katalog - Fotoklub Rzeczypospolitej Polskiej

katalog - Fotoklub Rzeczypospolitej Polskiej

Plakat z ilustracją Rafała Olbinskiego, reklamujący wydarzenie
Hymn Krzesimira Dębskiego załączony jest w wiadomości jako plik MP3
ARTYŚCI EUROPIE
Cykl „Wielcy Polacy” zainaugurowaliśmy w listopadzie 2010 roku w Łazienkach Królewskich ekspozycją „Polacy w Ameryce – 400 lat”. Na
kolejną odsłonę, prezentowaną w galerii ulicznej w Alejach Ujazdowskich i w Podchorążówce, składają się fotografie portretowe blisko
stu wybitnych artystów wykonane przez Czesława Czaplińskiego. Kurator wystawy „Artyści Europie” dr Władysław Serwatowski przygotował
ekspozycję, w czasie gdy Polska obejmuje prezydencję w Unii Europejskiej.
„…Nie znam nikogo kto tak jak Czapliński, potrafi portretować duszę człowieka…” pisał o artyście fotografie wybitny reżyser teatralny
i filmowy Jerzy Antczak. Zatrzymani w kadrze fotograficznym to aktorzy, architekci, dyrygenci, filmowcy, fotograficy, graficy, instrumentaliści,
kompozytorzy, malarze, muzycy, pisarze, poeci, plakaciści, reżyserzy, rzeźbiarze, scenografowie i tłumacze. Każdy z portretowanych swoje
osiągnięcia artystyczne i europejski prestiż wiąże z Polską. Dostrzegamy i takie życiorysy, z których wynika, że ich sukcesy powstawały w relacji
z innymi państwami Europy. Artyści, których portrety oglądamy na wystawie, byli w Polsce urodzeni i nigdy mimo różnych okoliczności nie
chcieli jej opuścić, inni zaś do Polski wrócili lub Polskę wybrali za swoją ojczyznę, uznając, że po 1989 roku jest to kraj sprzyjający wolności
twórczej. Dla wielu artystów Polska w poprzednim systemie politycznym była krajem „zniewolenia” i dopiero emigracja zapewniała wolność,
nie tylko sumienia i przekonań, ale przede wszystkim ekspresji artystycznej i tworzenia bez cenzury. Dziś w Łazienkach Królewskich w Warszawie oglądamy znakomite wizerunki wybitnych artystów, którzy ofiarowują Polsce i Europie swój ogromny talent.
Portrety pokazane na wystawie są rezultatem wielu lat twórczej pracy i zdecydowanych osobistych wyborów artysty fotografika Czesława
Czaplińskiego. Łodzianina z urodzenia – nowojorczyka z osiedlenia. Utrwalającego spotkania z wyjątkowymi osobami od lat 70. XX w.
Spojrzenie proeuropejskie na artystów polskich, których wkład w kulturę i cywilizację współczesnej Europy jest znaczący i wciąż odkrywany,
ujął w notach dr Władysław Serwatowski. Artyści przedstawieni na wystawie wnieśli trwałe, ponadczasowe wartości estetyczne i intelektualne do światowego dziedzictwa kultury i sztuki. Zapisali się w dziejach Polski. Ich nazwiska figurują w historii poszczególnych dyscyplin
artystycznych, ale przede wszystkim zostawiają cenne ślady we współczesnej historii Europy. Europy, która wielokrotnie wpisała indywidualność polskich twórców do wielonarodowych panteonów sztuki. Patrząc na postacie dobrze nam znane, odkryjmy ich oryginalność wysoko
cenioną przez inne kultury i narody. Zapamiętajmy portrety Polaków nagradzanych i podziwianych w Europie. Sportretowanych dla Europy
przez Czesława Czaplińskiego. Jestem przekonany, że ostatni król Polski byłby dumny z goszczenia u siebie w Łazienkach postaci tak niezwykłych, szanowanych za dorobek artystyczny i budujących nowe więzi kulturalne w Europie.
Tadeusz Zielniewicz
dyrektor
Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie
2
ARTYŚCI EUROPIE
Fotografia portretowa jest kreacją. Może być równocześnie zawłaszczeniem wizerunku portretowanego. Dzieje się to wtedy, gdy
nazwisko fotografa brzmi medialnie mocniej niż nazwisko osoby fotografowanej, a jedna ze stron ma osobliwe poczucie humoru
i honoru na swój temat. Aby takiej sytuacji uniknąć wymyślono statywy i aparaty do autofotografii. Poza eksperymentatorami naśladującymi portrety wielokrotne Witkacego, ten rodzaj twórczości nie przynosi spodziewanych efektów artystycznych. W skali globalnej osobistości i osobowości wolą być portretowane niż portretować się same.
Utrwalony fotografią portret jest zatrzymaniem bohatera w czasie. Jest dokumentem jego historii. Portret fotograficzny nie jest obrazem niemym. To dzieło, które przemawia do wyobraźni oglądającego, rozbudza skojarzenia i przywołuje pamięć. To obraz, który
ma historię sprowokowaną, wywołaną przez fotografującego lub dyskretnie wymuszoną i opowiedzianą przez fotografowanego.
Portret fotograficzny to zapisanie losów osoby w dokumencie nieodwracalnym. Znamy portrety spontaniczne, kreowane profesjonalną intuicją i reżyserowane, poprzedzone umową między fotografującym a fotografowanym. Każdy portret fotograficzny jest
indywidualną, historyczną i zakończoną interpretacją wybranej osoby. Portret doskonały jest wyzwaniem dla historii i cywilizacji, którą
wzbogaca. Tak jak nie wchodzimy dwa razy do tej samej rzeki, tak nie mamy, z wyjątkiem kopii i reprodukcji, dwóch takich samych
fotografii portretowych. Ciągła zmienność, niezwykłość, indywidualność, zaczepność oczu i bryły ciała przez wdzięk i osobliwość
stają się napędem i wyzwaniem dla fotografujących.
Każda fotografia portretowa Czesława Czaplińskiego – z perspektywy cywilizacyjnej – przypomina film, który właśnie wchodzi na
ekrany. Ale ten film Czaplińskiego jest czymś znacznie silniejszym i bardziej precyzyjnym. Jest kadrem, stop-klatką w historii globalnej i w każdej historii indywidualnej. Portrety Czaplińskiego to fotografie intymne, psychologiczne, które demaskują, obiektywizują
i petryfikują postać fotografowanego. Portretowany staje się uwiecznionym, a jego portret staje się ważnym fragmentem historii
fotografującego. Portret to znacznie więcej niż ujawnione obrazem Rh czy DNA wybranego bohatera. Fotografia portretowa to
trwałe zapisanie chwilowej syntezy z relacji dwóch stron. To znak przymierza, więzi i zgody. To niemal pomnik. Jeżeli portretowani
mają wyraziste cechy, to ukazane w fotografii Czaplińskiego są wartością ważniejszą niż seria obrazów figuratywnych malowanych
w czasie kilku posiedzeń. Portrety Czaplińskiego zapisują i ukazują prawdę dostrzeżoną i utrwaloną w ułamku sekundy. Seria fotografii
portretowych staje się natychmiast zjawiskiem cywilizacyjnym. Utrwalanym, oglądanym, konserwowanym, multiplikowanym, opisywanym
i eksponowanym. Fotografie portretowe Czaplińskiego są fragmentem metakultury. Należą do niej, dlatego że są w centrum kultury
powtórzeń, kultury odnowienia, eksponowania i przypominania. Oglądany wybór fotografii portretowej Czaplińskiego jest twórczością elitarną i subiektywną, ale także otwartą i demokratyczną dla osób ją oglądających. Portrety fotografii autorskiej wchodzą
w media, eksponują swoich bohaterów i przemieszczają się razem z mediami. To, co poznajemy i oglądamy na fotografiach portretowych, koresponduje z klasyczną definicją prawdy fotograficznej, która głosi, że jeżeli dana fotografia ukazuje portretowanego
tak a tak, to w danym momencie tak a tak jest właśnie.
Czapliński ma w archiwum i w kolekcji ponad pięćdziesiąt tysięcy fotografii osób charakterystycznych, wybitnych, zapisanych
w encyklopediach i w literaturze, dobrze znanych i rozpoznawanych. Są to bohaterowie małych ojczyzn globalnej wioski, ale są to
przede wszystkim wyraziste postacie z Polską związane, które wniosły wkład w cywilizację na wszystkich kontynentach. Wybieranych
i wskazywanych bohaterów fotografuje blisko 40 lat. Pokazuje Ich twarze, czasem całe postacie, ale najczęściej odkrywa i udostępnia klimat, nastrój i sferę duchowej intymności. Żaden z portretów nie powinien wychodzić z fotograficznego obiegu. A jednak, co
zaskakujące – na wystawianie i zdemaskowanie siebie portretowani dają zawsze swoją zgodę. W gigantycznej fototece w Polsce
i w Stanach Zjednoczonych Ameryki, czyli w portfolio Czaplińskiego, możemy oglądać portrety Polaków znanych na każdym z kontynentów. Na wystawie są portrety wybranych, wyjątkowych i wybitnych. Twórców, którzy są i będą chlubą Europy.
Intencją Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie jest pokazanie oblicza artystów, których nazwiska i życiorysy stanowią o kapitale
kulturowym współczesnej Europy. Wybrane indywidualności są postaciami rozpoznawanymi kontynentalnie, globalnie, ale i niszowo.
Patrzymy na portrety artystów wielkich, często oddalonych, ale bliskich. Czujemy się emocjonalnie związani z twarzami, które Czesław
Czapliński utrwalił i zachował dla nas, oglądających tę wystawę. Poznajemy portrety fotograficzne Czaplińskiego, które mają wyraz
pomnikowy i uniwersalny. W wielu fotografiach możemy dostrzec oblicza intymne, dotychczas otoczone tajemnicą prywatności.
Patrząc na kolekcję portretów, na ten poczet wielkich indywidualności artystycznych, rodzi się w nas nowy sentyment. Staje się ten
sentyment szczególnym rodzajem więzi. Więzi z duchem sztuki. W Europie indywidualną i uniwersalną wieź z pięknem, dobrem i prawdą sztuki określić można jako solidarność kontynentalną.
Wystawa ARTYŚCI EUROPIE ukazuje fotograficzne wizerunki twórców, których dorobek wpisany jest w trwały fundament kontynentalnej kultury. Dr Władysław Serwatowski
3
Czapliński
Czesław Czapliński
Artysta fotograf, dziennikarz i dokumentalista, urodzony w 1953 r. w Łodzi. Od
roku 1979 mieszka w Nowym Jorku i Warszawie. Autor i wpółautor 30 albumów
i książek m.in. „Saga rodu Styków” (1989), „Twarzą w twarz” (1991), „Jerzy Kosinski twarz i maski” (1992), „Pasje Jerzego Kosińskiego” (1993), „Życie po śmierci
Jerzego Kosinskiego” (1993), „Kariery w Ameryce” (1994), „Portrety” (1995),
„Moja HIStoria czyli jak fotografowałem króla” (1999), „Twórcy końca wieku”
(2000), „Śmierć & Życie „ (2001), „Nowy Jork - Przed i po 11 września 2001”
(2002), „Lekarze w walce o zdrowie” (Tom.1/2002, tom.2/2003, tom.3/2004),
„Wszechświat ks.Jana Twardowskiego” (2002), „Wizytki - Hortus Conclusus”
(2003), „Adwokaci w walce o sprawiedliwość” (2004), „Sztuka fotografii – Portret fotograficzny” (2004), „Fotografie prawdziwe, bo już niepodobne” (2005),
„Kolekcje sztuki polskiej w Ameryce” (2005), „Artyści” (2007), „Michael Jackson”
(2009), „Śladami Chopina w Warszawie i na Mazowszu” (2010), „Przejścia nie
ma” (2010), „Kolekcjoner” (2010), „J.B.Dorys - Kazimierz nad Wisłą 1931-32”
(2010) i „Polacy w Ameryce – 400 lat” (2010), niektóre znajdowały się na
listach bestsellerów.
W ciągu ponad 30 lat kariery fotografował najbardziej znane osobistości ze
świata biznesu, kultury, polityki, sportu m.in. Muhammad Ali, Arthur Ashe Jr., Isaac
Asimov, Maurice Bejart, Leonard Bernstein, Bernardo Bertolucci, Bill Blass, Christie Brinkley, Cindy Crawford, Oscar de la Renta, Guy de Rothschild, Alain Delon, Catherine Deneuve, Placido Domingo, Umberto
Eco, Jane Fonda, Malcolm Forbes, Joseph Heller, Charlton Heston, David Hockney, Vladimir Horowitz, Lee Iacocca, Michael Jackson,
Garri Kasparow, Henry Kissinger, Calvin Klein, Jerzy Kosinski, Estee Lauder, Valentino Liberace, Shirley MacLaine, Norman Mailer, Mireille Mathieu, James Michener, Liza Minnelli, Roger Moore, Alberto Moravia, Willie Nelson, Richard Nixon, Jassye Norman, Luciano
Pavarotti, Gregory Peck, Paloma Picasso, Roman Polański, Isabella Rossellini, Omar Sharif, Brooke Shields, Isaac Singer, Susan Sontag, William Styron, Tina Turner, John Updike, Peter Ustinov, Diane von Furstenberg, Kurt Vonnegut Jr., Andy Warhol.
Zdjęcia Czaplińskiego publikowane były na całym świecie m.in. „The New York Times”, „TIME”, „Vanity Fair”, „The Washington Post”,
„Newsweek”, „Twój Styl”, „Viva”, „Rzeczpospolita”, „Wprost”, „Sztuka”. Oprócz fotografii od wielu lat uprawia dziennikarstwo, jest autorem kilkuset artykułów i reportaży publikowanych w Ameryce i Polsce.
Miał ponad 100 wystaw fotograficznych m.in. Narodowa Galeria Sztuki Zachęta w Warszawie (1989, 1991), Muzeum Sztuki
w Łodzi (1992), Muzeum Narodowe w Warszawie (1995, 2002, 2007), Muzeum Mazowieckie w Płocku (2002, 2006, 2008, 2010),
Biblioteka Narodowa w Warszawie (2000, 2001, 2005), Muzeum w Łazienkach Królewskich w Warszawie (2010), a także w Nowym
Jorku (1981, 2002, 2003, 2010), Chicago (1998), Nicei (2000), Moskwie (1997), Londynie (2003) i Monachium (2010).
O Czesławie Czaplińskim i jego twórczości zrealizowano kilka filmów: „Wernisaż”, „Fotograf”, „Twarze”, „Twarzą w twarz”, „Arystokrata
kwiatów”, „Czarne i białe w kolorze”. Dziś sam robi filmy dokumentalne m.in. „Kolekcjoner”, „Życie jak w bajce”, „Optymista mimo woli”.
Prace Czaplińskiego znajdują się w zbiorach Library of Congress w Waszyngtonie, New York Public Library, Muzeum Narodowym
w Warszawie i Wrocławiu, Muzeum Sztuki w Łodzi, Bibliotece Narodowej w Warszawie i wielu kolekcjach prywatnych na całym świecie. Wielokrotnie nagradzany m.in. Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis“, Złoty Medal Łódzkiego Towarzystwa Fotograficznego,
Pierścień „Honorowej Nagrody Hetmana Kolekcjonerów Polskich“, Złoty Medal „Za Fotograficzną Twórczość” Fotoklub RP.
4
ARTYŚCI EUROPIE
Magdalena Abakanowicz (1930) rzeźbiarka
Olgierd Łukaszewicz (1946) aktor
Stanisław Barańczak (1946) poeta, tłumacz, krytyk literacki
Lech Majewski (1953) reżyser, pisarz, poeta, malarz
Kazimierz Brandys (1916-2000) pisarz
Czesław Miłosz (1911-2004) poeta, prozaik, eseista, tłumacz
Ewa Braun (1944) scenograf, dekoratorka wnętrz
Igor Mitoraj (1944) rzeźbiarz
Ernest Bryll (1935) poeta, pisarz, autor piosenek, tłumacz, krytyk
filmowy
Czesław Niemen (1939 – 2004) kompozytor, wokalista
Marek Nowakowski (1935) pisarz
Roman Cieślewicz (1930-1996) artysta grafik, fotograf
Jerzy Nowosielski (1923-2011) malarz
Krzesimir Dębski (1953) kompozytor, dyrygent
Rafał Olbiński (1945) malarz, grafik, twórca plakatów
Tadeusz Dominik (1928) malarz
Roman Opałka (1931) malarz, grafik
Edward Dwurnik (1943) malarz
Agnieszka Osiecka (1936-1997) poetka, autorka piosenek, pisarka
Stasys Eidrigevicius (1949) grafik, ilustrator, fotograf
Krzysztof Penderecki (1933) kompozytor, dyrygent
Wojciech Fangor (1922) malarz, grafik, plakacista, rzeźbiarz
Jerzy Pilch (1952) pisarz, publicysta, felietonista, dramaturg, scenarzysta
Jerzy Ficowski (1924-2006) poeta, eseista, autor piosenek, tłumacz
Roman Polański (1933) reżyser, aktor, scenarzysta
Stefan Gierowski (1925) malarz
Tadeusz Różewicz (1922) poeta, dramaturg, prozaik, scenarzysta
Janusz Głowacki (1938) pisarz, dramaturg, felietonista
Zbigniew Rybczyński (1949) reżyser, artysta multimedialny
Henryk Mikołaj Górecki (1933-2010) kompozytor
Wilhelm Sasnal (1972) malarz, autor filmów
Jerzy Grotowski (1933-1999) reżyser, teoretyk teatru
Andrzej Seweryn (1946) aktor, reżyser
Adam Hanuszkiewicz (1924) aktor, reżyser
Jerzy Skolimowski (1938) reżyser, scenarzysta, aktor, poeta, malarz
Edward Hartwig (1909-2003) fotograf
Tomasz Stańko (1942) trębacz jazzowy
Julia Hartwig (1921) poetka, eseistka, tłumaczka
Jerzy Hoffman (1932) reżyser, scenarzysta
Franciszek Starowieyski (1930-2009) malarz, grafik, plakacista,
reżyser, scenograf, aktor
Agnieszka Holland (1948) reżyser, scenarzystka
Allan Starski (1943) scenograf
Sławomir Idziak (1945) operator, reżyser, scenarzysta
Henryk Stażewski (1894-1988) malarz
Krystyna Janda (1952) aktorka, prozaik, piosenkarka
Jerzy Stuhr (1947) aktor, reżyser, tłumacz
Tadeusz Kantor (1915-1990) malarz, reżyser, scenograf, grafik
Józef Szajna (1922-2008) malarz, scenograf, reżyser
Ryszard Kapuściński (1932-2007) pisarz, reporter
Wisława Szymborska (1923) poetka
Jerzy Kawalerowicz (1922-2007) reżyser
Leon Tarasewicz (1957) malarz
Krzysztof Kieślowski (1941-1996) reżyser, scenarzysta
Jan Twardowski (1915-2006) poeta
Wojciech Kilar (1932) pianista, kompozytor, dyrygent
Leopold Tyrmand (1920-1985) pisarz, publicysta
Leszek Kołakowski (1927-2009) filozof, eseista, publicysta, prozaik
Andrzej Wajda (1926) reżyser
Tadeusz Konwicki (1926) pisarz, reżyser
Małgorzata Walewska (1965) śpiewaczka operowa (mezzosopran)
Hanna Krall (1937) pisarka
Krzysztof Warlikowski (1962) reżyser
Ewa Kuryluk (1946) malarka, poetka, pisarka, historyczka sztuki
Józef Wilkoń (1930) ilustrator, malarz, historyk sztuki
Jan Lebenstein (1930-1999) malarz, grafik
Wanda Wiłkomirska (1929) skrzypaczka
Stanisław Lem (1921-2006) pisarz, eseista, satyryk
Adam Zagajewski (1945) poeta, eseista
Daniel Libeskind (1946) architekt
Krzysztof Zanussi (1939) reżyser, scenarzysta, publicysta
Witold Lutosławski (1913-1994) kompozytor, dyrygent, pianista
Krystian Zimerman (1956) pianista, dyrygent
Tadeusz Łomnicki (1927-1992) aktor
Teresa Żylis-Gara (1930) śpiewaczka (sopran)
5
6
kantor
Kieślowski
Libeskind
Janda
Lem
Krall
HOLLAND
Eidrigevicius
DWURNIK