porównanie metod biologicznej i chemicznej określających stopień

porównanie metod biologicznej i chemicznej określających stopień

LU C JA N KRÓLIKOW SKI, JACEK W A LEN DZIK
PORÓW NANIE METOD BIOLOGICZNEJ I CHEM ICZNEJ
OKREŚLAJĄCYCH STO PIEŃ ROZKŁADU ŚCIÓŁEK
I PRÓCHNIC LEŚNYCH W RÓŻNYCH TYPACH LASU
BIAŁOW IESKIEGO PA RK U NARODOWEGO
Z akład G leb ozn aw stw a IBL
W 1935 r. ogłoszono „B adania nad stosunkiem w ęgla do azotu
w ściółkach i próchnicach gleb leśnych” (w ydaw nictw o IBLP, seria A).
B yły to w yniki licznych doświadczeń i na szeroką skalę podjętych ba­
dań. Na ich podstaw ie m ożna by przypuszczać, że stosunek С : N przy
uw zględnieniu g atunku drzew a i w ieku drzew ostanu może być w skaźni­
kiem jakości siedliska leśnego, z w yjątkiem gleb biologicznie czynnych,
np. czarnoziem ów, rędzin itp.
Przypuszczenie to stało się bodźcem do prow adzenia badań podjętych
przez nasz Zakład. W dośw iadczeniach naszych porów nyw aliśm y sto­
sunek С : N otrzym any na podstaw ie analiz z w nioskam i w ypływ ającym i
z rozkładu błonnika użytego do badań w edług m etody K. K uźniara, któ­
ry prow adził dośw iadczenia nad rozkładem ściółek leśnych w glebach
Pienińskiego P ark u Narodowego i Białowieskiego P ark u Narodowego.
W m yśl tej m etody paski płótna lnianego — błonnika, o szerokości
10 cm i długości 60 cm, w ygotow ane w 2°/o KOH, następnie w ypłukane
wodą destylow aną do pH 7 zakopano w końcu m aja 1958 r. w ilości
144 sztuk w glebie, w różnych typach lasu B.P.N. Przeprow adzono ko­
lejne obserw acje po 6 tygodniach oraz 3, 4, 5, 6 i 12 m iesiącach. W yj­
m ow anie pasów nastręczało w iele trudności, zwłaszcza w późniejszym
okresie w lasach o wysokiej aktyw ności biologicznej. Paski silnie roz­
łożone pozostaw ały w glebie w m ałych szczątkach, które trzeba było
ostrożnie wyjm ow ać. Na m iejscu robiono odręczny szkic układu poszcze­
gólnych kawałków, a w laboratorium naklejano je na karto n y i fotogra­
fowano (rys.). W pobranych próbkach oznaczono:
— w ęgiel organiczny zm odyfikow aną m etodą K n o p p a p r z e z spa­
lanie na m okro,
1 „R oczniki G lebozn aw cze”, t. 2, 1952, s. 20.
L. Królikowski, J. Walendzik
Rozkład w %%
C/N
Razkhd w %%
С/Я
Rozkład W %%
Ф
244
55«?
m
*9.7
t
И
U!
IV'
Ш
41.0
77.15
43.5
SÖ.3G
46:3
8Ш
4Ш
214
I
И
№
łV
S7.S5
Ж9
22,85
46,4
-
8145
53.4
N
1235 ■
4Й.2
&$?
4357
Ш
699
3530
4$ 2
Ш
VI
VU
«55
243
ТОМ
463
1Ш
DJ*
V
Vł
V«
38.57
75.03
K2
44.28
21.0
Ш.З
168
71.45
Ш* .
i 71
20.5
V
,
ł
»
Ш
IV
Ш
V
V)
VII
f
i!
Ili
IV
Ш»
V
V!
VI!
P rzeb ieg rozk ładu b łon n ik a i sto su n ek C:N w poziom ach p róch n iczn ych (A i) w róż­
nych typ a ch lasu B ia ło w iesk ie g o P ark u N arod ow ego
T y p y la só w B .P .N . w ed łu g J. J. K arpińskiego: I — P in e t u m T y p i c u m (bór sosn ow y), II —
P ic eeto P in e t u m (bór ig la sty), III — Q u e r c e t o -P i c e e t o - P i n e t u m (bór m ieszan y), IV — P in e t u m
tu rfo su m (bór b a gien n y), I lia — P se u d o - Q u e r c e t u m (nib y dąbrow a), V — C a r p in etu m T yp icu m .
(grond w y so k i), VI Q u e r c e to -C a rp in e tu m (grond niski), VII — F r a x i n e t o - P i c e e t o - A l n e t u m (ols).
700
Metody określania rozkładu ściółek i próchnic leśnych
— azot m etodą K jeldahla,
— procentow y rozkład błonnika przez planim etrow anie powierzchni.
D oświadczenie przeprow adzono w 8 typach lasu Białowieskiego P a r­
ku Narodowego, których gleby m ożna by scharakteryzow ać jak na­
stępuje:
— gleba bielicowa słabo zbielicowana, w ytw orzona z piasków ak u ­
m ulacji lodowcowej, piaski luźne głębokie; typ lasu I,
— gleba bielicow a słabo zbielicowana, w ytw orzona z piasków aku­
m ulacji lodowcowej, piaski słabo gliniaste i gliniaste mocne; ty p lasu II,
— gleba skrytobielicow a w ytw orzona z piasków akum ulacji lodow­
cowej, piaski luźne na glinie, typ lasu III,
— gleba torfow a torfow iska przejściowego; typ lasu IV,
— gleba skrytobielicow a w ytw orzona z glin zwałowych, piaski gli­
niaste lekkie na glinie, typ lasu Ilia,
— gleba skrytobielicow a w ytw orzona z glin zwałowych, piaski gli­
niaste lekkie na glinie oglej onej; typ lasu V,
— gleba skrytobielicow a w ytw orzona z glin zwałowych, piaski sła­
bo gliniaste i gliniaste mocne na glinie; typ lasu VI,
— gleba bagienna m ułow a; typ lasu VII.
W yniki podane pod fotografiam i, obrazującym i rozkład, są średnim i
z trzech pasów błonnika, a podany stosunek С : N jest średni z 3 pró­
bek glebow ych poziom u próchnicznego (Ai). P rzy zakładaniu dośw iad­
czenia pobrano próbki glebowe, w których oznaczono stosunek С : N.
Oprócz tego w czasie dokonyw anych obserw acji pobierano próbki
glebowe i oznaczano stosunek С : N (nie ulegał on w ielkim zmianom),
k tóry przedstaw ia się następująco: I — 46,2, II — 40,9, III — 38,8, Ilia —
19,6, V — 19,9, VI — 17,7.
O bserw acje w ykazały, że rozkład błonnika w poziom ach A± m a dość
energiczny przebieg we w szystkich typach lasu z w yjątkiem boru sosno­
wego. gdzie rozkład jest powolniejszy. N atom iast poniżej poziom u Ai
rozkład jest intensyw niejszy w lasach na lepszych siedliskach, w bo­
rach zaś znacznie pow olniejszy (z w yjątkiem grondu wysokiego, gdzie
rozkład przebiega wolniej).
Średni stosunek С : N w szystkich poziomów Ai na siedliskach lasow ych jest niższy od 20 : 1 , natom iast na siedliskach borow ych dw ukrot­
nie wyższy.
R easum ując należy stw ierdzić, że zachodzi ścisła zależność m iędzy
stosunkam i С : N a intensyw nością rozkładu błonnika. Na siedliskach bo­
rowych, gdzie rozkład błonnika był powolniejszy, tam i stosunek С : N
był wyższy. O dw rotnie na siedliskach lasowych, gdzie rozkład błonnika
był szybszy, tam stosunek С : N był niższy.