nieodpłatnie w formacie PDF
Transkrypt
nieodpłatnie w formacie PDF
analiza dynamiczna zakłóceń występujących w sieci elektroenergetycznej Index Copernicus: 3,69; punkty MNiSW: 5 styczeń-luty 2015 (131) e-mail: [email protected] www.elektro.info.pl 1/2 Nakład 9,5 tys. egz. ISSN 1642-8722 indeks 373761 Cena 13,00 zł (w tym 5% VAT) ENERGETAB, HALA K, STOISKO 15 odporność systemów zasilania gwarantowanego nowe wymagania norm dotyczących rozdzielnic i sterownic nn GRUPA • Szczegó³owe informacje w Internecie na stronie www.ndn.com.pl • Szczegó³owe informacje w Internecie na stronie www.ndn.com.pl • Szczegó³owe informacje w Internecie na stronie www.ndn.com.pl • Szczegó³owe informacje w Internecie na stronie www.ndn.com.pl • Szczegó³owe informacje w Internecie na stronie www.ndn.com.pl • Szczegó³owe informacje w Internecie na stronie www.ndn.com.pl • Szczegó³owe informacje w Internecie na stronie www.ndn.com.pl PoMOCne w działaniu Rewelacja cenowa Charakterystyka - PC5000a Odczyt 50000 i 500000 na zakr. DCV i Hz; Odświeżanie: odczyt 4 4/5 cyfry – 5 razy/s odczyt 5 4/5 cyfry – 1,25 razy/s True RMS (pomiar rzeczywistej wartości skutecznej) dla AC / AC+DC Dokładność na zakresie DCV 0,03% System PC Link® - współpraca z komputerem PC (interfejs RS232 lub USB2) Pomiar pojemności Pomiar częstotliwości Pomiar częstotliwości sygnałów cyfrowych Kompensacja rezystancji przewodów pomiarowych Pomiar poziomu (dBm) Pomiar wypełnienia impulsów Pomiar pętli prądowej (%4-20mA) Test diod i akustyczny test ciągłości Pamięć wartości maksymalnej i minimalnej (MAX/MIN) Pomiar wartości szczytowych (Peak Hold) Automatyczny dobór zakresu Automatyczny wyłącznik zasilania Współpraca z komputerem (oprogramowanie oraz kabel jest wyposażeniem opcjonalnym) PC 5000a cena 1 szt. 450 zł + vat cena przy 3 szt. 400 zł + vat/1 szt. Charakterystyka - APPA 30R Maksymalny odczyt 4000 Automatyczny dobór zakresu Podwójny czujnik Halla Cęgi ze stali niklowej Pomiar prądu AC/DC do 300A i napięcia AC/DC do 600 V 0,5% dokładnoœæ pomiaru napięcia stałego 1,5% dokładnoœæ pomiaru napięcia zmiennego 1,0% dokładnoœæ pomiaru prądów stałych i zmiennych 0,9% dokładnoœæ pomiaru rezystancji Akustyczny test ciągłoœci Przycisk zerowania zakresu Pamięć pomiaru bieżącego i maksymalnego Średnica mierzonego przewodu do 22mm Ochrona przed przepięciami do 600V na każdym zakresie Odporność na upadek z wysokości do 1,4m Izolowane gniazda wejściowe Ergonomiczna obudowa Zgodny z normą IEC 1010-1 CAT II 600V DS1054Z: 50MHz, 4 kanały 1 GSa/s, 12 Mpkt, USB, 7" Charakterystyka Pasmo: 50 MHz 4 kanały Maks. częstość próbkowania do 1 GSa/s Pamięć akwizycji do 12 Mpkt / opcjonalnie do 24 Mpkt Innowacyjna technologia „UltraVision”` Odświeżanie z częstotliwością do 30 000 przebiegów na sekundę Nagrywanie do 60 000 ramek przebiegów w czasie rzeczywistym (opcja) Niski poziom szumu, zakres dynamiki: 1 mV/dz do 10V/dz Opcjonalne wyzwalanie i dekodowanie magistral szeregowych (RS232, I2C, SPI) Wiele poziomów jasności wyświetlanych przebiegów Interfejsy komunikacyjne: USB Host i Device, LAN (LXI), AUX, USB-GPIB (opcja) Kompaktowe wymiary, mały ciężar, łatwa obsługa 7-calowy ekran TFT (800x480) WVGA Pasmo analogowe Liczba kanałów analogowych Maks. częstość próbkowania Maks. pojemność pamięci Częstość odświeżania Dokładność podstawy czasu Dryft podstawy czasu Zakres podstawy czasu Impedancja wejściowa Skala osi pionowej Dokładność wzmocnienia DC Ogranicznik pasma Rejestracja w czasie rzeczywistym, odtwarzanie, analiza przebiegów Standardowe tryby wyzwalania Charakterystyka - APPA 135 Maksymalny odczyt 10000 Bargraf 60 segmentów Odczyt AC i AC+DC TrueRMS Automatyczny wykrywanie AC/DC 1000V i dobór zakresu Odświeżanie wskazania 3x na sek. Pomiar mocy i współczynnika mocy Zakres DCμA Licznik częstotliwości Pomiar temperatury, pojemności, rezystancji Pomiar harmonicznych do 25 i zniekształceń Zbliżeniowe wykrywanie przewodu pod napięciem Akustyczny test ci¹głości, test diody, Auto Ohm Pamięć pomiaru bieżącego Data HOLD i maks./min. Peak HOLD Filtr dolnoprzepustowy Prąd rozruchowy, wskaźnik kolejności faz Średnica mierzonego przewodu do 37 mm Odporność na upadek z wysokości do 1,2 m Zgodny z normą IEC 61010-1 CAT. IV 600V / CAT. III 1000V APPA 30R cena: 300 zł + vat APPA 135 cena: 450 zł + vat Opcjonalne tryby wyzwalania Dekodowanie standardowe Dekodowanie opcjonalne Funkcje matematyczne Pomiary automatyczne Interfejsy komunikacyjne Ekran Wymiary Masa Sondy pomiarowe w standardzie 50 MHz 4 1 GSa/s (1 kanał), 500 MSa/s (2 kanały), 250MSa/s (3/4 kanały) standardowo: 12 Mpkt (1 kanał), 6 Mpkt (2 kanały), 3 Mpkt (3/4 kanały) opcjonalnie: 24 Mpkt (1 kanał), 12 Mpkt (2 kanały), 6 Mpkt (3/4 kanały) do 30 000 wfms/s (przebiegów/s) ≤ ±25 ppm ≤ ±5 ppm/rok 5 ns/dz ~ 50 s/dz (1 MΩ ±2%)⎟⎪ (13 pF ±3 pF); 1 mV/dz do 10 V/dz ±2% pełnej skali (1 kanał); ±3% pełnej skali (2, 3, 4, kanały) 20 MHz do 60 000 ramek (opcja) Edge, Pulse Width, Slope, Video, Pattern, Duration RS232, I2C, SPI, Runt, Windows, Nth Edge, Delay, Time out magistrala równoległa magistrale szeregowe: RS232, I2C, SPI A+B, A-B, AxB, A/B, FFT, AND, OR, NOT, XOR, Diff, Intg, Lg, Sqrt Vpp, Vamp, Vmax, Vmin, Vtop, Vbase, Vavg, Vrms, Vavg jednego okresu, Vrms jednego okresu, przerost, przedrost, obszar, obszar okresu, częstotliwość, okres, czas narastania i opadania, +Width, -Width, +Duty, -Duty, opóźnienie A→B zbocza narastającego, opóźnienie A→B zbocza opadającego, przesunięcie fazy A→B zbocza narastajacego, przesunięcie fazy A→B zbocza opadającego USB Host, USB Device, LAN(LXI), wyjście AUX (Trig Out, Pass/Fail), konwerter USB-GPIB (opcja) 7,0” TFT LCD, WVGA (800x 480), 64 poziomów jasności przebiegu (Sz. x Wys. x Gł.) 313,1 mm x 160,8 mm x 122,4 mm 3,2 kg ±0,2 kg (bez opakowania) 150 MHz sonda pasywna RP2200: 4 komplety; 1300 zł + vat ® 02-784 Warszawa, ul. Janowskiego 15 tel./fax (22) 641-15-47, 644-42-50 http://www.ndn.com.pl e-mail: [email protected] spis treści s. 24 s. 66 s. 40 od redakcji 6 piszą dla nas 8 po godzinach 10 e.nowości 12 e.informuje 13 e.fotoreportaż 18 e.normy 86 wielcy elektrycy 87 e.dystrybucja 88 e.recenzja 89 e.krzyżówka 90 instalacje elektroenergetyczne Karol Kuczyński nowe wymagania norm dotyczących rozdzielnic i sterownic nn (część 1.) Leszek Halicki miernik mocy HIOKI PW3365-20 prezentacja 56 inteligentny budynek Andrzej Książkiewicz zastosowanie systemów automatyki budynkowej w obiektach wielkopowierzchniowych 58 automatyka Karol Kuczyński podstawowe parametry paneli operatorskich 64 Karol Kuczyński przegląd paneli operatorskich/sterujących 66 systemy gwarantowanego zasilania 20 Wiktor Suliga prezentacja IP BUS – układ zasilania gwarantowanego Karol Kuczyński zestawienie rozdzielnic nn – podstawowe parametry 24 Dominik Czado prezentacja rozdzielnice nn i obudowy aluminiowe w II klasie ochronności 40 przeznaczony dla obiektów typu Data Center 68 Mirosław Miegoń odporność systemów zasilania gwarantowanego na awarie (część 1.) 70 Konrad Gurtat prezentacja systemy zasilania gwarantowanego na najwyższym sieci elektroenergetyczne poziomie niezawodności 73 Adrian Halinka, Piotr Rzepka, Mateusz Szablicki zmienność napięć stacji WN/SN z przyłączonymi źródłami wiatrowymi (część 1.) Rittal Rittal i Centrum Informatyczne Świerk – 42 prezentacja superkomputer już działa! 45 napędy i sterowanie Jerzy Szymański zaburzenia doziemne przemienników częstotliwości w układach kolejowych 74 Marcin Steczek, Adam Szeląg impedancja wejściowa pojazdu trakcyjnego jako kryterium spełnienia wymagań kompatybilności w systemie trakcji elektrycznej DC fotowoltaika 46 Tomasz Bakoń wpływ produkcji i recyklingu elektrowni jakość energii elektrycznej fotowoltaicznych na środowisko Radosław Wiśniewski, Zbigniew Skibko analiza dynamiczna zakłóceń występujących w sieci elektroenergetycznej 4 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 52 78 Gustaw Mazurek prognozowanie produkcji energii w domowej mikroelektrowni słonecznej 82 & ZP A Ardetem&ZPAS Sp. z o.o. RDETEM S ® O F E R TA : ul. Słupiecka 14 57-402 Nowa Ruda Tel./faks 74 872 47 06, 74 872 74 67 e-mail: [email protected] www.ardetem.com.pl POMIAR PARAMETRÓW SIECI PRĄDU PRZEMIENNEGO AC Wizualizacja i transmisja pomiarów PECA 11D – Analizator zakłóceń ANALIZATOR PECA 15/17 • • • • • • • • • • • • • Pomiar parametrów w sieci 1-fazowej i 3-fazowej symetrycznej i niesymetrycznej Rejestracja parametrów zgodnie z normą EN 50160 Rejestracja przebiegu po wystąpieniu zakłócenia (10 okresów przed i 10 po) Zapis parametrów w okresie 1 tygodnia Pomiar harmonicznych prądu i napięcia do 32. rzędu Graficzny ekran LCD, podświetlany Uniwersalne napięcie zasilania: 20-270 Vac / 20-300 Vdc Analiza harmonicznych Wymiary: 96 x 96 x 108 mm Pomiar w sieci jednofazowej i trójfazowej 1 wyjście RS-485 w standardzie (PECA 15) 2 wyjścia RS-485 w standardzie (PECA 17) Opcje: 1 wyjście analogowe, 2 wyjścia przekaźnikowe, analiza harmonicznych do 50. harmonicznej • Wymiary: 96 x 96 x 86 mm PECA 11 – Analizator parametrów sieci AC • • • • • Pomiar parametrów sieci 1-fazowej i 3-fazowej symetrycznej i niesymetrycznej Pomiar prądów w sieci 1-fazowej Graficzny ekran LCD, podświetlany Uniwersalne napięcie zasilania: 20-270 Vac / 20-300 Vdc Możliwe opcje: analiza harmonicznych (do 50.), 1 lub 3 wyjścia analogowe, 2 lub 5 wyjść przekaźnikowych, wyjście Ethernet, pamięć pomiarów z zegarem, wyjście Profibus • NOWOŚĆ protokół transmisji IEC 61850 PRZETWORNIKI POMIAROWE: TAI60 TRM2 TRM4 • Pomiar prądu, napięcia AC • 1 lub 2 wyjścia analogowe, 2 wyjścia przekaźnikowe • Uniwersalne napięcie zasilania: 20-270 Vac / 20-300 Vdc • Pomiar parametrów w sieci 1-fazowej lub 3-fazowej symetrycznej • Opcje: wyjścia analogowe, przekaźnikowe, RS-485, pomiar harmonicznych, wyjście Profibus • Uniwersalne napięcie zasilania: 20-270 Vac / 20-300 Vdc -TRM2 • Pomiar parametrów w sieci 1-fazowej lub 3-fazowej symetrycznej i niesymetrycznej • Opcje: wyjścia analogowe (do 5), przekaźnikowe, RS-485, pomiar harmonicznych, wyjście Ethernet, wyjście Profibus • Uniwersalne napięcie zasilania: 20-270 Vac / 20-300 Vdc –TRM4 POMIAR PARAMETRÓW TECHNOLOGICZNYCH Programowane przetworniki TPI 4001 Programowane przetworniki TPI 400/450/401/451 • Wejście stałoprądowe: +/-20 mA, +/-300 V, Pt100, Ni100, termopary, rezystancja • Programowane z PC lub z mikrokonsoli • Uniwersalne napięcie zasilania: 20-270 Vac / 20-300 Vdc • Wymiary: 22,5 x 75 x 120 mm • Czas odpowiedzi: programowalny, minimalny 5 ms • Wyjścia: analogowe, 2 przekaźnikowe, RS-485 • • • • • • • Wejście stałoprądowe: +/-20 mA, +/-300 V (TPI 400/450/401/451) Wejście Pt100, Ni100, termopary, rezystancja (TPI 401/451) Programowane z PC lub z mikrokonsoli Uniwersalne napięcie zasilania: 20-270 Vac / 20-300 Vdc Wymiary: 22,5 x 75 x 120 mm Czas odpowiedzi: 150 ms Wyjścia: 1 analogowe (TPI400/401), 2 analogowe (TPI 451), 2 przekaźnikowe, RS-485 TABLICOWE MIERNIKI CYFROWE DIP 400/401/402 – sygnały DC, temperatura DIS 2, 3, 4, 6 – pomiar sygnałów DC i AC, temperatura • Pomiary sygnałów stałoprądowych: +/-20 mA, +/-300 V (DIP 400/401/402) • Pomiar temperatury z sondą Pt100, Ni100 lub termopar (DIP 401/402) • Pomiar sygnałów z czujników rezystancyjnych lub potencjometrycznych (DIP 402) • Pomiar sygnałów stałoprądowych +/-100 mV, +/-1 V, +/-10 V, +/-300 V, +/-0/20 mA (DIS 2, DIS 4) • Pomiar temperatury z czujników PT100, Ni100, termopar (DIS 3, DIS 4) • Pomiar sygnałów zmiennych 1 A lub 5 A albo 150 V lub 500 V (DIS 6) • Zasilanie uniwersalne 20 do 270 Vac, 20 do 300 Vdc DIP 406 – mostki tensometryczne • Pomiary sygnałów z czujników tensometrycznych • Zasilanie mostka • 3 rodzaje tarowania Dla wszystkich mierników typu DIP można zainstalować wyjście analogowe, przekaźnikowe, RS-485, linijkę typu bargraf. NOWOŚĆ! DIP 605/605C – miernik częstotliwości/licznik • • • • Miernik częstotliwości – DIP 605 DIP 605C dodatkowe wejście zliczające Różnego rodzaju sygnały wejściowe Obsługa enkoderów z rozróżnianiem kierunku POSIADAMY RÓWNIEŻ PRZETWORNIKI, DETEKTORY PROGOWE, SEPARATORY PĘTLI I SYGNAŁÓW STYKOWYCH ORAZ MIERNIKI CYFROWE DO STREFY ISKROBEZPIECZNEJ (CERTYFIKAT ATEX) Drodzy Czytelnicy Witam Państwa w pierwszym numerze „elektro.info” w 2015 roku, który tym razem poświęciliśmy tematyce ogólnoelektrycznej. Coraz powszechniejsze stają się przydomowe elektrownie fotowoltaiczne, służące do wspomagania podstawowego źródła zasilania, którym jest System Elektroenergetyczny. Instalowane na dachach budynków panele fotowoltaiczne przyłączane do wspólnej instalacji odbiorczej oprócz zalety, jaką jest dostarczanie „darmowej energii elektrycznej”, stwarzają nowe źródło zagrożeń, które może powstać podczas pożaru budynku. Nierozpoznany jest również problem ochrony przeciwporażeniowej przy zasilaniu instalacji odbiorczej z tych źródeł. Pojawiające się problemy generują potrzebę opracowania metodyki ich neutralizacji, o której będziemy pisali w następnych numerach. W nowo tworzonych warunkach, w których odbiorca zmienia się w prosumenta, nie bez znaczenia pozostaje automatyka budynkowa, która zaczyna odgrywać coraz większą rolę w instalacjach elektrycznych budynków. Niepokojący jest jednak wskaźnik pożarów budynków, których przyczyną była niesprawna instalacja elektryczna lub przyłączone do niej urządzenia elektryczne. W Polsce jest ona powodem 22% wszystkich pożarów powstających w ciągu roku. Równie wysoki jest wskaźnik śmiertelnych porażeń prądem elektrycznym przy eksploatacji instalacji oraz urządzeń elektrycznych niskiego napięcia. Brak zainteresowania tym problemem ze strony władz państwowych powoduje, że coraz częściej w miejscach publicznych spotykamy zdewastowane czynne urządzenia elektryczne. Zamiast rzetelnych kontroli wprowadza się coraz nowsze przepisy, co powoduje, że wiele z nich nabiera martwego charakteru. Podobnie niezliczona liczba norm przedmiotowych, ogłaszanych przez Polski Komitet Normalizacyjny, bez przerwy modyfikowanych, nie ułatwia projektowania ani wykonawstwa. Zmusza wręcz do poszukiwania prostszych i tańszych rozwiązań, które nie zawsze są zgodne ze sztuką i budzą szereg kontrowersji podczas późniejszej eksploatacji, niejednokrotnie stwarzając zagrożenia porażeniowe oraz pożarowe. W numerze znajdą Państwo szereg interesujących artykułów poświęconych różnorodnej tematyce z zakresu elektroenergetyki. Gustaw Mazurek (Politechnika Warszawska) prezentuje prognozę produkcji energii elektrycznej w domowej mikroelektrowni (s. 82). Uzupełnieniem tego artykułu jest artykuł Tomasza Bakonia (SGGW) poświęcony wpływowi produkcji i recyklingu elektrowni fotowoltaicznych na środowisko (s. 78). Podstawowe zagadnienia automatyki budynkowej w rozległych obiektach na przykładzie systemów KNX i LCN opisał Andrzej Książkiewicz (Politechnika Poznańska) (s. 58). Adam Szeląg (Politechnika Warszawska) i Marcin Steczek (Politechnika Łódzka) wyjaśnili zastosowanie filtrów w podstacjach trakcji kolejowej (s. 46). Zmienność napięć w stacjach WN/SN z przyłączonymi źródłami napędzanymi energią wiatru, opisali pracownicy Politechniki Śląskiej: Adrian Halinka, Mateusz Szablicki oraz Piotr Rzepka (s. 42). Uzupełnieniem tego artykułu jest artykuł Zbigniewa Skibko oraz Radosława Wiśniewskiego poświęcony analizie dynamicznej zakłóceń występujących w sieci elektroenergetycznej (s. 52). Jerzy Szymański tym razem opisał problematykę zwarć doziemnych w falownikach (s. 74). W numerze znajdą Państwo również zestawienie wybranych rozdzielnic nn poprzedzone artykułem Karola Kuczyńskiego, który poświęcony został zmianom w normalizacji dotyczącej rozdzielnic nn (s. 20). Uzupełnieniem numeru jest kolejna porcja zdjęć obrazujących zagrożenia stwarzane przez instalacje oraz urządzenia elektryczne, których stan wynika z lekceważącego podejścia właścicieli lub zarządców do problematyki bezpieczeństwa (s. 18). Nie zabrakło też informacji o nowościach rynkowych, zmianach w normalizacji oraz relacji z imprez branżowych, w których uczestniczyła nasza redakcja. Zapraszam do lektury. 6 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 520 VA – 720 VA Zaawansowany układ zarządzania energią w akumulatorach piszą dla nas dr inż. Gustaw Mazurek Absolwent Wydziału Elektroniki i Technik Informacyjnych Politechniki Warszawskiej (2004), doktor nauk technicznych (2009). Laureat I miejsca w ogólnopolskim konkursie Fundacji Wspierania Rozwoju Radiokomunikacji i Technik Multimedialnych na najlepszą pracę doktorską (2009). Obecnie pracuje jako adiunkt w Instytucie Systemów Elektronicznych Politechniki Warszawskiej. Jego zainteresowania naukowe obejmują: cyfrowe przetwarzanie sygnałów, radiokomunikację, radiolokację, systemy identyfikacji radiowej (RFID), systemy mikroprocesorowe i struktury programowalne (FPGA). Aktualnie prowadzi badania niezawodności i dostępności fotowoltaicznych źródeł zasilania w instalacjach wyspowych oraz w systemach łączności bezprzewodowej. dr inż. Marcin Steczek Absolwent Wydziału Elektrotechniki i Elektroniki Politechniki Łódzkiej. Stopień doktora uzyskał w 2012 roku. Od 2013 roku pracuje na stanowisku adiunkta w Instytucie Elektroenergetyki w Zakładzie Transportu i Przetwarzania Energii. W pracy naukowej zajmuje się problemami kompatybilności pomiędzy pojazdem trakcyjnym i układem zasilania i urządzeniami systemu sterowania ruchem kolejowym, zagadnieniem wyznaczania impedancji wejściowej elektrycznych pojazdów trakcyjnych wyposażonych w półprzewodnikowe układy napędowe, modelowaniem obwodów głównych pojazdów trakcyjnych do obliczeń stanów ustalonych. Autor i współautor szeregu publikacji i referatów wygłoszonych na konferencjach międzynarodowych i krajowych. Prowadzi również zajęcia dydaktyczne z zakresu zagadnień zabezpieczeń w elektroenergetyce przemysłowej, informatyki, zasilania i podstaw trakcji elektrycznej oraz sterowania ruchem kolejowym. dr hab. inż. Adam Szeląg, prof. nzw. Politechniki Warszawskiej Specjalista z zakresu szeroko pojętej trakcji elektrycznej, autor kilku monografii i podręczników oraz ponad 200 artykułów i referatów konferencyjnych z zakresu trakcji miejskiej i kolejowej. Współorganizator konferencji Modern Electric Traction (MET). Kierownik i wykonawca ponad 150 prac naukowo-badawczych i projektowo-wdrożeniowych (w tym 3 patentów) dla sektora transportu elektrycznego. Promotor 4 doktorów i kilkudziesięciu dyplomantów w Zakładzie Trakcji Elektrycznej (którego przez 5 lat był kierownikiem) Instytutu Maszyn Elektrycznych (którego dyrektorem jest od 2008 r. ) w Politechnice Warszawskiej. Członek Komitetu Elektrotechniki PAN (przew. Sekcji Trakcji Elektrycznej), rad naukowych konferencji, jednostek naukowo-badawczych. Wyniki jego prac były wielokrotnie nagradzane m.in. nagrodą Premiera RP, Ministra Transportu, Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego, tytułem Człowiek Roku – Przyjaciel Kolei, nagrodami za innowacyjność, medalami SEP. 8 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l s. 52 s. 70 s. 20 GRUPA MEDIUM Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp. k. 04-112 Warszawa, ul. Karczewska 18 tel. 22 810 65 61, faks 22 810 27 42 [email protected] www.elektro.info.pl REDAKCJA Redaktor naczelny JULIAN WIATR [email protected] Sekretarz redakcji ANNA KUZIEMSKA [email protected] (redaktor językowy) Redakcja KAROL KUCZYŃSKI [email protected] (redaktor tematyczny) EMILIA SOBIESIAK [email protected] (redaktor www) JACEK SAWICKI [email protected] (redaktor tematyczny) AGATA KENDZIOREK-SKOLIMOWSKA (redaktor statystyczny) REKLAMA I MARKETING tel./faks 22 810 28 14 Dyrektor ds. marketingu i reklamy JOANNA GRABEK [email protected] tel. 0 600 050 380 KOLPORTAŻ I PRENUMERATA tel./faks 22 810 21 24 Dyrektor ds. marketingu i sprzedaży MICHAŁ GRODZKI [email protected] Specjalista ds. dystrybucji ANETA KACPRZYCKA [email protected] Specjalista ds. prenumeraty ANNA SERGEL [email protected] ADMINISTRACJA Główna księgowa BARBARA PIÓRCZYŃSKA [email protected] HR DANUTA CIECIERSKA [email protected] SKŁAD I ŁAMANIE Studio graficzne Grupy MEDIUM DRUK Zakłady Graficzne Taurus Redakcja zastrzega prawo do adiustacji tekstów. Nie zwraca tekstów niezamówionych. Nie ponosi odpowiedzialności za treść reklam i ogłoszeń oraz ma prawo odmówić publikacji bez podania przyczyn. Wszelkie prawa zastrzeżone © by Grupa MEDIUM. Czasopismo znajduje się na liście czasopism punktowanych Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Lista recenzentów merytorycznych dostępna jest na stronie www.elektro.info.pl. Wersja pierwotna czasopisma – papierowa. jest członkiem Izby Wydawców Prasy – ISSN 1642-8722 indeks firm 10 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l w styczniu i lutym R ok 2015 przywitaliśmy tematyką instalacji elektrycznych w obiektach budowlanych. Julian Wiatr omówił zasilanie budynków użyteczności publicznej oraz budynków mieszkalnych w energię elektryczną. O bezpieczeństwie użytkowania instalacji elektrycznych w Polsce przeczytaliśmy w artykule Radosława Lenartowicza. Karol Kuczyński opisał kontrole i sprawdzenia okresowe instalacji elektrycznych w obiektach budowlanych. Na temat instalacji elektrycznych na terenach budów przeczytaliśmy w artykule Lecha Danielskiego i Janusza Koniecznego. Następnie Karol Kuczyński przedstawił przykłady oznaczania kabli i przewodów oraz omówił zagadnienia wybrane rozłączników i bezpieczników nn. Na stronie przeczytać mogliśmy również o nowoczesnych możliwościach poprawy efektywności pracy sieci poprzez wykorzystanie danych z systemów GIS i AMI. Miesiąc zakończyliśmy artykułem Grzegorza Hołdyńskiego i Zbigniewa Skibko na temat doboru przewodów i kabli zasilających budynki biurowe. W lutym skupimy się na zagadnieniach związanych z oświetleniem. Dariusz Kamiński opisze oświetlenie na placu budowy, a Karol Kuczyński omówi temat zarządzania oprawami. Na temat zarządzania eksploatacją oświetlenia zewnętrznego w zakładach przemysłowych napisze Waldemar Jasiński. W drugiej połowie lutego w artykule Karola Kuczyńskiego przeczytamy o oprawach oświetlenia awaryjnego i ewakuacyjnego. Miesiąc zakończymy artykułem Wiesławy Pabjańczyk na temat inteligentnych instalacji oświetlenia wnętrz w kontekście zmian normy PN-EN 12464-1. Zachęcamy czytelników strony internetowej do rozwiązania krzyżówki, w której nagrodą jest zestaw wkrętaków Wera Kraftform Plus 100, ufundowany przez sklep internetowy Profitechnik. Krzyżówka dostępna jest na stronie internetowej www.krzyzowka.elektro.info.pl. Tekst Emilia Sobiesiak Rys. Robert Mirowski ABB 24 AG IT PROJECT 73 AGREGATY POLSKA 92 A-LANTEC 9 APATOR CONTROL 24, 25 APATOR 11 ASTOR 66 AUTOMATEX 23 BELMA 77 BEMKO 12 COMAP 53 EATON ELECTRIC 26, 67 ELEKTROBUDOWA 25 ELEKTROMONTAŻ POZNAŃ 27 ELEKTROTIM 39 ELMARK 67 ETA 7 ETI POLAM 28, 33 FLIPO ENERGIA 13 GE POWER CONTROLS 29 GPH 70 HAGER POLO 27 HULANICKI BEDNAREK 29 KABEL 2015 79 LABIMED 56, 57 LEGRAND 30 MAS 68 MERAWEX 71 NDN 2 PHOENIX CONTACT 67 PRE EDWARD BIEL 1, 12, 30, 31, 40 PROFITECHNIK 12, 90 RADIOLEX 12, 31 RELPOL 3 REVICO 32, 33 RITTAL 31, 45, 82, 83 SABAJ SYSTEM 34 SBT 72 SCHNEIDER ELECTRIC POLSKA 35 SCHRACK TECHNIK POLSKA 35 SILCO 51 SPIN 36, 37 TARGI AUTOMATICON 2015 65 TARGI ELEKTROTECHNIKA 2015 17 TARGI EXPOPOWER 2015 81 VER-TOM 37 ZPAS&ARDETEM 5 ZPAS-NET 38 ZPrAE 91 ZPUE 38, 39 nowości mosiężne zaciski śrubowe VLM i ZLM złączki zaciskowe BEMKO F zybkozłączki serii P031/ P302 produkcji BEMKO przystosowane są do wykonywania instalacji oświetleniowych bądź też innych prac elektroinstalacyjnych. Od strony instalacji mamy możli wość podłączenia przewodu o przekroju (0,75÷2,5) mm2 – złączka P031 lub 2×(0,75÷2,5) mm2 – złączka P032, natomiast od strony oprawy linki o przekroju (0,5÷2,5) mm2. Dzięki ich budowie możemy w szybki i bezpieczny sposób łączyć poszczególne obwody elektryczne. Obudowa w kolorze irma PRE Edward Biel od 2015 roku wprowadza na rynek nowe serie zacisków śrubowych typu VLM i ZLM. Zaciski wykonane są z lanego mosiądzu pokrytego powłoką cynową. Zacisk VLM przeznaczony jest stosowania w aparatach niskonapięciowych o prądzie znamionowym do 1250 A, natomiast zacisk ZLM – do 1600 A. Zaciski przeznaczone są dla żył kabli sektorowych wielodrutowych, sektorowych pełnych, okrągłych wielodrutowych i okrągłych pełnych. Zacisk typu VLM umożliwia przyłączenie przewodów o przekroju 35–300 mm2, za pomocą klucza imbusowego. Zacisk ty pu ZLM pozwala na przyłączenie 6 przewodów o przekroju 2×35 – 30 0 m m 2 . Jest montowany bezpośrednio na szyny prądowe za p omo c ą ś r u b y M16. Zaciski typu VLM i ZLM są wykonane z mosiądzu, odlanego metodą zalewania grawitacyjnego, zapewniającego bardzo dobrą przewodność prądową. Charakteryzują się bardzo wysoką wytrzymałością mechaniczną (m.in. wysokim momentem dokręcania), wielokrotnie przewyższającą obecnie stosowane zaciski aluminiowe typu V. Mają bardzo dobrą powierzchnię styku i strukturę materiału, co nie powoduje wysokich wzrostów temperatur przy większych obciążeniach. Są również odporne na korozję oraz zużycie. uniwersalne stoły montażowe U niwersalne stoły montażowe są now y mi produktami firmy Radiolex przeznaczonymi dla monterów elektr ycznych płyt montażowych. W 2015 roku wprowadzono do sprzedaży dwa rodzaje stołów. Pierwszy, w wersji podstawowej, ma stałe pole robocze o wymiarze maks. 1000×1900 mm oraz skokową możliwość regulacji kąta jego pochylenia. Drugi, w wersji Premium, ma pole robocze regulowane w zakresie szer. 1000– 15 0 0 m m × d ł . 145 0 – 1900 mm oraz możliwość płynnej regulacji kąta nachylenia. Konstrukcje sto- 12 łów w ykonane są ze stali, a w ysuwane w ysięgniki z systemowych profili aluminiowych. Obie wersje mają możliwość rozbudowy funkcjonalności, tak aby zaspokoić oczekiwania wymagającego użytkownika. Podstaw y ramy są na kółkach z możliwością blokowania. Proponowane rozwiązania zapewniają poprawę warunków pracy pracowników zgodnie z wymaganiami ergonomii i BHP. w w w. e l e k t r o . i n f o . p l S białym, wykonana z tworzywa o klasie palności UL 94V2, jest wyposażona w okienko służące do „kontroli fazy”. Zaciski wewnętrzne wykonane z niklowanego mosiądzu pozwalają na wykorzystanie w instalacjach o napięciu do 450 V i prądzie do 24 A. Szybkozłączki wykonane są zgodnie z norm a m i P N - E N: 6 0 9 9 8 -1 i 60998-2-2. Mają również certyfikat VDE. Wera Kraftform Plus 100 Z estaw profesjonalnych wkrętaków izolowanych firmy Wera to wyjątkowa propozycja, której szczególne zalety z zakresu bezpieczeństwa z pewnością docenią profesjonaliści z branży elektrycznej. W skład zestawu wchodzą wkrętaki izolowane do śrub i wkrętów z nacięciem prostym (z rowkiem) i gniazdem krzyżowym Phillips (PH) lub Pozidriv (PZ). Narzędzia te sprawdzone zostały podczas indywidualnych testów na wytrzymałość dielektryczną przeprowadzanych przez firmę Wera. Dzięki temu użytkownik ma pewność, że właściwości izolacyjne przyrządu zostały dokładnie sprawdzone i gwarantują bezpieczeństwo pracy pod napięciem 1000 V, zgodnie z normą PN-EN 60900. Dodatkowym atutem narzędzi jest innowacyjny system Lasertip®, który zapobiega „wyślizgiwaniu” się wkrętaka z gniazda wkrę- tu. Ponadto, sześciokątny kołnierz na rękojeści wkrętaka zabezpiecza przed staczaniem się wkrętaka np. ze stołu. Warto również podkreślić, że trójkomponentowa rękojeść Wera Kraftform® Plus jest niezwykle ergonomiczna, co pozwala na ogromny komfort w trakcie pracy, a oznaczenie na niej rozmiaru i profilu ułatwia rozpoznanie narzędzia. Zestaw przydatny jest do wszelkiego rodzaju przemysłowych i warsztatowych prac montażowych czy serwisowych, a dostępny jest w sklepie internetowym www. profitechnik.pl. nr 1-2/2015 informuje II Kongres Elektryki Polskiej XX Konferencja NaukowoTechniczna Bezpieczeństwo Elektryczne ELSAF 2015 oraz X Szkoła Ochrony Przeciwporażeniowej pod patronatem „elektro.info” O dbywający się w dniach 1–2 grudnia 2014 r. w Warszawskim Domu Technika NOT II Kongres Elektryki Polskiej pt. „Elektryka i Cyfryzacja – Polska wobec wyzwań XXI wieku” był po pięciu latach najobszerniejszym przeglądem stanu i kierunków rozwoju szeroko rozumianej elektryki. Został on zorganizowany przez obchodzące w 2014 roku swoje 95-lecie Stowarzyszenie Elektryków Polskich we współpracy z Federacją Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT oraz Politechniką Warszawską, Wojskową Akademią Techniczną i Uniwersytetem Kardynała Stefana Wyszyńskiego. Głównym celem Kongresu było podjęcie prac nad przygotowaniem kompleksowego raportu przedstawiającego analizę wielu obszarów elektryki. W założeniu organizatorów Kongresu, Raport powinien stanowić wsparcie dla decydentów przy podejmowaniu działań niezbędnych dla bezpiecznego i zrównoważonego rozwoju kraju. Honorowy Patronat nad Kongresem objął Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Bronisław Komorowski. Uroczystej inauguracji dokonał dr inż. Piotr Szymczak – prezes SEP, który powitał uczestników oraz przedstawił cele Kongresu. W uroczystym otwarciu wzięli udział m.in.: rektor UKSW ksiądz prof. Stanisław Dziekoński, prof. Stanisław Wincenciak – prorektor ds. rozwoju PW, dr Ewa Mańkiewicz-Cudny – prezes FSNT NOT, prof. An- Uroczysta inauguracja II Kongresu Elektryki Polskiej przez prezesa SEP dr inż. Piotra Szymczaka drzej Jakubiak – pełnomocnik dziekana Wydziału Elektroniki PW, dr hab. Mariusz Figurski prof. WAT – prorektor ds. rozwoju, doradca Prezydenta RP Krzysztof Król oraz doradca Ministra Gospodarki Henryk Kobierański, który odczytał okolicznościowy list od wicepremiera, ministra gospodarki skierowany do uczestników i organizatorów Kongresu. Obecni byli także: prezes Urzędu Dozoru Technicznego Mieczysław Borowski, prezes Głównego Urzędu Statystycznego Janusz Witkowski, prezes Zarządu Krajowej Agencji Poszanowania Energii Zbigniew Szpak, generalny inspektor Ochrony Danych Osobowych Rafał Wiewiórkowski, prezes Polskiego Towarzystwa Informatycznego Marian Noga, przedstawiciele świata nauki z instytutów badawczych i uczelni, stowarzyszeń i organizacji branżowych, reprezentanci biznesu i świata gospodarczego oraz przedstawiciele inżynierskiego ruchu stowarzyszeniowego. Tradycyjnie Szklarska Poręba zaprasza w dniach 23–25 września 2015 r. na XX Konferencję NaukowoTechniczną Bezpieczeństwo Elektryczne ELSAF i X Szkołę Ochrony Przeciwporażeniowej. Konferencję organizuje Katedra Energoelektryki Politechniki Wrocławskiej, Patronat Honorowy sprawują Polski Komitet Bezpieczeństwa w Elektryce SEP i Stowarzyszenie Elektryków Polskich Oddział Wrocławski. Tematyka konferencji będzie obejmowała zagadnienia związane z: ochroną przed porażeniem prądem elektrycznym, ochroną przed oddziaływaniem pól elektromagnetycznych, ochroną przed oddziaływaniem elektryczności statycznej, ochroną odgromową i przepięciową, ochroną przed pożarami powodowanymi przez instalacje i urządzenia elektryczne. W ramach Szkoły Ochrony Przeciwporażeniowej przewiduje się wykłady dla inżynierów i techników elektryków, które będą poruszały w sposób przystępny praktyczne aspek14 » reklama Agregaty prądotwórcze FLIPO ENERGIA Sp. z o.o. Oficjalny autoryzowany Master Dystrybutor firmy SDMO Industries. Specjalistyczna firma agregatowa na rynku zasilania gwarantowanego w Polsce. Dostawy agregatów we wszystkich wersjach wyposażenia w zakresie mocy od 5 do 3300kVA. Automatyka agregatu dopasowana do potrzeb klienta. Oferujemy: projekty Systemów Zasilania, specjalistyczne uzgodnienia, dobór urządzeń i rozwiązań technicznych, kompletacja dostaw, usługi realizacji instalacji dedykowanych, wentylacji, wydechu spalin, zasilania paliwem, serwis gwarancyjny , opieka serwisowa nr 1-2/2015 Biuro Handlowe ul. Raszyńska 13, 05-500 Piaseczno tel. 022 737 59 61 kontakt@flipoenergia.pl serwis@flipoenergia.pl w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 13 informuje 13 Obrady merytoryczne Kongresu poprzedziło wyróżnienie Medalem SEP im. prof. Janusza Groszkowskiego Telewizji Polskiej SA za stworzenie Platformy Hybrydowej. Medal w imieniu TVP SA odebrał wiceprezes Marian Zalewski. Merytoryczne obrady rozpoczęły, odbywające się po sesji inauguracyjnej, dwie sesje plenarne. Pierwsza z nich dotyczyła bezpieczeństwa energetycznego, druga natomiast cyberbezpieczeństwa i bezpieczeństwa informacyjnego. Obradom Kongresu towarzyszyła wystawa firm z obszaru elektryki prezentujących swój dorobek i ofertę produktową. Drugi dzień Kongresu rozpoczęły dwie sesje plenarne: „Badania naukowe a innowacyjna gospodarka – zbierać punkty czy realizować wdrożenia?” oraz „Wybrane problemy współczesnej elektryki”. II Kongres stanowił formę wymiany poglądów i wypracowania impulsów do budowy koncepcji bezpiecznego rozwoju kraju w warunkach przemian społeczno-gospodarczych spowodowanych rozwojem elektryki i upowszechnieniem techniki cyfrowej. Był miejscem spotkania środowisk opiniotwórczych: polityków, działaczy społecznych, naukowców i praktyków, a także przedstawicieli mediów, którzy są zainteresowani problematyką wyzwań, jakie nowe techniki i technologie oparte na zdobyczach elektryki i techniki cyfrowej stawiają przed osobami i środo- » ty ochrony przeciwporażeniowej. Tematyką przewodnią Szkoły będą zagadnienia związane z projektowaniem i realizacją ochrony przeciwporażeniowej oraz bezpieczeństwem pracy przy urządzeniach elektrycznych niskiego i wysokiego napięcia. Prezentowane będą również zasady stosowania środków ochrony przeciwporażeniowej w instalacjach specjalnych. Słuchacze otrzymają świadectwa ukończenia Szkoły ELSAF 2015. Więcej informacji udziela dr inż. Marek Jaworski, tel. 603 290 090, 71 320 37 68, e-mail: [email protected], http://elsaf.pwr.wroc.pl. dynamiczne UPS-y o mocy 1670 kVA dla serwerowni OCEAN budowanej przez Interdyscyplinarne Centrum Modelowania Matematycznego i Komputerowego UW Spółka Inventpower, dostawca rozwiązań zapewniających ciągłość zasilania, podpisała umowę na dostawę zasilania gwarantowanego na potrzeby Centrum Kompetencji Otwartego Centrum Danych i Analiz OCEAN, budowanego przez Interdyscyplinarne Centrum Modelowania matematycznego i Komputerowego UW (ICM UW). W ramach umowy Inventpower dostarczy system, którego sercem będą dynamiczne zasilacze UPS (DRUPS) dużej mocy w konfiguracji 2×1670 kVA. Zakres dostawy zawiera także kompletną infrastrukturę elektryczną do rozdziału mocy w serwerowni oraz układy towarzyszące, niezbędne do poprawnego funkcjonowania systemu. Projekt przewiduje możliwość rozbudowy systemu o następne 10 jednostek DRUPS tej samej mocy. Zamówione na potrzeby obiektu urządzenia są zintegrowanymi na wspólnej ramie systemami UPS składającymi się z czterech podstawowych elementów; zasobnika energii kinetycznej, mechanicznego sprzęgła, silnika diesla i prądnicy. 16 14 Wystąpienie Rektora PW prof. dr. hab. inż. Jana Szmidta Uczestnicy II Kongresu Elektryki Polskiej wiskami decydującymi o kierunkach rozwoju Polski w XXI wieku. Spotkanie zainicjowało dyskusję na wiele kluczowych dla przyszłości Polski tematów oraz umożliwiło wypracowanie wspólnego stanowiska ludzi związanych z techniką i określiło kierunki działań. Zanosi się, że przez cały rok 2015 trwało będzie opracowanie wniosków z Kongresu i przygotowanie Raportu obejmującego problemy: bezpieczeństwa energetycznego dla pokoleń; wytwarzania energii – diagnoza i terapia; magazynowania energii elektrycznej – studium efektywności i niezawodności; przesyłu i dystrybucji energii – potrzeby, progi i bariery nowego porządku prawnego dla przyspieszenia rozwoju i modernizacji energetyki; nauka – edukacja – przemysł: synergiczna współpraca dla innowacyjności elektryki. Oprac. i fot. kk Wystąpienie prorektora ds. naukowych WAT prof. dr. hab. inż. Krzysztofa Czupryńskiego 15 lat Rittal Polska T » o już 15 lat, od kiedy spółka Rittal, producent szaf sterowniczych i rozwiązań z zakresu infrastruktury IT, działa w Polsce. W hotelu Hilton w Warszawie odbyła się uroczysta gala, podczas której uczczono jubileusz firmy. Rittal to międzynarodowa korporacja zatrudniająca 10 000 osób, mająca 11 nowo- w w w. e l e k t r o . i n f o . p l czesnych fabryk oraz 64 oddziały międzynarodowe. Rittal jest wiodącym dostawcą systemowym szaf sterowniczych, systemów rozdziału prądu, klimatyzacji, infrastruktury IT oraz oprogramowania i serwisu. Innowacyjność Rittala zaowocowała posiadaniem przez spółkę m.in. ponad 1500 patentów. nr 1-2/2015 reklama Liczne innowacje i wyróżnienia podkreślają imponującą pozycję firmy. Ale Rittal to przede wszystkim ludzie, których konsekwentne dążenie do celu i odwaga, by wkroczyć na nowe ścieżki zapewniły firmie pozycję szanowanego dostawcy i w efekcie lidera rynku. „Rittal Polska to zespół prawie 100 osób. Nie osiągnęlibyśmy takiego sukcesu, gdyby nie nasi pracownicy, ale przede wszystkim, gdyby nie nasi klienci, którzy zdecydowali się postawić na innowacyjne rozwiązania, technologię i jakość. Niezmiennie od 15 lat. Nasi klienci są naszymi partnerami i decydują o sukcesie tej firmy”– mówił Piotr Górniak, Dyrektor Zarządzający Rittal Sp. z o.o. podczas powitania gości. Nieodłączną częścią jubileuszy są gratulacje od partnerów biznesowych. Ważnym wydarzeniem było wystąpienie gościa z centrali Rittal w Niemczech – Andreasa Keigera, Executive Vice President Sales Europe, który pogratulował gospodarzowi wieczoru osiągnięć i wręczył specjalne wyróżnienie. Warto podkreślić, że centrala firmy w Niemczech organizuje co roku wewnętrzną konkurencję pomiędzy spółkami według różnorodnych kryteriów. Spółka w Polsce w swojej 15-letniej historii trzykrotnie zajmowała pierwsze miejsce w światowym rankingu spółek Rittal, dwukrotnie było to miejsce drugie. Przez 15 lat firma dostarczyła na polski rynek pół miliona małych obudów, ponad 140 000 dużych szaf, 17 000 klimatyzatorów. Na liście odbiorców Rittal znajdują się podmioty z niemalże wszystkich branż. Spółka wspiera firmy polskie, zagraniczne, ale też i eksporterów. Tak charakterystyczne rozpoznawalne logo Rittal można dostrzec w serwerowniach i centrach przetwarzania danych takich firm jak najwięksi integratorzy IT, koncerny medialne, wyższe uczelnie, agencje i ministerstwa, policja, porty lotnicze, wiele banków i instytucji finansowych. Podczas uroczystości uhonorowano najbardziej zasłużonych partnerów Rittal. Statuetkę dla firmy, która wprowadziła Rittal na polski rynek, odebrał Robert Kundys w imieniu firmy Dürr Poland Sp. z o.o. Goście z zainteresowaniem wysłuchali wystąpienia prof. Dariusza Rosatiego. Jedną z atrakcji wieczoru był występ kabaretu Hrabi. Jubileusz zaszczyciło prawie 200 gości. Oprac. red., fot. Rittal debiut VIGO System S półka VIGO System SA jest 25. debiutantem w 2014 roku na Głównym Rynku Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie. W ramach oferty publicznej poprzedzającej giełdowy debiut w dniu 25 listopada 2014 r. Spółka zaoferowała łącznie 294 250 akcji, w tym 35 tys. walorów nowej emisji. Łączna wartość oferty to 52,96 mln zł. Środki z nowej emisji akcji zostaną przeznaczone m.in. na rozbudowę laboratorium umożliwiającego prowadzenie prac badawczo-rozwojowych i produkcję detektorów przy wykorzystaniu technologii MBE (Molecular Beam Epitaxy). W 2013 r. VIGO System zanotował 6,9 mln zł zysku netto, 7 mln zł zysku operacyjnego oraz 20,6 mln zł przychodów. nr 1-2/2015 KIERUNKI ROZWOJU IZOLACJI A WYZWANIA BUDOWNICTWA NISKOENERGETYCZNEGO 9–10 kwietnia 2015 r., Warszawa hotel Radisson Blu Centrum Organizator: www.konferencjaizolacje.pl W I połowie 2014 r. spółka wypracowała 3,99 mln zł zysku netto, 4,13 mln zł zysku operacyjnego oraz 11,15 mln zł przychodów. VIGO System to firma o zasięgu globalnym, a produkty znajdują zastosowanie Sponsorzy główni konferencji: Mirosław Grudzień prezentuje produkowane detektory podczerwieni 15 informuje 14 m.in. w sektorze obronnym, przemyśle, medycynie oraz nauce. Jak podkreśla Mirosław Grudzień – prezes VIGO System, giełdowy debiut to dla firmy kolejny krok w kierunku rozwoju i budowy wartości spółki przez przygotowanie się na rosnący popyt wynikający z upowszechniania się detektorów podczerwieni i rosnącej liczby ich zastosowań. VIGO System jest firmą technologiczną, założoną przez grupę naukowców z Wojskowej Akademii Technicznej. Spółka działa od 20 lat i zajmuje obecnie jedną z czołowych pozycji na światowym rynku produkcji niechłodzonych detektorów podczerwieni produkowanych w technologii MOCVD (Metal Organic Chemical Vapor Deposition). Produkty VIGO System wykorzystywane są m.in. w badaniach naukowych w dziedzinie: spektroskopii, techniki laserowej i kontrolowanej syntezy termojądrowej. Znaczącym partnerem biznesowym spółki z Ożarowa Mazowieckiego są firmy z sektora obronnego. Detektory VIGO są wykorzystywane również w diagnostyce medycznej, w tym w wysoce zaawansowanej diagnostyce onkologicznej. Urządzenia VIGO System znajdują zastosowanie nie tylko na naszej plane- » Istotnym kryterium wyboru technologii DRUPS była energooszczędność pozwalająca na zmniejszenie kosztów utrzymania i minimalizację negatywnego oddziaływania na środowisko. Powstające w ramach Interdyscyplinarnego Centrum Modelowania Matematycznego i Komputerowego Uniwersytetu Warszawskiego Centrum Danych i ich Analiz będzie znaczącym w skali światowej i unikalnym w Polsce nowoczesnym centrum zarządzania danymi. Serce OCEANU stanowić będzie serwerownia będąca eksper y menta lny m ośrodk iem kształcenia w zakresie nowych technologii komputerowych. Jej nowoczesna, stworzona na potrzeby projektu infrastruktura zapewni odpowiednią jakość usług i stworzy środowisko rozwijania nowych aplikacji i modeli równoległych. Wartość podpisanej umowy przekracza 8 700 000,00 zł. inżynieria elektryczna w budownictwie Oddział Krakowski Stowarzyszenia Elektryków Polskich przy współpracy Centralnego Kolegium Sekcji Instalacji i Urządzeń Elektrycznych SEP Wydziału Inżynierii Elektrycznej i Komputerowej Politechniki Krakowskiej i Małopolskiej Okręgowej Izby Inżynierów Budownictwa organizuje VII Krajową Konferencję Naukowo-Techniczną pt. „Inżynieria Elektryczna w Budownictwie”. Konferencja odbędzie się 22 października 2015 r. w Krakowie, w Domu Technika NOT przy ul. Straszewskiego 28, w Sali im. W. Goetla. Celem konferencji jest przedstawienie i przedyskutowanie aktualnej problematyki inżynierii elektrycznej w budownictwie, w tym zagadnień jakości energii elektrycznej, kompatybilności elektromagnetycznej i niestandardowych zastosowań energii elektrycznej. Jedna z sekcji konferencji poświęcona będzie zagadnieniom instalacji inteligentnych budynków. Termin nadsyłania zgłoszeń: 30 września 2015 r., adres: Oddział Krakowski SEP, ul. Stra17 16 cie ale pracują na pokładzie łazika marsjańskiego „Curiosity” zbudowanego na potrzeby misji NASA. Ofertę produkcyjną VIGO System stanowią również zaawansowane urządzenia optoelektroniczne, w tym wysokiej klasy kamery termowizyjne do zastosowań cywilnych i wojskowych. Szczególnym atutem firmy jest umiejętność łączenia prac badawczo-rozwojowych w dziedzinie techniki podczerwieni z produkcją, przy ścisłej współpracy z użytkownikiem. VIGO System od wielu lat we wspólnym, wciąż rozbudowywanym laboratorium, prowadzi z naukowcami z Wojskowej Akademii Technicznej oraz innych placówek badawczych krajowych i zagranicznych zaawansowane badania nad nowymi typami detektorów podczerwieni. Oferta Spółki to zdaniem jej przedstawicieli unikalna wiedza zamknięta w nieustannie doskonalonych strukturach półprzewodnikowych. Jak dodaje Mirosław Grudzień, wyjątkowość firmy z jednej strony zapewnia niezwykle mocną, a często i monopolistyczną pozycję rynkową, z drugiej, w oczywisty sposób wpływa na rentowność działalności. Oprac. i fot. kk szkolenie dla projektantów, instalatorów i konserwatorów systemów wentylacji pożarowej w obiektach budowlanych C » entrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej Państwowy Instytut Badawczy w Józefowie k. Otwocka w ramach cyklu szkoleń zorganizowało w dniach 8–11 grudnia 2014 roku szkolenie dla projektantów, instalatorów i konserwatorów systemów wentylacji pożarowej w obiektach budowlanych. W ramach szkolenia zostało wygłoszonych dwadzieścia specjalistycznych wykładów. Zajęcia rozpoczął wykład Grzegorza Mroczko poświęcony problematyce wprowadzania do obrotu i stosowania urządzeń technicznych z zakresu ochrony przeciwpożarowej w Polsce. Piotr Wojtaszewski, zastępca dyrektora Biura Rozpoznawania Zagrożeń KGPSP, omówił procedury odbiorcze realizowane przez PSP ze szczególnym uwzględnieniem systemów oddymiania, który stanowi istotny element wspomagania ewakuacji ludzi w w w. e l e k t r o . i n f o . p l z płonącego budynku. Grzegorz Kubicki, pracownik naukowy Politechniki Warszawskiej, omówił problemy związane z projektowaniem wentylacji budynku. Wyjaśnił zasadę działania systemu oddymiania i korzyści płynące z jego stosowania w czasie akcji ratowniczo-gaśniczej w budynku objętym pożarem. Podczas jego wykładów została omówiona wentylacja pożarowa garaży oraz systemy wentylacji pożarowej w obiektach wielokondygnacyjnych. Paweł Janik, dyrektor Biura Rozpoznawania Zagrożeń Komendy Głównej Państwowej Straży Pożarnej, zapoznał uczestników szkolenia z wymaganiami prawnymi dotyczącymi systemów wentylacji pożarowej. Łukasz Ostapiuk z firmy Essmann omówił elementy składowe systemów wentylacji pożarowej. Zaprezentował centrale oddymiania, siłowniki i klapy dymowe oraz omówił zasady ich ste- nr 1-2/2015 rowania. W czasie jego wykładów zostały również szczegółowo omówione zasady projektowania systemów oddymiania centrów handlowych i magazynów. Rozszerzeniem tych wykładów było omówienie przez Pawła Wróbla, pracownika dydaktycznego SGSP, wymagań dotyczących procedur odbiorczych wentylacji z wykorzystaniem ciepłego dymu oraz przedstawienie zasad konserwacji systemów oddymiania. Omówił on ponadto możliwości wykorzystania programów komputerowych do wspomagania projektowania wentylacji pożarowej i systemów oddymiania na przykładzie garaży oraz budynków atrialnych. Zasady zasilania systemów oddymiania przybliżył Tomasz Popielarczyk, pracownik CNBOP PIB. Uzupełnieniem tego wykładu było wystąpienie redaktora naczelnego „elektro.info” Juliana Wiatra, poświęcone zasadom doboru kabli i przewodów do zasilania urządzeń elektrycznych i sterowania systemami wentylacji pożarowej. W czasie tego wykładu słuchacze dowiedzieli się o potrzebie prowadzenia oddymiania dróg ewakuacyjnych oraz zagrożeniach tworzonych przez dym w płonącym budynku. Wyjaśniono zasady doboru przewodów ze względu na różne wymagania norm i przepisów technicznoprawnych oraz zasady ich zabezpieczania. Wykład zakończyła prezentacja normy N SEP-E 005 Dobór przewodów elektrycznych do zasilania urządzeń przeciwpożarowych, których funkcjonowanie jest nie- 16 » szewskiego 28/8, 31-113 Kraków, tel. 12 422 58 04, faks 12 428 38 30, e-mail: [email protected]. Hensel Polska wyłącznym dystrybutorem produktów firmy Mennekes Uczestnicy szkolenia zbędne w czasie pożaru. Paweł Stępień, pracownik CNBOP PIB, omówił badania laboratoryjne elementów instalacji wentylacji pożarowej. Bardzo ciekawy wykład poświęcony wpływowi wentylacji na ewakuację ludzi z budynków użyteczności publicznej wygłosił Marcin Cisek. Uzupełnieniem wykładów merytorycznych były wykłady firmowe przygotowane przez Dariusza Cygankiewicza, pracownika firmy Merawex oraz Michała Włodygę i Przemysława Knura, pracowników firmy D+H Polska. Dariusz Cygankiewicz omówił zasilanie zintegrowanych systemów sygnalizacji i wentylacji pożarowej, natomiast Michał Włodyga zaprezentował systemy napędów oraz systemy blokad drzwi przeciwpożarowych. Czterodniowe szkolenie zakończył egzamin kwalifikacyjny, po którym uczestnicy szkolenia otrzymali z rąk Ilony Masny certyfikaty uczestnictwa. W szkoleniu uczestniczyło 27 osób. Tekst i fot. ww Od 1 stycznia 2015 r. Hensel Polska Sp. z o.o. jest wyłącznym dystrybutorem produktów firmy Mennekes. Tym samym firma wzbogaciła swoje portfolio o kolejną markę z segmentu premium – Mennekes Elektrotechnik GmbH & Co. KG z Kirchhundem. Celem obydwu firm jest wykorzystanie efektu synergii dla uzyskania wzrostu efektywności i jakości obsługi klientów na rosnącym polskim rynku. Obydwa przedsiębiorstwa to uznani producenci w branży. Hensel działa z powodzeniem w Polsce od 1993 roku i jest uważany za specjalistę w dziedzinie wyjątkowo wymagających instalacji przemysłowych i komercyjnych. Mennekes jest obecny na rynku polskim już od 1990 r. i jest światowym liderem produkującym tzw. osprzęt siłowy dla budownictwa i przemysłu. Grupy odbiorców produktów obu firm są w dużej mierze te same: hurtownie elektryczne, firmy wykonawcze i zakłady przemysłowe. Oprac. red. reklama nr 1-2/2015 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 17 fotoreportaż elektryczne niechlujstwo P Wzór do naśladowania Ochrona przyrody ważniejsza niż bezpieczeństwo Grunt, że świeci. Tak przejmuje się tym problemem właściciel jednej ze stacji paliw 18 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l o opublikowaniu kolejnego fotoreportażu poświęconego elektrycznemu niedbalstwu, wielu czytelników nadsyła zdjęcia obrazujące otaczającą nas rzeczywistość. Stowarzyszenie Elektryków Polskich oraz Stowarzyszenie Polskich Energetyków próbują dotrzeć do świadomości osób wykonujących oraz eksploatujących instalacje, sieci oraz urządzenia elektryczne. Niestety, skutki dobrych działań prowadzonych przez stowarzyszenia naukowo-techniczne w praktyce wielokrotnie są ignorowane. Czas pokaże, jak wpłynie na poprawę bezpieczeństwa obowiązujące od 24 października 2013 roku nowe Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28 marca 2013 roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach energetycznych (DzU nr 492 z dnia 23 kwietnia 2013 r.), które zamiast zaostrzać wymagania, wprowadza szereg zmian w kierunku przeciwnym. Niechlujstwo zaczyna udzielać się nie tylko wykonawcom. Coraz częściej odnotowuje się przypadki niedbale opracowanych projektów, których zakres merytoryczny stanowi zaprzeczenie dobrze pojętej sztuki projektowania budowlanego. Przykładem lekceważącego podejścia projektantów może być projekt zasilania portu lotniczego w centralnej Polsce, gdzie inwestor zlecił wycinkowe zadania różnym projektantom, zapominając o wspólnym punkcie, jakim jest miejsce przyłączenia zasilania. Tu zaczęły się schody. Po opracowaniu projektu oświetlenia nawigacyjnego, który został zaakceptowany przez inwestora, projektant wykonujący projekt zasilania portu na SN, zaczął zmieniać lokalizację stacji transformatorowej oraz poddawać w wątpliwość warunki techniczne przyłączenia wydane przez zakład energetyczny. Podczas roboczego spotkania okazało się, że problematyka obliczeń zwarciowych stanowi dla tego projektanta wielką zagadkę, której nie umiał rozwiązać. Natomiast jego asystent przedstawił plan linii kablowych SN układanych w rowach melioracyjnych, co stanowiło zaprzeczenie wszelkich zasad projektowania i budowy elektroenergetycznych linii kablowych. Na pytanie, dlaczego projektanci tak zrobili, uczestnicy spotkania otrzymali pokrętną odpowiedź, z której wynikało, iż rowy te mają być likwidowane. Przedstawiony problem dowodzi, że projektanci pobieżnie czytają normę N SEP-E-004 Elektroenergetyczne i sygnalizacyjne linie kablowe. Projektowanie i budowa, w której dopuszczono możliwość układania kabli pod dnem rowu melioracyjnego na terenach rolnych. Projektanci systemu zasilania lotniska zapomnieli, że rowy melioracyjne na lotnisku stanowią ważny element infrastruktury lotniskowej, a lotnisko nie stanowi terenu rolnego. Wszyscy pamiętamy, jak w 2003 roku zostały wprowadzone świadectwa kwalifikacyjne, w których nie określano daty ważności. Po dwóch latach od chwili wprowadzenia tej nowelizacji do zasad zdobywania świadectw kwalifikacyjnych, powrócono do obowiązku składania egzaminu kwalifikacyjnego co pięć lat przed komisją powołaną przez prezesa Urzędu Regulacji Energetyki, z zastrzeżeniem, że wydane wcześniej świadectwa bez określonej daty ważności straciły ją z dniem 4 maja 2010 roku. Jest o tyle istotna informacja, że niektóre osoby żyją w nieświadomości przedstawionego faktu i nadal 19 » nr 1-2/2015 18 » posługują się świadectwami o wartości historycznej. Należy pamiętać, że żadne kursy ani nawet najdoskonalsze przepisy prawne nie zastąpią rzetelnego przygotowania zawodowego, jakie daje szkoła o profilu elektrycznym, a następnie intensywne okresowe szkolenia. Praktyka pokazuje, że szeregi wykonawców zasila nadal wiele nieodpowiedzialnych osób, kierujących się jedynie minimalizacją kosztów związanych z realizacją zlecenia. Powszechnym zjawiskiem jest zatrudnianie w branży osób bez kwalifikacji kierunkowych, co skutkuje określonymi perypetiami w codziennym życiu. Na tle innych państw Unii Europejskiej, Polska w tym zakresie zajmuje czołowe miejsce. W wielu szkołach wyższych prowadzi się przedmiot pn. „zarządzanie jakością”, którego zastosowanie pozostaje w murach szkolnych, gdyż praktyka w wielu miejscach wykazuje zaprzeczenie tego, co przedstawiano w szkole. Nie tędy przecież idzie droga. Zacznijmy ponownie egzekwować określoną wiedzę, zatrudniajmy ludzi zgodnie z ich kwalifikacjami, a nie według innych kryteriów i wprowadzajmy w życie zasady wyniesione ze szkoły w zakresie zarządzania jakością oraz zarządzania zasobami ludzkimi, a pozytywne skutki pojawią się szybciej, niż oczekujemy. Nagminnym zjawiskiem stało się zatrudnianie prawników na stanowiskach, na których wymagana jest przede wszystkim wiedza inżynierska. Przykładem mogą być zakłady energetyczne, Urząd Regulacji Energetyki oraz Główny Urząd Nadzoru Budowlanego, gdzie znaczną część pracowników stanowią prawnicy (Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego i jego pierwszy zastępca to prawnicy; odpowiednio absolwenci prawa powszechnego i kanonicznego, natomiast dyrektor generalna GUNB jest ekonomistką, absolwentką SGH – źródło: www.gunb.gov.pl – 14.02.15). Nasuwa się pytanie, czy osoby, które zlecają lub nadzorują kontrolę budowy z wykształceniem prawniczym lub ekonomicznym mogą posiadać uprawnienia budowlane w myśl obowiązującego prawa, a może utrzymują w tajemnicy posiadanie wykształcenia technicznego, umożliwiającego zdobycie uprawnień budowlanych? W Okręgowych Jak widać, wzorowy pensjonat w górach też ma braki nr 1-2/2015 Pomysły właścicieli przydrożnych restauracji nie znają granic... Izbach Inżynierów Budownictwa praktykę zawodową kandydatów na członków weryfikują prawnicy, których wiedza ogranicza się do znajomości prawa budowlanego bez znajomości budowy i jej mankamentów, zamiast inżyniera. Czyli praktykę zawodową weryfikują ludzie nieposiadający uprawnień budowlanych. Przedstawione przykłady są skutkiem tworzenia niekończącej się liczby przepisów, często sprzecznych, gdzie prawnik powinien spełniać funkcję doradczą, czyli pomocniczą, a nie kierowniczą, jak ma to miejsce w wielu instytucjach. Zbyt duża liczba przepisów wpływa na ich nadmierną i niezgodną interpretację, radykalnie odmienną w różnych częściach naszego kraju. Przykładem dowolności interpretacji oraz lekceważenia petenta jest wypowiedź jednego z urzędników w województwie małopolskim, który na stwierdzenie interesanta, że w załatwianej przez niego tej samej sprawie w Wielkopolsce zupełnie inaczej interpretują te same przepisy, odpowiedział: „…bo tu jest Małopolska”. Ten stan rzeczy skutkuje zaniżaniem poziomów nauczania oraz spadkiem poziomu bezpieczeństwa, o którym od szeregu lat piszemy. Praktyki te skutkują też obniżaniem prestiżu zawodu inżynierskiego, którego wbrew pozorom nie poprawi przynależność do Izby Inżynierów Budownictwa. Nie sztuką jest poszukiwanie winnego po tragedii, ale przede wszystkim zapobieganie wypadkom. Nawet najdoskonalsze przepisy prawne nie zastąpią rzetelnej wiedzy inżynierskiej, o czym coraz częściej się zapomina. Często spotyka się tzw. prowizorki, które zgodnie z przysłowiem są najtrwalszymi urządzeniami. Należy jednak pamiętać, że prowizorka to urządzenie, które jest przeznaczone do demontażu po upływie określonego czasu, nie jest jednak zwolnione z wymagań bezpieczeństwa. Porażenie prądem elektrycznym zachodzi najczęściej w najmniej spodziewanym momencie. Wykwalifikowanych elektryków często gubi rutyna połączona z bezmyślnością. Brak instytucji kontrolnej i łatwość zdobycia świadectwa kwalifikacyjnego powodują, że z niechlujstwem będziemy spotykać się coraz częściej. Tekst i fot. Julian Wiatr, fot. Szymon Biel Można i tak Sposób na instalację licznika zużytej energii elektrycznej w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 19 instalacje elektroenergetyczne nowe wymagania norm dotyczących rozdzielnic i sterownic nn (część 1.) mgr inż. Karol Kuczyński Szczególny przypadek stanowią przepisy wspólnotowe odwołujące się do norm zharmonizowanych związanych z konkretną dyrektywą. Normy zharmonizowane są opracowane przez europejskie jednostki normalizacyjne (CEN, CENELEC, ETSI) na podstawie mandatu udzielonego przez Komisję Europejską i przyjmowane przez te jednostki normalizacyjne zgodnie z ich procedurami wewnętrznymi. K omisja Europejska po ich zaakceptowaniu sprawia, że ich numery i dodatkowe informacje dotyczące daty wydania, możliwości korzystania z przywileju domniemania zgodności z odpowiednią dyrektywą są publikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Gdy norma EN opracowana na poziomie europejskim stanie się normą krajową, poprzez przyjęcie jej do zbioru norm krajowych przez przynajmniej jedno państwo członkowskie, norma taka staje się „normą zharmonizowaną”. Zastosowanie norm zharmonizowanych jest potwierdzeniem zgodności z wymaganiami zasadniczymi dyrektyw UE [1]. Oznacza to, że po każdej rewizji istniejących norm zharmonizowanych, po upływie określonego czasu normy wycofywane tra- cą swoją „moc weryfikacyjną”, a tym samym status normy zharmonizowanej. W wielu przypadkach zrewidowana norma zostaje również włączona do listy norm zharmonizowanych. Taka sytuacja ma miejsce także w przypadku normy IEC/EN 61439 jako nowelizacja IEC/EN 60439 [2]. Jak wynika z zapisów normy zharmonizowanej IEC/EN 61439 część 2 i część 3, jej wymagania musiały być wprowadzone najpóźniej 1 listopada 2014 roku w przypadku producentów zestawów rozdzielnic głównych i sterownic. Natomiast wprowadzenie wymagań tej normy musi nastąpić nie później niż do 22 marca 2015 roku w przypadku producentów tablic rozdzielczych przeznaczonych do obsługi przez osoby niewykwalifikowane. Od tych dat deklaracja zgodności Oznaczenie/data wydania będzie musiała być wydawana na podstawie odpowiedniej części normy IEC/EN 61439 [3]. sporządzanie świadectwa weryfikacji konstrukcji Seria norm IEC/EN 61439 (przedstawione w tabeli 1.) definiuje wymagania dotyczące wszystkich niskonapięciowych urządzeń rozdzielczych i sterujących dotyczące bezpieczeństwa osób i urządzeń. Określa ona rozdzielnicę niskiego napięcia jako funkcjonujący system złożony z obudowy, urządzeń sterujących, szyn zbiorczych i komponentów wentylacji. Weryfikację zgodności konstrukcji z wymaganiami normy przeprowadza się przez wykonanie różnych weryfikacji szczegółowych i udokumentowanie ich Tytuł IEC/EN 62208:2012-07-01 Puste obudowy dla zestawów rozdzielnic i sterownic – wymagania ogólne. IEC/TR 61439-0:2013-04 Raport techniczny: Zestawy rozdzielnic i sterownic niskiego napięcia. Część 0: Przewodnik doboru zestawów. IEC/EN 61439-1:2012-07-01 Zestawy rozdzielnic i sterownic niskiego napięcia. Część 1: Postanowienia ogólne. IEC/EN 61439-2:2012-07-01 Zestawy rozdzielnic i sterownic niskiego napięcia. Część 2: Rozdzielnice i sterownice do rozdziału energii elektrycznej (PSC). IEC/EN 61439-3:2013-06-01 Zestawy rozdzielnic i sterownic niskiego napięcia. Część 3: Rozdzielnice tablicowe przeznaczone do obsługiwania przez osoby postronne (DBO). IEC/EN 61439-4:2013-10-01 Zestawy rozdzielnic i sterownic niskiego napięcia. Część 4: Wymagania dotyczące zestawów przeznaczonych do instalowania na placu budowy (ACS). IEC/EN 61439-5:2011-11-01 Zestawy rozdzielnic i sterownic niskiego napięcia. Część 5: Zestawy do dystrybucji mocy w sieciach publicznych. IEC/EN 61439-6:2013-07-01 Zestawy rozdzielnic i sterownic niskiego napięcia. Część 6: Systemy przewodów szynowych. Tab. 1. Normy dotyczące zestawów rozdzielnic i sterownic oraz tablic rozdzielczych [2] 20 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l w świadectwie weryfikacji. Poszczególne weryfikacje mogą być przeprowadzone za pomocą badań i testów na reprezentatywnych wzorcach, metod kalkulacyjnych lub przez porównanie ze zbadanymi zestawami rozdzielnic i sterownic nn [1]. Norma dzieli przy tym odpowiedzialność za wyprodukowanie zestawu rozdzielnic i sterownic na pierwotnego producenta (oryginalnego) oraz producenta wyrobu (zestawu). Producentem wyrobu (zestawu rozdzielnic i sterownic) jest organizacja (firma), która produkuje i wprowadza do obrotu gotowy do eksploatacji zestaw rozdzielnic i sterownic do zastosowania przez klienta. Pierwotny producent to firma, która pierwotnie opracowała system rozdzielnic lub sterownic i która przeprowadziła weryfikację zestawu zgodnie z odpowiednimi normami w tym zakresie. Niemniej producentem pierwotnym i producentem zestawu może być ta sama organizacja [1, 2]. świadectwo weryfikacji konstrukcji Świadectwo weryfikacji konstrukcji służy do udokumentowania zgodności typu lub systemu zestawów rozdzielnic i sterownic nn z wymaganiami norm. Pełna i szczegółowa dokumentacja poszczególnych weryfikacji konstrukcji dla opracowanego przez pierwotnego producenta nr 1-2/2015 Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl nr 1-2/2015 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 21 instalacje elektroenergetyczne Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl 22 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 1-2/2015 Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl reklama nr 1-2/2015 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 23 zestawienie zestawienie rozdzielnic nn – podstawowe parametry Dystrybutor ABB Sp. z o.o. 04-713 Warszawa, ul. Żegańska 1 tel. 22 223 77 77 [email protected] www.abb.pl APATOR CONTROL Sp. z o.o. 87-100 Toruń, ul. Polna 148 tel. 56 654 49 00, faks 56 654 49 15 [email protected] www.acontrol .com.pl Producent ABB Sp. z o.o. APATOR CONTROL Sp. z o.o. MNS RTL Oznaczenie katalogowe Parametry techniczne Typ MNS 3.0 Lokalizacja instalacji MNS iS przemysłowa/energetyczna wewnątrz budynku wewnątrz budynku wewnątrz budynku kasety wysuwne/moduły wtykowe/stałe moduły wysuwne/moduły wtykowe/stałe zabudowa stała 3f∼ do 690 ac/750 dc 3f∼ do 690 ac 3f∼400 50/60 50/60 50/60 Prąd znamionowy ciągły szyn głównych, w [A] do 6600 do 6600 do 2000 Prąd znamionowy wyłączalny zwarciowy graniczny Icu, w [kA] do 150 do 150 w zależności od konfiguracji Prąd znamionowy wyłączalny zwarciowy eksploatacyjny Ics, w [kA] do 125 do 125 w zależności od konfiguracji Prąd znamionowy In aparatów, w [A] do 6300 do 6300 do 2000 Prąd znamionowy krótkotrwały Icw, w [kA] do 100 do 100 50 Prąd znamionowy załączalny zwarciowy Icm, w [kA] do 250 do 250 105 Napięcie znamionowe udarowe wytrzymywane Uimp, w [kV] do 12 do 12 8 dół/góra Montaż paneli aparatowych Napięcie znamionowe Un, w [V] Częstotliwość napięcia znamionowego ac, w [Hz] Podłączenie dół/góra dół/góra/bok wyłączniki powietrzne do 6300 A, wyłączniki kompaktowe do 1600 A (3- lub 4-biegunowe), rozłączniki z bezpiecznikami i rozłączniki bezpiecznikowe do 630 A, baterie kondensatorów, falowniki, softstarty wyłączniki powietrzne do 6300 A, wyłączniki kompaktowe do 1600 A (3- lub 4-biegunowe), siłowe moduły wysuwne MStart, MFeed, MSpeed, MControl, MLink, MService wyłączniki powietrzne lub kompaktowe w zabudowie stacjonarnej, wysuwnej lub wtykowej, rozłączniki bezpiecznikowe i styczniki dowolnego producenta, SZR, baterie kondensatorów IP30 – IP54 IP30–IP54 IP20/IP40 I I I pojedyncza celka od 2200×200×400 do 2200×1400×1200 pojedyncza celka od 2200×200×400 do 2200×1400×1200 w zależności od konfiguracji – – w zależności od konfiguracji od –5 do 40 od –5 do 40 od –5 do 40 wolno stojąca, przyścienna, jednostronna lub dwustronna wolno stojąca, przyścienna, jednostronna lub dwustronna, możliwość integracji z zewnętrznymi systemami do zarządzania procesem wolno stojąca, przyścienna, jednostronna Normy, atesty, certyfikaty, standardy, znaki jakości PN-EN 60439-1, PN-EN 61439-1, PN-EN 61439-2, certyfikaty ASTA (Wielka Brytania), IPH Berlin PN-EN 60439-1, PN-EN 61439-1, PN-EN 61439-2, certyfikaty ASTA (Wielka Brytania), IPH Berlin atest nr 1025/NBR/2010 Instytutu Elektrotechniki w Warszawie, PN-EN 60439-1:2003 Gwarancja, w [miesiącach] do 36 do 36 24 Wbudowane aparaty modułowe Stopień ochrony IP obudowy Klasa ochronności Wymiary zewnętrzne (wys.××szer.××gł.), w [mm] Masa całkowita, w [kg] Temperatura pracy (otoczenia), w [ºC] Informacje dodatkowe Uwagi techniczne Dane zamieszczone w zestawieniu zostały nadesłane i zautoryzowane przez firmy 24 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 1-2/2015 zestawienie rozdzielnic nn – podstawowe parametry ELEKTROBUDOWA SA ELEKTROBUDOWA ELEKTROBUDOWA SA KATOWICE Oddział Spółki Rynek Dystrybucji Energii 62-505 Konin, ul. Przemysłowa 156 tel. 63 246 62 00, faks 63 242 72 92 [email protected] www.elbudowa.com.pl APATOR CONTROL Sp. z o.o. 87-100 Toruń, ul. Polna 148 tel. 56 654 49 00, faks 56 654 49 15 [email protected] www.acontrol .com.pl CUBIC – Modulsystem AIS APATOR CONTROL Sp. z o.o. ELEKTROBUDOWA SA CUBIC RTE NGWR RNM - 2 przemysłowa transformatorowa przemysłowa/energetyczna przemysłowa/energetyczna wewnątrz budynku wewnątrz budynku wewnątrz budynku wewnątrz budynku zabudowa stała/wtykowa/kasety wysuwne zabudowa stała zabudowa stała/wtykowa/kasety wysuwne zabudowa stała/wtykowa/kasety wysuwne 3f∼690/3f∼1000 3f∼400 3f∼690/3f∼1000 3f∼690 50/60 50/60 50/60 50 do 8750 do 1250 do 7500 do 5000 w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji 6300 1250 do 6300 do 5000 120 16 do 105 do 91 264 37 do 231 do 200 12 8 12 8 dół/góra/bok dół/góra dół/góra/bok dół/góra/bok wyłączniki powietrzne lub kompaktowe w zabudowie stacjonarnej, wysuwnej lub wtykowej, rozłączniki bezpiecznikowe i styczniki dowolnego producenta, SZR, baterie kondensatorów wyłączniki kompaktowe w zabudowie stacjonarnej, wysuwnej lub wtykowej, rozłączniki bezpiecznikowe i styczniki dowolnego producenta wyłączniki 3- lub 4-biegunowe, rozłączniki bezpiecznikowe listwowe do 630 A wyłączniki 3- lub 4-biegunowe, rozłączniki bezpiecznikowe listwowe do 630 A IP43/IP54 IP0X IP40/IP41/IP42/IP55 do IP54 I/II I I I w zależności od konfiguracji (do 12×192 m) w zależności od konfiguracji do 2150×1400×1400 do 2200×1200×1000 w zależności od konfiguracji (pole do 1750 kg) w zależności od konfiguracji do 900 do 900 od –5 do 40 od –5 do 40 od –5 do 40 od –5 do 40 wolno stojąca, przyścienna, jednostronna lub dwustronna wisząca przyścienna, wolno stojąca, przedział kablowy boczny lub tylny, podejście kabli góra lub dół, jednostronna, dwustronna przyścienna, wolno stojąca, przedział kablowy boczny, jednostronna, dwustronna PN-EN 60439-1:2003, PN-EN 61439-1:2011, PN-EN 61439-2:2011, IEC 60068-2-6, IEC 60068-2-57, IEC/TR 61641, ISO 6270, ISO 12944, atest nr DN/135/2013 IEL w Warszawie, atest KEMA, DEKRA PN-EN 60439-1:2003, atest nr 617 Instytutu Elektrotechniki w Warszawie PN-EN 61439-1, PN-EN 60439-1, PN-EN 60529, PN-EN 05163, atest nr 35/NBR/11, GOST 22789-85 PN-EN 61439-1, PN-EN 60439-1, PN-EN 60529, PN-EN 05163, atest nr 0656/NBR/09, GOST 22789-85 24 24 24 24 nr 1-2/2015 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 25 zestawienie zestawienie rozdzielnic nn – podstawowe parametry Eaton Electric Sp. z o.o. 80-299 Gdańsk, ul. Galaktyczna 30 tel. 58 554 79 00 faks 58 554 79 09 [email protected] www.moeller.pl Dystrybutor Producent Eaton Electric Oznaczenie katalogowe xEnergy XVTL Profi+ przemysłowa budowlana/przemysłowa budowlana Parametry techniczne Typ Lokalizacja instalacji wewnątrz budynku wewnątrz budynku wewnątrz budynku zabudowa stała/wtykowa/kasety wysuwne zabudowa stała/wtykowa/kasety wysuwne zabudowa stała/wtykowa 3f∼400/415/690 3f∼415 3f∼415 50/60 50 50 do 5000 do 2500 do 630 Prąd znamionowy wyłączalny zwarciowy graniczny Icu, w [kA] w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji Prąd znamionowy wyłączalny zwarciowy eksploatacyjny Ics, w [kA] w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji Prąd znamionowy In aparatów, w [A] do 5000 do 2500 do 630 Prąd znamionowy krótkotrwały Icw, w [kA] do 100/1 s 65 w zależności od konfiguracji do 220 – w zależności od konfiguracji 8 6 w zależności od konfiguracji dół/góra/bok dół/góra/bok/tył dół/góra/bok wyłączniki powietrzne do 5000 A kompaktowe do 1600 A (3- lub 4-biegunowe, stacjonarne lub wysuwne), rozłączniki bezpiecznikowe listwowe do 630 A, aparatura sterująca, urządzenia energoelektroniczne – w zależności od konfiguracji IP31/IP55 IP40/IP55 IP30/IP54 I I I od 2000×425×400 do 2000×1350×1000 (opcja cokół 100/200 mm) od 1400×425×300 do 2000×1200×800 (opcja cokół 100/200 mm) od 435×400×180 do 2060×1200×400 w zależności od konfiguracji od 50 od 10 od –5 do 40 (wartość średnia dobowa 35) od –5 do 40 od –5 do 40 wolno stojąca, o modułowej budowie, przeznaczona do dystrybucji energii oraz do sterowania maszynami elektrycznymi (MCC) do zabudowy aparaturą modułową oraz przemysłową; wolno stojąca przeznaczona do zabudowy aparaturą modułową oraz przemysłową; wersje wtynkowe, natynkowe oraz wolno stojące Normy, atesty, certyfikaty, standardy, znaki jakości EN 61439-1, EN 61439-2, EN 60439-1, EN 60439-3, certyfikat DEKRA zgodnie z obowiązującymi normami zgodnie z obowiązującymi normami Gwarancja, w [miesiącach] 12 12 12 Montaż paneli aparatowych Napięcie znamionowe Un, w [V] Częstotliwość napięcia znamionowego ac, w [Hz] Prąd znamionowy ciągły szyn głównych, w [A] Prąd znamionowy załączalny zwarciowy Icm, w [kA] Napięcie znamionowe udarowe wytrzymywane Uimp, w [kV] Podłączenie Wbudowane aparaty modułowe Stopień ochrony IP obudowy Klasa ochronności Wymiary zewnętrzne (wys.××szer.××gł.), w [mm] Masa całkowita, w [kg] Temperatura pracy (otoczenia), w [ºC] Informacje dodatkowe Uwagi techniczne Dane zamieszczone w zestawieniu zostały nadesłane i zautoryzowane przez firmy 26 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 1-2/2015 zestawienie rozdzielnic nn – podstawowe parametry Elektromontaż Poznań SA Zakład Produkcji Urządzeń Elektroenergetycznych 60-166 Poznań, ul. Wieruszowska 12/16 tel. 608 921 129, faks 61 865 58 08 [email protected] www.rozdzielnice.com Hager Polo Sp. z o.o. 43-100 Tychy, ul. Fabryczna 10 tel. 32 324 01 00 faks 32 324 01 50 [email protected] www.hager.pl Elektromontaż Poznań SA Hager PROSNA WARTA Univers Unimes H PROSNA WARTA Univers nhc Unimes H wewnątrz budynku wewnątrz budynku wewnątrz budynku wewnątrz budynku zabudowa stała/wtykowa zabudowa stała/wtykowa/kasety wysuwne zabudowa stała zabudowa stała/wtykowa/kasety wysuwne 3f∼690 3f∼ do 1000 3f∼690 3f∼690 50/60 50/60 50 50 3200 6300 1600 4000 w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji 70 100 w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji 50 100 do 3200 do 6300 1600 4000 do 60 do 120 40 100 w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji 80 220 6 12 12 8 dół/góra/bok dół/góra/bok dół/góra dół/góra wyłączniki powietrzne i kompaktowe 3- lub 4-biegunowe, rozłączniki bezpiecznikowe listwowe do 630 A, styczniki, aparatura sygnalizacyjna i sterująca, układy automatyki i SZR wyłączniki powietrzne i kompaktowe 3- lub 4-biegunowe, rozłączniki bezpiecznikowe listwowe do 630 A, styczniki, aparatura sygnalizacyjna i sterująca, układy automatyki i SZR wyłączniki i rozłączniki mocy h3 do 1600 A 3- lub 4-biegunowe, rozłączniki bezpiecznikowe listwowe LVS do 1260 A, skrzynkowe do 630 A, rozłączniki HA i przełączniki HI izolacyjne do 1600 A wyłączniki powietrzne ACB do 4000 A, wyłączniki i rozłączniki mocy h3 do 1600 A 3- lub 4-biegunowe, rozłączniki bezpiecznikowe pionowe LVS do 1260 A, skrzynkowe do 630 A do IP2X do IP54 IP40/IP41/IP55 IP40/IP41/IP55 I I I/II I od 1900×400×400 do 2200×1200×1200 wielokrotność modułu 192 mm od 1900×1600×400 od 2000×1600×600 od 2000×1600×600 do 2200×1600×800 w zależności od konfiguracji do 2400 dla jednostki transportowej – – od –5 do 40 od –5 do 40 od –25 do 40 od –25 do 40 kolor wg RAL, przyścienna, wolno stojąca, forma wygrodzenia do 4b, kolor RAL 7035, przyścienna, wolno stojąca z obustronnym dostępem zabudowa szeregowa forma separacji wewnętrznej do 4b, zabudowa szeregowa i kątowa, cokoły 100 lub 200 mm indywidualnie poziomowane deklaracja producenta IEC/EN 61439, KEMA, DNV, GL EN 61439-1, EN 61439-2, VDE 0660-600-1, VDE 0660-600-2 PN-EN 61439-1, PN-EN 61439-2 do uzgodnienia z zamawiającym do uzgodnienia z zamawiającym 24 24 nr 1-2/2015 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 27 zestawienie zestawienie rozdzielnic nn – podstawowe parametry ETI Polam Sp. z o.o. 06-100 Pułtusk, Al. Jana Pawła II 18 tel. 23 691 93 00, faks 23 691 93 60 [email protected] www.etipolam.com.pl Dystrybutor Producent ETI Polam Sp. z o.o. Oznaczenie katalogowe SOLID GSX SOLID DE DIDO 4XN160, 4XP160, GT DST, DSP, DSF, DSV, DSP, DSE, DNE, DNP ECT, ECM, ECG, ECH, ERP wewnątrz budynku wewnątrz budynku wewnątrz budynku Montaż paneli aparatowych zabudowa stała zabudowa stała zabudowa stała Napięcie znamionowe Un, w [V] 1f∼230/3f∼400 1f∼230/3f∼400 1f∼230/3f∼400 50 50 50 Prąd znamionowy ciągły szyn głównych, w [A] w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji – Prąd znamionowy wyłączalny zwarciowy graniczny Icu, w [kA] w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji – Prąd znamionowy wyłączalny zwarciowy eksploatacyjny Ics, w [kA] w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji – Parametry techniczne Typ Lokalizacja instalacji Częstotliwość napięcia znamionowego ac, w [Hz] Prąd znamionowy In aparatów, w [A] do 250 250/630 do 125 Prąd znamionowy krótkotrwały Icw, w [kA] w zależności od konfiguracji 25/40 – Prąd znamionowy załączalny zwarciowy Icm, w [kA] w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji – Napięcie znamionowe udarowe wytrzymywane Uimp, w [kV] w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji – dół/góra/tył dół/góra dół/góra/tył dostęp przód/tył, wyłączniki 3- lub 4-biegunowe, rozłączniki bezpiecznikowe listwowe do 250 A w zależności od konfiguracji dostęp przód, wyłączniki 3- lub 4-biegunowe, rozłączniki bezpiecznikowe listwowe do 125 A IP41/IP42/IP44/IP65 IP43/IP54/IP55 IP40/IP65 Podłączenie Wbudowane aparaty modułowe Stopień ochrony IP obudowy Klasa ochronności I I/II II od 500×550×160 do 1160×860×160/ od 250×200×150 do 1200×1000×400 od 1890×340×280 do 1890×1340×500 od 212×201×68 do 1160×860×160 od 9,67 do 26,63/od 3,61 do 74,88 od 14,3 do 58,3 od 0,6 do 11,0 od –5 do 40 od –5 do 40 od –5 do 40 budowa systemowa, możliwość podziału kolor RAL 9002/RAL 9016 natynkowe, podtynkowe, drzwi białe, transparentne, metalowe Normy, atesty, certyfikaty, standardy, znaki jakości PN-IEC/EN 62208, PN-IEC/EN 60529, PN-IEC/EN 62262 EN 60439-1, DIN EN 60529 PN-EN 62208:2006, PN-EN 62208:2003, PN-EN 60670-1, PN-EN 60670-24 Gwarancja, w [miesiącach] 12 12 12 Wymiary zewnętrzne (wys.××szer.××gł.), w [mm] Masa całkowita, w [kg] Temperatura pracy (otoczenia), w [ºC] Informacje dodatkowe Uwagi techniczne Dane zamieszczone w zestawieniu zostały nadesłane i zautoryzowane przez firmy 28 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 1-2/2015 zestawienie rozdzielnic nn – podstawowe parametry GE Power Controls SA Budynek BPH, I piętro 00-958 Warszawa, ul. Towarowa 25a tel. 22 520 53 53, faks 22 520 53 54 [email protected], www.gepowercontrols.com/pl/ Hulanicki Bednarek Sp. z o.o. 22-100 Chełm, ul. Wyszyńskiego 2b tel. 82 564 07 11, faks 82 545 24 83 [email protected] www.haberenergia.pl GE Industrial Solutions QuiXtra 4000 QuiXtra 630 Hulanicki Bednarek Sp. z o.o. SEN Plus HABeR-XLWR przemysłowa/budowlana budowlana przemysłowa HABeR-XLWR 6300A wewnątrz budynku wewnątrz budynku wewnątrz budynku wewnątrz budynku zabudowa stała/kasety wysuwne zabudowa stała/kasety wysuwne zabudowa stała/wtykowa/kasety wysuwne zabudowa stała/wtykowa/kasety wysuwne 3f∼415/690 3f∼415 3f∼690 ac/ 600 dc 3f∼690ac/500dc 50/60 50/60 50/60 50/60 do 4000 do 630 do 7600 do 6300 w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji do 4000 do 630 do 6400 do 6300 do 85/1 s 30/1 s do 100/1 s, 50/3 s do 105 w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji do 220 do 231 w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji 8 12/8 (1,2/50 μs) dół/góra/opcja inne od dołu/od góry od doł/od góry/opcja inne dół/góra/bok wyłączniki powietrzne, kompaktowe, 3- lub 4-biegunowe wyłączniki kompaktowe, 3- lub 4-biegunowe wyłączniki powietrzne, kompaktowe, 3- lub 4-biegunowe pełne badania typu dla aparatury: wyłączniki ACB do 6300 A, MCB do 1600 A, MCCB, rozłączniki bezpiecznikowe, aparatura zabezpieczająca, sterownicza i pomiarowa IP30-IP55 od IP43 IP30-IP54 forma 4b IP31/30, IP43/30, IP54/30 I I III I od 1800×447×450 do 2150×959×800 do 2050×876×250 od 2000×400×600 do 2200×1200×1200 od 2200×400×600 do 2200×1200×1000 w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji od 200 do 1700 od –5 do 50 od –5 do 50 od –5 do 50 od –5 do 40 wolno stojąca, konstrukcja ramowa z przykręcanymi blachami stalowymi dostarczana jako zestaw do montażu, w skład rozdzielnicy wchodzą obudowy z blachy stalowej (do montażu ściennego lub wolno stojące), szyny zbiorcze i moduły funkcjonalne do 630 A wolno stojąca, konstrukcja ramowa z przykręcanymi blachami stalowymi, wykonania w pełni przedziałowe do formy 4b opcjonalnie: pasywna ochrona szyn zbiorczych przed skutkami zwarć, ciągły monitoring temperatury szyn zbiorczych IEC 61439-2, EN 50298, IEC 60890, IEC 60364-5-52, IEC 62208, IEC 60529, IEC 62262 IEC 60439-1, EN 60439-1, KEMA IEC 61439-2, GB7251.1-2005, IEC 60068-2-57, IEC/TR3 61641:2008-01, IEC 60529, IEC 60068-2-30, IEC 60068-2-11, ABS, ATEX, SIL pełne badania typu TTA, atesty IEL Warszawa – 1010/NBR/09, 1050/NBR/10, PN-EN 60439-1: 2003+A1:2006, PN-EN 61439-1:2010, PN-EN 61439-2:2011, PN-EN 60529:2003, PN-EN 50102:2001 12 12 12 24 nr 1-2/2015 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 29 zestawienie zestawienie rozdzielnic nn – podstawowe parametry PRE Edward Biel 32-060 Liszki k. Krakowa Piekary 363 tel. 12 280 71 92 faks 12 429 73 43 [email protected], www.prebiel.pl Legrand Polska Sp. z o.o. 02-672 Warszawa, ul. Domaniewska 50 tel. 22 549 23 30 [email protected] www.legrand.pl Dystrybutor Producent Legrand PRE Edward Biel XL3 160–6300 RP R-PZ wnękowa/naścienna/stojąca przemysłowa podziemna wewnątrz budynku wewnątrz budynku pod ziemią zabudowa stała/wtykowa/kasety wysuwne zabudowa stała/kasety wysuwne/moduły wtykowe zabudowa stała/kasety wysuwne/moduły wtykowe Napięcie znamionowe Un, w [V] 3f∼690 3f∼400 (690)/1f∼230 3f∼400(690)/1f∼230 Częstotliwość napięcia znamionowego ac, w [Hz] 50/60 50/60 50/60 do 6300 do 4000 do 1250 Prąd znamionowy wyłączalny zwarciowy graniczny Icu, w [kA] w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji Prąd znamionowy wyłączalny zwarciowy eksploatacyjny Ics, w [kA] w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji Prąd znamionowy In aparatów, w [A] do 6300 do 4000 w zależności od konfiguracji Prąd znamionowy krótkotrwały Icw, w [kA] do 110 100 20 Prąd znamionowy załączalny zwarciowy Icm, w [kA] do 110 – 40 8 8 6 Oznaczenie katalogowe Parametry techniczne Typ Lokalizacja instalacji Montaż paneli aparatowych Prąd znamionowy ciągły szyn głównych, w [A] Napięcie znamionowe udarowe wytrzymywane Uimp, w [kV] Podłączenie dół/góra/bok/tył dół/góra/bok dół/bok pełny zakres aparatury rozdzielczej do 6300 A (DMX3 6300, DPX 1600, SPX, S300, P300, itd) wyłączniki 3- lub 4- biegunowe, rozłączniki bezpiecznikowe do 160 A, aparatura kontrolna i sterownicza wyłączniki 3- lub 4-biegunowe, rozłączniki bezpiecznikowe do 160 A Stopień ochrony IP obudowy IP30-IP55 do IP 54 do IP 67 (wodoodporne) Klasa ochronności XL3 Wbudowane aparaty modułowe I (II dla I I/II od 450×575×147 do 2200×1425×975 w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji od –25 do 50 od –5 do 40 od –25 do 40 różnorodność konfiguracji, formy wygrodzeń do 4b, optymalny system rozdziału energii HX3 i VX3, drzwi płaskie lub profilowane, pełne lub przezroczyste dowolna kolorystyka, przekroje szyn profilowane w zależności od prądów znamionowych rozdzielnica wysuwana na powierzchnie automatycznie lub ręcznie z obudowy studzienki, dowolna z oferty PRE Biel Normy, atesty, certyfikaty, standardy, znaki jakości PN-EN 61439-1, PN-EN 61439-2, PN-EN 60529, PN-EN 62262, PN-EN 60695-2-11 PN-EN 60439-1, PN-EN 60529, PN-EN 05163 PN-EN 60439-1, PN-EN 60439-5, PN-EN 60529, PN-EN 05163 Gwarancja, w [miesiącach] 12 24 12–72 Wymiary zewnętrzne (wys.××szer.××gł.), w [mm] Masa całkowita, w [kg] Temperatura pracy (otoczenia), w [ºC] 160 i XL3 400) Informacje dodatkowe Uwagi techniczne Dane zamieszczone w zestawieniu zostały nadesłane i zautoryzowane przez firmy 30 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 1-2/2015 zestawienie rozdzielnic nn – podstawowe parametry PRE Edward Biel 32-060 Liszki k. Krakowa Piekary 363 tel. 12 280 71 92 faks 12 429 73 43 [email protected], www.prebiel.pl Radiolex Oddział w Gdańsku 80-958 Gdańsk, ul. Siennicka 25 tel./faks 58 305 65 00 tel./faks 58 682 20 34 [email protected] www.radiolex.pl Rittal Sp. z o.o. 02-672 Warszawa, Domaniewska 49 tel. 22 310 06 00 faks 22 310 06 16 [email protected] www.rittal.pl PRE Edward Biel Radiolex Sp. z o.o. Rittal Sp. z o.o. Modulor EPE SV-TS8 RST-1/12 RWT/RWT-z transformatorowa SN/nn transformatorowa SN/nn Modulor EPE Ri4Power konstrukcja słupowa stacji wewnątrz budynku/stacji transformatorowej wewnątrz budynku wewnątrz budynku zabudowa stała/kasety wysuwne/moduły wtykowe zabudowa stała/kasety wysuwne/moduły wtykowe zabudowa stała/kasety wysuwne zabudowa stała 3f∼400(690)/1f∼230 3f∼400(690)/1f∼230 3f∼690 3f∼690 50/60 50/60 50/60 50 160/250/400/630/910/1250 160/250/400/630/910/1250/1600/3200 2000 4000 w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji 50 w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji 40 w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji do 2000 w zależności od konfiguracji 20 25 50 100/1 s (220 kA udar) 40 52,5 40 w zależności od konfiguracji 12 8 12 8 dół/góra dół/góra/bok dół/góra góra/dół wyłączniki 3- lub 4-biegunowe, rozłączniki bezpiecznikowe listwowe do 160 A wyłączniki 3- lub 4-biegunowe, rozłączniki bezpiecznikowe listwowe do 160 A w zależności od konfiguracji wyłączniki 3- lub 4-biegunowe, rozłączniki bezpiecznikowe listwowe do 630 A, aparatura modułowa do IP 44 IP4X/IP2X IP31 IP2X/IP4X/IP41/IP54 I/II (aluminiowa) I I I w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji od 2000×400×600 do 2000×1200×800 od 1800×400×600 do 2200×800×800 w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji od –25 do 40 od –5 do 40 od –5 do 40 od –5 do 40 wyposażona w człony pomiarowe i oświetlenia ulicznego, przystosowana do Smart Meteringu przyścienna, wolno stojąca, przedział kablowy boczny lub tylny, obudowa modułowa – łatwy demontaż parametry zwarciowe Icw dla 1 s, pozostałe parametry zwarciowe podane przykładowo i zależą od parametrów zastosowanych wyłączników obudowa wolno stojąca, do zabudowy stałej PN-EN 60439-1, PN-EN 60439-5, PN-EN 60529, PN-EN 05163 PN-EN 60439-1, PN-EN 60439-05, PN-EN 60529, PN-EN 05163 IEC 61439 IEC 61439-1, IEC 61439-2, IEC 61641 12–72 12–72 12 12 nr 1-2/2015 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 31 zestawienie zestawienie rozdzielnic nn – podstawowe parametry Dystrybutor REVICO SA 09-472 Słupno, Mirosław 39C tel. 24 365 83 00, faks 24 365 83 03 [email protected] www.revico.pl Producent REVICO SA Oznaczenie katalogowe OKKEN xEnergy QuiXtra 4000 przemysłowa/energetyczna przemysłowa/energetyczna przemysłowa/energetyczna wewnątrz budynku wewnątrz budynku wewnątrz budynku zabudowa stała/wtykowa/kasety wysuwne zabudowa stała/wtykowa/kasety wysuwne zabudowa stała/wtykowa/wysuwna 3f∼690 3f∼400/415/690 3f∼415/690 50 50/60 50/60 Prąd znamionowy ciągły szyn głównych, w [A] do 7300 do 5000 do 4000 Prąd znamionowy wyłączalny zwarciowy graniczny Icu, w [kA] do 150 w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji Prąd znamionowy wyłączalny zwarciowy eksploatacyjny Ics, w [kA] do 150 w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji Prąd znamionowy In aparatów, w [A] 6300 do 5000 do 4000 Prąd znamionowy krótkotrwały Icw, w [kA] 150 do 100/1 s do 85/1 s Prąd znamionowy załączalny zwarciowy Icm, w [kA] – do 220 w zależności od konfiguracji Napięcie znamionowe udarowe wytrzymywane Uimp, w [kV] 12 8 w zależności od konfiguracji dół/góra dół/góra/bok dół/góra/opcja inne dostęp przód/tył, wyłączniki 3- lub 4- biegunowe do 6300 A, rozłączniki bezpiecznikowe listwowe do 630 A, aparatura zabezpieczająca, sterownicza i kontrolna wyłączniki powietrzne do 5000 A oraz kompaktowe do 1600 A (3- lub 4-biegunowe, stacjonarne lub wysuwne), rozłączniki bezpiecznikowe listwowe do 630 A, aparatura sterująca, urządzenia energoelektroniczne wyłączniki powietrzne, kompaktowe, 3- lub 4-biegunowe IP31/IP41/IP54 IP31/IP55 IP30–IP55 Parametry techniczne Typ Lokalizacja instalacji Montaż paneli aparatowych Napięcie znamionowe Un, w [V] Częstotliwość napięcia znamionowego ac, w [Hz] Podłączenie Wbudowane aparaty modułowe Stopień ochrony IP obudowy Klasa ochronności Wymiary zewnętrzne (wys.××szer.××gł.), w [mm] I I I od 2200×650×600 do 2350×650×1400 od 2000×425×400 do 2000×1350×1000 (opcja cokół 100/200 mm) od 1800×447×450 do 2150×959×800 Masa całkowita, w [kg] 700 w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji od –5 do 40 od –5 do 40 (wartość średnia dobowa 35) od –5 do 50 budowa modułowa z kasetami wysuwnymi do dystrybucji energii i sterowania silnikami elektrycznymi, wolno stojąca lub przyścienna wolno stojąca, o modułowej budowie, przeznaczona do dystrybucji energii oraz do sterowania maszynami elektrycznymi (MCC) wolno stojąca, konstrukcja ramowa z przykręcanymi blachami stalowymi Normy, atesty, certyfikaty, standardy, znaki jakości PN-EN 60439-1, CE EN 61439-1, EN 61439-2, EN 60439-1, EN 60439-3, certyfikat DEKRA IEC 61439-2, EN 50298, IEC 60890, IEC 60364-5-52, IEC 62208, IEC 60529, IEC 62262 Gwarancja, w [miesiącach] 12 12 12 Temperatura pracy (otoczenia), w [ºC] Informacje dodatkowe Uwagi techniczne Dane zamieszczone w zestawieniu zostały nadesłane i zautoryzowane przez firmy 32 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 1-2/2015 reklama zestawienie rozdzielnic nn REVICO SA 09-472 Słupno, Mirosław 39C tel. 24 365 83 00, faks 24 365 83 03 [email protected] www.revico.pl REVICO SA Oddział Elektromontaż Wrocław RNW RNZ przemysłowa/energetyczna przemysłowa/energetyczna wewnątrz budynku wewnątrz budynku zabudowa stała/wtykowa/kasety wysuwne zabudowa stała/wtykowa/kasety wysuwne 3f∼do 690 3f∼690 (opcja do 500dc) 50 50 do 5000 2500 do 105 do 42 (dla dc do 25) do 105 do 42 (dla dc do 25) do 5000 do 25 do 105 (szyny zbiorcze) do 75 (szyny rozdzielcze) do 42 (dla dc do 25) do 105 do 42 (dla dc do 25) 8 6 dół/góra/bok dół/góra/bok dostęp przód/tył, wyłączniki 3- lub 4-biegunowe, rozłączniki bezpiecznikowe listwowe możliwość wykonania wersji standardowej bezmodułowej dostęp przód/tył, wyłączniki 3- lub 4-biegunowe, rozłączniki bezpiecznikowe listwowe, budowa bezmodułowa z możliwością zastosowania wyłączników wysuwnych IP4X IP4X I I od 2250×400×400 do 2250×1000×1000 od 2250×400×400 do 2250×1000×1000 w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji od –5 do 40 od –5 do 40 opcjonalnie wyposażona w: układ SPZ, układ SZR, układy falownikowe, softstarty, układ kontroli stanu izolacji, monitoring temperatury szyn toru głównego wyposażona w: układ SPZ, układ SZR, układy falownikowe, softstarty, układ kontroli stanu izolacji, monitoring temperatury szyn toru głównego atest nr 38/NBR/11, ISO 9001:2008, ISO 14001:2004 atest 38/NBR/11, ISO 9001:2008, ISO 14001:2004 36 36 nr 1-2/2015 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 33 zestawienie zestawienie rozdzielnic nn – podstawowe parametry Sabaj-System Sp. z o.o. 30-841 Kraków, ul. Domagały 15 tel. 12 653 53 85, -86, faks 12 653 53 83 [email protected], [email protected] www.sabaj.pl Dystrybutor Producent Sabaj-System Sp. z o.o. Oznaczenie katalogowe Delta-System RPsm RPT-N szafa sterownicza Delta-System RPsm szybki montaż RPT-N (tworzywo + ramka i drzwi ze stali nierdzewnej) Parametry techniczne Typ Lokalizacja instalacji wewnątrz budynku wewnątrz budynku wewnątrz budynku zastosowanie płyty montażowej szyna TH-35/stelaż modułowy wysuwany/ maskownice zakręcane szyna TH-35/maskownica przykręcana/ plombowana Napięcie znamionowe Un, w [V] 3f∼400 3f∼400 3f∼400 Częstotliwość napięcia znamionowego ac, w [Hz] 50/60 50/60 50/60 100 100 100 Prąd znamionowy wyłączalny zwarciowy graniczny Icu, w [kA] w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji Prąd znamionowy wyłączalny zwarciowy eksploatacyjny Ics, w [kA] w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji Prąd znamionowy In aparatów, w [A] w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji Prąd znamionowy krótkotrwały Icw, w [kA] w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji Prąd znamionowy załączalny zwarciowy Icm, w [kA] w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji 4 4 4 dół dół/góra dół/góra montaż aparatury sterowniczej, rozdzielczej i zabezpieczeniowej na płycie montażowej 36–144 moduły 12/24/36moduły IP44/IP54 IP31 IP30 I I II od 600×1600×400 do 1200×2000×600 od 415×415×127 do 525×1015×127 od 295×257×90 do 295×532×90 Masa całkowita, w [kg] od 74 do 140 od 8,5 do 23 od 2,1 do 3,65 Temperatura pracy (otoczenia), w [ºC] od –5 do 40 od –5 do 40 od –5 do 40 szafa sterownicza wolno stojąca na cokole, zbudowana na podstawie konstrukcji szkieletowej z profilami perforowanymi typu RASTER 25 ułatwiającymi regulację i osadzenie płyt montażowych zabudowa podtynkowa, o konstrukcji rozkręcanej składającej się z części tylnej, stelażu szyn TH-35, maskownicy oraz frontalnych regulowanych drzwi zamykanych na zamek zabudowa podtynkowa w ścianach murowanych, gipsowo-kartonowych oraz możliwość zastosowania łączników pozwalających na łączenie ze sobą kilku rozdzielnic zarówno w pionie, jak i w poziomie Normy, atesty, certyfikaty, standardy, znaki jakości deklaracja zgodności SEP/BBJ SEP/BBJ Gwarancja, w [miesiącach] 12 12 12 Montaż paneli aparatowych Prąd znamionowy ciągły szyn głównych, w [A] Napięcie znamionowe udarowe wytrzymywane Uimp, w [kV] Podłączenie Wbudowane aparaty modułowe Stopień ochrony IP obudowy Klasa ochronności Wymiary zewnętrzne (wys.××szer.××gł.), w [mm] Informacje dodatkowe Uwagi techniczne Dane zamieszczone w zestawieniu zostały nadesłane i zautoryzowane przez firmy 34 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 1-2/2015 zestawienie rozdzielnic nn – podstawowe parametry Schneider Electric Polska Sp. z o.o. 02-135 Warszawa, ul. Iłżecka 24 tel. 22 511 82 00, faks 22 511 82 02 [email protected] www.schneider-electric.com Schrack Technik Polska Sp. z o.o. 03-310 Warszawa, ul. Staniewicka 5 tel. 22 205 31 10, faks 22 205 31 11 [email protected] www.schrack.pl Schneider Electric Prisma Schrack Technik Okken MODUŁ 5000TTA Prisma G Prisma P Okken przemysłowa wewnątrz budynku wewnątrz budynku wewnątrz budynku wewnątrz budynku zabudowa stała zabudowa stała zabudowa stała/wtykowa/kasety wysuwne zabudowa stała/wtykowa/kasety wysuwne 3f∼690 3f∼690 3f∼690 3f∼690 50/60 50/60 50/60 40–60 do 630 do 4000 do 7300 do 5000 25 85 do 150 do 100 25 85 do 150 do 100 do 630 do 4000 do 6300 do 5000 25 85 50/80/100/150 do 100 25 85 do 150 – – – 12 8 dół/góra dół/góra dół/góra przód/tył/góra w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji aparaty modułowe, rozłączniki bezpiecznikowe do 630 A, wyłączniki kompaktowe 3- lub 4-biegunowe MC3 630A IP30/IP31/IP43 IP30/IP55 IP22/IP31/IP41/IP54 IP31/IP55 I I I I od 200×550×200 do 1200×550×200 od 2000×700×400 do 2000×1100×1000 od 2200×650×600 do 2350×1300×1400 od 2000×425×400 do 2200×1200×1000 (z cokołem) – – 650/pole w zależności od konfiguracji od 5 do 50 od 5 do 50 od 5 do 40 od –5 do 40 parametry zwarciowe Icw dla 1 s, pozostałe parametry zwarciowe podane przykładowo i zależą od parametrów zastosowanych wyłączników parametry zwarciowe Icw dla 1 s, pozostałe parametry zwarciowe podane przykładowo i zależą od parametrów zastosowanych wyłączników parametry zwarciowe Icw dla 1 s, pozostałe parametry zwarciowe podane przykładowo i zależą od parametrów zastosowanych wyłączników parametry zwarciowe Icw dla 1 s, pozostałe parametry zwarciowe podane przykładowo i zależą od parametrów zastosowanych wyłączników IEC 61439-1 IEC 50298, EN 50298, IEC 61439-1 IEC 61439-1, IEC 60529, IEC 61641, IEC 60721-2-6, IEC 60068-2-30, IEC 60068-2-2, IEC 60068-2-1, IEC 60068-2-11, IEC 64139-1 IEC/EN 61439-1, IEC/EN 61439-2 12 12 12 12 nr 1-2/2015 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 35 zestawienie zestawienie rozdzielnic nn – podstawowe parametry Dystrybutor „SPIN” S.A. Przedsiębiorstwo Usługowo-Produkcyjne 61-248 Poznań, ul. Dziadoszańska 10 tel. 61 871 78 00 faks 61 871 78 01 [email protected] www.spinsa.com.pl Producent „SPIN” S.A. Przedsiębiorstwo Usługowo Produkcyjne Oznaczenie katalogowe SEN Plus QuiXtra 4000 Prisma P Parametry techniczne Typ Lokalizacja instalacji Montaż paneli aparatowych przemysłowa budowlana/przemysłowa budowlana/przemysłowa wewnątrz budynku wewnątrz budynku wewnątrz budynku zabudowa stała/wtykowa/kasety wysuwne zabudowa stała zabudowa stała Napięcie znamionowe Un, w [V] 3f∼690 3f∼690 3f∼690 Częstotliwość napięcia znamionowego ac, w [Hz] 50/60 50/60 50/60 Prąd znamionowy ciągły szyn głównych, w [A] 7600 4000 dla IP30 do 4000 Prąd znamionowy wyłączalny zwarciowy graniczny Icu, w [kA] 100 85 85 Prąd znamionowy wyłączalny zwarciowy eksploatacyjny Ics, w [kA] 100 85 85 Prąd znamionowy In aparatów, w [A] do 6400 4000 do 3200 Prąd znamionowy krótkotrwały Icw, w [kA] 100/1 s 85/1 s 85 220 187 85 8 8 – Prąd znamionowy załączalny zwarciowy Icm, w [kA] Napięcie znamionowe udarowe wytrzymywane Uimp, w [kV] Podłączenie dół/góra/tył dół/góra dół/góra wyłączniki powietrzne do 6400 A stacjonarne lub wysuwne, 3- lub 4-biegunowe, kompaktowe, rozłączniki bezpiecznikowe, aparatura sterująca, modułowa, układy SZR, baterie kondensatorów wyłączniki powietrzne do 4000 A stacjonarne lub wysuwne, kompaktowe do 1600 A rozłączniki do 1250 A, aparatura sterująca oraz modułowa wyłączniki powietrzne, kompaktowe, stacjonarne oraz wysuwne, 3- lub 4-biegunowe, aparatura sterownicza oraz modułowa, baterie kondensatorów IP30/IP41/IP42 /IP54 IP30/IP55 z drzwiami IP30/IP55 I I I od 2000×400×600 do 2200×1400×1200 od 2155×447×450 do 2155×959×800 od 2000×700×400 do 2000×1100×1000 w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji od –5 do 40 od –5 do 40 od –5 do 40 rozdzielnica wolno stojąca lub przyścienna, produkowana na licencji General Electric, aparatura główna General Electric rozdzielnica wolno stojąca lub przyścienna, aparatura główna General Electric rozdzielnica wolno stojąca lub przyścienna, aparatura główna Schneider Electric Normy, atesty, certyfikaty, standardy, znaki jakości IEC-EN 61439-2, IEC 60068-2-57, IEC/TR3 61641:2008-01, IEC 60529, IEC 60068-2-30, IEC 60068-2-11 IEC 61439-2 badania typu: IEC 50298, EN 50298, IEC 61439-1 Gwarancja, w [miesiącach] do 36 do 36 do 36 Wbudowane aparaty modułowe Stopień ochrony IP obudowy Klasa ochronności Wymiary zewnętrzne (wys.××szer.××gł.), w [mm] Masa całkowita, w [kg] Temperatura pracy (otoczenia), w [ºC] Informacje dodatkowe Uwagi techniczne Dane zamieszczone w zestawieniu zostały nadesłane i zautoryzowane przez firmy 36 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 1-2/2015 „SPIN” S.A. Przedsiębiorstwo Usługowo-Produkcyjne VER-TOM xEnergy RG-NN RPO przemysłowa przemysłowa obiektowa wewnątrz budynku wewnątrz budynku wewnątrz budynku zabudowa stała/wtykowa/kasety wysuwne zabudowa stała/wtykowa/kasety wysuwne zabudowa stała/wtykowa/kasety wysuwne 3f∼690 3f∼690 3f∼690 50/60 50/60 50/60 do 5000 do 4000 do 1600 – do 100 do 30 – do 100 do 30 do 5000 do 4000 do 1600 do 100/1 s do 100/1 s do 30/1 s do 220 do 200 do 63 8 8 8 dół/góra/tył/bok dół/góra/tył dół/góra wyłączniki i rozłączniki mocy, 3- lub 4-biegunowe, stacjonarne i wysuwne, rozłączniki bezpiecznikowe listwowe, aparatura modułowa i sterownicza, układy SZR, bateria kondensatorów wyłączniki powietrzne do 4000 A, wyłączniki i rozłączniki mocy, rozłączniki bezpiecznikowe, aparatura zabezpieczająca, kontrolna i sterownicza wyłączniki i rozłączniki mocy do 1600 A, rozłączniki bezpiecznikowe, aparatura zabezpieczająca, kontrolna i sterownicza IP31/IP55 do IP54 do IP54 I I I od 2000×425×400 do 2000×1350×1000 (opcja cokół 100/200 mm) w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji od –5 do 40 od –5 do 40 od –5 do 40 rozdzielnica wolno stojąca o budowie modułowej, aparatura główna Eaton Electric zabudowa szeregowa i kątowa, forma separacji wewnętrznej do 4b, dowolna kolorystyka zabudowa szeregowa i kątowa, forma separacji wewnętrznej do 4b, dowolna kolorystyka badania typu: TTA/PTAA, IEC/EN 60349-1, IEC/EN 61439-1 PN-EN 60439-1, PN-EN 60529, IEC 61439-1 PN-EN 60439-1, PN-EN 60529, IEC 61439-1 do 36 24 24 dostarc zamy VER-TOM Tomasz Pierzchała Sp. J. 32-050 Skawina, Borek Szlachecki 44 tel. 12 276 22 83 tel. kom. 693 404 633 [email protected] www.vertom.pl tworzym y „SPIN” S.A. Przedsiębiorstwo Usługowo-Produkcyjne 61-248 Poznań, ul. Dziadoszańska 10 tel. 61 871 78 00 faks 61 871 78 01 [email protected] www.spinsa.com.pl gromad z imy promocja zestawienie rozdzielnic nn – podstawowe parametry RZ INFO ETEL RMA NE C JE Prenumerata dwuletnia 185zł! w cenie dostęp online prenumerata edukacyjna (studencka) – 75 zł prenumerata roczna – 105 zł Grupa MEDIUM ul. Karczewska 18, 04-112 Warszawa tel.: 22 810 21 24, 512 60 84, faks: 22 810 27 42 e-mail: [email protected] ZAMAWIAM PRENUMERATĘ ELEKTRO.INFO OD NUMERU RODZAJ PRENUMERATY NAZWA FIRMY ULICA I NUMER KOD POCZTOWY I MIEJSCOWOŚĆ OSOBA ZAMAWIAJĄCA RODZAJ DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ E-MAIL TELEFON KONTAKTOWY Informujemy, że składając zamówienie, wyrażacie Państwo zgodę na przetwarzanie wyżej wpisanych danych osobowych w systemie zamówień Grupy MEDIUM w zakresie niezbędnym do realizacji powyższego zamówienia. Zgodnie z Ustawą o ochronie danych osobowych z dnia 29 sierpnia 1997 r. (DzU Nr 101/2002, poz. 926 z późniejszymi zmianami) przysługuje Państwu prawo wglądu do swoich danych, aktualizowania ich i poprawiania. Upoważniam Grupę MEDIUM do wystawienia faktury VAT bez podpisu odbiorcy. Wysyłka będzie realizowana po dokonaniu wpłaty na konto:Volkswagen Bank Polska S.A. 09 2130 0004 2001 0616 6862 0001 DATA I CZYTELNY PODPIS nr 1-2/2015 Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych w celach marketingowych przez Grupę MEDIUM oraz inne podmioty współpracujące z Wydawnictwem z siedzibą w Warszawie przy ul. Karczewskiej 18. Informujemy, że zgodnie z ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. (DzU Nr 101/2002, poz. 926 z późniejszymi zmianami) przysługuje Pani//Panu prawo wglądu do swoich danych, aktualizowania i poprawiania ich, a także wniesienia umotywowanego sprzeciwu wobec ich przetwarzania. Podanie danych ma charakter dobrowolny. CZYTELNY PODPIS 37 zestawienie zestawienie rozdzielnic nn – podstawowe parametry Dystrybutor ZPAS-NET Sp. z o.o. 57-401 Nowa Ruda, ul. Górnicza 19 tel. 74 873 54 44, faks 74 872 58 56 [email protected] www.zpas.net Producent ZPAS-NET Sp. z o.o. Oznaczenie katalogowe ZPUE SA 29-100 Włoszczowa, ul. Jędrzejowska 79c tel. 41 388 10 00, faks 41 388 10 01 [email protected] www.zpue.pl ZPUE SA SZE2/SGP Instal-Blok RN-W przemysłowa/energetyczna Instal-Blok RN-W wewnątrz budynku wewnątrz lub na zewnątrz budynku wewnątrz budynku zabudowa stała/kasety wysuwne zabudowa stała/aparaty wtykowe lub wysuwne zabudowa stała/aparaty wtykowe lub wysuwne 1f∼230/3f∼400 3f∼ do 690 3f∼ do 690 50 50 50 1250 do 1600 do 1600 Prąd znamionowy wyłączalny zwarciowy graniczny Icu, w [kA] 50 do 30 do 25 Prąd znamionowy wyłączalny zwarciowy eksploatacyjny Ics, w [kA] 50 do 30 do 25 Prąd znamionowy In aparatów, w [A] 1600 do 1600 do 1600 Prąd znamionowy krótkotrwały Icw, w [kA] 50 do 30/1 s do 25/1 s Prąd znamionowy załączalny zwarciowy Icm, w [kA] 105 do 63 do 63 8 8 (1,2/50 μs) 8 (1,2/50 μs) dół dół/góra/tył/bok dół/góra/tył/bok wyłączniki 3- lub 4-biegunowe, rozłączniki bezpiecznikowe, aparatura zabezpieczeniowa rozłączniki izolacyjne, wyłączniki kompaktowe, rozłączniki bezpiecznikowe i z bezpiecznikami oraz dowolna aparatura modułowa rozłączniki izolacyjne, wyłączniki kompaktowe, rozłączniki bezpiecznikowe i z bezpiecznikami oraz dowolna aparatura modułowa IP55/IP31 do IP66 IP20–IP40 Parametry techniczne Typ Lokalizacja instalacji Montaż paneli aparatowych Napięcie znamionowe Un, w [V] Częstotliwość napięcia znamionowego ac, w [Hz] Prąd znamionowy ciągły szyn głównych, w [A] Napięcie znamionowe udarowe wytrzymywane Uimp, w [kV] Podłączenie Wbudowane aparaty modułowe Stopień ochrony IP obudowy Klasa ochronności I I I od 2000×800×600 do 2000×1000×600 od 1000×400×400 do 2000×1200×800 od 1275×550×320 do 2075×1300×600 w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji od –5 do 40 od –5 do 40 od –5 do 40 do zabudowy aparaturą modułową oraz przemysłową, wolno stojąca, przedział kablowy boczny dostęp: przód (przyścienna)/przód i tył (wolno stojąca) aparatura łączeniowa, zabezpieczeniowa i sterownicza dowolnego producenta dostęp: przód (przyścienna)/przód i tył (wolno stojąca) aparatura łączeniowa, zabezpieczeniowa i sterownicza dowolnego producenta Normy, atesty, certyfikaty, standardy, znaki jakości PN-EN 60439-1:2003+A1 2006 atest nr DN/210/2013 Instytutu Elektrotechniki w Warszawie, IEC/TC 61641, PN-EN 60529, PN-EN 50102, PN-EN 61439-1 certyfikat nr DN/101/2012 Instytutu Elektrotechniki w Warszawie, PN-EN 61439-1:2011, PN-EN 60439-5:2008, PN-EN 60529:2003 Gwarancja, w [miesiącach] 12 do 24 do 24 Wymiary zewnętrzne (wys.××szer.××gł.), w [mm] Masa całkowita, w [kg] Temperatura pracy (otoczenia), w [ºC] Informacje dodatkowe Uwagi techniczne Dane zamieszczone w zestawieniu zostały nadesłane i zautoryzowane przez firmy 38 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 1-2/2015 reklama ZPUE SA 29-100 Włoszczowa, ul. Jędrzejowska 79c tel. 41 388 10 00, faks 41 388 10 01 [email protected] www.zpue.pl ZPUE Silesia Sp. z o.o. 40-135 Katowice, ul. Słoneczna 50 tel. 32 35 93 100, faks 32 35 83 525 [email protected] www.zpue.pl ZPUE SA ZPUE Silesia Sp. z o.o. ZR-W SIVACON ZR-W S8 wewnątrz budynku wewnątrz budynku zabudowa stała/aparaty wtykowe lub wysuwne zabudowa stała/człony wtykowe/moduły i kasety wysuwne 3f∼ do 690 3f∼ do 690 50 50/60 do 6300 do 7000 (7400) do 105 do 150 do 105 do 150 do 6300 do 6300 do 105/1 s do 150/1 s (szyny główne) do 100/1 s (szyny rozdzielcze) do 200 do 330 12 (1,2/50 μs) 8/12 dół/góra/tył/bok dół/góra/tył wyłączniki mocy i kompaktowe rozłączniki izolacyjne, wyłączniki kompaktowe, rozłączniki bezpiecznikowe oraz dowolna aparatura modułowa wyłączniki powietrzne SENTRON 3WL, kompaktowe SENTRON 3VL/3VT, w zabudowie stacjonarnej i wysuwnej, rozłączniki SENTRON 3KL, rozłączniki i odłączniki SENTRON 3NJ, zabezpieczenia SIMOCODE pro i inne do IP54 IP30/IP31/IP40/IP41/IP54 I I od 2000×400×500 do 2250×1200×1000 od 2000×400×500 do 2200×1400×1200 w zależności od konfiguracji do 1300/pole (zależna od konfiguracji) od –5 do 40 od –5 do 40 dostęp: przód (przyścienna)/przód i tył (wolno stojąca) aparatura łączeniowa, zabezpieczeniowa i sterownicza dowolnego producenta licencja produkcji rozdzielnicy i główna aparatura firmy Siemens certyfikat nr 0825/NBR/2010 Instytutu Elektrotechniki w Warszawie, PN-EN 60439-1, PN-EN 60529, PN-EN 61439-1/2 IEC 60439-1, PN-EN 60439-1, DIN EN 60439-1(VDE 0660 Część 500), IEC 61641, VDE 0660 Część 500, Dodatek 2, DIN EN 50274, VDE 0660 Część 514, PN-EN 61439-1/2 do 24 24 nr 1-2/2015 Rozdzielnice nn o prądach znamionowych do 7300 A Rozdzielnice nn o modułowej budowie, z kasetami wysuwnymi, przeznaczone do dystrybucji energii elektrycznej nn oraz do zasilania i sterowania odpływami silnikowymi. Zastosowanie w dużych zakładach przemysłowych i obiektach infrastrukturalnych. System funkcjonalny rozdzielnic niskiego napięcia wykorzystywany do wszystkich systemów dystrybucji energii nn, zarówno w środowisku przemysłowym, jak i komercyjnym. Ponadto oprócz rozdzielnic typu OKKEN (licencja Schneider Electric) Prefabrykowane są rozdzielnice: – X-ENERGY (technologia Eaton Electric), – PRISMA Plus P (technologia Schneider Electric), – XL3-... (technologia LEGRAND), – rozwiązania uniwersalne z zastosowaniem obudów i aparatów renomowanych producentów. ELEKTROTIM S.A. 54-156 Wrocław, ul. Stargardzka 8 tel. 71 352 13 41, 71 351 40 70, faks 71 351 48 39 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l [email protected], 39 www.elektrotim.pl prezentacja rozdzielnice nn i obudowy aluminiowe w II klasie ochronności mgr inż. Dominik Czado – PRE Edward Biel K onieczność zapewnienia bezpieczeństwa użytkowania oraz eksploatacji urządzeń elektrycznych w dzisiejszych czasach jest rzeczą oczywistą. Rozwój nauki i techniki zmusza do wymyślania nowych sposobów na pewniejszy, bezpieczniejszy, a przede wszystkim bezawaryjny przesył energii elektrycznej. W tej chwili najlepszą ochronę przeciwporażeniową realizowaną przez obudowę zapewnia tzw. „II klasa ochronności”. Najpopularniejsze na rynku obudowy do aparatury elektrycznej, które tę klasę zapewniają, są „termoutwardzalne”, czyli wykonane z poliestru z dodatkiem włókna szklanego. W związku z ochroną, jaką gwarantują, górują nad bar- dziej estetycznie wyglądającymi obudowami aluminiowymi bez II klasy ochronności. Użytkownicy mają bowiem świadomość, że gdy w grę wchodzi bezpieczeństwo, kwestie estetyki schodzą na drugi plan. Przez długi czas w temacie ochrony przeciwporażeniowej nie dochodziło do znaczących zmian. Ten okres stagnacji przerwała jednak firma PRE Edward Biel, wprowadzając na rynek obudowy aluminiowe umożliwiające bezpieczniejszy przesył i rozdział energii elektrycznej dzięki zastosowaniu osławionej II klasy ochronności. Stały się one alternatywą dla dotychczas stosowanych obudów z tworzyw sztucznych. Dzięki nim podwyższono bezpieczeństwo użytkowania niskonapięciowej sieci energetycznej oraz infrastruktury drogowej. Znacznie poszerzono wybór możliwych rozwiązań technicznych, a przede wszystkim uzyskano wydłużenie czasu pracy obudów przy wykorzystaniu wspomnianego rozwiązania. Zastosowanie odpowiedniej jakości powłoki zewnętrznej wykonanej na bazie lakieru proszkowego pozwala bowiem przedłużyć żywotność obudów nawet do kilkudziesięciu lat. Poznanie zalet tego rodzaju obudów nie jest możliwe bez zrozumienia, czym właściwie jest II klasa ochronności. W tym celu należy skorzystać z normy N-SEP-E-001 poru- Fot. 1. Rozwiązanie techniczne dla aparatury w szafie aluminiowej II klasy ochronności. Istotne podczas wyposażania II klasy w aparaturę jest zachowanie w pełni wymagań norm. Płyta montażowa zamocowana jest za pomocą odpowiednich izolatorów i śrub izolacyjnych. Okablowanie aparatów zostało rozmieszczone w korytkach kablowych plastikowych. Na drzwiczkach znajduje się symbol informujący, że szafa wykonana jest w pełni w II klasie ochronności 40 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l szającej kwestię dodatkowej ochrony realizowanej przez II klasę ochronności, która polega na wyeliminowaniu możliwości pojawienia się napięcia na obudowie urządzeń elektrycznych. Urządzenia w II klasie ochronności możemy zatem określić jako całkowicie izolowane poprzez zastosowanie odpowiednich warstw izolacyjnych, do których zalicza się warstwę podwójną, czyli stworzoną z dwóch elementów, lub warstwę wzmocnioną, to znaczy zbudowaną z grubszego materiału. Istnieje bardzo małe prawdopodobieństwo doprowadzenia do ich zniszczenia. Zagadnienia dotyczące II klasy ochronności szerzej komentuje norma PN-HD 60364-4-41:2009 Instalacje elektryczne niskiego napięcia. Część 4-41: Ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa. Ochrona przed porażeniem elektrycznym. Opisane są w niej wymagania, jakie muszą spełniać obudowy oraz rozwiązania konstrukcyjne dla mocowania aparatów oraz szyn. Obudowy produkowane w firmie PRE Edward Biel spełniają wymagania przytoczonych norm. Zastosowanie innowacyjnej techniki nakładania warstw izolacyjnych spełnia wymagania II klasy ochronności. Natomiast wykorzystywany materiał, jakim jest aluminium, pozwala osiągnąć o wiele lepsze warunki eksploatacyjne dla obudów nie tylko ze względu na ich funkcjonalność i możliwości wyjścia poza „ramy rozmiarowe”, jak to jest w przypadku obudów termoutwardzalnych, ale również dlatego, iż jest przyjazny dla środowiska. Co więcej, rozwiązania konstrukcyjne obudów firmy PRE Edward Biel przy monta- nr 1-2/2015 żu aparatów i szyn pozwalają na skonstruowanie każdej rozdzielnicy. Konstrukcja szaf umożliwia dostosowanie stopnia ochrony aparatu lub urządzenia elektrycznego przed penetracją czynników zewnętrznych w zależności od wymagań nawet do klasy IP65. Nie jest to możliwe w przypadku obudów termoutwardzalnych. Sposób wykonania obudów, od złączy kablowych przez szafy oświetleniowe, szafy sterowania sygnalizacją świetlną aż do celek rozdzielnicy głównej, powoduje coraz częstsze wykorzystywanie produktu przy różnych inwestycjach energetyki zawodowej. Właściwości materiałowych tworzywa termoutwardzalnego i aluminium nie sposób porównywać. Większa trwałość i wytrzymałość przy tej samej klasie izolacji znacząco przemawia za stosowaniem obudów aluminiowych. Przykłady z życia potwierdzają, jak podczas eksploatacji zachowują się oba rodzaje materiałów. Na fotografiach obudów termoutwardzalnych oraz aluminiowych w II klasie ochronności zaprezentowano, jak wyglądają one po kilku latach od montażu. Ważną kwestią jest również zapewnienie komfortu użytkowania. W przypadku obudowy termoutwardzalnej konieczny jest częsty retrofit, czyli modernizacja produktu – wykonywanie kontroli, odnawianie czy lakierowanie warstwy zewnętrznej. Ta potrzeba ciągłej dbałości o zamontowaną obudowę przemawia niekorzystnie na rzecz obudowy termoutwardzalnej. Przecież takie produkty powinny pełnić swoje funkcje przez jak najdłuższy czas i nie wymagać poświęcania im szczególnej uwagi. Dzięki zastosowaniu aluminium, nieważne, czy obudowa będzie wolno stojąca, czy umiejscowiona na fundamencie lub na kieszeni kablowej – jej wytrzymałość nie będzie wiązała się z ciągłym zaangażowaniem właściciela. Wykorzystanie specjalnej techniki nakładania warstw ochronnych na obudowy w II klasie ochronności przez firmę PRE Edward Biel zapewnia bardzo nr 1-2/2015 Fot. 2. Zdjęcia przykładowych rozwiązań obudów dla energetyki – obudowa aluminiowa w II klasie ochronności Fot. 3. Przykładowe rozwiązania obudów dla energetyki – obudowa termoutwardzalna długą ochronę nie tylko przeciwporażeniową, ale również estetyczny wygląd i trwałość. Mimo że obudowy aluminiowe są bardzo wytrzymałe, należy mieć jednak na uwadze, że i je kiedyś będzie trzeba wymienić. Pierwsze pytania, jakie nasuwają się przy wymianie obudowy, to jak i gdzie ją zutylizować. Problemy ze znalezieniem odpowiedniego miejsca i poniesieniem dodatkowych kosztów dotyczą jednak tylko obudów z tworzywa termoutwardzalnego. Obudowy aluminiowe bez żadnych komplikacji można poddać recyklingowi przyczyniając się tym samym zarówno do ochrony środowiska, jak i do odzyskania surowca. Należy również zwrócić uwagę na częstotliwość przeprowadzanych wymian obudów. W przypadku obudów aluminiowych jest ona co najmniej cztery razy mniejsza niż przy obudowach z tworzywa termoutwardzalnego. W dodatku przy produkcji nowej obudowy Fot. 4. Zdjęcie obudowy termoutwardzalnej kilka lat po zainstalowaniu. Widoczne są ubytki spowodowane przez oddziaływanie środowiska na obudowę termoutwardzalną aluminiowej zanieczyszczenie środowiska jest kilkakrotnie mniejsze niż przy produkcji obudowy termoutwardzalnej. Na koniec, konieczne jest podkreślenie walorów estetycznych obudów. Ich lakier jest wytrzymały. W prosty i szybki sposób można je wyczyścić. Przy tym uszkodzenie obudowy aluminiowej jest o wiele trudniejsze niż uszkodzenie obudów termoutwardzalnych. Co za tym idzie, aparatura znajdująca się wewnątrz obudowy jest doskonale chroniona. PRE Edward Biel nie trzeba już wybierać pomiędzy trwałością i niską szkodliwością dla środowiska obudów aluminiowych a zapewnieniem II klasy ochronności przez niszczejące w szybkim tempie obudowy termoutwardzalne. Za sprawą jednego produktu można otrzymać poczucie bezpieczeństwa i funkcjonalności idące w parze z estetycznym wyglądem i trwałością. Wszystko to przy zminimalizowanej ingerencji w środowisko. reklama wnioski Obudowy aluminiowe w II klasie ochronności nie tylko umożliwiają szersze wykorzystanie dla poszczególnych rozwiązań inwestycyjnych, ale dzięki dowolności w dopasowaniu rozmiarów i wyborze wyposażenia, zostawiają daleko w tyle obudowy termoutwardzalne. Dzięki produktowi firmy PRE Edward Biel 32-060 Liszki k. Krakowa Piekary 363 tel. 12 280 71 92 faks 12 429 73 43 [email protected] www.prebiel.pl w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 41 sieci elektroenergetyczne zmienność napięć stacji WN/SN z przyłączonymi źródłami wiatrowymi (część 1.) prof. dr hab. inż. Adrian Halinka, dr inż. Piotr Rzepka, dr inż. Mateusz Szablicki – Politechnika Śląska Do zbioru czynników determinujących warunki pracy obiektów elektroenergetycznych zalicza się warunki napięciowe występujące w miejscu ich przyłączenia do sieci elektroenergetycznej. Warunki napięciowe można identyfikować m.in. z wartością napięć węzłowych sieci. Dla zdecydowanej większości obiektów ich prawidłowe działanie wymaga napięcia o wartości zawierającej się w zalecanym zakresie, najlepiej równej poziomowi znamionowemu. Odchylenie wartości napięcia poza ten zakres może prowadzić do znaczącego pogorszenia warunków pracy obiektów (patrz, przykładowo, [1] i [2]). D la odbiorców bytowo-komunalnych zmianom wartości napięcia mogą towarzyszyć m.in.: pogorszenie bezpieczeństwa użytkowania urządzeń elektrycznych, zmniejszenie wygody korzystania z tych urządzeń, a nawet przerwy w funkcjonowaniu czy – w skrajnym przypadku – ich uszkodzenia. Dla odbiorów przemysłowych zmiana warunków napięciowych może skutkować m.in.: obniżeniem sprawności działania ukła- streszczenie W artykule przedstawiono wyniki rozpatrywań wybranych aspektów wpływu pracy lokalnego źródła wytwórczego (na przykładzie źródła wiatrowego) na warunki napięciowe występujące w rozdzielniach stacji elektroenergetycznej WN/SN ze źródłem. W zrealizowanych badaniach symulacyjnych ujęto różne scenariusze pracy stacji oraz różne warianty pracy źródła wiatrowego. W zależności od aktywnego trybu sterowania mocą bierną źródła wiatrowego i zadanych parametrów regulacji praca źródła może prowadzić do kilku-, kilkunastoprocentowego wzrostu bądź zmniejszenia wartości napięcia w rozdzielniach stacji. W części 1 artykułu scharakteryzowano problematykę prowadzonych rozpatrywań, określono zdolności regulacji charakteru i poziomu mocy biernej generowanej przez źródła wiatrowe oraz opisano przyjętą metodykę badań symulacyjnych. Natomiast w części 2 artykułu zamieszczono wyniki zrealizowanych badań symulacyjnych definiujących warunki napięciowe w stacji elektroenergetycznej z przyłączonym źródłem wiatrowym oraz przedstawiono dyskusję uzyskanych rezultatów rozpatrywań. 42 dów wykorzystujących urządzenia elektryczne, pogorszeniem jakości i zmniejszeniem wolumenu produkcji [3], a także zwiększeniem poboru mocy czynnej z sieci elektroenergetycznej. Warunki napięciowe pracy obiektów elektroenergetycznych mogą ulec znaczącym zmianom wskutek coraz powszechniejszego przyłączania lokalnych źródeł wytwórczych. Niniejszy artykuł stanowi próbę oszacowania wpływu pracy źródła wiatrowego przyłączonego do rozdzielni SN stacji elektroenergetycznej sprzęgającej sieci WN i SN na warunki napięciowe występujące w tej stacji, opisane poziomem wartości skutecznej napięcia. Wartości napięć węzłowych sieci elektroenergetycznej zależą m.in. od charakteru, kierunku rozpływu i poziomu mocy biernej na poszczególnych obiektach sieci. Tym samym, dla węzłów sieciowych z przyłączonymi źródłami wiatrowymi wartość napięcia jest również determinowana parametrami (charakter i wartość) mocy biernej generowanej przez te źródła. moc bierna źródeł wiatrowych Zdolność źródła wiatrowego do generacji mocy biernej o określo- w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nym charakterze (moc bierna indukcyjna bądź moc bierna pojemnościowa) i zadanej wartości zależy przede wszystkim od rodzaju generatora zainstalowanego w źródle. W rozwiązaniach komercyjnych źródeł wiatrowych stosuje się przede wszystkim generatory: asynchroniczne (klatkowe i pierścieniowe) oraz synchroniczne. Charakterystykę możliwości sterowania parametrami mocy biernej źródeł wiatrowych z poszczególnymi, wymienionymi typami generatorów przedstawiono m.in. w [4] i [5]. Źródła wiatrowe z generatorami asynchronicznymi klatkowymi nie pozwalają na regulację charakteru i poziomu mocy biernej źródła. Jest to podyktowane brakiem możliwości technicznych zmiany tych parametrów. Podczas pracy źródła te pobierają z sieci moc bierną indukcyjną. Poziom pobieranej mocy biernej nie jest wielkością zadaną – jest funkcją wartości napięcia stojana generatora i produkowanej mocy czynnej, zależnej od aktualnej prędkości wiatru, kąta nachylenia łopat wirnika turbiny oraz aktywnego trybu pracy układów sterowania źródła wiatrowego. Brak możliwości sterowania mocą bierną przez źródło z generatorem asynchronicznym klatkowym dotyczy zarówno maszyn ze sterowaną rezystancją w obwodzie wirnika, jak i z kaskadą nadsynchroniczną (opis obu rodzajów układów zawarto w [6]). Do regulacji mocy biernej w układach z takimi źródłami wykorzystuje się – przykładowo – baterie kondensatorów. Niemniej, są one stosowane wyłącznie do lokalnej kompensacji mocy biernej pobieranej przez źródło. Wobec powyższego źródła wiatrowe z zainstalowanymi generatorami asynchronicznymi klatkowymi można uznać za niesterowalne źródło mocy biernej. Źródła wiatrowe z generatorem asynchronicznym pierścieniowym, wyposażone w przekształtnik energoelektroniczny w obwodzie wirnika (zazwyczaj stosuje się nazewnictwo: generator asynchroniczny dwustronnie zasilany), pozwalają na regulację charakteru i poziomu mocy biernej generowanej przez źródło. Dodatkowo, często możliwe jest rozłączne sterowanie mocą czynną (wartość) i mocą bierną (charakter i wartość) praktycznie dla całego przedziału zdolności generacji mocy czynnej. W źródłach wiatrowych z generatorem asynchronicznym dwustronnie zasilanym zazwyczaj stosuje się dwa podstawowe tryby sterowania mocą bierną: nr 1-2/2015 Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl nr 1-2/2015 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 43 sieci elektroenergetyczne Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl 44 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 1-2/2015 prezentacja Rittal i Centrum Informatyczne Świerk superkomputer już działa! T rzynastego listopada br. swoją działalność rozpoczęło Centrum Informatyczne Świerk – ośrodek posiadający jedną z największych mocy obliczeniowych w Europie. Dostawcą szaf serwerowych z układem bezpośredniego chłodzenia zastosowanych w tej inwestycji jest Rittal Sp. z o.o. W Świerku zbudowano m.in. jeden z największych klastrów obliczeniowych w Polsce, którego zadaniem będzie informatyczne wsparcie Programu Polskiej Energetyki Jądrowej. Docelowa konfiguracja superkomputera to ok. 20 tys. rdzeni obliczeniowych, 130 TB pamięci RAM i 3200 TB przestrzeni dyskowej. Pozwoli ona uzyskać wydajność rzędu 500 TFLOPS, a więc 500 bilionów operacji zmiennoprzecinkowych na sekundę. Za projekt wykonawczy w obszarze infrastruktury hydraulicznej odpowiada spółka Rittal – wiodący w skali światowej dostawca systemów techniki szaf sterowniczych i obudów, systemów rozdziału mocy, klimatyzacji systemowej oraz infrastruktury IT. Do chwili obecnej dostarczone zostało ok. 70% sprzętu oraz zakończono wszystkie prace związane z uruchomieniem oraz wdrożeniem najważniejszych systemów umożliwiających funkcjonowanie instalacji. Rittal zapewnił specjalistyczny sprzęt, m.in. szafy serwerowe TS IT, agregaty wody lodowej oraz ultrawydajne wymienniki chłodnicze. Najważniejszym zagadnieniem merytorycznym w opisywanym projekcie było skuteczne opracowanie systemu, który efektywnie wyprowadzałby duże moce chłodnicze. nr 1-2/2015 Budynek serwerowni CIŚ – Potrzeba tak wysokiej wydajności chłodniczej wymienników wynikała z faktu, że z każdej szafy serwerowej musiało zostać wyprowadzonych ok. 50 kW mocy cieplnej. Innymi słowy, każda taka szafa serwerowa zużywa tyle energii co kilkanaście mieszkań – podkreśla Robert Kabza, Sales Manager IT/Telecom, Rittal Sp. z o.o. W inwestycji zastosowano Liquid Cooling Package (LCP), czyli innowacyjny wymiennik ciepła powietrze–woda, który umieszczany jest przy ścianie bocznej szafy serwerowej lub pomiędzy dwiema szafami. Standardowo LCP odprowadza do 20 kW ciepła na szafę, natomiast w wersji rozszerzonej – tj. LCP plus – do 60 kW. Warto przy tym podkreślić, że istnieje możliwość chłodzenia za pomocą jednego LCP jednej lub dwóch szaf serwerowych. Chłodzone wodą powietrze jest wdmuchiwane poziomo, bezpośrednio przed każdym szeregiem serwerów, co pozwala utrzymać optymalne warunki termotechniczne w całej szafie. W związku z tym, że powstaje w niej swoisty mikroklimat, przepływ powietrza w ramach systemu LCP dodatkowo zmniejsza obciążenie cieplne pomieszczenia. Inne zalety tego Główną serwerownię Centrum Informatycznego Świerk wyróżnia m.in. wyjątkowo duża moc elektryczna i chłodnicza rozwiązania to odprowadzanie ciepła o temperaturze jak w pomieszczeniu, mała emisja hałasu, jak również oszczędność energii. Ponadto do ekonomiczności całego systemu przyczynia się taka innowacja jak free-cooling. Dzięki pełnemu oddzieleniu obiegu wody od komponentów elektronicznych w szafie wymiennik ciepła powietrze/woda zapewnia maksymalną ochronę przed wodą. Z uwagi na to, że woda lepiej niż powietrze przewodzi ciepło i umożliwia wydajne chłodzenie na mniejszej powierzchni, wymienniki ciepła powietrze/woda sprawdzają się także w budownictwie maszyn oraz instalacji. W ramach projektu Rittal dostarczył ponadto szafy serwerowe TS IT z układem bezpośredniego chłodzenia, agregaty wody lodowej, system monitorowania oraz system zdalnego sterowania Ri-Zone. Główną serwerownię Centrum Informatycznego Świerk wyróżnia m.in. wyjątkowo duża moc elektryczna i chłodnicza, przypadająca na jeden metr kwadratowy powierzchni. W serwerowni o powierzchni ok. 137 m 2 możliwe jest zainstalowanie infrastruktury obliczeniowej o łącz- nej mocy 1,6 MW, rozmieszczonej w czterech rzędach po osiem szaf TS IT. – Każda z zainstalowanych u nas szaf umożliwia skuteczne schłodzenie systemów komputerowych o mocy elektrycznej 50 kW. Jeden rząd takich szaf pozwala więc chłodzić infrastrukturę obliczeniową o łącznej mocy 400 kW, czyli takiej, jaką sumarycznie osiągają tylko nieliczne serwerownie centrów obliczeniowych w Polsce. Cieszymy się, że tak imponujące możliwości już wkrótce będziemy mogli wykorzystać w praktyce – powiedział kierujący projektem prof. dr hab. Wojciech Wiślicki. reklama Rittal Sp. z o.o. 02-672 Warszawa ul. Domaniewska 49 infolinia 0 801 380 320 [email protected] www.rittal.pl w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 45 Fot. Narodowe Centrum Badań Jądrowych i Rittal Sp. z o.o. Rittal Sp. z o.o. sieci elektroenergetyczne impedancja wejściowa pojazdu trakcyjnego jako kryterium spełnienia wymagań kompatybilności w systemie trakcji elektrycznej DC dr inż. Marcin Steczek – Politechnika Łódzka, prof. dr hab. inż. Adam Szeląg – Politechnika Warszawska Przez kompatybilność elektromagnetyczną (EMC – ang. electromagnetic compatibility) w odniesieniu do zelektryfikowanego transportu szynowego określa się obszar zagadnień dotyczących zarówno oddziaływań pomiędzy urządzeniami należącymi do systemu trakcji elektrycznej, jak również pomiędzy urządzeniami kolejowymi a innymi eksploatowanymi w pobliżu (kompatybilność wewnętrzna i zewnętrzna). Ze względu na specyfikę techniczną środowiska kolejowego dla wszystkich tych urządzeń muszą być określone zarówno poziomy emisji zakłóceń elektromagnetycznych, jak i odporność na zakłócenia odbierane od innych urządzeń w szerokim zakresie częstotliwości (od częstotliwości poniżej 50 Hz wykorzystywanej przez system SRK aż po częstotliwości pasm transmisji radiowej). S zczególnie istotnym i trudnym do osiągnięcia jest zapewnienie niezakłócania przez obwody silnoprądowe pojazdów i elektroenergetyki trakcyjnej (moce do kilkunastu MW) obwodów słaboprądowych (moce rzędu watów) będących elementem układów sygnalizacji i sterowania ruchem. Za główne źródła zakłóceń elektromagnetycznych uznaje się takie urządzenia jak: prostowniki trakcyjne, będące źródłem generacji harmonicznych napięcia stałego podstacji, oraz pojazdy trakcyjne wyposażone w przekształtniki energoelektroniczne, będące źródłem generacji harmonicznych prądu (rys. 1.). In electrified rail transport, electromagnetic compatibility (EMC) is understood in terms of issues concerning the interactions between devices of an electric traction system as well as between railway devices and other nearby operating devices (internal and external compatibility). Due to the technical specificity of railway environment, both the level of electromagnetic disturbances and resistance to interference received from other devices in a wide range of frequencies (from a frequency below 50 Hz used by a SRK system to frequencies of radio frequency band) must be determined for all the devices. I t is both especially difficult, but also especially important to provide that high-current circuits and traction power engineering (power up to several MW) do not disturb low-current circuits (power of W range) that are the element of a traffic signalling and control system. The following devices are considered to be the main sources of electromagnetic disturbances: traction rectifiers (harmonics of substation's constant voltage) and traction vehicles equipped with power electronics converters (current harmonics) (fig. 1). 46 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l zagadnienie kompatybilności w systemie trakcji elektrycznej Problemy kompatybilności w trakcji elektrycznej to bardzo rozległy obszar zagadnień obejmujących szereg dziedzin wiedzy inżynierskiej. Zapewnienie prawidłowego funkcjonowania podsystemów elektrycznych i elektronicznych w kolejnictwie jest wymagającym wyzwaniem ze względu na specyfikę trakcji elektrycznej, zostało to ujęte m.in. w arkuszach norm PN-EN 50388 doty- compatibility issue in an electric traction system The problems of compatibility in electric traction is an extensive range of issues that encompasses a variety of areas of engineering expertise. Ensuring proper functioning of electric and electronic subsystems in rail industry is a demanding challenge mainly due to the specificity of electric traction. It has been included in i.a. sheets of standards regarding cooperation of a supply system-traction vehicles PN-EN 50-388 and emission of disturbances - a group of standards PN-EN 50-121 and regulations on a given system [1, 16, 27]. The specific character of electric traction systems stems from, among others: [2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 13, 14, 15, 17, 21, 24, 25, 26, 28, 29, 30]: an extensive variety of supply systems; changeability of electric energy demand and high number of technical solutions and algorithms of high-current as well as control and monitoring systems operation; non-stationary character of waveforms of the occurring electric signals; nr 1-2/2015 Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl nr 1-2/2015 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 47 sieci elektroenergetyczne Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl 48 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 1-2/2015 Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl nr 1-2/2015 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 49 sieci elektroenergetyczne Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl 50 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 1-2/2015 reklama Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl nr 1-2/2015 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 51 jakość energii elektrycznej analiza dynamiczna zakłóceń występujących w sieci elektroenergetycznej Z mieniające się przepisy, normy oraz stosowanie coraz bardziej zaawansowanych technologii w przemyśle wymusza na producentach analizatorów parametrów jakościowych energii elektrycznej wdrażanie coraz to nowszych rozwiązań. Zwiększanie udziału odnawialnych źródeł energii w bilansie mocy dysponowanej przez Krajowy System Elektroenergetyczny powoduje problemy, z którymi do tej pory operatorzy SEE się nie spotykali. Wzrost liczby odnawialnych źródeł energii przyłączonych do KSEE powoduje problemy z utrzymaniem stabilnej częstotliwości. lokalizacja źródeł zapadów napięcia w sieci zasilającej Rys. R. Wiśniewski, Z. Skibko Do przewidywania i zapobiegania awarii „blackout” na poziomie sieci przesyłowych stosuje się urządzenia zwane CPR-D. Są to zaawansowane technologicznie urządzenia wykorzystujące informacje, które zawarte są w napięciu i w częstotliwościach, w przedziałach wartości dotychczas nieanalizowanych. To co można zaobserwować w zakresie częstotliwości od 10 mHz do 50 Hz daje obraz rezerwy stabilności sieci przesyłowej w funkcji czasu. Aby móc lepiej zrozumieć zagadnienie stabilności sieci, należy przybliżyć pojęcie „chaosu”. Chaosem deterministycznym nazywa się takie własności równań lub układów równań, które polegają na dużej wrażliwości rozwiązań na dowolnie małe zaburzenie parametrów. Dotyczy to zwykle nieliniowych równań różniczkowych i różnicowych, opisujących procesy dynamiczne. Jeśli równanie opisuje zmiany jakiegoś układu w czasie, to niewielkie zaburzenie warunków początkowych powoduje rosnące wykładniczo zmiany w zachowaniu układu. Popularnie Fot. A-EBERLE mgr inż. Radosław Wiśniewski – ASTAT Sp. z o.o., dr inż. Zbigniew Skibko – Politechnika Białostocka Fot. 1. Przykładowy widok urządzenia CPR-D nazywane jest to efektem motyla – znikoma różnica po dłuższym czasie może urosnąć do dowolnie dużych rozmiarów. Powoduje to, że model deterministyczny w dłuższym przedziale czasowym zachowuje się jak model probabilistyczny. Ścisłym kryterium chaotyczności jest określenie wartości wykładników Lapunowa. Układ jest chaotyczny, jeśli ma co najmniej jeden dodatni wykładnik Lapunowa, oznaczany grecką literą „λ”. W takim przypadku, w przestrzeni fazowej bli- regulator napięcia pomiar przetwornik A/D analiza widma porównanie *) analiza bifurkacji Fingerprints *) przełączanie stopni transformator ocena wykładnik Lapunowa badanie dryftu monitor tłumienia Objaśnienia: * – analizator tłumienia DMR-D różni się od analizatora CPR-D tylko brakiem analizy „fingerprints” Rys. 1. Schemat procesów służących do analizy dynamiki zmian sieci, realizowanych przez DA-Box 2000, wraz z urządzeniami do regulacji wartości napięcia 52 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l sko leżące trajektorie mogą po pewnym czasie dowolnie się od siebie oddalić. Interpretacja wykładnika λ przedstawia się następująco: λ > 0 – oznacza, iż orbita nie jest stabilna, λ < 0 – oznacza, iż orbita zmierza do stabilnego punktu, λ = 0 – orbita zmierza do stałego punktu neutralnego. Wykładniki Lapunowa umożliwiają ocenę zjawiska chaotycznego w tzw. przestrzeni fazowej. W przestrzeni fazowej można ocenić wszystkie możliwe stany systemu, w każdej chwili czasowej. Trajektoria jest obrazem wszystkich możliwych stanów, które przyjmuje układ w kolejnych chwilach czasu. Wykładnik Lapunowa definiuje się równaniem: x n +1 = f ( x n ) n 1 df ( x 0 ) λ ( x 0 ) = lim ln n →∞ n dx (1) (2) w którym fn oznacza n-tą iterację na punkcie x0. Na podstawie teorii dynamiki nieliniowej, teorii bifurkacji i chaosu deterministycznego można dowieść, że stan sieci można obserwować w sposób ciągły i oceniać go z punktu widzenia jej stabilności. Ocena często- nr 1-2/2015 Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl reklama Miej wszystko pod kontrolą W dziedzinie wytwarzania energii elektrycznej i sterowania silnikami przemysłowymi firma ComAp jest znakomitym wyborem oferującym: Zaawansowane oraz innowacyjne rozwiązania techniczne Wiodące platformy o dużej elastyczności Najlepsze zdalne sterowanie przemysłowe Nieporównywalna jakość i niezawodność Znakomite wsparcie techniczne Dostępność na całym świecie za pośrednictwem naszej sieci dystrybucyjnej OFERUJEMY n r 1 - 2 / 2 0 1 ROZWIĄZANIE 5 DLA KAŻDEJ APLIKACJI w w w . eOdwiedź l e k t r o . i nnaszą fo.pl stronę internetową 53 www.comap.cz jakość energii elektrycznej Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl 54 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 1-2/2015 V KONFERENCJA SZKOLENIOWA OCHRONA PRZECIWPOŻAROWA W OBIEKTACH BUDOWLANYCH INSTALACJE ELEKTRYCZNE, WENTYLACYJNE I GAŚNICZE – PROJEKTOWANIE, MONTAŻ I EKSPLOATACJA 21 MAJA 2015 R., WARSZAWA JUŻ DZIŚ ZAREZERWUJ MIEJSCE! Dla pierwszych 30 prenumeratorów „elektro.info” i dla pierwszych 30 prenumeratorów „Rynku Instalacyjnego” udział w Konferencji jest bezpłatny. Cena udziału prenumeratorów w Konferencji po wykorzystaniu bezpłatnych wejściówek: 250 zł brutto Cena regularna bez zniżek: 320 zł brutto Zgłoszenia: tel. 22 512 60 83 e-mail: [email protected] www.konferencja.elektro.info.pl prezentacja miernik mocy HIOKI PW3365-20 mgr inż. Leszek Halicki – Labimed Electronics Nowy, przenośny miernik mocy wyprodukowany przez japońską firmę HIOKI zapewnia wysoki poziom bezpieczeństwa i komfortu obsługi przy jednocześnie wysokiej precyzji pomiaru. P rzenośne mierniki mocy mierzą prąd najczęściej metodą pośrednią, tj. za pomocą cęgów, a napięcie metodą bezpośrednią, wymagającą dołączenia sond przewodów pomiarowych do dostępnych metalowych elementów instalacji, które mogą być „pod napięciem”. O ile operator mierząc prąd cęgami może czuć się bezpiecznie, to przy pomiarze napięcia grozi mu niebezpieczeństwo porażenia prądem elektrycznym. Miernik mocy PW3365-20 (fot. 1.) jest według jego producenta pierwszym na świecie przyrządem tego typu mierzącym nie tylko dokładnie, lecz w pełni bezpiecznie. Przy pomiarze napięcia nie ma potrzeby zapewnienia styku bezpośredniego, tj. „metalicznego”. Własność tę uzyskano, stosując specjalny chwytak krokodylowy PW9020 (fot. 2.), będący zakończeniem przewodu pomiarowego. W chwytak wbudowano „czujnik bezpieczeństwa”, a na przewodzie pomiarowym umieszczono pojemnik z układem elektronicznym. W efekcie wyeliminowano ryzyko zwarcia testowanego obwodu, uszkodzenia przyrządu i porażenia operatora prądem elektrycznym, gdy popełni on błąd lub będzie miał niedostateczną wiedzę na temat bezpiecznego prowadzenia pomiarów. Fot. 2. Czujnik napięcia PW9020 56 funkcje i zakresy pomiarowe Miernik mocy PW3365-20 mierzy wartość skuteczną i szczytową napięcia oraz prądu przemiennego. Mierzy też częstotliwość i parametry składowej podstawowej napięcia i prądu. Na podstawie otrzymanych danych oblicza i wskazuje na wielofunkcyjnym ekranie wartości ponad dwudziestu parametrów mocy, energii i zapotrzebowania na moc (fot. 3.). PW3365-20 ma trzy kanały pomiarowe napięcia i trzy kanały pomiarowe prądu. Można go eksploatować w różnych konfiguracjach pomiarowych od układów jednofazowych-dwuprzewodowych do trójfazowych-czteroprzewodowych. Maksymalne, mierzone, znamionowe napięcie przemienne wynosi 400 V, przy czym rzeczywisty zakres wyświetlania rozciąga się od 5 do 520 V. Przyrząd wskazuje też wartość szczytową napięcia do ±750 V, sygnalizując przekroczenie zakresu wyświetleniem komunikatu „OVER”. Zakres pomiaru prądu zależy od typu użytych cęgów prądowych. Do pomiaru prądów płynących przez obciążenia HIOKI oferuje sześć opcjonalnych czujników cęgowych na prądy od 5 do 1000 A i cęgi elastyczne CT9667 z przełączanymi podzakresami prądowymi 500 i 5000 A. W ofercie są też dwa typy czujników cęgowych do pomiaru prądów upływowych i przekładnik prądowy. Zakres pomiaru mocy rozciąga się od 200,00 W do 6,0000 MW i zależy od wybranej przez operatora kombina- w w w. e l e k t r o . i n f o . p l cji podzakresów napięcia i prądu oraz użytego typu układu pomiarowego. dokładność pomiaru Przy pomiarze napięcia przemiennego dokładność Fot. 1. Miernik mocy PW3365-20 z czujnikami napięcia i prądu wynosi ±1,5% wartości wskazywanej ±0,2% wartości peł- nia energii tryb „Integ”. Korzystając z trynozakresowej i uwzględnia dokładność bu „Integ”, odczytuje się wartości enerczujnika napięcia PW9020. Przy pomia- gii czynnej i biernej, czasów rozpoczęrze prądu dokładność jest sumą dokład- cia i zakończenia rejestracji oraz koszności przyrządu równej ±0,3% wartości tu energii. W trybie „Demand” są wywskazywanej ±0,1% wartości pełnoza- świetlane wartości zapotrzebowania na kresowej i dokładności czujnika cęgo- moc czynną i bierną oraz współczynniwego użytego do pomiaru. W taki sam ka mocy. Bogaty zestaw opcji wyświetlasposób oblicza się też dokładność po- nia uzupełniają tryby: „Waveform” (wymiaru mocy. Aby uzyskać na przykład świetlanie przebiegów napięcia i prądokładność pomiaru mocy czynnej, du), „Zoom” (powiększanie wskazania trzeba do dokładności PW3365-20 wy- czterech parametrów wybranych przez noszącej w tym przypadku ±2,0% war- użytkownika) oraz „Trend” (wyświetlatości wskazywanej ±0,3% wartości peł- nie wartości maksymalnej, minimalnej nozakresowej dodać dokładność użyte- i średniej dla jednego parametru wybranego przez użytkownika). go czujnika cęgowego. wyświetlanie PW3365-20 wyposażono w kolorowy ekran LCD-TFT o przekątnej 3,5 cala, rozdzielczości 320 na 240 piksele, o różnych trybach wyświetlania. W trybie listy („List”) na ekranie pojawiają się wartości: napięcia, prądu, częstotliwości, mocy (czynnej, biernej, pozornej), współczynnika mocy, użycia mocy scałkowanej oraz upływu czasu. W trybie „U/f” jest wyświetlana wartość skuteczna (RMS), a ponadto wartości składowej podstawowej i szczytowej oraz współczynnika mocy. Do wyświetlania mocy na kanał i całkowitej przeznaczono tryb „Power”, a do wyświetla- rejestracja danych pomiarowych Użytkownik miernika konfigurując rejestrację wybiera miejsce docelowe rejestracji danych (kartę SD lub pamięć wewnętrzną), odstęp czasowy rejestracji, metodę rozpoczęcia i zakończenia rejestracji (kończoną ręcznie lub o wyspecyfikowanym czasie), może też wybrać rejestrację powtarzaną. Jako miejsce docelowe rejestracji można wybrać kartę SD (pojemność 2 GB) lub pamięć wewnętrzną (pojemność ok. 320 kB). Odstęp czasowy rejestracji wybiera się z zakresu od 1 do 30 s i od 1 do 60 min, przy czym automatycznie na ekranie nr 1-2/2015 jest wyświetlana wartość czasu zapisu dostępnego w tym momencie. Na karcie SD gromadzi się dane pomiarowe, tj. wartości maksymalną, minimalną i średnią, a ponadto obrazy ekranu i przebiegi. Gdy PW3365-20 ma pracować na przykład w układzie trójfazowym-czteroprzewodowym z wybranym odstępem czasowym rejestracji równym 30 s, to karta SD pomieści dane za cały rok rejestracji. interfejsy i oprogramowanie Użytkownik miernika mocy ma do dyspozycji oprócz wymienionego interfejsu kart SD jeszcze interfejs LAN (z funkcją serwera HTTP) oraz port USB. Komputer natychmiast po dołączeniu do niego miernika rozpoznaje kartę SD i pamięć wewnętrzną jako wymienne nośniki pamięci. Danymi zgromadzonymi na tych nośnikach, tj. danymi pomiarowymi, ustawień, ekranu i przebiegów, zarządza się, korzystając z programu użytkowego dostęp- nego bez opłat na stronie internetowej HIOKI. Funkcje tego programu to: ładowanie zapisanych danych bezpośrednio z przyrządu do komputera przez łącze USB lub LAN, sporządzanie wykresów w aplikacji MS Excel na podstawie zapisanych danych, przesyłanie danych ustawień z komputera do PW3365-20 oraz drukowanie danych. Więcej możliwości ma się jednak korzystając z opcjonalnego programu „Power Logger Viewer” SF1001. Dysponując tym programem można wyświetlać wykresy trendu, zestawienia sumaryczne (np. raporty dzienne, tygodniowe lub miesięczne) oraz przebiegi. Można też korzystać z funkcji kopiowania i różnych opcji drukowania (w tym raportów). zasilanie Fot. 3. Płyta czołowa miernika mocy PW3365-20 czas ich ładowania nie przekracza 6 h 10 min (przy wyłączonym mierniku). wymiary i masa Miernik PW3365-20 ma wymiary 180 × 100 × 48 mm i masę 540 g. wyposażenie pomiarowe Do zasilania miernika mocy używa się zewnętrznego zasilacza sieciowego Z1008 lub opcjonalnego pakietu akumulatorów NiMH PW9002. Akumulatory w pełni naładowane wystarczają na ok. 5 h pracy ciągłej, przy czym W komplecie fabrycznym z PW3365-10 jest komplet czterech przewodów pomiarowych zakończonych czujnikiem napięcia PW9020, zasilacz sieciowy Z1008 oraz przewód USB. Za dodatkową opłatą można zamówić: program SF1001, pakiet akumulatorów PW9002, nesesery CT1005 i CT1008, kartę pamięci SD Z4001 oraz cęgowe czujniki prądowe, których użycie jest niezbędne do pomiaru mocy. Do tego celu HIOKI proponuje czujniki: 9694 (5 A), 9660 (100 A), 9661 (500 A), 9669 (1000 A), 9695-02 (50 A), 969503 (100 A), a ponadto czujniki prądu upływowego 9657-10 i 9675, cęgi elastyczne CT9667 (5000 A) oraz przekładnik prądowy 9290-10 (1000/100 A). reklama NOWOŚĆ! NOWOŚĆ! NOWOŚĆ! Miernik mocy AC PW3365-20 • Bezkontaktowy pomiar napięcia • 3 kanały pomiarowe U/I • Pomiar od 200,00 W do 6,0000 MW Laboratoryjny miernik mocy AC/DC PW3335 • Bezpośredni pomiar prądu: 1,0000 mA – 20,000 A i cęgami do 5000 A • Pomiar prądu w stanie czuwania zgodnie z IEC62301 • Pasmo pomiaru 100 kHz Miernik rezystancji uziemienia FT6031-03 • Zakres pomiaru: do 2 kW • Metoda pomiaru 2-/3-przewodowa Multimetry cęgowe 3280-10 (ACA 1000 A) 3280-20 (ACA 1000 A True RMS) 3287 (AC/DCA 10/100 A True RMS) 3288 (AC/DCA 1000 A) 3288-20 (AC/DCA 1000 A True RMS) Cęgowe mierniki rezystancji uziemienia FT6380 i FT6381 Bezprzewodowy interfejs Bluetooth® (FT6381) Analizator jakości zasilania 3197 • 3 kanały pomiarowe U/I • Wykrywanie, rejestracja i analiza anomalii • FFT (do 50.) Analizatory mocy 3390/3390-10 • 4 izolowane kanały U/I • Zakres pomiaru: do 1500 V/500 A (cęgami) • Dokładność pomiaru: ±0,1% (3390-10) Analizator jakości zasilania PW3198 Zgodność z IEC 61000-4-30, klasa A Rejestratory 8860-50 i 8861-50 16/32 kanały, 20 MSa/s Rejestrator MR8880-20 4 kanały analogowe, 18 logicznych Rejestrator 8870-20 • 2 kanały • Próbkowanie 1 MSa/s 02-796 Warszawa, ul. Migdałowa 10 tel./fax 22 649 94 52, 648 96 84 e-mail: [email protected] nr 1-2/2015 www.labimed.com.pl www.hioki.pl Mierniki rezystancji izolacji IR4056-20/IR4057-20 • Napięcie pomiarowe DC: 50/125/250/500/1000 V • Podzakresy: 100/250/500/2000/4000 MW • Pomiar napięcia AC/DC i małych rezystancji (do 1 kW) • Test ciągłości prądem 200 mA • Podświetlany wyświetlacz, bargraf (w IR4057-20) WYŁĄCZNY IMPORTER Rejestrator przemysłowy-logger LR8431-20 • 10 kanałów analogowych napięcia (izolowanych) • 4 kanały impulsowe w w w. e l e k t r o . i n f o . p l • Rejestracja napięcia stałego, temperatury, liczby impulsów i prędkości obrotowej • Rejestracja: karta CF, pamięć USB Pirometry FT3700-20 -60,0÷550°C/12:1 FT3701-20 -60,0÷760°C/30:1 57 inteligentny budynek zastosowanie systemów automatyki budynkowej w obiektach wielkopowierzchniowych mgr inż. Andrzej Książkiewicz – Politechnika Poznańska zdecentralizowane systemy automatyki budynkowej S tosowane obecnie systemy automatyki budynkowej można podzielić na systemy zdecentralizowane oraz scentralizowane. W systemach zdecentralizowanych nie występuje jeden, centralny sterownik zarządzający pracą całej instalacji. Rozwiązanie to opiera się na wzajemnej komunikacji pomiędzy urządzeniami połączonymi magistralą. Urządzenia streszczenie Systemy automatyki budynkowej stosowane są w obiektach użyteczności publicznej, biurowych czy w centrach handlowych. Obiekty te często zajmują znaczne powierzchnie, a niekiedy podzielone są na kilka oddzielnych budynków. Stwarza to dodatkowy problem związany z komunikacją pomiędzy częściami budynku lub budynkami. W artykule przedstawione zostaną ograniczenia związane z wykorzystaniem różnych mediów transmisyjnych w wybranych systemach automatyki budynkowej. przesyłają między sobą rozkazy bądź informacje o stanie, na podstawie których wykonywane są polecenia. Do systemów zdecentralizowanych można zaliczyć systemy KNX, LCN i LonWorks (LON). W obu tych systemach nie występują centralne sterowniki, obecna jest natomiast magistrala komunikacyjna służąca do wymiany informacji pomiędzy urządzeniami. Topologia systemu KNX składa się z następujących elementów (rys. 1.): linia, do której podłącza się elementy magistralne (maksymalnie 255 urządzeń), obszar, który buduje się poprzez łączenie wielu linii razem za pośrednictwem sprzęgieł liniowych (do 15 linii), system, który tworzony jest przez obszary połączone wzajemnie za pomocą sprzęgieł obszarowych (do 15 obszarów). Składnik adresu logicznego Zakres liczbowy Domena ID Domeny 0 – 248 Podsieć ID Podsieci 1 – 255 Węzeł ID Węzła 1 – 127 Grupa ID Grupy 1 – 255 Tab. 1. Własności adresowania logicznego w systemie LonWorks [5] Dopuszczalne odległości Maksymalna całkowita długość kabla 1000 m Maksymalna odległość między dwoma komunikującymi się urządzeniami 700 m Maksymalna odległość między urządzeniem (niebędącym zasilaczem) a zasilaczem 350 m Minimalna odległość dwóch urządzeń zasilających magistralę 200 m Tab. 2. Maksymalne i minimalne odległości pomiędzy elementami systemu KNX [1] 58 SO 15 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l obszar 15 SO 3 Z/C obszar 3 SO 2 obszar 2 SO 1 Z/C obszar 1 linia główna SL 1 Z/C SL 15 UM 1 Z/C UM 1 UM 2 UM 2 UM 64 UM 64 linia 1 linia 15 Rys. 1. Topologia systemu KNX, gdzie: UM – urządzenie magistralne, Z/C – zasilacz, SL – sprzęgło liniowe, SO – sprzęgło obszarowe [1] drut prowadzący (pilot) – (biały) + (żółty) KNX – (czarny) materiał syntetyczny szyna magistrali EIB metalizowana folia syntetyczna Składnik struktury fizycznej Długość kabla linia obszarowa folia syntetyczna KNX + (czerwony) Rys. 2. Magistrala przewodowa w systemie KNX – skrętka dwuparowa [1] W ten sposób jeżeli urządzenia z różnych linii lub obszarów nie wymagają łączności pomiędzy sobą, to nie zachodzi konieczność przesyłania pomiędzy nimi telegramów. Takie podejście pozwala na zmniejszenie obciążenia magistrali i zwiększa jej przepustowość. W systemie KNX magistrala komunikacyjna może zostać wykonana jako przewodowa lub bezprzewodowa. Jako magistralę przewodową stosuje się skrętkę dwuparową (twistedpair KNX.TP) 2x2x0,8, w której to jedna para żył, czerwono-czarna, wykorzystywana jest do komunikacji, a druga para żółto-biała jest rezerwowa (rys. 2.). Podstawowym medium transmisyjnym wykorzystywanym w instalacji KNX jest skrętka dwuparowa. Medium to służy do zapewnienia zasilania urządzeniom magistralnym oraz do przekazywania informacji pomiędzy nimi. Informacje przekazywane są w postaci telegramów, czy- nr 1-2/2015 Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl nr 1-2/2015 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 59 inteligentny budynek Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl 60 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 1-2/2015 Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl nr 1-2/2015 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 61 inteligentny budynek Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl 62 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 1-2/2015 Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl nr 1-2/2015 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 63 automatyka podstawowe parametry paneli operatorskich – wprowadzenie mgr inż. Karol Kuczyński Panele operatorskie i komputery panelowe różnią się między sobą wydajnością, liczbą dostępnych interfejsów komunikacyjnych oraz wielkością i funkcjonalnością ekranów. Najczęściej panele operatorskie charakteryzują się zwartą budową oraz kompatybilnością z różnymi typami modułów rozszerzeń cyfrowych i analogowych pozwalając na budowę dużych systemów rozproszonych. Dotykowy panel graficzny lub przyciski funkcyjne umożliwiają użytkownikowi wejście i modyfikację danych sterownika oraz samego procesu. P anele operatorskie HMI (Human Machine Interface) wykorzystywane są do wizualizacji i sterowania pracą obiektów lub urządzeń oraz do udostępniania informacji procesowych do nadrzędnych systemów informatycznych. Stanowią interfejs pomiędzy operatorem a maszyną oraz wspierają użytkownika przy obsłudze instalacji. Panele HMI ułatwiają integrację wszystkich urządzeń pracujących w instalacji w jeden spójny system oraz oferują zaawansowane funkcje, które jeszcze kilka lat temu były dostępne tylko w rozbudowanych systemach SCADA, np. zbieranie danych i zapis zdarzeń, monitoring kluczowych parametrów, alarmowanie i obsługa skryptów [1, 3]. elementy składowe paneli Starsze wykonania paneli operatorskich zawierały wyłącznie wyświetlacze tekstowe, obecnie stosuje się graficzne ekrany dotykowe o zróżnicowanej rozdzielczości wyświetlające najczęściej obraz kolorowy. Standardowo wyposażone są one w popularnie stosowane interfejsy komunikacyjne: RS-485, Ethernet, USB, pozwalające na bezpośrednie podłączenie ich do innych urządzeń systemu automatyki. Do ich programowania stosuje się specjalne oprogramowanie narzędziowe zawierające sterowniki do popularnych urządzeń oraz standardowe protokoły komunikacyj- 64 ne, takie jak Modbus RTU, Profibus i inne [1, 4]. Panele operatorskie są mniej lub bardziej złożonymi komputerami przemysłowymi. W ich skład wchodzą: płyta główna, procesor i pamięć RAM oraz układy graficzne i komunikacyjne, pamięci stałe, a także inne podzespoły. Wydajność obliczeniowa tych urządzeń i ich możliwości komunikacyjne są coraz bardziej zbliżone do parametrów standardowych komputerów przemysłowych. Współczesne panele operatorskie to coraz częściej również: sterowniki procesów, rejestratory danych i występujących zdarzeń, które zapewniają komunikację między różnymi systemami automatyki. Użytkownicy wymagają od tego typu urządzeń coraz większej liczby funkcji multimedialnych, w tym odtwarzania i rejestracji obrazów i dźwięków [1, 3]. układy chłodzenia Minimalizacja zużycia energii przez urządzenia elektryczne i elektroniczne to już od kilku lat standard dla urządzeń przemysłowych. Ograniczenie zużycia energii przez panele operatorskie ma na celu wyeliminowanie z ich układów aktywnego chłodzenia – wentylatorów. Grawitacyjny przepływ powietrza pozwala na zrezygnowanie z wentylatora, który jest jednym z najbardziej awaryjnych elementów wszystkich systemów komputerowych. Szybka popularyzacja dysków i kart pamię- w w w. e l e k t r o . i n f o . p l Fot. 1. Przykładowe rozwiązania paneli sterujących [4] ci Flash powoduje, że stanowią one zamienniki tradycyjnych dysków twardych i pozwalają na wyeliminowanie z panelu HMI wszystkich elementów ruchomych [2]. Chłodzenie pasywne umożliwia także tworzenie rozwiązań o wysokim stopniu ochrony IP obudowy. Jest to szczególnie istotne w przypadku zastosowań w środowisku przemysłowym o dużym zapyleniu i wilgotności. Gromadzące się wewnątrz urządzenia zanieczyszczenia mogą powodować pogorszenie przepływu powietrza, a w efekcie jego przegrzewanie, i przyczyniać się do powstawania zwarć oraz zwiększać ryzyko awarii. Warto też dodać, że ważnym elementem decydującym o zastosowaniu danego panelu jest zakres temperatur pracy. Największym ograniczeniem jest dolna temperatura i zjawisko kondensacji pary wodnej – stąd dostępność wersji specjalnych tych urządzeń. interfejsy komunikacyjne Dostępne na rynku panele HMI i komputery panelowe najczęściej zawierają interfejsy szeregowe (RS-232/ RS-485), USB oraz Ethernet. Interfejsy te są obecnie w większości traktowane jako standard, a ich użycie ułatwia konfigurację i obsługę paneli, a także umożliwia ich łatwą integrację w większych systemach [1]. Rozwój paneli operatorskich obejmuje również popularyzację wykorzystania sieci bezprzewodowych. Obecnie niektóre z paneli (komputery panelowe) zawierają wbudowane interfejsy Wi-Fi czy Bluetooth, a wybrane umożliwiają nawet transmisję danych z wykorzystaniem sieci komórkowych. Takie funkcjonalności nie są potrzebne wszystkim użytkownikom – przykładowo komunikacja bezprzewodowa będzie zbędna w panelu, który wbudowany jest w układ sterowania obrabiarki. nr 1-2/2015 Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl reklama nr 1-2/2015 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 65 zestawienie przegląd paneli operatorskich/sterujących AS42TFT1265 Dystrybutor: ASTOR Sp. z o.o. 31-112 Kraków ul. Smoleńsk 29 tel. 12 428 63 00 faks 12 428 63 09 [email protected] www.astor.com.pl Uwagi techniczne: Procesor 800 MHz, 256 MB RAM, 1024 MB ROM. Dotykowa matryca 12” (1024×768 px), 16,8 mln kolorów. Bezpłatne oprogramowanie narzędziowe z biblioteką gotowych obiektów graficznych oraz symulatorem. Obsługa: alarmy dyskretne i analogowe, logowanie i wizualizacja zmiennych historycznych, receptury, archiwizacja zmian wprowadzonych przez operatorów. W standardzie 3×RS-232/485, 1×Ethernet, 2×USB, ponad 300 darmowych programów komunikacyjnych. Zdalny dostęp na podstawie protokołów VNC (monitoring i sterowanie ekranami operatora) i FTP (wymiana plików). Gwarancja, w [miesiącach]: 24 (możliwość przedłużenia) Producent: Astraada Rodzaj panelu: 12” dotykowy panel TFT (1024×768 px) Stopień ochrony obudowy (kod IP): IP 66 (panel przedni) Wymiary zewnętrzne (wys.×szer.×gł.), w [mm]: 317,4×243,8×58 Temperatura pracy (otoczenia), w [°C]: od –20 do 60 IC755CSS10CDA Dystrybutor: ASTOR Sp. z o.o. 31-112 Kraków ul. Smoleńsk 29 tel. 12 428 63 00 faks 12 428 63 09 [email protected] www.astor.com.pl Uwagi techniczne: Procesor 1 GHz, 1 GB RAM, 512 MB ROM, 512 KB SRAM. Dotykowa matryca 10” (800×600), 65K mln kolorów, podświetlenie LED, MultiTouch. 2×Ethernet, 2×RS-232/485, 3×USB, 1×SD/SDHC, 32 GB. Obsługa 40 protokołów. Windows Embeeded Compact 7, HTML5, wbudowany Web Server, FTP Server. Funkcja PLC (LD, FBD, ST), składowanie danych (Store&Forrward), wbudowany kolektor Historian, OPC Alarms&Events, rozbudowane multimedia, obsługa alarmów, receptur, aplikacji wielojęzycznych. Certyfikat CE, UL, US. Gwarancja, w [miesiącach]: 24 (możliwość przedłużenia) Producent: GE Intelligent Platforms Rodzaj panelu: QuickPanel+ 10” dotykowy panel TFT (800×600 px), MultiTouch, LED Stopień ochrony obudowy (kod IP): IP65 (panel przedni) Wymiary zewnętrzne (wys.×szer.×gł.), w [mm]: 278×222×56 Temperatura pracy (otoczenia), w [°C]: od 0 do 50 HEXT391C100 Dystrybutor: ASTOR Sp. z o.o. 31-112 Kraków ul. Smoleńsk 29 tel. 12 428 63 00 faks 12 428 63 09 [email protected] www.astor.com.pl Uwagi techniczne: XL7e integruje funkcję HMI, PLC oraz wbudowanych I/O. Dotykowa matryca 7” (800×480), klawiatura funkcyjna, 32K kolorów, podświetlenie LED, 1000 ekranów. 2×Ethernet, 3×RS-232/485, 2×USB, CANopen, CsCAN, MicroSD, Audio, rozbudowa (GSM, Profibus). Obsługa alarmów, receptur, logowanie danych, multimediów. Zdalny dostęp dzięki FTP Server i Web Server. Zintegrowana funkcja PLC (programowanie na ruchu w LD, IL, FBD, SFP, ST). Bezpłatne narzędziowe Cscape. Certyfikat CE, UL, US. Gwarancja, w [miesiącach]: 24 (możliwość przedłużenia) Producent: Horner APG Rodzaj panelu: 7” dotykowy panel TFT (800×480), wbudowana funkcja sterownika PLC Stopień ochrony obudowy (kod IP): IP65 (panel przedni) Wymiary zewnętrzne (wys.×szer.×gł.), w [mm]: 210,06×143,7×43,94 Temperatura pracy (otoczenia), w [°C]: od –10 do 60 Dane zamieszczone w zestawieniu zostały nadesłane i zautoryzowane przez firmy 66 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 1-2/2015 przegląd paneli operatorskich/sterujących XP-503-21-A10-A00-1B Producent: Eaton Electric Uwagi techniczne: Komputer przemysłowy/panel serii XP500 wyposażony jest w pojemnościową matrycę dotykową (PCT) obsługującą wielopunktowy dotyk (dostępne są również wersje 15” oraz 10”). System wyposażony jest w dwa nośniki danych – dysk SSD pojemności min. 80 GB (projekt, wizualizacja) oraz kartę CFast (dane procesowe – zachowywane po zaniku zasilania). Pamięć operacyjna układu – 2 GB DDR3 RAM, procesor DualCore AMD GX217GA 1,65 GHz, procesor graficzny: AMD Radeon HD 8280E 450 MHz. Na pokładzie dostępne są 2 złącza Ethernet 10/100/1000 Mbps, 2 złącza USB 3.0, 1×RS-232, 1×RS-485, 1×DVI-I. Chłodzenie bezwentylatorowe. System pracuje pod kontrolą Windows Embedded 7. Rodzaj panelu: 21”dotykowy, pojemnościowy panel/komputer przemysłowy (Full HD) Gwarancja, w [miesiącach]: 24 Dystrybutor: Eaton Electric Sp. z o.o. 80-299 Gdańsk ul. Galaktyczna 30 tel. 58 554 79 00, faks 58 554 79 09 [email protected] www.moeller.pl Stopień ochrony obudowy (kod IP): IP20 (IP65 – panel przedni) Wymiary zewnętrzne (wys.×szer.×gł.), w [mm]: 536×328×84 Temperatura pracy (otoczenia), w [°C]: od 0 do 50 SM43-J-T20 Dystrybutor: Elmark Automatyka Sp. z o.o. 05-075 Warszawa ul. Niemcewicza 76 tel. 22 541 84 60 [email protected] www.elmark.com.pl Producent: UNITRONICS Uwagi techniczne: Samba to sterownik PLC zintegrowany z panelem operatorskim. Ma 12 wejść cyfrowych, dwa cyfrowo-analogowe i 8 wyjść tranzystorowych. Wbudowany port USB do programowania, możliwość dołożenia portu RS-232/RS-485 lub Ethernet i CANbus. Obsługuje GPRS/GSM, TCP/IP, sms, e-mail, Modbus, CANbus. Darmowe oprogramowanie VisiLogic, RTC, darmowe narzędzia jak zdalny dostęp, Data Xport – umożliwia eksport danych do programu Excel, UniOPC Server do systemów SCADA. Gwarancja, w [miesiącach]: 24 Rodzaj panelu: 4,3” dotykowy i kolorowy TFT, LCD, 16 bit Stopień ochrony obudowy (kod IP): IP66/NEMA4X (przód), IP20 (tył) Wymiary zewnętrzne (wys.×szer.×gł.), w [mm]: 136×105,1×68,6 Temperatura pracy (otoczenia), w [°C]: od 0 do 50 VL FPM 19U - 2913021 Uwagi techniczne: Monitor płaski LCD 19” (48 cm) z podświetleniem CCFL i rezystancyjnym panelem dotykowym. Z dwoma portami USB z tyłu i jednym z przodu oraz wejściami 1×DVI-D, 1×VGA. Możliwy montaż w otworze montażowym lub uchwycie VESA. Zasilany napięciem 24 V dc ±20%. Może być stosowany w układach sterowania i monitorowania odnawialnych źródeł energii. Gwarancja, w [miesiącach]: 24 Dystrybutor: Phoenix Contact Sp. z o.o. 51-317 Wrocław, ul. Bierutowska 57–59 tel. 71 398 04 10, faks 71 398 04 99 [email protected] www.phoenixcontact.pl Producent: Phoenix Contact Sp. z o.o. Rodzaj panelu: 19” dotykowy TFT (1280×1024 px) z podświetleniem CCFL Stopień ochrony obudowy (kod IP): IP65 (od czoła), IP20 (tył) Wymiary zewnętrzne (wys.×szer.×gł.), w [mm]: 362×444 (otwór montażowy) Temperatura pracy (otoczenia), w [°C]: od 0 do 55 nr 1-2/2015 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 67 prezentacja IP BUS – układ zasilania gwarantowanego przeznaczony dla obiektów typu Data Center zbudowany na bazie rozwiązań firmy IEM Power Systems SA Wiktor Suliga – „MAS” Sp. z o.o. Data Center to budynek lub jego część, w którym zlokalizowane są funkcjonalnie wydzielone pomieszczenia przeznaczone dla urządzeń IT oraz wspierającej ich pracę infrastruktury technicznej. To obiekt, w którym świadczone są usługi przetwarzania danych w sposób ciągły i niezawodny. U rządzenia elektroniczne, w tym sprzęt IT (ang. Information Technology), są bardzo podatne na zakłócenia występujące w sieci elektroenergetycznej. Praktycznie każda przerwa w zasilaniu trwająca dłużej niż 10 ms może spowodować ich uszkodzenie. Dlatego obiekty typu Data Center wymagają zwiększonej pewności zasilania w energię elektryczną. Konieczne jest więc instalowanie niezawodnych układów zasilania gwarantowanego. zabezpieczenie zasilania urządzeń IT o projektowanej mocy łącznej rzędu 1200 kW – przykład W tym celu najczęściej projektowane, budowane i instalowane są układy nadmiarowe, np. układ dwutorowy typu 2N przedstawiony na rysunku 1. Podczas normalnych warunków pracy poszczególne zasilacze bezprzerwowe (niezależnie od ich typu) obciążone są zwykle poniżej 50% mocy znamionowej, w związku z czym ich sprawność jest w wielu przypadkach zauważalnie niższa od deklarowanej dla 100% obciążenia. Bezpośrednim skutkiem jest zwiększone zużycie energii elektrycznej i wyższe koszty eksploatacji urządzeń. Układy typu 2N mają jednak 68 istotną zaletę, jaką jest BP1 tzw. „równoczesna serM1 N1 L1 wisowalność” (ang. conG1 Pn = 640 kW currently maintainable). P = 47% Pn odbiory W przypadku uszkodzemaszyna elektryczna odbiory I kategorii D1 II kategorii zasilania nia pojedynczego zasilazintegrowana rozdzielnica systemowa zasilania zespół prądotwórczy 600 kW cza bezprzerwowego lub BP2 też jednego toru zasilaM2 N2 L2 nia ciągłość działania G2 Pn = 640 kW obiektu zostanie zachoP = 47% Pn maszyna elektryczna wana, a prace serwisoodbiory D2 II kategorii we będą mogły być wyzintegrowana rozdzielnica systemowa zasilania zespół prądotwórczy konywane równolegle. BP3 Interesującą alternatyM3 N3 L3 wą dla klasycznych ukłaG3 Pn = 640 kW P = 47% Pn dów 2N jest układ typu odbiory maszyna elektryczna I kategorii odbiory D3 IP BUS charakterystyczzasilania II kategorii zintegrowana rozdzielnica systemowa zasilania zespół prądotwórczy ny dla dynamicznych za600 kW silaczy bezprzerwowych BP4 M4 N4 L4 (przebiegi przemienne G4 wytwarzane są za pomoPn = 640 kW P = 47% Pn cą maszyn elektrycznych, maszyna elektryczna odbiory D4 a nie jak w przypadku staII kategorii zintegrowana rozdzielnica systemowa zasilania zespół prądotwórczy tycznych zasilaczy bezprzerwowych za pomoRys. 1. Układ typu 2N zbudowany na podstawie dynamicznych zasilaczy bezprzerwowych (RUPS cą przetwornic częstotli– ang. Rotary UPS) firmy IEM Power Systems SA wości) przedstawiony na rysunku 2. W celu zabezpieczenia podziału obciążenia każdy z zasi- kiem nieprzekroczenia projektozasilania urządzeń IT o projekto- laczy bezprzerwowych obciążony wanej mocy łącznej rzędu 1200 kW wanej mocy łącznej rzędu 1200 kW będzie powyżej 50% mocy znamio- i mocy znamionowej poszczególi zapewnieniu „równoczesnej ser- nowej, a w przypadku uszkodzenia nych zasilaczy bezprzerwowych), wisowalności” wystarczą jedynie któregokolwiek z nich lub koniecz- dzięki magistrali IP BUS urządzenia trzy z czterech zastosowanych ności przeprowadzenia prac serwi- wciąż będą obciążone niemal róww poprzednim przykładzie zasila- sowych, pozostałe odbiory zasila- nomiernie. W przypadku zwarcia czy bezprzerwowych. Projektowa- ne będą poprzez magistralę IP BUS. za którymkolwiek z zasilaczy bezna moc łączna obciążenia powinna Gdyby jednak podczas eksploatacji przerwowych zasilanie odbiorów być rozłożona pomiędzy urządze- obiektu podział obciążenia uległ podłączonych do pozostałych urząnia. W przypadku równomiernego zmianie (oczywiście pod warun- dzeń nie zostanie zakłócone. Gdy- w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 1-2/2015 by uszkodzeniu uległa sama magistrala IP BUS, zasilacze bezprzerwowe będą zabezpieczały podłączone do nich odbiory w sposób „wyspowy”. rozwiązania firmy IEM Power Systems SA Dynamiczne zasilacze bezprzerwowe (RUPS, ang. Rotary Uninterruptible Power Supply) i systemy zasilania awaryjnego i gwarantowanego firmy IEM Power Systems SA zostały zaprojektowane tak, by sprostać wymaganiom nawet najbardziej zaawansowanych technologicznie urządzeń. Stanowią idealne rozwiązanie wszędzie tam, gdzie liczy się niezawodność działania, oszczędność powierzchni użytkowej i niskie koszty eksploatacji. Cechy charakterystyczne to brak baterii akumulatorów chemicznych, konieczności instalowania klimatyzacji oraz czujników de- tekcji wodoru, brak półprzewod ni kow yc h elementów mocy w głównym torze zasilania oraz sprzęg ła łączącego maszynę elektryczną (prądnica synchroniczna + elektromechaniczny magazyn energii) z silnikiem spalinowym (do budowy systemów zasilania awaryjnego i gwarantowanego wykorzystywane są zespoły p r ą do t wó rc z e będące autonomicznymi urządzeniami). Ma- BP1 M1 G1 Pn = 640 kW P = 62,5% Pn maszyna elektryczna D1 zintegrowana rozdzielnica systemowa zespół prądotwórczy 400 kW odbiory II kategorii zasilania BP2 M2 odbiory I kategorii zasilania L2 N2 G2 Pn = 640 kW P = 62,5% Pn maszyna elektryczna D2 zintegrowana rozdzielnica systemowa zespół prądotwórczy 400 kW odbiory II kategorii zasilania BP3 M3 odbiory I kategorii zasilania L3 N3 G3 Pn = 640 kW P = 62,5% Pn maszyna elektryczna D3 zespół prądotwórczy zintegrowana rozdzielnica systemowa 400 kW odbiory II kategorii zasilania Rys. 2. Układ typu IP BUS zbudowany na podstawie dynamicznych zasilaczy bezprzerwowych (RUPS – ang. Rotary UPS) firmy IEM Power Systems SA MAS Sp. z o.o. Działalność handlowo-produkcyjną prowadzimy od 1990 roku. Pierwsze lata zostały poświęcone budowaniu pozycji firmy na rynku poprzez ciągłe poszerzanie oferty towarowo-materiałowej oraz pozyskanie jak najszerszej rzeszy klientów. Na aktualny wizerunek firmy wpływ miały zmieniające się – wraz z dynamiczną transformacją gospodarczą kraju – wymagania coraz bardziej konkurencyjnego rynku usług oraz konieczność sprostania oczekiwaniom naszych kontrahentów. Dzisiaj jesteśmy nowoczesnym przedsiębiorstwem handlowo-produkcyjnym o ugruntowanej pozycji na rynku dóbr inwestycyjnych i zaopatrzeniowych, postrzeganym jako wiarygodny partner handlowy. Inwestujemy w nowoczesne zarządzanie poprzez komputeryzację całego zakresu czynności związanych z procesem sprzedażowym. Naszą dewizą jest: „Zanim spełnisz potrzeby swojego Klienta, poznaj je wszystkie i zrozum”. Kierujemy się zasadami wynikającymi z właściwie postrzeganej etyki handlowej i japońskiej filozofii zarządzania Kaizen, której istotę stanowi ciągłe doskonalenie obejmujące wszystkie poziomy zarządzania przedsiębiorstwem. Dlatego też przykładamy najwyższą wagę do ciągłego podnoszenia kwalifikacji naszych pracowników, które wraz z wysoką jakością dystrybuowanych przez nas towarów oraz produkowanych urządzeń, budują pozycję naszej firmy na rynku. Powtarzalna jakość podejmowanych działań została potwierdzona przez obiektywne i niezależne organizacje: OBAC Sp. z o.o. – Certyfkat ISO 9001:2009 (ważny do grudnia 2016 roku) oraz TÜV Saarland e.V. Certyfikat DIN EN ISO 9001:2008 (ważny do listopada 2016 roku). Polityka jakości naszej firmy zorientowana jest na realizację wymagań kontrahentów i stałe poszerzanie oferty handlowej, a stosowanie Systemu Zarządzania Jakością na wszystkich etapach realizacji sprzedaży i produkcji zapobiega powstawaniu nieprawidłowości w obsłudze klienta. nr 1-2/2015 odbiory I kategorii zasilania L1 N1 szyna elektryczna wykorzystuje klasyczne łożyska niskoobrotowe wymieniane raz na 10 lat, a dzięki zastosowaniu automatycznego smarowania urządzenie to jest bezobsługowe. Ponadto w celu optymalizacji sprawności, elektromechaniczny magazyn energii wyposażony jest w przetwornicę częstotliwości, która pozwala na dopasowywanie poziomu zmagazynowanej energii do aktualnych warunków obciążenia. Rozwiązania mogą pracować zarówno na niskim, jak i średnim napięciu. układ dystrybucji energii elektrycznej w obiekcie i technologię urządzeń, które mają zapewnić bezpieczeństwo prowadzenia działalności, należy dokładnie przeanalizować rynek oraz istniejące trendy. Nowo powstały obiekt powinien być nowoczesny, a zarazem ekologiczny i energooszczędny. Rozwiązania firmy IEM Power Systems SA zapewniają szereg możliwości konfiguracyjnych, optymalizując przy tym zarówno koszty początkowej inwestycji, jak i późniejszej, długoletniej eksploatacji. reklama podsumowanie Data Center to obiekt o znaczeniu krytycznym, w którym ciągłość procesów biznesowych – dostępu do gromadzonych i przetwarzanych informacji jest sprawą niezwykle ważną. Przystępując do planowania realizacji takiej inwestycji należy mieć na uwadze możliwość wystąpienia szeroko rozumianej awarii zasilania, a wybierając „MAS” Sp. z o.o. 43-190 Mikołów ul. Rybnicka 42 Dział Systemy Zasilania tel. 32 728 69 01 faks 32 781 66 22 [email protected] www.mas.pl w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 69 systemy gwarantowanego zasilania odporność systemów zasilania gwarantowanego na awarie (część 1.) zagrożenia wynikające ze skalowalności mgr inż. Mirosław Miegoń Działanie w ponadprzeciętnie konkurencyjnej branży oznacza, że operatorzy centrów przetwarzania danych znajdują się pod ogromną presją, aby utrzymać niskie koszty operacyjne, a jednocześnie w czasach dużego nacisku proekologicznego są również rozliczani z ograniczania wpływu oddziaływania prowadzonego biznesu na środowisko naturalne. Nie jest trudno zauważyć, że efektywność energetyczna jest kluczem do skutecznego reagowania na te naciski, ale efektywność energetyczna nie jest i nigdy nie może być jedynym wyznacznikiem działalności centrum przetwarzania danych. Operatorzy centrów przetwarzania danych chcą także, aby ich systemy były łatwo skalowalne, aby mogły one szybko i efektywnie reagować na niespodziewany wzrost zainteresowania ich usługami, a na pierwszym miejscu wszystkich tych wymagań jest potrzeba zapewnienia prawie 100% dostępności. Odporność – cecha instalacji teleinformatycznych określająca tolerowanie błędów bez poważnego ograniczenia usług oraz, co najważniejsze, bez ryzyka utraty danych – stanowi główny cel we współczesnej branży IT. reklama skalowalność a bypass G łównym problemem w projektowaniu skalowalnych instalacji UPS jest zapewnienie, aby odpowiedniej mocy tor obejściowy był dostępny na wszystkich etapach rozbudowy instalacji UPS. Jak sama nazwa wskazuje, funkcją toru obejściowego instalacji UPS jest przesyłanie energii z pominięciem zasilacza UPS i umożliwienie zasilania odbiorników bezpośrednio z sieci w przypadkach jego uszkodzenia lub jeśli UPS musi być wyłączony z eksploatacji w celu konserwacji lub modernizacji. Pomimo że wykorzystanie funkcjonalności bypassu występuje stosunkowo rzadko, to jest jednak zasadniczą cechą każdej instalacji UPS. Skalowalne instalacje UPS niezmiennie przyjmują architekturę modularną tak, aby więcej modułów UPS mogło być łatwo dodawanych w miarę wzrostu zapotrzebowania na moc. W wielu przypadkach, każdy moduł zasilacza UPS posiada swój własny bypass w posta- 70 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l ci półprzewodnikowego przełącznika statycznego. Początkowo może to wydawać się dobrym rozwiązaniem, ponieważ następuje automatyczne zwiększenie mocy bypassu wraz ze wzrostem wielkości instalacji. W tego typu projekcie instalacji UPS (z indywidualnym wewnętrznym bypassem statycznym dla każdego zasilacza UPS) pojawia się jednak problem. Na pierwszym etapie instalacji, gdy jest zainstalowane tylko kilka modułów, moc toru obejściowego jest ograniczona. Ze względu na fizyczne ograniczenia przełączników półprzewodnikowych niezawodna koordynacja w stosunku do urządzeń ochronnych (zazwyczaj wyłączniki) na wyjściu systemu może być trudna lub wręcz niemożliwa do osiągnięcia. W rezultacie, w warunkach awaryjnych, system UPS może nie być w stanie zapewnić odpowiedniej wartości prądu płynącego w torze obejściowym w celu wyzwolenia urządzeń zabezpieczających odbiorniki w rozdzielnicy wyjściowej, aby wystarczająco szybko wyizolować wadliwy obwód z instalacji elektrycz- nr 1-2/2015 Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl reklama nr 1-2/2015 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 71 systemy gwarantowanego zasilania Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl reklama AGREGATY PRĄDOTWÓRCZE DO ZASILANIA REZERWOWEGO I PRACY CIĄGŁEJ • Stacjonarne, przewoźne, również wyciszone, sterowanie ręczne lub automatyczne, SZR • Zakres mocy od 10 do 2000 kVA • Przygotowywanie dokumentacji, uzgodnienia, instalacja, serwis Szwedzkie Biuro Techniczne Sp. z o.o. 04-664 Warszawa • ul. Floriana 3/5 tel. 22 613 00 12 • fax 22 815 31 16 81-340 Gdynia • ul. Hryniewickiego 12 tel. 58 627 63 01 • fax 58 627 63 76 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 72e-mail: [email protected] www.sbt.com.pl nr 1-2/2015 prezentacja systemy zasilania gwarantowanego na najwyższym poziomie niezawodności Konrad Gurtat – AG IT PROJECT S.C. Mówiąc o systemie zasilania gwarantowanego mamy na myśli zasilacz UPS zainstalowany w układzie bezprzerwowego zasilania. Należy jednak pamiętać, że UPS wymaga zestawu baterii magazynujących energię. Niezawodność naszego systemu zasilania gwarantowanego zależy od kondycji obu tych elementów. zasilacze UPS N ajprostszym rozwiązaniem technicznym zwiększającym niezawodność zasilacza jest redundancja, czyli instalacja dwóch identycznych zasilaczy pracujących równolegle. W przypadku awarii jednego z zasilaczy, drugi (lub kolejny w przypadku rozbudowanych systemów N+1) przejmuje obciążenie i w pełni zaspokaja zapotrzebowanie mocy. Oczywiście jest to kosztowne rozwiązanie, gdyż jesteśmy zmuszeni zainwestować w dodatkowy zasilacz. Nieco tańszą wersją takiego roz- wiązania jest modularny zasilacz UPS. Konstrukcja zasilacza oparta jest na kilku identycznych modułach mocy. Zazwyczaj instalowane są w konfiguracji N+1, czyli z nadmiarowym modułem mocy. Konfiguracja taka pozwala na odłączenie i wymianę pojedynczego modułu bez przerwy w zasilaniu. Przykładem takiego rozwiązania jest zasilacz UPS Agpower ETM. Składowymi tego zasilacza są moduły mocy 15 kVA/13,5 kW każdy. W przypadku awarii modułu zasilacz odłącza uszkodzony moduł i można dokonać wymiany bez odłączania zasilacza. Konstrukcja zasilacza pozwala na instalację 10 modułów w jednej obudowie. Sterowanie zasilaczem odbywa się poprzez dotykowy wyświetlacz. Do zasilacza możemy podłączyć od 32 do 40 szt. baterii akumulatorów. systemy bateryjne O ile na temat zasilaczy pojawiło się mnóstwo publikacji, to baterie zawsze pozostają w cieniu zasilacza. Są one nieco niedocenianym elementem systemu, a równie ważnym jak zasilacz. Od ich kondycji zależy niezawodność całego systemu. Większość zasilaczy posiada zaimplementowany system inteligentnego ładowania baterii, tak jak ma to miejsce w przypadku nr 1-2/2015 zasilacza Agpower ETM. Możemy dodatkowo zainstalować zaawansowany system kontroli ładowania baterii BACS. System BACS pozwala na bieżąco monitorować stan każdej baterii oraz stymulować napięcie ładowania każdej baterii. Oprócz kontroli takich parametrów jak napięcie, rezystancja wewnętrzna i temperatura system koryguje napięcie ładowania każdej z baterii wydłużając znacznie czas życia. O ewentualnych usterkach baterii system informuje nas odpowiednio wcześnie za pomocą oprogramowania, e-mailem lub SMS-em, co pozwala uniknąć zaskoczenia podczas awarii zasilania miejskiego. System BACS pozwala również na wymianę pojedynczych baterii, gdyż stymuluje napięcie ładowania nowo zainstalowanej baterii. Firma AG IT Project jest autoryzowanym dostawcą systemów BACS. Więcej informacji na temat systemu BACS oraz zasilaczy UPS Agpower ETM dostępnych jest na stronie www.agitproject.pl. Jest tam opisane przykładowe wdrożenie zasilacza Agpower ETM oraz systemu BACS w Starostwie Powiatowym w Radzy- niu Podlaskim. Opis uzupełnia dokumentacja fotograficzna. Na stronie www.agitproject.pl dostępny jest też link do demo systemu BACS, pracującego w laboratorium firmy AG IT Project, gdzie w czasie rzeczywistym można monitorować parametry systemu BACS oraz zasilacza UPS. reklama AG IT PROJECT S.C. 21-345 Borki Osowno 23 tel. 81 440 39 17 faks 81 440 31 88 [email protected] www.agitproject.pl w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 73 napędy i sterowanie zaburzenia doziemne przemienników częstotliwości w układach kolejowych W napędowych przemiennikach częstotliwości pojazdów trakcyjnych (tramwaje, trolejbusy, lokomotywy) obecnie stosowane są jako zawory dwustanowe, sterowane napięciowo tranzystory mocy IGBT. Rozwój techniki mikroprocesorowej, w tym posesorów sygnałowych DSP, zmienił sposób budowy układów sterowania przekształtników energoelektronicznych. W miejsce układów elektronicznych realizujących za pomocą sygnałów analogowo-cyfrowych algorytmy sterujące przekształtników, obecnie stosowane jest oprogramowanie komputerowe sterujące procesorami sygnałowymi DSP lub sterownikami swobodnie programowalnymi PLC. Gwałtowny rozwój elementów energoelektronicznych i algorytmów sterowania silników prądu przemiennego, a w szczególności trójfazowych klatkowych silników indukcyjnych, przyczynił się do ich stosowania w napędzie taboru trakcyjnego, w miejsce silników prądu stałego. streszczenie Nasycenie kolei przemiennikami częstotliwości podąża za ich powszechnym stosowaniem w przemyśle. Specyfika kolejowej sieci zasilania powoduje, że problemy ograniczania zaburzeń elektromagnetycznych przemienników częstotliwości w kolei są często bardziej złożone niż w zastosowaniach przemysłowych. Prądy zaburzeń wspólnych w sieciach trakcyjnych napięcia stałego przepływają wielokilometrowe odcinki między podstacją trakcyjną i falownikiem napędowym pojazdu trakcyjnego. W artykule pokazane będą podstawowe różnice w budowie kolejowych i przemysłowych przemienników częstotliwości oraz różne obwody elektryczne przepływu prądu upływu doziemnego powstającego wskutek występowania napięcia zaburzeń wspólnych falowników. 74 W trakcji elektrycznej napięcia stałego 3 kV tradycyjnie stosowane są silniki szeregowe napięcia stałego. Obecnie zastosowanie falowników energoelektronicznych umożliwiło miejscowe przekształcanie napięcia stałego sieci trakcyjnej na trójfazowe napięcie przemienne, którym zasila się trakcyjne silniki indukcyjne klatkowe. Możliwość konwertowania napięcia stałego na napięcie przemienne umożliwiła wykorzystywanie silników trójfazowego prądu przemiennego w napędach kolejowych: lokomotywach elektrycznych, tramwajach, trolejbusach, napędach pomocniczych pojazdów trakcyjnych czy napędach zwrotnic kolejowych [1, 2]. Zwrotnice kolejowe wykorzystują silniki indukcyjne klatkowe prądu przemiennego o mocach poniżej 1 kW. Jednak ich liczba osiągająca tysiące sztuk może powodować problemy eksploatacyjne przy upowszechnieniu się rozwiązań z falownikami napięciowymi stosowanymi w ich układach napędowych. Znane są też rozwiązania napędów trakcyjnych lokomotyw elektrycznych z wykorzystywaniem falowników i silników synchronicznych o magnesach trwałych, przykładowo pociąg AGV (Automotrice a’ Grande Vitesse) z silnikami synchronicznymi osiągnął w 2007 roku rekord prędkości 574,8 km/h [3]. Podstawowy schemat przetwarzania energii z przekształtnikami energoelektronicznymi w napędach trakcyjnych przedstawiono na rysunku 1. Silniki prądu stałego są wykorzystywane w napędach głównych silników trakcyjnych głównie w tabo- w w w. e l e k t r o . i n f o . p l zasilanie DC 1,5 kV, 3 kV, 6 kV DC energoelektr. przer. prądu chopper zasilanie AC 15 kV, 25 kV, 110 kV, 220 kV NPC – Mod. PAM NPC – Mod. PWM energoelektroniczny nap. przemiennik częstotliwości AC prost. niester. NPC – Mod. PWM prost. sterow. NPC – Mod. PAM AC softstart Rys. 1. Podstawowy schemat przekształcania energii w napędach trakcji elektrycznej, gdzie: NPC – napięciowy przemiennik częstotliwości, DC – silnik szeregowy prądu stałego, AC – silnik prądu przemiennego asynchroniczny klatkowy rze kolejowym powstałym w ubiegłym stuleciu, a dla zwiększenia sprawności rozruchu tych silników stosowane są przerywacze prądu [4]. W napędach trakcyjnych zasilanych z sieci trakcyjnej prądu stałego i napięcia przemiennego stosowane są obecnie silniki asynchroniczne klatkowe sterowane napięciowymi przemiennikami częstotliwości (oznaczone na rysunku 1. jako NPC), w których do kształtowania napięcia przemiennego falowników wykorzystywana jest modulacja szerokości impulsów MSI. Podobnie jak w wielosilnikowych napędach gąsienicowych maszyn górniczych, do napędu elektrycznych pojazdów trakcyjnych stosowane są obecnie przemienniki napięciowe z dwupoziomowymi falownikami MSI [5]. Kolejowe lokomotywy elektryczne zasilane z sieci trakcyjnej napięcia stałego 3 kV zawierają falowniki dwupoziomowe MSI z tranzystorami HVIGBT (ang. high voltage isolated gate bipolar transistor). Ze względu na konieczność obniżenia strat dynamicznych tych tranzystorów częstotliwość ich przełączania jest obniżona do wartości poniżej 1 kHz. W niskonapięciowych napędach przemysłowych dużych mocy częstotliwość przełączania tranzystorów IGBT falowników zawiera się w przedziale od 3 kHz do 5 kHz. Jako przykład reprezentatywny zastosowań dwupoziomowych falowników napięciowych MSI do zasilania asynchronicznych klatkowych silników napędowych lokomotywy elektrycznej przyjęto rozwiązanie napędu wielosystemowej lokomotywy E186 o mocy 5600 kW [6] wprowadzonej do eksploatacji przez PKP w 2009 roku. Schemat zasilania asynchronicznych klatkowych silników napędu głównego lokomotywy E186 przedstawiono na rysunku 2. Lokomotywa czterosystemowa wyposażona jest w dwa identyczne pod względem elektrycznym, niezależne funkcjonalnie przekształtniki trakcyjne (falowniki dwupoziomowe nr 1-2/2015 Rys. J. Szymański dr inż. Jerzy Szymański – Uniwersytet Technologiczno-Humanistyczny w Radomiu Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl nr 1-2/2015 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 75 napędy i sterowanie Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl 76 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 1-2/2015 Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl reklama BELMA bezpieczestwo dla pokole ul. ochowska 69, 86-005 Biae Bota, tel.: +48 52 36 36 420, fax: +48 52 36w w36 201, e-mail: [email protected] nr 1-2/2015 w. e l e k t r o . i n f o . p l www.belma.com.pl 77 fotowoltaika wpływ produkcji i recyklingu elektrowni fotowoltaicznych na środowisko dr inż. Tomasz Bakoń – Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie W ostatnich latach odnotowano w Polsce i na świecie duży wzrost przyłączania elektrowni fotowoltaicznych do sieci. Elektrownie słoneczne, oparte na ogniwach fotowoltaicznych, produkują energię elek- streszczenie W artykule przedstawiono zapotrzebowanie na surowce, powierzchnię oraz oddziaływanie elektrowni fotowoltaicznych na środowisko w porównaniu do innych rodzajów elektrowni wykorzystujących odnawialne źródła energii i paliwa kopalne. tryczną bez wydzielania szkodliwych substancji do środowiska i co nie mniej ważne – praktycznie bez hałasu. Jednak wytworzenie takich elektrowni, a w szczególności ogniw krzemowych, wymaga dużego nakładu energetycznego, surowców i zaawansowanej technologii, co skutkuje tym, że wytwarzanie energii elektrycznej za ich pomocą jest stosunkowo drogie. Dodatkowo ich produkcja i późniejszy ewentualny recykling nie pozostają obojętne dla środowiska. Należy dążyć do tego, aby ogniwa te pra- cowały jak najdłużej, ponieważ wtedy energia i surowce zużyte do ich wytworzenia w przeliczeniu na wyprodukowaną energię elektryczną będą optymalnie wykorzystane. surowce i energia Wraz z upowszechnianiem się ogniw fotowoltaicznych jako źródeł energii elektrycznej coraz bardziej istotne staje się zagadnienie opłacalności energetycznej oraz zapotrzebowania na surowce i po- Rodzaj elektrowni Elektrownia atomowa Elektrownia fotowoltaiczna Elektrownia wodna Elektrownia wiatrowa Elektrownia na węgiel brunatny Elektrownia na gaz ziemny Moc zainstalowana, w [GWel] 1,00 8,52 1,52 5,00 1,15 1,50 Liczba generatorów, w [szt.] 1 \ok. 55 km2 10–20 830–3000 1–5 2–5 Ekwiwalent pracy z pełnym obciążeniem w ciągu roku, [h] 7500 880 5100 1500 6500 5000 Okres użytkowania, w [latach] 40–60 15–25 60–150 20–40 35–50 35–40 Tab. 1. Porównanie elektrowni produkujących w ciągu roku energię elektryczną 7,5 TWh (odpowiadającą energii wyprodukowanej w elektrowni atomowej o mocy 1 GWel). Dla źródeł odnawialnych wartości zależą od warunków klimatycznych, zastosowanej technologii i mogą się lokalnie znacznie różnić Wydatek energetyczny bez paliwa, w [kWhprim/kWhel] Amortyzacja energetyczna, w [latach] Węglowa na węgiel kamienny (43%) 0,29 0,30 Węglowa na węgiel brunatny (40%) 0,17 0,22 Gazowa (GuD 57,6%) 0,17 0,07 Atomowa (DWR) 0,07 0,24 Fotowoltaiczna (Si amorficzna, 5 kW) 0,62 5,92 Fotowoltaiczna (Si polikrystaliczna, 5 kW) 0,94 8,92 Wiatrowa (1 MW, wiatr 5,5 m/s) 0,08 0,61 Wiatrowa (1 MW, wiatr 4,5 m/s) 0,18 1,37 Wodna przepływowa (3,1 MW) 0,05 1,14 Rodzaj elektrowni Tab. 2. Wydatek energetyczny i amortyzacja energetyczna dla wybranych rodzajów elektrowni (dla źródeł odnawialnych wartości zależą od warunków klimatycznych i mogą się lokalnie znacznie różnić) [na podstawie 9, 10, 12] 78 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l wierzchnię dla tego typu źródeł energii. Istotne stają się wartości skumulowane (np. emisji gazów cieplarnianych), uwzględniające fazę produkcji i ewentualnego recyklingu, a nie tylko okres eksploatacji elektrowni, czyli czas, w którym elektrownia wytwarza energię elektryczną. Taka długoterminowa analiza obejmująca cały cykl życia elektrowni pozwala na dokładniejsze określenie jej wpływu na środowisko niż uwzględnianie tylko okresu jej eksploatacji. W tabeli 1. porównano, ile potrzeba elektrowni do wyprodukowania 7,5 TWh energii elektrycznej. Jest to w przybliżeniu energia odpowiadającą energii wyprodukowanej w elektrowni atomowej o mocy 1 GWel. Dla energii produkowanej ze źródeł odnawialnych podano wartości szacunkowe. Jak wiadomo, największą wadą tego typu elektrowni jest to, że nie można dokładnie prognozować produkowanej przez nie energii elektrycznej zarówno długoterminowo, jak i, co gorsze, w krótkiej perspektywie, można jedynie odnieść się do tego zagadnienia statystycznie. Pojawia się zatem problem magazynowania energii. Układy magazynowania energii elektrycznej są bardzo surowcochłonne. W tabeli 2. zestawiono wydatki energetyczne i amortyzację energetyczną dla wybranych rodzajów elektrowni, jak widać elektrownie fotowoltaiczne wymagają dużego wydatku energetycznego, stąd też zwrot energii potrzebnej do wybudowania takiej elektrowni jest długotrwały. Oddzielną kwestią jest sprawa opłacalności ekonomicznej i sztucznego jej podnoszenia w Eu- nr 1-2/2015 Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl reklama nr 1-2/2015 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 79 fotowoltaika Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl 80 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 1-2/2015 Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl reklama nr 1-2/2015 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 81 fotowoltaika prognozowanie produkcji energii w domowej mikroelektrowni słonecznej streszczenie W artykule opisano prosty sposób oszacowania ilości energii wyprodukowanej w krzemowych modułach PV w ciągu dnia, miesiąca lub roku na podstawie ogólnodostępnych źródeł. Krótko przedstawiono wybrane internetowe bazy danych nasłonecznienia dla lokalizacji w Europie. Prognozowane wartości, pobrane z pięciu baz danych, porównano z wynikami pomiarów przeprowadzonych w eksperymentalnej mikroinstalacji PV. Wyniki porównania wykazały skuteczność opisanej metody, szczególnie dla prognoz rocznej produkcji energii. o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej nie większej niż 40 kW) nie trzeba będzie mieć koncesji ani prowadzić działalności gospodarczej, zaś nadwyżki energii mogą być odsprzedane zakładowi energetycznemu [7]. Lokalizacja mikroelektrowni blisko odbiorcy pozwala uniknąć strat związanych z dystrybucją energii oraz obniża koszty utrzymania gospodarstwa domowego. Jednym z najpopularniejszych źródeł energii odnawialnej są systemy fotowoltaiczne (elektrownie słoneczne). Jak pokazano na łamach „elektro.info”, mogą one zostać z powodzeniem wykorzystane do zasilania urządzeń elektrycznych w gospodarstwie domowym [4], do zasilania instalacji autonomicznych [8] lub nawet jako elementy domowego systemu zasilania gwarantowanego [1]. Mikroelektrownie fotowoltaiczne (PV), w porównaniu z innymi źródłami „czy- Rys. G. Mazurek owa ustawa o odnawialnych źródłach energii (OZE), przyjęta przez Radę Ministrów w kwietniu 2014 r. [7], promuje prosumenckie wytwarzanie energii ze źródeł odnawialnych (prosument to jednocześnie producent i konsument). Otwiera to możliwość wytwarzania energii, w pierwszej kolejności na własne potrzeby, w małych przydomowych elektrowniach OZE. Dla użytkowania tzw. mikroinstalacji (tj. instalacji OZE 6 5 4 3 2 1 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 8 9 10 11 12 nr miesiąca 70 60 50 βopt, w [°] N Hd, w [kWh/m2/dzień] dr inż. Gustaw Mazurek – Politechnika Warszawska 40 30 20 10 0 1 2 3 4 5 6 7 nr miesiąca Rys. 1. Średnie sumy dzienne nasłonecznienia całkowitego płaszczyzny poziomej oraz optymalne kąty pochylenia β dla kolejnych miesięcy (dane dla Warszawy z bazy PVGIS-CMSAF) stej” energii, wyróżniają się prostą konstrukcją mechaniczną (szczególnie w przypadku stałego kąta pochylenia odbiorników, przy braku elementów ruchomych), minimalnym zakre- sem prac konserwacyjnych oraz niskimi kosztami eksploatacji. Niezbędnym etapem projektowania każdego systemu PV jest oszacowanie jego zdolności produkcyjnych – determi- reklama nextlevel for industry ENCLOSURES 82 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l POWER DISTRIBUTION CLIMATE CONTROL nr 1-2/2015 Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl reklama Plus dla wydajności produkcji + Engineering + System IT INFRASTRUCTURE nr 1-2/2015 Automation SOFTWARE & SERVICES w w w . e l e k t r o . i n fwww.rittal.pl o.pl 83 fotowoltaika Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl 84 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 1-2/2015 Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl nr 1-2/2015 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 85 normy oświetlenie i instalacje elektroenergetyczne w obiektach budowlanych Polskie Normy w branży elektrycznej Z estawienie norm zawiera wybrane Polskie Normy dotyczące oświetlenia i instalacji elektroenergetycznych w obiektach budowlanych, które zostały ogłoszone przez Polski Komitet Normalizacyjny oraz na podstawie informacji normalizacyjnych zamieszczonych w wersji elektronicznej miesięcznika „Wiadomości PKN – Normalizacja”. Zakres Polskich Norm dotyczących instalacji elektroenergetycznych w obiektach budowlanych ujęty jest kompleksowo w następujących grupach i podgrupach klasyfikacji ICS: instalacje elektryczne w obiektach budowlanych – podgrupa 91.140.50, urządzenia elektryczne w przestrzeniach zagrożonych wybuchem – podgrupa 29.260.20, kable i przewody elektryczne oraz elektroenergetyczne – podgrupy: 29.060.01, 29.060.10, 29.060.20, osprzęt elektroinstalacyjny – podgrupa 29.120.50, przekaźniki elektroinstalacyjne 29.120.70, transformatory – grupa 29.180, aparatura łączeniowa i sterownicza – podgrupy 29.120.99, 29.130.01, 29.130.10. Zakres Polskich Norm dotyczących oświetlenia ujęty jest kompleksowo w następujących grupach i podgrupach klasyfikacji ICS: instalacje oświetleniowe – podgrupy: 29.140.01, 29.140.50, 97.200.30, lampy oświetleniowe i żarówki – podgrupy: 29.140.01, 29.140.20, 29.140.30, 97.200.30, trzonki lampowe i oprawy oświetleniowe – podgrupy: 29.140.10, 29.140.40, urządzenia pomocnicze do lamp – podgrupa 29.140.99. Z uwagi na ciągłą nowelizację i aktualizację Polskich Norm zalecamy zbadanie możliwości zastosowania najnowszego wydania tych norm oraz aktualnych projektów Polskich Norm zamieszczonych w zestawieniu. Zachęcamy też do odwiedzenia strony internetowej Polskiego Komitetu Normalizacyjnego www.pkn.pl. Polskie Normy dotyczące instalacji elektroenergetycznych w obiektach budowlanych PN-EN 50174-3:2014-02 E Technika informatyczna. Instalacja okablowania. Część 3: Planowanie i wykonawstwo instalacji na zewnątrz budynków. Zastępuje PN-EN 50174-3:2005 P. PN-EN 50438:2014-02 E Wymagania dla instalacji mikrogeneracyjnych przeznaczonych do równoległego przyłączenia do publicznych sieci rozdzielczych niskiego napięcia. Zastępuje PN-EN 50438:2010 P. 86 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l PN-EN 60079-14:2014-06 E Atmosfery wybuchowe. Część 14: Projektowanie, dobór i montaż instalacji elektrycznych. Zastępuje PN-EN 6007914:2009 E. PN-EN 60079-17:2014-05 E Atmosfery wybuchowe. Część 17: Kontrola i konserwacja instalacji elektrycznych. Zastępuje PN-EN 60079-17:2008 E. PN-EN 60099-5:2014-01 E Ograniczniki przepięć. Część 5: Zalecenia wyboru i stosowania. Zastępuje PN-EN 60099-5:1999 P. PN-EN 60255-121:2014-10 E Przekaźniki pomiarowe i urządzenia zabezpieczeniowe. Część 121: Wymagania funkcjonalne dotyczące zabezpieczeń odległościowych. PN-EN 60255-127:2014-04 E Przekaźniki pomiarowe i urządzenia zabezpieczeniowe. Część 127: Wymagania funkcjonalne dotyczące zabezpieczenia napięciowego przekaźników nadnapięciowych/podnapięciowych. Zastępuje PN-EN 60255-3:1999 P. PN-EN 60255-149:2014-03 E Przekaźniki pomiarowe i urządzenia zabezpieczeniowe. Część 149: Wymagania funkcjonalne dotyczące elektrycznych przekaźników termicznych. Zastępuje PN-EN 60255-8:2000 P. PN-EN 62444:2014-01 E Dławnice kablowe stosowane w instalacjach elektrycznych. Zastępuje PN-EN 50262:2006 P. PN-EN 62626-1:2014-06 E Urządzenia osłonięte aparatury rozdzielczej i sterowniczej niskonapięciowej. Część 1: Rozłączniki izolacyjne osłonięte nieobjęte zakresem IEC 60947-3 dla zapewnienia izolacji podczas napraw i prac konserwacyjnych. PN-HD 60364-5-557:2014-02 E Instalacje elektryczne niskiego napięcia. Część 5-557: Dobór i montaż wyposażenia elektrycznego. Obwody pomocnicze. PN-HD 60364-7-753:2014-12 E Instalacje elektryczne niskiego napięcia. Część 7-753: Wymagania dotyczące specjalnych instalacji lub lokalizacji. Kable grzewcze i wbudowane systemy grzewcze. Polskie Normy dotyczące oświetlenia PN-EN 12464-2:2014-05 E Światło i oświetlenie. Oświetlenie miejsc pracy. Część 2: Miejsca pracy na zewnątrz. Zastępuje PN-EN 12464-2:2008 P. PN-EN 60598-2-22:2015-01 E Oprawy oświetleniowe. Część 2-22: Wymagania szczegółowe. Oprawy oświetleniowe do oświetlenia awaryjnego. Zastępuje PN-EN 60598-2-22:2004 P. PN-EN 60598-2-24:2014-02 E Oprawy oświetleniowe. Część 2-24: Wymagania szczegółowe. Oprawy oświetleniowe o ograniczonych temperaturach powierzchni. Zastępuje PN-EN 60598-2-24:2008 P. Jerzy Nowotczyński, Krystyna Nowotczyńska nr 1-2/2015 wielcy elektr ycy Fot. wikipedia Thomas Alva Edison (1847–1931) T Fot. wikipedia homas Alva Edison urodził się w 1847 roku w małym miasteczku Milan w stanie Ohio w średnio zamożnej rodzinie o korzeniach holenderskich. W wieku 7 lat przeniósł się wraz z rodziną do miasteczka Port Huron nad jeziorem Huron. Dzieciństwo Edisona nie zapowiadało jego późniejszych sukcesów. Jako dziecko żył w cieniu swojego rodzeństwa Williama i Tannie, w których to ojciec pokładał wszelkie nadzieje. Edison miał ogromne trudności z nauką w szkole, a przez swoją dociekliwość oraz pytania, które zwykle zadawał nauczycielom, był uważany za najgorszego ucznia w klasie. Ojciec niezadowolony z jego postępów nie chciał więcej płacić za jego edukację, dlatego Edison zaczął uczyć się w domu. Już od najmłodszych lat lubił zdobywać wiedzę na własną rękę. Najchętniej sięgał po książki opisujące rozmaite doświadczenia i eksperymenty. Następnie stworzył własne laboratorium. Wymyślał eksperymenty, wykorzystując dostępne składniki. W wieku 10 lat stał się miejscowym ekspertem od telegrafu, uruchamiając samodzielnie urządzenie telegraficzne na stacji kolejowej w swoim miasteczku. Mając 12 lat, podjął pracę jako sprzedawca gazet w pociągu relacji Port Huron – Detroit. Zarobione pieniądze przeznaczał na materiały potrzebne do eksperymentów. Na skutek groźnego wypadku kolejowego utracił częściowo słuch. Nie przeszkodziło mu to jednak w dalszej budowie laboratorium, w któ- Laboratorium Edisona w Menlo Park, przeniesione do Greenfield Village nr 1-2/2015 rym rozpoczął eksperymenty z telegrafem i innymi sposobami przesyłania informacji za pomocą prądu elektr ycznego. Mając 16 lat, T homas by ł już jedny m z najbardziej znanych ekspertów od telegrafu w USA. W wieku 21 lat Thomas przeprowadził się do Bostonu, gdzie został zatrudniony w Towarzystwie Telegraficznym Western Union. Za pieniądze, które otrzymał za sprzedaż swojego wynalazThomas Alva Edison ku – urządzenia na bazie telegrafu automatycznie drukującego ak- tował ok. 20 wynalazków. Pracował taktualne kursy akcji, otworzył laborato- że nad takimi wynalazkami, które porium – pierwszą na świecie „fabrykę wstawały z połączenia dwóch innych. wynalazków” w Menlo Park w stanie Przykładowo połączył fonograf z kameNew Jersey. Po dwóch latach labo- rą filmową, dzięki czemu można było ratorium zatrudniało sześćdziesięciu oglądać krótkometrażowe filmy z dźwiępracowników. kiem. W roku 1914 zbudował teleskrypt Kolejne wynalazki posypały się bły- – połączenie fonografu z telefonem. skawicznie. Edisonowi przypisuje się po- Urządzenie pozwalało na zapisanie wianad 5 tys. patentów, w tym ponad tysiąc domości nadawanej przez telefon, którą zarejestrowanych na jego nazwisko. można było odsłuchać później. Edison Większość z nich związana była z istot- w czasie wojny rozpoczął prace nad nymi usprawnieniami już istniejących urządzeniami, które miały zmodernizourządzeń. W 1886 roku, po udoskonale- wać marynarkę wojenną. W wyniku tej niu żarówki, Edison wraz z finansistą działalności powstały m.in. aparat podJ. P. Morgana i bardzo zamożną rodziną słuchowy sygnalizujący torpedę oddaVanderbiltów założył przedsiębiorstwo loną o wiele kilometrów, reflektor podo nazwie Edison Electric Light Compa- wodny, maty do uszczelniania dziur ny, które w 1911 roku połączone z kil- w statkach, granaty dymne, urządzenie kunastoma innymi firmami utworzyło służące do gaszenia pożaru w pomieszspółkę kapitałową General Electric. czeniach statku, sieci do chwytania torPrzedsiębiorstwo odniosło ogromny suk- ped, pociski podwodne i wiele innych. ces – zbudowało m.in. pierwszą na świePrywatnie Edison był dwukrotnie żocie elektrownię oraz pierwszy elektrycz- naty. W 1871 roku ożenił się z Mary Stilny miejski system oświetleniowy. well, z którą miał troje dzieci. W 1884 Edison podjął się także prac nad ulep- roku został wdowcem. Jego kolejną szaniem akumulatora. Podczas 5-letniej wybranką była Mina Miller, z którą dopracy powstał nowy akumulator typu A. czekał się córki oraz dwóch synów. Kwota sprzedaży akumulatora w ciągu Thomas Edison zmarł 18 października pierwszego roku wyniosła milion dola- 1931 roku. W dniu pogrzebu w całych rów. Stosowano go m.in. do lampek Stanach Zjednoczonych wyłączono na górniczych, sygnalizacji kolejowej, do minutę światło elektr yczne w celu łodzi podwodnych i torped. W czasie uczczenia jego zasług. prac nad akumulatorem Edison opatenOprac. Emilia Sobiesiak w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 87 dystr ybucja ACEL Gdańsk, ul. Twarda 6c, tel. 58/340-14-45 www.acel.com.pl AMPER sp. j. Bolesławiec, ul. Wróblewskiego 7e, tel. 75/732-61-54 ASTE Sp. z o.o. Gdańsk, Kowale, ul. Magnacka 25, tel. 58 340 69 00 www.aste.pl BARGO Sp. z o.o., Dziekanów Polski, ul. Kolejowa 223, tel. 22/751-29-29 www.bargo.pl COSIW-SEP Warszawa, ul. Świętokrzyska 14, tel. 22/336-14-19, 336-14-20, 336-14-21 www.cosiw.sep.com.pl ELECTRIC Gdańsk, ul. Grunwaldzka 481, tel. 58/344-73-54 ELEKTRO-PARTNER- HURTOWNIE ELEKTRYCZNE Ząbkowice Śl., ul. Niepodległości 24, tel. 74/815-40-00 ELGED – HURTOWNIA ARTYKUŁÓW ELEKTRYCZNYCH Inowrocław, ul. Metalowców 7, tel. 52/356-55-40 FH EL-INSTAL Bartoszyce, ul. Szewców 7 HURTOWNIA ELEKTROTECHNICZNA ELMAT Żary, ul. Hutnicza 1 Sieć hurtowni Elektrotechnika „MORS” Sp. z o.o. Gdynia, ul. Hutnicza 35, tel.58/785-99-99 ELMI www.elmi.net.pl Giżycko, ul. Smętka 6A, tel. 87/428-47-88 Rynkowa 6, 11-400 Kętrzyn, tel. 89/752-20-68 PPH ELNOWA Bydgoszcz, ul. Szubińska 17, tel. 52/375-45-71 ELPIE Sp. z o.o. www.elpie.com.pl Lublin, ul. Inżynierska 3, tel. 81/744-26-51 Chełm, ul. Mickiewicza 7A, tel./faks 82/564-86-91 Zamość, ul. Hrubieszowska 63, tel./faks 84/639-84-95 Puławy, ul. Włostowicka 3, tel./faks 81/886-41-50 Biała Podlaska, ul. Handlowa 1, tel./faks. 83/342-07-61 Hrubieszów, ul. Polna 1, tel./faks 84/697-23-56 euroKABEL-prorem Sp. z o.o. Starachowice, ul. Kościelna 98A ZAKŁAD ENERGETYCZNY TORUŃ ENERGOHANDEL Sp. z o.o. www.energohandel.com.pl Toruń, ul. Wschodnia 36b, tel. 56/659-57-75 Włocławek, ul. Duninowska 8, tel. 54/233-29-25 Brodnica, ul. 18 Stycznia 40, tel. 56/697-53-67 Grudziądz, ul. M. Curie-Skłodowskiej 6/7, tel. 56/642-18-80 Rypin, ul. Pisaki 31, tel. 54/423-13-90 Radziejów Kujawski,ul. Brzeska 19, tel. 54/285-34-48 Toruń, ul. P.Fr.Skarbka 7/9, tel. 56/659-56-35 88 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l FERT KSIĘGARNIA BUDOWLANA Kraków, ul. Kazimierza Wielkiego 54A, tel. 12/294-73-99 inmedio IN MEDIO SALONY SPRZEDAŻY PRASY IN MEDIO FHU MAKRO Bochnia, ul. Proszkowa 40A, tel. 14/611-15-75 Kraków, ul. Królewska 2, tel. 12/292-80-51 Wieliczka, ul. Narutowicza 24, tel. 12/278-59-74 NOWA FRANCE Sp. z o.o. Poznań, ul. Złotowska 30, tel. 61/864-57-01 Polska Grupa Elektryczna FORUM-RONDO Sp. z o.o. Morszków, 08-304 Jabłonna Lacka APARATEX, ul. Prądzyńskiego 1, 63-400 Ostrów Wielkopolski AREL, ul. Lubelska 29c, 10-406 Olsztyn BANASIAK, Boleszczyn 77, 62-731 Przykona BIELMAT, ul. Warszawska 56, 43-300 Bielsko-Biała BTS 2, ul. Poznańka 43, 18-402 Łomża CANDELA, ul. Dworcowa 8, 48-250 Głogówek CONECT, Aleja Legionów 47, 08-400 Garwolin DELTA, ul. Zemborzycka 112 B , 20-445 Lublin DOKO, ul. Lidzbarska 2, 87-300 Brodnica ELAN, ul. Marynarki Polskiej 71, 80-557 Gdańsk ELBRON, ul. Juliusza Słowackiego 34c, 43-300 Bielsko-Biała ELBUD Sp. z o.o., ul. Armi W.P. 173, 07-202 Wyszków EL-DAR, ul. Przytycka 25a, 26-600 Radom ELECTRO-UNIT, ul. Ewarysta Estkowskiego 1, 63-400 Ostrów Wielkopolski ELEKTRA Stargard, ul. Sadowa 6, 73-110 Stargard Szczeciński ELEKTRA, ul. Powstańców Wielkopolskich 14; 06-500 Mława ELEKTROHURT, ul. Wrzesińska 20, 61-021 Poznań ELEKTROMAX, ul. Warszawska 27a, 62-300 Września ELEKTROMONT, ul. Grunwaldzka 111-115; 85-401 Bydgoszcz ELEKTRO-HAL, ul. Droga Owidzka 1, 83-200 Starogard Gdański ELEKTRO-PARTNER, ul.Wrocławska 42, 57-200 Ząbkowice Śląskie ELEKTROS, ul. 10-go Marca 6, 59-700 Bolesławiec ELEKTROTECH, ul. Wrocławska 53-59, 62-800 Kalisz ELEKTRYK, ul. Zaszkolna 26, 17-300 Siemiatycze ELEKTRYK HURT, ul. Jastrzębska 78, 44-300 Wodzisław Śląski ELGOR, ul. Sikorskiego 41, 77-100 Bytów ELHURT, ul. Strumykowa 2, 58-200 Dzierżoniów ELKABEL, ul. Zemborzycka 112, 20-445 Lublin ELMAX HURT, ul. Elizy Orzeszkowej 15 B, 43-100 Tychy ELMAT, ul. Kwiatkowskiego 2, 37-450 Stalowa Wola ELMEHURT, ul. Okrężna 2b, 87-800 Włocławek ELMEX, ul. Żelazna 7a, 10-420 Olsztyn ELMET, ul. Prof. Ludwika Chmaja 4, 35-021 Rzeszów ELMONTER, ul. Kosowska 5, 08-300 Sokołów Podlaski EL-SAM, ul. Lokalna 5, 07-410 Ostrołęka ELTOM, ul. Dworcowa 20a, 89-600 Chojnice ELTRON, ul. Główna 24, 18-100 Łapy ELUS, ul. Kościerska 1a, 83-300 Kartuzy HURT DETAL SZULC, ul. Sejneńska 57, 16-400 Suwałki IMPULS, ul. Gen. Bema 19, 68-100 Żagań INSTALATOR, ul. Krakowska 147A, 38-400 Krosno JALEX, ul. Świderska 22, 05-400 Otwock JANTESSA, ul. Warszawska 51, 05-092 Łomianki JUPRO-TAIM, ul. Wodna 19, 62-500 Konin KRAK-OLD, ul. Wysłouchów 17/15, 30-611 Kraków KWANT, ul. Graniczna 6a, 33-200 Dąbrowa Tarnowska LUMIER, ul. Traktorowa 109, 91-203 Łódź ŁĄCZNIK, ul. Tadeusza Rugego 9, 60-688 Poznań; adres do korespondencji to ŁĄCZNIK Oborniki 64-600 ul.Staszica 1d MAPEX, ul.Św. Jana 48; 95-200 Pabianice MARCUS, ul. Zofi i Nałkowskiej 5, 58-200 Dzierżoniów MERKURION, ul. Królewska 14, 05-827 Grodzisk Mazowiecki PEX-POOL, ul. Fredry 3, 39-200 Dębica POLMARK, 33-150 Wola Rzędzińska 589c SEPIX, ul. Ogrodowa 23, 76-200 Słupsk KSIĘGARNIA TECHNICZNA DOMU WYDAWNICZEGO MEDIUM Warszawa, ul. Karczewska 18, tel. 22/810-21-24 KSIĘGARNIA „QUO VADIS” Elbląg, ul. 1 Maja 35, tel. 55/232-57-91 Platforma Handlowa ELENET e-hurtownia ELENET, www.elektrotechnika.net.pl POLAMP Sp. z o.o. www.polamp.com Giżycko, ul. Przemysłowa 1, tel. 87/429-89-00 Giżycko, ul. Armii Krajowej 7, tel. 87/428-32-68 Ełk, ul. Suwalska 82B, tel. 87/621-62-18 SKLEP INTERNETOWY: www.POLAMPY.pl HURTOWNIA ELEKTROTECHNICZNA ROMI [email protected] www.romisj.pl Warszawa, ul. Kłobucka 10, tel. 22/857 31 83 RUCH SA SIEĆ SPRZEDAŻY RUCH W CAŁYM KRAJU SEP www.sep.org.pl STOWARZYSZENIE ELEKTRYKÓW POLSKICH Oddziały SEP w calym kraju SOLAR Polska Sp. z o.o. www.solar.pl Łódź, ul. Rokicińska 162, tel. 42/677 58 00 (centrala), 42/677 58 32 (sklep) Gliwice, ul. Ligocka 15, tel. 32/270 60 10, 14 Jastrzębie-Zdrój, ul. Podhalańska 31, tel. 32/471 31 21 Katowice, ul. Pułaskiego 20, tel. 32/346 16 45, 46 Kępno, ul. Poznańska 4, tel. 62/782 14 18, 19 Konin, ul. Poznańska 47, tel. 63/249 11 70 Kraków, ul. Radzikowskiego 35, tel. 12/638 91 00 Lublin, ul. Witosa 3, tel. 81/745 59 00 Poznań, ul. Czechosłowacka 108, tel. 61/832 62 58 Radlin, ul. Rybnicka 125, tel. 32/456 02 87, 32/456 03 10 Rybnik, ul. Podmiejska 81, tel. 32/739 17 07 Szczecin, ul. Heyki 3, tel. 91/485 44 00 Tarnów, ul. Przemysłowa 4F, tel. 14/629 80 20 Wałbrzych, ul. Armii Krajowej 1, tel. 74/880 01 14, 17 Wrocław, ul. Krakowska 141-155, tel. 71/377 19 00 SPE www.spe.org.pl STOWARZYSZENIE POLSKICH ENERGETYKÓW Oddziały SPE w całym kraju. Punkty sieci empik w całej Polsce. elektro.info można kupić w całej Polsce KONTAKT W SPRAWIE DYSTRYBUCJI ANETA KACPRZYCKA TEL. 22 512 60 83 E-MAIL: [email protected] nr 1-2/2015 recenzja egzamin kwalifikacyjny elektryka w pytaniach i odpowiedziach Władysław Orlik N akładem Wydawnictwa KaBe z Krosna ukazała się książka pt. „Egzamin kwalifikacyjny w pytaniach i odpowiedziach”, autorstwa Władysława Orlika. Jest to publikacja przeznaczona dla elektryków ubiegających się o świadectwo kwalifikacyjne grupy I zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 kwietnia 2003 roku w sprawie szczegółowych zasad stwierdzania posiadanych kwalifikacji przez osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci (DzU nr 89/2003, poz. 828). Zgromadzony w niej materiał pozwala na opanowanie wiedzy wymaganej od kandydata przez komisję kwalifikacyjną w zakresie eksploatacji oraz dozoru. Książka została podzielona na dziewięć rozdziałów, w których autor w formie pytań i odpowiedzi przybliża podstawowy materiał z zakresu objętego egzaminem kwalifikacyjnym. Zasadnicza część książki została poprzedzona rozdziałem obejmującym zarys wiadomości z podstaw elektrotechniki. Celem autora było przedstawienie podstawowych wiadomości z tego zakresu. Rozdział drugi został poświęcony ochronie przeciwporażeniowej w urządzeniach elektroenergetycznych o napięciu do 1 kV. Przedstawiono w nim materiał, którego znajomość obowiązuje każdego elektryka. W trzecim rozdziale zostały opisane zasady ochrony przeciwporażeniowej przy napięciu wyższym od 1 kV. W czwartym – autor opisał podstawowe zagadnienia dotyczące budowy i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych. Pierwsza część tego rozdziału dotyczy urzą- opisane wymagania dotyczące warunków wykonywania pracy, rodzaje poleceń na pracę, wymagania dotyczące kwalifikacji i obowiązków ZŁ z VAT osób uczestniczących i odpowiedzialnych za bezpieczną organizację pracy. Przedstawiono zasady wydawania poleceń oraz przebiegu pracy ze szczególnym uwzględnieniem prac wykonywanych pod napięciem. Bardzo cennym uzupełnieniem książki jest rozdział poświęcony ochronie przeciwpożarowej, w którym zostały opisane podstawowe zjawiska pożarowo niebezpieczne występujące przy eksploatacji urządzeń i instalacji elektrycznych, podstawowe środki oraz sprzęt gaśniczy oraz zasady gaszenia płonących urządzeń elektrycznych pozostających pod napięciem. Omówiono również wytyczne postępowania na wypadek pożaru. Ostatni rozdział prezentowanej książki został poświęcony zasadom ratowania porażodzeń elektroenergetycznych, takich jak trans- nych prądem elektrycznym, które stanowią formatory, rozdzielnice oraz urządzenia na- ważny element działań ratowniczych i powinpędowe, spawarki, zgrzewarki, baterie kon- ny zostać opanowane przez każdego elektrydensatorów, urządzenia prostownikowe, aku- ka bez względu na posiadane kwalifikacje zamulatory oraz instalacje i oświetlenie elek- wodowe. Na końcu książki został zamieszczotryczne. W drugiej części tego rozdziału za- ny spis literatury zawierający wykaz podstamieszczono wymagania w zakresie eksplo- wowych aktów prawnych, norm oraz innych atacji elektroenergetycznych linii kablowych publikacji, w których można znaleźć informai napowietrznych. W rozdziałach piątym cje rozszerzające zakres materiału zgromai szóstym zostały opisane podstawowe zasa- dzonego w książce. Prezentowana publikacja dy racjonalnej gospodarki elektroenergetycz- stanowi rodzaj podręcznika ułatwiającego nej oraz podstawowe zasady bhp przy urzą- przygotowanie się do egzaminu kwalifikadzeniach elektroenergetycznych. Rozdział cyjnego, lecz nie zastępuje wiedzy wyniesiosiódmy to wymagania dotyczące bezpiecznej nej ze szkoły o profilu elektrycznym oraz doorganizacji prowadzenia prac przy urządze- brej praktyki zawodowej. niach elektroenergetycznych. Zostały w nim Tekst mgr inż. Julian Wiatr 84 www.ksiegarniatechniczna.com.pl Księgarnia Techniczna tak, zamawiam książkę .............................................................................................................. w liczbie ........... egz., w cenie ................. + koszty przesyłki 13 zł, płatności dokonam przy odbiorze. imię nazwisko firma zawód wykonywany kod NIP miejscowość ulica ul. Karczewska 18 04-112 Warszawa tel.: 22 512 60 60 faks: 22 810 27 42 e-mail: [email protected] www.ksiegarniatechniczna.com.pl nr tel./faks lok. e-mail Informujemy, że składając zamówienie, wyrażacie Państwo zgodę na przetwarzanie wyżej wpisanych danych osobowych w systemie zamówień Grupy MEDIUM w zakresie niezbędnym do realizacji powyższego zamówienia. Zgodnie z Ustawą o ochronie danych osobowych z dnia 29 sierpnia 1997 r. (DzU nr 101/2002, poz. 926 z późniejszymi zmianami) przysługuje Państwu prawo wglądu do swoich danych, aktualizowania ich i poprawiania. Upoważniam Grupę MEDIUM do wystawienia faktury VAT bez podpisu odbiorcy. data Podpis Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych w celach marketingowych przez Grupę MEDIUM oraz inne podmioty współpracujące z Wydawnictwem z siedzibą w Warszawie przy ul. Karczewskiej 18. Informujemy, że zgodnie z ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. (DzU nr 101/2002, poz. 926 z późniejszymi zmianami) przysługuje Pani/Panu prawo wglądu do swoich danych, aktualizowania i poprawiania ich, a także wniesienia umotywowanego sprzeciwu wobec ich przetwarzania. Podanie danych ma charakter dobrowolny. Kupon należy nakleić na kartę pocztową i przesłać na adres: Grupa Medium, ul. Karczewska 18, 04-112 Warszawa, lub przesłać faksem: 22 810 27 42 czytelny podpis krzyżówka nagrodę nagrody ufundował ufundowała e-sklep firma 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 3 8 11 12 13 7 14 15 16 6 17 Do wygrania zestaw profesjonalnych wkrętaków izolowanych firmy Wera 18 19 20 11 1 21 22 25 imię: ................................................... nazwisko: .................,............................................... zawód wykonywany .......................................................................................... ulica: ...................................................................................... nr ............... lok. ................... telefon...................................................... e-mail ............................................................. kod .. .. – .. .. .. miejscowość .................................................................................................. hasło krzyżówki: .................................................................................................................. Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych w celach marketingowych przez Grupę MEDIUM oraz inne podmioty współpracujące z Wydawnictwem z siedzibą w Warszawie przy ul. Karczewskiej 18. Informujemy, że zgodnie z ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. (DzU Nr 101/2002, poz. 926 z późniejszymi zmianami) przysługuje Pani/Panu prawo wglądu do swoich danych, aktualizowania i poprawiania ich, a także wniesienia umotywowanego sprzeciwu wobec ich przetwarzania. Podanie danych ma charakter dobrowolny. Data: ................................ Podpis: .................................................... Kupon należy nakleić na kartę pocztową i przesłać na adres: 04-112 Warszawa, ul. Karczewska 18 lub przesłać faksem na numer: 22 810-27-42 Wyrażam zgodę na zapisanie mnie do newslettera. w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 24 26 5 2 27 28 29 9 90 23 10 1 2 3 4 4 5 6 7 8 9 10 11 Poziomo: 1 astronom badający wszechświat; 5 część nazwy wydawnictwa publikującego miesięcznik „elektro.info”; 7 schorzenie kulszowe; 8 co niemiara; 9 obszar oddziaływania, enklawa, zona; 11 słynny starogrecki bajkopisarz, autor utworu „Kruk i lis”; 13 proces wytwarzania na powierzchni aluminium cienkiej warstwy tlenku tego metalu w procesie elektrolizy, inaczej eloksacja; 14 miarowy głos kół wagonów toczonych po torach; 15 dokarmi prądem w potrzebie; 17 odwrotność funkcji sinus (1/sin x), skrót csc; 20 cennik opłat za usługi; 21 amperomierz inaczej; 22 ssak podziemny; 25 walczy na macie; 26 kuzyn łasicy, jaźwiec; 27 basen do remontu statku; 28 lane żelazo; 29 abolicja. Pionowo: 1 korygowanie parametrów urządzenia, mocy biernej, tudzież zadośćuczynienie; 2 przychody i rozchody; 3 kotowaty drapieżnik; 4 mol; 5 stosowany do sporządzania werniksu; 6 bezwładność; 10 ozdobna chustka na szyi; 12 marynata warzywna; 16 nastrojowy poeta; 18 rodzaj łopaty; 19 gruszka smaczliwka; 20 bęben bitewny; 23 część paleniska; 24 ustanowiona cena urzędowa. (jasa) Litery z pól ponumerowanych od 1 do 11 utworzą hasło. Rozwiązanie (hasło) prosimy nadsyłać do 20 marca br. na adres redakcji (kupon zamieszczamy obok). Do wygrania zestaw profesjonalnych wkrętaków izolowanych firmy Wera ufundowany przez sklep internetowy ProfiTechnik. Nagroda w krzyżówce z numeru 11/2014, ściągacz izolacji Knipex, trafi do Pana Mateusza Nowackiego. Gratulujemy! nr 1-2/2015 Zapewniamy pomoc w doborze zespołów prądotwórczych w zakresie: lokalizacji z uwzględnieniem stref pożarowych. określenia wymaganej mocy do zasilania urządzeń pożarowych (pomp, wentylatorów) z szczególnym uwzględnieniem prądów rozruchowych. określenia charakterystyk rozruchowych na podstawie dostarczonej dokumentacji silników elektrycznych. sposoby rozruchu wymaganych pomp i wentylatorów (rozruch bezpośredni, trójkąt-gwiazda, układu softstart i/lub falownik) zgodnie z dopuszczeniem przez rzeczoznawcę straży pożarnej. uzgodnień ppoż w projektowanych dokumentacjach. wykonujemy środowiskowe operaty hałasowe wymagane przy lokalizacji agregatów prądotwórczych na terenach zabudowanych. wspomagamy projekotwanie w zakresie lokalizacji i sterowania głównego wyłącznika prądu z uwaględnieniem sterowania wyłącznikiem dla wszystkich niezbędnych źródeł prądu (stacja transformatorowa, agregat prądotwórczy, zasilacze UPS). Dostarczamy również zespoły prądotwórcze specjalne: zabudowane w kontenerach podziemnych (nie zajmują przestrzeni wokół budynku i posiadają niższą emisję hałasu). z wyniesionymi zewnętrznymi układami chłodzenia (brak wielkogabarytowych kanałów wentylacji, mniejsze pomieszczenie zabudowy, mniejsza emisja hałasu).