poziom podstawowy

Miejsce na identyfikację szkoły
ARKUSZ PRÓBNEJ MATURY
Z OPERONEM
WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE
POZIOM PODSTAWOWY
LISTOPAD
2013
Czas pracy: 120 minut
Instrukcja dla zdającego
1.Sprawdź, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 22 strony (zadania 1.–27.).
Ewentualny brak zgłoś przewodniczącemu zespołu nadzorującego egzamin.
2.Odpowiedzi zapisz w miejscu na to przeznaczonym.
3.Pisz czytelnie. Używaj długopisu/pióra tylko z czarnym tuszem/atramentem.
4.Nie używaj korektora.
5.Błędne zapisy wyraźnie przekreśl.
6. Pamiętaj, że zapisy w brudnopisie nie podlegają ocenie.
Życzymy powodzenia!
Za rozwiązanie
wszystkich zadań
można otrzymać
łącznie 100 punktów.
Wpisuje zdający przed rozpoczęciem pracy
PESEL ZDAJĄCEGO
KOD
ZDAJĄCEGO
Arkusz opracowany przez Wydawnictwo Pedagogiczne OPERON.
Kopiowanie w całości lub we fragmentach bez zgody wydawcy zabronione. Wydawca zezwala na kopiowanie zadań przez dyrektorów
szkół biorących udział w programie Próbna Matura z OPERONEM.
N5226_WOS_PP_zadania.indd 1
2013-10-22 11:32:41
Wiedza o społeczeństwie. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”
Zadanie 1. (4 pkt)
Poziom podstawowy Wiedza o społeczeństwie
Do każdej podanej charakterystyki ojca-założyciela Unii Europejskiej dopisz prawidłowe imię
i nazwisko. Odpowiedzi wybierz spośród: Alcide de Gasperi, Jean Monnet, Konrad Adenauer,
Paul Henri Spaak, Robert Schuman.
A. Polityk francuski, który pełnił funkcję premiera Francji. W 1950 roku zaproponował połączenie przemysłów stalowych i węglowego, co doprowadziło do powstania Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali. Dla upamiętnienia tego dnia 9 maja obchodzi się Dzień Europy.
..............................................................................................................................................................
B. Kanclerz Republiki Federalnej Niemiec po II wojnie światowej, działacz chrześcijańskiej
demokracji, z zawodu prawnik. Doprowadził do odbudowy Niemiec po wojnie poprzez współpracę z Francją w ramach Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej.
..............................................................................................................................................................
C. Działacz włoskiej Partii Chrześcijańsko-Demokratycznej, premier Włoch w latach 1945–1953.
Był współtwórcą Rady Europy i Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali. Rzecznik zjednoczenia
Europy pod względem gospodarczym i obronnym.
..............................................................................................................................................................
D. Polityk belgijski z partii socjalistycznej, wielokrotny minister spraw zagranicznych Królestwa Belgii. Stworzył raport (nazwany od jego nazwiska), który w 1957 roku został podpisany
jako traktaty rzymskie.
..............................................................................................................................................................
Zadanie 2. (4 pkt)
Na podstawie tekstu źródłowego i wiedzy własnej odpowiedz na pytania.
Jest to świadomy, otwarty, bez użycia przemocy, akt złamania obowiązujących norm prawnych przez obywateli, który ma doprowadzić do zmiany niesprawiedliwych przepisów prawa
i związanych z nimi decyzji władz. Protestujący zakładają przy tym gotowość do spokojnego
przyjęcia wszelkich grożących im za to represji.
Źródło: Hasło zaczerpnięte z Portalu Wiedzy, opracowane na podstawie Słownika Encyklopedycznego – Edukacja Obywatelska,
R. Smolski, M. Smolski, E.H. Stadtmüller, Wrocław 1999, http://portalwiedzy.onet.pl.
a) Podaj nazwę postawy przedstawionej w charakterystyce powyżej.
..............................................................................................................................................................
b) Wymień imiona i nazwiska trzech osób, które ją stosowały w przeszłości lub trzy wydarzenia, podczas których została ona zastosowana.
– ...........................................................................................................................................................
– ...........................................................................................................................................................
– ...........................................................................................................................................................
2
N5226_WOS_PP_zadania.indd 2
2013-10-22 11:32:41
Wiedza o społeczeństwie. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”
Zadanie 3. (3 pkt)
Do każdej podanej w tabeli funkcji Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej dopisz nazwę właściwej
kompetencji. Odpowiedzi wybierz spośród: kontrolna, kreacyjna, prawodawcza, ustrojodawcza.
Funkcja Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej
Nazwa kompetencji
A. Powoływanie Prezesa Najwyższej Izby Kontroli
B. Dokonywanie nowelizacji Konstytucji RP
C. Uchwalenie konstruktywnego wotum nieufności wobec rządu
Zadanie 4. (4 pkt)
Do podanych opisów ideologii dopisz właściwe nazwy oraz imiona i nazwiska ich przedstawicieli. Odpowiedzi wybierz spośród podanych:
nazwy ideologii: chrześcijańska demokracja, konserwatyzm, liberalizm, socjaldemokracja;
przedstawiciele: Adam Smith, Edmund Burke, Eduard Bernstein, Leon XIII.
A. Zakłada ograniczenie funkcji państwa do minimum praktycznie w każdej sferze, a państwo
pełni jedynie funkcję „stróża nocnego”. Ważne wartości to indywidualizm, wolność jednostki,
równość wszystkich ludzi wobec prawa.
nazwa ideologii – ................................................................................................................................
przedstawiciel – ..................................................................................................................................
B. Głosi personalistyczną wizję osoby ludzkiej i niezbywalną godność każdego człowieka. Państwo jest wspólnotą, której celem jest zapewnienie obywatelom godnych warunków życia. Ważnymi wartościami są: subsydiarność, solidaryzm społeczny, korporacjonizm.
nazwa ideologii – ................................................................................................................................
przedstawiciel – ..................................................................................................................................
Zadanie 5. (3 pkt)
Do podanych poniżej praw człowieka dopisz właściwą dla nich generację.
A. Prawo do pomocy humanitarnej, prawo do demokracji, prawo do internetu
..............................................................................................................................................................
B. Równość wobec prawa, prawo zrzeszania się, swoboda przemieszczania się
..............................................................................................................................................................
C. Prawo do pracy i wynagrodzenia, prawo do wypoczynku, prawo do ochrony zdrowia
..............................................................................................................................................................
3
N5226_WOS_PP_zadania.indd 3
2013-10-22 11:32:41
Wiedza o społeczeństwie. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”
Zadanie 6. (3 pkt)
W tabeli obok opisu wydarzenia podaj imię i nazwisko Prezydenta RP, za którego kadencji to
wydarzenie miało miejsce.
UWAGA! Imię i nazwisko jednego prezydenta może pasować do więcej niż jednej propozycji.
Wydarzenie
Imię i nazwisko Prezydenta RP
A. Wejście Polski do Paktu Północnoatlantyckiego.
B.
Wejście w życie traktatu lizbońskiego.
C.
Wejście Polski do Unii Europejskiej.
Zadanie 7. (4 pkt)
Do każdej podanej w tabeli charakterystyki kompetencji dopisz pełną nazwę właściwego organu Rzeczypospolitej Polskiej.
Charakterystyka kompetencji
1.
Sądzi prezydenta, premiera, ministrów, posłów i senatorów
w przypadku popełnienia przestępstwa w związku z zajmowanym przez siebie stanowiskiem.
2.
Stoi na straży praw i wolności obywateli. Wybiera go Sejm
RP za zgodą Senatu na 5 lat. Jest niezależny od innych organów i odpowiada jedynie przed Sejmem.
3.
Jest naczelnym organem kontroli państwowej. Kontroluje
działalność organów administracji rządowej z punktu widzenia legalności, gospodarności i celowości.
4.
Stoi na straży wolności słowa i prawa do informacji. Jej członkowie są powoływani przez Sejm RP, Senat RP i Prezydenta
Rzeczypospolitej Polskiej.
Pełna nazwa organu
Zadanie 8. (4 pkt)
Do każdej podanej nazwy gałęzi prawa przyporządkuj właściwy opis z tabeli. Wpisz w wyznaczone miejsca numery, którymi oznaczono te opisy.
Nr
Opis gałęzi prawa
1.
Obejmuje normy dotyczące ustroju państwa i kompetencji organów państwa.
2.
Reguluje stosunki między państwami i innymi podmiotami międzynarodowymi.
3.
Obejmuje tryb postępowania pomiędzy organami rządowymi i samorządowymi.
4.
Normuje stosunki majątkowe między osobami fizycznymi i prawnymi.
5.
Określa reguły odpowiedzialności oraz sankcje za czyny zabronione.
A. Prawo administracyjne – ...............
B. Prawo cywilne – ...............
C. Prawo karne – ...............
D. Prawo konstytucyjne – .................
4
N5226_WOS_PP_zadania.indd 4
2013-10-22 11:32:42
Wiedza o społeczeństwie. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”
Zadanie 9. (6 pkt)
Wpisz w odpowiednie miejsca tabeli pełne nazwy organizacji międzynarodowych, których
symbolami są zamieszczone poniżej flagi (w oryginale tła są niebieskie), oraz nazwy miast,
w których dane organizacje mają swoje główne siedziby.
A
B
C
Flaga
Pełna nazwa
organizacji
Siedziba
(miasto)
Zadanie 10. (4 pkt)
Do opisu funkcji rodziny podaj w tabeli jej poprawną nazwę.
Opis funkcji
1.
Dzięki niej rodzina może zaspokoić potrzeby materialne swoich członków.
2.
Dzięki niej następuje wydanie na świat potomstwa.
3.
Polega na przygotowaniu dzieci do samodzielnego życia i pełnienia ról społecznych.
4.
Nadawanie przez rodzinę pozycji społecznej swoim członkom.
Nazwa funkcji
5
N5226_WOS_PP_zadania.indd 5
2013-10-22 11:32:42
Wiedza o społeczeństwie. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”
Zadanie 11. (5 pkt)
Podaj nazwy trzech województw zaznaczonych na mapie cyframi od 1 do 3 oraz dwóch państw
sąsiadujących z Polską, oznaczonych na mapie cyframi 4 i 5.
0
5
100 km
2
1
3
4
1 – ..........................................................................
2 – ..........................................................................
3 – ..........................................................................
4 – ..........................................................................
5 – ..........................................................................
Zadanie 12. (4 pkt)
Rozstrzygnij, które zdania związane z narodem są prawdziwe, a które fałszywe. W tabeli obok
każdego zdania wpisz odpowiednio prawda lub fałsz.
Zdania
A.
Stereotyp narodowy to uproszczony obraz jakiegoś narodu funkcjonujący
w świadomości przedstawicieli innej nacji.
B.
Naród to zamieszkująca niewielkie terytorium grupa ludzi, między którymi
wytworzyła się nietrwała więź społeczna.
C.
Internacjonalizm to postawa mówiąca, że ojczyzna człowieka jest najwyższym dobrem i dla niej należy poświęcić inne wartości.
D.
Tożsamość narodowa to poczucie odrębności wobec innych narodów
ukształtowane pod wpływem czynników narodotwórczych.
Prawda lub fałsz
6
N5226_WOS_PP_zadania.indd 6
2013-10-22 11:32:43
Wiedza o społeczeństwie. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”
Zadanie 13. (4 pkt)
Rozstrzygnij, które zdania dotyczące aktów normatywnych w Polsce są prawdziwe, a które
fałszywe. W tabeli obok każdego zdania wpisz odpowiednio prawda lub fałsz.
Zdania
Prawda lub fałsz
A.
Nadrzędnym dokumentem w hierarchii aktów prawnych jest Konstytucja
RP.
B.
Akty prawa miejscowego są wydawane przez organy samorządu terytorialnego i terenowe organy administracji rządowej.
C.
Ustawa krajowa ma pierwszeństwo przed umową międzynarodową ratyfikowaną za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie.
D.
W czasie trwania stanu wojennego Prezydent RP na wniosek Rady Ministrów może wydać rozporządzenie z mocą ustawy.
Zadanie 14. (5 pkt)
Na podstawie fragmentu tekstu Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i wiedzy własnej rozstrzygnij, które zdania są prawdziwe, a które fałszywe. W tabeli obok każdego zdania wpisz
odpowiednio prawda lub fałsz.
Art. 235.
1. Projekt ustawy o zmianie Konstytucji może przedłożyć co najmniej 1/5 ustawowej liczby
posłów, Senat lub Prezydent Rzeczypospolitej.
2. Zmiana Konstytucji następuje w drodze ustawy uchwalonej w jednakowym brzmieniu przez
Sejm i następnie w terminie nie dłuższym niż 60 dni przez Senat.
[...]
4. Ustawę o zmianie Konstytucji uchwala Sejm większością co najmniej 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów oraz Senat bezwzględną większością głosów
w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów.
[...]
6. Jeżeli ustawa o zmianie Konstytucji dotyczy przepisów rozdziału I, II lub XII, podmioty
określone w ust. 1 mogą zażądać, w terminie 45 dni od dnia uchwalenia ustawy przez Senat,
przeprowadzenia referendum zatwierdzającego.
Źródło: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 roku.
Zdania
A.
Projekt o zmianie Konstytucji RP mogą przedkładać te same podmioty,
którym przysługuje zwykła inicjatywa ustawodawcza.
B.
W trakcie procesu zmiany Konstytucji RP Senat może wprowadzić do niej
poprawki, które podlegają zatwierdzeniu przez Sejm.
C.
Projekt ustawy o zmianie Konstytucji może być złożony przez co najmniej
92 posłów na Sejm RP.
D.
Aby Sejm RP mógł zagłosować nad ustawą o zmianę Konstytucji RP na sali
obrad musi być obecnych co najmniej 230 posłów.
E.
Każdy projekt zmiany Konstytucji RP musi być zatwierdzony w referendum
ogólnokrajowym.
Prawda lub fałsz
7
N5226_WOS_PP_zadania.indd 7
2013-10-22 11:32:43
Wiedza o społeczeństwie. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”
Zadanie 15. (4 pkt)
Na podstawie materiałów źródłowych oraz własnej wiedzy wykonaj polecenia.
Po przemianach 1989 roku w Polsce zmienił się system polityczny i partyjny. Dotychczasowa
hegemonia ideologii komunistycznej i Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej ustąpiła miejsca politycznemu pluralizmowi. Początkowo istniał wyraźny podział na partie wywodzące się
z ruchu „Solidarności” i ugrupowania postkomunistyczne. Obecnie podział ten coraz bardziej
traci na znaczeniu, a polska scena polityczna upodabnia się do europejskich i światowych standardów. [...]
Źródło: [autor nieznany], Partie polityczne – hasło ze strony http://www.poland.gov.pl.
Podział mandatów w Sejmie RP po wyborach z 2011 roku
207
157
40
28
27
inne
1
Źródło: Opracowanie własne.
a) Wyjaśnij, czy system partyjny w Polsce sprzyja sytuacji, w której w wyniku wyborów parlamentarnych jedna partia samodzielnie tworzy rząd popierany przez absolutną większość
posłów zasiadających w Sejmie RP. W odpowiedzi odwołaj się do danych z wykresu.
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
b) Podaj nazwę systemu partyjnego, który ukształtował się w Polsce po 1989 roku.
..............................................................................................................................................................
c) Spośród partii umieszczonych na wykresie podaj nazwy dwóch, które wywodzą się z tradycji
„Solidarności”.
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
d) Wymień dwie cechy pluralizmu politycznego.
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
8
N5226_WOS_PP_zadania.indd 8
2013-10-22 11:32:43
Wiedza o społeczeństwie. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”
Zadanie 16. (2 pkt)
Z poniższego tekstu wybierz dwa zdania, które podają wyłącznie fakty.
1. [...] Decyzją prezesa Sądu Okręgowego w Warszawie od piątku Tuleya nie jest już rzecznikiem do spraw karnych warszawskiego sądu. [...]
2. Sędzia Tuleya od głośnego uzasadnienia do wyroku skazującego dr. Mirosława G. za korupcję przez dwa tygodnie atakowany był przez część polityków i związane z nimi media.
3. W ostatnim tygodniu brutalnie zlustrowała jego rodzinę „Gazeta Polska Codziennie”. [...]
4. [...] Po wyroku zaś skierował trzy zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstw
(jedno jest tajne), oraz dwa zawiadomienia do szefów CBA i prokuratury o dostrzeżonych rażących naruszeniach procedury przez funkcjonariuszy w 2007 r.
5. [...] Jego zwierzchnicy z sądu okręgowego w Warszawie, poza deklaracją, że nie ma podstaw
do dyscyplinarki, milczeli. [...]
Źródło: B. Wróblewski, Iustitia za Tuleyą, a przeciwko prezesom sądu, „Gazeta Wyborcza”, 21.01.2013 r.
Numery zdań zawierających wyłącznie fakty: .................................................................................
Zadanie 17. (1 pkt)
Podkreśl nazwę wydarzenia, do którego nawiązuje przedstawiony rysunek satyryczny.
A. Wojna w byłej Jugosławii
B. Interwencja i wojna w Iraku
C. Interwencja NATO w Kosowie
D. Atak terrorystyczny na Stany Zjednoczone
9
N5226_WOS_PP_zadania.indd 9
2013-10-22 11:32:44
Wiedza o społeczeństwie. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”
Zadanie 18. (3 pkt)
Na podstawie danych statystycznych wykonaj polecania.
Cechy społeczno-demograficzne
Odsetki badanych deklarujących, że ludzie tacy jak oni, działając
wspólnie z innymi, mogą pomóc potrzebującym lub rozwiązać
niektóre problemy swojego środowiska, osiedla, wsi lub miasta
(według terminów badań)
Ogółem
2002
50
2004
54
2006
63
2008
65
2010
66
2012
72
Mężczyźni
52
57
64
65
67
72
Kobiety
47
51
Wiek
62
65
64
72
18–24 lata
44
59
73
76
72
79
Płeć
25–34
59
61
71
76
71
81
35–44
53
59
60
67
74
77
45–54
52
53
63
64
59
68
55–64
49
54
61
58
61
71
65 lat i więcej
39
39
53
Miejsce zamieszkania
50
57
62
Wieś
43
52
63
65
60
70
Miasto do 20 tys.
51
59
50
77
69
76
20–100 tys.
55
54
64
60
60
69
101–500 tys.
49
54
66
66
70
73
501 tys. i więcej mieszkańców
63
59
Wykształcenie
71
59
80
78
Podstawowe
41
46
52
54
55
62
Zasadnicze zawodowe
44
51
63
63
59
70
Średnie
56
57
67
69
70
73
Wyższe
65
75
80
81
82
88
Źródło: Potencjał społecznikowski i zaangażowanie Polaków w wolontariat, Warszawa, CBOS, luty 2012 r.
a) Napisz, jak w latach 2002–2012 zmieniło się deklarowane zaangażowanie respondentów
działających na rzecz swojego środowiska lokalnego.
..............................................................................................................................................................
b) Odwołując się do danych liczbowych z 2012 roku, rozstrzygnij, które odpowiedzi ankietowanych w pokazanych kategoriach społeczno-demograficznych: płeć, wiek czy miejsce zamieszkania, były najmniej zróżnicowane.
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
10
N5226_WOS_PP_zadania.indd 10
2013-10-22 11:32:45
Wiedza o społeczeństwie. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”
c) Napisz, czy zaangażowanie ankietowanych na rzecz środowiska lokalnego w latach 2002–2012
miało związek z ich wykształceniem. W uzasadnieniu odwołaj się do danych z tabeli z wybranego roku.
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
Zadanie 19. (2 pkt)
Na podstawie danych statystycznych i wiedzy własnej wykonaj polecenia.
Wykres 1.
Czy głosując w I turze wyborów wójta / burmistrza / prezydenta miasta, kierował(a) się Pan(i)
przede wszystkim osobą kandydata czy też nazwą partii, która go popierała?
nazwą partii, która go popierała
w równym stopniu osobą kandydata,
jak i nazwą partii, która go popierała
8%
80%
osobą kandydata
10%
trudno powiedzieć 2%
Źródło: O wyborach samorządowych po obu turach głosowania, CBOS, Warszawa, grudzień 2010 r.
Wykres 2.
Czy głosując w II turze wyborów wójta / burmistrza / prezydenta miasta, kierował(a) się Pan(i)
przede wszystkim osobą kandydata czy też nazwą partii, która go popierała?
nazwą partii, która go popierała
w równym stopniu osobą kandydata,
jak i nazwą partii, która go popierała
6%
85%
osobą kandydata
9%
Źródło: O wyborach samorządowych po obu turach głosowania, CBOS, Warszawa, grudzień 2010 r.
a) Wyjaśnij, czym kierowała się większość respondentów w I oraz II turze wyborów samorządowych w 2010 roku. Odwołaj się do danych z wykresów.
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
b) Na podstawie wiedzy własnej podaj nazwę jednostki samorządu terytorialnego, której dotyczyły obie tury wyborów będących przedmiotem badań.
..............................................................................................................................................................
11
N5226_WOS_PP_zadania.indd 11
2013-10-22 11:32:45
Wiedza o społeczeństwie. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”
Zadanie 20. (3 pkt)
Na podstawie danych statystycznych i wiedzy własnej wykonaj polecenia.
Poglądy dotyczące tortur
tortury powinny być zakazane
tortury powinny być ogólnie dozwolone
akceptacja ograniczonego stosowania tortur wobec terrorystów dla ocalenia niewinnych ludzi
76%
73%
Argentyna
Meksyk
Stany Zjednoczone Ameryki
53%
Nigeria
Kenia
Hongkong**
Chiny
Indonezja
Korea Południowa
Tajlandia
Indie
Średnia
31%
82%
82%
82%
Francja
Wielka Brytania
Hiszpania
Polska
Ukraina
Rosja
Autonomia Palestyńska
Azerbejdżan
Egipt
Iran
Turcja
13%
17%
6% 6%
11% 4%
12% 4%
20%
7%
18%
8%
29%
7%
62%
59%
49%
66%
54%
54%
43%
36%
23%
26%
40%
28%
34%
41%
41%
36%
28%
57%
5%
8%
6%
8%
18%
39%
44%
67%
66%
61%
48%
(%)*
5%
7%
13%
15%
14%
9%
10%
29%
38%
34%
47%
26%
13%
18%
6%
13%
10%
12%
9%
*Brakujące dane nie zostały opublikowane ani przez CBOS, ani przez The World Public Opinion (konsorcjum,
które badania przeprowadziło). Oznaczają najprawdopodobniej respondentów niezdecydowanych.
** Kraj nieuwzględniony w średniej dla wszystkich krajów.
Źródło: Przestrzeganie praw człowieka w świecie, CBOS, Warszawa, grudzień 2008 r.
a) Podaj nazwę kraju z obszaru euroatlantyckiego, którego respondenci w największym stopniu akceptują ograniczone stosowanie tortur wobec terrorystów dla ocalenia niewinnych ludzi. Podaj jeden argument na wyjaśnienie takiej postawy.
Nazwa kraju: .......................................................................................................................................
Argument wyjaśniający taką postawę respondentów:
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
b) Podaj generację praw człowieka, do której zaliczamy zakaz stosowania tortur.
..............................................................................................................................................................
12
N5226_WOS_PP_zadania.indd 12
2013-10-22 11:32:46
Wiedza o społeczeństwie. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”
Zadanie 21. (1 pkt)
Na podstawie danych statystycznych podaj zależność między opinią respondentów na temat
operacji NATO w Afganistanie a popieraniem udziału polskich żołnierzy w tej misji. Wykorzystaj dane liczbowe.
Czy uważa Pan(i), że operacja
NATO w Afganistanie przyczyni
się do zapanowania pokoju
w tym kraju, czy też nie?
Czy popiera Pan(i) udział żołnierzy polskich w operacji NATO
w Afganistanie, czy też nie?
Popieram
Nie popieram
Trudno powiedzieć
w procentach
Tak
56
41
3
Nie
10
88
2
Trudno powiedzieć
16
73
11
Źródło: Udział Polski w operacji NATO w Afganistanie i jego konsekwencje, CBOS, Warszawa, listopad 2010 r.
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
Zadanie 22. (2 pkt)
Na podstawie tekstu źródłowego oraz własnej wiedzy odpowiedz na pytania.
Masowe deportacje ludności kosowskiej wywołały ostrą reakcję ze strony społeczności międzynarodowej. Pomoc uchodźcom zapewniło wiele instytucji, w tym UNHCR. W tym czasie
trwały też negocjacje na szczeblu dyplomatycznym, które jednak nie przyniosły porozumienia.
Wówczas interwencję postanowiło przeprowadzić NATO.
Działania NATO ograniczyły się do nalotów na wyznaczone serbskie obiekty, głównie obiekty
wojskowe i inne cele o znaczeniu strategicznym. Warto zauważyć, że wojska Paktu Północnoatlantyckiego nie działały z upoważnienia ONZ. Wywołało to na całym świecie falę protestów
i gestów solidarności z Serbami. Naloty trwały od 24 marca do 10 czerwca, a w ich następstwie
Slobodan Miloszević zgodził się przyjąć plan pokojowy, narzucony mu przez Radę Bezpieczeństwa ONZ, która wprowadziła rezolucję numer 1244. Wojska serbskie miały opuścić Kosowo, a za utrzymanie stabilizacji w regionie miała odpowiadać stworzona w tym celu misja
pokojowa UNMIK. Był to w zasadzie koniec regularnej wojny, jednak do zakończenie konfliktu droga była bardzo daleka.
Źródło: J. Kędzior, Kosowo – najbardziej zapalny punkt współczesnej Europy, 08.02.2012, www.psz.pl.
a) Wyjaśnij, dlaczego interwencja NATO w Kosowie spotkała się z krytyką na świecie.
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
13
N5226_WOS_PP_zadania.indd 13
2013-10-22 11:32:46
Wiedza o społeczeństwie. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”
b) Podaj nazwy państw, które wprowadziły rezolucję numer 1244 w sprawie Kosowa.
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
Zadanie 23. (2 pkt)
Na podstawie danych statystycznych odpowiedz na pytania.
Tabela 1.
Potencjalne elektoraty
Czy popiera Pan(i) udział żołnierzy polskich w operacji NATO
w Afganistanie, czy też nie?
Popieram
Nie popieram
Trudno powiedzieć
w procentach
PO
22
75
3
PiS
16
83
1
SLD
17
81
2
Niezamierzający głosować
13
84
3
Źródło: Udział Polski w operacji NATO w Afganistanie i jego konsekwencje, CBOS, Warszawa, listopad 2010.
a) Wyjaśnij, czy fakt identyfikowania się ankietowanych z różnymi partiami politycznymi ma
wpływ na ich stosunek do udziału polskich żołnierzy w operacji w Afganistanie.
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
Tabela 2.
Czy uważa Pan(i), że operacja NATO
w Afganistanie przyczyni się do zapanowania
pokoju w tym kraju, czy też nie?
Wskazania respondentów według terminów badań
X 2007
IX 2009
XI 2010
w procentach
Zdecydowanie tak
2
Raczej tak
15
Raczej nie
39
Zdecydowanie nie
34
Trudno powiedzieć
IX 2008
17
73
10
2
19
17
35
65
30
16
2
17
15
44
71
27
12
3
16
13
40
71
31
13
Źródło: Udział Polski w operacji NATO w Afganistanie i jego konsekwencje, CBOS, Warszawa, listopad 2010.
14
N5226_WOS_PP_zadania.indd 14
2013-10-22 11:32:46
Wiedza o społeczeństwie. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”
b) Odwołując się do danych z tabeli, przedstaw dominującą wśród Polaków opinię na temat
możliwych skutków operacji NATO w Afganistanie.
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
Zadanie 24. (3 pkt)
Na podstawie tekstu źródłowego wykonaj polecenia.
Zasadnicza dyskusja będzie dotyczyć przyszłości i rozszerzenia NATO. Nie wiem, czy Rosja
ogłosi to przed szczytem OBWE, ale odnoszę wrażenie, że podczas tego szczytu Rosjanie
będą próbowali proponować ten nowy model architektury bezpieczeństwa z marginalną rolą
NATO. Pojawi się wtedy kwestia sensu i wartości tego resetowania, a także przyszłości tej
polityki. Potrzebujemy konkretniejszej odpowiedzi strony amerykańskiej. Poza tym, jak powiedział sekretarz stanu, powinniśmy być nastawieni bardziej realistycznie. Zmiana, która się
dokonała w amerykańskiej polityce zagranicznej, jest faktem. Ośrodek decyzyjny przenosi się
z Atlantyku na Ocean Spokojny. Gdy weźmie się pod uwagę strukturę narodu amerykańskiego, można dostrzec, że z 300 milionów Amerykanów 50 milionów nic nie łączy z Europą.
Szczerze mówiąc, sądzę, że w najbliższych dwóch, trzech dziesięcioleciach czynniki europejskie będą odgrywały mniejszą rolę w polityce amerykańskiej, mniej ważne będą także tradycyjne powiązania z Europą. Trzeba to zrozumieć, ponieważ konsekwencje będą oczywiste dla
NATO, wpłynie to także na zaangażowanie Stanów Zjednoczonych w struktury NATO.
Źródło: A. Kwaśniewski, Wczoraj, dziś i jutro NATO, „Wprost” 44/2010 (1447).
a) Podaj, jaki jest – zdaniem Aleksandra Kwaśniewskiego – stosunek Rosji do NATO.
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
b) Wyjaśnij, dlaczego Europa odgrywa coraz mniejszą rolę w polityce amerykańskiej. Podaj
dwa argumenty: jeden na podstawie tekstu źródłowego, drugi na podstawie własnej wiedzy.
1. ..........................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
2. ..........................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
15
N5226_WOS_PP_zadania.indd 15
2013-10-22 11:32:46
Wiedza o społeczeństwie. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”
Zadanie 25. (3 pkt)
Na podstawie danych statystycznych i własnej wiedzy wykonaj polecenia.
Wykres 1.
Jak Pan(i) ocenia, czy przynależność do NATO przyniosła Polsce więcej korzyści, czy strat, jeśli chodzi o:
61%
członkostwo w Uni Europejskiej
58%
pozycję na arenie międzynarodowej
54%
bezpieczeństwo naszego kraju
16%
relacje z Rosją
więcej korzyści
21%
6%
12%
24%
7%
11%
25%
24%
11%
47%
mniej więcej tyle korzyści, ile strat
więcej strat
10%
13%
trudno powiedzieć
Źródło: Dziesięć lat w NATO, CBOS, Warszawa, marzec 2009 r.
a) Wyjaśnij, czym różni się postrzeganie przez ankietowanych przynależności Polski do NATO
w kontekście członkostwa Polski w Unii Europejskiej oraz relacji z Rosją. Wykorzystaj dane
liczbowe.
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
Wykres 2.
Jaka polityka, w Pana(i) ocenie, byłaby korzystna dla bezpieczeństwa międzynarodowego Polski?
Czy w interesie naszego kraju jest zwiększenie, zachowanie na dotychczasowym poziomie, czy też zmniejszenie:
30%
współpracy wojskowej w ramach UE
współpracy wojskowej w ramach NATO
dwustronnej współpracy wojskowej
ze Stanami Zjednoczonymi
zwiększenie
46%
23%
19%
10%
49%
40%
zachowanie na dotychczasowym poziomie
14%
25%
zmniejszenie
14%
14%
16%
trudno powiedzieć
Źródło: Dziesięć lat w NATO, CBOS, Warszawa, marzec 2009 r.
16
N5226_WOS_PP_zadania.indd 16
2013-10-22 11:32:46
Wiedza o społeczeństwie. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”
b) Podaj, jak respondenci postrzegają współpracę wojskową w ramach Unii Europejskiej oraz
współpracę wojskową z USA z punktu widzenia bezpieczeństwa międzynarodowego Polski.
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
Wykres 3.
Czy uważa Pan(i), że żołnierze polscy powinni uczestniczyć we wszystkich akcjach zbrojnych podejmowanych
przez NATO, czy też należy każdorazowo podejmować decyzję o uczestnictwie, kierując się interesem kraju?
IX 2007
19%
II 2009
14%
Skoro Polska jest członkiem NATO, to żołnierze polscy
powinni uczestniczyć we wszystkich akcjach zbrojnych
podejmowanych przez ten Sojusz.
69%
80%
Uczestnictwo żołnierzy polskich w akcjach
zbrojnych NATO powinno zależeć od tego,
czy udział w tej akcji jest zgodny z interesem kraju.
Trudno powiedzieć.
12%
6%
Źródło: Dziesięć lat w NATO, CBOS, Warszawa, marzec 2009 r.
c) Na wyniki badań respondentów mogło mieć wpływ zaangażowanie militarne polskich żołnierzy w misji wojskowej (do 2008 roku). Podaj nazwę kraju, w których odbywała się ta misja.
..............................................................................................................................................................
17
N5226_WOS_PP_zadania.indd 17
2013-10-22 11:32:47
Wiedza o społeczeństwie. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”
Zadanie 26. (2 pkt)
Na podstawie danych statystycznych i wiedzy własnej wykonaj polecenia.
Akceptacja członkostwa w NATO w krajach Grupy Wyszehradzkiej
81%
68%
61%
55%
Polska
Węgry
Czechy
Słowacja
Źródło: Stosunek Polaków, Węgrów, Czechów i Słowaków do członkostwa w NATO i UE, CBOS, Warszawa, kwiecień 2005 r.
a) Odwołując się do danych statystycznych, przedstaw różnicę w akceptacji członkostwa
w NATO przez Polaków i przez obywateli innych krajów Grupy Wyszehradzkiej.
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
b) Wymień kraje należące do Grupy Wyszehradzkiej, które wraz z Polską w 1999 roku weszły
do NATO.
..............................................................................................................................................................
18
N5226_WOS_PP_zadania.indd 18
2013-10-22 11:32:47
Wiedza o społeczeństwie. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”
Zadanie 27. (15 pkt)
Organizacja Paktu Północnoatlantyckiego we współczesnym świecie. Scharakteryzuj trzy cele
Organizacji Paktu Północnoatlantyckiego. Odwołując się do trzech argumentów, wyjaśnij, czy
Twoim zdaniem NATO powinno podejmować działania na rzecz zwiększenia bezpieczeństwa
międzynarodowego. Podaj po trzy przykłady korzyści i strat, jakie niesie Polsce członkostwo
w NATO. Wykorzystaj materiały źródłowe z zadań 21–26.
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
19
N5226_WOS_PP_zadania.indd 19
2013-10-22 11:32:47
Wiedza o społeczeństwie. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
20
N5226_WOS_PP_zadania.indd 20
2013-10-22 11:32:47
Wiedza o społeczeństwie. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
21
N5226_WOS_PP_zadania.indd 21
2013-10-22 11:32:47
Wiedza o społeczeństwie. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”
BRUDNOPIS (nie podlega ocenie)
22
N5226_WOS_PP_zadania.indd 22
2013-10-22 11:32:47
KRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI
Próbna Matura z OPERONEM
Wiedza o społeczeństwie
Poziom podstawowy
Listopad 2013
W niniejszym schemacie oceniania zadań otwartych są prezentowane przykładowe poprawne odpowiedzi.
W tego typu zadaniach należy również uznać odpowiedzi ucznia, jeśli są inaczej sformułowane, ale ich sens
jest zgodny z podanym schematem, oraz inne poprawne odpowiedzi w nim nieprzewidziane.
Numer
zadania
1.
2.
Poprawna odpowiedź i zasady przyznawania punktów
Liczba
punktów
A. Robert Schuman
B. Konrad Adenauer
C. Alcide de Gasperi
D. Paul Henri Spaak
4 pkt – podanie czterech poprawnych przyporządkowań imion i nazwisk
3 pkt – podanie trzech poprawnych przyporządkowań imion i nazwisk
2 pkt – podanie dwóch poprawnych przyporządkowań imion i nazwisk
1 pkt – podanie jednego poprawnego przyporządkowania imienia i nazwiska
0 pkt – podanie wszystkich niepoprawnych odpowiedzi lub brak odpowiedzi
0–4
a) obywatelskie nieposłuszeństwo
1 pkt – podanie poprawnej nazwy pojęcia
0 pkt – podanie niepoprawnej nazwy pojęcia lub brak odpowiedzi
0–4
strona
b) Na przykład:
– Martin Luther King
– Mahatma Gandhi
– Lech Wałęsa
LUB
– pomarańczowa rewolucja [na Ukrainie]
– rewolucja róż [w Gruzji]
– arabska Wiosna Ludów
UWAGA! Należy uznać inne prawidłowe imiona i nazwiska osób lub wydarzeń.
3 pkt – podanie trzech poprawnych odpowiedzi
2 pkt – podanie dwóch poprawnych odpowiedzi
1 pkt – podanie jednej poprawnej odpowiedzi
0 pkt – podanie wszystkich niepoprawnych odpowiedzi lub brak odpowiedzi
3.
A. Kreacyjna
B. Ustrojodawcza
C. Kontrolna
3 pkt – podanie trzech poprawnych nazw
2 pkt – podanie dwóch poprawnych nazw
1 pkt – podanie jednej poprawnej nazwy
0 pkt – podanie wszystkich niepoprawnych nazw lub brak odpowiedzi
w w w. o p e r o n . p l
0–3
1
150
Wiedza o społeczeństwie. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”
Numer
zadania
4.
Liczba
punktów
Poprawna odpowiedź i zasady przyznawania punktów
A. Nazwa ideologii – liberalizm, przedstawiciel – Adam Smith
2 pkt – podanie poprawnej nazwy oraz imienia i nazwiska przedstawiciela
1 pkt – podanie poprawnej nazwy lub imienia i nazwiska przedstawiciela
0 pkt – podanie wszystkich niepoprawnych odpowiedzi lub brak odpowiedzi
0–4
B. Nazwa – chrześcijańska demokracja, przedstawiciel – Leon XIII
2 pkt – podanie poprawnej nazwy oraz imienia przedstawiciela
1 pkt – podanie poprawnej nazwy lub imienia przedstawiciela
0 pkt – podanie wszystkich niepoprawnych odpowiedzi lub brak odpowiedzi
5.
A. Trzecia [generacja praw człowieka]
B. Pierwsza [generacja praw człowieka]
C. Druga [generacja praw człowieka]
3 pkt – podanie trzech poprawnych nazw generacji
2 pkt – podanie dwóch poprawnych nazw generacji
1 pkt – podanie jednej poprawnej nazwy generacji
0 pkt – podanie wszystkich niepoprawnych nazw lub brak odpowiedzi
0–3
6.
A. Aleksander Kwaśniewski
B. Lech Kaczyński
C. Aleksander Kwaśniewski
3 pkt – podanie trzech poprawnych imion i nazwisk
2 pkt – podanie dwóch poprawnych imion i nazwisk
1 pkt – podanie jednego poprawnego imienia i nazwiska
0 pkt – podanie wszystkich niepoprawnych odpowiedzi lub brak odpowiedzi
0–3
7.
1. Trybunał Stanu
2. Rzecznik Praw Obywatelskich
3. Najwyższa Izba Kontroli
4. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji
4 pkt – podanie czterech poprawnych nazw
3 pkt – podanie trzech poprawnych nazw
2 pkt – podanie dwóch poprawnych nazw
1 pkt – podanie jednej poprawnej nazwy
0 pkt – podanie wszystkich niepoprawnych nazw lub brak odpowiedzi
0–4
8.
A–3
B–4
C–5
D–1
4 pkt
3 pkt
2 pkt
1 pkt
0 pkt
0–4
9.
–
–
–
–
–
podanie
podanie
podanie
podanie
podanie
czterech poprawnych przyporządkowań
trzech poprawnych przyporządkowań
dwóch poprawnych przyporządkowań
jednego poprawnego przyporządkowania
wszystkich niepoprawnych przyporządkowań lub brak odpowiedzi
UWAGA! W przypadku podania skrótów organizacji uczeń za nazwę organizacji nie
otrzymuje punktu.
A – Rada Europy, miasto – Strasburg
2 pkt – podanie poprawnej nazwy oraz siedziby
1 pkt – podanie poprawnej nazwy lub siedziby
0 pkt – podanie niepoprawnych odpowiedzi lub brak odpowiedzi
0–6
B – Organizacja Narodów Zjednoczonych, miasto – Nowy Jork
2 pkt – podanie poprawnej nazwy oraz siedziby
1 pkt – podanie poprawnej nazwy lub siedziby
0 pkt – podanie niepoprawnych odpowiedzi lub brak odpowiedzi
C. Unia Europejska, miasto – Bruksela
2 pkt – podanie poprawnej nazwy oraz siedziby
1 pkt – podanie poprawnej nazwy lub siedziby
0 pkt – podanie niepoprawnych odpowiedzi lub brak odpowiedzi
2
w w w. o p e r o n . p l
Wiedza o społeczeństwie. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”
Numer
zadania
Poprawna odpowiedź i zasady przyznawania punktów
Liczba
punktów
10.
1
2
3
4
4
3
2
1
0
– ekonomiczna
– prokreacyjna
– socjalizacyjna
– stratyfikacyjna
pkt – podanie czterech poprawnych nazw
pkt – podanie trzech poprawnych nazw
pkt – podanie dwóch poprawnych nazw
pkt – podanie jednej poprawnej nazwy
pkt – podanie wszystkich niepoprawnych nazw lub brak odpowiedzi
0–4
11.
1
2
3
4
5
5
4
3
2
1
0
– woj. lubuskie
– woj. wielkopolskie
– woj. opolskie
– Czechy [Republika Czeska]
– Niemcy [Republika Federalna Niemiec; RFN]
pkt – podanie pięciu poprawnych nazw
pkt – podanie czterech poprawnych nazw
pkt – podanie trzech poprawnych nazw
pkt – podanie dwóch poprawnych nazw
pkt – podanie jednej poprawnej nazwy
pkt – podanie wszystkich niepoprawnych nazw lub brak odpowiedzi
0–5
12.
A – prawda
B – fałsz
C – fałsz
D – prawda
4 pkt – podanie
3 pkt – podanie
2 pkt – podanie
1 pkt – podanie
0 pkt – podanie
13.
14.
A – prawda
B – prawda
C – fałsz
D – prawda
4 pkt – podanie
3 pkt – podanie
2 pkt – podanie
1 pkt – podanie
0 pkt – podanie
A – fałsz
B – fałsz
C – prawda
D – prawda
E – fałsz
5 pkt – podanie
4 pkt – podanie
3 pkt – podanie
2 pkt – podanie
1 pkt – podanie
0 pkt – podanie
w w w. o p e r o n . p l
0–4
czterech poprawnych odpowiedzi
trzech poprawnych odpowiedzi
dwóch poprawnych odpowiedzi
jednej poprawnej odpowiedzi
wszystkich niepoprawnych odpowiedzi lub brak odpowiedzi
0–4
strona
czterech poprawnych odpowiedzi
trzech poprawnych odpowiedzi
dwóch poprawnych odpowiedzi
jednej poprawnej odpowiedzi
wszystkich niepoprawnych odpowiedzi lub brak odpowiedzi
0–5
pięciu poprawnych odpowiedzi
czterech poprawnych odpowiedzi
trzech poprawnych odpowiedzi
dwóch poprawnych odpowiedzi
jednej poprawnej odpowiedzi
wszystkich niepoprawnych odpowiedzi lub brak odpowiedzi
3
117
Wiedza o społeczeństwie. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”
Numer
zadania
15.
Liczba
punktów
Poprawna odpowiedź i zasady przyznawania punktów
a) Na przykład:
Nie jest przykładem takiego systemu. Wyniki wyborów do Sejmu RP w 2011 roku pokazują, że w Polsce dla wyłonienia rządu popieranego przez absolutną większość posłów
zasiadających w Sejmie potrzebna jest koalicja co najmniej dwóch partii politycznych.
W 2011 roku koalicję rządzącą utworzyły PO i PSL.
1 pkt – podanie poprawnego wyjaśnienia
0 pkt – podanie niepoprawnego wyjaśnienia lub brak odpowiedzi
0–4
b) wielopartyjny [dwuipółpartyjny]
1 pkt – podanie poprawnej nazwy
0 pkt – podanie niepoprawnej nazwy lub brak odpowiedzi
c) Platforma Obywatelska, Prawo i Sprawiedliwość
1 pkt – podanie dwóch nazw partii
0 pkt – podanie nazwy jednej partii lub nazwy jednej błędnej partii lub brak odpowiedzi
d)
– istnienie wielu partii politycznych
– legalność i swoboda działania opozycji politycznej
– wolność tworzenia partii politycznych
UWAGA! Można uznać inne cechy pluralizmu politycznego, o ile są poprawne.
1 pkt – podanie dwóch cech pluralizmu politycznego
0 pkt – podanie jednej cechy lub brak odpowiedzi
16.
Wyłącznie fakty podają zdania: 1, 4, 5.
2 pkt – podanie dwóch poprawnych odpowiedzi
1 pkt – podanie jednej poprawnej odpowiedzi
0 pkt – podanie niepoprawnych odpowiedzi lub brak odpowiedzi
0–2
17.
D. Atak terrorystyczny na Stany Zjednoczone
1 pkt – podanie poprawnej nazwy
0 pkt – podanie niepoprawnej nazwy lub brak odpowiedzi
0–1
18.
a) deklarowane zaangażowanie rosło [wzrastało; stawało się coraz większe]
1 pkt – podanie poprawnej odpowiedzi
0 pkt – podanie niepoprawnej odpowiedzi lub brak odpowiedzi
0–3
b) Najmniej zróżnicowane były odpowiedzi w kategorii płeć, gdyż kobiety i mężczyźni
w równym stopniu (72%) deklarowali działania na rzecz środowiska lokalnego.
1 pkt – podanie poprawnej odpowiedzi
0 pkt – podanie poprawnej odpowiedzi bez danych lub niepoprawnej odpowiedzi, lub
brak odpowiedzi
c) Tak, na przykład w 2012 roku osoby z wyższym wykształceniem były bardziej aktywne
na rzecz środowiska lokalnego niż osoby z wykształceniem podstawowym – odpowiednio 88% i 62%. [Osoby z wykształceniem podstawowym były mniej aktywne na rzecz
środowiska lokalnego niż osoby z wykształceniem wyższym – odpowiednio 62% i 88%].
UWAGA! Przykład może dotyczyć któregokolwiek roku, po warunkiem, że będzie logiczny i będzie zawierał dane z tabeli.
1 pkt – podanie poprawnej odpowiedzi
0 pkt – podanie niepoprawnej odpowiedzi lub brak odpowiedzi
19.
a) Większość wyborców kierowała się przede wszystkim osobą kandydata, gdyż w I turze 80%, a w II turze aż 85% respondentów podało takie wskazania.
UWAGA! Zdający musi użyć danych liczbowych z obu tur głosowania, aby otrzymać
1 punkt.
1 pkt – podanie poprawnej odpowiedzi
0 pkt – podanie niepoprawnej odpowiedzi lub brak odpowiedzi
0–2
b) gmina
1 pkt – podanie poprawnej odpowiedzi
0 pkt – podanie niepoprawnej odpowiedzi lub brak odpowiedzi
4
w w w. o p e r o n . p l
Wiedza o społeczeństwie. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”
Numer
zadania
20.
Poprawna odpowiedź i zasady przyznawania punktów
a) Nazwa kraju: Stany Zjednoczone [USA]
1 pkt – podanie poprawnej odpowiedzi
0 pkt – podanie niepoprawnej odpowiedzi lub brak odpowiedzi
Liczba
punktów
0–3
Argument wyjaśniający taką postawę respondentów, na przykład:
– zaangażowanie USA w wojnę z terroryzmem
– zaangażowanie USA w wojnę w Afganistanie i Iraku
– ataki z 11 września 2001 roku [atak na World Trade Centre]
UWAGA! Uznajemy inne logiczne odpowiedzi.
1 pkt – podanie jednego poprawnego argumentu
0 pkt – podanie niepoprawnego argumentu lub brak odpowiedzi
b) Pierwsza generacja praw człowieka [pierwsza]
1 pkt – podanie poprawnej odpowiedzi
0 pkt – podanie niepoprawnej odpowiedzi lub brak odpowiedzi
21.
Osoby uważające, że operacja NATO w Afganistanie przyczyni się do zapanowania pokoju w tym kraju w większym stopniu popierają udział w niej polskich żołnierzy niż osoby
uważające, że operacja NATO w Afganistanie nie przyczyni się do zapanowania pokoju
w tym kraju – odpowiednio 56% i 10%. [Osoby uważające, że operacja NATO w Afganistanie nie przyczyni się do zapanowania pokoju w tym kraju w mniejszym stopniu popierają udział w niej polskich żołnierzy niż osoby uważające, że operacja NATO w Afganistanie przyczyni się do zapanowania pokoju w tym kraju – odpowiednio 10% i 56%].
1 pkt – podanie zależności i danych liczbowych
0 pkt – podanie błędnej zależności lub brak danych liczbowych, lub brak odpowiedzi
0–1
22.
a) Interwencja NATO w Kosowie spotkała się z krytyką na świecie, ponieważ wojska
NATO działały bez upoważnienia ONZ [bez zgody ONZ].
1 pkt – podanie prawidłowego wyjaśnienia
0 pkt – podanie błędnego wyjaśnienia lub brak odpowiedzi
0–2
b) Chiny, Rosja, USA, Wielka Brytania, Francja
1 pkt – podanie państw, które wprowadziły rezolucję 1244 – pięciu członków stałych
Rady Bezpieczeństwa ONZ
0 pkt – podanie mniej niż pięciu państw lub podanie nieprawidłowych państw, lub brak
odpowiedzi
23.
a) Nie, ponieważ wszystkie elektoraty [elektoraty PO, PiS i SLD] w zdecydowanej większości [PO – 75%, PiS – 83%, SLD – 81%] nie popierają udziału żołnierzy polskich w misji
Afganistanie. [Nie, ponieważ wszystkie elektoraty (elektoraty PO, PiS i SLD) w niewielkim stopniu (PO – 22%, PiS – 16%, SLD – 17%) popierają udział żołnierzy polskich
w misji Afganistanie].
LUB
Tak, ponieważ zwolennicy różnych partii w różnym stopniu są przeciwni/popierają
udział Polski w operacji w Afganistanie. Przeciwnych jest tylko 75% potencjalnych wyborców PO, 81% wyborców SLD i aż 83% PiS, a wśród zwolenników jest aż 22% wyborców PO, 17% wyborców SLD i tylko 16% PiS.
1 pkt – podanie poprawnej odpowiedzi wraz z danym statystycznymi
0 pkt – podanie poprawnej odpowiedzi bez danych statystycznych lub błędnej odpowiedzi, lub lub brak odpowiedzi
0–2
b) Od 65 do 73% respondentów uważa, że interwencja NATO w Afganistanie nie przyczyni się do zapanowania w tym kraju pokoju.
LUB
35–44% respondentów uważa, że interwencja NATO w Afganistanie raczej nie przyczyni
się do zapanowania w tym kraju pokoju.
1 pkt – podanie poprawnej odpowiedzi wraz z danym statystycznymi
0 pkt – podanie poprawnej odpowiedzi bez danych statystycznych lub błędnej odpowiedzi, lub brak odpowiedzi
w w w. o p e r o n . p l
5
Wiedza o społeczeństwie. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”
Numer
zadania
24.
Liczba
punktów
Poprawna odpowiedź i zasady przyznawania punktów
a) Zdaniem Aleksandra Kwaśniewskiego Rosja dąży [będzie dążyć] do marginalizowania
[zmniejszenia, ograniczenia] roli NATO.
1 pkt – podanie poprawnej odpowiedzi
0 pkt – podanie niepoprawnej odpowiedzi lub brak odpowiedzi
0–3
b)
1. Ośrodek decyzyjny USA przenosi się z Atlantyku na Ocean Spokojny [coraz większe
zaangażowanie USA na Pacyfiku].
LUB
1. Coraz więcej Amerykanów nie ma nic wspólnego z Europą [50 milionów Amerykanów
nic nie łączy z Europą].
2. Na przykład: W polityce amerykańskiej coraz bardziej zaczyna dominować zasada
izolacjonizmu [skupienia się wyłącznie na sprawach amerykańskich].
UWAGA! Należy uznać inne logiczne przyczyny.
2 pkt – podanie dwóch poprawnych argumentów
1 pkt – podanie jednego poprawnego argumentu
0 pkt – podanie dwóch niepoprawnych argumentów lub brak odpowiedzi
25.
a) Respondenci uważają, że przynależność Polski do NATO przyniosła nam więcej
korzyści, jeśli chodzi o członkostwo w Unii Europejskiej (61%), za to w relacjach z Rosją
przyniosła nam więcej strat (47%).
UWAGA! Zdający musi wykorzystać w odpowiedzi dane liczbowe do UE i do Rosji – inaczej nie otrzymuje punktu.
1 pkt – podanie poprawnej odpowiedzi
0 pkt – podanie niepoprawnej odpowiedzi lub brak odpowiedzi
0–3
strona
b) Respondenci uważają, że należy zwiększyć współpracę wojskową z UE oraz osłabić
współpracę wojskową z USA. [Ankietowani uważają, że współpraca wojskowa z UE jest
ważniejsza niż z USA].
1 pkt – podanie poprawnej odpowiedzi
0 pkt – podanie niepoprawnej odpowiedzi lub brak odpowiedzi
c) Irak
1 pkt – podanie poprawnej odpowiedzi
0 pkt – podanie niepoprawnej odpowiedzi lub brak odpowiedzi
26.
a) Polacy w największym stopniu, bo aż w 81%, akceptują przynależność do NATO, kiedy
obywatele innych państw akceptują to w mniejszym stopniu (Węgrzy – 68%, Czesi –
61%, Słowacy – 55%).
UWAGA! Do zaliczenia zadania zdający musi podać dane liczbowe dotyczące Polski
i przynajmniej jednego państwa z Grupy Wyszehradzkiej.
1 pkt – podanie poprawnej odpowiedzi
0 pkt – podanie niepoprawnej odpowiedzi lub brak odpowiedzi
0–2
b) Czechy i Węgry
1 pkt – podanie poprawnej odpowiedzi
0 pkt – podanie niepoprawnej odpowiedzi lub brak odpowiedzi
6
w w w. o p e r o n . p l
201
Wiedza o społeczeństwie. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”
Numer
zadania
27.
Poprawna odpowiedź i zasady przyznawania punktów
Liczba
punktów
Wypracowanie
0–15
A. Zdający charakteryzuje cele istnienia NATO, na przykład:
– zagwarantowanie bezpieczeństwa państwom członkowskim NATO (np. wsparcie
członków Sojuszu w przypadku zagrożenia militarnego [militarny płaszcz ochronny
NATO dla członków Sojuszu])
– zapewnienie fundamentu bezpieczeństwa w Europie (wiele państw europejskich to
członkowie NATO)
– wspieranie bezpieczeństwa poza obszarem Paktu (np. wysyłanie misji wojskowych do
państw, gdzie są konflikty zbrojne w celu zażegnania konfliktu)
– rozbudowa własnych sił zbrojnych
– koordynacja polityki wojskowej i obronnej państw członkowskich
– współpraca z UE, ONZ, OBWE
UWAGA! Należy uznać także inne poprawne cele istnienia NATO.
3 pkt – charakterystyka trzech celów NATO
2 pkt – charakterystyka dwóch celów NATO
1 pkt – charakterystyka jednego celu NATO
0 pkt – charakterystyka błędnych celów NATO lub brak odpowiedzi
0–3
B. Wyjaśnia, podając argumenty ZA lub PRZECIW temu, by NATO podejmowało działania
na rzecz bezpieczeństwa międzynarodowego.
Argumenty ZA, na przykład:
– pełni ważną rolę stabilizacyjną [i rozjemczą] w rejonach konfliktów (np. misja w Afganistanie)
– działa dużo szybciej i skuteczniej niż inne organizacje, na przykład ONZ
– działa na rzecz demokratyzacji krajów niestabilnych politycznie
LUB
Argumenty PRZECIW, na przykład:
– rozwiązania siłowe ze strony NATO generują wzrost konfliktów w miejscu interwencji
(np. misja w Afganistanie)
– siły NATO nie powinny narzucać innym swoich rozwiązań, bo często nie znają w pełni
lokalnych uwarunkowań
– państwa członkowskie NATO są bardziej zagrożone ryzykiem ataków terrorystycznych
w trakcie interwencji w kraju ogarniętym konfliktem
UWAGA! Należy uznać także inne argumenty.
3 pkt – podanie trzech argumentów („za” lub „przeciw”)
2 pkt – podanie dwóch argumentów („za” lub „przeciw”)
1 pkt – podanie jednego argumentu („za” lub „przeciw”)
0 pkt – brak odpowiedzi lub podanie błędnych argumentów („za” lub „przeciw”)
0–3
w w w. o p e r o n . p l
7
Wiedza o społeczeństwie. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”
Numer
zadania
8
Liczba
punktów
Poprawna odpowiedź i zasady przyznawania punktów
C. Zdający podaje przykłady korzyści i strat związanych z członkostwem Polski w NATO.
KORZYŚCI, na przykład:
– zwiększenie bezpieczeństwa Polski (w przypadku agresji innego państwa Polska może
liczyć na pomoc sojuszników)
– wzrost autorytetu Polski na arenie międzynarodowej
– zaangażowanie się Polski na arenie międzynarodowej – aktywny udział Polski w działaniach militarnych, współpraca w ramach NATO z innymi państwami, na przykład
z Ukrainą [udział Polski w „polityce otwartych drzwi” w ramach NATO]
– udział polskich żołnierzy w realnych warunkach bojowych (w misjach) lepiej przygotowuje żołnierzy do walki niż aktywność w manewrach sztucznie zaaranżowanych
ORAZ
STRATY, na przykład:
– straty w ludziach (np. ofiary w ludziach; PTSD – zespół stresu pourazowego u żołnierzy oraz depresje i inne zaburzenia psychiczne)
– obciążenie budżetu państwa polskiego (wyszkolenie żołnierzy, wyposażenie, logistyka, straty w sprzęcie) kosztami udziału polskich żołnierzy w działaniach militarnych
– przygotowywanie żołnierzy do udziału w misjach, a nie do obrony kraju [przygotowywanie armii typu ekspedycyjnego – do obrony przed atakiem partyzanckim, a nie do
walki z regularnymi oddziałami wyposażonymi w broń pancerną i lotnictwo], [inwestowanie w armię działającą na pustyni, w gorącym klimacie, a nie w klimacie środkowoeuropejskim]
– pogorszenie stosunków Polski z państwami, które nie popierają działań NATO
– zagrożenie atakami terrorystycznymi z kraju, w którym stacjonują [działają] polskie
wojska w ramach NATO
UWAGA! Należy uznać także inne korzyści i straty.
6 pkt – podanie trzech zysków i trzech strat
5 pkt – podanie trzech zysków i dwóch strat (lub dwóch zysków i trzech strat)
4 pkt – podanie trzech zysków i jednej straty (lub jednego zysku i trzech strat) albo
podanie dwóch zysków i dwóch strat
3 pkt – podanie dwóch zysków i jednej straty (lub dwóch strat i jednego zysku) albo
podanie trzech zysków (lub trzech strat)
2 pkt – podanie dwóch zysków (lub dwóch strat) albo podanie jednego zysku i jednej
straty
1 pkt – podanie jednego zysku lub jednej straty
0 pkt – brak odpowiedzi lub podanie błędnych przykładów
0–6
D. Wykorzystanie materiałów źródłowych
2 pkt – poprawne powołanie się na minimum dwa materiały źródłowe
1 pkt – poprawne powołanie się na jeden materiał źródłowy
0 pkt – niepoprawne powołanie się na materiały źródłowe lub brak odpowiedzi
0–2
E. Poprawny język i forma wypowiedzi
1 pkt – praca napisana językiem w pełni komunikatywnym, z uporządkowanym, logicznym wywodem
0 pkt – praca napisana językiem niekomunikatywnym, brak uporządkowanego, logicznego wywodu
0–1
w w w. o p e r o n . p l