Europejski Certyfikat Umiejętności Komputerowych

Europejski Certyfikat Umiejętności Komputerowych

I.
Sprzęt.
1. Podstawowe pojęcia.
Hardware – sprzęt komputerowy (wszelkie urządzenia komputerowe)
Komputer osobisty: PC (personal computer) mikrokomputer przeznaczony do
użytku osobistego. Może to być komputer stacjonarny jak również przenośny.
Desktop: typ komputera stacjonarnego znajdującego się na biurku (rodzaj
obudowy)
Laptop (notebook): komputer przenośny, który posiada wszystkie funkcje
komputera stacjonarnego
Obraz 1: Komputer przenośny (Laptop)
Netbook: mały, przenośny komputer osobisty (10”-12”) przeznaczony do
przeglądania internetu, wideorozmów, aplikacji online oraz prac biurowych
w podróży. Ze względu na swoją wielkość nie posiada wbudowanego napędu
CD/DVD.
Obraz 2: Komputer przenośny (Netbook), po prawej stronie porównanie wielkości Netbooka i Laptopa
Budowa komputera
1
Tablet PC: to przenośny komputer osobisty. Jest to urządzenie wzorowane na
notebookach. Dodano do niego jednak cechę znaną z palmtopów - ekran
dotykowy. Przekątne ekranów w tabletach są mniejsze niż w notebookach, np.
12 lub 14 cali, jednakże pozostałymi parametrami im nie ustępują.
Obraz 3: Komputer przenośny typu Tablet PC
Palmtop (także: PDA, Personal Digital Assistant, komputer kieszonkowy):
Mały przenośny komputer, który posiada system operacyjny. Można na nim
instalować programy użytkowe, gry. Posiada kalendarz (terminarz), obsługuje
pliki muzyczne, można na nim odczytywać pliki tekstowe (np. w formacie pdf).
Często posiada możliwość przeglądania stron internetowych, korzystania z
poczty e-mail czy serwisów społecznościowych.
Obraz 4: Komputery kieszonkowe (Palmtopy)
Smartfon: przenośne urządzenie telefoniczne integrujące w sobie kilka
funkcji; (telefonu komórkowego, poczty elektronicznej, przeglądarki sieciowej,
pagera, GPS, jak również cyfrowego aparatu fotograficznego i prostej kamery
wideo).
Budowa komputera
2
Obraz 5: Smartfony
Budowa komputera
Standardowy osobisty zestaw komputerowy to:
1.
Komputer (zasilacz, płyta główna, podzespoły podłączone do płyty
głównej zamknięte w obudowie)
2. Monitor
3. Klawiatura i urządzenie wskazujące (mysz, kot-trackball)
4. Drukarka i/lub skaner bądź urządzenie wielofunkcyjne, głośniki.
Obraz 6: Standardowy zestaw komputerowy.
Komputer osobisty (PC) składa się z obudowy, w której znajduje się zasilacz (1)
oraz płyta główna (2), do której podłączone są podzespoły komputera
Budowa komputera
3
Obraz 7: Wnętrze komputera (1-zasilacz, 2 płyta główna)
Obraz 8: Płyta główna AT
Płyta główna jest płytą drukowaną na której znajduje się m.in. socket (gniazdo
w którym umieszczany jest procesor) –1, banki pamięci RAM –2, gniazda kart
rozszerzeń w których umieszczane są np. karta graficzna, dźwiękowa, sieciowa
itd. Historycznie wyróżniamy następujący gniazda kart rozszerzeń:
ISA – 3,
PCI – 4,
AGP – gniazdo dedykowane dla karty graficznej (stare),
PCI-EXPRES – gniazdo dedykowane dla karty graficznej (współcześnie).
Współcześnie wiele kart rozszerzeń jest zintegrowanych na płycie głównej.
Podstawowe podzespoły podłączone do płyty głównej:
- CPU - (Central Processing Unit) – centralna jednostka komputera czyli
procesor (mikroprocesor).
Budowa komputera
4
- pamięć RAM
- dysk twardy (HDD)
- napęd CD (DVD)
Do komputera podłączone są urządzenia peryferyjne za pomocą interfejsów
zwanych portami wejścia/wyjścia. Podstawowe porty wejścia/wyjścia przedstawia
Obraz 9.
Obraz 9: Postawowe porty wejścia/wyjścia komputera PC
Port równoległy (ang. Parallel Port), dane przesyłane są kilkoma przewodami
równocześnie. Najbardziej popularnym portem tego typu był port LPT stosowany
do komunikacji z drukarką (dzięki jego budowie można przesyłać dane
jednocześnie z i do komputera). Obecnie nie stosowany.
Port szeregowy (ang. Serial Port), w przeciwieństwie do portu równoległego,
dane przekazywane są w formie jednego ciągu bitów (COM, PS/2, USB,
FireWire)
Najpopularniejszy port szeregowy to USB. Można za jego pomocą podłączyć
większość urządzeń zewnętrznych począwszy od urządzeń wskazujących (mysz,
tablet graficzny), a skończywszy na klawiaturze, drukarce, skanerze, głośnikach
czy czytnikach kart. Stosuje się go również do podłączania urządzeń mobilnych
(kamery, cyfrowe aparaty fotograficzne, czytniki e-booków, MP3, telefony
komórkowe).
USB Universal Serial Bus – uniwersalna magistrala szeregowa). Obecnie
zastępuje porty równoległe.
FireWire – łącze szeregowe, przeznaczone do szybkiego przesyłu danych
w czasie rzeczywistym. Dedykowane do przechwytywania danych graficznych
z kamer cyfrowych czy aparatów.
2. Wydajność komputera.
Analizując wydajność komputera mówi się o jego szybkości, mocy obliczeniowej.
Duże znaczenie ma tutaj szybkość procesora oraz ilość pamięci operacyjnej.
Szybkość procesora, częstotliwość taktowania procesora, mierzymy
w wielokrotności Hertzów (megahertzach – MHz, gigahertzach - GHz). Komputer
podczas wykonywania działań, korzysta z pamięci operacyjnej i jeżeli mamy
bardzo szybki procesor, a mało pamięci wydajność takiego zestawu będzie mała.
Podzespoły które są od siebie zależne zawsze dopasowują się do możliwości
Budowa komputera
5
i szybkości słabszego z nich. Podobnie jest z kartą graficzną i monitorem. Bardzo
dobra karta i słaby monitor będzie równie nieefektywnie pracować jak dobry
monitor i kiepska karta. W pierwszym przypadku, karta nie będzie
wykorzystywała w pełni swoich możliwości, gdyż nie nadąży za nią monitor,
a w drugim odwrotnie. Dlatego tak istotne jest, aby w zestawie komputerowym
komponenty były dopasowane optymalnie.
Analizując wydajność komputera nie można zapomnieć o systemie operacyjnym
i oprogramowaniu jakie mamy zainstalowane. Jeżeli na komputerze jest
zainstalowana duża ilość programów, jest mało miejsca na dysku to wydajność
komputera spada. Jeżeli instalujemy dużo programów np. shareware lub demo
dokonują one wpisów do rejestru systemu. „Zaśmiecony” rejestr wpisami
programów, z których już nie korzystamy również spowalnia pracę komputera.
W celu poprawienia wydajności należy stosować programy narzędziowe do
czyszczenia zasobów komputera (różnego rodzaju cleanery, defragmentator
dysku itp). Pamiętamy, aby odinstalowywać z systemu programy, z których już
nie korzystamy oraz o czyszczeniu rejestrów systemu.
3. Pamięć i jej wielkość.
Pamięć RAM (ang. Random Access Memory), - pamięć komputera o dostępie
bezpośrednim (swobodnym), w której czas dostępu do dowolnego jej elementu
jest taki sam. Jest to pamięć ulotna, czyli jej zawartość znika po wyłączeniu
zasilania komputera. Rodzaje pamięci RAM: SIMM, DIMM, RIMM, DDR,
DDR2, DDR3
Pamięć ROM (ang. Read-Only Memory), - pamięć komputera, z której
zawartość może być jedynie odczytywana, a nie można w niej niczego zapisać
w komputerze. Kości tej pamięci są zapisywane programami i danymi podczas
ich produkowania. Jest to trwała nieulotna pamięć, jej zawartość nie znika po
wyłączeniu komputera, jak zawartość pamięci RAM.
Pamięć masowa (ang. mass memory, mass storage) – pamięć trwała,
przeznaczona do długotrwałego przechowywania dużej ilości danych,
w przeciwieństwie do pamięci operacyjnej. Pamięć masowa zapisywana jest na
zewnętrznych nośnikach informacji. Nośniki informacji zapisywane i odczytywane
są w urządzeniach zwanych napędami.
Najmniejszą adresowalną jednostką pamięci komputera jest BAJT (ozn. B). Bajt
składa się z 8 bitów. Bit z kolei przyjmuje jedną z dwóch wartości logicznych
(prawda lub fałsz)(ozn. b).
W systemie komputerowym posługujemy się wielokrotnościami bajtów:
Symbol
Nazwa
Mnożnik
Mnożnik
(dziesiętnie)
1 kB
KiloBajt
1024
1024
1 MB
MegaBajt
10242
1 048 576
Budowa komputera
6
1 GB
GigaBajt
10243
1 073 741 824
1 TB
TeraBajt
10244
1 099 511 627
776
Do pamięci masowych zaliczamy:
Dysk twardy HDD (ang. hard disk drive), dysk stały, - pamięć masowa, na
stałe współpracująca z procesorem.
Dyskietka FDD (ang. flopy disk drive), 3,5 calowy nośnik pamięci o pojemności
1,44MB. Obecnie napędy stacji dyskietek nie są już montowane w zestawach
komputerowych.
Płyty CD – wśród nich wyróżniamy: CD-R – płyta kompaktowa jednokrotnego
zapisu, CD-RW – płyta kompaktowa wielokrotnego zapisu. Można na niej
wymazywać dane i zapisywać wielokrotnie. Płyty CD mają standardową
pojemność 650MB i 700MB
Płyty DVD – wyróżniamy: DVD-R, DVD+R, DVD-RW, DVD+RW. Podobnie jak
w przypadku płyt CD wyróżniamy jednokrotnego i wielokrotnego zapisu. Na
standardowej płycie DVD można zapisać 4,7GB danych. Jeżeli płyta jest
w technologii dwuwarstwowej (dual layer) na każdej warstwie zapiszemy po
4,7GB danych
Blue – Ray Disc – kolejna, nowsza technologia, która zagościła na rynku po
płytach DVD. Ze względu na wykorzystanie niebieskiego lasera, na płytach
można zapisywać dużo więcej danych – 25GB na każdej warstwie. W użytku
mamy jedno, dwu, cztero – warstwowe płyty BD co daje nam możliwość zapisu
od 25GB do 200GB.
Pendrive – pamięć masowa podłączana do komputera przez port USB.
Pojemności coraz bardziej powszechnych „penów” dochodzą do 32GB
memory stick – karty pamięci stosowane w urządzeniach mobilnych (aparatach
cyfrowych, kamerach, telefonach komórkowych)
4. Urządzenia wejścia/wyjścia.
Urządzenia wejścia – urządzenia peryferyjne służące do wprowadzania danych
do komputera (klawiatura, mysz, TrackBall (manipulator kulkowy), joystick, tablet
graficzny, skaner)
Urządzenia wyjścia – urządzenia peryferyjne służące do wyprowadzania
wyników pracy komputera (monitor, drukarka, ploter, głośniki)
Uznaje się, że niektóre urządzenia pełnią funkcję zarówno urządzeń wejścia jak
i wyjścia np.: monitor dotykowy, dysk twardy, karta sieciowa (internet)
Budowa komputera
7
II. Oprogramowanie.
1. Pojęcia.
Software – ogół oprogramowania, aplikacje, w tym system operacyjny, programy
użytkowe, gry, sterowniki (drivery).
System operacyjny – program zainstalowany na dysku twardym komputera,
który zarządza pracą podzespołów (urządzeń peryferyjnych) oraz pracą
programów w nim zainstalowanych. Programy pisane są dla konkretnego
systemu operacyjnego, uruchamiane w środowisku systemu operacyjnego, który
kontroluje ich pracę, zarządza działaniem, przydziela moc obliczeniową
procesora oraz pamięć operacyjną.
Współczesne systemy operacyjne są wielowątkowe, obsługują jednocześnie
wiele procesów i mogą nadawać im priorytety działań.
Systemy operacyjne:
 DOS (Disk Operating System) – pierwszy przenośny system operacyjny,
używany w komputerach osobistych w latach 80tych. System działający w
trybie tekstowym (okno konsoli, wiersz poleceń)
 Windows (3.1, 3.11, 95, 98. Millenium, 2000, XP, Vista, Windows 7 ) –
system operacyjny posiadający Graficzny Interfejs Użytkownika (GUI).
 Unix – system operacyjny napisany na początku lat 70 w Bell Labs. Obecnie
jest jego wiele odmian.
 Linux – system stworzony przez Linusa Torvaldsa, zaliczany do systemów
„unixopodonych”, darmowy system operacyjny z otwartym źródłem.
Początkowo działający w trybie tekstowym, później z nakładkami graficznymi.
Występuje w wielu dystrybucjach.(m.in. Red Hat, Debian. Mandriva, Fedora,
Gentoo, Ubuntu)
 Mac OS – system operacyjny dla komputerów Macintosh
Programy użytkowe – aplikacje działające w systemie operacyjnym, które
wykonują działania w pewnym określonym obszarze np.:
 Tworzenie dokumentów tekstowych – edytory tekstów (MS Word, Notatnik,
WrdPad, Open Writer)
 Tworzenie obliczeń, bilansów, zestawień – arkusze kalkulacyjne (MS Excel,
Open Calc )
 Tworzenie i obsługa baz danych (MS Access, Open Base)
 Przetwarzanie grafiki (Open Draw, Paint, Corel, Photoshop, Gimp)
 Przetwarzanie dźwięku (Acid Music Studio, Adobe Audition)
 Przetwarzanie Video (Movie Maker, Pinnacle Studio, VirtualDub)
 Komunikacja (Klient poczty elektronicznej – MS Outlook, The Bat,
Thunderbird, komunikatory – GG, Tlen, ICQ, skype)
Budowa komputera
8
 Przeglądanie zasobów sieci Internet – przeglądarki internetowe (Internet
Explorer, Opera, Mozilla Firefox, Safarii, Chrom )
 Ochrona systemu operacyjnego – programy antywirusowe, (Nod32, Norton
Antyvirus, Avast, MksVir, Panda i inne)
 Edukacja – programy edukacyjne
 Rozrywka – gry
Programów użytkowych na rynku jest bardzo wiele. Wyżej wymieniono tylko
przykłady takich programów.
Na szczególną uwagę zasługują programy ułatwiające pracę osobom
niepełnosprawnym. Można je znaleźć i skonfigurować w Centrum Ułatwień
Dostępu, które znajduje się w panelu sterowania. Programy ułatwiające dostęp:
 Lupa ekranowa. Program pozwala ustawić skalę powiększenia i w części
ekranu możemy obserwować powiększone elementy znajdujące się pod
kursorem myszy.
 Klawiatura ekranowa. Program, który wyświetla na ekranie klawiaturę.
Wpisując tekst posługujemy się myszką lub innym urządzeniem
wskazującym wybierając znaki na ekranie monitora.
 Narrator. Program który czyta informacje z ekranu, informuje on jakie
klawisze są wciskane oraz jakie elementy wskazuje mysz.
W systemach Widows Vista i Windows 7 programy te uruchamiamy
w następujący sposób: menu start  wsyskie programy  akcesoria 
Ułatwienia dostępu
Driver (sterownik) – jest to aplikacja (program), który zapewnia poprawną
komunikację urządzenia zewnętrznego z komputerem np.: driver do drukarki czy
monitora. Sterownik zapewnia poprawne rozpoznanie sprzętu i pozwala ma
optymalne wykorzystanie możliwości danego urządzenia. Sterowniki pisane są
dla konkretnego modelu urządzenia, producenta i systemu operacyjnego. W
systemie operacyjnym znajdują się bazy sterowników do urządzeń najbardziej
popularnych.
Podsumowując:
System operacyjny nadzoruje współpracę urządzeń peryferyjnych z procesorem
(jednostką centralną, CPU), rozdziela zasoby, kontroluje wykonywane procesy,
nadzoruje uruchamianiem programów (aplikacji), zapewnia komunikację
użytkownika z komputerem.
Programy użytkowe wykonują pewne określone, konkretne działania, nie mogą
działać samodzielnie – bez systemu operacyjnego. Programy tworzone są pod
dany system operacyjny, inaczej mówiąc działają w środowisku systemu
operacyjnego.
Budowa komputera
9