Po warsztatach filmowych

Po warsztatach filmowych
We wtorek, 27 maja 2014 r. w budynku Regionalnego Ośrodka Doskonalenia
Nauczycieli „WOM" w Bielsku-Białej odbyły się warsztaty filmowe dla nauczycieli języka
polskiego szkół ponadpodstawowych w ramach programu Filmoteka Szkolna Akcja!
Spotkanie to zorganizowane zostało przez RODN we współpracy z Pedagogiczną Biblioteką
Wojewódzką w Bielsku-Białej. Tematyka warsztatów była związana z rolą filmu
we współczesnej edukacji polonistycznej oraz technikami pracy z adaptacją filmową
na lekcjach języka polskiego.
W czasie trwających 3 godziny zajęć uczestnicy mieli okazję przypomnieć sobie zapisy
podstawy programowej w zakresie pracy z filmem na lekcjach języka polskiego. Prowadząca
zajęcia Ilona Gumola – doradca metodyczny języka polskiego – zwróciła uwagę na kształcenie
umiejętności analizy, interpretacji i wartościowania różnych tekstów kultury, w tym sztuki
filmowej i jej wytworów. Młodzież IV etapu kształcenia powinna być przygotowana do
uczestnictwa w kulturze i do jej odbioru, co sugeruje zapis w podstawie programowej:
„Uczeń wykorzystuje w interpretacji utworu konteksty (np. literackie, kulturowe, filozoficzne,
religijne); konfrontuje tekst literacki z innymi tekstami kultury, np. plastycznymi, teatralnymi,
filmowymi”; poznaje również inne teksty kultury wymienione w podstawie programowej,
np. „wybrane filmy z twórczości polskich reżyserów (np. K. Kieślowskiego, A. Munka,
A. Wajdy, K. Zanussiego)”. Kontekstowe podejście do analizy i interpretacji różnych dzieł
będzie obowiązkiem ucznia na egzaminie maturalnym z języka polskiego w części ustnej
od roku 2015, dlatego należy zaplanować ćwiczenia w omawianiu dzieł sztuki, w tym filmu.
Właśnie taki cel zajęć wyznaczały warsztaty filmowe.
Prowadząca zajęcia zaprezentowała uczestnikom kilka sposobów pracy z fragmentami
filmów, które mogą stać się kontekstem lektury dzieła epickiego lub poetyckiego. I tak
fragment filmu „Dekalog I” w reżyserii Krzysztofa Kieślowskiego, przedstawiający bohaterów
o odmiennych postawach i hołdujących innym wartościom został zestawiony z „Dżumą”
A. Camusa – to śmiałe podejście dydaktyczne miało na celu pokazanie etycznego wymiaru
ludzkich dążeń i wewnętrznej hierarchii wartości bohaterów. Zarówno „Dekalog I”, jak
i „Dżuma” ukazują ludzkie dramaty i drogę wyboru postępowania bohaterów w obliczu
dramatycznej sytuacji życiowej. Oba utwory, chociaż z różnego okresu historycznego, łączy
konflikt wyznawanych wartości przez dorosłych bohaterów, a przewijający się symbol zła
wyzwala refleksje nad wyborem drogi życiowej człowieka. Film „Dekalog I” może stanowić
również kontekst do omawiania wybranych fragmentów „Biblii”, co sugeruje sam tytuł filmu
„Dekalog I” – „Nie będziesz miał cudzych bogów przede mną”.
Prowadząca warsztaty przywołała również inny pomysł działań analitycznointerpretacyjnych na przykładzie wierszy Juliana Przybosia „Widzenie katedry
w Chartres”, „Norte Dame” zestawionych z filmem „Katedra” Tomasza Bagińskiego.
Ten siedmiominutowy film przedstawia samotnego bohatera-pielgrzyma kroczącego wśród
nieskończonych przestrzeni kosmicznego krajobrazu przypominającego wnętrze katedry
zaskakującej splotami kolumn i sklepień oraz fragmentów monumentalnych kamiennych
rzeźb. Film pełen symboli i metafor podbudowanych muzyką wykorzystującą elementy
chorału jest doskonałym kontekstem do wspomnianych wierszy Juliana Przybosia. Uczniowie
interpretując wiersze i film mogą zastanawiać się nad takimi pytaniami: Czy filmowa katedra
przypomina w jakikolwiek sposób budowle widziane oczyma bohaterów wierszy? Które
słowa którego wiersza mógłby wypowiedzieć filmowy wędrowiec-pielgrzym? Czym
zdumiewa katedra w filmie Bagińskiego, czym – katedry z przywołanych wierszy? Jak istnieją
w artystycznych wizjach katedr: światło, ruch, czas, człowiek, noc, historia, Bóg?... Jaka jest
rola tych motywów, jakie niosą znaczenie?
Uczestnicy warsztatów próbowali też własnych sił twórczych w planowaniu kadrów
filmowych do wybranych ballad Adama Mickiewicza. Praca przebiegała w małych grupach
według instrukcji prowadzącej. Najpierw nauczyciele wybrali odpowiedni fragment ballady,
potem ustalali zawartość kadru, plany filmowe, ruchy kamery, zawartość ścieżki dźwiękowej
oraz charakter muzyki. Na koniec każda grupa przedstawiła swój pomysł.
Zajęcia warsztatowe zakończyły się krótką rozmową na temat wykorzystania różnych
dzieł artystycznych do celów analityczno-interpretacyjnych przygotowujących uczniów
do zmodyfikowanego egzaminu maturalnego z języka polskiego.
Maria Kulesz, konsultant języka polskiego