pietruska - Dentonet

Transkrypt

5(57)/15
prof. dr hab. n. med.
MISTRZOWIE STOMATOLOGII
MAŁGORZATA DOROTA
PIETRUSKA
Drodzy Państwo,
Bestom DENTOnet.pl Sp. z o.o.
ul. Wigury 15a, 90-302 Łódź
tel.: (42) 637 02 77, fax: (42) 676 28 27
www.edentico.pl, [email protected]
Obyś żył w ciekawych czasach –
życzenie zawarte w tym chińskim
powiedzeniu przynajmniej do pewnego stopniu spełnia się na naszych
Redaktor naczelny Editor-in-Chief
dr n. med. Tomasz Maria Kercz
oczach.
Jego przejawem jest choćby zjawi-
[email protected]
sko, przez poniektórych z ogromną
przesadą porównywane do Wędrówki
Redaktor prowadzący Executive Editor
mgr Tomasz Hankiewicz
Ludów sprzed piętnastu stuleci.
[email protected]
Redaktorzy tematyczni Feature Editors
Prawdą jest jednak, że współczesne ludy, których owa wędrówka miałaby dotyczyć, w większości przypadków nie
dr hab n. med. Jan Pietruski (protetyka),
dr n. med. Aneta Grochowina (radiologia),
dr n. med. Paweł Niewada (periodontologia),
dr n. med. Aleksander Przygoński (chirurgia),
przemieszczają się zbyt daleko, ale zadowalają skromnym kątem w sąsiednich pań-
Redaktor graficzny, fotoedytor, DTP
Graphic designer, photo editor, DTP
mgr Krzysztof Dybalski
wojną. To na Starym Kontynencie, w tym w Polsce, padają podszyte czarnowidztwem
[email protected]
DTP DTP
Ewelina Kowalczyk
Redaktor statystyczny Statistical editor
mgr Piotr Łukaszewicz
Redaktorzy językowi Language editors
stwach, gdzie znajdują to, co najcenniejsze – względne poczucie bezpieczeństwa,
bez obawy, czy przeżyje się kolejny dzień... Wielki lament dobiega jednak nie z Libanu, Jordanii czy Turcji, ale z Europy, dokąd dociera ułamek ludzi uciekających przed
ostrzeżenia przed zalaniem kraju przez ...kilka czy kilkanaście tysięcy Syryjczyków.
Realnym problemem nie jest jednak to, czy znajdzie się dla nich miejsce, a nawet
praca, ale raczej to, czy ludzie ci będą potrafili dostosować się do naszej kultury
i obyczajowości.
Wspomniane na początku chińskie przysłowie można również odnieść do nerwowego finiszu kampanii wyborczej, choć słowa te przeczytają Państwo już po 25 paź-
język polski - mgr Agnieszka Goszczyńska
język angielski - Jonathan E. Lilly
dziernika, gdy wszystko będzie jasne... Wiele wskazuje na to, że przy okazji następne-
Korekta Editor’s revision
Tomasz Hankiewicz
pełnej spin doktorów, pozbawianej kolejnych autorytetów, bardziej nieufnej wobec
Marketing i reklama Marketing and advertisement
mgr Katarzyna Owczarek, [email protected]
tel.: (42) 637 02 77, 665 37 00 66
Radosław Grzeliński, [email protected]
tel.: 605 892 669
Prenumerata Subscription
[email protected]
Dział sprzedaży Sales department
tel.: (42) 676 28 25
numery archiwalne, tel.: 601 55 78 79
go numeru „e-Dentico” spotkamy się w innej rzeczywistości – mniej przewidywalnej,
wszystkiego, co obce. A przecież w naszej profesji potrzebujemy kontaktować się ze
światem, wymieniać się dokonaniami, ideami i technologiami. Potrzebujemy także
autorytetów, mistrzów, których moglibyśmy naśladować i od których moglibyśmy
się uczyć.
À propos autorytetów – w najnowszym wydaniu „e-Dentico” znajdą Państwo między innymi prace Osoby, którą bez cienia przesady mogę nazwać Mistrzem, którą
niezwykle cenię i szanuję za wielki profesjonalizm, kompetencje zawodowe i bezkompromisową rzetelność – Pani Profesor Małgorzaty Doroty Pietruskiej. Wszystkim
studentom i lekarzom, którzy mają sposobność uczyć się od Pani Profesor, można
tylko pozazdrościć...
INTERN
AT I O NA L
Journal
M a ster Lis
t
Pismo indeksowane
w Index Copernicus: 63,63 pkt.
Punktacja MNiSW: 5 pkt.
Nakład 6500 egz.
Wersja pierwotna – drukowana
Pożytecznej lektury,
Wszystkie wymienione produkty i nazwy są używane wyłącznie w celach identyfikacyjnych i mogą
być zastrzeżonymi znakami towarowymi odpowiednich właścicieli. Redakcja nie zwraca materiałów
niezamówionych oraz zastrzega sobie prawo do adjustacji, doboru tytułów i skracania nadsyłanych
materiałów. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść reklam.
2
Dwumiesięcznik Stomatologa Praktyka Polish & English Journal for Dentists
26 LECZENIE UOGÓLNIONEGO AGRESYWNEGO
ZAPALENIA PRZYZĘBIA – OPIS PRZYPADKU
TREATMENT OF GENERALIZED AGGRESSIVE
PERIODONTITIS – CASE REPORT
dr n. med. Ewa Dolińska, Anna Poteralska,
Dorota Haraś, Karolina Borzym, Anna
Wróblewska, dr hab. n. med. Jan K. Pietruski,
prof. dr hab. n. med. Małgorzata D. Pietruska
38 TERAPIA FOTODYNAMICZNA W LECZENIU
LISZAJA PŁASKIEGO JAMY USTNEJ
– OPIS PRZYPADKÓW
PHOTODYNAMIC THERAPY IN THE TREATMENT OF
ORAL LICHEN PLANUS – CASE REPORT
dr n. med. Magdalena Sulewska,
lek. dent. Marta Wróblewska,
dr n. med. Ewa Duraj, dr n. med. Stefan Sobaniec,
PRAKTYKA
52
MAŁGORZATA DOROTA
PIETRUSKA
NOWOTWORY XXI WIEKU – OBRAZ KLINICZNY
CHORYCH Z NOWOTWORAMI GŁOWY I SZYI,
LECZONYCH W KLINICE CHIRURGII CZASZKOWOSZCZĘKOWO-TWARZOWEJ UNIWERSYTETU
MEDYCZNEGO W ŁODZI W LATACH 2010–2013
dr n. med. Bogna Zielińska-Kaźmierska,
lek. dent. Eliza Kołek, lek. dent. Agnieszka Kozioł,
lek. dent. Mateusz Radwański
ZINTEGROWANE POSTĘPOWANIE
8
WIELOSPECJALISTYCZNE W LECZENIU
DEFORMACJI BEZZĘBNEGO WYROSTKA
– OPIS DWÓCH PRZYPADKÓW
INTEGRATED MULTIDISCIPLINARY TREATMENT
OF EDENTULOUS RIDGE DEFORMITIES – REPORT
OF TWO CASES
prof. dr hab. n. med. Małgorzata D. Pietruska,
dr hab. n. med. Jan K. Pietruski,
dr n. med. Anna Bernaczyk
6
58
CHOROBA OKLUZYJNA W NAWIĄZANIU DO
FILOZOFII OKLUZYJNEJ DAWSONA
OCCLUSAL DISEASE WITH REFERENCE TO DAWSON’S
PHILOSOPHY OF FUNCTIONAL OCCLUSION
lek. dent. Joanna Białas,
dr n. med. Katarzyna Tomikowska
SPIS TREŚCI
70 NADZIĄŚLAKI – CHARAKTERYSTYKA KLINICZNA
ORAZ OCENA EPIDEMIOLOGICZNA
NA PODSTAWIE MATERIAŁU ZAKŁADU CHIRURGII
STOMATOLOGICZNEJ WARSZAWSKIEGO
UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO
POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU ZŁOŻONEGO
URAZU ZĘBÓW SIECZNYCH SZCZĘKI
– OPIS PRZYPADKU
100
THERAPEUTIC PROCEDURE IN CASE OF A COMPLEX
TRAUMA OF MAXILLARY INCISORS – CASE REPORT
EPULIDES – CLINICAL CHARACTERISTICS AND
EPIDEMIOLOGICAL ASSESSMENT BASED ON MATERIAL
OF THE DEPARTMENT OF ORAL SURGERY, MEDICAL
UNIVERSITY OF WARSAW
lek. dent. Lidia Gefrerer,
dr n. med. Wojciech Popowski,
prof. dr hab. n. med. Andrzej Wojtowicz
78
LECZENIE ZACHOWAWCZE ROZLEGŁEJ
ZĘBOPOCHODNEJ ZMIANY
OKOŁOWIERZCHOŁKOWEJ – OPIS PRZYPADKU
CONSERVATIVE TREATMENT OF EXTENSIVE PERIAPICAL
LESION OF ODONTOGENIC ORIGIN – CASE REPORT
lek. dent. Marta Kaźmierczyk-Winciorek,
dr n. med. Aleksandra Hilt
84 ROLA SAMOBADANIA JAMY USTNEJ I OCENY
CZYNNIKÓW RYZYKA JAKO ELEMENT
STOMATOLOGICZNEJ PROFILAKTYKI
ONKOLOGICZNEJ
lek. dent. Małgorzata Janowska-Bugaj,
dr hab. n. med. Sebastian Kłosek
prof. dr hab. n. med. Katarzyna Emerich,
lek. dent. Magdalena Anna Czyżnikiewicz
EDUKACJA
110
Ogólnopolski Program Edukacyjny
Repetitio est… 5/15
Szkoleniowo-wystawiennicze imprezy
stomatologiczne na świecie
Znalezione w DENTOnet.pl
116
118
PERYSKOP
120 Ocena umiejętności„miękkich” lekarza
podczas rozmowy z pacjentem po badaniu
– na podstawie przeprowadzonych w całej
Polsce 200 badań „Tajemniczy Pacjent
w Przychodni”
Mariusz Oboda
124 DENTYSTA JAKO MARKETER GABINETU
STOMATOLOGICZNEGO
dr n. ekon. Agnieszka Bukowska-Piestrzyńska
PORADNIA
132 Polecane produkty
92 METODY BADANIA PARAMETRÓW WYTRZYMAŁOŚCI
MECHANICZNYCH MATERIAŁÓW
KOMPOZYTOWYCH
lek. dent. Magdalena Podlewska,
mgr inż. Joanna Nowak,
lek. dent. Konrad Półtorak,
dr hab. n. med. Jerzy Sokołowski, prof. nadzw.,
dr hab. n. med. Monika Łukomska-Szymańska
PO GODZINACH
134 Z Kącika Archiwisty. Tragizm Horacego
Wellsa
Marcin Otto
138 Krzyżówka z hasłem
e-Dentico nr 5 (57) / 2015
7
ZINTEGROWANE POSTĘPOWANIE
WIELOSPECJALISTYCZNE W LECZENIU
DEFORMACJI BEZZĘBNEGO WYROSTKA
– OPIS DWÓCH PRZYPADKÓW
praca recenzowana
Streszczenie: Ubytki bezzębnego wyrostka stanowią poważny problem
terapeutyczny, którego rozwiązanie niejednokrotnie wymaga wdrożenia zintegrowanego leczenia wielodyscyplinarnego. W niniejszej pracy, w oparciu
o dwa przypadki kliniczne, zaprezentowano sekwencję procedur chirurgicznych i ortodontycznych, dzięki którym uzyskano taką korektę konturu tkanek
miękkich, która pozwoliła na wykonanie uzupełnień protetycznych imitujących
naturalne uzębienie. Szczególną uwagę zwrócono na przedstawienie możliwości
wykorzystania wolnego przeszczepu tkanek miękkich onlay–interpositional do
augmentacji rozległych deformacji bezzębnego wyrostka oraz ekstruzji ortodontycznej do korekty uszkodzeń tkanek miękkich na zębach ograniczających braki
międzyzębowe.
Słowa kluczowe: ubytki bezzębnego wyrostka, przeszczep
onlay–interpositional, ekstruzja ortodontyczna
Abstract: Edentulous ridge defects are a serious therapeutic problem. Integrated multidisciplinary treatment is often required to solve them.
This paper – based on two clinical cases – describes the sequence of surgical and orthodontic
procedures, owing to which it was possible to
correct soft tissue contour and make prosthetic
restorations imitating natural dentition. Particular
attention was paid to the presentation of a possible use of a free onlay–interpositional soft tissue
graft for augmentation of extensive deformities
of an edentulous ridge and for orthodontic extrusion aimed to correct soft tissue damage on teeth
neighbouring the edentulous regions.
Key words: edentulous ridge defects, onlay–
interpositional graft, orthodontic forced
extrusion
prof. dr hab. n. med. MAŁGORZATA D. PIETRUSKA1, 2
dr hab. n. med. Jan K. Pietruski2, dr n. med. Anna Bernaczyk2
Zakład Chorób Przyzębia i Błony Śluzowej Jamy Ustnej,
Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
Kierownik: prof. dr hab. n. med. Małgorzata D. Pietruska
2
Małgorzata i Jan Pietruscy. Praktyka Stomatologiczna w Białymstoku
1
Adres korespondencyjny, mailing address:
Zakład Chorób Przyzębia i Błony Śluzowej Jamy Ustnej UM
ul. Waszyngtona 13, 15-269 Białystok, tel.: (85) 748 59 05
e-mail: [email protected]
8
PRZYPADEK 1
CASE 1
1a
1b
Ryc. 1 a–b. Rozległy złożony ubytek
wyrostka zębodołowego po utracie zęba
12 oraz implantu 11.
Fig. 1 a–d. Extensive, complex alveolar process defect after losing tooth 12 and
implant 11.
1c
1d
e-Dentico nr 5 (57) / 2015
11
2a
Ryc. 2 a–d. Pierwszy zabieg chirurgiczny.
Przeszczep onlay–interpositional wykonany w celu rekonstrukcji centralnej
części ubytku. Aby uzyskać możliwie
największe wypełnienie szczelinowatej
deformacji tkanek, przeszczep pobrano
z miejsca na podniebieniu o najgrubszym
dziąśle. Przeszczep precyzyjnie ustabilizowano szwami, aby zapewnić szybką jego
rewaskularyzację i gojenie z minimalnym
skurczem.
2b
Fig. 2 a–d. First surgical procedure. Onlay–
interpositional graft performed to reconstruct
the central part of the defect. In order to
achieve the best possible filling of the slitshaped tissue deformity, the graft was collected from the palate with the thickest gingiva.
The graft was precisely stabilised with stitches
to ensure its fast revascularisation and healing
with minimum contraction.
2c
2d
8
Małgorzata D. Pietruska, Jan K. Pietruski, Anna Bernaczyk
przeszczep onlay–interpositional, zastosowanie którego daje kilka znaczących korzyści. Po pierwsze, przeszczep ten posiada
znaczną objętość, szczególnie w wymiarze
pionowym. Dzięki obecności tkanki łącznej, którą umieszcza się śródwarstwowo
w tkankach miejsca biorczego, dochodzi do
szybszej rewaskularyzacji przeszczepu, co
ma szczególne znaczenie dla części nabłonkowo-łącznotkankowej, a więc części onlay.
Śródwarstwowe pozycjonowanie części
łącznotkankowej wpływa na łatwe gojenie
ze stosunkowo niewielkim skurczem, co
z kolei pozwala na znaczącą odbudowę
utraconych tkanek. Ponadto przeniesienie
informacji genetycznej w tkance łącznej
oraz pasma skeratynizowanego nabłonka
sprawia, że jakość zrekonstruowanych
tkanek w ubytku jest wyjątkowo dobra.
Oznacza to, że powstaje dziąsło fibrotyczne
z szerokim obszarem skeratynizowanym.
Godna podkreślenia jest również informacja,
że przeszczepy te dają bardzo dobre efekty
w obserwacjach długoterminowych. W ciągu wielu lat od zabiegu chirurgicznego nie
są zauważalne znaczące zmiany konturu
dziąsła, a więc nie dochodzi do powstawania szczeliny pomiędzy dziąsłem a przęsłem,
która byłaby przyczyną konieczności wymiany mostu.
Szczególnym problemem są przypadki,
gdy potencjał miejsca dawczego jest zbyt
mały, a więc uzyskanie przeszczepu o pożądanej wielkości nie jest możliwe. Pewne
możliwości w rozwiązaniu tej sytuacji daje
zastosowanie biomateriałów – allogennej
bezkomórkowej matrycy skórnej i ksenogennych matryc kolagenowych. Metody
z użyciem biomateriałów nie należą jednak
do standardowych procedur. Uzyskiwane
wyniki są nieprzewidywalne, brak też jest
długoterminowych danych oceniających
stabilność tkanek miękkich po tego typu
zabiegach.
Metody protetycznej korekty deformacji
wyrostka są bardziej wygodne z punktu widzenia pacjenta, ale za to bardziej
wymagające w aspekcie umiejętności
technika. Wybór takiego postępowania
nie zawsze jest też możliwy ze względów
anatomicznych. Ograniczeniem jest przede
wszystkim wysoka pozycja wargi w uśmiechu i ekspozycja miejsca kontaktu przęsła
z dziąsłem. Nawet jeżeli podjęta zostanie
decyzja o protetycznej odbudowie deformacji wyrostka, nie należy zapominać
o możliwości oczyszczania przestrzeni pod
przęsłem. Głębokie i szczelinowate ubytki
tkanek, szczelnie przykryte przęsłem, są
niedostępne podczas standardowych domowych zabiegów higienizacyjnych. Stają
się więc źródłem dyskomfortu, w związku
z czym wymagają użycia dodatkowych,
bardziej czasochłonnych technik oczyszczania. W takich przypadkach wykonanie
mostu powinno być również poprzedzone
przygotowaniem chirurgicznym, którego
intencją nie jest jednak rekonstrukcja tkanek,
ale ich przemodelowanie w taki sposób, aby
ułatwić oczyszczanie w rejonach, które będą
kontaktować z przęsłem. O ile w obrębie
bezzębnego wyrostka można posługiwać
się protetyczną rekonstrukcją ubytku, to
w przypadku deformacji dziąsła brzeżnego
i brodawek, takie możliwości nie istnieją.
Niezbędne jest więc poszerzenie spektrum
terapeutycznego o działania z zakresu
ortodoncji, dzięki którym można zmieniać
położenie dziąsła. Ortodoncja staje się więc
biologicznym narzędziem pozwalającym na
rzeczywistą rekonstrukcję tkanek kontaktujących z naturalnym uzębieniem. Stwarza
to nie tylko możliwości poprawy estetyki,
ale też prawidłowego wykonania uzupeł-
MASTERS OF DENTISTRY lack of a possibility to obtain a graft of a suitable
size. Therefore, an onlay–interpositional graft
seems to be the best option, the application of
which guarantees several significant advantages.
First of all, this graft has a substantial volume,
particularly in the vertical dimension. Owing
to the presence of a connective tissue, placed
interlayer in the tissues of the recipient site, faster
revascularisation of the graft takes place, which is
of significance for the epithelium and connective
tissue part, hence the onlay part. Interlayer
positioning of the connective tissue part affects
easier healing with a relatively insignificant
contraction, which – in turn – allows significant
reconstruction of lost tissues.
Moreover, due to a transfer of genetic message
in a connective tissue and a layer of keratinised
epithelium, the quality of reconstructed tissues
in a defect is exceptionally good. This means
that a fibrotic gingiva is created with a wide
keratinised area. It is also worth mentioning
that such grafts provide very good effects in
long-term observations. Significant changes of
gingival contours have not been noticed after
many years of the surgical procedure. Therefore,
the formation of a gap between a gum and
pontic does not take place, which could lead to
a necessity of bridge replacement.
Cases where the potential of the donor site is too
small and obtaining a graft of the required size
is not possible constitute a specific problem. The
use of biomaterials, for example an allogeneic
acellular dermal matrix and xenogeneic collagen
matrix, provides several possibilities of solving
this situation. The methods based on the
application of biomaterials are not, however,
considered standard procedures. The achieved
effects are not predictable; additionally, there are
no long-term data on the stability of soft tissues
after procedures of such type.
The methods of prosthetic correction of alveolar
process deformities are convenient from the
patient’s perspective, but are more challenging
when we take a technician’s skills into account.
Choosing this procedure is not always possible
for anatomical reasons.
Limitations include mainly high lip position in
a smile and exposition of the area of contact
between a pontic and gum. Even if a decision
about prosthetic reconstruction of an alveolar
process deformity is taken, it is also important
to remember about a possibility of cleaning
Część przeszczepu pokrytego nabłonkiem umocowano
na szczycie wyrostka, zaś część łącznotkankową
w kopercie wypreparowanej po przedsionkowej stronie
wyrostka.
The part of the graft covered by epithelium was fixed on
the top of the crest, while the connective tissue part – in an
envelope prepared on the vestibular side of the process.
e-Dentico nr 5 (57) / 2015
23
8f
8g
9a
9b
Ryc. 8 f, g. Jednocześnie wykonano korektę
bezzębnej okolicy. W rzucie 11 usunięto
powierzchowną warstwę dziąsła w celu stworzenia miejsca na owalne przęsło mostu.
Zabieg ten posłużył do uzyskania bardziej
naturalnego wyglądu miejsca kontaktu
przęsła mostu z dziąsłem.
Fig. 8 f, g. Correction of the edentulous area was
performed concurrently. A superficial layer of gingiva was removed in projection 11 to make a space
for an ovate bridge pontic. This procedure served
to achieve more natural appearance of the place of
contact between the bridge pontic and the gingiva.
Ryc. 9 a, b. Docelowy most na filarach12
i 21, który pacjentka użytkuje od 5 lat.
Fig. 9 a, b. Final bridge on abutments 12 and
21, utilised by the patient for 5 years.
LECZENIE UOGÓLNIONEGO
AGRESYWNEGO ZAPALENIA PRZYZĘBIA
– OPIS PRZYPADKU
praca recenzowana
Streszczenie: Agresywne zapalenia przyzębia (AP) to grupa gwałtownie
postępujących postaci zapalenia przyzębia, diagnozowana u osób ogólnie
zdrowych. Choroby te charakteryzują się dynamiczną utratą przyczepu i kości
wyrostka zębodołowego oraz częstym występowaniem rodzinnym. Pacjenci
chorujący na AP nie stanowią jednolitej grupy, różnie też odpowiadają na leczenie periodontologiczne. Leczenie agresywnych postaci zapaleń przyzębia
jest trudne i wymaga ścisłej współpracy pacjenta z lekarzem. Efekt leczenia jest
często nieprzewidywalny i zależy od stopnia zaawansowania choroby, wczesnego rozpoznania oraz subordynacji pacjenta.
W pracy opisano przypadek leczenia uogólnionego agresywnego zapalenia
przyzębia w obserwacji długoterminowej.
Słowa kluczowe: agresywne zapalenie przyzębia, leczenie
Abstract: Aggressive periodontitis (AP) consists
of a group of rapidly progressing forms of periodontal disease that occurs in generally healthy
individuals. Aggressive periodontitis is characterized by dynamic attachment loss, rapid destruction of alveolar bone and familiar aggregation.
Patients with AP do not form single diagnostic
entity, response to periodontal treatment is also
different interindividually. Treatment of aggressive forms of periodontitis is often unpredictable
and depends on the degree of advancement of
the disease, early diagnosis and patients compliance. This paper presents a case report of generalized aggressive periodontitis treatment in long
term observation.
Key words: generalized aggressive periodontitis,
treatment
dr n. med. Ewa Dolińska1, Anna Poteralska2, Dorota Haraś2, Karolina
Borzym2, Anna Wróblewska2, dr hab. n. med. Jan K. Pietruski,
prof. dr hab. n. med. MAŁGORZATA D. PIETRUSKA1, 3
Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku
2
Periodontologiczno-Implantologiczne Koło Naukowe przy Zakładzie
Chorób Przyzębia i Błony Śluzowej Jamy Ustnej,
Opiekun: dr n. med. Ewa Dolińska
3
Małgorzata i Jan Pietruscy. Praktyka Stomatologiczna w Białymstoku
1
26
Ewa Dolińska, Anna Poteralska, Dorota Haraś, Karolina Borzym, Anna Wróblewska,
Jan K. Pietruski, Małgorzata D. Pietruska
A
gresywne zapalenia przyzębia (AP)
to grupa gwałtownie postępujących
postaci zapaleń przyzębia. W porównaniu
do przewlekłego zapalenia przyzębia
(CP) charakteryzują się dynamiczną utratą
przyczepu i kości wyrostka zębodołowego. Schorzenie to dotyczy osób, u których
nie są diagnozowane choroby ogólne
oraz cechuje się częstym występowaniem rodzinnym. Do drugoplanowych
cech AP, które są często, lecz nie zawsze
obserwowane, zalicza się obecność
złogów płytki nazębnej niewspółmierną
do destrukcji tkanek przyzębia, wzrost
ilości Aggregatibacter actinomycetemcomitans (w niektórych populacjach
Porphyromonas gingivalis), zaburzenia
funkcji fagocytów oraz wzrost stężenia
prostaglandyny E2 i interleukiny 1β [1, 2].
Zgodnie z klasyfikacją chorób przyzębia,
przyjętą w 1999 roku na Międzynarodowych Warsztatach Periodontologicznych,
agresywne zapalenie przyzębia może
występować w postaci zlokalizowanej
(LAP) lub uogólnionej (GAP) [1]. Objawy zaliczane do postaci zlokalizowanej
rozpoczynają się w okresie okołopokwitaniowym. LAP charakteryzuje się nasiloną odpowiedzią humoralną, a zmiany
chorobowe dotyczą nie więcej niż dwóch
zębów stałych, z wyjątkiem pierwszych
zębów siecznych i trzonowych. Uogólnione agresywne zapalenie przyzębia
występuje u osób poniżej 30 roku życia
lub starszych. Cechuje się słabą reakcją
immunologiczną na czynniki infekcyjne
oraz wyraźnymi epizodami destrukcji tkanek przyzębia. Znamiennym czynnikiem
dla tej postaci agresywnego zapalenia
jest również osteoliza kości w przestrzeniach międzyzębowych przy co najmniej
trzech zębach stałych (poza pierwszymi
zębami siecznymi i trzonowymi) [1, 2].
Agresywne zapalenia przyzębia dotyczą
głównie ludzi młodych. Jednak zgodnie
z wytycznymi klasyfikacji z 1999 roku,
wiek nie powinien stanowić kryterium
diagnostycznego, a agresywne zapalenie przyzębia może być diagnozowane
również u osób starszych [1]. Na potrzeby
postawienia diagnozy (przewlekłe/agresywne zapalenie przyzębia) wcześniej
przyjmowano wiek, w którym rozpoznano chorobę. Jednak obserwując już
obecną i na ogół dość dużą destrukcję
tkanek przyzębia, można przypuszczać,
że choroba rozpoczęła się kilka, a nawet
kilkanaście lat wcześniej. Zawsze więc
istnieje rozbieżność pomiędzy wiekiem,
w którym rozpoczęło się agresywne zapalenie przyzębia, a momentem pojawienia
się objawów klinicznych, czy też diagnozy.
Dlatego różnicowanie pomiędzy zlokalizowaną a uogólnioną formą schorzenia jest często klinicznie niemożliwe,
szczególnie w zaawansowanym stadium
choroby, gdy dołączają się inne patologiczne czynniki, a rozpoznanie stawiane
jest późno. Brak charakterystycznych
cech klinicznych dwóch form choroby,
zwłaszcza w miarę jej postępu, utrudnia
diagnostykę. Nie można też bezwzględnie opierać się na ocenie odpowiedzi
humoralnej (stężenie przeciwciał w osoczu) na czynniki infekcyjne, gdyż według
aktualnych danych naukowych, badanie
to jest nierozstrzygające. Ocena profilu
immunologicznego pacjenta w procesie
diagnostycznym może więc być mało
przydatna [3]. Trudności stwarza także
różnicowanie pomiędzy agresywnym
uogólnionym zapaleniem przyzębia
a ciężkim przewlekłym zapaleniem
przyzębia oraz zapaleniem przyzębia
klasyfikowanym przed 1999 rokiem jako
oporne na leczenie. W różnicowaniu
należy też wziąć pod uwagę zapalenie
przyzębia jako objaw chorób ogólnych,
w którego przebiegu dochodzi także do
zaawansowanej destrukcji tkanek [4].
W postawieniu prawidłowej diagnozy pomocny może być radiologiczny wzorzec
niszczenia kości. We wczesnym etapie
agresywnego zapalenia przyzębia są to
MASTERS OF DENTISTRY TREATMENT OF GENERALIZED
AGGRESSIVE PERIODONTITIS –
CASE REPORT
A
ggressive periodontitis (AP) consists of a group
of rapidly progressing forms of periodontal
disease. When compared to chronic periodontitis (CP),
aggressive periodontitis is characterised by dynamic
attachment loss and rapid destruction of alveolar
bone. The disease affects mainly people without
any systemic diseases diagnosed; one of its features
is familial occurrence. Secondary characteristics of
AP, which are encountered and observed often but
not always, include the presence of dental plaque
deposits amount which is not correlated with extensive
periodontal tissue destruction, an increase in the
count of Aggregatibacter actinomycetemcomitans
(Porphyromonas gingivalis in some populations),
violation of phagocytic cells function and an increase
of prostaglandin E2 and interleukin 1β concentration
[1, 2].
According to the periodontal disease classification,
introduced in 1999 during the International
Workshop in Periodontics, aggressive periodontitis
may develop as localized aggressive periodontitis
(LAP) or generalized aggressive periodontitis
(GAP) [1]. The symptoms associated with the localized
form begin in puberty. LAP is characterised by an
elevated humoral response, while pathological lesions
affect not more than two permanent teeth, except for
the first incisors and molars. Generalized aggressive
periodontitis affects individuals under the age of 30 or
older. It is characterised by a poor immune response to
infectious factors and episodes of periodontal tissue
destruction. Interproximal bone resorption in at least
three permanent teeth (except for the first incisors and
molars) is a distinctive factor of this form of aggressive
periodontitis [1, 2].
Aggressive periodontitis affects mainly young
people. However, in accordance with the 1999
classification, age should not be considered
a diagnostic criterion, as aggressive periodontitis may
be diagnosed also in older patients [1]. For the sake
of diagnostics (chronic/aggressive periodontitis), the
age when the disease was diagnosed was taken into
account. However, by observing the already present
and generally fairly extensive periodontal tissue
destruction, one may suspect that the disease had
its onset a few or even a dozen or so years earlier.
Therefore, there is always a discrepancy between the
age of aggressive periodontitis onset and the moment
of the clinical symptoms appearance or diagnosis.
For that reason, differentiation between the localized
and generalized form of the disease is often clinically
impossible, particularly in an advanced stage of the
disease when other pathological factors begin to have
Zobacz więcej
w multimedialnej
wersji e-Dentico
e-Dentico nr 5 (57) / 2015
27
1a
1b
Ryc. 1 a, b. Pacjent, lat 22, z uogólnionym
agresywnym zapaleniem przyzębia. Niewspółmiernie duże uszkodzenie przyzębia
w stosunku do stanu higieny. Patologiczna
migracja zębów jako skutek utraty podstawy kostnej.
Fig. 1 a, b. Male patient, aged 22, with generalized aggressive periodontitis. Disproportionately extensive periodontium damage in
relation to hygiene condition. Pathological
migration of teeth as a result of bone
support loss.
Ryc. 2. Zabieg chirurgiczny w okolicy 23–27.
Po podniesieniu płata i oczyszczeniu pola
zabiegowego widoczne niepodtrzymujące,
zbliżone do dwuściennych ubytki kostne.
3
Fig. 2. Surgical procedure in the regio of teeth
23–27. After flap elevation and cleaning of the surgical area, non-containing with tendency to two-wall
bone defects are visible.
2
3
Ryc. 3. Stan po zakończeniu aktywnego
leczenia periodontologicznego – braki
zębowe, eliminacja objawów zapalenia.
Fig. 3. Condition after the end of active
periodontal treatment – missing teeth,
inflammation symptoms elimination.
e-Dentico nr 5 (57) / 2015
31
7
5a
8
5b
5c
9a
Ryc. 5 a–c. Stan 9 lat po leczeniu.
Z powodu próchnicy i pęknięcia korzeni doszło do utraty elementów retencyjnych na 13, 23 oraz 34. Korzenie
tych zębów zostały zakwalifikowane do
usunięcia.
Fig. 5 a–c. Nine years after treatment. Due to
caries and root fracture, retention elements in
position 13, 23 and 34 were lost. The roots of
these teeth were qualified for extraction.
9b
e-Dentico nr 5 (57) / 2015
33
TERAPIA FOTODYNAMICZNA W LECZENIU
LISZAJA PŁASKIEGO JAMY USTNEJ
– OPIS PRZYPADKÓW
praca recenzowana
Streszczenie: Liszaj płaski jest przewlekłą chorobą skórno-śluzówkową
o nieokreślonej etiologii. W etiopatogenezie podkreśla się udział czynników
genetycznych, immunologicznych, infekcyjnych oraz toksycznych. Częstość
występowania w populacji waha się od 0,5 do 2,2%. Chorują głównie kobiety
w piątej i szóstej dekadzie życia. Brak możliwości ustalenia jednoznacznych przyczyn prowadzących do rozwoju zmian sprawia, że leczenie jest przeważnie objawowe, a więc mało skuteczne. Dlatego też poszukuje się nowych, bardziej skutecznych i jednocześnie możliwie nieinwazyjnych metod leczenia tego schorzenia.
W pracy przedstawiono cztery przypadki pacjentów z postacią siateczkową
i nadżerkową liszaja płaskiego błony śluzowej jamy ustnej leczonych metodą
fotodynamiczną. Efekty przeprowadzonej terapii oceniano klinicznie w czasie
12-miesięcznej obserwacji.
Słowa kluczowe: liszaj płaski jamy ustnej, terapia fotodynamiczna
Abstract: Lichen planus is a chronic disease of
the skin and mucosa of unknown aetiology. The
participation of genetic, immunologic, infectious
and toxic factors is underlined in its aetiopathogenesis. The prevalence rate in the population
oscillates from 0.5 to 2.2%. The disease affects
mainly women in their fifth and sixth decade of
life. Lack of ability to determine the clear causes
leading to the development of lesions makes
treatment of this disease mainly symptomatic,
hence little effective. Therefore, new, more effective and as non-invasive as possible methods of
treating this disorder are being sought.
The article presents four cases of patients suffering from the reticular and erosive form of oral
lichen planus treated with the use of the photodynamic method. The effects of the therapy were
evaluated clinically during 12 months of observations.
Key words: oral lichen planus,
photodynamic therapy
dr n. med. Magdalena Sulewska, lek. dent. Marta Wróblewska,
dr n. med. Ewa Duraj, dr n. med. Stefan Sobaniec,
prof. dr hab. n. med. MAŁGORZATA D. PIETRUSKA
Adres korespondencyjny, mailing address:
Zakład Chorób Przyzębia i Błony Śluzowej Jamy Ustnej UM
ul. Waszyngtona 13, 15-269 Białystok, tel.: (85) 748 59 05
38
PRZYPADEK 2
CASE 2
Ryc. 3 a. Pacjentka, lat 40, stan przed PDT.
OLP prawego policzka, postać siateczkowa. Zmiana wielkości 30 mm/9 mm, pole
powierzchni 2,7 cm2.
3a
Fig. 3 a. Female patient, aged 40, before PDT.
OLP on the right cheek, reticular form. Size of
the lesion – 30 mm/9 mm, surface area
– 2.7 cm2.
Ryc. 3 b. Stan po PDT – częściowa remisja
zmiany na prawym policzku. Pozostała
zmiana wielkości 20 mm/7 mm, pole
Fig. 3 b. After PDT – partial remission of the
lesion on the right cheek. Size of the remaining lesion – 20 mm/7 mm, surface area
– 1.4 cm2.
3b
Ryc. 4 a. OLP lewego policzka, postać
siateczkowa. Zmiana wielkości 16 mm/
6 mm; pole powierzchni 0,96 cm2.
Fig. 4 a. OLP on the left cheek, reticular form.
Size of the lesion – 16 mm/6 mm, surface area
– 0.96 cm2.
4a
4b
8
Ryc. 4 b. Stan po PDT – częściowa remisja zmiany na lewym policzku. Pozostała
zmiana wielkości 12 mm/6 mm, pole
Fig. 4 b. After PDT – partial remission of the
lesion on the left cheek. Size of the remaining
lesion – 12 mm/6 mm, surface area – 0.72 cm2.
Prof. dr hab. n. med.
MAŁGORZATA DOROTA PIETRUSKA
W 1992 roku ukończyła studia na Oddziale Stomatologii Wydziału Lekarskiego Akademii Medycznej w Białymstoku. Od 1993 do
2004 roku pracowała w Zakładzie Stomatologii Zachowawczej i Periodontologii Akademii Medycznej w Białymstoku na stanowisku
adiunkta. W roku 1998 zdobyła specjalizację II stopnia z periodontologii, w 1996 roku obroniła pracę doktorską, zaś w roku 2005
rozprawę habilitacyjną. Tytuł profesora otrzymała w 2013 roku. Jest pierwszym Kierownikiem Zakładu Chorób Przyzębia i Błony
Śluzowej Jamy Ustnej Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku, który współorganizowała w 2005 roku.
Po ukończeniu studiów wiedzę zdobywała na licznych stażach i szkoleniach w Polsce, Europie i USA. Jest autorką ponad 150
publikacji naukowych i doniesień zjazdowych, za które była dziewięciokrotnie nagradzana przez Rektora Akademii Medycznej
w Białymstoku i Polskie Towarzystwo Stomatologiczne. Jest współautorką monografii „Periodontologiczno-implantologiczna
chirurgia plastyczna”, za którą autorzy otrzymali nagrodę dydaktyczną Ministra Zdrowia oraz współautorką książek „Atlas prac
protetycznych do pracy z pacjentem” oraz „Leczenie zespołowe w implantologii. Ciągła wędrówka w poszukiwaniu spełnienia”.
Trzykrotnie była nagradzana prestiżową nagrodą Tytani Implantologii.
Od lat prowadzi kursy i wykłady w Polsce oraz za granicą, a od 2010 roku jest międzynarodowym wykładowcą European Federation
of Periodontology. Wchodzi w skład zespołów redakcyjnych następujących czasopism: BMC Oral Health, e-Dentico, Magazyn
Stomatologiczny, Stomatologia Estetyczna. Brała udział w wieloośrodkowych międzynarodowych projektach
badawczych z zakresu periodontologii i implantologii. Od ponad 10 lat ściśle współpracuje
z Zakładem Periodontologii Uniwersytetu Medycznego w Bernie. Najistotniejsze
publikacje dotyczą badań z zakresu regeneracji tkanek przyzębia
u pacjentów z zapaleniami przyzębia oraz wykorzystania terapii
fotodynamicznej w stomatologii.
50
PRAKTYKA
NOWOTWORY XXI WIEKU – OBRAZ KLINICZNY CHORYCH
Z NOWOTWORAMI GŁOWY I SZYI, LECZONYCH W KLINICE
CHIRURGII CZASZKOWO-SZCZĘKOWO-TWARZOWEJ UNIWERSYTETU
MEDYCZNEGO W ŁODZI W LATACH 2010–2013
CANCERS OF THE 21ST CENTURY – A CLINICAL PICTURE OF PATIENTS WITH HEAD AND NECK NEOPLASMS TREATED AT
THE DEPARTMENT OF CRANIOMAXILLOFACIAL SURGERY OF THE MEDICAL UNIVERSITY OF ŁÓDŹ IN THE YEARS 2010–2013
praca recenzowana
Streszczenie: Cel: Celem pracy jest analiza chorych leczonych z powodu nowotworów głowy i szyi w Klinice Chirurgii Czaszkowo-Szczękowo-Twarzowej UM w Łodzi
w latach 2010–2013 oraz zwrócenie szczególnej uwagi na profilaktykę i prewencję
nowotworów tego obszaru.
Materiał i metody: Analizie poddano 142 historie medyczne pacjentów hospitalizowanych w Klinice w latach 2010–2013. Pod uwagę wzięto płeć, wiek, pierwotną
lokalizację, kliniczne zaawansowanie i występowanie czynników ryzyka. W pracy
uwzględniono też średni czas zgłoszenia się pacjentów do szpitala od momentu
zaobserwowania pierwszych objawów.
Wyniki: Odnotowano częstsze występowanie nowotworów głowy i szyi u mężczyzn (1,5 : 1). Średni wiek zgłaszających się chorych wynosił 60,4 ± 11,7 lat
w grupie mężczyzn oraz 65,4 ± 13 lat w grupie kobiet. W większości przypadków (88) chorzy zgłaszali się z T2 oraz T4 stopniem zaawansowania nowotworu.
Czynniki ryzyka obserwowano u 63 pacjentów. Średni czas od pojawienia się
pierwszych objawów do zgłoszenia się do szpitala wynosił 8,5 ± 10,8 miesiąca.
Wnioski: Uzyskane wyniki wskazują na wzrost zachorowań na nowotwory głowy
i szyi w latach 2010–2013. Mimo łatwego dostępu do badania jamy ustnej podczas
wizyt stomatologicznych i możliwości obserwacji pojawiających się zmian przez
samego pacjenta, kliniczne zaawansowanie nowotworów tej okolicy jest wysokie
(T2, T3, T4). Przeprowadzone przez autorów badania wskazują na odkładanie wizyty
u lekarza, mimo wystąpienia pierwszych niepokojonych objawów.
Słowa kluczowe: nowotwory głowy i szyi, epidemiologia, prewencja, profilaktyka
Abstract: Aim: The purpose of this paper is to
analyse cases of patients treated due to head
and neck cancers at the Department of Craniomaxillofacial Surgery in Łódź in the period
2010–2013 as well as pay special attention to prophylaxis and prevention of cancer in this region.
Material and methods: 142 medical histories of patients were analysed taking into consideration sex,
age, exact location, clinical stage of the disease and
predisposing factors. Moreover, the time difference between the onset of the first symptoms and
admission to hospital was measured. Results: Head
and neck cancers affected men more often than
women (1.5 : 1). The average age of the patients
admitted to hospital was 60.4 ± 11.7 for men and
65.4 ± 13 for women. In the majority of cases (88),
the patients reported to hospital with tumours of
T2 and T4 clinical stage. The head and neck cancer incidence risk factors were detected in 63 patients. The average time between noticing the first
symptoms and reporting to hospital was 8.5 ± 10.8
months. Conclusions: The obtained results indicate
an increasing tendency of head and neck cancer
incidence in the years 2010–2013. Despite an easy
access to oral cavity during a medical examination
as well as possibilities of mouth self-examination
by patients, the clinical advancement stage of the
tumours in this area is still high (T2, T3 and T4).
Own research studies indicate that patients postpone visiting a doctor even after noticing the first
symptoms.
Key words: head and neck cancers,
epidemiology, prevention, prophylaxis
dr n. med. Bogna Zielińska-Kaźmierska1, lek. dent. Eliza Kołek1,
lek. dent. Agnieszka Kozioł2, lek. dent. Mateusz Radwański3
Oddział Kliniczny Chirurgii Czaszkowo-Szczękowo-Twarzowej i Onkologicznej,
Uniwersytecki Szpital Kliniczny im. N. Barlickiego w Łodzi
Kierownik: prof. dr hab. n. med. Piotr Arkuszewski
2
Oddział Kliniczny Chirurgii Plastycznej, Rekonstrukcyjnej i Estetycznej,
Uniwersytecki Szpital Kliniczny im. N. Barlickiego w Łodzi
Kierownik: prof. dr hab. n. med. Bogusław Antoszewski
3
Zakład Endodoncji, Uniwersytet Medyczny w Łodzi
Kierownik: prof. dr hab. n. med. Halina Pawlicka
1
52
Adres korespondencyjny,
mailing address:
dr n. med. Bogna Zielińska-Kaźmierska
Oddział Kliniczny Chirurgii CzaszkowoSzczękowo-Twarzowej i Onkologicznej USK nr 1
ul. Kopcińskiego 22, 90-153 Łódź
tel.: (42) 677 67 88
PRAKTYKA
Choroba okluzyjna w nawiązaniu do filozofii okluzyjnej Dawsona
CHOROBA OKLUZYJNA
W NAWIĄZANIU DO
FILOZOFII OKLUZYJNEJ DAWSONA
praca recenzowana
Streszczenie: W pracy przedstawiono koncepcję choroby okluzyjnej ame-
Abstract: The article focuses on the concept of
rykańskiego dentysty, dr. Petera Dawsona, który wraz ze współpracownikami
stworzył schemat diagnozowania i leczenia pacjentów wymagających tzw.
terapii okluzyjnej.
Artykuł opisuje pojęcie relacji centralnej i metodę jej rejestracji według
dr. Petera Dawsona Poruszane zagadnienia są przydatne dla lekarzy zajmujących
się leczeniem protetycznym i ortodontycznym. Opisana metoda może ułatwić
przebieg leczenia, a tym samym zmniejszyć ryzyko niepowodzenia na etapie
planowania i terapii.
occlusal disease worked out by Peter Dawson,
an American dentist, who together with his coworkes created a diagnostic and therapeutic
scheme for occlusal patients. The article describes the concept of centric relation and the
Dawson's method of CR registration. The issues
presented herein are very useful for dental practitioners who specialise in prosthetic and orthodontic treatment. The method described helps
to facilitate the procedure, hence reduce the risk
of failure at the stage of planning and treatment.
Słowa kluczowe: choroba okluzyjna, relacja centralna (CR), maksymalne
zaguzkowanie, rękoczyn Dawsona
Key words: occlusal disease, centric relation (CR),
lek. dent. Joanna Białas,
dr n. med. Katarzyna Tomikowska
maximum intercuspation (MIP), Dawson's
bimanual manipulation
Adres korespondencyjny
mailing address:
lek. dent. Joanna Białas
Zakład Protetyki Stomatologicznej, Katedra Stomatologii
Ogólnej, Uniwersytet Medyczny w Łodzi
Kierownik: dr hab. n. med. Beata Dejak, prof. nadzw.
58
Zakład Protetyki Stomatologicznej UM
ul. Pomorska 251, 92-216 Łódź,
tel.: (42) 675 74 50
PRAKTYKA
Choroba okluzyjna w nawiązaniu do filozofii okluzyjnej Dawsona
7
8
9
Ryc. 7. Trójkątny kształt dołka stawowego
z wierzchołkiem skierowanym przyśrodkowo.
Ryc. 8. Ułożenie rąk w rękoczynie Dawsona.
Ryc. 9. Ułożenie rąk w rękoczynie Dawsona.
Fig. 7. Triangular shape of the articular fossa
with the apex aimedmedially.
Fig. 8. Arrangement of hands in Dawson's bimanual manipulation.
Fig. 9. Arrangement of hands in Dawson's bimanual manipulation.
10
11
Ryc. 10. Urządzenie Best-Bite.
Ryc. 11. Lucia Jig.
Fig. 10. Best-Bite device.
Fig. 11. Lucia Jig.
12
13
Ryc. 12. Deprogramator Koisa.
Ryc. 13. Aqualizer.
Fig. 12. Kois deprogrammer.
Fig. 13. Aqualizer.
62
PRAKTYKA
Nadziąślaki – charakterystyka kliniczna oraz ocena epidemiologiczna na podstawie materiału Zakładu
Chirurgii Stomatologicznej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
NADZIĄŚLAKI – CHARAKTERYSTYKA
KLINICZNA ORAZ OCENA EPIDEMIOLOGICZNA
NA PODSTAWIE MATERIAŁU ZAKŁADU CHIRURGII
STOMATOLOGICZNEJ WARSZAWSKIEGO
UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO
praca recenzowana
Streszczenie: Nadziąślaki są to łagodne, ograniczone zmiany rozrostowe dziąsła
Abstract: Epulides are benign, reactive prolif-
wyrostka zębodołowego lub części zębodołowej żuchwy. Zmiany te wykazują
zróżnicowany obraz kliniczny i histopatologiczny.
Na przestrzeni 10 lat w Zakładzie Chirurgii Stomatologicznej WUM zdiagnozowano 889 guzów łagodnych jamy ustnej, wśród których najliczniejszą grupę –
376 przypadków – stanowiły zlokalizowane zmiany rozrostowe dziąseł. Analizie
poddano następujące parametry: wiek, płeć chorych, umiejscowienie oraz typ
nadziąślaków. Wyniki są zgodne z dostępnym piśmiennictwem i potwierdzają
częstsze występowanie nadziąślaków u kobiet.
Spośród metod fizjoterapeutycznych dobrze przebadane są krioterapia oraz
laseroterapia. Obiecujące efekty daje magnetoterapia przedzabiegowa oraz
użycie taśm fizjoterapeutycznych.
erative lesions of the gingiva or alveolar mucosa.
The lesions may vary greatly both clinically and
histopathologically.
Over the period of 10 years, 889 benign oral
tumours were diagnosed at the Department
of Oral Surgery of the Medical University of
Warsaw; the largest group – comprising 376
cases – included reactive proliferative lesions of
the gingiva.
The following parameters were analysed: age,
sex, location and type of epulides. The results
are consistent with the available literature and
confirm higher incidence of epulides in women.
Słowa kluczowe: nadziąślak, rozrost, granuloma pyogenicum, zmiany egzofityczne
Key words: epulis, hyperplasia, pyogenic
lek. dent. Lidia Gefrerer,
dr n. med. Wojciech Popowski,
prof. dr hab. n. med. Andrzej Wojtowicz
Zakład Chirurgii Stomatologicznej,
Warszawski Uniwersytet Medyczny
Kierownik: prof. dr hab. n. med. Andrzej Wojtowicz
70
12,00%
granuloma, exophytic lesion
mailing address:
lek. dent. Lidia Gefrerer
Zakład Chirurgii Stomatologicznej WUM
ul. Nowogrodzka 59, 02-006 Warszawa
tel.: (22) 502 12 42
Lidia Gefrerer, Wojciech Popowski, Andrzej Wojtowicz
Wprowadzenie
Łagodne, zlokalizowane zmiany
rozrostowe dziąseł to najczęściej
występujące zmiany guzopodobne
tkanek miękkich jamy ustnej [1]. Są
one powszechnie określane mianem
nadziąślaków. Termin ten określa wyłącznie lokalizację guzów i odnosi się
do zróżnicowanej grupy ziarniniaków
o odmiennych cechach klinicznych,
histopatologicznych, a także różnych
rokowaniach. Cechą wspólną wszystkich nadziąślaków jest nadmierny
miejscowy rozrost tkanek dziąsła, pole
gający na zwiększeniu liczby komórek
– w odróżnieniu od zmian przerostowych charakterystycznych np. dla
polekowych zapaleń dziąseł [2].
Mimo że nazwa 'nadziąślak' nie powinna być stosowana jako rozpoznanie
histopatologiczne, w piśmiennictwie
polskim nadal obowiązuje tzw. kliniczno-histopatologiczna klasyfikacja,
dzieląca nadziąślaki na trzy główne
grupy: nadziąślaki zapalne, włókniste
i olbrzymiokomórkowe [3]. Natomiast
w piśmiennictwie anglosaskim obowiązuje podział zlokalizowanych zmian
rozrostowych jamy ustnej przyjęty
przez WHO w 1971 r. Według tej klasyfikacji nadziąślaki zapalne zaliczane
są do rozległej grupy ziarniniaków
ropotwórczych (granuloma pyogenicum), nadziąślaki włókniste należą
do grupy zlokalizowanych rozrostów
włóknistych (focal fibrous hiperplasia),
natomiast nadziąślaki olbrzymiokomórkowe są określane jako obwodowe
ziarniniaki olbrzymiokomórkowe (peripheral giant-cell granuloma). Ponadto
część autorów wyróżnia dodatkową
grupę hiperplazji włóknistych z ogniskami metaplazji kostnej, nazywaną
obwodowym włókniakiem kostniejącym [4, 5].
Pomimo że nadziąślaki są zmianami relatywnie często spotykanymi w jamie
ustnej i stanowią przedmiot licznych
badań, do tej pory nie udało się jednoznacznie ustalić ich etiologii. Przypuszczalnie mogą wywodzić się zarówno
z włókien ozębnej, jak i z tkanki
łącznej dziąsła. Najczęściej lokalizują
się w okolicy zębów, ale spotykane są
przypadki nadziąślaków na bezzębnym
wyrostku dziąsłowym oraz w okolicy
wszczepów śródkostnych [6, 7]. Do
czynników sprzyjających występowaniu łagodnych zmian rozrostowych
dziąseł zalicza się zarówno czynniki
miejscowe, jak i ogólne.
Czynniki miejscowe to najczęściej
przewlekły uraz dziąsła spowodowany
przez złogi kamienia nazębnego, ostre
brzegi ubytków próchnicowych, uraz
zgryzowy lub działania jatrogenne
(nawisające brzegi wypełnień, nieprawidłowe uzupełnienia protetyczne,
aparaty ortodontyczne). Występowaniu nadziąślaków mogą również
sprzyjać czynniki ogólne, takie jak
zmiany stężenia hormonów płciowych.
Wzrost stężenia hormonów steroidowych w surowicy krwi kobiet nasila
odpowiedź zapalną dziąseł na czynniki
urazowe oraz bakteryjne. Do takiego
wzrostu może dojść zarówno w warunkach fizjologicznych (ciąża, okres
pokwitania), jak również w związku
z przyjmowanymi lekami (antykoncepcja hormonalna, hormonalna terapia
zastępcza) [8, 9]. Czynniki ryzyka
w przypadku nadziąślaków towarzyszących implantom mogą dodatkowo
mieć źródło w materiałach stosowanych w leczeniu implantoprotetycznym i ich charakterze drażniącym
tkanki.
Obraz kliniczny
Występowanie nadziąślaków zwykle
nie powoduje u pacjentów żadnych
dolegliwości bólowych. Guzy dziąsła,
PRACTICE EPULIDES – CLINICAL
CHARACTERISTICS AND
EPIDEMIOLOGICAL ASSESSMENT
BASED ON MATERIAL OF THE
DEPARTMENT OF ORAL SURGERY,
MEDICAL UNIVERSITY OF WARSAW
Introduction
Benign hyperplastic lesions of the gingiva are the
most frequent mass lesions of oral soft tissues [1].
They are commonly known as epulides. This term
defines only the location of tumours and refers to
a varied group of granulomas with distinct clinical and histopathological characteristics, as well
as different prognoses. The common feature for
all epulides is excessive local hyperplasia of gingival tissues, which consists in cell count increase, as
opposed to hypertrophic lesions characteristic for
example for drug-induced gingivitis [2]. Despite the
fact that the name 'epulis' should not be used as
a histopathological diagnosis, the so-called clinical
and histopathological classification is still popular
in Polish literary references, which divide epulides
into three main groups: inflammatory epulides, fibrous epulides and giant cell epulides [3]. In AngloSaxon literature, the division of localised hyperplastic lesions of the oral cavity accepted by WHO in
1971 is applicable. According to this classification,
inflammatory epulides belong to a vast group of
pyogenic granulomas; fibrous epulides belong to
a group of focal fibrous hyperplasia, while giant
cell epulides are referred to as peripheral giant cell
granulomas. Moreover, some authors distinguish
an additional group of fibrous hyperplasia with foci
of osseous metaplasia, referred to as peripheral ossifying fibromas [4, 5].
Although epulides are encountered in the oral
cavity relatively often and constitute an object of
numerous studies and experiments, their aetiology
has not been determined clearly so far. Presumably,
they may originate both from periosteum fibres
and from the connective tissue of the gingiva. They
are localised most frequently in the vicinity of teeth,
but cases of epulides can also be found on the
edentulous gingival process and near intraosseous
implants [6, 7]. The factors that are conducive to the
occurrence of benign hyperplastic lesions of the
gingiva include both topical and systemic factors.
The topical factors are mainly: chronic trauma
of the gingiva caused by deposits of tartar, sharp
edges of carious defects, malocclusion or iatrogenic action (edges of restorations, incorrectly made
prosthetic appliances, orthodontic appliances). The
occurrence of epulides is also affected by systemic
factors such as changes in the concentration of sex
hormones. An increase in the level of steroid hormones in blood serum of women intensifies the
inflammatory response of the gingiva to traumatic
and bacterial factors. Such growth is possible both
in physiological conditions (pregnancy, puberty)
and due to administered drugs (oral contraception,
e-Dentico nr 5 (57) / 2015
71
PRAKTYKA
Nadziąślaki
– charakterystyka
kliniczna
oraz ocena wepidemiologiczna
na podstawie
Okołozabiegowa
farmakoterapia
oraz fizykoterapia
chirurgii zatrzymanego
dolnegomateriału
trzeciegoZakładu
Chirurgii
Stomatologicznej
zęba trzonowego
– przeglądWarszawskiego
piśmiennictwaUniwersytetu Medycznego
1
2
Ryc. 1. Nadziąślak zapalny – obraz kliniczny.
Ryc. 2. Nadziąślak zapalny – obraz mikroskopowy.
Fig. 1. Inflammatory epulis – clinical picture.
Fig. 2. Inflammatory epulis – microscopic picture.
3
4
Ryc. 3. Nadziąślak włóknisty – obraz kliniczny.
Ryc. 4. Nadziąślak włóknisty – obraz mikroskopowy.
Fig. 3. Fibrous epulis – clinical picture.
Fig. 4. Fibrous epulis – microscopic picture.
5
6
Ryc. 5. Obwodowy ziarniniak olbrzymiokomórkowy
– obraz kliniczny.
Fig. 5. Peripheral giant cell epulis – clinical picture.
Ryc. 6. Obwodowy ziarniniak olbrzymiokomórkowy
– obraz mikroskopowy.
Fig. 6. Peripheral giant cell epulis – microscopic picture.
Ta b .
72
PRAKTYKA
Leczenie zachowawcze rozległej zębopochodnej zmiany okołowierzchołkowej – opis przypadku
LECZENIE ZACHOWAWCZE
ROZLEGŁEJ ZĘBOPOCHODNEJ
ZMIANY OKOŁOWIERZCHOŁKOWEJ
– OPIS PRZYPADKU
praca recenzowana
Streszczenie: W pracy przedstawiono przypadek 16-letniego pacjenta, który
Abstract: This study presents a case of a 16-year-old
zgłosił się do Zakładu Stomatologii Wieku Rozwojowego Instytutu Stomatologii
w Łodzi. Celem wizyty była konsultacja dotycząca wyczuwalnego palpacyjnie
wygórowania na wyrostku zębodołowym szczęki od strony przedsionka jamy
ustnej, w okolicy zębów siecznych.
Po przeprowadzeniu badania klinicznego oraz radiologicznego zdiagnozowano
obecność zmiany osteolitycznej o charakterze torbieli korzeniowej. Pacjent był
przygotowywany do chirurgicznego zabiegu resekcji korzenia zęba przyczynowego oraz wyłuszczenia istniejącej zmiany.
patient who reported to the Department of Paediatric Dentistry at the Institute of Dentistry in Lodz.
The patient's intention was to have a palpable lump,
which appeared on the maxillary alveolar ridge from
the vestibular side in the vicinity of incisors, evaluated.
After a clinical and radiological examination, a large osteolytic lesion, resembling a periapical cyst, was diagnosed. Patient preparation for a surgical procedure of
root tip removal and extirpation of the existing lesion
was in progress.
Słowa kluczowe: torbiel korzeniowa, leczenie torbieli, duże zmiany
okołowierzchołkowe, leczenie endodontyczne
Key words: periapical cyst, cyst treatment, large
lek. dent. Marta Kaźmierczyk-Winciorek,
dr n. med. Aleksandra Hilt
mailing address:
periapical lesions, endodontic treatment
lek. dent. Marta Kaźmierczyk-Winciorek
Zakład Stomatologii Wieku Rozwojowego
Zakład Stomatologii Wieku Rozwojowego,
Uniwersytet Medyczny w Łodzi
Kierownik: prof. dr hab. n. med. Joanna Szczepańska
78
Uniwersytetu Medycznego
ul. Pomorska 251, 92-216 Łódź
tel.: (42) 675 75 16
PRAKTYKA
ROLA SAMOBADANIA JAMY USTNEJ
I OCENY CZYNNIKÓW RYZYKA
JAKO ELEMENT STOMATOLOGICZNEJ
PROFILAKTYKI ONKOLOGICZNEJ
THE ROLE OF MOUTH SELF-EXAMINATION AND RISK FACTORS EVALUATION AS AN ELEMENT OF DENTAL
AND ONCOLOGICAL PROPHYLAXIS
praca recenzowana
Streszczenie: Mimo że rak jamy ustnej rozwija się w miejscach niekiedy
Abstract: Although it appears in sites that are
trudnych do badania, potencjalnie wcześnie można zapobiec jego rozwojowi
poprzez eliminację znanych czynników ryzyka, jak i wprowadzenie algorytmu
samobadania, zwłaszcza u pacjentów z grupy podwyższonego ryzyka.
W populacji występuje znaczący brak świadomości onkologicznej w zakresie
nowotworów jamy ustnej.
Celem badania była ocena czynników ryzyka raka jamy ustnej, świadomości
onkologicznej i przeprowadzania samobadania jamy ustnej przez pacjentów
zgłaszających się do gabinetu z niepokojem onkologicznym.
difficult to examine, oral cancer is a disease
that can be potentially prevented by means of
eliminating known risk factors and introducing
mouth self-examination, especially in patients
from risk groups. The oncological awareness in
terms of oral cancer is poor in the population.
The objective of this study was to evaluate the
risk factors of oral cancer, oncological awareness
as well as the frequency and methods of mouth
self-examination (MSE) by patients reporting
cancer-related symptoms.
Słowa kluczowe: rak jamy ustnej, samobadanie jamy ustnej, czynniki ryzyka
Key words: oral cancer, mouth self-examination,
risk factors
lek. dent. Małgorzata Janowska-Bugaj¹,
dr hab. n. med. Sebastian Kłosek²
¹ Zakład Stomatologii Ogólnej, Katedra Stomatologii Odtwórczej,
Kierownik: dr hab. n. med. Jerzy Sokołowski, prof. nadzw.
² Zakład Patomorfologii Stomatologicznej, Międzywydziałowa
Katedra Patomorfologii, Uniwersytet Medyczny w Łodzi
Kierownik: dr hab. n. med. Sebastian Kłosek
84
mailing address:
dr hab. n. med. Sebastian Kłosek
Zakład Patomorfologii Stomatologicznej UM
tel.: (42) 675 75 43
PRAKTYKA
METODY BADANIA PARAMETRÓW
WYTRZYMAŁOŚCI MECHANICZNYCH
MATERIAŁÓW KOMPOZYTOWYCH
EVALUATION METHODS OF MECHANICAL PARAMETERS OF COMPOSITE MATERIALS
praca recenzowana
Streszczenie: Głównym celem badań właściwości mechanicznych i fizyko-
Abstract: The main purpose of the mechanical and
-chemicznych jest porównanie parametrów wytrzymałościowych kompozytów.
Wyniki te stanowią ważne kryterium oceny przydatności klinicznej tych materiałów.
W badaniach laboratoryjnych najczęściej poddaje się ocenie: wytrzymałość na
trójpunktowe zginanie, średnicową wytrzymałość na rozciąganie, wytrzymałość
na ściskanie i twardość.
W pracy przedstawiono charakterystykę tych metod badań materiałów stomatologicznych.
physico-chemical parameter evaluation is to compare the mechanical characteristic of composites.
These results represent an important criterion for
assessing clinical indications of these materials. In
laboratory tests, the following parameters are most
commonly evaluated: a three-point flexural strength,
diametral tensile strength, compressive strength and
hardness. This article presents detailed descripton of
evaluation methods of dental materials.
Słowa kluczowe: metody badań, wytrzymałość na trójpunktowe zginanie,
średnicowa wytrzymałość na rozciąganie, wytrzymałość na ściskanie, twardość
Key words: research methods, three-point
flexural strength, diametral tensile strength,
compressive strength, hardness
lek. dent. Magdalena Podlewska1, mgr inż. Joanna Nowak2,
lek. dent. Konrad Półtorak1, dr hab. n. med. Jerzy Sokołowski1, prof. nadzw.,
dr hab. n. med. Monika Łukomska-Szymańska1
Zakład Stomatologii Ogólnej, Katedra Stomatologii
Odtwórczej, Uniwersytet Medyczny w Łodzi
2
Uczelniane Laboratorium Badań Materiałowych,
1
92
12,00%
mailing address:
lek. dent. Magdalena Podlewska
Zakład Stomatologii Ogólnej UM
tel.: (42) 675 74 64
Magdalena Podlewska, Joanna Nowak, Konrad Półtorak, Jerzy Sokołowski, Monika Łukomska-Szymańska
Wstęp
W stomatologii odtwórczej zastosowanie odpowiedniego materiału jest
jednym z czynników zapewniających
sukces kliniczny. Rosnące w ostatnich
latach wymagania wobec stomatologii estetycznej przyczyniły się do
powstania materiałów kompozytowych o ulepszonych właściwościach
fizyko-mechanicznych, estetyce oraz
wytrzymałości. Na trwałość wypełnień
kompozytowych ma wpływ wiele
czynników, takich jak budowa oraz
właściwości mechaniczne kompozytów, właściwości systemu wiążącego
oraz wytrzymałość połączenia materiału kompozytowego z tkankami zęba
za pomocą systemu wiążącego [1].
Modyfikacje składu chemicznego fazy
nieorganicznej materiałów kompozytowych przyczyniły się do wzrostu
dostępności różnych materiałów
kompozytowych na rynku stomato-logicznym.
Kliniczne porównanie właściwości chemicznych i fizycznych tych materiałów
jest bardzo trudne. W celu ich określenia w badaniach laboratoryjnych najczęściej mierzy się: wytrzymałość na
trójpunktowe zginanie, wytrzymałość
średnicową na rozciąganie, wytrzymałość na ściskanie oraz twardość [2]. Parametry te stanowią ważne kryterium
oceny przydatności klinicznej badanych materiałów kompozytowych.
Średnicowa wytrzymałość
na rozciąganie
Średnicowa wytrzymałość na rozciąganie (ang. diametral tensile strength
– DTS) to jeden z parametrów mechanicznych charakteryzujących wytrzymałość materiałów kompozytowych.
W badaniu tym próbka materiału,
w postaci krążka, zostaje poddana ściskaniu wzdłuż jego średnicy w apara-
cie testującym – aż do zniszczenia. Siła
użyta w płaszczyźnie swojego przyłożenia powoduje powstanie naprężenia rozciągającego w testowanych
próbkach (ryc. 1) [3–5].
Pomiaru wartości wskaźnika DTS
dokonuje się w uniwersalnej maszynie testującej. Standardową prędkość
przesuwu głowicy urządzenia testującego określono na 0,5 mm/min
[1, 6, 7]. Próbki do badania zostają
przygotowane w formach z masy
silikonowej z przestrzenią na materiał
w kształcie cylindra, np. o wymiarach
3 mm wysokości i 6 mm średnicy.
Tak przygotowane formy zostają
ułożone na metalowej podstawie na
pasku celuloidowym lub poliestrowym, który stanowi podstawę formy
polimeryzacyjnej. Testowany materiał
wprowadzany jest do form warstwowo. W celu wyrównania powierzchni
materiału oraz zapobiegania tworzeniu
się warstwy inhibicji tlenowej zostaje
on również od góry przykryty paskiem
celuloidowym lub poliestrowym. Ze
względu na swoją grubość wszystkie
próbki kompozytowe są następnie
polimeryzowane światłem lampy polimeryzacyjnej zgodnie z zaleceniami
producenta w bezpośrednim kontakcie
źródła światła (światłowodu, lampy
LED, lampy halogenowej) z paskiem
celuloidowym pokrywającym kompozyt. Uwolnione z matrycy próbki
są przechowywane przez 24 godziny
w wodzie destylowanej o temperaturze 37oC [8]. Tak przygotowane próbki
zostają spozycjonowane na pobocznicy walca na podstawie maszyny
testującej, po czym poddawane są
obciążeniu aż do zniszczenia [2, 9].
Wartości maksymalnych naprężeń
σ [MPa] powodujących pęknięcie
badanej próbki są obliczane i automatycznie zapisywane przez komputer,
który jest bezpośrednio połączony
PRACTICE z urządzeniem testującym [5].
Wartość DTS [MPa] oblicza się ze
2F
wzoru [10]: =DTS= dh , gdzie F to siła
powodująca zniszczenie próbki [N],
d – średnica próbki [mm], h – wysokość próbki [mm].
DTS pomaga w zrozumieniu zachowania „kruchych” materiałów kompozytowych, narażonych na naprężenia
rozciągające, które występują głównie
w odbudowach zębów przednich [2].
Z powodu niskiej odporności niektórych kompozytów na występujące
naprężenia rozciągające trzeba mieć
świadomość możliwości wystąpienia
niepowodzenia. Próbki, które ulegają
wcześniej odkształceniom, mogą generować błędne odczyty lub ulec złamaniu na więcej niż dwie równe części
– w tych przypadkach uzyskane wyniki
nie odzwierciedlają rzeczywistości
[4, 11]. Uznaje się, że wytrzymałość na
rozciąganie materiałów kompozytowych ma większą wartość kliniczną niż
wytrzymałość na ściskanie, gdyż wiele
klinicznych niepowodzeń spowodowanych jest siłami rozciągania [3].
W przypadku wypełnień kompozytowych zlokalizowanych w miejscach
działania dużych obciążeń wysokie
parametry wytrzymałości na zginanie
i modułu Younga są cechami bardzo
pożądanymi, podobnie jak ich wysoka
sztywność.
Materiały kompozytowe z niskim
modułem Younga częściej ulegają
odkształceniu pod wpływem działania
dużych sił żucia. W rezultacie doprowadza to do powstania nieszczelności brzeżnej między wypełnieniem
a tkankami twardymi zęba [12]. Im
wyższa wartość DTS, tym materiał
kompozytowy jest odporniejszy na
działanie złożonych sił występujących
w jamie ustnej podczas żucia. Badania
e-Dentico nr 5 (57) / 2015
93
PRAKTYKA
Postępowanie w przypadku złożonego urazu zębów siecznych szczęki – opis przypadku
POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU
ZŁOŻONEGO URAZU ZĘBÓW SIECZNYCH
SZCZĘKI – OPIS PRZYPADKU
praca recenzowana
Streszczenie: Leczenie pourazowych uszkodzeń w obrębie zębów stałych
w wieku rozwojowym należy do trudniejszych zagadnień stomatologii dziecięcej, ze
względu na mnogość możliwych powikłań wzmaganych przez proces wzrostowy.
Praca przedstawia przypadek złożonego urazu w obrębie zębów siecznych szczęki
u 15-letniego chłopca, obejmujący całkowite wybicie zęba 12 oraz wbicie zębów
11, 21 z perforacją dna jamy nosowej. Opisano możliwe powikłania oraz metody
powszechnie stosowane w terapii pourazowej zębów.
Słowa kluczowe: złożony uraz zębów stałych, intruzja, całkowite zwichnięcie zęba
stałego, uraz
Abstract: Treatment of post-traumatic injuries
of permanent teeth during developmental age
is one of the most difficult issues in paediatric
dentistry. Growth and development may intensify possible post-traumatic complications.
The article presents a case of a complex trauma
of maxillary incisors in a 15-year-old boy involving avulsion of tooth 12 and intrusion of teeth
11 and 21 with nasal cavity floor perforation.
Possible complications and common procedures applied in post-traumatic therapy are
described.
Key words: complex dental trauma in permanent
dentition, intrusion, avulsion of permanent
tooth, trauma
prof. dr hab. n. med. Katarzyna Emerich1, 2,
lek. dent. Magdalena Anna Czyżnikiewicz2
Katedra i Zakład Stomatologii Wieku Rozwojowego,
Gdański Uniwersytet Medyczny
Kierownik: prof. dr hab. n. med. Katarzyna Emerich
2
Poradnia Stomatologii Dziecięcej i Rodzinnej,
Uniwersyteckie Centrum Stomatologiczne,
Gdański Uniwersytet Medyczny
Kierownik: prof. dr hab. n. med. Katarzyna Emerich
1
100
mailing address:
prof. dr hab. n. med. Katarzyna Emerich
Katedra i Zakład Stomatologii Wieku
Rozwojowego GUM
ul. Orzeszkowej 18, 80-208 Gdańsk
tel.: (58) 349 21 03
PRAKTYKA
Postępowanie w przypadku złożonego urazu zębów siecznych szczęki – opis przypadku
1
2
3
4a
4b
4c
Ryc. 1. Zdjęcie pantomograficzne wykonane bezpośrednio po urazie.
Ryc. 2. Obraz kliniczny po urazie. Widoczny pusty zębodół po wybitym zębie 12, zęby 11 i 21 wbite.
Ryc. 3. Stan po replantacji i repozycji chirurgicznej.
Ryc. 4. Zdjęcia radiologiczne po interwencji chirurgicznej. Stan po replantacji zęba 12 (a), stan po repozycji zęba 11 (b), stan po repozycji zęba 21 (c).
Fig. 1. Pantomographic photograph taken directly after the trauma.
Fig. 2. Clinical picture after the trauma. Empty dental alveolus after knocked out tooth 12; intruded teeth 11 and 21 visible.
Fig. 3. Condition after surgical replantation and repositioning.
Fig. 4. Radiograph after the surgical intervention. After replantation of tooth 12 (a), after reposition of tooth 11 (b), after reposition of tooth 21 (c).
102
EDUKACJA Szkoleniowo-wystawiennicze
imprezy stomatologiczne na świecie
Educational events and dental fairs worldwide
Mińsk, Białoruś
Szanghaj, Chiny
Birmingham, Wielka Brytania
21–23.10.2015
21–24.10.2015
22–24.10.2015
BELARUSDENT 2015
www.tc.by/english/events
DENTECH CHINA 2015
www.dentech.com.cn
BDIA DENTAL SHOWCASE
www.dentalshowcase.com
Lwów, Ukraina
Mediolan, Włochy
Stambuł, Turcja
28–30.10.2015
29–31.10.2015
30.10–01.11.2015
2015 DENTAL UKRAINE
www.dental-ukraine.info
47 SIDO CONGRESS
www.sido.it
GREATIST 2015 – DENTAL
MEETING AND EXPO
www.greatist.pro
TH
Kapsztad, RPA
Waszyngton, USA
Tbilisi, Gruzja
05–07.11.2015
05–07.11.2015
05–07.11.2015
2015 IFED
9TH WORLD CONGRESS
www.ifed-2015.com
ADA – ANNUAL MEETING
www.ada.org
CAUCASUS
HEALTHCARE 2015
www.expogeorgia.ge
116
EDUKACJA Znalezione w DENTOnet.pl
Samorządy coraz aktywniej walczą
z próchnicą u dzieci – po władzach Wałbrzycha (czytaj „e-Dentico” nr 3(55)/2015)
przyszła kolej na Słupsk, Warszawę oraz
Kraków. Pomysłów, jak rozwiązać problem, nie brakuje, jednak ich wdrożenie
wymaga sporych nakładów pieniężnych.
Niekiedy również konieczna jest zmiana
przepisów, które wiążą dziś samorządowcom ręce.
Słupsk – przegląd stomatologiczny
dla każdego ucznia
Prezydent Słupska Robert Biedroń poinformował, że od wszyscy uczniowie
podstawówek i gimnazjów z tego miasta (łącznie 5 tys. osób) przejdą przegląd
stomatologiczny.
Słupsk porozumiał się w tej sprawie
z jedną z fundacji. Miasto sfinansuje noclegi dentystów oraz zużyte przez nich
materiały, przeznaczając na ten cel około
15 tys. złotych
Władze Słupska zapowiadają też, że od
przyszłego roku uczniowie będą leczeni
w szkołach. – Sprawa jest ważna, bo 85%
uczniów podstawówek i 95% 18-latków
ma próchnicę – mówi wiceprezydent
Krystyna Danilecka-Wojewódzka. Miasto liczy, że NFZ będzie partycypował
w kosztach leczenia.
118
Ministerstwo pisze raporty,
a władze lokalne działają
Warszawa – mobilne patrole
dentystyczne
W stolicy już od kilku lat bada się zęby
uczniom klas drugich szkół podstawowych. W nowym roku szkolnym program będzie kontynuowany, a miasto
przeznaczy nań 195 tys. zł. – Zamierzamy
też wprowadzić mobilne patrole stomatologiczne, które zajęłyby się leczeniem
zachowawczym uczniów. Rozmawiamy
w tej sprawie z NFZ. Jesteśmy gotowi pokryć koszty sprzętu – informuje rzecznik
ratusza Agnieszka Kłąb.
Kraków – więcej gabinetów
w szkołach
Także Kraków w swoich szkołach prowadzi program zapobiegania próchnicy, niestety, tylko tam, gdzie udało się
uruchomić gabinety. Jak na razie, jest
ich 30. – Konieczne jest zwiększenie ich
liczby, jednak do tego trzeba zmian ustawowych – mówi Jan Machowski z Biura
Prasowego ratusza. Według danych NFZ
w Polsce działają 664 szkolne gabinety
stomatologiczne. W wielu miastach, także tych największych, nie ma ani jednej
takiej placówki. Liczba podstawówek
i gimnazjów w naszym kraju wynosi około 20 tysięcy.
Przypomnijmy, że przyjęty niedawno
przez rząd Narodowy Program Zdrowia
zakłada, że jednostki samorządu terytorialnego będą aktywnie uczestniczyć
w programach finansowanych przez
NFZ poprzez wspieranie świadczeń profilaktycznych. JST będą mogły przygotować własne programy polityki zdrowotnej i wnioskować o ich dofinansowanie
do dyrektorów oddziałów wojewódzkich NFZ. Jak widać, władze samorządowe kilku miast, nie czekając na zachętę
rządu, takimi programami już dysponują.
Pytanie tylko, czy samorządowcom uda
się zdobyć dofinansowanie obiecane
w NPZ przez Ministerstwo Zdrowia.
EDUKACJA Publikujesz na stronie zdjęcia
swoich małych pacjentów? Czy to legalne?
Nic nie ociepla wizerunku dentysty tak,
jak zamieszczone na stronie internetowej lub firmowym facebooku zdjęcie
uśmiechniętego malucha, który z ufnością poddaje się zabiegom stomatologicznym. Wielu stomatologów ma
świadomość, jaki potencjał marketingowy mają w sobie takie autentyczne
zdjęcia, dlatego coraz częściej rezygnuje z upozowanych i sztucznych fotek pochodzących z banków fotografii.
Tę tendencję widać wyraźnie w przypadku stomatologów, którzy angażują
się w akcje profilaktyczne skierowane
do dzieci. Pogadanki w przedszkolach,
bezpłatne przeglądy, dni otwarte dla
najmłodszych pacjentów stanowią
świetny pretekst do stworzenia galerii
fotografii, którą potem będzie można
zamieścić na stronie gabinetu.
Warto jednak wiedzieć, że wykorzystując zdjęcie małego pacjenta na stronie
kliniki, powinniśmy wpierw uzyskać
pisemną zgodę od jego rodziców. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014, poz. 121)
stanowi, że wizerunek jest jednym
z dóbr osobistych człowieka. Jednak
dzieci nie dysponują pełną zdolnością do czynności prawnych, co jest
równoznaczne z faktem, że nie mogą
same rozporządzać przysługującymi
im prawami. Dlatego ustawodawca
powierzył obowiązek dbania o ich dobro rodzicom (lub innym opiekunom
prawnym).
Przepisy jasno wskazują, że rozpowszechnianie czyjegoś wizerunku wymaga zezwolenia. Jeśli więc stomatolog wykorzystuje wizerunek dziecka
do reklamy swojej praktyki, wcześniej
powinien uzyskać pisemną zgodę
przynajmniej jednego z takich przed-
stawicieli ustawowych.
Ponieważ lepiej dmuchać na zimne,
warto dopełnić tego obowiązku i to
nawet wówczas, jeśli na zdjęciu widnieje synek siostry męża lub córeczka
naszej najlepszej przyjaciółki. Ponieważ w życiu wszystko jest możliwe,
może się zdarzyć, że opiekun prawny – niegdyś z nami zaprzyjaźniony,
a obecnie skłócony – wystąpi z żądaniem natychmiastowego usunięcia fotografii lub będzie domagał się zapłaty
za zdjęcie. I, co istotne, będzie miał do
tego prawo.
Warto także wiedzieć, że konieczność
uzyskania zgody na wykorzystanie
wizerunku dziecka nie zachodzi wówczas, gdy przedstawiony na zdjęciu wizerunek dziecka stanowi jedynie szczegół całości, takiej jak zgromadzenie czy
publiczna impreza.
Przypadki te należą bowiem do ustawowych okoliczności wyłączających
obowiązek uzyskania zgody na wykorzystanie wizerunku. Jeżeli więc
chcemy na stronie naszego gabinetu
zamieścić fotorelację z wizyty w okolicznym przedszkolu, na szczęście nie
musimy prosić o zgodę wszystkich rodziców.
e-Dentico nr 5 (57) / 2015
119
PERYSKOP OCENA UMIEJĘTNOŚCI
„MIĘKKICH” LEKARZA
PODCZAS ROZMOWY Z PACJENTEM
PO BADANIU – NA PODSTAWIE
PRZEPROWADZONYCH W CAŁEJ
POLSCE 200 BADAŃ „TAJEMNICZY
PACJENT W PRZYCHODNI”
MARIUSZ OBODA
Mariusz Oboda jest coachem, trenerem z kilkunastoletnim stażem oraz założycielem firmy szkoleniowo-doradczej Oboda Consulting &
Training Group (dawniej OMD). Od 2004 roku skupia się wyłącznie na badaniu i nauczaniu profesjonalnych standardów pracy z pacjentem
oraz rozwoju praktyk stomatologicznych. Jest autorem sukcesu wielu praktyk. Przeprowadził około 350 szkoleń otwartych dla lekarzy
dentystów oraz około 200 projektów szkoleniowych i doradczych dla całych przychodni.
Oboda Consulting & Training Group
ul. Kazimierza Wielkiego 5c/159, 61-863 Poznań, tel.: 662 082 800, e-mail: [email protected]
www.oboda.pl
Mariusz Oboda
W
dzisiejszym artykule skupię się na umiejętnościach „miękkich” lekarzy dentystów. Zaprezentuję, czym one są i jakie jest ich znaczenie w pracy lekarza,
a także przedstawię wnioski dotyczące poziomu ich rozwoju wśród lekarzy dentystów – na podstawie prowadzanych od 12 lat przez mój zespół badań „Tajemniczy
Pacjent”.
Zwrot „umiejętności miękkie”, tak oczywisty w języku
psychologicznym, nie jest zapewne obcy także lekarzom. Czym one są i czym różnią się od umiejętności
określanych jako „twarde”? Umiejętności „twarde” to wiedza, konkretne, mierzalne umiejętności, niezbędne do
wykonywania danej pracy oraz doświadczenie. Można
je potwierdzić dyplomami, certyfikatami. W przypadku
lekarzy mowa oczywiście o wiedzy medycznej i umiejętnościach zabiegowych. Te kompetencje określamy
mianem bazowych, podstawowych. Z kolei umiejętności „miękkie” dotyczą postawy, sposobu bycia, ekspresji, komunikacji werbalnej i niewerbalnej, umiejętności społecznych, interpersonalnych, empatii. Dotyczą
również komunikatywności, współdziałania z innymi,
kreatywności, samooceny, zaangażowania, autoprezentacji, radzenia sobie ze stresem itp. Tych umiejętności,
zasobów nie da się potwierdzić żadnym certyfikatem,
manifestują się one efektami uzyskiwanymi podczas
pracy z innymi ludźmi.
Obserwuję, jak w pracy lekarza dentysty w ciągu ostatnich lat coraz większego znaczenia nabierają umiejętności „miękkie”. W sposób bardzo istotny wspierają one
umiejętności „twarde”. Reprezentuję stanowisko, że
w obecnych czasach efektywność pracy zależy od posiadania na odpowiednim poziomie zarówno kompetencji jednego, jak i drugiego rodzaju. Oczywiste jest,
że umiejętności „twarde” można rozwijać, ale w przypadku umiejętności „miękkich” często panuje pogląd, że
są one wrodzone. Zdecydowanie podkreślam, że także
one podlegają rozwojowi i należy inwestować w siebie
w tym zakresie, budując dzięki nim zauważalną dla pacjentów przewagę konkurencyjną.
PERYSKOP Ocenę kompetencji „miękkich” lekarzy dentystów na
etapie omawiania sytuacji w jamie ustnej zaprezentuję, opierając się na wynikach badań „Tajemniczy Pacjent
w Przychodni”. Badanie to polega na tym, że odpowiednio przygotowana merytorycznie osoba udaje się do
konkretnej przychodni na wizytę (najczęściej na zlecenie jej menadżera czy właściciela), a następnie sporządzany jest szczegółowy, około 20-stronicowy raport
dotyczący tego, jak przebiegała wizyta – zarówno na
poziomie rejestracji, asysty, jak i – rzecz jasna – lekarza.
Tajemniczy Pacjent nie ocenia aspektów medycznych
wizyty (czyli wspomnianych umiejętności „twardych”),
lecz skupia się bardzo obszernie na aspektach związanych z oceną procedur, poziomu ich profesjonalizmu,
czy wreszcie sposobu ich realizowania przez konkretne
osoby. Podczas badań oceniamy relację, jaką tworzy rejestratorka, asystentka, higienistka, lekarz oraz atmosferę w trakcie wizyty. Zwracamy uwagę na język, zwroty
używane przez lekarza w rozmowie z pacjentem. Jeśli
głównym celem wizyty było badanie, oceniamy poziom
przekazanej przez lekarza informacji na temat zdrowia
jamy ustnej pacjenta. Oceniamy także poziom motywacji pacjenta do podjęcia kompleksowego leczenia oraz
do zmiany nawyków higienicznych. Osoby objęte projektem nie wiedzą, że mają do czynienia z audytorem,
w związku z czym badanie charakteryzuje się bardzo
wysoką rzetelnością.
Poniżej przedstawiam główne wnioski wynikające z badań Tajemniczych Pacjentów w całej Polsce, dotyczące
oceny rozmowy lekarza z pacjentem na temat jego sytuacji w jamie ustnej po przeprowadzonym badaniu.
Można w tym wypadku zauważyć dwie dominujące tendencje, postawy lekarzy. Pierwsza z postaw polega na
traktowaniu tego etapu wizyty bardzo skrótowo i niemal natychmiastowym przechodzeniu do prezentowania rozwiązań. Lekarz nie uświadamia pacjenta w zakresie jego sytuacji w jamie ustnej, lecz koncentruje się na
wypełnieniu diagramu. W efekcie pacjentowi zostaje
Oczywiste jest, że umiejętności „twarde” można rozwijać, ale w przypadku umiejętności „miękkich”
często panuje pogląd, że są one wrodzone. Zdecydowanie podkreślam, że także one podlegają
rozwojowi i należy inwestować w siebie w tym zakresie, budując dzięki nim zauważalną dla
pacjentów przewagę konkurencyjną.
e-Dentico nr 5 (57) / 2015
121
PERYSKOP DENTYSTA JAKO
MARKETER GABINETU
STOMATOLOGICZNEGO
DENTIST AS A DENTAL SURGERY MARKETER
praca recenzowana
Streszczenie: Postępująca od lat ekonomizacja relacji lekarz–pacjent doprowadziła do zmiany paradygmatu w postrzeganiu kontaktu lekarz–pacjent
ze stricte medycznego na oparty na filozofii marketingu relacji.
W artykule przedstawiono wyniki badań własnych – badanie ankietowe
przeprowadzone z udziałem 210 lekarzy dentystów pozwoliło m.in. na
określenie czynników konkurencyjności gabinetu stomatologicznego
i przedstawienie postaw dentystów w podejmowaniu rynkowych decyzji
w gabinecie.
Umożliwiło sformułowanie wniosku, że lekarze dentyści, dostrzegając znaczenie utrzymywania długookresowych pozytywnych relacji z pacjentami,
w medycznych obszarach działania gabinetu upatrują większych szans
na pozyskiwanie i zatrzymywanie pacjentów, niż w pozamedycznych
– marketingowych.
Abstract: Progressing for years, the economization
of patient–physician relations has led to a change
of the paradigm of physician–patient contact perception from a strictly medical one to that based on
the relationship marketing philosophy. The article
presents results of author's own research study, i.e.
a questionnaire survey carried out among 210 dentists, which allowed, among others, to determine
competitive factors of a dental surgery and present
different approaches to making market decisions in
a dental surgery. It was also possible to conclude that
dentists – by noticing the importance of maintaining
long-term positive relations with patients – see more
opportunities for attracting and keeping patients
in medical rather than non-medical marketing
activities.
Słowa kluczowe: gabinet stomatologiczny, działania marketingowe, czynniki
konkurencyjności
Key words: dental surgery, marketing activities,
dr n. ekon.
Agnieszka Bukowska-Piestrzyńska
mailing address:
Katedra Funkcjonowania Gospodarki,
Uniwersytet Łódzki
Kierownik: dr hab. Joanna Działo, prof. nadzw.
124
competitive factors
dr n. ekon.
Katedra Funkcjonowania Gospodarki UŁ
ul. Rewolucji 1905 r. 41/43, 90-214 Łódź
tel.: (42) 635 51 63
PERYSKOP Wstęp
Niektórzy lekarze dentyści wciąż
postrzegają swoją rolę wyłącznie
w kategoriach społecznych, tj. opieki
zdrowotnej (realizacji doradztwa i wykonywania świadczeń stricte stomatologicznych). Tymczasem rynek narzuca
konieczność podejmowania również
pozamedycznych działań w podmiocie opieki zdrowotnej. W artykule pt.
„Wybrane pozamedyczne obowiązki
lekarzy dentystów” („e-Dentico”
nr 5 (51 ) / 2014, s. 128–131) pisałam
o rolach, jakie pełni współczesny lekarz w prywatnym gabinecie. Jedną
z nich jest rola marketera [1] – osoby odpowiedzialnej za planowanie
i realizację działań z zakresu marketingu. I temu zagadnieniu będzie
poświęcony niniejszy artykuł. Jego
celem jest wskazanie miejsca marketingu w gabinecie stomatologicznym
w świetle przeprowadzonych badań
własnych.
Charakterystyka badania
W celu określenia zakresu działań marketingowych podejmowanych we
współczesnych gabinetach stomatologicznych w okresie od listopada
2011 r. do lutego 2012 r. zostało
przeprowadzone badanie ankietowe.
Wśród jego celów można wymienić
m.in. uzyskanie odpowiedzi na następujące pytania:
• Jakie działania podejmowałby dentysta wobec konkurencji rynkowej?
• Jak dentyści oceniają swoje postawy i/lub umiejętności (interpersonalne i intrapersonalne) w zakresie
prowadzenia gabinetu jako przedsiębiorstwa zarobkowego?
• Jakie czynniki konkurencyjności
dostrzegają respondenci we współczesnym gabinecie i gabinecie
jutra?
• Jakie wyzwania stoją przed współczesnym gabinetem stomatologicznym? W badaniu, z wykorzystaniem autorskiej ankiety umieszczonej na portalu e-ankiety.pl,
wzięło udział 210 dentystów z całej
Polski. Biorąc pod uwagę kwestie
zatrudnienia, wśród badanych
dominowały osoby pracujące na
własny rachunek (i w konsekwencji
mające realny wpływ na kierunek
działań prorynkowych podejmowanych w gabinecie), a 1 na 10 badanych był zatrudniony przez kogoś.
Uwzględniając czas, jaki upłynął
od ukończenia studiów, w badaniu
dominowali dentyści, którzy ukończyli studia więcej niż 16 lat temu
(52,9% respondentów), a więc tacy,
którzy dysponują już relatywnie
długim czasem funkcjonowania na
rynku i znajomością reguł nim rządzących. Kolejną grupę stanowiły
osoby, które ukończyły studia 5–15
lat przed terminem realizacji badania (38,9%), a najmniej liczną grupę
stanowili dentyści o stażu zawodowym krótszym niż 5 lat – 8,2%.
Miejsce marketingu
w gabinecie
stomatologicznym
w świetle
przeprowadzonych
badań
Rolę marketingu w funkcjonowaniu gabinetów stomatologicznych
w oczach dentystów przedstawiono
z wykorzystaniem wybranych wyników przeprowadzonego badania.
Przed komercyjnymi podmiotami
opieki zdrowotnej rynek stawia
wymagania związane z koniecznością pogodzenia etosu lekarskiego
i podejścia biznesowego do prowadzonego gabinetu. W tabeli I przedstawiony jest rozkład odpowiedzi na
pytanie: Co jest wyzwaniem stojącym
przed współczesnym gabinetem?
Jako najważniejsze zostały wskazane:
•działania zgodnie z kodeksem etyki
lekarskiej (96,19% wskazań ważne
i bardzo ważne ),
• stworzenie i utrzymywanie trwałych
relacji z obsługiwanymi pacjentami
(96,67%),
• zyskanie nowych pacjentów (94,28%).
e-Dentico nr 5 (57) / 2015
125
grafia
Kurs autorski
I FILM W STOMATOLOGII
– Moda, fanaberia czy wymierna
korzyść dla lekarza i pacjenta?
Autorski kurs fotografii w gabinecie dentystycznym prowadzony przez doświadczonego stomatologa, wierzącego
(w sens) i praktykującego od lat fotografię w swojej codziennej pracy z pacjentem. Wszystkie podane informacje poparte
są fotografiami i filmami przypadków leczonych przez prowadzącego i jego zespół, a żadne z prezentowanych zdjęć nie
zostało poddane obróbce graficznej. Udział w szkoleniu da uczestnikom wiedzę teoretyczną i umiejętności praktyczne,
jak i co fotografować, jakich narzędzi w tym celu używać oraz jakich błędów się wystrzegać.
Kurs uświadomi, jak potężnym instrumentem w komunikacji i budowaniu zaufania pacjenta do lekarza może
być fotografia i film. Zdobyte umiejętności pozwolą na samodzielne, świadome i efektywne wykonywanie dokumentacji
fotograficznej, co w warunkach praktyki stomatologicznej jest bardzo specyficzne. Umożliwią też wykorzystanie jej przy
omawianiu zabiegów z innymi pacjentami, w publikacjach i w archiwum przypadków bądź w prezentacji na stronach
internetowych praktyki.
Omówiony zostanie również temat wykorzystania fotografii i filmu w efektywnej komunikacji z laboratorium protetycznym
oraz – w celu konsultacji – z lekarzami innych specjalności.
Ćwiczenia praktyczne z modelkami w 6 gabinetach stomatologicznych.
Dla każdego uczestnika kursu do dyspozycji aparat Canon 70D
z obiektywem makro 100 mm.
PRZEKONAJ SIĘ SAM, JAK FOTOGENICZNA JEST STOMATOLOGIA.
studius.pl
+48 601 85 13 88 / +48 603 999 700
PORADNIA Polecane produkty
Endostar Spreader Sonic Files
NOWE PILNIKI SONICZNE DO PRACY
Z URZĄDZENIAMI GENERUJĄCYMI ULTRADŹWIĘKI
Pilniki Endostar Spreader Sonic Files są dostępne
w rozmiarach 25, 30, 35. Służą m.in. do zabiegów irygacji
i dezynfekcji kanału. Używanie tych pilników pozwala na
wykorzystanie zjawiska ultradźwięków prowadzącego do
idealnej dezynfekcji kanału korzeniowego.
Działanie ultradźwięków jest jednak nieskuteczne w wąskich, zakrzywionych kanałach, ponieważ kontakt narzędzia
ze ścianą kanału hamuje proces wibracji. W przypadku opracowywania takich kanałów należy je najpierw opracować za
pomocą narzędzi ręcznych do rozmiaru 20. Narzędzia ultradźwiękowe wprowadza się zawsze w spoczynku, a po osiągnięciu długości roboczej włącza się urządzenie.
Pilniki Endostar Spreader Sonic Files nie służą do opracowywania kanałów.
Endostar UNIQUE „S”
PRECYZYJNE OPRACOWANIE WĄSKICH KANAŁÓW
Nowe pilniki UNIQUE „S” to większy wybór rozmiarów (12,5;
17,5; 22,5) istniejących pilników typu S. Teraz można jeszcze
dokładniej dopasować rozmiar pilnika pod konkretny przypadek kliniczny.
Pilniki UNIQUE „S” są najbardziej efektywnymi instrumentami do opracowania kanału, zaprojektowanymi jako złożenie
dwóch ostrzy tnących pilnika H. Można pracować nimi jak
pilnikami (ruch piłowania góra-dół) i poszerzaczami (ruch
obrotowy).
Poldent Sp. z o.o.
Al. Jana Pawła II 80 lok. 6, 00-175 Warszawa
tel.: (22) 351 7 650 do 655, fax: (22) 351 7 679
132
Urządzenie Oralitest umożliwia szybką identyfikację
nieprawidłowości w funkcjonowaniu błony śluzowej jamy
ustnej dzięki wykorzystaniu zjawiska autofluorescencji tkankowej. Oralitest ułatwia wstępną diagnostykę zmian
zapalnych oraz stanów przednowotworowych śluzówki, tym
samym spełnia ważną rolę w profilaktyce onkologicznej.
Badanie Oralitest polega na oświetleniu jamy ustnej
pacjenta niebieskim światłem, które wzbudza fluorofory
znajdujące się w badanej tkance. Postępująca dysplazja
zmienia zarówno rozpraszanie światła, jak i dystrybucję fluoroforów w tkance, to zaś powoduje obniżenie emitowanego światła powstałego w wyniku autofluorescencji.
W efekcie chorobowo zmieniona tkanka jest postrzegana
jako ciemny, nieregularny w kształcie obszar, wyraźnie odcinający się od zdrowych tkanek, widzianych jako zielony,
fluorescencyjny wzór.
Oralitest – być może uratujesz w ten sposób
niejedno życie...
Bestom DENTOnet.pl Sp. z o.o.
ul. Wigury 15a, 90-302 Łódź, tel.: (42) 637 02 77
www.oralitest.pl
PO GODZINACH Tragizm Horacego Wellsa
Tytuł nie jest przewrotnością z mojej strony: badania pokazują, że artykuł
o tytule „Szczęście Horacego Wellsa” znajdzie znikomą garstkę czytelników
– taka natura ludzka. Wells był faktycznie ze wszech miar postacią tragiczną
i zawsze próbowałem zrozumieć, dlaczego tak, a nie inaczej, potoczyły się
jego losy. Odtworzenie ostatnich lat jego życia nie jest też zadaniem łatwym,
gdyż trzeba się cofnąć o prawie dwieście lat, a zachowane relacje różnią
się w szczegółach. Mowa o człowieku, którego ostatecznie – pośmiertnie –
uznano za prekursora zabiegów w znieczuleniu.
Czytając relacje o eksperymentach nad uwolnieniem pacjenta od bólu,
odnosimy wrażenie, że w XIX wieku trwał wręcz wyścig z czasem, żeby
dokonać przełomu w tej dziedzinie medycyny. Fakt, że na mecie leżała
zawrotna nagroda – sto tysięcy dolarów – bez wątpienia ten wyścig napędzał
wśród dopingu wyjących nieszczęśników, których na żywca rozkrawano lub
odcinano im członki piłą. Historia pretendentów do tytułu pogromcy bólu
jest frapująca, tym bardziej że Wells, Morton i Jackson osobiście się znali, ale
zajadła rywalizacja tych dwóch ostatnich jest na tyle długa, że wykracza poza
ramy Kącika i nie spór między wymienionymi panami będzie jego tematem.
W „Żyjmy Dłużej” z 1960 roku znajdujemy artykuł „Gaz, który rozwesela, czyli pechowy wynalazek”. Oto jego
fragment:
Tak podana informacja nie zadowala, zwłaszcza
zdawkowe doniesienie o „jakimś brzydkim
czynie” zostawia prawdziwy niedosyt.
W oparciu o różne źródła spróbuję zatem
odtworzyć ostatnie lata życia wyjątkowego
pechowca, jakim był Horacy Wells.
Należy jednak zacząć od przypomnienia,
że odkrywcą podtlenku azotu (N2O) był
– w 1772 roku – Anglik, Joseph Priestley.
Parę lat później jego rodak, Humphry
Davy, chemik, eksperymentował z gazem,
odkrywając jego właściwości odurzające i nie
bez przyczyny nazywając jedwabne woreczki
z gazem „rajskimi torebkami” (paradise
bags). Stwierdził, że jest idealny na kaca, ale
również poczynił obserwację o jego możliwym
zastosowaniu w zabiegach chirurgicznych.
Również Friedrich Sertürner, niemiecki
farmaceuta, który wyizolował morfinę, na
początku XIX wieku dostrzegł uśmierzające
działanie podtlenku azotu na ból zęba.
Amerykanin Wells zapewne o tym nie wiedział i to jemu zawdzięczamy skojarzenie wykorzystania jego właściwości
do czasowego maskowania odczuć bólowych podczas ekstrakcji zębów, co dziś nazywamy sedacją wziewną. W tym
sensie nie jest odkrywcą, ale innowatorem. A było to tak...
Jest pamiętny dzień 10 grudnia 1844 roku. Miasteczko Hartford w Connecticut. Miejscowy dentysta, Horacy
Wells, zabiera swoją żonę Elizabeth na wieczór rozrywki polegający na obserwowaniu skutków podania ochotnikom
134
PO GODZINACH pagon
munduru
zimowa kwatera Stanisław Jerzy,
niedźwiedzi
aforysta
nietrudno
było przy
nim stracić
głowę
laureatka
Nagrody Nike
2015
południowoafrykańscy potomkowie
osadników z Niderlandów
Eugeniusz
(1884–1926),
polski malarz
uroczyste
przyjęcie
9
srebna moneta
bita po „potopie”
szwedzkim
owoc aktinidii
chińskiej
utwór
polifoniczny
lub spoina
budowlana
dzieło muzyczne, którego premiera
uświetniła otwarcie Kanału
Sueskiego (1870)
podrodzina
australijskich
nielotów
niejedna w operze
„Dziady”
w filmowej
interpretacji
T. Konwickiego
(1989)
między RPA
i Mozambikiem
1
3
turecka sofa
12
2
duch, zjawa
trumf w kartach
starożytni
mieszkańcy
Toskanii
stolica Mali
zachodnia
część Śląska
Cieszyńskiego
typ kresowego
muzykanta
7
żylny
lub
drogowy
z niedojrzałych
makówek maku
lekarskiego
4
piłka
poza grą
arabskie imię
męskie
femme fatale
10
belgijski kurort
ści pamięci”
800-tysięczne
miasto i port
w Jemenie
0,4 hektara
6
burza mózgów,
zebranie
15
autor „Płonącej
żyrafy” i „Trwało-
symbol
chemiczny
erbu
holenderski
gatunek sera
symbol chemiczny
irydu
„antyczna”
powieść Anatola
France’a
14
13
pierwsza
wokalistka
Blue Cafe
5
Konopnicka
opisała, jak to
z nim było...
muzyczna
scena stolicy
(d. Operetka)
region
etnograficzny
lub
geograficzny
8
11
KRZYŻÓWKA nr 57
Rozwiązanie krzyżówki stanowią litery z oznaczonych, ponumerowanych kolejno pól, wpisane w diagram.
Rozwiązanie należy nadsyłać za pomocą formularza na stronie www.edentico.pl do dnia 5 grudnia 2015 r.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
Rozwiązanie krzyżówki nr 56 brzmi: PACTA CLARA, BONI AMICI – (Gdy) układy są jasne, (są) dobrzy przyjaciele.
Laureatką nagrody ufundowanej przez firmę Dornwell jest Marlena Karwat (Zamość).
Laureatami nagród ufundowanych przez firmę Dürr Dental są: Ewa Błaszczyk-Feja (Koluszki), Edyta Szpak-Mieszaniec (Wieliczka), Rafał Żak (Warszawa).
Laureatką nagrody ufundowanej przez firmę Poldent jest Anna Król-Marmuźniak (Kraków). GRATULUJEMY!
138
Sponsorzy nagród
PO GODZINACH Wyłączny importer produktów firmy ULTRADENT – lidera
wśród producentów preparatów do wybielania zębów.
Zestaw materiału EndoRez firmy ULTRADENT
DORNWELL, ul. Zaściankowa 90/Ia, Warszawa-Wilanów
tel. 22-834-66-30, 22-834-77-25, 22-663-49-98,
kom. 510 368 408
fax 22-834-75-82, e-mail: [email protected]
Więcej na www.dornwell.pl
Poldent Sp. z o.o.
Al. Jana Pawła II 80 lok. 6, 00-175 Warszawa
tel.: (22) 351 7 650 do 655, fax: (22) 351 7 679
EndoRez jest biokompatybilnym uszczelniaczem do kanałów
korzeniowych na bazie żywic.
· Hydrofilny – zapewnia hermetyczne uszczelnienie nawet lekko
wilgotnych kanałów.
· Samowytrawiający – specjalny skład pozwala na wyeliminowanie
problematycznego stosowania systemów wiążących w kanale.
Praca materiałem EndoRez jest szybka i prosta, a jego właściwości
pozwalają zapewnić trwały sukces leczenia endodontycznego.
Nowe pilniki soniczne ENDOSTAR SPREADER SONIC FILES
(rozm. 25, 30, 35) służą m.in. do zabiegów irygacji i dezynfekcji
kanału. Pozwalają na wykorzystanie zjawiska ultradźwięków
prowadzącego do idealnej dezynfekcji kanału korzeniowego.
Działanie ultradźwięków jest jednak nieskuteczne w wąskich,
zakrzywionych kanałach, gdyż kontakt narzędzia ze ścianą kanału
hamuje proces wibracji. Kanały takie należy najpierw opracować
narzędziami ręcznymi do rozm. 20. Narzędzia ultradźwiękowe
wprowadza się zawsze w spoczynku, a po osiągnięciu długości
roboczej włącza się urządzenie. Nowe pilniki UNIQUE „S” to większy
wybór rozmiarów (12,5; 17,5; 22,5) pilników typu S. Teraz można jeszcze
dokładniej dopasować rozmiar pilnika pod konkretny przypadek
kliniczny. UNIQUE „S” to najefektywniejsze instrumenty do opracowania
kanału, zaprojektowane jako złożenie dwóch ostrzy tnących pilnika H.
Pracuje się nimi jak pilnikami (ruch piłowania góra-dół) i poszerzaczami
(ruch obrotowy).
Trzy równorzędne nagrody – chusteczki do dezynfekcji
powierzchni FD 333 wipes (Dürr Dental) o pełnym spektrum
wirusobójczym oraz płyn do czyszczenia i konserwacji tapicerki
FD 360.
Zwycięzcy nagród otrzymują także prawo do bezpłatnego
szkolenia z zakresu bezpieczeństwa mikrobiologicznego
w gabinecie.
e-Dentico nr 5 (57) / 2015
139

pietruska - Dentonet

Transkrypt

Podobne dokumenty

Lekarz TPS - Fundacja Gwiazda Nadziei

medycyna pracy - Wojskowa Specjalistyczna Przychodnia Lekarska

FAKULTET: Od pacjenta do rozpoznania – omawianie przypadków

Program – PDF

Tarnów, 7 czerwca 2013 r. Program ko

ZAPROSZENIE