„Chrzest święty jest fundamentem całego życia chrześcijańskiego

„Chrzest święty jest fundamentem całego życia chrześcijańskiego

Wskazania dla duszpasterzy dotyczące przygotowania liturgii
na Niedzielę Chrztu Pańskiego
(8 stycznia 2012 r.)
Niedziela Chrztu Pańskiego, poprzez relacje Ewangelistów czytane tego dnia,
wskazuje na cudowne znaki, które dokonały się nad wodami Jordanu. Potwierdziły one
synostwo Boże Jezusa Chrystusa oraz stały się zapowiedzią chrztu świętego. Niedziela
Chrztu Pańskiego stanowi zatem zaproszenie dla duszpasterzy i wiernych świeckich, aby
powrócić myślą do momentu własnego chrztu oraz zastanowić się nad pierwszym
sakramentem inicjacji chrześcijańskiej i jego konsekwencjami; nad własnym
wszczepieniem w Chrystusa.
Chrzest jest pierwszym sakramentem, dlatego też bywa nazywany "bramą
sakramentów". Stanowi początek wtajemniczenia chrześcijańskiego, oznacza powtórne
narodziny, narodziny z "wody i Ducha Świętego” (J 3,5). Uwalnia on człowieka z grzechu
pierworodnego oraz wszystkich grzechów osobistych. Odnawia obraz i podobieństwo Boże
w człowieku, włącza w nadprzyrodzone życie Trójcy Świętej oraz we wspólnotę Kościoła.
Chrystus przyniósł go wszystkim ludziom, aby mieli życie wieczne. Chrzest jest
sakramentem wiary, przez którą ludzie – oświeceni łaską Ducha Świętego – dają odpowiedź
na Ewangelię Chrystusową. Jest sakramentem, przez który ludzie wchodzą do wspólnoty
Kościoła i razem tworzą budowlę na mieszkanie Boga w Duchu Świętym. Stają się
królewskim kapłaństwem i świętym narodem1. Chrzest jest jednym z trzech sakramentów,
które wyciskają tzw. charakter, inaczej nazywany "pieczęcią" Ducha Świętego. Oznacza to,
iż tych sakramentów udziela się tylko raz i nieodwołalnie. Oprócz chrztu są to
bierzmowanie i sakrament święceń. Chrzest jest podstawą wspólnoty między wszystkimi
chrześcijanami, także tymi, którzy nie są w pełnej jedności z Kościołem katolickim.
Wśród elementów koniecznych do udzielania chrztu świętego wyliczana jest
chrzcielnica. „Chrzcielnica, z której wypływa woda do chrztu albo w której się ją
przechowuje, niech będzie przeznaczona wyłącznie do sakramentu chrztu i w pełni godna
tego, aby tam chrześcijanie odradzali się z wody i Ducha Świętego. Bez względu na to, czy
mieści się ona w jakiejś kaplicy wewnątrz lub obok kościoła, czy w jakiejś części kościoła na
widoku wiernych, należy ją tak urządzić, by w obrzędach chrztu mogło uczestniczyć wiele
osób. Po skończeniu Okresu Wielkanocnego w miejscu udzielania chrztu wypada ze czcią
przechowywać paschał i zapalać go podczas udzielania chrztu, aby od niego łatwo było
zapalać świece ochrzczonych”2. Chrzcielnica winna jaśnieć czystością i pięknem3. Jeśli jest
inaczej, należy wziąć pod uwagę odnowienie jej (w wypadku zabytkowej chrzcielnicy – po
konsultacji z Archidiecezjalną Komisją Architektury i Sztuki Sakralnej).
W ramach przygotowania liturgii na Niedzielę Chrztu Pańskiego:
1. Należy zachęcić wiernych – w niedzielnych ogłoszeniach duszpasterskich, dnia
1 stycznia 2012 roku – by w Niedzielę Chrztu Pańskiego przynieśli ze sobą do
kościoła świece chrzcielne, komunijne itd., aby wspólnie, na każdej Mszy Świętej
z zapalonymi świecami odnowić Przymierze chrzcielne.
1
Por. Wtajemniczenie chrześcijańskie. Wprowadzenie ogólne, 3-4, w: Obrzędy chrztu dzieci dostosowane do
zwyczajów diecezji polskich, wyd. 3, Katowice 1987-, s. 10-11.
2
Tamże, 25, s. 16.
3
Por. Tamże 19, s. 15.
2. W celu podkreślenia ważności chrzcielnicy – jako miejsca celebracji sakramentu
chrztu świętego – należy ją wyeksponować i odpowiednio przystroić.
3. Przy chrzcielnicy należy ustawić paschał i zadbać o to, aby w czasie liturgii był
zapalony. Od niego wierni zapalą świece i przekażą płomień innym wiernym
obecnym w kościele.
Msza Święta w Niedzielę Chrztu Pańskiego (8 stycznia 2012):
4. Należy przygotować komentarz wstępny lub skorzystać z gotowego wzoru, aby już
we wprowadzeniu na początku Mszy Świętej ukazać treść Niedzieli Chrztu
Pańskiego, ważność przyrzeczeń chrzcielnych i potrzebę ich ponowienia.
5. W Niedzielę Chrztu Pańskiego należy na każdej Mszy Świętej zastosować IV formę
aktu pokutnego, czyli pobłogosławić wodę i następnie pokropić nią wiernych4. W
czasie pokropienia wiernych wykonuje się śpiew: „Przez chrztu świętego wielki
dar”5. Po powrocie do miejsca przewodniczenia wypowiada się modlitwę: „Niech
Bóg Wszechmogący…”6 i wykonuje się hymn: „Chwała na wysokości Bogu”.
6. Homilia winna ukazywać najpierw istotę chrztu świętego, dary jakie otrzymujemy w
tym sakramencie. Ważne będzie ukazanie zobowiązań wynikających z chrztu, który
jest przymierzem z Bogiem. Ten aspekt homilii może stanowić przygotowanie do
odnowienia przyrzeczeń chrzcielnych. Każdego ochrzczonego należy zachęcić do
modlitewnej wdzięczności za swojego szafarza tego sakramentu. Warto również
przypomnieć rodzicom chrzestnym o ich zadaniach i obowiązkach wobec
ochrzczonego. Można także wspomnieć o Księdze ochrzczonych, zawierającej
administracyjny zapis wydarzenia chrzcielnego. W tę szczególną niedzielę można
wystawić przy chrzcielnicy najstarszą w parafii księgę ochrzczonych, należycie ja
zabezpieczając.
7. W celu podkreślenia znaczenia chrzcielnicy, odnowienie przyrzeczeń chrzcielnych
należy sprawować przy niej7. W tym celu należy procesyjnie przejść do miejsca,
gdzie jest usytuowana chrzcielnica. Od paschału niech wierni (ich reprezentacja)
zapalą świece przyniesione przez zgromadzenie. Potem następuje odnowienie
przyrzeczeń oraz chrzcielne wyznanie wiary; podczas wyznania wiary wierni mogą
podnieść i ukazać świece. Śpiew przy powrocie do ołtarza: „Com przyrzekł Bogu”8.
8. W modlitwie powszechnej winno się umieścić m.in. wezwania:
- za wszystkich ochrzczonych,
- za szafarzy sakramentu chrztu świętego,
- za rodziców chrzestnych,
- za katechumenów.
4
Mszał rzymski dla diecezji polskich, Poznań 1986 (lub wyd. 2, Poznań 2010), s. (2) – przy końcu księgi. Odtąd: MR.
Śpiewnik kościelny, 4, Katowice 2005, s. 4. Odtąd: ŚK.
6
MR, s. (5).
7
Wg obrzędów Wigilii Paschalnej – MR, nr 46, s. 178.
8
ŚK 1, s. 1.
5
2
9. Po Komunii świętej, jako pieśń uwielbienia i dziękczynienia za łaskę chrztu, można
zaśpiewać hymn: „Ciebie, Boże, wielbimy”, „Ciebie, Boga, wysławiamy” lub
„Magnificat”.
10. Należy zaprosić wiernych, aby po zakończeniu Mszy Świętej podeszli do
chrzcielnicy, zatrzymali się na krótką, prywatną modlitwę i dotknęli znaku źródła
wody chrzcielnej. Można ich zachęcić, aby uczcili Trójcę Przenajświętszą
wypowiadając słowa: „Chwała Ojcu…”
† Wiktor Skworc
Ks. dr Andrzej Hoinkis
CEREMONIARZ
ARCYBISKUP METROPOLITA KATOWICKI
Katowice, 28.12.2011 r.
VAI – 7079/11
3