PDF - ORPEG

Transkrypt

PDF - ORPEG

II Rzeczpospolita
Historia Polski
Klasa III Gim
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Odzyskanie niepodległości
•
•
7 października 1918 roku Rada Regencyjna ogłosiła niepodległość Polski od Niemiec i Austro-Węgier
i przejęła władzę nad wojskiem.
W roku 1918 zachodnia Galicja i południowa część Królestwa Polskiego zostały z łatwością opanowane
przez Polaków, a dnia 11 listopada 1918 roku pozostała część Królestwa Polskiego, które znajdowało się
pod zaborem niemieckim została także objęta ich władzą. W 1918, po zwycięstwie powstania,
Wielkopolska również została wcielona w granice niepodległego kraju. Decyzją konferencji pokojowej
w Paryżu Polska odzyskała Pomorze Gdańskie (bez Gdańska, któremu nadano status Wolnego Miasta),
a trzy powstania doprowadziły do przyznania części Górnego Śląska.
Plakat wzywający do walki o suwerenność i granice Polski.
Sytuacja polityczna
•
•
•
11 listopada 1918 roku zwolniony z więzienia niemieckiego Józef Piłsudski został mianowany przez Radę
Regencyjną dowódcą wojska, a trzy dni później objął władzę cywilną.
18 listopada w Warszawie został powołany pierwszy polski rząd centralny z premierem Jędrzejem
Moraczewskim na czele. Postanowieniem dekretu Piłsudski został Tymczasowym Naczelnikiem Państwa.
Do kraju przybył Ignacy Paderewski i w wyniku porozumienia między nim a Piłsudskim objął stanowisko
premiera 18 stycznia 1919 roku.
Z lewej: rząd Moraczewskiego.
Z prawej: Ignacy Paderewski.
Cud nad Wisłą
•
15 sierpnia 1920 roku w tzw. ”cudzie nad Wisłą” i bitwie nad Niemnem zagrażające suwerenności Polski
wojska bolszewickie zostały pokonane i odsunięte na wschód. Na mocy traktatu w Rydze z 1921 roku
została ustalona wschodnia granica Polski.
„Cud nad Wisłą” Jerzego Kossaka.
Wybory prezydenckie
•
•
•
•
9 grudnia 1922 roku odbyły się wybory prezydenckie, w których zwyciężył Gabriel Narutowicz, zdobywając 56,01 % głosów.
16 grudnia o godz.12 Narutowicz został zastrzelony w galerii „Zachęta” przez Eligiusza Niewiadomskiego (kara śmierci
i rozstrzelanie na stokach Cytadeli). Zamach był wywołany krytyką narodowej demokracji wobec prezydenta.
Obowiązki prezydenta przejął marszałek Sejmu – Maciej Rataj.
20 grudnia nowym prezydentem został wybrany Stanisław Wojciechowski, w tym czasie stanowisko premiera pełnił generał
Władysław Sikorski.
Trumna z ciałem Gabriela Narutowicza.
Zabójstwo wywołało szok, a na pogrzebie
zgromadziło się wiele osób.
Konstytucja marcowa
•
•
•
17 marca 1921 roku została uchwalona Konstytucja marcowa.
Postanowienia:
państwo polskie jest Rzeczpospolitą;
•
wprowadzony zostaje system parlamentarno - gabinetowy, zwierzchnictwo narodu i trójpodział władzy;
•
władzę ustawodawczą stanowią sejm i senat wybierane na lat 5;
•
władza wykonawcza spoczywa w rękach rządu i prezydenta;
•
prezydent jest wybierany na 7 lat przez Zgromadzenie Narodowe (połączenie izby sejmu i senatu) i ma niewielkie
uprawnienia;
•
zostaje wprowadzone pięcioprzymiotnikowe prawo wyborcze (równe, tajne, bezpośrednie, powszechne i proporcjonalne);
•
zagwarantowana zostaje nienaruszalność własności prywatnej;
•
wyznanie rzymskokatolickie, będące religią przeważającej większości narodu, zajmuje w Państwie naczelne stanowisko
wśród równouprawnionych wyznań.
Przewrót majowy
•
•
•
•
Przyczynami zamachu majowego były: sejmokracja (częste zmiany rządów), trudna sytuacja gospodarcza,
strajki kolejarzy i pocztowców, negatywny stosunek do demokracji parlamentarnej i rządów Wincentego
Witosa Józefa Piłsudskiego.
12 maja 1926 roku Józef Piłsudski, kierując oddziałami wojskowymi wkroczył do Warszawy i zajął Pragę.
Wybuchły liczne walki pomiędzy zwolennikami rządu a wojskiem marszałka. Spotkanie ówczesnego
prezydenta (Wojciechowskiego) z Piłsudskim nie doprowadziło do rozwiązania konfliktu. W dniach 13-14
maja zginęło około 400 ludzi, a 900 zostało rannych. Rząd podał się do dymisji, prezydent złożył urząd.
Zgodnie z konstytucją władzę objął Maciej Rataj (marszałek Sejmu).
31 maja Piłsudski został wybrany przez zgromadzenie narodowe prezydentem, ale nie przyjął stanowiska.
Następnego dnia prezydentem został Ignacy Mościcki – kandydat proponowany przez Piłsudskiego.
Józef Piłsudski i Stanisław Wojciechowski
na moście Poniatowskiego.
Gospodarka w latach 1918-1926
•
•
•
•
Sytuacja gospodarcza w pierwszych latach po odzyskaniu niepodległości była dosyć trudna, co
spowodowane było działaniami wojennymi przeprowadzonymi na terenie kraju, walkami o granice
i chaosu, wynikającego z długotrwałego rozdzielenia ziem polskich.
Od 1920 roku walutą obowiązującą w Polsce była marka polska. Z powodu hiperinflacji Władysław Grabski
wprowadził reformę, która ustanawiała o ograniczeniu wydatków, powstaniu Banku Polskiego i
wprowadzenie nowej waluty – złotego polskiego.
W 1924 podjęto decyzję o budowie portu w miejscowości Gdynia, który stał się jednym z największych na
Bałtyku.
Ośrodkami przemysłowymi stały się: Górny Śląsk (przemysł wydobywczy, hutniczy), okręg łódzki
(włókienniczy), Borysław i Drohobycz (naftowy). Polska pod względem przemysłowym dzieliła się na części
A (zachód i centrum) i B (wschód)
Z lewej: dwa złote polskie
Z prawej: marka polska
Sanacja
•
•
•
•
•
•
•
Po przewrocie majowym (1926) w Polsce następowała zamiana na ustrój autorytarny (system rządów
bezpartyjnych opartych na autorytecie przywódcy).
2 sierpnia uchwalono nowelę konstytucyjną, zwiększającą uprawnienia prezydenta i rządu, tym samym
ograniczając sejm i senat.
Stanowiska w wojsku i administracji obsadzano osobami popierającymi rządy Piłsudskiego, a
opowiadających się za byłym rządem przesuwano na niższe stanowiska lub zwalniano.
Na nowe stanowisko - Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych (w razie wojny Naczelnego Wodza) powołano
Józefa Piłsudskiego. Mianowano go również ministrem spraw wojskowych.
Dekretem prasowym z listopada wolność prasy została ograniczona.
Następuje utrudnianie działań opozycji: odraczanie i zamykanie sesji sejmowych, tak aby parlament nie
mógł uchylić dekretów rządowych oraz rozbijanie stronnictw opozycyjnych.
W 1928 zwolennicy marszałka utworzyli Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem i wygrali wybory.
Centrolew. Wybory brzeskie.
•
•
•
•
W wyniku coraz ostrzejszych rządów partie centrowe i lewicowe stworzyły blok – Centrolew. Blok ten
zorganizował własny kongres i manifestację w Krakowie w roku 1930.
W wyborach, zwanych brzeskimi (1930) zwyciężył Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem, a Piłsudski objął
stanowisko premiera.
Pod koniec sierpnia prezydent rozwiązał parlament.
Przywódców Centrolewu aresztowano i osadzono w twierdzy w Brześciu, a rok później zostali oni oskarżeni
i wymierzono im kary od 1,5 do 3 lat więzienia.
Z lewej: członkowie BBWZR
Z prawej: ulotka wyborcza
Konstytucja kwietniowa.
•
23 kwietnia 1935 roku, wykorzystując nieobecność opozycji prezydent uchwalił konstytucję, zwaną
kwietniową.
Postanowienia:
•
•
•
•
•
zwiększenie uprawnień prezydenta (mianowanie i odwoływanie premiera oraz prezesów: Sądu Najwyższego, Najwyższej Izby
Kontroli, Naczelnego Wodza, Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych; mianowanie 1/3 senatorów; możliwość odwołania obu
izb parlamentu);
zwiększenie uprawnień premiera i rządu; rząd może być odwołany przez prezydenta niezależnie od stanowiska parlamentu;
zmniejszenie kompetencji parlamentu;
ograniczenie immunitetu;
ograniczenie praw i wolności obywatelskich.
Polityka po śmierci Piłsudskiego
•
•
•
•
12 maja 1935 Józef Piłsudski umarł na raka. To zapoczątkowało walkę o władzę.
Edward Rydz-Śmigły został w 1936 Głównym Inspektorem Sił Zbrojnych.
Walery Sławek nie został prezydentem, pomimo takiej decyzji wydanej przez marszałka.
Powstały dwie grupy:
„Zamek” – skupiająca się wokół prezydenta Mościckiego i wicepremiera Kwiatkowskiego.
„GISZ” – skupiająca się wokół marszałka Rydza-Śmigłego.
•
•
W 1936 roku Mościcki i Rydz-Śmigły doszli do porozumienia i formalnie Rydz-Śmigły został uznany za drugą
osobę w kraju. Powołano rząd generała Felicjana Sławoja Składkowskiego, który utrzymał się najdłużej z
rządów II RP.
W 1937 powstał Obóz Zjednoczenia Narodowego (Ozon) skupiający siły, którym zależy na dobru państwa.
Z prawej: Edward Rydz Śmigły
Z lewej: Ignacy Mościcki
Gospodarka w latach 1926-1939
•
•
•
W latach 1926-1928 wzrasta produkcja przemysłowa, spada bezrobocie, rozpoczyna się budowa magistrali
kolejowej łączącej Gdynię ze Śląskiem oraz fabryki ciągników „Ursus”.
Rok 1929 – następuje wielki kryzys. Produkcja przemysłowa spada o 46%, a bezrobocie rośnie aż o 30%,
maleje obrót handlu zagranicznego.
Kryzys udaje się zakończyć w 1937 roku, wzrasta poziom produkcji, rozpoczyna się budowa Centralnego
Okręgu Przemysłowego (przemysł zbrojeniowy, lotniczy, maszynowy, ciężki). Rozpoczyna się także budowa
elektrowni wodnych w Porąbce i Rożnowie.
Elektrownia wodna w Rożnowie.
Plan 15-letni
•
W 1939 roku Eugeniusz Kwiatkowski przedstawił plan 15-letni rozbudowy Polski:
Rok 1939
•
•
•
•
13 marca 1939 roku Wielka Brytania i Francja zadeklarowały udzielenie pomocy Polsce w razie wybuchu
wojny.
1 września 1939 roku z powodu agresji III Rzeszy i najazdu na Polskę wybuchła II wojna światowa.
17 września wojska ZSRR wkroczyły do Polski. Rząd II Rzeczypospolitej ewakuował się do Rumunii, a potem
do Francji.
Rząd działał legalnie na uchodźstwie, podlegało mu Polskie Państwo Podziemne (razem z Armią Krajową).
Podział administracyjny
•
Polska dzieliła się na 17 województw. Powierzchnia wynosiła 388 634 km2, a od 1938 - 389 720 km2.
Całkowita długość granic – 5529 km
Ludność i religia
• W 1939 roku w Polsce przebywało ok. 34 849 000 ludzi.
Gęstość zaludnienia wynosiła 89,7 osób/km2.
• Wielonarodowość spowodowała obecność różnych
religii w Polsce.
II Rzeczpospolita - Ludność
Wyznawcy religii
10
Polacy
66
15
Ukraińcy i Rusini
4
rzymsko-katolicy
11
greko-katolicy
Żydzi
prawosławni
Białorusini
8,5
4,5 2
4
Niemcy
11
Inni
64
judaiści
protestanci
Kultura
W okresie międzywojennym prężnie rozwijały się dziedziny oświaty i sztuki. Do najwybitniejszych postaci
należą:
•
matematyka – Stefan Banach;
•
filozofia – Roman Ingarden, Władysław Tatarkiewicz;
•
historia – Władysław Konopczyński, Wacław Tokarz;
•
literatura – Stefan Żeromski, Władysław Reymont, Witold Gombrowicz, Zofia Nałkowska, Maria
Dąbrowska, Zofia Kossak-Szczucka;
•
poezja – Leopold Staff, Julian Tuwim, Bolesław Leśmian, Konstanty Ildefons Gałczyński;
•
muzyka – Ignacy Jan Paderewski, Jan Kiepura;
•
malarstwo – Jerzy Kossak, Jacek Malczewski, Leon Wyczółkowski.
W czasach zaborów literatura i poezja miała za zadanie nakłaniać Polaków do walki o niepodległość i napawać
nadzieją, w latach 1918-1939 zaś autorzy zajmowali się sprawami codziennymi. W dodatku coraz częściej
pojawiały się nowe kierunki, nurty, np. ekspresjonizm, surrealizm, kubizm.
Osiągnięcia
•
•
•
•
•
•
1924 – Literacka Nagroda Nobla dla Władysława Reymonta za czterotomową powieść „Chłopi”;
1928 – pierwszy złoty medal olimpijski w historii dla Haliny Konopackiej za rzut dyskiem;
1933 – rekordowy przelot nad Atlantykiem Stanisława Skarżyńskiego samolotem RWD-5;
1934 – rozpoczęcie produkcji polskich motocykli „Sokół”;
1935 – skonstruowanie najnowocześniejszego polskiego samolotu tego okresu – dwusilnikowego
bombowca „Łosia”;
1936 – budowa wagonu „luxtorpeda” (nazwa pochodzi od dużej prędkości i aerodynamicznego kształtu).
Z lewej: samolot RWD
Z prawej: wagon
luxtorpeda
Dziękuję za uwagę
Małgorzata Soczewicz

PDF - ORPEG

Transkrypt

Podobne dokumenty

Portal A Sp. z oo „Interaktywna platforma kompleksowego

Ferie pod hasłem: „Uczymy się aktywnie spędzać czas wolny”. W

20150325 informacja o wyborze PKT

Zawiadomienie o wyborze oferty9 elektronarzędzia

PDF - ORPEG