzialność są bardzo ważne w przyjaźni, Uczniowie mają się o tym przekonać
na lekcji.
1. Uczniowie dobierają się w pary. Jeden zamyka oczy, a drugi prowadzi go po klasie
trzymając swoją rękę na jego ramieniu
2. W małych grupach: jeden uczeń staje w kręgu, zamyka oczy i pozwala, żeby go
przewrócono. Pozostałe dzieci chwytają „ślepca”, żeby się nie upadł.
Wprowadzenie
1. Można zastosować różne metody:
- Zamianę ról
- Rozmowa o różnych życiowych doświadczeniach
2. Do tej zabawy trzeba trochę odwagi. Krąg musi być dość ciasny i niezbyt duży, aby
zagwarantować chwycenie upadającego.
40 / 61
Rdzeń
Pojednanie 1 – Sporządzenie przeźroczy
Dzieci tworzą czteroosobowe grupy i wymyślają historyjkę, w której ktoś sprawia przykrość
przyjacielowi i potem się z nim przeprasza.
Historyjkę należy podzielić na cztery scenki i narysować każdą z nich.
Wykonać przeźrocza.
Wprowadzenie
Materiały: rzutnik, ramki z przeźroczystą folią, mazaki markery.
- Nauczyciel demonstruje działanie rzutnika i robienie rysunków na folii.
- Nauczyciel wyjaśnia, jak podzielić historyjkę na cztery scenki.
- Każdy z czterech uczestników grupy rysuje na folii swoją scenkę.
- Uczniowie sprawdzają, czy dobrze narysowali rysunek na folii w ramce, wkładając go do
projektora.
41 / 61
Zakończenie
Pojednanie 2 – Pokaz przeźroczy
Każda z grup prezentuje swoje przeźrocza i objaśnia rysunki.
Pytania
- Czy w rzeczywistości także przepraszałeś się z przyjacielem?
- Jak w inny sposób można naprawić swoje niewłaściwe zachowanie wobec przyjaciela?
Wprowadzenie
Materiały: rzutnik, ekran albo biała ściana.
- Dzieci powinny tak usiąść, żeby każde dobrze widziało ekran.
- Po pokazie uczniowie zadają sobie pytania.
42 / 61
(9)
Wprowadzenie
Wspinanie po drzewach – Czytanie, opowiadanie
Uczniowie uważnie wysłuchują opowiadania.
Pytania
- Czy już cię coś podobnego spotkało?
- Jaki będzie dalszy ciąg tego opowiadania?
Wprowadzenie
Materiał: tekst opowiadania (załącznik nr 2).
43 / 61
- Nauczycielka czyta klasie opowiadanie.
- Należy przeczytać najpierw tylko pierwszą część.
- Nauczycielka zadaje uczniom pytania.
Rdzeń
Zawsze wszystko razem – Zmiana ról
Warianty zmiany ról
Zuzia i Dorota są bliskimi przyjaciółkami. Codzienne na dużej przerwie grają w szklane kulki.
Ale dzisiaj Dorota nie przyszła grać. Stefan Grzesiek i Laura dostrzegają Zuzię i pytają, czy nie
zagra razem z nimi. Do dzwonka zdążą rozegrać z pięć rund. Zuzia zgadza się zagrać z nimi.
W tym momencie zjawia się Dorota i pyta: czy pójdziesz zagrać ze mną? Co teraz zrobi Zuzia?
Zuzia i Dorota są bliskimi przyjaciółkami. Zuzia, Stefan, Grzesiek i Laura grają w szklane kulki.
Dorota przychodzi w momencie, kiedy jest kolejka Zuzi. Dorota pyta Zuzię, czy z nią zagra. Co
teraz zrobi Zuzia?
44 / 61
Wprowadzenie
Materiał: opis zmienionych sytuacji
Sytuacje są trochę inne niż w opowiadaniu. Chodzi o zastanowienie się, jak powinna postąpić
Zuzia.
Omówienie każdej z sytuacji.
Zakończenie
Przyjaciele! – Czytanie, opowiadanie
Pytania
- Co się wydarzyło do tej pory?
- Jak ta historia potoczy się dalej?
45 / 61
Nauczycielka prosi uczniów i uważne wysłuchanie dalszej części opowiadania
Pytania
- Jak mogłoby być inaczej?
Wprowadzenie
Materiał: opowiadanie
Nauczycielka czyta klasie drugą część opowiadania
(10)
Wprowadzenie
46 / 61
Bez słów – Pantomima
Napisz wstępne zdanie mówiące o przyjaźni.
Napisz ostatnie zdanie na temat.
Po dwoje uczniów odgrywa pantomimę o treści obu zdań.
Wprowadzenie
Nauczycielka pokazuje uczniom klika zachowań (odgrywa pantomimę) i prosi dzieci o
zaprezentowanie w taki sam sposób kilku zawodów.
- Odczytywane są dwa zdania, początkowe i końcowe.
- Uczniowie przedstawiają historię zawartą między zdaniami (np. kłótnię, kradzież,
znalezienie czegoś.
- Przygotowanie i odegranie pantomimy.
47 / 61
Rdzeń
Wrócić do domu o czasie – Rozmowa w kręgu
Opowiadanie
Piotrek i Franek są od dawna przyjaciółmi. Pewnego popołudnia pracują przy budowie szałasu.
Robią to już jakiś czas, ale nie zawsze im to wychodzi. Nieraz coś się popsuje i trzeba zaczynać
prawie od nowa. Jednak tego popołudnia zrobili bardzo dużo. Nagle Piotr zauważa, że zrobiło
się późno. Miał wrócić do domu o 18,00. „Pomóż mi przymocować dach – mówi do Piotrka
Franek – sam sobie nie poradzę i wszystko się zawali”
„Ale ja muszę być punktualnie w domu” – odpowiada Pioter. Franek na to: „Przecież razem
budujemy ten szałas i nie możesz mniej zostawić akurat w takim momencie”.
Pytanie
- Co powinien zrobić Piotrek?
Wprowadzenie
Materiał: tekst opowiadania.
Nieraz jest bardzo trudno zdecydować, co należałoby zrobić. Nauczycielka prosi o uważne
48 / 61
wysłuchanie opowiadania.
- Opowiedzenie historyjki.
- Zadanie pytań.
- Porównanie odpowiedzi.
Można wprowadzić zmiany w opowiadaniu, na przykład:
- Piotrek jest już godzinę spóźniony.
- Piotrek uważa, że Franek przesadza z tym zawaleniem się dachu szałasu.
Zakończenie
Dom przyjaźni – Collage
49 / 61
Wytnij fotografie z ludźmi, którzy wydają ci się sympatyczni i mógłbyś się z nimi zaprzyjaźnić.
Naklej je na arkusz papieru, aby utworzyły kontury domu.
Wprowadzenie
Materiał: czasopisma, nożyczki, klej, arkusz papieru
- Nauczycielka pokazuje przykład.
- Dzieci pracują w małych grupach, ale każde powinno zrobić własny collage.
- Jeśli jest dostateczna liczba zdjęć, zacząć od konturów domu i wykleić okna i drzwi, które
można będzie naciąć i otworzyć.
(11)
Wprowadzenie
50 / 61
Przyjacielskie pytania – Wywiad
Jakie pytania można stawiać, mówiąc o przyjaźni?
Zapisz te pytania.
Nauczycielka wybiera kogoś z klasy i pyta.
Co uważasz za najważniejsze z tego, co usłyszałeś?
Wprowadzenie
Materiały: tablica szkolna, papier, ołówki, magnetofon.
-
Zapisanie na tablicy kilku pytań, sformułowanych przez klasę.
Utworzenie dwuosobowych zespołów. A pyta B, następnie B pyta A.
Wywiady są rejestrowane na magnetofonie.
Nagrany wcześniej wywiad może posłużyć jako przykład.
Opracować wywiady dla szkolnej gazetki.
51 / 61
Rdzeń
Urodziny – Gazetka ścienna
Dzisiaj masz urodziny i możesz rozdać w klasie cukierki. Jesteś teraz w centrum uwagi. W
sobotę na urodziny możesz zaprosić do domu tylko twojego przyjaciela i tylko troje kolegów z
klasy. Kogo zaprosisz?
- Janka, bo on ma zawsze fantastyczne ciuchy na sobie?
- Ewę, która bardzo często ma ze sobą cukierki i częstuje innych?
- Anię, która cię denerwuje, ale dzisiaj złożyła ci najpiękniejsze życzenia?
- Franka, który jest nowy w klasie? Ty go polubiłeś, ale większość dzieci w klasie go nie lubi?
- Monikę, najlepszą uczennicę w klasie?
- Laurę, która jest najbardziej lubiana w klasie, ty jednak uważasz, że trochę pozuje?
- Piotrka, który nie ma żadnych przyjaciół? Twoi rodzice zaproponowali, żebyś go zaprosił.
52 / 61
Wprowadzenie
Materiały: mazaki, duże arkusze papieru do powieszenia na ścianie.
-
Nauczyciel wiesza na ścianie siedem dużych arkuszy papieru.
Nauczycielka pisze na każdym arkuszu nazwisko jednego ucznia i wyjaśnia dlaczego.
Każdy uczeń otrzymuje mazak.
Dzieci dopisują swoje nazwiska tylko na trzech arkuszach.
Każdy nadaje rangę swojemu wyborowi, dopisując obok swojego nazwiska 1. 2. lub 3.
Można także podać uzasadnienie swojego wyboru.
Zakończenie
Upominki – Zabawa w kręgu
W środku kręgu leżą różne drobne upominki.
Wyszukaj upominek, obdaruj nim kolegę i wyjaśnij, dlaczego wybrałeś akurat jego.
53 / 61
Wprowadzenie
Materiały: wiele drobnych upominków, albo karteczki z zapisanymi życzeniami.
- Upominki mogą być także narysowane i opisane na karteczkach.
- Po otrzymaniu upominku/karteczki należy odłożyć go z powrotem na miejsce.
- Forma lekcji przydatna na okres choinkowy lub mikołajkowy.
(12)
Wprowadzenie
Idealny przyjaciel – Malowanie
- Narysuj postać i dopisz cechy, jakie powinien mieć idealny przyjaciel.
- Zastosuj różne kolory
54 / 61
Wprowadzenie
Materiały: wzorcowy rysunek, ołówki, kolorowe mazaki
-
Nauczycielka pokazuje uczniom przykładowy rysunek.
W opisie rysunku należy zwrócić uwagę na cechy charakteru, hobby, uczucia.
Opis rysunku wzorcowego nie może zawierać zbyt dużo cech.
Nauczycielka udziela uczniom dodatkowych wyjaśnień.
Rdzeń
55 / 61
Byś samotnym – Zabawa w kręgu Podczas obozu harcerskiego pod namiotami twoja grupa planuje zajęcia na popołudnie. Ty
jednak wolałbyś akurat zostać sam. Co zrobisz?
Wprowadzenie
Materiał: czapka
- Nauczyciel wybiera grupę pięciorga uczniów.
- Dziecko, które chciałoby zostać samo, zakłada czapkę.
Przykładowe zmiany sytuacji
- Grupa zastanawia się, co będą robić. Dzieci muszą spróbować przekonać tego, który
chciałby zostać sam, aby przyłączył się do grupy.
- Ten, który chce zostać sam, podaję przekonujący argument i oddaje czapkę komuś z
klasy, aby zagrał tę rolę.
- Ten, który chciał zostać sam, daje się przekonać grupie i oddaje czapkę komuś z klasy,
aby zagrał tę rolę.
56 / 61
Zakończenie
Idol – Zabawa w zagadki
O kim teraz myślę?
Uczeń pisze na odwrocie kartki nazwisko znanej osoby, którą darzy sympatią i staje przed
klasą.
Klasa po kolei zadaje mu pytania. Pytania muszą być tak sformułowane, żeby odpowiedź była
TAK lub NIE.
Kto pierwszy odgadnie nazwisko na kartce, pisze kolejne nazwisko i wychodzi na środek klasy.
Gra toczy się dalej.
Wprowadzenie
Materiały: tablica szkolna, kreda
57 / 61
- Gra według tych zasad może się toczyć także w mniejszych grupach.
- Nauczycielka po odgadnięciu nazwiska prosi uczniów o uzasadnienie swojego wyboru.
Czy takie uzasadnienie wystarcza, aby z taką osobą się blisko zaprzyjaźnić?
- Jeśli nie wystarczy, to dlaczego?
Załącznik nr. 1.
Miałem przyjaciela. Znałem go bardzo dobrze.
Chodziłem z nim do szkoły. Rozmawialiśmy o odrabianiu zadań domowych.
O wszystkim, co się robi, mając kilkanaście lat.
O naszych domach rodzinnych, o zwierzętach i dziewczynach w klasie.
Jemu podobała się ta sam koleżanka, co mnie.
58 / 61
Jednak pewnego razu się wyprowadził z naszej miejscowości. Bardzo daleko.
Do tego czasu nasza przyjaźń trwała dwa i pół roku.
Moja mama cały czas mnie upominała: „Napisz wreszcie do niego”.
Przyrzekałem, że to zrobię i zapominałem napisać.
Mój tata mówił: „Zadzwoń wreszcie do niego!”
Ale nie zadzwoniłem i nigdy więcej go nie zobaczyłem.
Załącznik nr. 2.
Jak oni doskonale łażą po drzewach
Część 1.
Stefan, Laura i kilkoro innych uczniów chodzą po lekcjach do małego lasku. Budują tam sobie
szałas. Zuzia nie chodzi z nimi, bawi się z Dorotą. Także tego popołudnia były razem. Wczoraj
było tak samo. W tę sobotę Zuzia będzie nocować u Doroty. To dlatego nie chodzi z innymi do
lasu, żeby budować szałas.
59 / 61
Dorota chodzi do równoległej klasy. Początkowo Dorota i Zuzia nie bawiły się razem, ale często
spotykały się w szkolnej bibliotece. Dorota kiedyś zagadnęła o tym Zuzię i ona się zgodziła. Za
pierwszym razem po prostu chwilę posiedziały w pokoju w domu Doroty. Słuchały radia i
wycinały z Brava zdjęcia modelek. Następnego dnia Dorota pożyczyła Zuzi zeszyt. Był napisany
szyfrem i konieczne było hasło. Dorota cały wieczór pracowała nad tym zeszytem; ozdobiła go
rysunkami. „Teraz możemy pisać do siebie tajne listy – powiedziała Dorota wręczając zeszyt –
bo przecież jesteśmy przyjaciółkami”. Zuzia nie miała nic przeciwko temu. Nie widziała tylko, co
powinno się pisać w tajnych listach. No, ale przyjaciółkami faktycznie zostały.
Na przerwie Stefan, Laura, Zuzia i Franek grali w szklane kulki. Na razie wygrywał Franek. Była
właśnie kolejka Zuzi, kiedy ktoś ją z tyłu popchnął. Kulki się rozsypały. Zuzia krzyknęła: „Czy nie
możesz uważać!”. Okazało się, że to Dorota popchnęła Zuzię. „Co jest? – zapytała ze złością
Zuzia”. „Przecież dobrze wiesz – odpowiedziała Dorota – przecież jesteś moją przyjaciółką, a
grasz w kulki z innymi. Powinnaś się bawić ze mną. Przecież o tym wiesz”. W tym momencie
zadźwięczał dzwonek na koniec przerwy.
Część 2.
Po szkole obie znowu się kłóciły. „Dalej tak nie może być – powiedziała Zuzia – ja muszę
zawsze robić to, co ty chcesz. Ty zawsze decydujesz. Ja muszę bawić się tylko z tobą, w twoim
domu. Nigdy do mnie nie przychodzisz”.
„Dobrze, zapytam mamy, czy mogę pójść do ciebie” – odpowiedziała Dorota, która zawsze musi
pytać o pozwolenie. Odwróciła się na pięcie i poszła sama do domu.
Po drugiej stronie ulicy biegli dwaj chłopcy z jej klasy „Dorota, koza, Dorota, koza” –
wykrzyknęli. Dorota puściła się biegiem do domu; zawsze ktoś ją zaczepiał. Zuzia wiedziała o
tym. Po południu Dorota dostała zgodę mamy i przyszła do Zuzi do domu.
60 / 61
„Czy masz ochotę pobawić się na zewnątrz – zapytała Zuzia Dorotę – budujemy w lasku szałas.
„Tak, ale…no wiesz…, ja myślę…” – jąkała się Dorota. Na jej szczęście do pokoju weszła
mama Zuzi i zapytała: „Chcecie iść się bawić na dwór? Tylko zaczekajcie chwilkę. Zuziu, daj
przyjaciółce swój stary sweterek i dres treningowy. W tym lecie strasznie się zawsze
pobrudzicie, a Dorota ma na sobie takie piękne, nowe ubrania”.
Dorocie spadł kamień z serca. Chętnie się zgodziła; bała się iść na dwór w swoim pięknym
ubraniu. Pobiegły obie do lasu. Stefan i Laura już tam byli i pracowali nad zbudowaniem wysoko
na drzewie szałasu. „O, Dorota – wykrzyknął Stefan – czy możesz mi podać tę deskę?” Dorota
spełniła jego prośbę. Pozwolono jej nawet wejść na drzewo i samej umocować deskę. Teraz
Dorota już nic nie przypomina cięgle Zuzi o przyjaźni; po prostu bawi się ze wszystkimi.
Na podstawie: „Lehrplan humanistischer Unterricht in den Niederlanden”, wydanego przez
Humanistischer Verband Deutschlands, Landesverband Berlin, tłumaczył i opracował
Andrzej Wendrychowicz
61 / 61

Scenariusze lekcji na temat: PRZYJAŹŃ

Transkrypt

Podobne dokumenty

Jak ważny jest przyjaciel? Dla każdego człowieka słowo ,,przyjaźń

Program Aktywności Lokalnej „Stworzyć miejsce dla siebie”

O przyjaźni - Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk

Sala Fitness

Ks. Dariusz DZIADOSZ