36 mgr inż. Józef Wysocki Oddział Wrocławski

Prawo energetyczne
mgr inż. Józef Wysocki
Oddział Wrocławski
Stowarzyszenia Elektryków Polskich
O SPRZECZNYCH Z PRAWEM I ZASADAMI WIEDZY TECHNICZNEJ
WARUNKACH TECHNICZNYCH PRZYŁĄCZANIA OBIEKTÓW DO
ELEKTROENERGETYCZNYCH SIECI ROZDZIELCZYCH
Streszczenie: Niektóre przedsiębiorstwa energetyczne wydają wnioskodawcom warunki
o przyłączenie obiektu do sieci rozdzielczej sprzeczne z prawem i dla nich szkodliwe. Wykorzystując status monopolisty narzucają słabszemu partnerowi warunki przynoszące sobie
nienależne dochody. Warunki nie przestrzegające przepisów prawa i zasad wiedzy technicznej
zagrażają przy tym bezpieczeństwu ludzi i ich mienia. W artykule szczegółowo omówiono te
zagrożenia, ignorowanie przepisów prawnych i zasad wiedzy technicznej oraz zasad współżycia społecznego.
1. Przepisy prawne naruszane w warunkach przyłączenia
Według art. 5. ust. 1. ustawy Prawo budowlane (tekst jednolity Dz. U. z 2006 r.
Nr 156, poz. 1118, z późniejszymi zmianami), obiekt budowlany wraz ze związanymi
z nim urządzeniami budowlanymi należy, biorąc pod uwagę przewidywany okres
użytkowania, projektować i budować w sposób określony w przepisach, w tym techniczno-budowlanych, oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej. Jedną z zasad
wiedzy technicznej jest zasada selektywności zabezpieczeń. Według przepisów
techniczno-budowlanych do których należą postanowienia, wydanego na podstawie
delegacji ustawowej rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r.
w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. z 2002 r. Nr 75, poz. 690, z późniejszymi zmianami): § 183. ust 1.
W instalacjach elektrycznych należy stosować: pkt 5) zasadę selektywności
zabezpieczeń. Przepisy Prawa budowlanego i rozporządzenia wykonawczego, o którym mowa wyżej, obowiązują wszystkich zajmujących się działalnością obejmującą
sprawy projektowania, budowy, utrzymania i rozbiórki obiektów budowlanych. Zatem obowiązują również użytkowników energii elektrycznej (konsumentów – odbiorców energii elektrycznej), a także przedsiębiorstwa zajmujące się dystrybucją
i sprzedażą energii elektrycznej (przedsiębiorstwa energetyczne).
Przedsiębiorstwa energetyczne działają w oparciu o przepisy ustawy Prawo
energetyczne (tekst jednolity Dz. U. z 2006 r. Nr 89, poz. 625, z późniejszymi zmianami). Cytowane niżej przepisy tej ustawy nie pozostawiają żadnych wątpliwości
odnośnie do obowiązku przestrzegania przepisów Prawa budowlanego przez przedsiębiorstwa energetyczne:
Art. 7a. ust. 2. Urządzenia, instalacje i sieci, o których mowa w ust. 1. (ust. 1.
Przyłączane do sieci urządzenia, instalacje i sieci podmiotów ubiegających się
o przyłączenie), muszą spełniać także wymagania określone w odrębnych przepisach, w szczególności: przepisach prawa budowlanego, o ochronie przeciwporażeniowej, o ochronie przeciwpożarowej, (...)
36
Prawo energetyczne
Art. 51. Projektowanie, produkcja, import, budowa oraz eksploatacja urządzeń, instalacji i sieci powinny zapewniać racjonalne i oszczędne zużycie paliw
lub energii przy zachowaniu:
1) niezawodności współdziałania z siecią;
2) bezpieczeństwa obsługi i otoczenia po spełnieniu wymagań ochrony środowiska;
3) zgodności z wymaganiami odrębnych przepisów, a w szczególności przepisów: prawa budowlanego, o ochronie przeciwporażeniowej, o ochronie
przeciwpożarowej, o dozorze technicznym, o ochronie dóbr kultury, o muzeach, Polskich Norm wprowadzonych do obowiązkowego stosowania lub
innych przepisów wynikających z technologii wytwarzania energii i rodzaju
stosowanego paliwa.
Naruszenie prawa przez przedsiębiorstwa energetyczne polega na narzucaniu konsumentom, w warunkach przyłączenia będących integralną częścią
umowy przyłączeniowej, rodzaju i prądu znamionowego zabezpieczeń przedlicznikowych, z pogwałceniem zasady selektywności zabezpieczeń, co w konsekwencji powoduje także szereg zagrożeń dla bezpieczeństwa ludzi i ich mienia.
2. Zasada selektywności zabezpieczeń
Selektywność (wybiórczość) jest to zdolność aparatu zabezpieczającego do wykrycia i odłączenia spod napięcia tylko tego obwodu instalacji, którego elementy (np.
przewody, rozgałęźniki itp.) uległy uszkodzeniu lub uległ uszkodzeniu odbiornik
przyłączony do tego obwodu, pozostawiając w pracy (pod napięciem) pozostałe
obwody. Idąc od źródła zasilania powinien działać tylko ten aparat zabezpieczający,
który jest położony najbliżej miejsca uszkodzenia (zabezpieczenie „dolne”); wszystkie leżące przed nim (po stronie źródła zasilania – zabezpieczenia „górne”) nie
powinny działać. W dalszej części pisma, w miejsce pojęcia uszkodzenie posługuję się
pojęciem zwarcie (najczęściej występujące uszkodzenie w domowej instalacji elektrycznej – potocznie przez niefachowców zwane spięciem) i w miejsce aparatu
zabezpieczającego pojęciem zabezpieczenie. Pojęcie selektywności można wyjaśnić
na przykładzie instalacji elektrycznej gospodarstwa domowego (mieszkania). Idąc od
strony źródła zasilania (strony sieci przedsiębiorstwa energetycznego), w torze przepływu prądu elektrycznego do odbiornika energii elektrycznej występują kolejno
następujące elementy: zabezpieczenie przedlicznikowe (zabezpieczenie górne) –
licznik energii elektrycznej – tablica obwodowa mieszkaniowa z której są wyprowadzone, wyposażone na początku w swoje własne zabezpieczenia (zabezpieczenia
dolne), obwody elektryczne do poszczególnych odbiorników lub grup odbiorników
energii elektrycznej, np. pralka, kuchnia elektryczna, zmywarka do naczyń, urządzenia oświetleniowe itp. W przypadku zwarcia, np. w pralce, powinno być ono
wykryte i odłączone przez zabezpieczenie obwodu do którego jest pralka przyłączona. W tym przypadku zabezpieczenie przedlicznikowe nie powinno działać,
dzięki czemu pozostałe obwody przyłączone do tablicy mieszkaniowej pozostają pod
napięciem i nie jest zakłócona praca urządzeń i sprzętu gospodarstwa domowego
przyłączonego do tych obwodów, przez co skutki pojedynczych zakłóceń w domowej
instalacji elektrycznej są zminimalizowane. Zabezpieczenie przedlicznikowe (zabezNr 128
37
Prawo energetyczne
pieczenie górne), w swoim działaniu nie może wyprzedzać w czasie działania wyłączającego zabezpieczenia obwodu wyprowadzonego z tablicy mieszkaniowej,
w którym wystąpiło zwarcie.
3. Wymagania i procedura doboru zabezpieczeń przedlicznikowych selektywnych
We współczesnych instalacjach elektrycznych gospodarstw domowych, każdy
obwód odbiorczy (linia zasilająca odbiornik lub grupę odbiorników) jest wyposażany, na jego początku, w zabezpieczenie (usytuowane w mieszkaniowej tablicy
obwodowej), którym jest wyłącznik przeznaczony do ochrony przed prądem przetężeniowym w instalacjach przewodowych budynków mieszkalnych i w podobnych
zastosowaniach; są one zaprojektowane do użytkowania przez osoby nie przeszkolone i nie podlegają konserwacji. Wyłącznik ten, ze względu na nadprądowe kryterium
działania i przeznaczenie jest nazywany wyłącznikiem nadprądowym instalacyjnym.
Obowiązek stosowania wyłączników nadprądowych w obwodach odbiorczych
instalacji elektrycznych budynków wynika z postanowień, wydanego na podstawie
delegacji ustawowej rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r.
w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. z 2002 r. Nr 75, poz. 690, z późniejszymi zmianami): § 183. ust 1.
W instalacjach elektrycznych należy stosować: pkt. 4) wyłączniki nadprądowe
w obwodach odbiorczych.
Rodzaj zabezpieczenia przedlicznikowego i jego prąd znamionowy ustalają i narzucają przedsiębiorstwa energetyczne w wydawanych odbiorcom warunkach przyłączenia (uprawnienie wynikające z przepisów ustawy Prawo energetyczne). W praktyce,
do narzucanych przez przedsiębiorstwa energetyczne rodzajów zabezpieczeń przedlicznikowych należą: wyłączniki nadprądowe instalacyjne, bezpieczniki topikowe
lub wyłączniki nadprądowe instalacyjne selektywne.
Rażącym błędem technicznym w odniesieniu do selektywności jest zastosowanie wyłącznika nadprądowego instalacyjnego jako zabezpieczenia przedlicznikowego. Dwa połączone szeregowo wyłączniki nadprądowe instalacyjne, niezależnie
od ich prądów znamionowych i typu charakterystyki czasowo-prądowej (B, C
lub D), nie działają selektywnie podczas przepływu przez nie prądu zwarciowego,
jeśli jest on większy od prądu działania wyzwalacza prądowego. Sprawą przypadku jest, który wyłącznik zadziała pierwszy. Błąd ten jest popełniany nie tylko przez
przedsiębiorstwa energetyczne, ale często też przez utytułowanych projektantów
instalacji elektrycznych. Pozostaje zatem zastosowanie bezpiecznika topikowego
lub wyłącznika nadprądowego selektywnego jako zabezpieczenie przedlicznikowe.
Bezpiecznik topikowy jest zabezpieczeniem pewnym w działaniu i tanim. Wyłącznik
nadprądowy instalacyjny selektywny jest urządzeniem bardzo drogim. Ze względu na
koszty instalacji pierwszeństwo w powszechnym zastosowaniu ma bezpiecznik topikowy.
W odniesieniu do prądów zwarciowych, przy selektywnym doborze bezpiecznika
lub wyłącznika nadprądowego instalacyjnego, selektywnego jako zabezpieczenie
przedlicznikowe i wyłącznika nadprądowego instalacyjnego, jako zabezpieczenie
obwodu mieszkaniowego, może być niewystarczające porównanie wprost charakterystyk czasowo-prądowych obu połączonych szeregowo zabezpieczeń; zaleca się
38
Prawo energetyczne
odniesienie do I2t zamiast do czasu. W praktyce takie odniesienie nie jest potrzebne,
ponieważ producenci wyłączników przedstawiają w swoich danych katalogowych tablice selektywności zabezpieczenia górnego (pierwsze zabezpieczenie idąc od strony
zasilania – w naszym przypadku zabezpieczenie przedlicznikowe) w odniesieniu do
zabezpieczenia dolnego (drugie od strony zasilania – w naszym przypadku zabezpieczenie obwodu mieszkaniowego) w zależności od wartości prądu zwarciowego.
Do podania wartości prądu zwarciowego w warunkach przyłączenia jest zobowiązane przedsiębiorstwo energetyczne (obowiązek ten wynika z postanowień
przepisów wykonawczych do Prawa energetycznego). Wartość ta jest podawana dla
miejsca przyłączenia instalacji odbiorcy do sieci dystrybucyjnej przedsiębiorstwa
energetycznego, którym jest, na ogół, złącze zainstalowane na budynku wielorodzinnym lub na budynku jednorodzinnym względnie w granicy jego posesji. Mając
wartość prądu zwarciowego oraz wartość prądu znamionowego największego zabezpieczenia obwodowego w instalacji standardowego odbiorcy (o tym niżej) i dane
katalogowe producentów aparatury zabezpieczeniowej, można łatwo ustalić wymaganą wartość prądu znamionowego selektywnie działającego zabezpieczenia przedlicznikowego. I tak ustalona wartość prądu znamionowego zabezpieczenia przedlicznikowego powinna być podawana przez przedsiębiorstwa energetyczne
w warunkach przyłączenia, przy teoretycznym założeniu, że przedsiębiorstwa te
mają szacunek do konsumenta, a zatrudnieni u nich pracownicy mają odpowiednią
wiedzę techniczną.
We współczesnym przykładowym typowym gospodarstwie domowym (mieszkaniu) posiadającym zaopatrzenie w ciepłą wodę z zewnątrz – centralnej sieci grzewczej
np. miasta, osiedla lub budynku albo z własnej kotłowni np. gazowej, odbiornikami
energii elektrycznej o największym poborze prądu jest kuchnia elektryczna, pralka
i zmywarka do naczyń. Najczęściej wymaganym zabezpieczeniem dla pralki lub
zmywarki jest wyłącznik nadprądowy instalacyjny o prądzie znamionowym 16 A
i charakterystyce typu B (odbiorniki jednofazowe). W przypadku trójfazowej kuchni
elektrycznej z piekarnikiem może być wymagany wyłącznik nadprądowy instalacyjny o prądzie znamionowym: 16 A lub 20 A o charakterystyce typu B. Dotyczy to
typowych kuchni z „półki sklepowej”. Zatem prąd znamionowy zabezpieczenia
obwodu odbiorczego o wartości 20 A powinien być podstawą doboru zabezpieczenia
przedlicznikowego selektywnego.
4. Praktyka stosowana powszechnie przez niektóre przedsiębiorstwa energetyczne
Moc zapotrzebowana dla pojedynczego mieszkania lub domku jednorodzinnego
w podstawowym standardzie wyposażenia w sprzęt elektryczny, dla mieszkań posiadających zaopatrzenie w ciepłą wodę z zewnątrz, przyjmuje się w wysokości 12,5 kW,
według normy N SEP-E-002 „Instalacje elektryczne w budynkach mieszkalnych.
Podstawy planowania. Wyznaczanie mocy zapotrzebowanej”. Jest to wartość minimalna. Normę tę stosują również przedsiębiorstwa energetyczne przy ustalaniu mocy
umownej odbiorcy energii elektrycznej, o ile nie ma on innych wymagań. Prąd obciążenia instalacji elektrycznej gospodarstwa domowego oblicza się według zależności:
j
Nr 128
39
Prawo energetyczne
w której:
PB – moc zapotrzebowana przez odbiorcę energii elektrycznej w kW, przenoszona później do umowy przyłączeniowej pod pojęciem mocy przyłączeniowej, a następnie do umowy sprzedaży pod pojęciem mocy umownej;
Un – napięcie znamionowe (międzyfazowe) instalacji elektrycznej, w warunkach krajowych Un = 0,4 kV;
cosφ0 – współczynnik mocy – przyjmuje się do obliczeń wartość cosφ0 = 0,93 odpowiadającą wartości tgφ0 = 0,4 określonej w rozporządzeniu Ministra
Gospodarki z dnia 2 lipca 2007 r. w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz rozliczeń w obrocie energią elektryczną (Dz.
U. z 2007 r. Nr 128, poz. 895) i następnie przenoszonej do taryf opracowywanych przez przedsiębiorstwa energetyczne i do wydawanych przez nie
warunków przyłączenia;
IB – prąd obciążenia instalacji odbiorcy energii elektrycznej w A, którego wartość jest przyjmowana niesłusznie przez przedsiębiorstwa energetyczne
jako podstawa do ustalania prądu znamionowego zabezpieczenia przedlicznikowego.
Jak wspomniałem wyżej, moc zapotrzebowana przez typowe gospodarstwo domowe wynosi PB = 12,5 kW. Prąd obciążenia instalacji elektrycznej gospodarstwa
domowego, obliczony według powyższej zależności, wynosi IB = 19,4 A; prąd zabezpieczenia, wybrany ze znormalizowanego typoszeregu prądów znamionowych,
o najbliższej większej wartości od IB = 19,4 A wynosi In = 20 A, i tak ustalona wartość
prądu znamionowego zabezpieczenia przedlicznikowego jest narzucana przez
przedsiębiorstwa energetyczne w warunkach przyłączenia i później w umowie
przyłączeniowej. Tę procedurę doboru zabezpieczenia przedlicznikowego nazywam
dalej dopasowywaniem mocy do zabezpieczenia lub zabezpieczenia do mocy.
Nie trzeba mieć szczególnie dużej wiedzy fachowej, żeby stwierdzić, że zabezpieczenie przedlicznikowe o prądzie znamionowym In = 20 A nie będzie działać
selektywnie w odniesieniu do zabezpieczenia np. pralki (In = 16 A) lub kuchni elektrycznej (In = 20 A).
Zdarzają się przypadki kuriozalne, kiedy to przedsiębiorstwo energetyczne nie
godzi się na wstawienie do umowy takiej wartości mocy umownej jaką zamawia
odbiorca. Moc umowną dopasowuje dokładnie do zabezpieczenia przedlicznikowego,
obliczoną z następującej zależności:
j
Przykładowo, jeśli odbiorca zamawia moc o wartości 12,5 kW, do której przedsiębiorstwo energetyczne dopasowało zabezpieczenie przedlicznikowe o prądzie znamionowym In = 20 A, wówczas, do umowy wstawiana jest wartość mocy umownej w wysokości
12,9 kW, wynikającą z następującego wyliczenia: PB =
3×
0,4 ×
20 ×
0,93 =
12,9 kW.
Bezpośrednie protesty odbiorców energii elektrycznej i projektantów, a także,
prezentowane na łamach prasy technicznej, protesty fachowców, że nie jest selektywne zabezpieczenie przedlicznikowe dobrane według przedstawionej wyżej procedury, są ignorowane. Pracownicy przedsiębiorstw energetycznych na te protesty
40
Prawo energetyczne
reagują różnie. Najczęściej odpowiadają: tak ma być, bo my tak chcemy (pozycja
władcy) lub wmawiają odbiorcy, że dopasowywanie zabezpieczeń do mocy zamówionej wynika z obowiązującego nakazu. Przeciętny Kowalski nie wie, że nakaz
ten nie wynika z żadnej obowiązującej normy prawnej ani też z zasad wiedzy
technicznej; nie wie, że jest to tylko wymysł przedsiębiorstw energetycznych.
U podstaw tego wymysłu leży potrzeba zabezpieczenia się przed poborem przez
odbiorcę, mocy o wartości większej niż została zamówiona. Nieudolność albo
niechęć do poprawnego rozwiązanie problemu ograniczania mocy z poszanowaniem zasady selektywności zabezpieczeń sprawia, że narzucane jest zabezpieczenie przedlicznikowe w postaci bezpiecznika topikowego lub wyłącznika
nadpądowego instalacyjnego o prądzie znamionowym dopasowanym do mocy
zamówionej, z naruszeniem zasady selektywności zabezpieczeń.
W przypadku bezpieczników topikowych lub wyłączników nadprądowych
instalacyjnych i wyłączników nadprądowych selektywnych instalacyjnych nie
da się pogodzić funkcji ograniczającej z zasadą selektywności. W urządzeniach
tych nie można dowolnie (w określonych granicach) kształtować charakterystyki
czasowo-prądowej (charakterystyki działania). Urządzenia te mają zintegrowaną
funkcję przeciążeniową z funkcją zwarciową i nie ma możliwości, oddzielnie dla
każdej funkcji, nastawiania progu zadziałania prądowego lub czasowego, tak aby
część przeciążeniowa pełniła funkcję ogranicznika mocy, a część zwarciowa pełniła
funkcję zabezpieczenia przedlicznikowego działającego selektywnie w warunkach
zwarciowych. Do pogodzenia tych dwóch funkcji potrzebne są inne urządzenia (lub
zespół urządzeń) zabezpieczające (przemysł takie urządzenia oferuje) albo inne
sposoby dyscyplinowania odbiorców energii elektrycznej. Tu warto zauważyć, że
pobór przez odbiorcę mocy o wartości większej od zamówionej nie ma nic wspólnego
z „kradzieżą prądu”. Każda pobrana przez odbiorcę moc, niezależnie od mocy zamówionej, jest zmierzona przez licznik energii elektrycznej.
Pewną grupę stanowią pracownicy przedsiębiorstw energetycznych wiedzący co
to jest selektywność zabezpieczeń, jakie jest jej praktyczne znaczenie i jakie skutki
prawne mogą dotknąć przedsiębiorstwo naruszające zasadę selektywności zabezpieczeń. Cynicznie namawiają oni odbiorców do zamawiania mocy o wartości odpowiadającej prądowi znamionowemu selektywnie działającego zabezpieczenia
przedlicznikowego, w miejsce mocy o wartości potrzebnej odbiorcy. Przykładowo,
ze względu na wymaganą selektywność jest potrzebne zabezpieczenie przedlicznikowe o prądzie znamionowym 63 A; dopasowana do tej wartości prądu – wartość mocy zamówionej wynosi 40 kW, w miejsce mocy potrzebnej odbiorcy, np. o wartości
12,5 kW. Takie cyniczne zalecenia pracowników przedsiębiorstw energetycznych
można również spotkać w prasie technicznej. Cynizm tej propozycji polega na tym, iż
wraz ze wzrostem mocy zamówionej rosną koszty stałe ponoszone przez odbiorcę
(np. opłata za przyłączenie – ściśle związana z wartością mocy zamówionej), dzięki
czemu przedsiębiorstwo energetyczne uzyskuje nienależne mu dochody (różnica
pomiędzy opłatą za moc 40 kW a opłatą za moc 12,5 kW) i nie naraża się na zarzut
naruszenia przepisów prawa. Jest to nic innego jak próba zalegalizowania umową
kradzieży pieniędzy odbiorcy. Po podpisaniu przez strony takiej umowy mamy do
czynienia ze złodziejstwem w majestacie prawa.
Nr 128
41
Prawo energetyczne
5. Skutki nieselektywnego działania zabezpieczeń przedlicznikowych dla konsumenta
Nieselektywne działanie zabezpieczeń przedlicznikowych jest działaniem bez
rzeczywistej konieczności (zbędne), bez przyczyny (w linii zasilającej instalację
odbiorcy nie wystąpiło uszkodzenie). Ale skutki tego działania dla odbiorcy mogą być
fatalne, tak od strony psychicznej, organizacyjnej, jak i kosztowej. Wszyscy sobie
zdają sprawę co się dzieje w dzisiejszych czasach, jeśli wystąpi przerwa w dostawie
energii elektrycznej; zdezorganizowane zostaje życie domowników, przerwane zostają
czynności domowe, usługowe, wytwórcze itp. Rzecz jasna, że przerwy powodowane
uszkodzeniem urządzeń elektrycznych zdarzają się i nie ma na to rady (siła wyższa).
Ale nie powinny mieć miejsca przerwy w dostawie energii elektrycznej powodowane
ignorancją, nonszalancją lub wręcz pogardą dla odbiorcy energii elektrycznej, jak to
jest w przypadku stosowania przez przedsiębiorstwa energetyczne nieselektywnych
zabezpieczeń przedlicznikowych.
Jeśli chodzi o gospodarstwo domowe, to trudno jest oszacować straty spowodowane kłopotami związanymi z przerwą w dostawie energii elektrycznej biorąc pod
uwagę ich stronę psychiczną i organizacyjną. Dla części strat można jedynie nadać
miano: próżna mitręga; nadanie im wartości wymiernej nie jest możliwe. Ale część
strat ma konkretną, wymierną wartość. W przypadku zadziałania zabezpieczenia
przedlicznikowego przerwany zostaje dopływ prądu do instalacji odbiorcy. Przeciętny
Kowalski (mniej lub bardziej zdenerwowany tym faktem) wzywa na pomoc fachowca albo, jak to często bywa, pogotowie energetyczne, które (fachowiec lub pogotowie)
nie zawsze jest do natychmiastowej dyspozycji. Usługa fachowca lub pogotowia jest
płatna. Fachowiec lub pogotowie, po stwierdzeniu faktu zadziałania zabezpieczenia
przedlicznikowego ponownie je uruchamia, po uprzednim sprawdzeniu stanu linii
zasilającej instalację odbiorcy i wystawia rachunek za wykonaną usługę z doliczeniem
kosztu dojazdu do odbiorcy. Jeśli chodzi o zabezpieczenie bezpiecznikiem topikowym,
to się nie obejdzie bez pogotowia lub innego pracownika przedsiębiorstwa energetycznego, bowiem bezpiecznik topikowy jest zaplombowany przez przedsiębiorstwo
energetyczne tak, aby odbiorca (lub wynajęty fachowiec) nie mógł sam wymienić
przepalonej wkładki bezpiecznikowej.
Wszystkie te kłopoty i koszty nie miałyby miejsca, gdyby zabezpieczenie
przedlicznikowe dobrano z poszanowaniem zasady selektywności zabezpieczeń.
6. Naruszenie dobrych obyczajów i zasad współżycia społecznego
Przyłączenie urządzeń i instalacji elektrycznej odbiorcy do sieci dystrybucyjnej
przedsiębiorstwa energetycznego następuje na podstawie, ustalonych jednostronnie z góry przez przedsiębiorstwo energetyczne, warunków przyłączenia i umowy
przyłączeniowej, której, warunki przyłączenia są częścią integralną. Są to na ogół
warunki ultimatywne – normalna praktyka monopolisty. Jeśli odbiorca godzi się na
przedstawione warunki i podpisze umowę przyłączeniową, wówczas dochodzi do
skutku przyłączenie urządzeń i instalacji odbiorcy do sieci dystrybucyjnej przedsiębiorstwa energetycznego. Jeśli takiej zgody ze strony odbiorcy nie ma, wówczas
przedsiębiorstwo energetyczne odmawia przyłączenia. Odbiorca może wystąpić na
drogę postępowania odwoławczego, w pierwszej kolejności do Prezesa Urzędu Regulacji
Energetyki; w następnej na drogę postępowania sądowego. W postępowaniu tym,
42
Prawo energetyczne
drobny odbiorca (np. właściciel mieszkania) w starciu z przedsiębiorstwem dysponującym wieloma prawnikami i fachowcami oraz dużym kapitałem nie może liczyć
na szybkie rozstrzygnięcie sporu. Z góry może założyć, że proces odwoławczy będzie
trwał latami, a on, np. po wprowadzeniu się do mieszkania, które dopiero co kupił,
potrzebuje energię elektryczną tu i teraz. Odbiorca ponownie jest w położeniu przymusowym, ale tym razem już z woli przedsiębiorstwa energetycznego. Mając w perspektywie wieloletni proces odwoławczy, pozostając w tym czasie bez energii elektrycznej lub zgodę na niekorzystne dla niego warunki umowne, ale z perspektywą
szybkiego przyłączenia, zmuszony jest wybrać to drugie.
Selektywność jest pojęciem na tyle specjalistycznym, że jest ono obce nawet
niektórym utytułowanym fachowcom elektrykom zajmującym się projektowaniem
i eksploatacją instalacji elektrycznych, co z dużym zażenowaniem przyznaję. Rzecz
jasna, że konsumenci, w większości, nie znają tego pojęcia i nie zdają sobie sprawy z proponowanych postanowień umownych, i działają w zaufaniu, że nie będą dla
nich niekorzystne; nie wiedzą jakie jest praktyczne znaczenie selektywności zabezpieczeń podczas użytkowania instalacji elektrycznej; nie wiedzą, że czeka ich
mitręga i dodatkowe koszty, jeśli zabezpieczenie przedlicznikowe będzie działać
nieselektywnie, a jeśli już ta mitręga ich dotknie, to myślą, że tak ma być, że nie może
być inaczej. Dlatego też z ufnością przyjmują narzucone im jednostronnie warunki
przyłączenia i bez zastrzeżeń podpisują narzuconą im umowę przyłączeniową.
Od lat zadaję sobie pytanie, jak to jest możliwe, aby we współczesnym państwie
prawa, w którym ponoć słabszy jest chroniony przed silniejszym, przedsiębiorstwa
energetyczne działały według ustalanych przez siebie i dla siebie korzystnych własnych
praw, z naruszeniem praw swoich kontrahentów. Jak długo będzie trwał ten stan rzeczy.
7. Literatura
1. Bożentowicz M., Bożentowicz L.: Przyłączenie obiektów budowlanych do elektroenergetycznych sieci niskiego napięcia w świetle obowiązującego prawa budowlanego i prawa energetycznego. Miesięcznik INPE nr 75, 2005 r.
2. Malinowski T.: Absurdalne warunki przyłączenia odbiorcy do sieci elektroenergetycznej.
Miesięcznik INPE nr 45, 2002 r.
3. Markiewicz H.: Kryteria wymiarowania instalacji elektrycznych uwzględniające wymagania
techniczne oraz niezawodność zasilania i jakość energii. Miesięcznik INPE nr 41, 2001 r.
4. Markiewicz H.: Niezawodność dostawy i jakość energii elektrycznej jako kryteria wyznaczające sposoby zasilania odbiorców i wykonania instalacji elektrycznych. Miesięcznik INPE
nr 50, 2003 r.
5. Markiewicz H.: Prezentacja i komentarz wymagań zawartych w warunkach technicznych jakim
powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie w zakresie elektryki. Miesięcznik INPE nr 71,
2005 r.
6. Markiewicz H.: Instalacje elektryczne w budynkach mieszkalnych. Podstawy planowania i obliczeń. Podręcznik INPE dla Elektryków. Zeszyt 7, 2005 r.
7. Markiewicz H.: Sieci i instalacje elektroenergetyczne w zakładach przemysłowych. Podręcznik
INPE dla elektryków. Zeszyt 13, 2007 r.
8. Musiał E.: Znowelizowane warunki techniczne dla instalacji elektrycznych w budynkach. Miesięcznik INPE nr 48, 2002 r.
9. Musiał E.: Dobezpieczanie ograniczników przepięć. Miesięcznik INPE nr 76-77, 2006 r.
10. Wolski M.: O przyłączach w świetle przepisów i polityki Zakładu Energetycznego (art. dyskusyjny). Miesięcznik INPE nr 80-81, 2006 r.
Nr 128
43