docManipulacja
download 
Reklamacja Transkrypt
Manipulacja
Spis treści 11 12 Podzikowania Od redakcji 13 Rozdzia 1. Manipulacja jest mczyzn 17 18 19 24 26 Kto manipuluje? Poznaj zaburzenia osobowoci Zaburzenia osobowoci i waciwe im cechy Ciemna strona agodniejsza teoria osobowoci 29 Rozdzia 2. Synu Mamusi.............................................................29 32 34 35 37 39 42 43 44 48 49 51 54 Utracona matka: matka idealna Synu Mamusi — kryteria PRZYPADEK NR 1: Janice i Larson Przykadowy dialog pomidzy Jamesem i Michelle PRZYPADEK NR 2: John i Anita PRZYPADEK NR 3: Ben i Lorie Przedstawiamy Synusia Mamusi Postpowanie z Synusiem Mamusi Podsumowanie Test na Synusia Mamusi Wyniki testu Wnioski 5 6 Mężczyzna — mistrz manipulacji 55 Rozdzia 3. Pracoholik 57 60 60 63 66 68 75 75 77 80 Pracoholik — kryteria Pracoholik a amerykaski etos pracy PRZYPADEK NR 1: Bobby i Denise PRZYPADEK NR 2: Karen i Charles Przedstawiamy Pracoholika Postpowanie z Pracoholikiem Podsumowanie Test na Pracoholika Wyniki testu Wnioski 81 Rozdzia 4. Wieczny Paker 83 84 86 89 90 96 97 98 102 Paker — kryteria PRZYPADEK NR 1: Rocky i Kelly PRZYPADEK NR 2: Kyle i Tammy Przedstawiamy Wiecznego Pakera Postpowanie z Pakerem Podsumowanie Test na Pakera Wyniki testu Wnioski 105 Rozdzia 5. Mczyzna Zaleny: Kompleks „wiat si na mnie uwzi” 106 110 112 Kryteria diagnozy osobowoci zalenej PRZYPADEK NR 1: Rick i Stephanie PRZYPADEK NR 2: Aaron i Tina Spis treści 115 119 121 126 127 129 131 Inne rodzaje zalenych mczyzn Przedstawiamy Mczyzn Zalenego Postpowanie z Mczyzn Zalenym Podsumowanie Test na Mczyzn Zalenego Wyniki testu Wnioski 133 Rozdzia 6. Ekscytujcy Ryzykanci i Mczyni Antyspoeczni 135 Mczyni Antyspoeczni oraz Ekscytujcy Ryzykanci — kryteria PRZYPADEK NR 1: Jarrod i Nadine PRZYPADEK NR 2: Juan i Lilly Przedstawiamy Mczyzn Antyspoecznego Postpowanie z Mczyzn Antyspoecznym Podsumowanie Test na Ekscytujcego Ryzykanta Wyniki testu Wnioski 136 139 142 144 150 150 151 153 155 Rozdzia 7. Kobieciarz 158 159 162 164 165 171 172 Kobieciarz i Gracz — kryteria PRZYPADEK NR 1: Derrick i Megan PRZYPADEK NR 2: Allen i Darlene Przedstawiamy Kobieciarza Postpowanie z Kobieciarzem lub Graczem Podsumowanie Test na Kobieciarza lub Gracza 7 8 Mężczyzna — mistrz manipulacji 174 176 177 Wyniki testu Mity o romansach Wnioski 179 Rozdzia 8. Mczyzna Pasywno-Agresywny 180 182 184 Mczyzna Pasywno-Agresywny — kryteria PRZYPADEK NR 1: David i Susan Wczeniejsze nazwy i opisy zachowa pasywno-agresywnych PRZYPADEK NR 2: Dennis i Sage Terapia kognitywno-behawioralna zachowa pasywno-agresywnych Przedstawiamy Mczyzn Pasywno-Agresywnego Postpowanie z Mczyzn Pasywno-Agresywnym Podsumowanie Test na Mczyzn Pasywno-Agresywnego Wyniki testu Wnioski 185 187 188 189 195 196 198 200 203 Rozdzia 9. Narcyz 206 207 209 210 210 212 215 220 Osobowo narcystyczna — kryteria PRZYPADEK NR 1: Darren i Rachel Narcyz odnoszcy sukcesy Niestabilny Narcyz PRZYPADEK NR 2: Jack i Ally Przedstawiamy Narcyza Postpowanie z Narcyzem Podsumowanie Spis treści 221 222 224 Test na Narcyza Wyniki testu Wnioski 227 Rozdzia 10. Psychopata 229 233 Psychopata — kryteria Czy ludzie rodz si jako psychopaci, czy na nich wyrastaj? PRZYPADEK NR 1: Alex i Lauren PRZYPADEK NR 2: Edward i Emmy Przedstawiamy Psychopat Postpowanie z Psychopat Podsumowanie Test na Psychopat Wyniki testu Wnioski 234 237 240 241 244 244 246 250 253 Rozdzia 11. Rozumie agresywnego manipulatora i poradzi sobie z nim 255 259 Pocztkowa faza ycia: szkolny terrorysta Czy szkolni drczyciele wyrastaj na dorosych stosujcych zastraszanie? Inne czynniki Dlaczego mczyni bij Przemoc domowa i alkohol Percepcja i maltretowanie Dostrzec znaki ostrzegawcze Bezporednie sygnay ostrzegajce o niebezpieczestwie 260 261 262 263 264 269 9 10 Mężczyzna — mistrz manipulacji 270 271 274 274 Zaprzeczanie i bezpieczestwo Plan bezpieczestwa Po odejciu Pomoc ofiarom 277 Rozdzia 12. Dlaczego Ten Jedyny to nie by Ten Waciwy? Dokonywanie nowych wyborów 281 283 285 287 289 292 293 294 296 Kto jest podatny na manipulacj? Cechy zdrowego zwizku Przeksztacanie abstrakcyjnych idei w zachowania Odporno: co to oznacza i w czym pomaga Test na odporno Wyniki testu Jak odporno moe Ci pomóc w walce z manipulacj Zwikszanie odpornoci Czynniki odpornoci 299 Rozdzia 13. Nie daj si zapa w puapk manipulacji 301 307 313 320 322 Cechy i przekonania zwizane z kontrol: zdrowa alternatywa Zachowania manipulacyjne i asertywne alternatywy Sia wewntrzna oraz zewntrzna Oko za oko, zb za zb Wnioski 325 329 róda O autorce ROZDZIAŁ 1. Manipulacja jest mężczyzną Tajemniczo nieszlachetnie wyglda w podobnych wypadkach. ¶ Charles Dickens KOBIETY S ZAHIPNOTYZOWANE zakazanym zwizkiem, pocigajcym nieznajomym, który rozsiewa wokó siebie atmosfer niebezpieczestwa, cho jednoczenie zdaje si wraliwy i zraniony przez ycie. Chcemy wzi go w ramiona i ukoi jego ból. Jednoczenie jednak pragniemy tego dreszczyku emocji i ekscytujcego poczucia niebezpieczestwa. Chcemy by wanie t kobiet, która za spraw swojej bezwarunkowej mioci przeksztaci go w idealnego kochanka. Tak, jestemy pewne, e odniesiemy sukces tam, gdzie kobiety gorsze od nas polegy. Kobiety uwielbiaj take „maych chopców”, którzy nigdy nie zdoali tak do koca dorosn. Oni po prostu potrzebuj mioci dobrej kobiety, by przerodzi si w Indian Jonesa. Szukaj u nas mioci, aprobaty i akceptacji, by zdoby t pewno siebie, której 13 14 Mężczyzna — mistrz manipulacji im brakuje. Widzimy wspaniaego, sodkiego mczyzn, obiecujcego i o wielkim potencjale, który czeka, a kto uwierzy w niego tak, jak tylko my jestemy w stanie. To zaledwie kilka mitów, w które cigle wierzymy. Manipulatorzy utrwalaj te mity (i wiele innych) i maj w tym wielu sprzymierzeców. Poznasz to braterstwo mczyzn manipulatorów, czytajc t ksik. Jest wród nich nieznajomy ksi z bajki, który ukradnie Ci samochód i zrobi debet na koncie, jest wieczny chopiec, który pozwoli Ci, by staa si jego matk, przyja odpowiedzialno za jego dziaania lub te ich brak i speniaa wszystkie jego zachcianki. Zao si, e poznaa jednego z tych manipulatorów. Czy obieca Ci gwiazdk z nieba, kamic cay czas jak z nut? Wiele kobiet dao si nabra na to zudzenie, poniewa jest tak po mistrzowsku odegrane i zamaskowane. Nie martw si jednak — nie jeste ani nieinteligentna, ani atwowierna, a spora cz tej silnej fascynacji ma podoe chemiczne. Inn przeszkod jest tu nasza troskliwa natura (do której houbienia waciwie si nas zachca). Na szczcie masz si, by zmieni swoje przekonania oraz zachowania i sta si mniej podatna na takie zagroenia. Nie bój si, jeste w stanie nauczy si rozpoznawa manipulatorów, unika ich puapek i y, bdc sob, w caej swojej wspaniaoci, a nie kim, kogo na si staraj si stworzy. Zosta ze mn, a zanalizujemy dziewi „najmniej poszukiwanych” typów manipulatorów, by ich unika, wyszkoli (jeeli s na to podatni) oraz/lub nauczy si, jak ich przechytrzy. Zapnij pasy, czeka nas niesamowita podró. Czy w Twoim yciu jest mczyzna, który nie gra wedug uczciwych zasad? Niestety, wykorzystywanie manipulacji jako narzdzia do osigania wasnych celów nie jest niczym rzadkim i ma bardzo dug histori. Pamitasz biblijn histori Józefa i jego ROZDZIAŁ 1: Manipulacja jest mężczyzną 15 piknego paszcza? Józef zosta zmanipulowany przez swoich zazdrosnych braci. Charles Manson manipulowa naiwnymi modymi dziewczynami. Stalin i Hitler manipulowali caymi narodami. Wszyscy do pewnego stopnia uywamy manipulacji, ale niektóre osoby polegaj na niej, by karmi swoje ego i osiga swoje narcystyczne cele. Manipulacyjne zachowanie jest wykorzystywane, by wpywa na zachowania innych i kontrolowa je dla wasnych korzyci. Zazwyczaj takie zachowania s potajemne, poniewa gdybymy je rozpoznay, podjybymy kroki, by si obroni. To jest wanie cel tej ksiki: chc da Ci czosnkowy naszyjnik, srebrne kule i lisi tojad, by moga ochroni si przed manipulatorami, którzy Ci egoistycznie wykorzystuj. Manipulacja jest mczyzn. Czsto syszymy, e kobiety uywaj manipulacji dla wyrównania swoich szans, poniewa mczyni s wiksi i maj przewag fizyczn. By moe to prawda. Nie zmienia to jednak faktu, e mczyni s mistrzami manipulacyjnych zachowa i graj w t gr z tak atwoci i wpraw, jak gdyby by to niedzielny mecz pikarski. No có. Ju udao im si zdoby wystarczajco duo punktów. Jeeli wiesz, jak przeciwdziaa ich manipulacji, moesz wzmocni swoje zwizki — blisko nie rozwija si w nieprzyjaznym otoczeniu. Moesz dokonywa wolnych wyborów w swoim najlepszym interesie na podstawie swoich przekona i dowiadcze. Czasami najkorzystniejsze dla Ciebie jest odejcie z przepenionego manipulacj zwizku, jeeli nie moesz go zmieni lub te jeeli jest on po prostu niezdrowy. Dla dodania otuchy jednak powiem, e przy odrobinie pomocy czsto przecitny manipulator zacznie dostrzega „wiateko w tunelu”, zmieni swoje zachowania i bdzie wraz z Tob pracowa, by stworzy obopólnie korzystny, oparty na mioci zwizek. 16 Mężczyzna — mistrz manipulacji Dlaczego mczyni uciekaj si do manipulacji? Jest ku temu wiele powodów, ale aden z nich nie usprawiedliwia takiego zachowania. Poniej podaj kilka najbardziej oczywistych i powszechnych przyczyn: x x x x x x x x x x x by zrobi co po swojemu, by uniemoliwi Ci dokonanie wolnego wyboru, dla poczucia kontroli i wadzy, by narzuci Ci swoj rzeczywisto, by unikn odpowiedzialnoci, by zyska niesprawiedliw przewag, by zaburzy rzeczywisto, by zachowa swój zaburzony wizerunek samego siebie, eby umniejszy Twoj warto, by Ci zniechci do bliskoci, by zmusi Ci do czego. To tylko przykadowe cele; czasami mczyni manipuluj, bo s po prostu do tego przyzwyczajeni. Przyzwyczajenie staje si drug natur, wic manipulatorzy sigaj po znajome sobie narzdzie zamiast zastanowi si nad sytuacj i wybra narzdzie najskuteczniejsze. W czwartym rozdziale Principles of Psychology zatytuowanym „Habit”, William James (1890 – 1981) zawar jeden z najwczeniejszych we wspóczesnej psychologii opisów rozwoju dorosego czowieka: Ju w wieku dwudziestu piciu lat widzimy zalki zawodowej maniery u modego handlowca, modego lekarza, modego duchownego czy modego prawnika. Widzisz te delikatne pknicia w jego charakterze, sztuczki mylowe, uprzedzenia, sposób wypowiadania si, od których coraz trudniej uciec, tak jak rkaw jego paszcza nie ROZDZIAŁ 1: Manipulacja jest mężczyzną 17 moe si nagle zacz ukada inaczej. (...) W przypadku wikszoci z nas do trzydziestego roku ycia charakter jest ju zaschnity jak gips. I ju nigdy nie zmiknie. (s. 125 – 126) Na szczcie nie jest to do koca prawda, jednak w przypadku osób z zaburzeniami osobowoci lub z cechami osobowoci wiadczcymi o powanym nieprzystosowaniu spoecznym (które jednak nie speniaj cakowicie kryteriów zaburze osobowoci) szansa na zasadnicze zmiany jest bardzo niewielka. Kto manipuluje? Osoby z zaburzeniami osobowoci czsto stosuj zachowania manipulacyjne. Inni mog si take koncentrowa na osigniciu swoich celów bez wzgldu na koszty. Tak czy inaczej, takie osoby prawdopodobnie maj niektóre cechy wspólne z ludmi odpowiadajcymi kryteriom zaburze osobowoci zawartym w dokumencie DSM IV-TR (podrcznik Amerykaskiego Towarzystwa Psychiatrycznego). Ich ukryty wpyw bywa subtelny lub atwy do rozszyfrowania, ale moesz by pewna jednego: wypr si stosowania manipulacji i bd starali si przedstawi swoje dziaania w pozytywnym wietle. Jak stwierdzia dr Harriet Braiker, autorka Who’s Pulling Your Strings, „Manipulacja istnieje, poniewa… jest skuteczna. I najskuteczniejsz reakcj ofiary jest sprawienie, by manipulacja przestaa dziaa”. Dlatego te Twoja sia ley w zdolnoci sigania poza sowa manipulatora i rozpracowania jego procesów mylowych. Zdziwisz si, jak szybko mona w tym doj do wprawy. Kiedy ju zrozumiesz jego prawdziwy cel, jego manipulacyjne zachowanie straci swoj moc oddziaywania na Ciebie. 18 Mężczyzna — mistrz manipulacji Jestemy przyzwyczajone do niektórych form delikatnej manipulacji. Na przykad czsto podejrzewamy, e sprzedawcy, dziennikarze telewizyjni czy politycy nie s w ogóle warci naszego zaufania. Kady, poza osobami skrajnie naiwnymi, wie, e sów takich osób nie naley zawsze bra za dobr monet. Ich cele nie musz odpowiada Twoim. Jednak tam, gdzie do manipulacji dochodzi w bliskim zwizku, osobiste zaufanie zostaje nadwyrone i kto, kogo kochamy i komu ufamy, nas wykorzystuje. Manipulatorzy maj wiele twarzy. Na szczcie moesz si nauczy ich rozpoznawa. To moe Ci pomóc. Poznaj zaburzenia osobowości Wedug manipulatorów zwizek to pojedynek na sowa, który potrafi rozgrywa wyjtkowo dobrze, lub sposób na zaspokojenie swoich potrzeb. Czy mogaby nauczy si manipulacji i pokona takie osoby ich wasn broni? Nawet o tym nie myl — wygraj. S ekspertami, a Ty jeste amatork. Za cig manipulacj trzeba zapaci pewn cen i jest ni odosobnienie i izolacja. Dla manipulatora lub manipulatorki blisko to bardzo niejasna idea. Autorka How to Spot Dangerous Men Before You Get Involved, terapeutka Sandra Brown ostrzega, e mczyni z gboko zakorzenionymi zaburzeniami osobowoci s niezdolni do dokonywania zmian adaptacyjnych bez wzgldu na to, jak bardzo wydaj si szczerzy. Niektórzy mczyni nie s w stanie si zmieni, inni nie maj adnego interesu w dokonywaniu zmian. Bd próbowa manipulacji Twoimi emocjami, by zatrzyma Ci w krzywdzcym zwizku. Zauwaysz pewne zachowania, które wskazuj na dbanie wycznie o wasne interesy (np. zapominaj o zabraniu portfela do restauracji, nie dzwoni, kiedy si spóni) ju na ROZDZIAŁ 1: Manipulacja jest mężczyzną 19 bardzo wczesnym etapie zwizku, jeeli bdziesz zwraca baczn uwag na to co robi, a nie na to, co mówi. Wiedza to wadza. Tak wic dowiedz si wicej na temat zaburze osobowoci oraz cech, które kwalifikuj dane osoby do takiej diagnozy (moe si zdarzy, e dany mczyzna bdzie mie niektóre z cech waciwych dla pewnych zaburze osobowoci, ale nie bdzie spenia wszystkich kryteriów postawienia takiej diagnozy), naucz si, jak go wyczu i rozpoznawa jego manipulacyjne zachowania. Wszyscy manipulatorzy, których wspominam w tej ksice, maj przynajmniej jedn cech zaburze osobowoci opisanych poniej. Zaburzenia osobowości i właściwe im cechy Antyspołeczny Od bardzo wczesnych lat takie osoby przejawiaj talent do pakowania si w kopoty. Wiele z nich wchodzi w konflikt z prawem i koczy w wizieniu. Tacy mczyni mog by czarujcy i zabawni, ale to przejadka po wyboistej drodze i to Ty zapacisz za benzyn. Jeeli chcesz si zabawi, moesz to znale u jego boku. Ale kiedy bdziesz szuka odpowiedzialnego dorosego mczyzny, nie bdzie go w pobliu. Jego celem jest niebezpieczne ycie pene dobrej zabawy. Czsta technika manipulacji: Znajdzie Twój saby punkt i wykorzysta go, by Ci kontrolowa. Osobowość pogranicza (ang. borderline) Osoby tego rodzaju odczuwaj bardzo silne emocje i maj skonno do idealizowania lub postrzegania zwizków w czarnych barwach. S cigle na emocjonalnej karuzeli i zabieraj z sob na 20 Mężczyzna — mistrz manipulacji t przejadk przyjació i rodzin. Boj si opuszczenia i zaczn zachowywa si w skrajny sposób, jeeli zdecydujesz si odej. W DSM Made Easy dr James Morrison tak opisuje takie osoby: „S niepewne tego, kim s, i brakuje im zdolnoci do utrzymywania stabilnych zwizków midzyludzkich”. Czsta technika manipulacji: Bdzie grozi, e zrobi sobie krzywd, by zatrzyma Ci w zwizku. Histrioniczny Takie osoby mog by wietnymi uwodzicielami, mog by te nazbyt emocjonalne i potrzebuj wiele uwagi. Zrobi wszystko, byle tylko by w centrum zainteresowania. Na pocztkowym etapie zwizku mog robi wraenie zabawnych i ciekawych. Szybko jednak wychodzi na jaw, e nie przejawiaj gbszych uczu w stosunku do niczego, co nie odnosi si do nich samych i ich pragnienia zwracania na siebie uwagi. S próni i wiele inwestuj w swój wygld. Czsta technika manipulacji: Namówi Ci do zaspokajania jego potrzeby staej uwagi. Narcystyczny Tacy mczyni postrzegaj siebie samych jako ppek wiata. Jeeli chcesz si z jednym z nich zwiza (ale dlaczego miaaby to robi?), lepiej si z nim zgadzaj. Takie osoby nie przyjmuj dobrze konstruktywnej krytyki. Chc by rozpieszczane i podziwiane; nic innego nie zaspokoi ich rozbuchanych oczekiwa. Czsta technika manipulacji: Bdzie o Ciebie zabiega i zdobdzie Ci dziki swojemu wyrachowanemu pseudourokowi, który jest po prostu zbyt-pikny-eby-móg-by-prawdziwy. A potem Ci wykoczy. ROZDZIAŁ 1: Manipulacja jest mężczyzną 21 Zależny Tacy mczyni desperacko potrzebuj akceptacji innych i boj si podejmowania niezalenych decyzji. Bd si kurczowo trzyma zwizku i unika samotnoci. Wymagaj, by stale ich wspiera i podtrzymywa na duchu. Koniec zwizku to dla nich powany kryzys i dlatego bd próbowali go utrzyma. Mog reagowa w bardzo emocjonalny sposób. Czsta technika manipulacji: Tacy mczyni s po prostu cholernie mili i z ca pewnoci staraj si za wszelk cel unika konfliktów oraz opuszczenia. Niestety, do tego pakietu doczona jest take przytaczajca zaleno. Psychopata Odnoszcy sukcesy psychopaci (uwierz mi, nie wszyscy siedz w wizieniach) mog Ci omota tak, e oddasz im serce, ciao i oszczdnoci, zanim w ogóle zorientujesz si, co tak naprawd si dzieje. Nawet jeeli znikn bez sowa, moesz ich zagorzale broni. Maj ju taki talent. Posuchaj tu swojego instynktu; w ich obecnoci pal si wszystkie czerwone wiateka i wcza si alarm. Jeden z policjantów powiedzia mi, e kiedy spotyka psychopat, unosz mu si nieco wosy na karku. Mam nadziej, e masz podobne szczcie. Czsta technika manipulacji: W wielu przypadkach przypominaj manipulatorów narcystycznych (i mog nimi równoczenie by). Psychopata moe by oszaamiajco czarujcy, czsto jest bardzo inteligentny i — znowu — zbyt dobry, by móg by prawdziwy. Kiedy dasz si nabra na atrakcyjnie wygldajce pudeko, musisz mie wiadomo, e kryj si w nim bardzo pytkie emocje, a cena na metce jest po prostu kosmicznie wysoka. Jeeli szukasz empatii i mioci — wybierz inny model. 22 Mężczyzna — mistrz manipulacji Wikszo mczyzn, których spotykasz, prawdopodobnie nie kwalifikuje si do formalnej diagnozy zaburze osobowoci. Jednake mog oni mie szereg cech opisanych w kryteriach DSM-IV-TR. Osoby z zaburzeniami osobowoci najprawdopodobniej stanowi nie wicej ni 10 procent populacji ogóem (wyniki bada róni si w tej kwestii). By moe znasz wielu mczyzn, którzy maj niektóre lub nawet wiele z tych cech. Osoby z zaburzeniami osobowoci (lub cechami waciwymi dla takich zaburze) powszechnie wykorzystuj manipulacj do osigania swoich celów. Wedug podrcznika zdrowia psychicznego ICD-10, który jest stosowany w Europie, z zaburzeniami osobowoci powizane s nastpujce cechy: x bezduszny brak szacunku dla uczu innych osób, x raca i uporczywa postawa braku odpowiedzialnoci oraz szacunku dla norm spoecznych, zasad oraz zobowiza, x niezdolno do utrzymania trwaych zwizków przy jednoczesnym braku trudnoci w ich nawizywaniu, x bardzo niski poziom tolerancji frustracji i niski próg, którego przekroczenie powoduje zachowania agresywne, w tym przemoc, x niezdolno do odczuwania winy lub korzystania z dowiadcze, w szczególnoci z kary, x wyrana skonno do obwiniania innych lub przedstawiania moliwych usprawiedliwie zachowa, które spowodoway to, e pacjent wszed w konflikt ze spoeczestwem. Bezduszny brak szacunku moe by brany za powcigliwo. Moesz pomyle, e ten mczyzna trzyma swoje emocje pod kontrol. Taki John Wayne — silny, cichy typ o zotym sercu. Bd ostrona. Moe wcale nie ma tam adnego serca. ROZDZIAŁ 1: Manipulacja jest mężczyzną 23 Nieodpowiedzialny mczyzna moe by na pierwszy rzut oka zabawny. Wolny duch, jak chevrolet corvette. Pamitaj jednak, e takie samochody potrzebuj najdroszej benzyny, maj mao miejsca na baga i czsto przeciekaj. Na dusz met mniej atrakcyjny SUV moe by praktyczniejszy i mniej kosztowny. Moesz myle, e mczyzna niezdolny do utrzymania trwaego zwizku jest tragicznie poetycki. Jeste w bdzie. Jeeli jego zwizki maj przetrwa prób czasu, mczyzna musi by w stanie nawiza emocjonalny kontakt z kobiet, stara si zrozumie jej potrzeby i próbowa je zaspokoi. Wielu mczyzn z zaburzeniami oraz wielu nieprzystosowanych spoecznie (o niektórych cechach charakteru typowych dla zaburze osobowoci, jednak niekwalifikujcych si do takiej diagnozy) nie jest wyposaonych w umiejtno i/lub nie ma potrzeby utrzymywania bliskiego, penego troski zwizku. Kobiety czasami maj bdne przekonanie, e niski poziom tolerancji frustracji i niski próg wyzwalania zachowa agresywnych oznacza, e mczyzna jest ekscytujcym Indian Jonesem z kapeluszem na gowie. W rzeczywistoci niski poziom frustracji oznacza agresywne reakcje w sytuacjach, w których inni mczyni mog czu si zaledwie lekko rozdranieni, jeeli zareaguj na nie w ogóle. W swoim artykule Frustration-Agression Reformulation Berkowitz (1989) omawia powizania pomidzy frustracj, oczekiwaniami oraz agresj: „Nieoczekiwane niepowodzenie próby osignicia atrakcyjnego celu jest bardziej nieprzyjemne ni spodziewana poraka i to wiksze niezadowolenie przyczynia si do jeszcze silniejszego podburzania agresji (…) Oceny oraz cechy osoby, której pokrzyowano plany, prawdopodobnie determinuj to, jak le taka osoba si czuje”. Psychopaci, osoby aspoeczne, narcystyczne oraz ich naladowcy s przekonani, e powinni osign swoje cele bez wzgldu na to, jak nierozsdne czy wrcz 24 Mężczyzna — mistrz manipulacji mieszne s ich oczekiwania. Ci mczyni maj ogromne ego i nie reaguj w sposób racjonalny, kiedy kto im pokrzyuje plany lub kiedy s sfrustrowani. W takim zwizku nie moesz wygra. Próba przewidzenia jego reakcji, nawet w cakowicie niewinnych sytuacjach, obfituje w niebezpieczestwa. Mczyzna, który jest niezdolny do poczucia winy lub korzystania z dowiadcze, w szczególnoci z kary, to may niegrzeczny chopiec, który nigdy nie doronie. Jeeli tego wanie szukasz, to Twój mczyzna. Musisz jednak zrozumie, e jeeli powiesz co w stylu „przeraa mnie, kiedy to robisz”, nie zrobi to na nim adnego wraenia. Co wicej, moe traci prac, robi sobie wrogów oraz niszczy zwizki, poniewa nie moe panowa nad swoimi nerwami i nie potrafi dotrzymywa sowa. Ale te nieprzyjemne dowiadczenia prawdopodobnie nie zmotywuj go do pracy nad zmian zachowania. Mczyzna, który wykazuje wyran skonno do obwiniania innych lub przedstawiania moliwych usprawiedliwie zachowa, powie Ci, a Ty moesz mu uwierzy, e wiat si na niego uwzi. Która wspóczujca kobieta nie pragnaby broni mczyzny potraktowanego tak niesprawiedliwie? Niestety, nie upynie wiele czasu, a Ty sama zostaniesz zaliczona do tego nieuczciwego krgu, który tak le go traktuje. Moesz by pewna, e jeeli „to zrobi”, wymyli dla siebie cakowicie realistycznie brzmice usprawiedliwienie. Ciemna strona Niektóre cechy oraz zachowania s przydatne i pomagaj w przystosowaniu si do otoczenia, o ile nie przyjmuj skrajnej postaci. Kiedy spojrzymy na ponisze dwie listy, zauwaymy, e pierwsza ROZDZIAŁ 1: Manipulacja jest mężczyzną 25 zawiera cechy, które s pozytywne lub neutralne. Druga lista zawiera ich ekstremalne wersje. Nie s ju neutralne, nieszkodliwe, ujmujce czy pozytywne. Pamitaj, ludzie maj swoje cele. Jeeli dany mczyzna ma pewne cechy charakteru w skrajnej postaci, prawdopodobnie nie dzieje si to bez przyczyny — w przeciwnym razie zaprzestaby korzystania z takiej cechy. Kiedy ju zrozumiesz jego cel (nagrod), zrozumiesz swoj rol w jego yciu, jeeli zdecydujesz si j zaakceptowa. Na przykad jeeli jest arogancki (tj. narcystyczny, psychopatyczny), potrzebuje staej adoracji i wykorzysta wszystkie techniki manipulacyjne, które uzna za stosowne, by tylko osign swój cel. To, przy okazji, bdzie Twoim zadaniem w jego yciu. Neutralne lub pozytywne Ciemna strona Jego cel Troskliwy Pewny siebie Niekonwencjonalna osobowość Intensywne zainteresowanie Spontaniczny Posiadający silną wolę, wytrwały Nieśmiały Zmysłowy i seksowny Tłamszący Arogancki Dziwaczny Zazdrosny i zaborczy Nieodpowiedzialny Uparty, nieelastyczny Bojaźliwy Rozwiązły Rozluźniony Nieporadny Odnoszący sukcesy Pochlebiający Poczucie humoru Słodki i wrażliwy Pracoholik Powierzchowny Głupota Drażliwy i obraźliwy Kontrola nad Tobą Adoracja Samotność Ochrona delikatnego ego Chce, by się nim zajmować Absolutne podporządkowanie Pozyskanie ochrony Dokonać kolejnego podboju seksualnego Znaleźć kobietę, która będzie mu matkować Unikanie bliskości Płytkie związki Publiczność Bezkresne uwielbienie Na podstawie Spitzberg i Cupach, 1998, str. 13 26 Mężczyzna — mistrz manipulacji Czasami trudno rozpozna rónice pomidzy zalet a cech, która przekroczya ciemn granic. Jeeli nie jeste pewna, prawdopodobnie powinna zebra dodatkowe dane. Zadaj sobie pytanie, czy ta cecha lub zachowanie przyczynia si do budowania bliskoci. A moe wytwarza dystans? Czy czujesz si kontrolowana? Czy czujesz si przytoczona lub wykorzystywana? Czy jeste zagubiona? Czy czujesz, e zaczynasz odchodzi od zmysów? To wskazówki, e co jest nie tak i powinna dokadniej i bardziej obiektywnie przyjrze si temu mczynie i jego zachowaniom. Łagodniejsza teoria osobowości Niektórzy specjalici od zdrowia psychicznego twierdz, e zaburzenia osobowoci oraz dokadne kryteria bdce ich wyznacznikiem nie s waciwym sposobem, by klasyfikowa stany patologiczne u poszczególnych osób. Inni kwestionuj nawet koncepcj patologii jako tak. Zastanawiaj si, czy tak naprawd sami nie tworzymy patologii, przyklejajc etykietki rónym ludziom. Stawiaj pod znakiem zapytania twierdzenie, e cechy osobowoci okrelaj to, co i jak postrzegamy. Ta nowa idea proponuje wykorzystanie caej gamy czynników (spoecznych, genetycznych) wpywajcych na to, kim jestemy jako mylce, odczuwajce emocje istoty. Mary Murphy w „Psychology Today” rozwija to „nowe” podejcie do osobowoci: „(…) nowe spojrzenie na osobowo zapowiada rewolucj w naszym sposobie postrzegania zaburze, znaczc przejcie od sztywnych kategorii patologii (…) do sposobów, w które poszczególne osoby staraj si dopasowa do swojego wiata”. Innymi sowy, moemy si spokojnie dopasowa do swojej wyjtkowej niszy z powodu naszych osobowociowych dziwactw. Obsesyjno-kompulsywne zaburzenie osobowoci byoby szcze- ROZDZIAŁ 1: Manipulacja jest mężczyzną 27 gólnie korzystne dla osób pracujcych w pewnych zawodach. Na przykad Einstein wykorzystywa swoj wyjtkow inteligencj oraz umiejtno koncentrowania si na drobnych szczegóach, by bada czas i odlego oraz to, w jaki sposób rozumiemy swój wiat (dwóch obserwujcych poruszajcych si w stosunku do siebie inaczej mierzy czas oraz odstpy przestrzenne w odniesieniu do tych samych wydarze). Dlatego te, poniewa bdziemy omawia róne typy osobowoci w kolejnych rozdziaach, musimy pamita, e koncentrujemy si na ograniczonej iloci cech charakteru, które odnosz si do zwizków. Naszym podstawowym obszarem zainteresowania jest manipulacja oraz zrozumienie, jak osoby o rónych typach osobowoci wykorzystuj j, by osign swój cel. Te kategorie s uogólnieniami, które s stosunkowo dokadne, kiedy s wykorzystywane do robienia zaoe oraz przewidywania wyników w przypadku duej liczby osób. Przyznaj, e próba wywszenia czyich prawdziwych celów na podstawie cech osobowoci oraz zachowa wymaga cierpliwoci i wprawy. Jednak kiedy ju zrozumiesz cele mczyzny, moesz stwierdzi, czy naprawd chcesz by z nim w zwizku. Take i w tym przypadku wiedza to wadza. Przejdmy wic do nastpnego rozdziau, by zaj si Synusiem Mamusi. Taki mczyzna na pierwszy rzut oka moe si wyda naprawd troskliwy: w kocu kocha swoj matk. Jak doskonale zdajesz sobie spraw, pozory mog myli. Zao si, e zrozumiemy jego cele, zanim skoczysz lektur tego rozdziau.
