docModelowy projekt Centrum Kształcenia Zawodowego i
download 
Reklamacja Transkrypt
Modelowy projekt Centrum Kształcenia Zawodowego i
Modelowy projekt Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego (CKZiU) w województwie pomorskim” Andrzej Rybka Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego STRESZCZENIE Przekształcenia w gospodarce, nowoczesne technologie szczególnie informacyjno- komunikacyjne, zmiany w organizacji pracy wynikające z postępu technicznego oraz wzrost oczekiwań pracodawców w zakresie poziomu umiejętności pracowników to główny powód konieczności modernizacji szkolnictwa zawodowego. Niniejsza ekspertyza ma na celu wskazanie przyczyn braku korelacji między ofertą edukacyjną szkół zawodowych a oczekiwaniami pracodawców oraz zaproponowanie nowych, efektywnych sposobów rozwiązania tego problemu. Uzupełnieniem funkcjonujących w obecnym systemie oświatowym szkół zawodowych mogłoby być centrum kształcenia zawodowego i ustawicznego (CKZiU), które w sposób szybszy i bardziej elastyczny, a zatem skuteczny dostosowywałaby się do potrzeb regionalnego rynku pracy. Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego SPIS TREŚCI Streszczenie ................................................................................................................................................................................. 2 Spis treści ..................................................................................................................................................................................... 3 Wprowadzenie ........................................................................................................................................................................... 4 Opis zastosowanej metodologii oraz źródła infromacji wykorzystywane w niniejszej analizie ............. 7 Opis wyników analizy eksperckiej ..................................................................................................................................... 9 Oczekiwania wobec absolwenta Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego ( CKZiU )........ 9 Efektywność nauczania przedmiotów zawodowych i praktycznej nauki zawodu ............................... 12 Kształcenie zawodowe w CKZiU................................................................................................................................. 14 Praktyki zawodowe i zajęcia praktyczne w CKZiU ............................................................................................. 16 Bieżąca aktualizacja treści programowych ............................................................................................................ 18 Dobre praktyki w modernizacji kształcenia zawodowego .............................................................................. 19 Wnioski i powiązane z nimi rekomendacje ................................................................................................................. 24 Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego WPROWADZENIE Opisane rozwiązania wynikają z kilkuletnich doświadczeń autora w tworzeniu sieci kształcenia praktycznego pod nazwą Centrum Szkolenia Operatorów - CEKSO oraz wprowadzania zmian w systemie kształcenia zawodowego w południowo – wschodniej Polsce, a w szczególności w województwie podkarpackim. Punktem wyjściowym była analiza, której dokonano przy udziale uczniów gimnazjów i szkół zawodowych oraz ich rodziców, a także pracodawców współpracujących ze szkołami zawodowymi oraz nauczycieli zawodu ze szkół ponadgimnazjalnych. Ankietowani uczniowie odpowiadali na pytania dotyczące planów i aspiracji edukacyjnych i zawodowych, przygotowania do wejścia na rynek pracy oraz oczekiwań od szkoły w zakresie kształcenia zawodowego. Oceniali także sposób kształcenia. Z analizy danych wynika, że przy wyborze szkoły uczniowie kierowali się przede wszystkim chęcią zdobycia konkretnego zawodu i zainteresowaniami. Wybór kierunku kształcenia korespondował z oczekiwaniami wobec szkoły, w tym przygotowania do wykonywania zawodu. Za najbardziej przydatne uczniowie uznali ”przedmioty praktyczne” i praktyki zawodowe, których w szkole jest za mało, stąd też są słabo przygotowani do wykonywania zadań praktycznych. Pracodawcy oceniali współpracę przedsiębiorstw ze szkołami zawodowymi. Wypowiadali się na temat szans absolwentów na rynku pracy oraz możliwości ich zatrudnienia. Krytycznie ocenili Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego obecny system kształcenia zawodowego. Przedsiębiorcy zrzeszeni w Stowarzyszeniu Grupy Przedsiębiorców Przemysłu Lotniczego „Dolina Lotnicza” akcentowali potrzebę zatrudnienia wysoko wykwalifikowanych specjalistów obsługujących zaawansowane technologicznie procesy produkcji. Tymczasem szkoły zawodowe, według ich opinii, nie były i nadal nie są przygotowane do kształcenia wyspecjalizowanej kadry technicznej. Jako główną przyczynę wymieniali „zacofanie” technologiczne szkół i niskie kompetencje nauczycieli. Zdaniem przedsiębiorców praktyki zawodowe są nieskuteczne, nadmiernie absorbują pracowników i mają głównie charakter obserwacyjny. Problemem jest także organizacja w zakładach pracy staży dla nauczycieli. W opinii pracodawców absolwenci szkół zawodowych mają niską motywację do pracy, a wiedzę techniczną, którą powinni nabyć w szkole, zdobywają dopiero w zakładzie pracy. Pracodawcy wskazywali także małą znajomość rysunku technicznego oraz wiedzy i praktyki z zakresu pomiarów warsztatowych, które mają fundamentalne znaczenie dla absolwentów szkół technicznych. Powyższe uwagi dotyczą również wszystkich innych zaawansowanych technologicznie sektorów, które mają problemy w pozyskaniu odpowiednio przygotowanych absolwentów szkół zawodowych i techników. Nauczyciele wyrazili swoją opinię na temat systemu kształcenia zawodowego, przygotowania kadry i infrastruktury niezbędnej do efektywnego kształcenia młodzieży w zawodach: technik mechanik, technik mechatronik, technik elektronik i technik informatyk. Uważają , że ww. kierunki kształcenia są coraz mniej popularne, gdyż młodzież częściej i chętniej wybiera naukę w liceach ogólnokształcących, po ukończeniu których łatwiej otrzymać indeks uczelni wyższej. Młodzi ludzie obawiają się egzaminów zawodowych oraz konieczności Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego pogodzenia nauki przedmiotów ogólnokształcących z przedmiotami zawodowymi. Zbyt mała liczba godzin przeznaczonych na kształcenie zawodowe, w tym zajęcia praktyczne, powoduje, że absolwenci wystarczającym szkół w umiejętności technicznych praktyczne. nie są Ponadto wyposażeni pomiędzy w stopniu poszczególnymi przedmiotami technicznymi brakuje logicznych korelacji, wskutek czego te same treści realizowane są na kilku przedmiotach, a przekazywana wiedza nie jest utrwalana. Zakłady pracy często nie widzą korzyści płynących z przyjęcia uczniów na praktyki zawodowe. Obecna forma egzaminu zawodowego jest niedostosowana do rzeczywistości. Egzamin ocenia techniczną wiedzę uczniów w sposób teoretyczny, pracodawcy nie traktują tej formy sprawdzania wiedzy i umiejętności jako wyznacznika kompetencji potencjalnego pracownika. Dostosowanie gospodarki utrudnia brak kształcenia zawodowego podręczników do wymogów uwzględniających nowoczesnej zmiany w rozwoju technologicznym. Zarówno pracodawcy, jak i nauczyciele wskazują na niskie umiejętności absolwentów w zakresie porozumiewania się w języku ojczystym i w językach obcych. Młodzi ludzie wykazują się niskimi kompetencjami społecznymi i obywatelskimi, nie potrafią zorganizować procesu uczenia się, nie przejawiają inicjatywy, są mało przedsiębiorczy. Odnosząc się do wniosków wynikających z przeprowadzonych badań niezbędne jest stałe monitorowanie zmieniającego się rynku pracy, wyposażenie szkół w nowoczesny sprzęt i pomoce dydaktyczne, zagwarantowanie możliwości i obowiązek ciągłego doskonalenia się nauczycieli przedmiotów zawodowych. Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego OPIS ZASTOSOWANEJ METODOLOGII ORAZ ŹRÓDŁ A INFROMACJI WYKORZYSTYWANE W NINIEJSZEJ ANALIZIE Jak wskazano już we wprowadzeniu rozwiązania zawarte w niniejszej analizie są efektem doświadczeń autora nabytych w trakcie tworzenia sieci kształcenia praktycznego pod nazwą Centrum Szkolenia Operatorów - CEKSO oraz wprowadzania zmian w systemie kształcenia zawodowego w południowo – wschodniej Polsce, a w szczególności w województwie podkarpackim, jak również innych działań mających na celu modyfikacje i modernizacje programów nauczania w celu dostosowania ich do rzeczywistych potrzeb regionalnego i lokalnego rynku pracy. Pierwsze działania w tym zakresie zostały podjęte tuż po utworzeniu Biura Stowarzyszenia Grupy Przedsiębiorców Przemysłu Lotniczego „Dolina Lotnicza”, pierwszego i największego klastra przemysłowego w Polsce. Zapewnienie wykwalifikowanej kadry zarówno dla obecnych, jak i przyszłych firm klastra, było i jest jednym z najważniejszych priorytetów „Doliny Lotniczej”. Przełożyło się to na szereg inicjatyw z udziałem aktorów klastra, do których sukcesywnie włączały się instytucje samorządowe różnych szczebli, uczelnie, szkoły techniczne średniego szczebla, centra kształcenia praktycznego oraz władze oświatowe, m.in. „Aeronet – Dolina Lotnicza”, „ Latająca fizyka”, „Sugestia”, „Otwarta fabryka”, „Czas na inżynierów” i „Politechnika dla dzieci”. Zastosowana metodologia obejmuje zaangażowanie lokalnych pracodawców w identyfikację zawodów i kwalifikacji niezbędnych do rozwoju kluczowych branż w regionie oraz ich deklarację aktywnego włączania się w działania mające na celu podnoszenie kwalifikacji nauczycieli zawodu, organizacje praktyk w zakładach pracy oraz uczestnictwo w pracach mających na celu aktualizację programów nauczania, jak również Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego konsultacje z uczniami gimnazjów i ich rodzicami. W analizie wykorzystano również doświadczenia autora z realizacji projektów „ Regionalne Centrum Transferu Nowoczesnych Technologii Wytwarzania” oraz „Modernizacja oferty kształcenia zawodowego w powiązaniu z potrzebami regionalnego rynku pracy”, a także materiały zebrane w trakcie badań własnych, prowadzonych przez KlasterPro.pl. Sp. z o.o. Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego OPIS WYNIKÓW ANALIZY EKSPERCKIEJ OCZEKIWANIA WOBEC ABSOLWENTA CENTRUM KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO I USTAWICZNEGO ( CKZIU ) Aby dokonać wyboru właściwego modelu kształcenia zawodowego, należy poznać aspiracje edukacyjne i zawodowe ucznia i jego rodziców. Konieczne jest też dokonanie diagnozy potrzeb i oczekiwań pracodawców w odniesieniu do absolwentów szkół zawodowych. Wybór szkoły i kierunku kształcenia jest najczęściej wspólną decyzją ucznia i jego rodziców. Aby decyzje dotyczące dalszego kształcenia były w pełni świadome, konieczne jest podjęcie działań promujących szkolnictwo zawodowe, akcentowanie roli, jaką odgrywa w systemie edukacji oraz tworzenie skutecznego sytemu doradztwa zawodowego już na etapie gimnazjum. Racjonalnym postawom młodzieży i rodziców w wyborze ścieżek edukacyjnych i zawodowych powinna towarzyszyć świadomość, że szkoły zawodowe dają szansę zdobycia dobrego dobrze płatnego zawodu poszukiwanego na rynku pracy. Uczniowie i ich rodzice zainteresowani są tym, aby ich dzieci zostały dobrze przygotowane do egzaminów zewnętrznych i dodatkowo wyposażone w szereg umiejętności niezbędnych w przyszłym życiu zawodowym. Również Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego powinno uczyć funkcjonowania w grupie, kreatywności i przedsiębiorczości, mobilności zawodowej, świadomości potrzeby uczenia się przez całe życie i podnoszenia lub zmiany swoich kwalifikacji zawodowych. Pracodawcy wyrażają pogląd, że wiedza przedmiotowa szybko ulega dezaktualizacji za sprawą wysokiego tempa rozwoju techniki. Jednocześnie wiedzę faktograficzną można pozyskać dzięki Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego nowoczesnym technologiom informacyjno-telekomunikacyjnym. Oprócz dyplomu ważna jest osobowość młodego człowieka i jego cechy psychofizyczne. Coraz większego znaczenia, dla potencjalnych pracodawców, nabierają kompetencje kluczowe powiązane z umiejętnościami matematycznymi i informatycznymi, sprawne posługiwanie się językiem ojczystym i językiem obcym, umiejętności komunikacyjne, rozumienie, porządkowanie, umiejętność rozwiązywania problemów i zdolność myślenia analitycznego. Często o zatrudnieniu absolwenta decyduje więc nie tylko jego wykształcenie, lecz w znacznym stopniu osobowość oraz umiejętności interpersonalne. Celem sprawdzenia predyspozycji zawodowych, zdolności i cech charakteru pracodawcy stosują różne rodzaje testów rekrutacyjnych: psychologiczne, umiejętności, merytoryczne, językowe, grafologiczne, wywiady panelowe, ćwiczenia symulacyjne. Kształcenie i szkolenie są głównymi priorytetami strategii lizbońskiej na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia w perspektywie realizacji do 2020 roku. Systemy kształcenia muszą więc być otwarte i lepiej dostosowane do potrzeb obywateli, rynku pracy i całego społeczeństwa. Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom uczniów i ich rodziców, nauczycieli oraz pracodawców oraz uwzględniając dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady Europy można określić wymagania dotyczące przyszłego absolwenta Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego. Powinno założyć się, że w procesie kształcenia zawodowego absolwent CKZiU: opanuje kompetencje zawodowe opisane w podstawach programowych dla wybranego zawodu, Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego zostanie solidnie przygotowany do egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe, będzie cechował się kreatywnością, innowacyjnością i przedsiębiorczością, posiądzie umiejętność funkcjonowania w grupie i pracy w zespole, będzie przygotowany do pełnej mobilności na dynamicznie zmieniającym się rynku pracy, będzie miał świadomość potrzeby uczenia się przez całe życie, będzie świadomy swoich praw i obowiązków jako pracownik i obywatel, posiądzie wiedzę w zakresie bhp oraz zrównoważonego rozwoju, zostanie wyposażony w kompetencje kluczowe, będzie potrafił łączyć teorię z praktyką. Celem głównym modelowego centrum kształcenia zawodowego i ustawicznego powinno być zapewnienie jego absolwentom specjalistycznej wiedzy i umiejętności oraz uświadomienie im konieczności dalszego uzupełniania ich na bieżąco o nowe treści wynikające z rozwoju nauki i postępu technicznego, jako warunek konieczny do pełnej mobilności na rynku pracy. Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Celami operacyjnymi powinno być dobre przygotowanie absolwentów egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe, jak również wyposażenie ich w wiedzę i umiejętności zawodowe dostosowane do oczekiwań pracodawców w regionie, a przez to zwiększające ich atrakcyjność na rynku pracy. EFEKTYWNOŚĆ NAUCZANIA PRZEDMIOTÓW ZAWODOWYCH I PRAKTYCZNEJ NAUKI ZAWODU Treści kształcenia zawodowego wymagają uatrakcyjnienia, uelastycznienia oraz skorelowania z potrzebami gospodarki opartej na wiedzy. Niezmiernie ważny dla jakości nauczania przedmiotów zawodowych jest też poziom kwalifikacji kadry nauczycielskiej i trenerskiej. Wiedza inżynierska rozwija się bardzo szybko i jednocześnie bardzo szybko się dezaktualizuje, co wymusza konieczność ustawicznego dokształcania się nauczycieli. Wyższa jakość nauczania zawodowego wymaga innego podejścia do dotychczasowej struktury kształcenia, stosowanych metod, form pracy, organizacji procesu, środków dydaktycznych oraz zapewnienia korelacji między poziomami kształcenia. W strukturze programu nauczania powinny być wprowadzane innowacyjne sposoby realizacji treści kształcenia, ukierunkowanych na osiąganie wysokich efektów oczekiwanych przez uczniów, rodziców, nauczycieli oraz pracodawców. W treściach kształcenia powinny zostać uwzględnione potrzeby rynku pracy oraz nowe kwalifikacje zawodowe poprzez wprowadzenie nowych przedmiotów i rezygnację z niektórych dotychczasowych, aby wyeliminować powtarzające się bądź zdezaktualizowane treści. Ważnym elementem edukacji zawodowej ucznia jest kształtowanie u niego kompetencji kluczowych będących syntezą jego wiedzy, umiejętności oraz postaw, w ramach wszystkich Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego nauczanych przedmiotów oraz znajomość koncepcji zrównoważonego rozwoju. Dużą rolę odgrywają właściwie dobrane metody nauczania dostosowane do przekazywanych treści i form organizacyjnych procesu dydaktycznego. Metody nauczania powinny sprzyjać rozwijaniu umiejętności intelektualnych i praktycznych ucznia m.in. poprzez stosowanie wiedzy w praktyce, podejmowanie decyzji, pracę zespołową, korzystanie z technologii informacyjnej i innych źródeł informacji, komunikację interpersonalną, przedsiębiorczość. Wskazane byłoby stosowanie metod interaktywnych rozwijających aktywne postawy i kreatywne myślenie np. metoda projektów. Formy pracy powinny być ukierunkowane na potrzeby uczniów i uwzględniać ich indywidualne predyspozycje i style poznawcze, dostosowane do metod nauczania i kształconych umiejętności. Wpływ na jakość kształcenia ma także organizacja samego procesu edukacji ucznia lub kursanta. Czynnikiem sprzyjającym podniesieniu jakości kształcenia jest łatwy dostęp do materiałów dydaktycznych, w tym wykorzystywanie multimedialnych pakietów edukacyjnych, korzystanie z nowoczesnych pracowni i laboratoriów dostosowanych do treści i metod kształcenia. Istotnym komponentem mającym wpływ na jakość kształcenia jest korelacja między poziomami kształcenia zawodowego. Zapewnienie drożności pionowej w zawodach pokrewnych kształcących na poziomie zasadniczym, średnim i wyższym gwarantuje niezbędny transfer i mobilność wiedzy, umiejętności oraz kompetencji. Wysoka jakość kształcenia i osiąganie zadowalających efektów wymaga od uczniów rozpoczynających naukę w Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego określonego potencjału intelektualnego. W tym celu należy już na etapie rekrutacji określić minimalny próg wiedzy dla kandydatów na uczniów. Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego KSZTAŁCENIE ZAWODOWE W CKZIU Podstawowym zadaniem CKZiU powinno być wyposażenie absolwentów w wiedzę i umiejętności niezbędne do podjęcia pracy. Nowoczesne kształcenie praktyczne powinno być rozumiane jako zajęcia prowadzone w laboratoriach, pracowniach specjalistycznych, pracowniach praktycznej nauki zawodu, a także jako praktyczna nauka zawodu realizowane zarówno w placówce kształcenia technicznego i ustawicznego, jak i u przyszłych potencjalnych pracodawców. Zajęcia powinny być prowadzone w grupach zapewniających kształcenie umiejętności praktycznych w danym zawodzie, z zachowaniem obowiązujących przepisów bhp. Podział uczniów na grupy powinien uwzględniać wyposażenie i bazę dydaktyczną CKZiU. Formuła kształcenia w zakresie najbardziej pożądanych w regionie zawodów mogłaby wyglądać następująco. Plan nauczania przedmiotów zawodowych powinien zawierać cztery bloki tematyczne. Każdy blok ma inny cel nauczania i wyposaża ucznia w wiadomości i umiejętności niezbędne do realizacji kolejnych bloków. Pierwszy blok przedmiotowy „Przedmioty techniczne ogólne” ma na celu wprowadzenie ucznia w ogólną tematykę zawodów kluczowych. Drugi blok przedmiotowy „Przedmioty kierunkowe” ma na celu przekazanie podstawowej wiedzy i umiejętności z zakresu danego zawodu. Trzeci blok przedmiotowy „Przedmioty specjalizacyjne” przeznaczony jest na realizację wybranej specjalizacji w zawodzie, którą ustala się kierując się potrzebami regionalnego i lokalnego rynku pracy. Przedmioty tego bloku są realizowane jako kształcenie praktyczne, w małych grupach, z wykorzystaniem maszyn, urządzeń i pomocy dydaktycznych spełniających wymagania rynku pracy. Ostatni, czwarty blok przedmiotowy „Przedmioty Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego uzupełniające” ma na celu zapoznanie ucznia z nowoczesnymi procesami produkcji i organizacją pracy. Szkolenia powinny zakładać odbycie przez każdego ucznia CKZiU praktyk zawodowych u pracodawców. Kształcenia w CKZiU powinno również obejmować doradztwo zawodowe, które miałoby na celu pomóc uczniowi w trafnym wyborze dalszej ścieżki edukacyjnej zgodnej z jego predyspozycjami i zainteresowaniami. Podczas tych zajęć uczniowie zdobywaliby wiedzę o funkcjonowaniu rynku pracy, poznają specyfikę różnych zawodów, potrafią określić mocne i słabe strony swojej osobowości i odnieść je do konkretnych zawodów. Zajęcia realizować powinie nauczyciel posiadający kwalifikacje z zakresu doradztwa zawodowego. Ważnym elementem edukacji zawodowej jest również nauka języka obcego zawodowego, szczególnie języka angielskiego. Znajomość specjalistycznej terminologii z danej dyscypliny wiedzy technicznej jest warunkiem mobilności na współczesnym rynku pracy. Nauczyciel języka obcego powinien współpracować z nauczycielami kształcenia zawodowego w celu ustalenia niezbędnego słownictwa specjalistycznego. Badania i dotychczasowe doświadczenia wykazują niską efektywność praktycznej nauki zawodu, która nie spełnia oczekiwań uczniów, nauczycieli, dyrektorów szkół i pracodawców. Praktyka zawodowa w obecnym kształcie nie zapewnia opanowania umiejętności praktycznych przewidzianych w podstawie programowej i nie przygotowuje uczniów do podjęcia pracy na określonym stanowisku. Podstawowe bariery to: Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Niska efektywność realizowanej praktyki zawodowej i zajęć praktycznych, Niechęć pracodawców do przyjmowania uczniów na praktyki zawodowe, Brak kontaktu nauczycieli z zakładami pracy skutkujący brakiem rozeznania w zakresie nowych technik i technologii, Brak środków na wyposażenie szkół zawodowych w nowoczesną bazę dydaktyczną, Niewystarczające środki finansowe na doskonalenie i dokształcanie nauczycieli, Brak współpracy między szkołami zawodowymi i przedsiębiorstwami, Brak płaszczyzny wymiany doświadczeń pomiędzy instytucjami rynku pracy, edukacji i pracodawcami. PRAKTYKI ZAWODOWE I ZAJĘCIA PRAKTYCZNE W CKZIU W CKZiU powinien być zastosowany nowy system organizacji praktyk zawodowych u pracodawców oraz zmodernizowany sposób prowadzenia zajęć praktycznych. Sposób organizacji praktyk zawodowych: 1. Utworzenie w CKZiU stanowiska kierownika praktycznej nauki zawodu, którego zadaniem będzie współpraca z zakładami pracy przy planowaniu, organizacji i realizacji praktyk. Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 2. Proponuje się powołanie przez pracodawców przyjmujących uczniów na praktyki osoby koordynującej współpracę z CKZiU przy organizacji i realizacji praktyk. 3. Zaleca się rotację uczniów podczas praktyki zawodowej u pozyskanych pracodawców (np. po 1 tygodniu praktyki) w celu realizacji programu. 4. Praktyka zawodowa powinna mieć charakter szkoleniowo-dydaktyczny i być przeprowadzona zgodnie z ustalonym programem. 5. CKZiU powinno podpisać z zakładami pracy kompleksowe umowy o współpracy, obejmujące swym zakresem realizację praktyk zawodowych. Wybór zakładów uzależniony jest od warunków zapewniających prawidłową realizację programu. 6. Program praktyk zawodowych powinien być opracowywany i uzgadniany z kompetentnymi przedstawicielami pracodawców w sposób gwarantujący pełną realizację treści określonych w podstawie programowej dla zawodu. Sposób organizacji zajęć praktycznych w CKZiU 1. Pracownie praktycznej nauki zawodu w CKZiU powinny być wyposażone według standardu wynikającego z wymagań aktualnej podstawy programowej dla danego zawodu 2. Zajęcia praktyczne powinny być prowadzone w warunkach odwzorowujących funkcjonujące przedsiębiorstwo tzw. mini zakład. Wynika stąd potrzeba funkcjonowania wszystkich komórek organizacyjnych występujących w zakładzie pracy, np. wg modelu: projekt - prototyp - test - produkcja - kontrola jakości, z zachowaniem zasad ergonomii Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego pracy, ekonomii i bhp. Należy również wprowadzać szkolenia dotyczące zarządzania produkcją, takich jak: TPM, KAIZEN, Lean Manufacturing, SIX SIGMA, ACE, itp. 3. W ramach współpracy szkoły zawodowej najzdolniejszych uczniów wskazane byłoby z wyższą uczelnią techniczną dla zorganizowanie zajęć praktycznych prowadzonych pod okiem doświadczonych pracowników naukowo-dydaktycznych w pracowniach i laboratoriach uczelni. BIEŻĄCA AKTUALIZACJA TREŚCI PROGRAMOWYCH Podstawowe bariery: a. Zdezaktualizowane treści kształcenia zawodowego niedostosowane do wymogów nowoczesnej gospodarki opartej na wiedzy, b. Brak korelacji między treściami kształcenia a nowoczesnymi osiągnięciami technicznymi i technologicznymi stosowanymi w przemyśle, c. Brak specjalistycznej literatury zawierającej zmiany w branżach high-tech, d. Brak przepływu informacji o oczekiwaniach pracodawców w stosunku do absolwentów szkół zawodowych, e. Brak mechanizmów prognozujących potrzeby rynku pracy. Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Wiedza techniczna, zwłaszcza związana z branżami high-tech, ulega dezaktualizacji głównie za sprawą postępu technicznego i technologicznego. Aby kształcić młodzież oraz umożliwiać podnoszenie pracownikom kwalifikacji na wysokim poziomie, odpowiadającym stale zmieniającym się i rosnącym wymaganiom przemysłu, należy wypracować zmiany treści kształcenia zawodowego. Jego istotą byłoby wyeliminowanie przestarzałych treści, a na ich miejsce wprowadzanie nowych, związanych z dokonującym się nieustannie postępem technicznym i cywilizacyjnym. Nowy system bieżącej aktualizacji treści programowych wymaga aktywnego współdziałania i integracji środowiska szkolnego, świata nauki oraz sektora przedsiębiorstw, reprezentowanego przez pracowników zajmujących się polityką personalną. Należy stworzyć warunki wymiany doświadczeń w dziedzinie kreowania optymalnej oferty edukacyjnej, budowania aktywnej platformy komunikacji i współpracy, utrzymywania wzajemnych relacji i rozwijania kontaktów podczas cyklicznych spotkań. Wskazane byłoby cykliczne przynajmniej dla pracodawców organizowanie przez CKZiU konferencji konsultacyjnych z regionu, dyrektorów szkół zawodowych, nauczycieli kształcenia zawodowego, organów prowadzących, nadzoru pedagogicznego oraz wyższych uczelni na temat potrzeby prowadzenia badań oczekiwań rynku pracy. Następnie zespół nauczycieli, pracodawców i ekspertów poddawałby analizie dotychczasowe treści kształcenia i rekomendował zmiany w programach nauczania. DOBRE PRAKTYKI W MODERNIZACJI KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego W procesie tworzenia CKZiU można wykorzystać doświadczenia klastra :Dolina Lotnicza”. który z sukcesem zainicjował proces modernizacji na szeroką skalę szkolenia zawodowego w województwie podkarpackim. W celu zapewnienie wykwalifikowanej kadry w długoletniej perspektywie, w 2005 roku powołano do życia Centrum Szkolenia Operatorów „Cekso”, pod patronatem Doliny Lotniczej. Było ono bezpośrednim wynikiem konferencji, zorganizowanej przez koordynatora klastra, pod nazwą „Kadry dla przemysłu”, która odbyła się z licznym udziałem przedsiębiorców, dyrektorów szkół technicznych i centrów kształcenia praktycznego (CKP) oraz regionalnych władz samorządowych różnego szczebla. Podczas konferencji zaprezentowano wyniki badań przeprowadzonych wśród firm „Doliny Lotniczej” dotyczące zapotrzebowań na operatorów CNC i innych specjalistów na najbliższe 3 lata oraz porównano je z bieżącą sytuacją w zakresie szkolenia tych zawodów w województwie podkarpackim. Okazało się, że bez zdecydowanych i systemowych rozwiązań dotyczących modernizacji programów nauczania, promocji tych specjalności wśród dzieci, młodzieży i ich rodziców, istnieje poważne zagrożenie braku wykwalifikowanych kadr, co nie tylko utrudni rozwój firmom klastra, ale również będzie największą barierą dla przyciągania do regionu nowych inwestorów. Postanowiono podpisać więc porozumienie, mające na celu utworzenie w okresie kilku lat światowej klasy centrum kształcenia operatorów maszyn i innych specjalistów technicznych. Zgodnie z porozumieniem, pięć szkół technicznych oraz pięć ich warsztatów ( centrów kształcenia praktycznego ) z regionu zostało objęte patronatem przez kluczowe firmy klastra i otrzymało od nich znaczną pomoc finansową oraz rzeczową, mającą na celu szybką poprawę jakości szkoleń oraz warunków, w których są one prowadzone. Opracowano też nowe programy nauczania, które dostosowane Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego zostały do bieżących potrzeb rynku. Do działań tych włączały się również stopniowo władze regionalne oraz poszczególnych powiatów, w których powstawały ośrodki CEKSO, a w późniejszym okresie również przedstawiciele Kuratorium Oświaty w Rzeszowie. Natomiast koordynator klastra podjął się działań promocyjnych, które miały na celu zachęcanie do nauki zawodów w które oferują instytucje edukacyjne będących członkami porozumienia CEKSO. Wyprodukowano m.in. spot reklamowy zachęcający do wybierania tych szkół, który był systematycznie emitowany w telewizji regionalnej i kablowych. Wykonano również wielkoformatowe kolorowe plakaty ze zdjęciem samolotu i zawieszono je na szkołach CEKSO z informację, ze kształcą one przyszłe kadry klastra Dolina Lotnicza. Podobną wizualizację zastosowano we wnętrzach centrów kształcenia praktycznego CEKSO. Jednocześnie, warunkiem podjęcia tych działań przez koordynatora klastra oraz jego aktorów na rzecz instytucji edukacyjnych objętych patronatem Doliny Lotniczej, było aktywne zaangażowanie się szkół w dostosowywanie programów nauczania do potrzeb firm klastra oraz poszukiwanie przez nich również własnych możliwości wyposażenia swoich warsztatów w dydaktyczne wersje nowoczesnych maszyn sterowanych numerycznie, w ramach projektów dofinansowanych z funduszy EU, przy wkładzie własnym samorządów powiatowych z poszczególnych miast. Okazało się to skutecznie i rezultatem tych działań było wyposażenie wszystkich pięciu szkół CEKSO w takie maszyny w ciągu dwóch lat. Kolejnym etapem było rozszerzenie CEKSO z 5 do 12 miast w regionie oraz wspólne przegotowanie i złożenie wniosku projektu przez poszczególne samorządy we współpracy z firmami klastra Dolina Lotnicza oraz instytucjami edukacyjnymi CEKSO i Politechniką Rzeszowską. W ramach tego projekt sieciowego złożono 13 wniosków projektów indywidualnych pod jedną nazwą „Regionalne Centrum Transferu Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Nowoczesnych Technologii Wytwarzania”, które zostały wpisany na listę indykatywną RPO Województwa Podkarpackiego. Cele projektu: 1. Zakup maszyn i urządzeń związanych z kształceniem w zakresie nowoczesnych technologii wytwarzania ( min 70% wartości projektów) 2. Modernizacja bazy dydaktycznej i laboratoryjnej Czas realizacji: Wartość: 2 lata 27 000 000 EUR Dofinansowanie: 85 % Dzięki realizacji tych projektów, w Województwie Podkarpackim powstaje sieć centrów kształceniowych na najwyższym światowym poziomie, którego poszczególne jednostki będą miniaturami patronujących im firm członkowskich klastra Dolina Lotnicza, a szkolenia praktyczne odbywać się będą w warunkach maksymalnie zbliżonych do panujących w prawdziwych zakładach przemysłu lotniczego. Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Dalszym etapem działań w tym zakresie był projekt „Modernizacja oferty kształcenia zawodowego w powiązaniu z potrzebami regionalnego rynku pracy”, realizowany przez Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego, którego oficjalnym partnerem była „Dolina Lotnicza”, a pięć kluczowych firm członkowskich klastra podpisało listy intencyjne o umożliwieniu prowadzenia na terenie ich zakładów cyklu szkoleń i stażów dla nauczycieli oraz praktyk dla uczniów średnich szkół technicznych prowadzonych w ramach projektu. Celem tych działań było m.in. podniesienie wiedzy i kompetencji kadry szkoleniowej, która ma kształcić przyszłe kadry klastra „Dolina Lotnicza” na nowoczesnym sprzęcie zakupionym dla instytucji edukacyjnych CEKSO. Równocześnie koordynator klastra wraz z kluczowymi jego aktorami systematycznie biorą udział w wyjazdach studyjnych do uznanych centrów szkoleniowych dla sektora lotniczego w Europie, żeby poznać najlepsze praktyki, które mogłyby być zastosowane również w Polsce. Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego WNIOSKI I POWIĄZANE Z NIMI REKOMENDACJE W procesie tworzenia i rozwoju CKZiU województwa pomorskiego, należałoby zaplanować serię wyjazdów studyjnych, mających na celu poznanie najlepszych praktyk szkoleniowych zarówno w Polsce, jak i innych krajach, zwłaszcza w Niemczech i krajach skandynawskich, w których funkcjonują sprawdzone modele szkolnictwa zawodowego. Jedno z najbardziej kompleksowych rozwiązań w tej dziedzinie można byłoby poznać odwiedzając Centrum Szkoleniowe Lufthansa Technical Training w Hamburgu., Niemcy. Kolejna wizyta studyjna mogłaby odbyć się w Trans Global Park Training Center w Kinston, Karolina Północna, USA. Istniejące tam Centrum Szkolenia Praktycznego oferuje kompleksowy i efektywne system szkoleń z wykorzystaniem symulatorów i edukacyjnych wersji maszyn i urządzeń. Rekomendowane byłoby też wykorzystanie doświadczeń i wiedzy ekspertów, którzy zaangażowani byli w procesy modernizacji szkolenia zawodowego oraz opracowywania modeli dokształcania nauczycieli i organizacji praktyk zawodowych w innych regionach Polski. Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
