Bezpieczenstwo wewnetrzne UE
Transkrypt
Bezpieczenstwo wewnetrzne UE
BEZPIECZEŃSTWO WEWNETRZNE UNII EUROPEJSKIEJ Repetytorium Prof. dr hab. Piotr Mickiewicz Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach POKL, Poddziałanie 4.1.1; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego”. SPIS TREŚCI Rozdział I GENEZA POLITYKI UE W OBSZARZE SPRAW WEWNĘTRZYCH I WYMIARU SPRAWIEDLIWOŚCI Rozdział II III FILAR UE od Maastricht do Amsterdamu Rozdział III Rozwój polityki Unii Europejskiej w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych po reformie amsterdamskiej Rozdział IV Rozwój polityki Unii Europejskiej w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych po reformie amsterdamskiej - Acqus Schengen Rozdział V Zwalczanie nielegalnej imigracji - instrumenty Azyl i Polityka Powrotów Rozdział VI Europejska Agencja Zarządzania Współpracą Operacyjną na Granicach Zewnętrznych Państw Członkowskich Unii Europejskiej FRONTEX i działania ochrony granic zewnętrznych (EUROSUR, EUROPEJSKI FUNDUSZ GRANIC ZEWNĘTRZYCH) Rozdział VII Współpraca państw Unii Europejskiej w ramach zwalczania przestępczości zorganizowanej Rozdział VIII System Schengen proces powstawania i sposób funkcjonowania Bibliografia 3 10 14 20 23 27 33 37 41 2 Biuro Projektu ; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego” ul. Wagonowa 9 53-609 Wrocław tel. 71/ 358 27 61 Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach POKL, Poddziałanie 4.1.1; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego”. Rozdział I GENEZA POLITYKI UE W OBSZARZE SPRAW WEWNĘTRZYCH I WYMIARU SPRAWIEDLIWOŚCI Polityka UE w obszarze spraw wewnętrznych i sprawiedliwości to DZIAŁANIA PODEJMOWANE PRZEZ ORGANY UE W CELU TWORZENIA STRUKTUR I MECHANIZMÓW WSPÓŁPRACY PAŃSTW CZŁONKOWSKICH W CELU ZAPEWNIENIA BEZPIECZEŃSTWA I PORZĄDKU PUBLICZNEGO FORMY REALIZACJI: • FUNKCJA REGULACYJNA – tworzenie wzorców postępowania lub regulacji prawnych; • FUNKCJA KONTROLNA – weryfikacja postępowania ; • FUNKCJA OPERACYJNA – świadczenie konkretnych usług. Celem współpracy w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych jest stworzenia przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości. Określa to jednoznacznie Traktat o Unii Europejskiej (art. 29 TA) stwierdzający iż „ celem Unii jest zapewnienie obywatelom wysokiego poziomu bezpieczeństwa osobistego w przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, przez wspólne działanie państw członkowskich w dziedzinie współpracy policyjnej i sądowej w sprawach karnych oraz poprzez zapobieganie i zwalczanie rasizmu i ksenofobii”. Traktat określa także dziedziny współpracy Państw Członkowskich. Są to : 1. współpraca operacyjna właściwych organów państw członkowskich, w tym służb policji, służb celnych oraz innych wyspecjalizowanych organów ścigania, w zapobieganiu, wykrywaniu i ściganiu przestępstw; 2. gromadzenie, przechowywanie, przetwarzanie, analizowanie i wymianę istotnych informacji, w tym informacji organów ścigania – zwłaszcza za pośrednictwem Europolu – o podejrzanych transakcjach finansowych, z zastrzeżeniem właściwych przepisów o ochronie danych osobowych; 3. współpracę i wspólne inicjatywy w dziedzinie szkolenia, wymiany oficerów łącznikowych, delegacji służbowych, korzystania z wyposażenia i badań kryminalistycznych 4. wspólną ocenę poszczególnych technik śledczych dotyczących wykrywania poważnych form przestępczości zorganizowanej. 3 Biuro Projektu ; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego” ul. Wagonowa 9 53-609 Wrocław tel. 71/ 358 27 61 Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach POKL, Poddziałanie 4.1.1; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego”. „Przedtraktatowe” dziedziny i obszary współpracy, określające obszar obecnej współpracy w Obszarze Sprawy Wewnętrzne i Wymiar Sprawiedliwości A/ Współpraca w ramach INTERPOLU 1. Powołanie ofic. łącznikowych do walki z przestępczością narkotykową – wymiana informacji o skali zjawiska w państwach – 1973 2. Zautomatyzowany System Przekazu Informacji (AMSS) – 1987; 3. Automatyczny System Poszukiwania (ASF) - 1992 B/ Współpraca w ramach Rady Europy 1. Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności – 1950 • Prawo do życia, • Zakaz stosowania tortur i innych form nieludzkiego traktowania lub karania, • Zakaz stosowania niewolnictwa, • Zakaz pracy niewolniczej , przymusowej i obowiązkowej, • Wolności osobiste • Bezpieczeństwo indywidualne • Prawo do rzetelnego procesu sądowego (i terminowego) • Tajemnica mieszkania, korespondencji, myśli, sumienia, wyznania • Prawo do prywatności; • Swoboda wypowiedzi (wolność mediów) • Swoboda zgromadzeń i stowarzyszeń • Prawo do założenia rodziny i małżeństwa UZUPEŁNIENIA KONWENCJI • Prawo do poszanowania nauki • Prawo do wolnych wyborów • Prawo swobodnego poruszania się po terytorium państwa i wyboru miejsca zamieszkania • Zakaz zbiorowego wypędzenia cudzoziemców 2. Konwencja o ekstradycji (1957) Umawiające się Strony zobowiązują się do wzajemnego wydawania, zgodnie z postanowieniami i na warunkach określonych w niniejszej konwencji, wszystkich osób ściganych za popełnienie przestępstwa albo poszukiwanych w celu wykonania kary lub środka zabezpieczającego, orzeczonych przez właściwe organy Strony wzywającej. 3. Konwencja o zwalczaniu terroryzmu (1977) umożliwienie ekstradycji osób popełniających szczególnie poważne przestępstwa a mianowicie: porwanie samolotu; stworzenie zagrożenia polegającego na zorganizowaniu zamachu na życie, nietykalność osobistą lub wolność osób korzystających ze szczególnej ochrony międzynarodowej, w tym przedstawicieli dyplomatycznych; porwanie albo wzięcie zakładników; użycie bomb, rakiet, granatów, automatycznej broni palnej, wybuchających listów lub paczek, które zagrażają osobom; usiłowanie popełnienia któregokolwiek z powyższych czynów. 4 Biuro Projektu ; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego” ul. Wagonowa 9 53-609 Wrocław tel. 71/ 358 27 61 Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach POKL, Poddziałanie 4.1.1; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego”. 4. Konwencja o ochronie osób w związku z automatycznym przetwarzaniem danych osobowych (1981) - zapewnienie każdej osobie fizycznej, bez względu na narodowość lub miejsce zamieszkania, poszanowania jej praw i podstawowych wolności na terytorium każdej ze stron konwencji, a w szczególności jej prawa do prywatności w związku z automatycznym przetwarzaniem dotyczących jej danych osobowych 5. Konwencja ws. „prania brudnych pieniędzy”, wykrywania, zajęcia i konfiskaty zysków z dział. przestępczej (1990) Najważniejsze regulacje Europejskie Konwencja o ekstradycji Postanowienia Konwencji nie są stosowane do przestępstw politycznych. 1. Każde państwo ma prawo odmowy ekstradycji swoich obywateli do innego państwa 2. W odniesieniu do przestępstw skarbowych (podatkowych, celnych) ekstradycja będzie możliwa tylko wtedy, gdy państwa zadecydowały tak dla danego przestępstwa lub kategorii przestępstw. 3. Ekstradycja nie może być dokonana, jeśli w państwie wnioskującym przestępcy grozi kara śmierci za przestępstwo, które nie jest zagrożone taką karą w prawie państwa – adresata wniosku. 4. Konwencja przewiduje odmowę udzielenia zgody na wydanie w przypadku przestępstwa uważanego za polityczne lub fakt pozostający w związku z takim przestępstwem oraz gdy strona wezwana miała poważne podstawy do przypuszczenia, że wniosek o wydanie został złożony w celu ścigania lub ukarania osoby ze względu na jej rasę, wyznanie, narodowość lub poglądy polityczne albo stwierdzenia, że jej sytuacja może ulec pogorszeniu z jednej z tych przyczyn Najważniejsze regulacje Europejskiej Konwencji o zwalczaniu terroryzmu 1. Żadne z wymienionych w niej czynów nie może być uznane za przestępstwo polityczne lub pozostające w związku z przestępstwem politycznym, albo z przestępstwem z pobudek politycznych, 2. Państwo nie może odmówić ekstradycji sprawcy na podstawie takiej kwalifikacji czynu. 3. klauzula niedyskryminacji - możliwość złożenia przez państwo oświadczenie, że zastrzega sobie prawo odmowy wydania sprawcy jakiegokolwiek przestępstwa określonego w art. 1 Konwencji, które uzna za przestępstwo polityczne lub przestępstwo popełnione z pobudek politycznych C/ GRUPA POMPIDOU - Międzyrządowa Grupa ds. Współpracy na rzecz Zwalczania Nadużywania Narkotyków i Nielegalnego Handlu Narkotykami (1971, od 1980 w strukturze Rady Europy) Została powołana w celu rozwoju efektywnej polityki zwalczania problemu narkotykowego, w tym nadużywania oraz przemytu narkotyków na terenie Europy. 5 Biuro Projektu ; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego” ul. Wagonowa 9 53-609 Wrocław tel. 71/ 358 27 61 Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach POKL, Poddziałanie 4.1.1; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego”. Najważniejsze zadania Grupy Pompidou 1. Umożliwienie stworzenia niewiążącego forum dyskusyjnego dla decydentów politycznych oraz profesjonalistów zajmujących się rozwiązywaniem i badaniem problemu narkotyków i narkomanii, 2. promowanie tworzenia kompleksowych strategii antynarkotykowych na poziomie krajowym, regionalnym oraz lokalnym, 3. Dążenie do uwzględniania zagadnień etycznych i kwestii praw człowieka w zakresie profilaktyki i leczenia uzależnień, 4. usprawnianie systemu zbierania informacji oraz monitorowania nowych trendów zjawiska narkotyków i narkomanii, 5. wypracowywanie efektywnych kierunków działań, 6. włączenie do współpracy krajów europejskich nie będących członkami Unii Europejskiej D/ TREVI (Terrorisme, Radicalisme, Extremisme, Violence Internationale 1976-1993) Nieformalna (brak podstawy prawnej) grupa informacyjnej współpracy ministrów spraw wewnętrznych i sprawiedliwości państw UE. Od 1884 r. dwa doroczne spotkania ministrów sprawiedliwości i (lub) spraw wewnętrznych Grupa TREVI została powołana w celu koordynacja działań i prowadzenie wspólnej polityki zwalczania międzynarodowego terroryzmu i handlu narkotykami. Natomiast od 1987 roku (po podpisaniu Jednolitego Aktu Europejskiego) jej zadaniem stała się KOORDYNACJA DZIAŁAŃ W ZAKRESIE „swobodnego przepływu obywateli”, (imigracja, wizy, azyl, kontrola graniczna. Struktura organizacyjna TREVI 1. MINISTROWIE 2. GRUPA WYŻSZYCH URZĘDNIKÓW (Delegowani wyżsi urzędnicy – głównie z policji oraz eksperci) 3. GRUPY ROBOCZE TREVI I – ds. zwalczania terroryzmu TREVI II – ds. współpracy operacyjnej i technicznej policji (kwestie poruszane - kształcenie i wyposażenie policji) TREVI III –ds. zwalczania przestępczości zorganizowanej i handlu narkotykami TREVI 1992 r. – badającą zagrożenia wynikające z braku kontroli na granicach i . 1. BIURA ŁĄCZNIKOWE - przy Policji, dysponujące chronionymi kanałami informacyjnymi. 6 Biuro Projektu ; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego” ul. Wagonowa 9 53-609 Wrocław tel. 71/ 358 27 61 Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach POKL, Poddziałanie 4.1.1; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego”. ZADANIA POSZCZEGÓŁNYCH GRUP TREVI Grupa TREVI I (1976) 1. Prezentacja narodowych sposobów zwalczania terroryzmu (Raporty) 2. Wymiana informacji o podejmowanych działaniach dotyczących zwalczania zagrożenia terrorystycznego (poprawa przepływu informacji na temat organizacji terrorystycznych) 3. Powołanie struktur odpowiedzialnych za współpracę w zwalczaniu zagrożeń (wspólna analiza zagrożeń) • Raporty nt. poziomu zagrożenia państw Wspólnoty • Zręby systemu danych (tajny system przekazu informacji do Centrum Europejskiego w Londynie) Grupa TREVI II (1976) Wymiana informacji w kwestiach dotyczących 1. wyposażenia policji (środki transportu, komputery), 2. zasad zapewniania porządku publicznego (od 1986 r. chuligaństwa stadionowego dot. meczów międzynarodowych) 3. ujednolicenie wyników szkoleń funkcjonariuszy policji, 4. wdrożenie centralnych zbiorów z obszarów medycyny sądowej oraz kryminalistyki (informacje o działaniu i stosowanych materiałach do produkcji narkotyków i środków rażenia, odcisków palców oraz wzorów dokumentów – ARABSKICH) TREVI III (1986) Zasadnicze zadanie to zwalczanie przestępczości zorganizowanej, a w szczególności: A/ przestępczości narkotykowej poprzez budowę krajowych jednostek wywiadowczych (sprzeciw WB wobec budowy struktury europejskiej) i powołanie oficerów łącznikowych (USA, Kanada Norwegia, Finlandia, Szwecja) B/ przestępczości kryminalnej - kradzież samochodów, przemyt dzieł sztuki, pranie brudnych pieniędzy (nadużycia przy wpłatach gotówkowych i ochrona funduszy zgromadzonych w kantorach), rozboje z użyciem broni. TREVI 92 – 1989 (1990) - decyzją Rady Ministrów z 1 grudnia 1992 roku jej zadania przejęła TREVI III Zadanie - stworzenie systemu komputerowego na potrzeby współpracy policji i współpraca z Grupą Roboczą ad hoc ds. Imigracji. 7 Biuro Projektu ; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego” ul. Wagonowa 9 53-609 Wrocław tel. 71/ 358 27 61 Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach POKL, Poddziałanie 4.1.1; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego”. DOROBEK PRAWNY TREVI WYKORZYSTYWANY W DZIAŁANIACH UNII EUROPEJSKIEJ 1. DOKUMENT Z PALMY (1989) – Zadania Grupy Trevi 2. DEKLARACJA MINISTRÓW TREVI – Zasady i normy funkcjonowania 3. PROGRAM DZIAŁANIA TREVI (1990) – Dokument Dubliński 4. RAPORT Z PALMY (1992) – Koordynatorów oceniających wdrażanie DOKUMENT Z PALMY (wzór kwestionariusza dla systemu informatycznego i funkcjonowania bazy danych) Z DOROBKU PRAWNEGO TREVI NAJWIĘKSZE ZNACZENIE MAJĄ: Deklaracja Ministrów, Europejska Karta w sprawach imigracji - Dokument Palmy (1989) DEKLARACJA MINISTRÓW – Określiła ona zakres ograniczenia wolności osobistych w ramach zwalczania przestępczości oraz wprowadziła: • Obowiązek stworzenia krajowych biur doi walki z przestępczością narkotykową, wymiana oficerów łącznikowych i budowa systemu informatycznego (zakres inwigilacji i przekazywania danych) • Obowiązek w trakcie kontroli granicy zewnętrznej uwzględniania interesów innych państw i stosowanie porozumień międzyrządowych dot. ścigania przestępców, jednolita częstotliwość radiowa • Koordynację działań ws. wyposażenia technicznego Europejska karta w sprawach imigracji zawiera : • określenie wspólnej listy krajów, których obywatele potrzebują wiz do państw wspólnot; • wspólną listą niepożądanych osób i reguły zajmowania się nimi; • procedurę, która uniemożliwia ubieganie się o azyl w kilku krajach jednocześnie; • przyspieszenie procedury zajmowania się wnioskami; • przyjęcie zobowiązań w sprawie uchodźstwa; • wspólne regulacje dotyczące kontroli na zewnętrznych granicach wspólnoty; • postanowienie o zwalczaniu sieci nielegalnej imigracji; • stworzenie systemu wymiany informacji dotyczących osób ściganych lub pozbawionych prawa do przybycia; • określenie, które państwo jest odpowiedzialne za usunięcie imigrantów, przy odmowie azylu na terytorium Wspólnot Europejskich PRAKTYCZNY WYMIAR DZIAŁANIA TREVI OBSZAR ZWALCZANIE TERRORYZMU 1. Szybkie przekazywanie informacji o technikach, logistyce i finansowaniu terroryzmu 2. Wymiana informacji i technikach terrorystycznych na dworcach kolejowych i portach, lotniskach i jednostkach pływających 3. Wprowadzenie możliwości identyfikacji wzrokowej na przejściach granicznych poszukiwanych przez służby państw członkowskich 8 Biuro Projektu ; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego” ul. Wagonowa 9 53-609 Wrocław tel. 71/ 358 27 61 Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach POKL, Poddziałanie 4.1.1; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego”. OBSZAR ZWALCZANIE NIELEGALNEJ IMIGRACJI Współpraca (wspólne jednostki graniczne i system informacyjny) OBSZAR ZWALCZANIE PRZEMYTU NARKOTYKÓW 1. Wymiana informacji o źródłach i formie przemytu 2. Powołanie jednostek państwowych ds. zwalczania przemytu 3. Docelowe stworzenie jednostki wywiadowczej Trevi OBSZAR ZWALCZANIE PRZESTĘPCZOŚCI ZORGANIZ. 1. Wymiana informacji o działalności przestępczej i jej ewolucji (np. kradzieże kart kredytowych) 2. Wymiana doświadczeń i funkcjonariuszy 3. Wymiana doświadczeń w zakresie chuligaństwa i zakłóceń porządku publicznego Pozostałe grupy robocze współpracy w obszarze spraw wewnętrznych GRUPA AD HOC DS.. MIGRACJI (1986), koncentrująca się na • INTEGRACJI SYSTEMÓW OCHRONY GRANIC ZEWNĘTRZYCH • POLITYCE MIGRCYJNEJ, AZYL I EKSTRADYCJA • POLITYCE WIZOWEJ • FAŁSZERSTWACH DOKUMENTÓW Szczególne zasługi - Propozycje zabezpieczeń dokumentów, systemu kontroli granic, współpraca w tworzeniu zapisów Konwencji Dublińskiej o zasadach polityki wizowej państw członkowskich (1990) EUROPEJSKA JEDNOSTKA ŁĄCZNIKOWA (1976) powołana w celi utrzymania systemu ciągłej komunikacji i przekazywania danych ( w tym dowodów i śladów) w zakresie przestępczości o charakterze terrorystycznym lub zagrożeń specjalnych Od 1976 jej zadania częściowo przejęła Grupa Robocza Policji ds. Terroryzmu Szczególne zasługi - 1986 – wdrożenie systemu tajnej łączności (wymiany materiałów niezbędnych do prowadzenia działań w innych krajach) GRUPA WZAJEMNEJ POMOCY - MAG (1989), powołana w celu • Wymiany doświadczeń służb celnych w zakresie zwalczanie przemytu towarów i osób, • Zwalczania przemytu narkotyków • Budowy skoordynowanego systemu monitoringu granic, w tym wyposażenia środków technicznych EUROPEJSKA JEDNOSTKA NARKOTYKOWA - EDU OBSZAR WSPÓŁPRACA SĄDOWA 1977 – PROPOZYCJA POWSTANIA EUROPEJSKIEJ PRZESTRZENI SĄDOWNICZEJ 1986 – Powstanie Grupy Roboczej ds. współpracy sądowniczej w sprawach karnych i cywilnych (do 1993) 9 Biuro Projektu ; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego” ul. Wagonowa 9 53-609 Wrocław tel. 71/ 358 27 61 Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach POKL, Poddziałanie 4.1.1; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego”. Rozdział II III FILAR UE od Maastricht do Amsterdamu DECYZJE ZAWARTE W TUE Traktat z Maastricht (Traktat o Unii Europejskiej) Włączenie obszar WSiSW do j struktury Unii Europejskiej jako tzw. III filar (współpraca policji i sądowa w sprawach karnych). 1. Zagadnienia stanowiące „sprawy wspólnego zainteresowania”: swoboda przepływu osób na obszarze UE z uwzględnieniem kontroli wyłącznie na granicach zewnętrznych, wspólna polityka azylowa i zasady regulujące przekraczanie granic zewnętrznych państw członkowskich oraz sprawowanie kontroli nad tym ruchem, wspólna polityka imigracyjna i polityka wobec obywateli państw trzecich, walka z oszustwami na skalę międzynarodową, współpraca sądownictwa w sprawach cywilnych i karnych. 2. Obszary współpracy współpraca celna, współpraca policji w celach prewencyjnych i walki z terroryzmem, nielegalnym handlem narkotykami i innymi poważnymi formami przestępczości międzynarodowej, włącznie z koniecznymi formami współpracy celnej. zobowiązanie do współpracy w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i polityki wewnętrznej Praktyka działania po podpisaniu TUE 1. Do struktur wykonawczych III filaru (Komitetu Koordynacyjnego) włączono istniejące formy współpracy (Grupę Trevi, Grupę ad hoc ds. Imigracji, Grupę Współpracy Sądowniczej), 2. Stworzenie nowych instytucji – Najważniejszy projekt - powołania Biura Policji Europejskiej. Przedłużający się proces ratyfikacji Traktatu z Maastricht spowodował: • Zastąpienie Biura Policji przez Jednostkę Antynarkotykową Europolu (Europol Drug Unit – EDU) - 2 czerwca 1993 r. \ • Otwarcie (3 stycznia 1994 r.) Biura EDU w Hadze EFEKT: Proces ratyfikacji konwencji o utworzeniu Biura Policji przedłużył się do czerwca 1998 r. Europol rozpoczął formalnie działalność z dniem 01.10.98 natomiast pełną zdolność operacyjną osiągnął 1 lipca 1999 10 Biuro Projektu ; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego” ul. Wagonowa 9 53-609 Wrocław tel. 71/ 358 27 61 Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach POKL, Poddziałanie 4.1.1; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego”. III FILAR UNII EUROPEJSKIEJ Określenie FILAR – nie jest określeniem traktatowym, ale doktrynalnym (definicyjnym). Uzgodniono trzy obszary, definiowane jako FILARY i tzw. III FILAR, dotyczący spraw wewnętrznych i polityki sprawiedliwości uzyskał charakter międzyrządowy, czyli występujące elementy wspólnotowe pojawiły się później, głównie po przyjęciu Traktatu Amsterdamskiego Bardzo często III FILAR utożsamia się z pojęciem OBSZAR WOLNOŚCI BEZPIECZEŃSTWA I SPRAWIEDLIWOŚCI. Nie jest to właściwe podejście, gdyż III FILAR to współpraca policyjna i sądowa w sprawach karnych państw członkowskich służąca rzeczywistemu i bezpiecznemu funkcjonowaniu obszaru UE Obszar wolności bezpieczeństwa i sprawiedliwości (PWBiS) obejmuje natomiast także część form aktywności zapisanej jako obszar I FILARA – regulacje zawarte w tytule IV Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (wizy, azyl, imigracja i inne rodzaje polityki związane ze swobodnym przepływem osób, ORAZ regulacje zawarte w tytule VI Traktatu o Unii Europejskiej: postanowienia o współpracy policyjnej i sądowej w sprawach karnych. CEL III FILARA - zapewnienie obywatelom wysokiego poziomu bezpieczeństwa osobistego w przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości przez wspólne działanie państw członkowskich w dziedzinie współpracy policyjnej i sądowej w sprawach karnych oraz poprzez zapobieganie rasizmowi i ksenofobii oraz ich zwalczanie. OBSZARY SZCZEGÓLNEJ KONCENTRACJI • przestępczość zorganizowana, terroryzm, handel ludźmi i przestępstwa przeciwko dzieciom, • nielegalny handel narkotykami i nielegalny handel bronią, • Korupcja i nadużycia finansowe. Mechanizmy III Filara Ściślejsza współpraca policji, organów sądowych organów celnych oraz innych właściwych organów w państwach członkowskich (także przy wykorzystaniu wyspecjalizowanych instytucji UE), Korelacja zbliżanie, w miarę potrzeby, norm prawa karnego w państwach członkowskich 11 Biuro Projektu ; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego” ul. Wagonowa 9 53-609 Wrocław tel. 71/ 358 27 61 Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach POKL, Poddziałanie 4.1.1; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego”. A/ Wspólne działanie - współpraca policyjna Współpraca właściwych organów państw członkowskich w celu zapobiegania, wykrywania i ścigania przestępstw, w tym: gromadzenie, przechowywanie, przetwarzanie, analizowanie i wymiana istotnych informacji, w tym informacji organów ścigania o podejrzanych transakcjach finansowych, z zastrzeżeniem właściwych przepisów o ochronie danych osobowych, współpraca i wspólne inicjatywy dot. szkolenia, wymiany oficerów łącznikowych, delegacji służbowych, korzystania z wyposażenia i badań kryminalistycznych, wspólna ocenę poszczególnych technik śledczych dotyczących wykrywania poważnych form przestępczości zorganizowanej. B/ Wspólne działanie - współpraca sądowej w sprawach karnych ułatwianie i przyspieszanie współpracy między ministerstwami i organami sądowymi lub odpowiednimi organami państw członkowskich, w tym za pośrednictwem instytucji UE w zakresie procedury sądowej i wykonywania orzeczeń, ułatwianie ekstradycji między państwami członkowskimi, zapewnianie, w zakresie niezbędnym do usprawnienia tej współpracy zgodności norm stosowanych w państwach członkowskich, zapobieganie sporom o właściwość między państwami członkowskimi, stopniowe przyjmowanie środków ustanawiających minimalne normy dotyczące znamion przestępstw i kar w dziedzinach przestępczości zorganizowanej, terroryzmu i nielegalnego handlu narkotykami. Osiąganie założeń TUE w zakresie III FILARA (Maastricht - Amsterdam) 1. Powołanie Europejskiego Centrum ds. Narkotyków i Uzależnienia od Narkotyków (1994 r). 2. Przyjęcie porozumienia w sprawie utworzenia Europejskiego Biura Policji Europol (1996 r.) 3. Podjęcie 15 października 1999 r. przez Radę Europejską działania zmierzającego do harmonizacji do 2005 r. podstawowych przepisów prawa karnego,w tym do wzajemnego uznawania wyroków sądowych, utworzenia organu współdziałania prokuratorów (Eurojust) oraz zacieśnienia współpracy policji, w tym wprowadzenia wspólnego systemu gromadzenia odcisków palców, ustanowienia wspólnej polityki azylowej i migracyjnej 4. Przyjęcie przez Radę Europejską podczas spotkania w Kolonii 4 czerwca 1999 r. zalecenia podjęcia prac nad opracowaniem Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej 5. Włączenie do dorobku prawnego Unii wcześniejszych konwencji (obowiązek obligatoryjnego wdrożenia) za wyjątkiem Porozumienia z Schengen. 12 Biuro Projektu ; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego” ul. Wagonowa 9 53-609 Wrocław tel. 71/ 358 27 61 Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach POKL, Poddziałanie 4.1.1; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego”. UWAGA: 1. W początkowych latach funkcjonowania III FILARA przyjęte w jego obszarze akty prawne miały niewielkie znaczenie (głównie programy szkoleniowe - Oision, Falcone, Grotious, Daphne, Oddyseus). 2. Istotne prawo stanowione przyjmowało formułę KONWENCJI, czyli umów międzyrządowych zamiast aktów prawa wtórnego, gdyż obowiązek ich ratyfikacji pozwalał na opóźnianie wejścia w życie tych zapisów KONWENCJE MIĘDZYRZĄDOWEJ PRZYJĘTE POZA PRAWEM UE A DOTYCZĄCE III FILARU 1. Konwencja w sprawie ochrony prawnej interesów finansowych Wspólnot Europejskich (konwencja PIF), 2. Konwencja w sprawie wykorzystania technologii informatycznych dla potrzeb celnych (konwencja CIS), 3. Konwencja o Europolu, 4. Konwencja o uproszczonej procedurze ekstradycyjnej między państwami członkowskimi Unii Europejskiej, 5. Konwencja o pomocy wzajemnej i współpracy między administracjami celnymi państw członkowskich Unii Europejskiej (II konwencja neapolitańska), 6. Konwencja w sprawie zwalczania korupcji funkcjonariuszy Wspólnot Europejskich lub funkcjonariuszy państw członkowskich Unii Europejskiej. 13 Biuro Projektu ; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego” ul. Wagonowa 9 53-609 Wrocław tel. 71/ 358 27 61 Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach POKL, Poddziałanie 4.1.1; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego”. Rozdział III Rozwój polityki Unii Europejskiej w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych po reformie amsterdamskiej Najważniejsze zmiany legislacyjne przeniesieniu do Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (Traktat WE) wielu dziedzin współpracy wprowadzonych na mocy Traktatu z Maastricht do III filaru, co oznaczało poddanie ich regulacjom ponadnarodowym. Do Traktatu WE włączono nowe Tytuły - IV (IIIa),8 obejmujący wspólną politykę wizową, azylową i imigracyjną oraz inne dotyczące swobodnego przepływu osób. Rada Unii Europejskiej zobowiązana została do przyjęcia w ciągu pięciu lat od wejścia Traktatu Amsterdamskiego w życie środków zmierzających do zapewnienia swobodnego przepływu osób w połączeniu ze środkami kontroli na zewnętrznych granicach oraz instrumentami polityki azylowej i wizowej oraz środki współpracy sądowej w zakresie przekraczania granic. Cele współpracy w sferze spraw wewnętrznych i sprawiedliwości Cel bliższy AKCEPTACJA TEJ FORMY WSPÓŁPRACY SANKCJONOWAŁA DWA PROCESY ZAINICJOWANE PRZEZ PAŃSTWA CZŁOKNOWSKIE W LATACH 90 XX WIEKU: Nawiązanie współpracy w celu stopniowego zniesienia przeszkód w swobodnym przepływie osób na obszarze państw-sygnatariuszy porozumień z Schengen; Uwzględnienie stanowiska Danii, a następnie Irlandii i Wielkiej Brytanii, zastrzegających sobie prawo do wyłączenia w całości lub części z uczestnictwa w obszarze SWOBODNY PRZEPŁYW OSÓB. Cel długookresowy Określenie zasad funkcjonowania UE jako wspólnoty państw. W sferze spraw wewnętrznych zakres ten obejmował 3 zasady: 1. Możliwość określenia obszarów wspólnej polityki 2. Możliwość stosowania klauzuli wykluczającej lub odrzucającej formę kooperacji 3. Zasadę Elastyczności – indywidualnej decyzji odstąpienia od podjęcia decyzji ZASADY WZMOCNIONEJ WSPÓŁPRACY W III FILARZE (Sprawy Wewnętrzne i Sprawiedliwość) Podjęcie współpracy jest możliwe po udzieleniu przez Radę zgody tzw. większością kwalifikowaną (po wcześniejszym wniosku zainteresowanych państw) i uzyskaniu opinii Komisji Europejskiej i skierowaniu go do Parlamentu Europejskiego Art.. 40 ust.2. UWAGA: KAŻDE PAŃSTWO CZŁONKOWSKIE REPREZENTOWANE W RADZIE MA PRAWO DO ZABLOKOWANIA GŁOSOWANIA W SPRAWIE USTANOWIENIA WZMOCNIONEJ WSPÓŁPRACY. 14 Biuro Projektu ; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego” ul. Wagonowa 9 53-609 Wrocław tel. 71/ 358 27 61 Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach POKL, Poddziałanie 4.1.1; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego”. Procedura włączenia się do wzmocnionej współpracy 1. Każde państwo członkowskie, które chce przyłączyć się do inicjatywy wzmocnionej współpracy, winno powiadomić o takim zamiarze Radę i Komisję. 2. KE w ciągu trzech miesięcy od powiadomienia przedstawić opinię, mogącą zawierać zalecenia określonych przedsięwzięć, jakie dane państwo winno zrealizować w celu włączenia się do danej współpracy. 3. Rada w ciągu czterech miesięcy od powiadomienia podjąć decyzję w sprawie złożonego wniosku oraz określonych przedsięwzięć, jakie dane państwo winno zrealizować, aby zostać włączonym do danej współpracy. 4. Decyzję uznaje się za podjętą, jeśli Rada, działając większością kwalifikowaną, nie zdecyduje o jej zawieszeniu. W takim przypadku, Rada winna podać uzasadnienie swej decyzji i wyznaczyć termin ponownego jej rozpatrzenia III filar Unii Europejskiej (Praktyczna implementacja zapisów Traktatu Amsterdamskiego) Tampere 15-16 października 1999 NAJWAŻNIEJSZE DECYZJE: • opracowaniu Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej; • sformułowanie tzw. „Kamieni Milowych” „obszaru wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości”; • rozwijaniu kontaktów i powiązań z organizacjami i krajami spoza Unii Europejskiej. Karta Praw Podmiotowych Unii Europejskiej CEL: konsolidacji podmiotowych praw stosowanych na poziomie Unii Europejskiej została podjęta na Posiedzeniu Rady Europejskiej w Kolonii w dniach 3-4 czerwca 1999 r. ZAKRES REGULACJI – regulacje dot. fundamentalnych praw i wolności wynikających z : 1. Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, 2. W ODNIESIENIU DO SPRAW SOCJALNYCH – zapisów Europejskiej Karty Socjalnej i Wspólnotowej Karcie Praw Socjalnych Pracowników oraz zapisów art. 136 (117) Traktatu WE 3. Tradycji konstytucyjnej państw członkowskich 4. Podstawowych zasad prawa wspólnotowego. 15 Biuro Projektu ; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego” ul. Wagonowa 9 53-609 Wrocław tel. 71/ 358 27 61 Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach POKL, Poddziałanie 4.1.1; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego”. „Kamienie milowe” - podstawowe zadania Unii w celu urzeczywistnienia „obszaru wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości”. : 1. partnerstwo z krajami pochodzenia imigrantów do UE, 2. wspólny Europejski System Azylowy, 3. uczciwe i równe traktowanie obywateli krajów trzecich, 4. kontrolowanie migracji, 5. lepszy dostęp do aparatu sprawiedliwości, 6. wzajemne uznawanie decyzji sądowych, 7. dalsze zbliżanie prawa cywilnego, 8. przeciwdziałanie przestępczości na poziomie Unii oraz zacieśnienie współpracy w walce z przestępczością, 9. szczególne działania przeciwko praniu pieniędzy, 10. mocniejsze działania zewnętrzne. Zagadnienia te skupione zostały w trzech zasadniczych obszarach: wspólna europejska polityka azylowa i imigracyjna; europejski obszar sprawiedliwości; unijna walka z przestępczością Zasady systemu azylowego Wspólna polityka azylowa i imigracyjna winna opierać się na następujących elementach: Uznanie nienaruszalności prawa do azylu. Wypracowanie całościowego podejścia do zagadnienia migracji, w aspekcie politycznym, rozwojowym oraz tym, co dotyczy przestrzegania praw człowieka. Wobec narastającej fali imigrantów, w dużej części nielegalnych, ważne jest zawarcie umów partnerskich z krajami rozwijającymi się, zwłaszcza tymi, z których pochodzi większość przybyszów do Unii Europejskiej. Stworzenie wspólnego europejskiego systemu azylowego, opartego na ujednoliceniu statusu azylantów na podstawie Konwencji Genewskiej w Sprawie Uchodźców z 1951 r. System taki obejmować powinien następujące elementy: (1) określenie państwa odpowiedzialnego za rozpatrzenie wniosku azylowego, (2) wspólne uczciwe i skuteczne procedury azylowe, (3) wspólne warunki przyjmowania osób poszukujących azylu, a także (4) zbliżanie reguł przyznawania azylu oraz statusu uchodźcy. Dokończenie prac nad systemem identyfikacji osób poszukujących azylu (Eurodac).32 Równe traktowanie oraz bardziej energiczna polityka integracji obywateli krajów trzecich przebywających legalnie na terytorium UE, celem której będzie przyznanie im praw i obowiązków porównywalnych z przysłu-gującymi obywatelom UE. Wymaga to wykluczenia dyskryminacji w życiu społecznym, gospodarczym i kulturalnym, a ponadto wiąże się ze wzmocnieniem działań przeciwko rasizmowi i ksenofobii 16 Biuro Projektu ; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego” ul. Wagonowa 9 53-609 Wrocław tel. 71/ 358 27 61 Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach POKL, Poddziałanie 4.1.1; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego”. TRAKTAT Z NICEI 26 lutego 2001 r. Wzmocniona współpraca w każdym z obszarów, do których odnosi się niniejszy Tytuł, ma na celu umożliwienie szybszego rozwoju Unii w obszarze wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości przy poszanowaniu kompetencji Wspólnoty Europejskiej oraz celów postawionych w niniejszym Tytule. Postanowienia artykułów od 29 do 39 (współpraca policyjna i sądowa w sprawach karnych) oraz artykułów od 40a do 41 (współpraca poza obszarem III filara) stosują się do wzmocnionej współpracy przewidzianej w niniejszym artykule, chyba że co innego przewidziano w artykule 40a oraz w artykułach od 43 do 45. Wnioski 1. Wzrost pozycji KE - nie jest już tylko organem opiniodawczym wobec Rady, ale przeistacza się we wnioskodawcę i swoistego pośrednika między Radą a państwami członkowskimi, aktywnie uczestnicząc w procesie uruchamiania omawianego mechanizmu. 2. Określenia minimalnej liczby państw zamierzających skorzystać z mechanizmu wzmocnionej współpracy. W takiej współpracy musi uczestniczyć co najmniej osiem państw. SZCZEGÓLNE ZNACZENIE DLA POLITYKI MIGRACYJNEJ Traktat z Lizbony 1. Likwidacja systemu filarowego i włączenie postanowień dotyczących współpracy policyjnej i sądowej w sprawach karnych do Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej – TFUE), ZMIANA FORMALNA – OBSZAR WPWISW („Wizy, azyl, imigracja i inne polityki związane ze swobodnym przepływem osób”) nosi nazwę „Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości” Zakres obszaru współpracy: „Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości” 1. 2. 3. 4. Polityka dotyczące kontroli granicznej, azylu i imigracji Współpraca sądowa w sprawach cywilnych Współpraca sądowa w sprawach karnych Współpraca policyjna 17 Biuro Projektu ; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego” ul. Wagonowa 9 53-609 Wrocław tel. 71/ 358 27 61 Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach POKL, Poddziałanie 4.1.1; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego”. Podział kompetencji w obszarze bezpieczeństwa wolności i sprawiedliwości Kompetencje Unii Europejskiej 1. organizacja współpracy w zakresie kontroli granicznych (wewnętrznych i zewnętrznych), spraw azylowych i polityki imigracyjnej 2. Współpraca w sprawach karnych w celu zapewnienie wysokiego poziomu bezpieczeństwa za pomocą: • środków zapobiegających przestępczości, rasizmowi i ksenofobii oraz zwalczających te zjawiska; • środków służących koordynacji i współpracy organów policyjnych i sądowych oraz innych właściwych organów; • wzajemnego uznawania orzeczeń sądowych w sprawach karnych; • zbliżanie (w miarę potrzeb) przepisów karnych 3. Ułatwianie dostępu do wymiaru sprawiedliwości, poprzez w szczególności zasadę wzajemnego uznawania orzeczeń sądowych i pozasądowych w sprawach cywilnych 4. uzyskanie przez Radę Europejską kompetencje do określania strategicznych wytycznych planowania prawodawczego Kompetencje państw członkowskich 1. Utrzymanie porządku publicznego i geograficznego wyznaczania granic (zgodnie z prawem międzynarodowym) 2. ustalanie liczby obywateli państw trzecich przybywających na ich terytorium w poszukiwaniu pracy najemnej lub na własny rachunek 3. Suwerenność w kreowaniu przepisów ustawowych i wykonawczych dot. zapobieganiu przestępczości 4. Funkcjonowanie tzw. hamulca bezpieczeństwa w sytuacji naruszenia podstawowych aspektów sądownictwa karnego pojedynczego państwa członkowskiego - w przypadkach dotyczących współpracy sądowej w sprawach karnych i współpracy policyjnej, gdy członek Rady uzna, Ŝe projekt dyrektywy mógłby naruszać podstawowe aspekty jego systemu wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych, może zażądaćprzedłożenia tej kwestii Radzie Europejskiej 5. Suwerenność wewnętrznego prawa podejmowania czynności urzędowych w postępowaniu sądowym wobec regulacji dot. zadań EUROJUST-u 6. W przypadku działań operacyjnych prowadzonych przez Europol wspólnie z organami państwa członkowskiego stosowanie środków przymusu zastrzeżone jest wyłącznie do kompetencji organów krajowych 18 Biuro Projektu ; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego” ul. Wagonowa 9 53-609 Wrocław tel. 71/ 358 27 61 Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach POKL, Poddziałanie 4.1.1; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego”. NAJWAŻNIEJSZE ZMIANY MERYTORYCZNE Wzmocnienie statusu Eurojustu i Europolu 1. EUROJUST uzyskał prawo do wszczynania śledztw karnych oraz występowania z wnioskiem o wszczęcie ścigania prowadzonego przez właściwe organy krajowe, w szczególności dotyczące przestępstw przeciwko interesom finansowym Unii Europejskiej (w tym przypadku także prawo do koordynacji śledztw) 2. Poszerzenie zakresu kompetencji EUROPOLU do koordynowanie, organizowanie i prowadzenie dochodzeń i działań operacyjnych. WYMÓG – obowiązek prowadzenia tych działań w powiązaniu i porozumieniu z organami właściwych państw członkowskich. EFEKT - Zastosowanie ewentualnych środków przymusu należy do właściwych służb poszczególnych państw Stały Komitet ds. Współpracy Operacyjnej w zakresie Bezpieczeństwa Wewnętrznego (COSI) -Struktura powołana w celu lepszej koordynacji współpracy operacyjnej pomiędzy służbami państw członkowskich i UE CEL: wsparcie współpracy operacyjną w zakresie bezpieczeństwa wewnętrznego ze szczególnym uwzględnieniem: 1. kooperacji w zakresie policyjnej i celnej ochrony granic zewnętrznych 2. współpracy sądowej w sprawach karnych istotnych dla współdziałania operacyjnego w dziedzinie bezpieczeństwa wewnętrznego. We współpracy z KomitetemPolitycznym iBezpieczeństwa wspomaga Radęw zakresie działań Klauzuli Solidarności („Rada[…] mobilizuje wszystkie będące w jej dyspozycji instrumenty w celu pomocy aństwuczłonkowskiemubędącemu Przedmiotem ataku terrorystycznego, klęski żywiołowej lub katastrofy spowidiwanej przez człowieka) Prokuratura Europejska Możliwość powstania w wyniku jednomyślnej decyzji Rady przy jednoczesnym uzyskaniu zgody Parlamentu Europejskiego. 1. Zwalczanie ZAKRES KOMPETENCJI przestępstwgodzącychwinteresyfinansowe UE. 2. Prawo do prowadzenia śledztw (W RAZIE POTRZEBY WRAZ Z EUROPOLEM) 3. Prawo do ścigania podejrzanychistawiania ich przed WŁASCIWYMI SĄDAMI PAŃSTW CZŁONKOWSKICH Komisja Europejska może rozszerzyć ich zakres kompetencji o kwestie PRZESTĘPCZOŚCI TRANSGRANICZNEJ Środki antyterrorystyczne W sytuacji koniecznej Parlament Europejski i Rada mogą określić ramy środków administracyjnych dotyczących przepływu kapitału i płatności poprzez: zamrożenie funduszy, zamrożenie aktywów finansowych zamrożenie zysków z działalności gospodarczej, osób fizycznych lub prawnych, grup lub innych podmiotów innych niż państwa, są w ich posiadaniu lub dyspozycji. 19 Biuro Projektu ; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego” ul. Wagonowa 9 53-609 Wrocław tel. 71/ 358 27 61 Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach POKL, Poddziałanie 4.1.1; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego”. Rozdział IV Rozwój polityki Unii Europejskiej w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych po reformie amsterdamskiej - Acqus Schengen Włączanie dorobku Schengen do ram prawnych UE -TRAKTAT AMSTERDAMSKI Objęcie Strefy Schengen ramami prawnymi i instytucjonalnymi UE. EFEKT: podlega pod nadzór parlamentarny i sądowy: • zapewniając demokratyczną kontrolę parlamentarną nad przepisami i sposobem ich stosowania • udostępniając obywatelom Unijne instrumenty prawne (Trybunał Sprawiedliwości i/lub sądy krajowe, w zależności od przestrzeni prawa) w przypadku naruszenia ich praw. A/ PROCES WŁĄCZANIA 1. DECYZJA Rady 1999/307/WE z 1 maja 1999 - przejęcie nadzoru nad działaniami Strefy od Komitetu Wykonawczego Strefy Schengen przez Radę (włączenia sekretariatu Schengen do Sekretariatu Generalnego Rady) 2. DECYZJE Rady 1999/435/WE i 1999/436/WE z 20 maja 1999 Wykaz (lista) elementów składających się na dorobek Schengen, przy równoczesnym wskazaniu traktatowych podstaw prawnych dla każdego z nich Efekt: • Usankcjonowanie zasad funkcjonowania Strefy w ramach UE • Zastąpienie części rozwiązań przez nowe, zgodne z zapisami traktatowymi – NAJWAŻNIEJSZE DLA OCHRONY GRANIC - ZASTĄPIENIE CZĘŚĆ ARTYKUŁÓW KONWENCJI Z SCHENGEN PRZEZ. KODEKS GRANICZNY SCHENGEN. B/ Wzmocnienie zarządzania strefą Schengen 1. Wdrożenie środków mających na celu wspieranie państw członkowskich w sytuacjach krytycznych (nagły napływ imigrantów czy osób ubiegających się o azyl) w celu umożliwienia im wypełnienia ich obowiązków. • wsparcie finansowe za pośrednictwem funduszy UE • wsparcie działań przez Europejski Urząd Wsparcia w dziedzinie Azylu i Agencji Frontex (rozmieszczenie zespołów szybkiej interwencji na granicach zewnętrznych 2. Wzmocnienie mechanizmu oceny stosowania dorobku Schengen. • Monitorowanie prawidłowego stosowania zasad strefy Schengen przez kraje UE - kontrole realizowane przez zespoły Komisji i państw członkowskich. Cel: opracowanie sprawozdań wskazujące zalecenia dla danego państwa Strefy i wdrożenia procedury monitorowania realizacji zaleceń. 20 Biuro Projektu ; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego” ul. Wagonowa 9 53-609 Wrocław tel. 71/ 358 27 61 Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach POKL, Poddziałanie 4.1.1; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego”. 3. Prezentacja przez Komisję dwa razy w roku sprawozdania dotyczącego funkcjonowania strefy Schengen. • Sprawozdanie o może stanowić podstawę do wzmocnionej współpracy w obszarze Schengen • W przypadkach gdy ocena danego państwa członkowskiego ujawni poważne braki w zakresie kontroli granic zewnętrznych lub procedur powrotu migrantów, będą proponowane szczególne środki wsparcia. • Jeśli te braki będą się utrzymywać, w ostateczności zaproponowano europejski mechanizm tymczasowego przywrócenia kontroli na granicach wewnętrznych 4. Wdrożenie europejskiego mechanizmu w przypadku wystąpienia wyjątkowych okoliczności odeks graniczny Schengen przewiduje już możliwość przywrócenia kontroli na granicach wewnętrznych przez państwo członkowskie w przypadku poważnego zagrożenia porządku publicznego i bezpieczeństwa wewnętrznego. Decyzja jest podejmowana jednakże wyłącznie na szczeblu krajowym, ale ze względu na konsekwencje dla UE ustanowiono mechanizm, który umożliwia podejmowanie takich decyzji przez UE a nie jednostronnie przez jedno państwo członkowskie. PROCEDURA (1) 1. Decyzja o przywróceniu kontroli na granicach wewnętrznych między państwami członkowskimi jest podejmowana przez Komisję na odnawialny okres 30 dni, przy czym maksymalny okres trwania wynosi 6 miesięcy. 2. Decyzja jest środkiem ostatecznym, stosowanym w sytuacji, gdy wszystkie inne środki okazały się bezskuteczne. 3. Decyzja jest podejmowana tylko wtedy, gdy państwo członkowskie boryka się z poważnym zagrożeniem porządku publicznego lub bezpieczeństwa wewnętrznego, w tym: • sytuacje krótkotrwałe i występujące zasadniczo lokalnie (np. imprezy sportowe, spotkania polityczne wysokiego szczebla, ataki terrorystyczne), • sytuacje o implikacjach szerszych i długotrwałych, zwłaszcza gdy dane państwo członkowskie uporczywie nie wywiązuje się z obowiązku kontroli swoich granic zewnętrznych. 4. W nagłych sytuacjach państwa UE mogą podjąć jednostronnie decyzję o przywróceniu kontroli na swoich granicach wewnętrznych na ograniczony okres (do 5 dni). 5. W przypadku przywrócenia kontroli odnośne państwo lub państwa muszą zapewnić obywatelom państw UE i obywatelom państw trzecich przebywającym legalnie w strefie Schengen prawo przemieszczania się i pobytu na terytorium UE. 6. Osoby te mogą nadal wjechać na terytorium innego państwa członkowskiego na podstawie okazania ważnego paszportu, dowodu osobistego lub dokumentu podróży. 21 Biuro Projektu ; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego” ul. Wagonowa 9 53-609 Wrocław tel. 71/ 358 27 61 Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach POKL, Poddziałanie 4.1.1; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego”. Podstawy prawne zmian 1. Wniosek Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 września 2011 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 562/2006 w celu ustanowienia wspólnych zasad dotyczących tymczasowego przywrócenia w wyjątkowych okolicznościach kontroli granicznej na granicach wewnętrznych COM(2011) 560– nieopublikowany w Dzienniku Urzędowym]. 2. Zmieniony wniosek Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 września 2011 r. w sprawie ustanowienia mechanizmu oceny i monitorowania w celu weryfikacji stosowania dorobku Schengen [COM(2011) 559– nieopublikowany w Dzienniku Urzędowym]. 3. Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów z dnia 4 maja 2011 r. „W sprawie migracji” [COM(2011) 248 – nieopublikowany w Dzienniku Urzędowym]. 22 Biuro Projektu ; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego” ul. Wagonowa 9 53-609 Wrocław tel. 71/ 358 27 61 Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach POKL, Poddziałanie 4.1.1; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego”. Rozdział V Zwalczanie nielegalnej imigracji - instrumenty Azyl i Polityka Powrotów Zakres polityki azylowej UE „Do realizacji celów Unii, a w szczególności swobodnego przepływu osób […], państwa członkowskie uważają za przedmiot wspólnego zainteresowania następujące dziedziny: 1. politykę azylową; 2. zasady regulujące przekraczanie przez osoby zewnętrznych granic państw członkowskich i sprawowanie kontroli nad tym ruchem; 3. politykę imigracyjną i politykę wobec obywateli państw trzecich: a) warunki wjazdu i przemieszczania się obywateli państw trzecich na terytorium państw członkowskich; b) warunki pobytu obywateli państw trzecich na terytorium państw członkowskich, włącznei z łączeniem rodzin i dostępem do rynku pracy; c) c) walkę z nielegalną imigracją, pobytem i pracą obywateli państw trzecich na terytorium państw członkowskich […]. Stosowanie Konwencji Dublińskiej - Konwencja wyznaczająca państwo odpowiedzialne za rozpatrywanie wniosków o azyl złożonych w jednym z państw członkowskich Wspólnot Europejskich – Konwencja Dublińska (15 czerwca 1990) CEL: określenie wspólnych zasad i procedur przyznawania azylu. „Zobowiązanie państw członkowskich do „rozpatrzenia każdego wniosku o azyl, złożonego przez cudzoziemca w jakimkolwiek z nich na granicy lub na ich terytorium”. UWAGA: wniosek o azyl rozpatrywany jest przez jeden z krajów, a odpowiedzialnym za rozpatrzenie wniosku jest to państwo, którego granicę cudzoziemiec przekroczył (w tym procedurę ekstradycji). W przypadku nielegalnego dotarcia do kraju docelowego ekstradycja następuje do państwa w którym przybył ZAKRES WYMIANY INFORMACJI POMIĘDZY PAŃSTWAMI PROCEDURY AZYLOWEJ 1. Dane osobowe osób ubiegających się o azyl, ich narodowość, dokumenty, którymi się posługują, miejsca zamieszkania, 2. Trasy odbytych podroży, a także „inne informacje konieczne dla ustalenia tożsamości wnioskodawcy”, 3. Inne informacje związane z procedurą rozpatrywania wniosku azylowego i decyzją podejmowaną w tym zakresie UWAGA Pośrednio Konwencja spowodowała decyzję o powołaniu EURODAC Europejskiego Zautomatyzowanego Systemu Identyfikacji Odcisków Palców 23 Biuro Projektu ; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego” ul. Wagonowa 9 53-609 Wrocław tel. 71/ 358 27 61 Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach POKL, Poddziałanie 4.1.1; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego”. Rozporządzenie Rady Wspólnot Europejskich ustanawiające kryteria i mechanizmy określania państwa członkowskiego właściwego dla rozpatrywania wniosku o azyl, wniesionego w jednym z krajów przez obywatela państwa trzeciego - Dublin II (18 lutego 2003) 1. Rozporządzenie znosi Konwencję Dublińską w stosunkach pomiędzy państwami – członkami Unii za wyjątkiem Danii 2. Wprowadza klauzulę humanitarną - państwo członkowskie może rozpatrzyć wniosek o udzielenie azylu ze względów humanitarnych, nawet gdy nie jest odpowiedzialne do rozpatrywania decyzji OBOWIĄZUJĄCE ZASADY UDZIELANIA AZYLU 1. W państwie, gdzie wnioskodawca ma członka najbliższej rodziny (małżonkowie, dzieci), któremu już przyznano status uchodźcy lub którego wniosek o przyznanie statusu uchodźcy (azylu) jest rozpatrywany; 2. Jeżeli nie istnieją związki rodzinne wymienione wyżej, to wniosek rozpatruje państwo, które wydało osobie ubiegającej się o azyl pozwolenie na pobyt, wizę lub którego granicę przekroczył on nielegalnie; 3. W państwie, którym cudzoziemiec złożył wniosek o azyl (dotyczy to np. sytuacji, gdzie nie obowiązuje wymóg wizowy); 4. W państwie w którym wnioskodawca przebywał nielegalnie przez 6 miesięcy lub 2 miesiące - gdy organy państwa posiadały wiedzę o jego nielegalnej obecności i ten stan tolerowały. Polityka Powrotów UE Dyrektywa w sprawie powrotów - Cel – skuteczna ekstradycja z poszanowaniem praw podstawowych i godności osób, których ta sytuacja dotyczy. INSTRUMENTY DODATKOWE (TZW. „wspierające” instrumenty prawne) 1. System Schengen SIS (700 000 zakazów wjazdu obejmujących całą strefę Schengen) 2. Rozporządzenie (WE) nr 767/2008 w sprawie Wizowego Systemu Informacyjnego (VIS) CEL: udzielenie „pomocy w identyfikacji osób, które mogą nie spełniać warunków wjazdu, pobytu lub zamieszkania na terytorium państw członkowskich lub też przestały spełniać te warunki”. Najważniejszy instrumenty - dostęp organów ds. migracji do określonych danych VIS do celów kontroli i identyfikacji. - możliwość przekazywanie lub wymiany takich danych z państwem spoza UE w celu udowodnienia tożsamości obywateli państw trzecich do celów powrotów 24 Biuro Projektu ; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego” ul. Wagonowa 9 53-609 Wrocław tel. 71/ 358 27 61 Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach POKL, Poddziałanie 4.1.1; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego”. Fundusz Powrotu Imigrantów (2008–2013) - mechanizm wsparcia finansowego, w celu wsparcia państw członkowskich działań w obszarze zarządzania powrotami. Kwota 20082013 - 674 mln EUR. 3. Programy promujące dobrowolny wyjazd - 70 projektów wspomaganego dobrowolnego powrotu w 26 państwach członkowskich UE. W latach 2008–2013 objęto 148 000 migrantów - UWAGA Szacunkowy stosunek dobrowolnych wyjazdów do przymusowych powrotów to 44:56. 4. Wspólne działania dotyczące powrotów koordynowane przez FRONTEX PLANY KADENCJA 2014-2020: 1. intensyfikacja dialogu i współpracy z krajami pochodzenia i tranzytu spoza UE w zakresie kwestii dotyczących migracji; 2. ściślejsza praktyczna współpraca między państwami członkowskimi, z FRONTEXem oraz z organizacjami międzynarodowymi i organizacjami pozarządowymi (MONITORING PROCEDUR POWROTU); 3. poprawa innych narzędzi i strategii, takich jak skuteczne zarządzenie granicami, zwalczanie handlu i przemytu; 4. włączeniu aspektów polityki zagranicznej do unijnej polityki migracyjnej i zapewnieniu powiązań między wymiarem wewnętrznym a zewnętrznym. Zwalczanie migracji Konkluzje Grupy Roboczej Wysokiego Szczebla ds Azylu i Migracji z 19 maja 2008 r.. a/ ZARZĄDZANIE GRANICAMI 1. Skuteczne zarządzanie granicami, wykrywanie podrobionych lub sfałszowanych dokumentów; 2. Negocjowanie i wdrażanie umów o readmisji, w tym warsztatyna temat dobrowolnego powrotu; 3. Zwiększanie potencjału i pomocy technicznej związanej z falami przypływu i odpływu migracji; 4. Zapobieganie nielegalnej migracji i handlu ludźmi i walce z tymizjawiskami, w miarę potrzeby z udziałem FRONTEX-u, 5. Usprawnienie azylu i ochrony uchodźców, poprzez stosowanie odpowiednich instrumentów międzynarodowych b/ POLITYKA MIGRACYJNA – MIGRACJA WAHADŁOWA 1. Wspieranie więzi pomiędzy migracją i rozwojem przez ułatwianie udziału migrantów w rozwoju ich państw pochodzenia, 2. Poszerzenie zakresu spójności pomiędzy politykami migracyjnymi i celami rozwojowymi, 3. Ograniczanie skali „drenażu mózgów” i „marnotrawstwa mózgów” oraz rozwój polityki „pozyskiwania mózgów” 25 Biuro Projektu ; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego” ul. Wagonowa 9 53-609 Wrocław tel. 71/ 358 27 61 Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach POKL, Poddziałanie 4.1.1; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego”. c/ WZMACNIANIU DIALOGU I WSPÓŁPRACY Z KRAJAMI TRZECIMI W DZIEDZINIE MIGRACJI d/ DZIAŁANIA PRAKTYCZNE ograniczenia oddziaływania „pierwotnych czynników migracji”. Forma działań: „stworzenie możliwości zarobkowania i zlikwidowanie biedy w krajach i regionach pochodzenia, otwarcie rynków i propagowanie wzrostu gospodarczego, dobrych rządów i ochrony praw człowieka” Sposób działania: „Partnerstwo w dziedzinach” (gospodarczo-finansowe, w sprawach społecznych, kulturalnych i humanitarnych w zakresie spraw politycznych i bezpieczeństwa, 26 Biuro Projektu ; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego” ul. Wagonowa 9 53-609 Wrocław tel. 71/ 358 27 61 Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach POKL, Poddziałanie 4.1.1; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego”. Rozdział VI Europejska Agencja Zarządzania Współpracą Operacyjną na Granicach Zewnętrznych Państw Członkowskich Unii Europejskiej FRONTEX i działania ochrony granic zewnętrznych (EUROSUR, EUROPEJSKI FUNDUSZ GRANIC ZEWNĘTRZYCH) CEL POWSTANIA - Budowa integralnego systemu zarządzania granicami, uwzględniającego postulaty państw posiadających granice zewnętrzne UE, zwłaszcza zapewnienie bezpieczeństwa terytorium UE przy niestwarzaniu barier dla handlu oraz przepływu ludności Decyzje szczytu Rady Europejskiej w Laeken, 3-4 grudzeń 2001 r. ISTOTA FUNKCJONOWANIA: Wzajemne zaufanie państw członkowskich dotyczące sposobu wykorzystania i implementacji prawa dotyczącego kontroli granicznych oraz standardów zarządzania granicami (stworzenie europejskiego korpusu straży granicznej european corps of border guards.[propozycja komisarza ds. wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych, A. Vitorino – zastąpiona instytucją Oficerów Łącznikowych) ZASADY FUNKCJONOWANIA 1. KONTROLA RUCHU GRANICZNEGO; 2. PRZECIWDZIAŁANIE NIELEGALNEJ IMIGRACJI Uwaga: Odpowiedzialność i konsekwencje przekroczenia granicy ponosi państwo przekroczenia granicy ponosi państwo przekroczenia granicy i służby graniczne tego państwa Kontrola granic uwzględnia kwestię potencjalnego zagrożenia dla porządku publicznego i bezpieczeństwa. 3. SOLIDARNOŚĆ KOSZTÓW PRZY KONIECZNOŚCI SPEŁNIENIA WYMAGAŃ PRZEZ PAŃSTWA GRANICZNE CHARAKTERYSTYKA FRONTEX AGENCJA REGULACYJNO-OPERACYJNA Komunikat Komisji Europejskiej z dnia 11 marca 2008 Działania regulacyjne 1. Koordynacja współpracy międzyrządową i stosunki między administracjami państw członkowskich w kwestiach technicznych związanych z kontrolą granic; 2. Funkcjonowanie jak centrum monitoringu problematyki ochrony granic 3. Gromadzenie danych dot. zagrożeń ochrony granic i udostępnianie ich państwom członkowskim Działania operacyjne 1. KOORDYNACJA I PROWADZENIE DZIAŁAŃ OPERACYJNYCH DOT.KONTROLI GRANIC I ZWALCZANIA NIELEGALNEJ IMIGRACJI. 27 Biuro Projektu ; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego” ul. Wagonowa 9 53-609 Wrocław tel. 71/ 358 27 61 Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach POKL, Poddziałanie 4.1.1; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego”. Zadania agencji - ściśle określony obszar polityki imigracyjnej – ochrona granic zewnętrznych , Analiza ryzyka, zagrożeń i poszukiwanie słabych punktów systemu ochrony granic oraz ocena konsekwencji różnych rozwiązań, badanie ryzyka stwarzanego przez przestępczość zorganizowaną, nielegalnych imigrantów i terroryzm. Koordynacja współpracy operacyjnej państw członkowskich w zakresie zarządzania granicami zewnętrznymi, w tym implementacji wspólnotowych środków odnośnie do zarządzania granicami. Wspomaganie państw członkowskich w przeprowadzaniu szkoleń funkcjonariuszy straży granicznych oraz wprowadzanie wspólnych standardów szkoleniowych określających umiejętności i kompetencje, jakie powinni posiadać funkcjonariusze. Monitorowanie postępów badań naukowych mogących mieć zastosowanie w kontroli i obserwacji granic oraz informowanie państw o technologiach i produktach, którym można zaufać w pracy strażnika granicznego. Wspomaganie państw członkowskich w okolicznościach wymagających zwiększonego wsparcia technicznego i operacyjnego. W celu odpowiedzi na takie zapotrzebowanie agencja deleguje zespoły szybkiej interwencji, które mogą być w krótkim czasie rozmieszczone w regionie. Wspieranie państw w organizowaniu wspólnych operacji odsyłania nielegalnie przebywających w UE osób oraz ustalanie, wspólnie z ekspertami narodowymi, najlepszych praktyk w przygotowaniu dokumentów podróżnych oraz organizacji transportu. Koordynacja prac pozostałych (wczęśniej powołanych) agend zajmujących się tą problematyką ochrony granic, zwłaszcza : Centrum Analizy Ryzyka w Helsinkach, Centrum ds. Granic Lądowych w Berlinie, Centrum ds. Granic Morskich w Madrycie, Centrum Doskonalenia Kadr w Dover, Centrum ds. Szkolenia Służb Granicznych w Wiedniu. Współpraca z EUROPOL-em, OLAF-em i CEPOL-em oraz służbami odpowiedzialnymi za kontrole fitosanitarne i weterynaryjne na granicach. SIŁY OPERACYJNE FRONTEX ZESPOŁY SZYBKIEJ INTERWENCJI RABIT (Rapid Border Intervention Teams). SKŁAD: 500 funkcjonariuszy straży granicznej oraz ekspertów oddelegowanych przez państwa członkowskie rozporządzenie z dnia 11 lipca 2007 CEL DZIAŁANIA: pomoc państwom członkowskim w trudnych sytuacjach, (np. masowy napływ nielegalnych imigrantów na terytorium UE). Decyzję o użyciu podejmuje dyrektor wykonawczy FRONTEX 28 Biuro Projektu ; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego” ul. Wagonowa 9 53-609 Wrocław tel. 71/ 358 27 61 Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach POKL, Poddziałanie 4.1.1; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego”. Ograniczenia i poszerzenia współpracy 1. Państwa współpracujące spoza UE – Norwegia i Islandia (w pełni przyjęły acquis Schengen) - uczestniczą w działaniach FRONTEX na podstawie umowy stowarzyszeniowej 2. Państwa członkowskie nieuczestniczące we współpracy FRONTEX. - Wielka Brytania i Irlandia (mogą wziąć udział w konkretnych działaniach za zgodą Rada Zarządzającej Agencją. W praktyce, oba państwa wysłały ekspertów do agencji, a współpraca układa się bez większych napięć 3. Dania zastrzegła sobie prawo do wdrożenia niektórych regulacji w okresie sześciu miesięcy od ich przyjęcia Europejski system nadzorowania granic (Eurosur) CEL: wspieranie państw członkowskich w działaniach ukierunkowanych na ograniczanie nielegalnej imigracji poprzez Poprawę monitoringu sytuacji na granicach zewnętrznych (początkowo ograniczony do południowo-wsch. flanki UE); Zwiększenie zdolności reakcji ich służb wywiadowczych i kontroli granicznej Cele Szczegółowe Wdrożenie planu działań na rzecz stopniowego tworzenia systemu nadrzędnego wobec rozwiązań narodowyc: Zmniejszenie liczby nielegalnych imigrantów przybywających niepostrzeżenie do UE, zmniejszenie liczby zgonów wśród nielegalnych imigrantów (m.in. dzięki skuteczniejszym akcjom ratunkowym na morzu), zapobieganie przestępczości transgranicznej. FAZY WDRAŻANIA FAZA 1: Integracja i usprawnienie funkcjonowania systemów i mechanizmów nadzorowania na poziomie państw członkowskich 1. zmodernizowanie i rozszerzenie zakresu działania krajowych systemów nadzorowania granic i stworzenia krajowych ośrodków koordynacji kontroli granicznej w państwach członkowskich znajdujących się na południowych i wschodnich granicach zewnętrznych UE. 2. Docelowa budowa skomputeryzowana sieć komunikacyjna zezwalająca na wymianę danych i zapewnienia koordynacji między ośrodkami w państwach członkowskich i FRONTEX. 3. Przygotowanie instrumentów wsparcia finansowego i logistycznego niektórym sąsiadującym krajom trzecim w celu promowania współpracy operacyjnej z państwami członkowskimi w dziedzinie nadzorowania granic 29 Biuro Projektu ; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego” ul. Wagonowa 9 53-609 Wrocław tel. 71/ 358 27 61 Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach POKL, Poddziałanie 4.1.1; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego”. FAZA 2: uprawnienie wykorzystywania narzędzi nadzorowania na szczeblu UE 1. Wykorzystanie europejskich programów badawczych i wdrożenie technicznych narzędzi nadzorowania i czujników (np. satelitów, bezpilotowych statków powietrznych (UAV). 2. Docelowe stworzenie możliwości uzyskiwania informacji dotyczących nadzorowania ich granic zewnętrznych z obszarów położonych na przedpolu granicy. 3. Docelowe stworzenia wspólnego obrazu wywiadowczego sytuacji na przedpolu granicy, pozwalającego połączyć informacje wywiadowcze z informacjami uzyskanymi dzięki narzędziom nadzoru granicznego FAZA 3: Stworzenie wspólnego środowiska wymiany informacji dla obszarów morskich UE 1. Połączenie wszystkich istniejących systemów służących do raportowania i monitorowania ruchu morskiego i działań prowadzonych na obszarach morskich państw członkowskich i na sąsiadujących z nimi obszarach morza pełnego w taki sposób, aby organy kontroli granicznej mogły wykorzystać możliwości płynące z łącznego użycia tych różnych systemów.W pierwszym etapie budowa ograniczona do zintegrowanej sieci do Morza Śródziemnego, południowego Oceanu Atlantyckiego (Wyspy Kanaryjskie) oraz Morza Czarnego 2. Stworzenie wspólnej platformy działania dla organów kontroli granicznej oraz innych europejskich i krajowych organów zajmujących się kwestią bezpieczeństwa obszarów morskich. 3. Docelowe rozszerzenie sieci monitoringu na cały obszar morski UE oraz , aby wszystkie rodzaje działalności morskiej, takie jak bezpieczeństwo morskie, ochrona środowiska morskiego, kontrola rybołówstwa oraz egzekwowanie prawa Funkcjonowanie EUROSUR • 2 grudnia 2013 r. wejście w życie Rozporządzenia o powstaniu EUROSUR 1. Połączenie krajowych systemów nadzoru granicy w sieć europejską, zarządzaną przez Frontex. 2. Zadanie: zapewnienie szybkiej identyfikacji zagrożeń na lądowych i morskich granicach zewnętrznych UE/Schengen oraz zwiększenie zdolności przeciwdziałania tym zagrożeniom. 3. Obszar monitoringu: zagadnienia dotyczące nielegalnej migracji, przestępczości transgranicznej, sytuacji kryzysowych i innych mających wpływ na ochronę granic ZADANIA PAŃSTW CZŁONKOWSKICH POSIADAJĄCYCH GRANICĘ ZEWNĘTRZNĄ 1. utworzenia Krajowego Ośrodka Koordynacji (KOK) EUROSUR, który odpowiada za prowadzenie CIĄGŁEJ bieżącej wymiany informacji o zdarzeniach (w tym także opracowań analitycznych) z Agencją Frontex oraz ośrodkami koordynacji innych PC UE. 2. W przypadku zaistnienia sytuacji kryzysowych KOK jest odpowiedzialny za koordynowanie na szczeblu krajowym działań służb zaangażowanych w ochronę granicy zewnętrznej UE. 30 Biuro Projektu ; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego” ul. Wagonowa 9 53-609 Wrocław tel. 71/ 358 27 61 Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach POKL, Poddziałanie 4.1.1; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego”. Fundusz Granic Zewnętrznych Cele 1. skuteczna organizacja administracji przygotowanej do systemowej wymiany informacji, gromadzenia danych statystycznych i poprawie koordynacji między przejściami granicznymi oraz sił pozwalających na skuteczne prowadzenie kontroli, ochronie i stosowaniu mechanizmów ewidencji na granicach zewnętrznych, 2. skuteczne zarządzanie przepływami osób na granicach zewnętrznych przy wykorzystaniu systemów SIS i VIS oraz współpracy w zakresie wykrywania podrobionych lub fałszywych dokumentów podróży, 3. jednolite wykonanie prawodawstwa Unii Europejskiej oraz najnowszej technologii w dziedzinie ochrony granic zewnętrznych, 4. poprawę działalności służb konsularnych poprzez wzmacnianie zdolności operacyjnych oraz rozwój wspólnych placówek konsularnych FGZ może wspierać działania krajowe dotyczące: ochrony infrastruktury na granicach zewnętrznych i przejściach granicznych, ochrony sprzętu, środków transportu, inwestycji w nowoczesne technologie, szkolenia i wymiany personelu, sprzętu i systemów służących do wymiany danych, opracowań i projektów pilotażowych dotyczących wdrażania dobrych praktyk. Działania ponadnarodowe i wspólnotowe 1. promowanie stopniowego włączania kontroli celnych, weterynaryjnych i fitosanitarnych w zakres działalności zintegrowanego systemu zarządzania granicami, 2. pomoc w jednolitym stosowaniu prawodawstwa wspólnotowego dotyczącego granic zewnętrznych, 3. pomoc w opracowywaniu narzędzi statystycznych, 4. pomoc w wymianie informacji i umacnianiu dobrych praktyk, 5. pomoc w tworzeniu opracowań i programów pilotażowych dotyczących nowych form współpracy, w szczególności w odniesieniu do wspólnych placówek konsularnych 6. udzielanie wsparcia w sytuacjach nadzwyczajnych, Zasady regulujące działania w ramach FGZ 1. Udzielanie dotacji na zadania uznane za PRIORYTETOWE w danym okresie finansowania 2. Dotacja ma być przeznaczona na wspierające działania o charakterze niedochodowym, które są już współfinansowane ze źródeł publicznych lub prywatnych 3. .Wsparcie ze strony Funduszu nie może przekroczyć 50% całkowitego kosztu działań krajowych. WYJĄTEK - udział ten może zostać powiększony do 75% w przypadku projektów dotyczących konkretnych priorytetów określonych w wytycznych strategicznych. Wkład Wspólnoty zwiększa się do 75% w państwach członkowskich objętych Funduszem Spójności. 4. Roczny budżet funduszu jest rozdzielany między państwa członkowskie w zależności od : 31 Biuro Projektu ; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego” ul. Wagonowa 9 53-609 Wrocław tel. 71/ 358 27 61 Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach POKL, Poddziałanie 4.1.1; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego”. I. typu granicy • 30% przeznacza się na zewnętrzne granice lądowe, • 35% na zewnętrzne granice morskie, • 20% na lotniska, • 15% na placówki konsularne II. Tzw. Współczynników Wagowych - określanych przez FRONTEX rocznym sprawozdaniu z analizy ryzyka dot. trudności państw przy ochronie granic. 5. Komisja przyjmie Wytyczne strategiczne i priorytety w zakresie każdego z celów funduszu na rok budżetowy określa Komisja 6. Państwo przedstawia do zatwierdzenia Komisji przeznaczone do finansowania z Funduszu programy zawierające: 1. Strategię działań wieloletnich; 2. opis działań wyznaczonych dla osiągnięcia celów 3. wskazania dotyczące finansowania projektów 32 Biuro Projektu ; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego” ul. Wagonowa 9 53-609 Wrocław tel. 71/ 358 27 61 Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach POKL, Poddziałanie 4.1.1; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego”. Rozdział VII Współpraca państw Unii Europejskiej w ramach zwalczania przestępczości zorganizowanej Podstawowe akty prawne Unii Europejskiej w zakresie walki z przestępczością zorganizowaną 1. Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej; 2. Konwencja o wzajemnej pomocy w sprawach karnych z dnia 29 maja 2000 roku; 3. Decyzja Ramowa Rady 2000/375/WSiSW z dnia 29 maja 2000 roku w sprawie zwalczania pornografii dziecięcej w internecie; 4. Decyzja Ramowa Rady 2001/413/WSiSW z dnia 28 maja 2001 roku w sprawie zwalczania fałszowania i oszustw związanych z bezgotówkowymi środkami płatniczymi; 5. Decyzja Ramowa Rady 2001/500/WSiSW z dnia 26 czerwca 2001 roku w sprawie prania brudnych pieniędzy oraz identyfikowania, wykrywania, zabezpieczania, zajmowania i konfiskowania przedmiotów służących do prowadzenia działalności przestępczej oraz dochodów z takiej działalności 6. Decyzja Ramowa Rady 2002/629/WSiSW z dnia 19 lipca 2002 roku w sprawie zwalczania handlu ludźmi; 7. Decyzja Rady 2002/630/WSiSW z dnia 22 lipca 2002 roku ustanawiająca program ramowy w sprawie współpracy policyjnej i sądowej w sprawach karnych; 8. Decyzja Ramową Rady 2002/946/WSiSW z dnia 28 listopada 2002 roku w sprawie rozszerzenia ram prawno karnych w celu zapobiegania ułatwianiu nielegalnego wjazdu, przejazdu i pobytu; 9. Decyzja Rady 2003/170/WSiSW z dnia 27 lutego 2003 roku w sprawie wspólnego wykorzystania oficerów łącznikowych przez służby ochrony porządku publicznego państw członkowskich; 10. Decyzja Ramową Rady 2003/577/WSiSW z dnia 22 lipca 2003 roku o wykonywaniu w Unii Europejskiej postanowień o zabezpieczeniu mienia i środków dowodowych; 11. Decyzja Ramową Rady 2004/757/WSiSW z dnia 25 października 2004 roku ustanawiająca minimalne przepisy określające znamiona przestępstw i kar w dziedzinie nielegalnego handlu narkotykami; 12. Decyzja Rady 2004/919/WE z dnia 22 grudnia 2004 roku w sprawie zwalczania przestępczości transgranicznej związanej z pojazdami; 13. Decyzja Ramową Rady 2005/212/WSiSW z dnia 24 lutego 2005 roku o stosowaniu wzajemnego uznawania do orzeczeń o konfiskacie; 14. Decyzja Ramową Rady 2005/214/WSiSW z dnia 24 lutego 2005 roku o stosowaniu zasady wzajemnego uznawania orzeczeń o karach finansowych; 15. Decyzja Ramową 2006/960/WSiSW z dnia 18 grudnia 2006 roku w sprawie uproszczenia wymiany informacji i danych wywiadowczych między organami ścigania państw członkowskich Unii Europejskiej; 16. Decyzja Rady 2007/125/WSiSW z dnia 12 lutego 2007 roku ustanawiająca na lata 2007-2013 program „Zapobieganie i walka z przestępczością”; 33 Biuro Projektu ; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego” ul. Wagonowa 9 53-609 Wrocław tel. 71/ 358 27 61 Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach POKL, Poddziałanie 4.1.1; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego”. 17. Decyzja Rady 2008/615/WSiSW z dnia 23 czerwca 2008 roku w sprawie intensyfikacji współpracy transgranicznej, szczególnie w zwalczaniu terroryzmu i przestępczości transgranicznej; 18. Decyzja Komisji 2007/675/WE z dnia 17 października 2007 roku ustanawiająca Grupę Ekspertów ds. Handlu Ludźmi; 19. Rozporządzenie Rady nr 2580/2001 z dnia 27 grudnia 2001 roku w sprawie szczególnych środków ograniczających skierowanych przeciwko niektórym osobom i podmiotom mających na celu zwalczanie terroryzmu; 20. Rezolucja legislacyjna Parlamentu Europejskiego z dnia 17 czerwca 2008 roku w sprawie wniosku dotyczącego decyzji ramowej Rady w sprawie organizacji wymiany informacji pochodzących z rejestru skazanych pomiędzy państwami członkowskimi oraz treści tych informacji Organy i instytucje ochrony prawa przeciwdziałające i zwalczające przestępczość zorganizowaną w UE Europejski Urząd Policji – Europol Decyzja Rady Unii Europejskiej z dnia 6 kwietnia 2009 r. ustanawiająca Europejski Urząd Policji (Europol), 2009/371/WSiSW, Dz. Urz. UE nr L 121/37 z dnia 15 maja 2009 r KOMPETENCJE - instytucja właściwa w sferze zapobiegania i zwalczania przestępczości zorganizowanej poprzez wspieranie organów ścigania Unii Europejskiej w zakresie zapobiegania oraz zwalczania poważnej przestępczości międzynarodowej takiej jak handel narkotykami, porwania, zabójstwa, korupcja, pornografia dziecięca, przemyt i handel ludźmi, pranie brudnych pieniędzy, przestępczość samochodowa, kradzież i przemyt dzieł sztuki, wymuszenia, fałszowanie pieniędzy oraz rasizm i ksenofobia. WARUNEK: przestępstwo musi dotyczyć co najmniej dwóch państw członkowskich a ich skala, znaczenie i skutki muszą wymagać od państw członkowskich współdziałania ZADANIA : 1. „gromadzenie, przechowywanie, przetwarzanie, analizowanie i wymianę informacji, w tym informacji operacyjnych; 2. niezwłoczne powiadamianie właściwych organów państw członkowskich, za pośrednictwem jednostek krajowych o informacjach ich dotyczących oraz o wszelkich stwierdzonych powiązaniach pomiędzy przestępstwami; 3. pomoc w śledztwach lub dochodzeniach prowadzonych w państwach członkowskich, a w szczególności przekazywanie jednostkom krajowym wszelkich istotnych informacji; 4. występowanie w konkretnych przypadkach do właściwych organów państw członkowskich z wnioskiem o wszczęcie, prowadzenie lub koordynację śledztw lub dochodzeń, oraz proponowanie utworzenia wspólnego zespołu dochodzeniowo – śledczego; 34 Biuro Projektu ; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego” ul. Wagonowa 9 53-609 Wrocław tel. 71/ 358 27 61 Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach POKL, Poddziałanie 4.1.1; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego”. 5. zapewnianie państwom członkowskim wsparcia wywiadowczego i analitycznego w związku ze znaczącymi wydarzeniami międzynarodowymi; 6. przygotowywanie ocen zagrożenia, analiz strategicznych i ogólnych sprawozdań sytuacyjnych, w tym ocen zagrożenia przestępczością zorganizowaną Zespół Europolu ds. Skanowania, Analizowania i Powiadamiania (Europol Scanning, Analysis & Notification – SCAN) - 2010 ZADANIE: dostarczanie ostrzeżeń o nowych zagrożeniach z zakresu przestępczości zorganizowanej. Europejska Jednostka Współpracy Sądowej – Eurojust Decyzja Rady Unii Europejskiej z dnia 28 lutego 2002 roku – UE 2002/187/JHA ZADANIA 1. „stymulowanie i poprawa koordynacji między właściwymi władzami Państw Członkowskich, dochodzenia i ścigania w Państwach Członkowskich, uwzględniając wszelkie wnioski składane przez właściwe władze Państwa Członkowskiego i wszelkie informacje dostarczone przez organy właściwe na podstawie przepisów przyjętych w ramach Traktatów; 2. poprawa współpracy między właściwymi władzami Państw Członkowskich, w szczególności ułatwiania realizacji międzynarodowej wzajemnej pomocy w sprawach karnych i pomoc w realizacji wniosków o ekstradycję; 3. wspieranie na inne sposoby właściwych władz Państw Członkowskich w celu usprawnienia ich dochodzenia i ścigania” INSTRUMENTY OPERACYJNE Europejski Nakaz Aresztowania - Decyzja Ramowa Rady Unii Europejskiej 2002/584/WSiSW z dnia 13 czerwca 2002 roku w sprawie Europejskiego Nakazu Aresztowania i procedury wydania osób między Państwami Członkowskimi UE CEL: zwiększenia efektywności zwalczania przestępczości zorganizowanej poprzez przyspieszenie procedury ekstradycyjnej ISTOTA: „decyzja sądowa wydana przez Państwo Członkowskie w celu aresztowania i przekazania przez inne Państwo Członkowskie osoby, której dotyczy wniosek, w celu przeprowadzenia postępowania karnego lub wykonania kary pozbawienia wolności bądź środka zabezpieczającego” PRAKTYKA STOSOWANIA 1. Europejski Nakaz Aresztowania może zostać wydany w stosunku do sprawców przestępstw zagrożonych karą pozbawiania wolności lub środkiem zapobiegawczym o wymiarze co najmniej 3 lat lub gdy orzeczono wyrok bądź wydano środek zabezpieczający o wymiarze co najmniej 4 miesięcy. 2. Katalog przestępstw które obejmuje ENA • terroryzm; • handel ludźmi; • pornografię dziecięcą i seksualne wykorzystywanie dzieci; 35 Biuro Projektu ; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego” ul. Wagonowa 9 53-609 Wrocław tel. 71/ 358 27 61 Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach POKL, Poddziałanie 4.1.1; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego”. • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • nielegalny handel bronią, amunicją i materiałami wybuchowymi; nadużycia finansowe i korupcja mające wpływ na interesy finansowe Wspólnot Europejskich; pranie pieniędzy pochodzących z działalności przestępczej; fałszowanie środków płatniczych; zabójstwo oraz ciężkie uszkodzenie ciała; porwanie, bezprawne przetrzymywanie oraz branie zakładników; ułatwianie bezprawnego wjazdu i przebywania na terenie UE; nielegalny handel organami i tkankami ludzkimi; rasizm i ksenofobię; zorganizowana kradzież oraz rozbój z bronią w ręku; nielegalny handel przedmiotami kultury, antykami oraz dziełami sztuki; ściąganie haraczy i wymuszanie ich; podrabianie towarów i piractwo; fałszowanie dokumentów i handel nimi; nielegalny handel substancjami odurzającymi i substancjami psychotropowymi; handel kradzionymi pojazdami; gwałt; podpalenie; bezprawne zajęcie samolotu lub statku oraz sabotaż; za przestępstwa podlegające jurysdykcji Międzynarodowego Trybunały Karnego Nakaz wykonuje się niezwłocznie - w terminie uzgodnionym przez stosowne organy, najpóźniej po upływie 10 dni od daty wydania prawomocnej decyzji w sprawie wykonania nakazu. Jeśli okoliczności niezależne od którejkolwiek ze stron uniemożliwiają wydanie osoby w wyznaczonym uprzednio terminie, organy sądowe ponownie ustalają i wykonują nowy termin wydania . Praktyka – 10 dni gdy osoba, z którą wiąże się wniosek, wyraża zgodę na swoje wydanie i 60 dni, gdy nie wyraża zgody EURODAC Rozporządzenie Rady WE dotyczące ustanowienia systemu EURODAC do porównywania odcisków palców w celu skutecznego stosowania Konwencji Dublińskiej (11 grudnia 2000 r) CEL: ustalenie tożsamości osób ubiegających się o azyl i zatrzymanych w związku z nielegalnym przekroczeniem granic oraz umożliwienie każdemu z państw członkowskich weryfikacji ilości złożonych przez cudzoziemca wniosków o azyl w innych państwach UE SPOSÓB REALIZACJI: Baza danych daktyloskopijnych osób powyżej 14 lat, które wystąpiły z wnioskiem o azyl - FAKTYCZNA REALZIACJA OD 2003 ROKU 36 Biuro Projektu ; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego” ul. Wagonowa 9 53-609 Wrocław tel. 71/ 358 27 61 Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach POKL, Poddziałanie 4.1.1; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego”. Rozdział VIII System Schengen proces powstawania i sposób funkcjonowania System Schengen tworzą: Układ z Schengen (1985 r.) Konwencja Wykonawcza Traktaty akcesyjne państw członkowskich Próba stworzenia tzw. „unii paszportowej” i jednolitego paszportu dla obywateli państw członkowskich EWG – 1974-1976 5. Zniesienie kontroli granicznej na granicach wewnętrznych EWG – 1982 6. Definicja wspólnego rynku (Traktat z Maastricht) – Obszar bez granic wewnętrznych, na którym zostanie zapewniony swobodny przepływ osób, usług i kapitału CEL umowy: 1. Likwidacja do 1 stycznia 1990 roku kontroli ruchu osobowego na granicach wewnętrznych oraz jej przeniesieniena granice zewnętrzne. 2. Uzyskanie w ciągu 5 lat harmonizacji wewnętrznych regulacji prawnych i administracyjnych, dotyczących zakazów i ograniczeń w ruchu granicznym, stanowiących podstawę dla kontroli granicznej, 3. Realizacja w ciągu 5 lat środków gwarantujących bezpieczeństwo i skuteczne zwalczanie nielegalnej imigracji spoza Strefy, poprzez wdrożenie : • zasad przekraczania granic, • metod wykrywania broni, amunicji i narkotyków, • przepisów dotyczących ekstradycji, polityki wizowej, statusu uchodźców. 1. 2. 3. 4. ISTOTA SYSTEMU SCHENGEN Strefa Schengen i jej umocowania prawne Strefa Schengen jest obszarem, na którym zniesiona została kontrola graniczna na granicach wewnętrznych oraz stosowane są ściśle określone jednolite zasady dotyczące: kontroli na granicach zewnętrznych, wzoru wiz wydawanych cudzoziemcom, wzajemnej współpracy pomiędzy służbami państw – sygnatariuszy, w szczególności w zakresie współpracy policyjnej i sądowej w sprawach kryminalnych, jak również działania tzw. Systemu Informacyjnego Schengen (SIS). Kluczowe zasady przyjęte w odniesieniu do ram funkcjonowania strefy Schengen obejmują: zniesienie kontroli osób na granicach wewnętrznych, wspólne zasady dotyczące osób przekraczających zewnętrzne granice państw członkowskich UE, harmonizacja warunków wjazdu oraz zasad przyznawania wiz krótkoterminowych, wzmożona współpraca policyjna (łącznie z prawem do obserwacji transgranicznej oraz pościgu transgranicznego), silniejsza współpraca wymiaru sprawiedliwości dzięki przyspieszeniu pracy systemu ekstradycyjnego i przekazaniu wykonania wyroków karnych, ustanowienie i opracowanie Systemu Informacyjnego Schengen (SIS). 37 Biuro Projektu ; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego” ul. Wagonowa 9 53-609 Wrocław tel. 71/ 358 27 61 Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach POKL, Poddziałanie 4.1.1; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego”. Konwencja Wykonawcza Schengen (KWS) - Konwencja Wykonawcza do Układu z Schengen (powstała w 1990 r.) ustanawia jednolite zasady kontroli na granicach zewnętrznych - wchodzi w życie 01.101.1995 Konwencja zobowiązała kraje biorące w niej udział do wprowadzenia wspólnych przepisów dotyczących: • ujednolicenia reżimu przekraczania granic zewnętrznych; • upoważnienia do odmowy wjazdu na obszar Schengen; • jednolitych polityk w stosunku do cudzoziemców w zakresie wiz; • Jednolitych procedur azylowych w obszarze właściwości rozpatrywania wniosku; • wspólnych reguł i środków obejmujących współpracę policyjną; • pogłębienia współdziałania w sprawach karnych; • współdziałania w zwalczaniu przestępczości narkotykowej a także przepisów określających zasady handlu bronią oraz amunicją POSTANOWIENIA SZCZEGÓŁOWE 1. RUCH OSOBOWY • Granice wewnętrzne mogą być przekroczone w każdym punkcie bez kontrolowania osób, przy czym państwo posiada prawo do kontroli doraźnej jeśli wymagać tego będzie jego bezpieczeństwo publiczne; • Ujednolicona kontrola granic zewnętrznych, a państwa graniczne przy jej przeprowadzaniu uwzględniać mają nie tylko swoje interesy, ale interesy wszystkich państw wspólnoty; • Wykaz dokumentów (wiza!!!) jakie winien posiadać cudzoziemiec przy przekraczaniu granicy, • Prawo swobodnego przekraczania granic wewnętrznych między państwami członkowskimi przysługuje wszystkim ich obywatelom, niezależnie od tego czy dane państwo Wspólnot Europejskich przystąpiło do układu z Schengen, czy też nie; 2. WIZY I POLITYKA WIZOWA • Przyjęto jednolitą wizę dla wszystkich cudzoziemców Wiza Schengen – do 3 miesięcy wzór tzw. wizy schengeńskiej obowiązuje w państwach Unii Europejskiej od 1995 roku, a cudzoziemiec posiadający ją może legalnie poruszać się po wszystkich państwach Unii Wiza państwowa – powyżej 3 miesięcy. Państwo udzielające decyduje o rodzaju wizy, wymaganych dokumentach, jak i o samym jej przyznaniu, • Ujednolicono zasady rozpatrywania wniosków o przyznanie wiz schengeńskich; 3. REGUŁY DOTYCZĄCE PRZEWOŹNIKÓW I PRZEDSIĘBIORSTW TRANSPORTU PUBLICZNEGO • uregulowano zasady i zakres ich zobowiązań w stosunku do osób przez nich przewożonych, które nie posiadają stosownych wiz lub potrzebnych dokumentów; 4. WSPÓŁPRACA POLICJI I ORGANÓW BEZPIECZEŃSTWA • obejmuje obserwację i śledzenie podejrzanych o popełnienie przestępstw, reguły pościgu za przestępcą na terenie innego kraju oraz przepisy zmierzające do wzmocnienia współpracy w zwalczaniu przemytu broni i narkotyków. 38 Biuro Projektu ; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego” ul. Wagonowa 9 53-609 Wrocław tel. 71/ 358 27 61 Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach POKL, Poddziałanie 4.1.1; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego”. System Informacyjny Schengen SIS jako baza wykonawcza strefy Schengen • • • SIS to wspólna elektroniczna bazą danych o poszukiwanych osobach i przedmiotach. Zapewnia wymianę informacji pomiędzy służbami odpowiedzialnymi za: ochronę granic, wydawanie wiz, bezpieczeństwo publiczne. Składają się z modułów krajowych oraz jednostki centralnej, usytuowanej w Strasburgu. Dane wprowadzone do systemu przez jedno państwo członkowskie dostępne są dla służb i organów pozostałych państw w niezbędnym dla nich zakresie Praktyka wdrażania zapisów Konwencji Wykonawczej Schengen i SIS Podstawowe terminy wykorzystywane w KWS z uwzględnieniem prawa krajowego Granice wewnętrzne: - wspólne granice lądowe Umawiających się Stron, jak również ich lotniska przeznaczone do ruchu wewnętrznego, ich porty morskie przeznaczone do regularnych połączeń promowych wyłącznie z lub do innych portów znajdujących się na terytorium Umawiających się Stron, bez zawijania do portów znajdujących się poza tym terytorium Granice zewnętrzne: granice lądowe i morskie, jak również lotniska i porty morskie należące do Umawiających się Stron, o ile nie są one granicami wewnętrznym Przejście graniczne: każde przejście graniczne wyznaczone przez właściwe władze i przeznaczone do przekraczania granic zewnętrznych; Kontrola graniczna: kontrola przeprowadzana na granicy, która niezależnie od jakichkolwiek innych przyczyn, wynika wyłącznie z zamiaru przekroczenia granicy Państwo trzecie: każde państwo inne niż Umawiające się Strony Cudzoziemiec: każda osoba nie będąca obywatelem państwa członkowskiego Wspólnot Europejskich, Cudzoziemiec, któremu odmówiono zgody na wjazd: każdy cudzoziemiec zgłaszany jako osoba nie mająca prawa wjazdu w ramach Systemu Informacji Schengen, zgodnie z postanowieniami Artykułu 96 KWS 39 Biuro Projektu ; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego” ul. Wagonowa 9 53-609 Wrocław tel. 71/ 358 27 61 Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach POKL, Poddziałanie 4.1.1; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego”. Zezwolenie na pobyt: wszelkiego rodzaju zezwolenie wydane przez jedną z Umawiających się Stron, uprawniające do pobytu na jej terytorium. Definicja ta nie obejmuje tymczasowego zezwolenia na pobyt na terytorium Strony Umawiającej się w celu przeprowadzenia postępowania o udzielenie azylu lub prawa pobytu. Ekstradycja jest to wydanie określonej osoby przez państwo, na terenie którego ta osoba przebywa następujące na wniosek państwa, któremu przysługuje jurysdykcja karna, w celu przeprowadzenia przeciwko niej postępowania karnego lub wykonania orzeczonej uprzednio kary. Deportacja: jednostronny administracyjny akt zawierający nakaz opuszczenia kraju Wiza Schengen jednolita wiza uprawniająca do pobytu na terenie wszystkich państw, które są w Strefie Schengen. Wiza ta uprawnia do nieprzerwanego pobytu lub do łącznego pobytu nie dłuższego niż 90 dni w ciągu sześciu kolejnych miesięcy, licząc od daty pierwszego wjazdu na obszar Schengen. Do jej wydania właściwe jest państwo, na którego terytorium leży główny cel pobytu cudzoziemca. Ma ona postać jednakowej naklejki ze znakami narodowymi państwa wydającego. ŚRODKI KOMPENSACYJNE KWS jednolity reżim przekraczania granic zewnętrznych jednolita polityka wizowa wobec obywateli państw trzecich wspólne reguły dotyczące procedur azylowych wspólne zasady i środki współpracy policyjnej usprawnienie funkcjonowania pomocy prawnej w sprawach karnych i ekstradycji współpraca w zwalczaniu handlu środkami odurzającymi wspólne reguły dotyczące posiadania i obrotu bronią palną i amunicją oraz transportu i przepływu towarów 8. stworzenie i funkcjonowanie Systemu Informacyjnego Schengen, włącznie z ochroną danych osobowych 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Uregulowania wynikające z Tytułu III KWS obserwacja transgraniczna – warunki przeprowadzenia 1. Konieczność przestrzegania prawa wewnętrznego państwa, na terytorium którego prowadzone są działania. 2. Zezwolenie na prowadzenie działań obserwacyjnych poza granicami kraju. 3. Możliwość udowodnienia funkcji służbowych przez prowadzących obserwację. 4. Uprawnienia funkcjonariuszy do posiadania broni palnej. 5. Zakaz wkraczania do mieszkań i innych miejsc niedostępnych publicznie. 6. Brak uprawnień funkcjonariuszy prowadzących obserwację do zatrzymywania, aresztowania osoby poddanej obserwacji. 7. Obowiązek złożenia raportu z przeprowadzonej obserwacji 40 Biuro Projektu ; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego” ul. Wagonowa 9 53-609 Wrocław tel. 71/ 358 27 61 Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach POKL, Poddziałanie 4.1.1; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego”. BIBLIOGRFIA Program sztokholmski – Otwarta i bezpieczna Europa dla dobra i ochrony obywateli Dz.U. C 115 z 4.5.2010 Rozporządzenie Rady Wspólnot Europejskich ustanawiające kryteria i mechanizmy określania państwa członkowskiego właściwego dla rozpatrywania wniosku o azyl, wniesionego w jednym z krajów przez obywatela państwa trzeciego- Dublin II Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 562/2006 z dnia 15 marca 2006 r. ustanawiające wspólnotowy kodeks zasad regulujących przepływ osób przez granice Konwencji Wykonawczej Schengen Wspólny podręcznik w sprawie granic zewnętrznych DECYZJA RADY z dnia 26 kwietnia 2010 r.uzupełniająca kodeks graniczny Schengen w odniesieniu do ochrony granic morskich w kontekście współpracy operacyjnej koordynowanej przez Europejską Agencję ds. Zarządzania Współpracą Operacyjną na Granicach Zewnętrznych Państw Członkowskich Unii Europejskiej - (2010/252/UE) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 863/2007 z dnia 11 lipca 2007 r. ustanawiające mechanizm tworzenia zespołów szybkiej interwencji na granicy oraz zmieniające rozporządzenie (WE) nr 2007/2004 Rady w odniesieniu do tego mechanizmu i określające uprawnienia i zadania zaproszonych funkcjonariuszy Analiza projektu stworzenia europejskiego nadzoru granic (Eurosur) Komunikat Komisji z dnia 13 lutego 2008 r. dla Parlamentu Europejskiego, Rady, Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów COM(2008) 68 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 1052/2013 z dnia 22 października 2013 r. ustanawiające europejski system nadzorowania granic (EUROSUR). Decyzja Ramowa Rady 2008/841/WSiSW w sprawie zwalczania przestępczości zorganizowanej Konwencji Wykonawczej Schengen Decyzja Rady Unii Europejskiej z dnia 6 kwietnia 2009 r. ustanawiająca Europejski Urząd Policji (Europol), 2009/371/WSiSW, Dz. Urz. UE nr L 121/37 z dnia 15 maja 2009 Decyzja Rady Unii Europejskiej z dnia 28 lutego 2002 roku – UE 2002/187/JHA Decyzja Ramowa Rady Unii Europejskiej 2002/584/WSiSW z dnia 13 czerwca 2002 roku w sprawie Europejskiego Nakazu Aresztowania i procedury wydania osób między Państwami Członkowskimi UE Rozporządzenie Rady WE dotyczące ustanowienia systemu EURODAC do porównywania odcisków palców w celu skutecznego stosowania Konwencji Dublińskiej Tytuł IV Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską; Tytuł VI Traktatu o 41 Biuro Projektu ; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego” ul. Wagonowa 9 53-609 Wrocław tel. 71/ 358 27 61 Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach POKL, Poddziałanie 4.1.1; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego”. Unii Europejskiej; Program z Tampere; Komunikat Komisji dla Rady i Parlamentu Europejskiego „Obszar Wolności, Bezpieczeństwa i Sprawiedliwości: bilans programu z Tampere i przyszłe kierunki działania”, Bruksela, dnia 2.6.2004, KOM(2004) 401 wersja ostateczna W. Kałamarz, Swobodny przepływ osób i polityka wizowa, (w:) Obszar wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości Unii Europejskiej. Geneza, stan i perspektywy rozwoju, pod red. F. Jasińskiego i K. Smoter, Warszawa 2005 R. Rybicki, Ochrona granic zewnętrznych w kontekście współpracy Schengen, (w:) Obszar wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości Unii Europejskiej. Geneza, stan i perspektywy rozwoju, pod red. F. Jasińskiego i K. Smoter, Warszawa 2005 Obszar wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości Unii Europejskiej. Geneza, stan i perspektywy rozwoju, pod red. F. Jasińskiego i K. Smoter, Warszawa 2005 42 Biuro Projektu ; „Kształcimy dla zwiększenia porządku i bezpieczeństwa publicznego” ul. Wagonowa 9 53-609 Wrocław tel. 71/ 358 27 61