Wpływ nierejestrowanych migracji na liczbę ludności
Transkrypt
Wpływ nierejestrowanych migracji na liczbę ludności
Wpływ nierejestrowanych migracji na liczbę ludności – konsekwencje dla badań rynku i opinii Jakub Bijak Środkowoeuropejskie Forum Badań Migracyjnych i Ludnościowych (CEFMR), Warszawa Wyniki wspólnych prac z Prof. Markiem Kupiszewskim i Anną Kicinger Plan prezentacji 1. Wprowadzenie i motywacja 2. UŜywane definicje liczby ludności 3. Niedoszacowania emigracji w historii: spisy powszechne 1988 i 2002 4. Dzień dzisiejszy: migracje poakcesyjne 5. Problemy w skali regionalnej: studium przypadku dla Warszawy 6. Wnioski dla badań rynku i opinii Wprowadzenie – motywacja • Coraz większa rola migracji wewnętrznych i zagranicznych w dynamice ludności • Migracje bardzo często nie są uwzględniane w oficjalnych statystykach ludnościowych • Problem: Nie ma dokładnej wiedzy o liczbie ludności zamieszkującej Polskę • Kwestia jeszcze powaŜniejsza dla mniejszych jednostek administracyjnych • Rezultat: wyniki reprezentatywnych badań rynku i opinii mogą być znacznie obciąŜone (udziały, response rates, …) Definicje statystyczne (GUS) • Ludność stała (meldunek na pobyt stały) • Ludność faktycznie zamieszkała (korekta o saldo meldunków na pobyt czasowy, bez większości migracji zagranicznych) • Ludność rezydująca („zwyczajowy” pobyt powyŜej 12 miesięcy) – Zgodna ze standardami międzynarodowymi – Dostępna tylko dla spisu 2002, oficjalnie najniŜej do poziomu województw Definicje funkcjonalne (badania) • Ludność nocna ⇒ ± definicje oficjalne (osoby spędzające noc na danym obszarze) • Ludność dzienna ⇒ osoby przebywające na danym obszarze za dnia • Wybór w zaleŜności od celu badania • Problem: – Jakie kryteria dla ludności dziennej (ile czasu w ciągu dnia, czy kaŜdy dzień tygodnia…)? Przeszacowania w NSP 1988 • „Niewidzialne” emigracje z Polski 1981–1988: ok. 590 700 osób (Sakson 2002: karty graniczne) woj. opolskie: 5.3% ludności Przeszacowania w NSP 2002 • „Widzialne” emigracje z Polski 1988–2002: korekta po spisie o ok. 390 000 osób w dół • Rozszacowanie proporcjonalne do napływu do Niemiec: 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 0,0 39,00 -1,0 38,75 -2,0 38,50 -3,0 38,25 -4,0 38,00 -5,0 37,75 -6,0 37,50 Net migration rate per 1,000 population, left scale official corrected Mid-year population (million), right scale official corrected Przeszacowania w NSP 2002 • „Niewidzialne” emigracje z Polski 1988–2002: ok. 610 000 osób (ludność stała minus rezydenci) woj. opolskie: 8.3% ludności Migracje poakcesyjne Próba oceny skali zjawiska • Fakty medialne: „3 (nawet 4) miliony emigrantów”, „połowa wraca”, „połowa zostaje”, „połowa jedzie dalej”, itp. • Badania Ośrodka Badań nad Migracjami UW (Prof. Marek Okólski), na podstawie BAEL (GUS): – 1,1 miliona w latach 2004–2006 – 1.01.2007 ok. 2 miliony Polaków za granicą • ZbliŜone wyniki zbiorcze uzyskał Departament Badań Demograficznych GUS (konferencja prasowa 23.10.2007) • Problemy definicyjne: kto jest migrantem? (migracje sezonowe, cyrkulacje …) Migracje poakcesyjne • Definiowanie migracji zagranicznych jako migracji na pobyt stały ⇒ niedoszacowanie zarówno imigracji, jak i emigracji Rok 2004 Migracje z Polski do Niemiec Dane polskie 12 600 Dane niemieckie 139 300 Migracje z Niemiec do Polski Dane polskie 2 700 Dane niemieckie 104 600 2005 2006 12 300 159 200 15 000 163 600 2 800 105 500 3 200 112 500 Studium przypadku: Warszawa • Cel: przybliŜone oszacowanie liczby ludności dziennej i nocnej m.st. Warszawy • Problem: niewidzialne migracje wewnętrzne • Metoda bilansowa (dodawanie i odejmowanie róŜnych składników) oparta na wielu źródłach: – Ekspertyzy o liczbie zatrudnionych (Śleszyński 2005) – Dane GUS Warszawa o studentach i skolaryzacji – Badania ankietowe aktywności ekonomicznej studentów (Education World 2004; BCC 2002) – Warszawskie badanie ruchu 2005 (dojazdy) Studium przypadku: Warszawa • Korekta dla studentów, pracujących i bezdomnych: ok. 510 tys. osób • Korekta ludności tylko dziennej: Warszawskie badanie ruchu – 550 tys. osób dojeŜdŜających dziennie, minus 10% tranzytu ≈ 495 tys. osób • Z tego 51,1% (253 tys.) do pracy lub na uczelnie • Korekta ludności nocnej: 510 – 253 ≈ 257 tys. osób • Łączna korekta nocna + dzienna ≈ 752 tys. osób Studium przypadku: Warszawa • OstroŜne wnioski: – Oficjalne liczby ludności Warszawy (2004): ok. 1,7 miliona osób ludności faktycznej – Po uwzględnieniu korekt: ok. 1,95 miliona osób ludności nocnej, plus ok. 0,5 miliona osób ludności dziennej w ciągu tygodnia – Informacja z NSP 2002 o liczbie rezydentów Warszawy mało wiarygodna (1,64 miliona osób, czyli mniej niŜ ludności faktycznej!) Wnioski dla badań rynku i opinii • Proponowane metody szacowania liczby ludności: łączenie róŜnych źródeł informacji • Plany dla NSP 2011 (operat): łączenie róŜnych rejestrów administracyjnych, ale problemy definicyjne pozostają – nie poprawi to sytuacji • Rozwiązania ad hoc nie są uniwersalne, zaleŜeć będą od potrzeb badaczy (definiowanie populacji ze względu na cel badania) • Kompromis między dokładnością (lub niepewnością) oszacowań a ich kosztami Wnioski dla badań rynku i opinii • Pomysł: przeszacowanie liczby ludności wykorzystujące wyniki badań ankietowych • Problemy: – Jaką definicję przyjąć? – Jaki operat losowania? – Jakie pytania i co w metryczce? – Jak szacować stopy zwrotu? – Czas (długi) i koszty (wysokie) … MoŜe jednak warto się tego podjąć…? Dziękuję za uwagę! www.cefmr.pan.pl Jakub Bijak, Środkowoeuropejskie Forum Badań Migracyjnych i Ludnościowych (CEFMR) Wpływ nierejestrowanych migracji na liczbę ludności – konsekwencje dla badań rynku i opinii