Kurs I. Człowiek przedsiębiorczy

Transkrypt

Autor kursu: Joanna Hady
Strona 1 z 25
Spis treści
Moduł I. Istota przedsiębiorczości ...................................................................................................................................................... 3
1.
Istota przedsiębiorczości ................................................................................................................................................................................ 3
1.1.
2.
Geneza i definicja przedsiębiorczości ........................................................................................................................................... 3
Człowiek przedsiębiorczy ............................................................................................................................................................................... 4
2.1.
Cechy osobowe człowieka przedsiębiorczego .......................................................................................................................... 4
2.2.
Predyspozycje do prowadzenia działalności gospodarczej ............................................................................................... 6
Moduł II. Role społeczne ......................................................................................................................................................................... 7
1.
2.
Role społeczne ...................................................................................................................................................................................................... 7
1.1.
Społeczeństwo i sytuacje społeczne .............................................................................................................................................. 7
1.2.
Grupa społeczna ...................................................................................................................................................................................... 7
1.3.
Dynamika pozycji i ról społecznych ............................................................................................................................................... 8
Środowisko społeczne ...................................................................................................................................................................................... 9
2.1.
Rodzina ........................................................................................................................................................................................................ 9
2.2.
Grupa rówieśnicza ............................................................................................................................................................................... 10
2.3.
Szkoła ......................................................................................................................................................................................................... 11
2.4.
Praca........................................................................................................................................................................................................... 11
2.5.
Przedsiębiorca ....................................................................................................................................................................................... 12
Moduł III. Komunikacja interpersonalna ...................................................................................................................................... 13
1.
Wprowadzenie .................................................................................................................................................................................................. 13
2.
Typy zachowań w komunikacji ................................................................................................................................................................. 14
3.
4.
2.1.
Zachowanie uległe ............................................................................................................................................................................... 14
2.2.
Zachowanie agresywne ..................................................................................................................................................................... 15
2.3.
Zachowanie asertywne ..................................................................................................................................................................... 15
Komunikacja werbalna i niewerbalna ................................................................................................................................................... 16
3.1.
Komunikacja werbalna ..................................................................................................................................................................... 16
3.2.
Komunikacja niewerbalna ............................................................................................................................................................... 18
Skuteczna komunikacja międzykulturowa .......................................................................................................................................... 19
Moduł IV. Dochodzenie własnych praw.......................................................................................................................................... 20
1.
Dochodzenie własnych praw...................................................................................................................................................................... 20
2.
Zasady prawa pracy ........................................................................................................................................................................................ 21
2.1.
Obowiązki pracodawcy i prawa pracownika ......................................................................................................................... 23
3.
Prawa konsumenta.......................................................................................................................................................................................... 24
4.
Wpływ reklamy na decyzje konsumentów .......................................................................................................................................... 25
Strona 2 z 25
Moduł I. Istota przedsiębiorczości
1. Istota przedsiębiorczości
Czy każdy z nas ma szansę stać się przedsiębiorcą, który osiągnie spełnienie w biznesie? Czy do
osiągnięcia sukcesu wystarczy szczęście, czy może potrzeba ukrytego potencjału?
Pytanie to zadaje sobie zapewne każdy, kto choć raz rozważał założenie własnego biznesu. To
właśnie przedsiębiorczość uznawana jest za drzemiący w człowieku potencjał, który stanowi
naturalny sposób na realizację własnych celów i osiągnięcie spełnienia finansowego.
Zapoznajmy się zatem bliżej z tym pojęciem.
Dla zainteresowanych!
Powstanie potęgi Google
Sukces polskiego programisty z Łodzi
Początki serwisu YouTube i sukces jego twórców
oraz wiele innych inspirujących opowieści
Źródło: http://www.pfpp.com.pl
Zapoznaj się z historiami sukcesu
http://www.historie-sukcesu.pl
1.1. Geneza i definicja przedsiębiorczości
Termin „przedsiębiorczość” po raz pierwszy pojawił
się na przełomie XVIII i XIX wieku. Początki
zainteresowań naukowych oraz badawczych nad
przedsiębiorczością, należy upatrywać w rewolucji
przemysłowej oraz pionierach rodzącego się
kapitalizmu.
James Watt
Pod pojęciem rewolucji przemysłowej rozumie się
przejście od przemysłu manufakturowego (pracy
ręcznej) do przemysłu zmechanizowanego. Przełomem
okazało się wynalezienie maszyny parowej przez
Jamesa Watta w 1769 r., następnie zastosowanie jej do
napędu urządzeń mechanicznych w górnictwie,
hutnictwie, włókiennictwie i transporcie.
Strona 3 z 25
Istnieje wiele definicji pojęcia przedsiębiorczości. Jedna z nich określa przedsiębiorczość jako
zdolność do bycia przedsiębiorczym; posiadanie ducha inicjatywy; obrotność, rzutkość i
zaradność1.
Zdaniem jednego z najwybitniejszych teoretyków i praktyków w zakresie wiedzy o
przedsiębiorczości – P.F. Druckera, przedsiębiorczość polega na współzależności działań
przedsiębiorczych i innowacyjnych, za pomocą których zmierza się do sukcesu – przywództwa
w określonym segmencie rynku lub prowadzonej działalności gospodarczej2.
Zatem osobę przedsiębiorczą różni od innych to, że wie ona jak wykorzystać otaczającą ją
rzeczywistość do zdobycia określonych celów, np. zarabiania pieniędzy.
2. Człowiek przedsiębiorczy
O przedsiębiorczości można mówić również w wymiarze
zespołu cech, które opisując szczególny sposób
postępowania człowieka. Na łamach różnych czasopism i
poradników,
podejmowane
są
liczne
próby
zidentyfikowania cech i predyspozycji, które ze
szczególnym nasileniem występują u osób angażujących się
w inicjatywy przedsiębiorcze. Jedno nie ulega wątpliwości,
przedsiębiorczości nie można się nauczyć. Jednakże
środowisko, w którym dorastamy, szkoła, studia, życie
zawodowe oraz zdobywana wiedza i doświadczenie, mogą
w istotny sposób pobudzać i rozwijać nasz przedsiębiorczy
potencjał.
Przedsiębiorczość odnosi się do człowieka, którego charakteryzuje chęć, odwaga
i energia w prowadzeniu interesów (biznesu). Jeśli te interesy zaczyna prowadzić staje się
przedsiębiorcą3.
2.1. Cechy osobowe człowieka przedsiębiorczego
Podejmując próbę określenia istoty postawy przedsiębiorczej warto przypomnieć, że postawy
jako takie są wynikiem zarówno pewnych cech genetycznych, jak i doświadczeń życiowych.
Wśród najważniejszych cech człowieka przedsiębiorczego wyróżnia się:
Kreatywność – chęć tworzenia czegoś nowego wsparta pomysłowością
Wyobraźnię
Potrzebę osiągnięć
Skłonność do podejmowania ryzyka
1
M. Szymczak, Słownik Języka Polskiego, Tom I, Warszawa 1988, s. 968
P.F. Drucker, Przedsiębiorczość i innowacje, Praktyka – zasady, PWE, Warszawa 1992, s. 271.
3
J. Dietl, Przedsiębiorczość, Wyższa Szkoła Biznesu – National-Louis University, Nowy Sącz 2008, s. 5.
2
Strona 4 z 25
Niezależność
Zaradność
Elastyczność
Skłonność do przywództwa
Pracowitość
Zdolności organizatorskie
2.1.1. Postawa i umiejętności atrybutem przedsiębiorcy
Postawę przedsiębiorcy charakteryzuje zespół wyznawanych i realizowanych przez niego
wartości. Postawa stanowiąca atrybut przedsiębiorcy uwzględnia:
Tolerancję, dzięki której możliwe jest zawieranie kompromisów i porozumień
warunkujących rozwój przedsiębiorstwa.
Umiędzynarodowienie przedsiębiorstwa, wymagające całkowitego otworzenia się na
inne poglądy, wyznania, systemy wartości i kultury zarządzania.
Odpowiedzialność za pokolenie następców, które nakazuje pracę na rzecz
przyszłości.
Źródło: http://www.istockphoto.com
Utożsamianie się z etosem grupy społecznej ludzi interesów i umacnianie tego
etosu w postaci wartości, które mogłoby stanowić wzór społeczny, a zarazem etos tej
grupy.
Odpowiedzialność społeczną za przedsiębiorstwo i ludzi w nim zatrudnionych,
przejawiająca się dbałością o rozwój przedsiębiorstwa i jego pozytywny wizerunek4.
4
J. Dietl, Przedsiębiorczość, Wyższa Szkoła Biznesu – National-Louis University, Nowy Sącz 2008, s. 11.
Strona 5 z 25
2.2. Predyspozycje do prowadzenia działalności gospodarczej
Sukces w życiu zawodowym w dużym stopniu zależy od prawidłowej oceny samego siebie. To
czy mamy predyspozycje do prowadzenia działalności gospodarczej nierozerwalnie wiąże się z
typem naszej osobowości.
Źródło: http://tinypic.com
Osobowość to zespół trwałych wzorców myślenia, odczuwania oraz zachowania,
charakteryzujący indywidualny styl życia i sposób adaptacji jednostki. [W dużym stopniu
osobowość jest dziedziczna, ale kształtuje się również w procesie rozwoju społecznego jednostki
pod wpływem emocjonalnego oddziaływania otoczenia, wychowania oraz własnej aktywności].
Termin osobowość używany jest w naukach społecznych, w filozofii, psychologii, antropologii,
prawie oraz w socjologii. Nazwa osobowość pochodzi od słowa osoba, po łacinie persona, co
pierwotnie oznaczało maskę używaną w teatrze starożytnym przez aktorów. Od terminu
persona powstał termin personality (ang.), przetłumaczony na język polski jako osobowość.
2.2.1. Typologie osobowości
Jedną z najbardziej znanych, a zarazem najstarszych, jest typologia osobowości Hipokratesa –
Galena, która wyróżnia cztery główne typu ludzkie: choleryka, melancholika, sangwinika i
flegmatyka.
Typ choleryczny
Typ sangwinika
cechuje silna wrażliwość i duża impulsywność.
cechuje słaba wrażliwość i duża impulsywność.
Typ melancholika
cechuje silna wrażliwość i mała impulsywność.
Typ flegmatyka
cechuje słaba wrażliwość i mała impulsywność.
Strona 6 z 25
Moduł II. Role społeczne
1. Role społeczne
Oba pojęcia - przedsiębiorczości i przedsiębiorcy,
odnoszą się do pewnego rodzaju, specyficznych ról
społecznych. Człowiek jednocześnie odgrywa wiele
ról, które ujawniają się w różnych relacjach
społecznych oraz zmieniają się w czasie5.
Jak pisze J. Szczepański społeczeństwo wchłania
jednostkę począwszy od chwili urodzenia, następnie
przez cały okres socjalizacji i wychowania; jednostka
równocześnie
wchłania,
czyli
internalizuje
społeczeństwo.
Jednostka
żyje
więc
w
społeczeństwie, ale społeczeństwo żyje także w
jednostkach6.
Źródło: http://www.sxc.hu
1.1. Społeczeństwo i sytuacje społeczne
W socjologii społeczeństwo rozumiane jest jako
najszerszy rodzaj zbiorowości społecznej,
obejmującej
swoimi
ramami
całość
wielostopniowych struktur, grup, kręgów i
wszelkich postaci zbiorowości, ale stanowiące
pewien układ zamknięty, mający swoją zasadę
odrębności7.
Człowiek jest zatem uwikłany w przynależność
do różnych typów zbiorowości społecznych.
Zachowanie człowieka ma miejsce nie w próżni
Źródło: http://www.freedigitalphotos.net
społecznej,
ale
w
określonej
sytuacji
(sytuacjach), gdzie występują inni ludzie. Owe sytuacje nazywane są sytuacjami społecznymi8.
1.2. Grupa społeczna
Człowiek niemal zawsze przebywa w sytuacjach o społecznym charakterze. Jest to niezmiernie
ważny aspekt ludzkiego życia, gdyż to właśnie sytuacje społeczne determinują zachowania
ludzi i ich procesy społeczne, takie jak: postrzeganie, myślenie i motywację.
R. K. Merton, Zestawy ról, zestawy statusów społecznych i sekwencje statusów społecznych w czasie, [w:] P. Sztompka,
M. Kucia (red.), Socjologia. Lektury, Wydawnictwo Znak, Kraków 2005, s. 142
6 J. Szczepański, Elementarne pojęcie socjologii, PWN, Warszawa 1972, s. 152.
7 J. Szczepański, Elementarne…, op. cit., s.455.
8 S. Mika, Psychologia społeczna, PWN, Warszawa 1981, s. 8.
5
Strona 7 z 25
Należy równocześnie pamiętać o tym, że jednostka wpływa również na sytuacje modyfikując
zachowania innych uczestników.
Zatem mamy tu do czynienia z interakcją – wzajemnym oddziaływaniem na siebie ludzi, które
prowadzi do modyfikacji ich zachowań oraz do powstawania materialnych i niematerialnych
wytworów.
Czym zatem dokładnie jest grupa?
Grupą są dwie lub więcej osoby, między którymi
istnieje bezpośrednia interakcja, które posiadają
ustalone wspólne normy, mają wspólny cel,
tworzą rozwinięta strukturę grupową i mają
poczucie odrębności swojej grupy w stosunku do
innych grup9.
Jednym z podstawowych elementów definicji
grupy jest interakcja, mająca miejsce we
wszystkich procesach wewnątrzgrupowych.
Według R. P. Balesa,
interakcje między
członkami grupy pełnią trzy ważne funkcje:
Pobudzają ogólną aktywność grupy.
Pomagają grupie w osiąganiu jej celu.
Przyczyniają się do powstania
wewnątrzgrupowych10.
pozytywnych
emocji,
serdecznych
stosunków
1.3. Dynamika pozycji i ról społecznych
W każdej grupie społecznej, bez względu na jej
formalny czy nieformalny charakter, wszyscy jej
członkowie zajmują jakieś miejsca – pozycje
społeczne, które z kolei są determinowane
rolami społecznymi, jakie te osoby pełnią.
Rola społeczna to zachowanie, jakiego inni
oczekują od osoby zajmującej określoną
pozycję11. Obejmuje ona nie tylko obowiązki oraz
oczekiwany sposób zachowania, ale również
prawa, stanowiące system względnie stabilny i
wewnętrznie spójny12. Przykładem takich ról
S. Mika, Psychologia…, op. cit., s. 335.
Ibidem, s. 341.
11 N. Sillamy, Słownik psychologii, Wydawnictwo Książnica, Katowice 1998, s. 253.
12 J. Szczepański, Elementarne pojęcia socjologii, Wydawnictwo PWN, Warszawa 1970, s. 131, [za:] M. Pacholski, A.
Słaboń, Słownik pojęć socjologicznych, AE w Krakowie, Kraków 1997, s. 153.
9
10
Strona 8 z 25
może być: rola matki, rola mężczyzny czy np. rola prawnika.
Współcześnie rola kobiety i mężczyzny uległa zmianie. Kobiety są aktywne zawodowo, pewne
siebie i bardziej niezależne - podejmują pracę w zawodach, które kiedyś uznawano za wyłącznie
męskie. Mężczyźni z kolei, chętnie zajmują się pracami domowymi, opiekują dziećmi, nie pragną
zdominować kobiet, starają się wczuć w ich potrzeby i często przejmują ich role.
2. Środowisko społeczne
Każdy człowiek egzystuje w określonym otoczeniu, z
którym łączą go ściśle związki.
A zatem środowisko społeczne człowieka – to
względnie stały układ jednostek grup oraz innych
zbiorowości ludzkich wywołujących jego aktywność i
wywierających wpływ na jego zachowanie.
Szczególnie doniosłymi składnikami środowiska
społecznego są:
Rozmieszczenie
zbiorowości
ludzkich
(warunkujące częstotliwość i różnorodność
kontaktów interpersonalnych).
Poziom wykształcenia jednostek i grup
najsilniej powiązanych z danym człowiekiem.
Struktura
zawodowa
jako
czynnik
wpływający na ekonomiczną i kulturową
stronę życia13.
Przykładem środowiska społecznego może być: rodzina, szkoła czy np. zakład pracy.
2.1. Rodzina
Podstawową, pierwotną, małą grupę społeczną, składająca się z rodziców i ich dzieci oraz
krewnych nazywamy rodziną. Rodziców łączy więź małżeńska, a rodziców z dziećmi – więź
rodzicielska.
13
W. Okoń, Słownik…, op. cit., s. 206.
Strona 9 z 25
Do głównych funkcji rodziny zaliczamy:
Funkcje prokreacyjne
Przygotowanie dzieci do wyjścia w życie społeczne (pielęgnowanie,
wychowanie)
Prowadzenie gospodarstwa domowego
Sprawowanie pieczy nad życiem członków rodziny
(ich zachowaniem, zdrowiem, trudnościami życiowymi)
Źródło: Opracowanie własne na podstawie W. Jakubowski, Społeczna natura człowieka, Dom Wydawniczy Elipsa,
Warszawa 1999, s. 106.
2.2. Grupa rówieśnicza
Grupy rówieśnicze to swoiste zbiorowości
społeczne.
Cechą
psychologiczną,
która
kształtuje się dzięki uczestnictwu w takiej
grupie jest nastawienie na akceptację
rówieśników. Stąd też grupy rówieśnicze
nazywane
są
organizmem
społecznym
wyróżnionym spośród innych nie ze względu na
cechę demograficzną – wiek, lecz ze względu na
typ więzi, bliskie, nacechowane wzajemną
aprobatą uczestnictwo14.
W oparciu o prawidłowości rozwojowe dzieci i młodzieży wyróżnia się trzy typy grup
rówieśniczych:
Dziecięce grupy zabawowe (bandy)
Młodzieżowe paczki (kliki)
Młodzieżowe grupy dewiacyjne (gangi)15.
Grupy rówieśnicze tworzą osoby w oparciu o wspólne cele, np. wymiany poglądów, rozmów i
dyskusji, wspólne upodobania, zainteresowania oraz ideały. [Wraz z wiekiem młodych ludzi cele
te odgrywają coraz większą rolę w stosunkach koleżeńskich oraz przyjacielskich, a nawet
decydują o przynależności do takiej czy innej paczki.]
T. Pilch, Grupa rówieśnicza jako środowisko wychowawcze, [w:] T. Pilch, I. Leparczyk (red.), Pedagogika społeczna,
Wydawnictwo Żak, Warszawa 1995, s. 175.
15 S. Kowalski, Socjologia wychowania w zarysie, PWN, Warszawa 1974, s. 155.
14
Strona 10 z 25
2.3. Szkoła
Szkoła jest jedną z najstarszych modelujących proces socjalizacji instytucją. J. Szczepański
wskazał, że szkoła:
1. Jest instytucją przekazującą wiedzę naukową.
2. Jest instytucją nauczającą metodami naukowymi
3. Może w pewnym zakresie systematyzować i kierunkować wpływ innych oddziaływań
kształtujących i wychowujących.
4. Stara się dawać całościowy pogląd na wiedzę człowieka o świecie, uczy elementów wszystkich
nauk doniosłych dla rozumienia współczesnej cywilizacji.
5. Stara się przygotować do udziału w funkcjonowaniu społeczeństwa, czyli uspołecznić swoich
wychowanków.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie W. Jakubowski, Społeczna natura człowieka, Dom Wydawniczy Elipsa,
2.4. Praca
Praca to zespól świadomych i celowych czynności człowieka,
dzięki którym oddziałuje on na przyrodę, przekształca ją i
dostosowuje do swoich potrzeb. Produkcja i praca mają charakter
społeczny. Ludzie, którzy coś wytwarzają, nie pracują w
odosobnieniu, izolacji16.
Kontekst społeczny pracy ludzkiej wyznaczają następujące
czynniki:
Praca ma charakter osobowy i jest podejmowana ze względu na
potrzeby, które w sposobie przejawiania się są zdeterminowane
społecznie.
Warunki pracy, przebieg zasadniczych czynności są określane
przez czynniki społeczne, wyznaczające zespół cech
charakteryzujących cały proces.
Efektywna praca, jest możliwa w
wyniku współdziałania
jednostek w obrębie określonych grup społecznych.
Złożoność pracy i konieczność uzyskania wysokiej wydajności
wymagają planowania, organizowania i koordynowania wysiłku.
16
Źródło: http://office.microsoft.com
W. Jakubowski, Społeczna…, op. cit., s. 116-117.
Strona 11 z 25
Każda praca poprzez działanie w warunkach interakcji (tworząc efekty pracy), wywołuje
określone skutki społeczne17.
2.5. Przedsiębiorca
W przypadku osób przedsiębiorczych dość mocno ujawnia się zjawisko kreacji roli, czyli
określania jej parametrów przez czynniki kulturowe oraz przez jednostkę18.
Człowiek przedsiębiorczy ma zdecydowanie większe możliwości kreowania
realizowanych przez siebie ról. Dzieje się tak dlatego, że postawa przedsiębiorcza budowana
jest w oparciu o specyficzne wymiary osobowości, dające szanse na odniesienie sukcesu we
współczesnym świecie.
Na podstawie badań zweryfikowano, że na osobowość przedsiębiorczą składają się:
Potrzeby
sukcesu
Wewnątrzsterowność
Duże zdolności
intelektualne
Źródło: Opracowanie własne na podstawie A. Kłoskowska, Kultura masowa. Krytyka i obrona, Wydawnictwo PWN,
17
18
Ibidem.
E. Karpowicz, Menedżerowie w nowych rolach, Zarządzanie zasobami ludzkimi 2002, nr 2, s. 10
Strona 12 z 25
Moduł III. Komunikacja interpersonalna
1. Wprowadzenie
Niezwykle istotna z punktu widzenia osoby przedsiębiorczej jest skuteczna komunikacja.
Stanowi ona podstawę zasadniczych funkcji, takich jak sprawowanie kontroli, motywowanie,
wyrażanie uczuć oraz informowanie.
Jedna z definicji mówi o tym, że komunikacja interpersonalna jest podejmowaną w
określonym kontekście wymianą werbalnych, wokalnych i niewerbalnych sygnałów (symboli) w
celu osiągnięcia lepszego poziomu współdziałania19.
Aby można było mówić o komunikacji muszą istnieć 4 ogniwa:
Nadawca – osoba przesyłająca określoną informację.
Przekaz – wartość, którą chcemy przekazać.
Kanał – sposób przekazania informacji (np. gest, słowo).
Odbiorca – osoba, do której kierujemy daną informację
Nadawca
Przekaz
Kanał
Odbiorca
Efekt
Źródło: Opracowanie własne
19
Z. Nęcki, Komunikacja międzyludzka, Wydawnictwo Profesjonalne Szkoły Biznesu, Kraków 1996, s. 109.
Strona 13 z 25
2. Typy zachowań w komunikacji
Komunikacja służy kontrolowaniu zachowania
członków
organizacji
poprzez
komunikowanie
pożądanego sposobu zachowania lub przeciwstawiając
się postępowaniu niewłaściwemu. [Komunikacja może
w znacznym stopniu sprzyjać motywacji, gdyż za jej
pośrednictwem uświadamiamy członkom organizacji,
czego się od nich oczekuje, jak mogą poprawić swoją
efektywność oraz jakie popełniają błędy.]
Źródło: http://www.myschool.com.pl
W komunikowaniu interpersonalnym możemy wyróżnić trzy zasadnicze typy zachowań
uczestników: uległy, asertywny i agresywny. W kontaktach z innymi ludźmi, nie należy być ani
nadmiernie uległym, ani agresywnym. Powodzenie zapewnia postawa pośrednia, zwana
asertywną.
2.1. Zachowanie uległe
Zachowanie uległe w komunikacji oznacza
tendencję do ucieczki. Opiera się na reakcjach
instynktownych, jakie przejawiają się w sytuacjach
zagrożenia. Odznacza się dużą skrytością
rozmówcy oraz podatnością na wpływy innych.
Osoba uległa z góry stoi na przegranej pozycji;
obawia się samodzielnego podejmowania decyzji,
w związku z czym swoje cele realizuje zwykle
pośrednio.
Źródło: http://film.gazeta.pl
Tego rodzaju zachowanie w
komunikacji jest mało efektywne.
procesie
Konsekwencje zachowania uległego to m.in.:
ryzyko, że ludzie będą nawiązywali z nami relacje jedynie dlatego, że zgadzamy się na ich
potrzeby,
poczucie skrzywdzenia i wykorzystania,
brak szacunku ze strony osób trzecich,
ciągła praca dla innych, a nie dla siebie,
osiągnięcie własnych celów znacznie później (bądź wcale), niż gdybyśmy nie byli ulegli.
Strona 14 z 25
2.2. Zachowanie agresywne
Postawa agresywna charakteryzuje się chęcią
decydowania
za
innych.
Odznacza
się
bezpośredniością oraz dużą nietaktownością ze
strony osoby agresywnej, która często przerywa
innym, wtrąca się i wywyższa. Poprzez agresywne
zachowanie dąży się do podkreślenia własnej
wartości, ograniczając przy tym lub eliminując zalety
innych ludzi. Co więcej, osoba agresywna praktycznie
zawsze stoi po stronie wygranej, gdyż do realizacji
swoich zamierzeń dąży na wszystkie możliwe
sposoby, często posuwając się do zachowań
nieetycznych.
Źródło: http://picsdigger.com
Tego rodzaju zachowanie w procesie komunikacji jest równie mało efektywne, jak
postawa uległa.
2.3. Zachowanie asertywne
Zachowanie asertywne - to umiejętność pełnego wyrażania
siebie w kontakcie z inna osobą (osobami) oraz umiejętność
stawiania i obrony własnych praw. Osoby asertywne nie
tylko potrafią bronić własnych racji, ale jednocześnie
respektują prawa innych. Przejawia się to m.in. w tym, że nie
podejmują decyzji za inne osoby, nie krzyczą i nie używają
obraźliwych słów w celu wywarcia wpływu.
Zachowanie asertywne różni się od zachowania
agresywnego tym, że korzystamy z osobistych praw bez
naruszania praw innych osób.
Źródło: http://www.otofotki.pl
Zachowanie asertywne różni się również od zachowania uległego bowiem zakłada działanie
zgodne z własnym interesem oraz stanowczą obronę siebie i swoich praw.
Tego rodzaju zachowanie w procesie komunikacji jest najbardziej efektywne.
Strona 15 z 25
3. Komunikacja werbalna i niewerbalna
W procesie komunikacji, czyli porozumiewania się, używane są dwa sposoby przekazywania
informacji: werbalny (słowny) oraz niewerbalny.
Komunikacja werbalna polega na przekazywaniu informacji innej
osobie za pomocą słów. Użycie języka naturalnego, czyli mowy jako
środka komunikacji stanowi podstawowy sposób komunikacji
międzyludzkiej.
Komunikacja niewerbalna dotyczy wszystkich ludzkich zachowań
postaw oraz obiektów innych niż słowa, które komunikują
wiadomości i posiadają wspólne społeczne znaczenie. Obejmuje:
wygląd fizyczny, ruch ciała, gesty, wyraz twarzy, ruch oczu, dotyk,
głos oraz sposób wykorzystywania czasu i miejsca w
komunikowaniu się. Nie zawiera jednak gestów, które zawierają
słowa (takich jak język migowy), ani słów pisanych lub
przekazywanych elektronicznie20.
3.1. Komunikacja werbalna
Skuteczna komunikacja to jeden z podstawowych czynników decydujący o sukcesie w firmie. W
komunikacji werbalnej ważnymi czynnikami, (dzięki którymi nasze informacje zostaną
prawidłowo odczytane przez odbiorców) są m.in. akcent wypowiedzi, stopień płynności mowy
oraz treść wypowiedzi.
Kultura
wypowiedzi
Jasne
precyzyjne
wypowiedzi
Poprawność
gramatyczna
Sztuka
mówienia
Umiejętność
milczenia
Źródło: Opracowanie własne
20
M. S. Barge, Komunikacja między ludźmi,
Strona 16 z 25
Przepływ informacji w firmie musi być płynny. Pracownicy muszą umieć wzajemnie się
porozumiewać i rozumieć komunikaty, które są do nich wysyłane. Krytykowanie pracowników,
obrażanie ich, orzekanie, rozkazywanie czy grożenie stanowią poważną barierę w procesie
skutecznej komunikacji.
Niektóre, źle użyte sformowania budzą opór i chęć obrony odbiorców komunikatu.
Nigdy nie oceniaj – stosuj zamiast tego informacje zwrotne.
„Ten raport jest beznadziejny”
„Brakuje w tym raporcie danych
liczbowych i wniosków. Chcę aby pan to
uzupełnił do poniedziałku”
Nigdy nie uogólniaj:
„Ty nigdy nie zrobiłeś nic na czas”.
„Zawsze podnosisz głos podczas dyskusji”.
„Na ciebie w ogóle nie można liczyć”.
Nie obgaduj i nie twórz aluzji:
„Jest tu pewna osoba, o której chyba wszyscy wiemy, że nie nadaje się
na kierownicze stanowisko”.
„Warto by go pouczyć, że zachowuje się w nieodpowiedni sposób”.
Mów wprost:
„Jest mi przykro, że odbiera Pan to w ten sposób”.
„Nie zgadzam się z Panem. Mam na ten temat inne zdanie”.
Mówienie wprost w komunikacji stanowi wyraz naszego szacunku do drugiej osoby i daje jej
możliwość jasnego przyjęcia naszych słów oraz udzielania osobistej odpowiedzi wprost.
Nadawca powinien oddzielać sprawy ważne od mniej istotnych. Powinien mówić do partnera, a
nie o nim, wyrażać szczere obawy, potrzeby oraz uczucia.
Strona 17 z 25
3.2. Komunikacja niewerbalna
„Wykształcenie zdobywa się czytając książki, ale inne, ważniejsze wykształcenie - znajomość
świata – zdobywa się tylko dzięki czytaniu ludzi i studiowaniu ich różnych wydań...”
(Lord Chesterfield)
Komunikacja niewerbalna czyli mowa ciała jest
najstarszą
formą
porozumiewania
się.
Nasi
prehistoryczni
przodkowie
nie
znając
języka
komunikowali się właśnie za pośrednictwem gestów,
mimiki twarzy i kontaktu wzrokowego. Jana Iverson,
profesor psychologii na Uniwersytecie MissouriColumbia, prowadząc badania na ludziach niewidomych
dowiódł, że osoby niewidome gestykulują nawet wtedy,
gdy porozumiewają się z innym niewidomym. Odkrył
również, że niewidome dzieci gestykulują, jeszcze zanim
nauczą się mówić. Można zatem stwierdzić, iż gesty
pełnią nie tylko rolę komunikacyjną, ale ułatwiają
również przekaz w trakcie procesu myślenia.
Źródło: http://www.noeman.org
Komunikacja niewerbalna stanowi nieodłączny element naszego życia i odgrywa niezwykle
istotną rolę w kontaktach z innymi ludźmi.
Źródło:http://www.freedigitalphotos.net
21
Komunikacja niewerbalna polega na wykorzystaniu
przez osoby będące ze sobą w interakcji wzajemnie na
siebie
oddziałujących
wzrokowych,
pozawzrokowych oraz głosowych systemów i
podsystemów komunikacji. Wykorzystując te systemy i
podsystemy, osoby komunikujące kodują bądź
dekodują jednocześnie symbole i znaki niewerbalne w
celu wymiany znaczeń w specyficznych kontekstach
komunikacyjnych21.
D. G. Leathers, Komunikacja niewerbalna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009, s. 27.
Strona 18 z 25
4. Skuteczna komunikacja międzykulturowa
Style komunikacyjne charakterystyczne dla danej grupy kulturowej bywają bardzo
odmienne. Aby skutecznie porozumiewać się z osobami pochodzącymi z innej grupy
kulturowej, musimy być w stanie rozpoznać te zachowania, które określają unikalny styl
komunikacyjny danej kultury.
C. E. Izard dokonał szczegółowych badań komunikacji
emocji za pośrednictwem twarzy wśród: Amerykanów,
Anglików, Niemców, Szwedów, Francuzów, Szwajcarów,
Greków Afrykańczyków i Japończyków. Okazuje się, że
Grecy byli znacznie mniej trafni w identyfikowaniu
zainteresowania (ekscytacja na twarzy) od pozostałych
grup. Afrykańczycy z kolei mieli trudności w
identyfikowaniu odrazy-pogardy. Japończycy zaś wyraźnie
nietrafnie rozpoznawali wstyd-poniżenie, gdyż to właśnie
wstyd jest uznawany za najbardziej niepożądany z emocji
w kulturze japońskiej. Nadmierne wyrażanie tych emocji
stanowi poważne pogwałcenie obyczaju, stąd też uczucia
te są w większości wypadków tłumione22.
22
Źródło: http://www.celebrity-mania.com
C. E. Izard, The face of emotion, New York: Appleton 1971.
Strona 19 z 25
Moduł IV. Dochodzenie własnych praw
1. Dochodzenie własnych praw
Bez względu na to jaką rolę pełnisz aktualnie w życiu – ucznia, pracownika czy przedsiębiorcy,
niezwykle ważna jest umiejętność egzekwowania i dochodzenia własnych praw, które ci
przysługują.
Każdemu z nas przysługują prawa, które są niezbywalne (nie można się ich zrzec) oraz
nienaruszalne (istnieją niezależnie od władzy i nie mogą być przez nią regulowane). Rolą
państwa jest ochrona tych praw. Poszanowanie praw człowieka oraz godności ludzkiej jest
uznawane za podstawę sprawiedliwości pokoju na świecie23.
„Ignorantia iuris nocet”
(nieznajomość prawa szkodzi)
W przypadku praw człowieka jest ono aż nadto ważne.
Prawa każdej osoby stanowią tarczę przeciwko
działaniom wszelkiej władzy.
Ich nieznajomość naraża człowieka na nadużycia ze
strony władzy, prowadzi do manipulacji oraz osłabia
możliwości ochrony.
Bez względu na to czy działasz w jakimś zespole, jesteś
uczniem, pracownikiem czy konsumentem, powinieneś być
świadomy swoich praw i obowiązków. Co więcej, każdy z
nas powinien wiedzieć jak owych praw dochodzić.
Podstawą skutecznego dochodzenia swoich praw, oprócz
odwagi i determinacji, jest umiejętność rozpoznawania
pewnych zjawisk oraz dysponowanie wiedzą na temat
podstawowych przepisów prawa. Ta część kursu ma ci w
tym pomóc.
Źródło: http://www.toonpool.com
23
http://prawaczlowieka.wordpress.com, z dnia 15.09.2010.
Strona 20 z 25
2. Zasady prawa pracy
W celu prawidłowego zrozumienia zasad prawa pracy,
warto wcześniej przytoczyć podstawowe pojęcia z nim
związane. A zatem kim jest pracownik?
Pracownik – to osoba zatrudniona na podstawie umowy
o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub
spółdzielczej umowy o pracę. Pracownikiem będzie
zarówno sprzedawca, kierowca, jak i gospodyni domowa,
którzy zostali zatrudnieni na podstawie umowy o pracę.
Podobnie urzędnik państwowy, który został zatrudniony na
podstawie aktu mianowania, lecz nie będzie nim osoba
świadcząca pracę na podstawie umowy zlecenie24.
Drugą stroną stosunku pracy jest pracodawca, w kodeksie pracy pracodawca zdefiniowany jest
jako osoba fizyczna lub osoba prawna, a także inna jednostka organizacyjna nieposiadająca
osobowości, jeżeli tylko podmioty te zatrudniają pracowników.
A zatem pod pojęciem pracodawcy kryją się wszystkie podmioty zatrudniające pracowników.
Należą do nich zarówno spółki, urzędy, przedsiębiorstwa państwowe, fundacje, organizacje
społeczne, a także osoby fizyczne, które prowadzą działalność gospodarczą lub zatrudniają
pracowników w celach niezarobkowych25.
Zasady prawa pracy wywierają istotny wpływ na praktyczną działalność organów
administracji państwowej i gospodarczej zobowiązując je do stwarzania materialnych
warunków ich realizacji. Spełniają więc funkcje dyrektyw, które kształtują działalność organów
władzy i administracji oraz pracodawców w sferach przez nie wskazanych.
T. Libera, E. Zduńska, Pracownik w zakładzie pracy, od przyjęcia do zwolnienia, Wydawnictwo Difin,
25 Ibidem, s. 16.
24
Strona 21 z 25
Do podstawowych zasad prawa pracy zalicza się:
zasadę wolności pracy,
zasadę swobody nawiązania stosunku pracy,
zasadę poszanowania godności i dóbr osobistych
pracownika,
zasadę równego traktowania pracowników,
zasadę niedyskryminacji w stosunkach pracy,
zasadę odpłatności pracy,
prawo do wypoczynku,
zasadę zapewnienia bezpiecznych higienicznych warunków pracy,
zaspokojenie bytowych, socjalnych i kulturalnych potrzeb pracowników,
ułatwienie pracownikom podnoszenia kwalifikacji zawodowych,
ochrona uprawnień pracownika,
zasadę wolności zrzeszania się w związki zawodowe i organizacje pracodawców,
zasadę udziału załogi w zarządzaniu zakładem pracy26.
26
Z. Salwa, Podstawy prawa pracy, Wydawnictwo Prawnicze PWN, Warszawa 2001, s. 28-34.
Strona 22 z 25
2.1. Obowiązki pracodawcy i prawa pracownika
Powinieneś wiedzieć, że pracodawca ma szereg obowiązków wobec pracowników, którzy mogą
a nawet powinni egzekwować ich wykonywanie.
Zgodnie z wymogami kodeksu pracy (art.94.) pracodawca ma obowiązek:
Zaznajamiać pracowników podejmujących pracę z zakresem ich obowiązków, sposobem
wykonywania pracy na wyznaczonych stanowiskach oraz ich podstawowymi
uprawnieniami.
Organizować pracę w sposób zapewniający pełne wykorzystanie czasu pracy, jak również
osiąganie przez pracowników, przy wykorzystaniu ich uzdolnień i kwalifikacji, wysokiej
wydajności i należytej jakości pracy.
Zapewniać bezpieczne i higieniczne warunki pracy oraz prowadzić systematyczne szkolenie
pracowników w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, terminowo i prawidłowo wypłacać
wynagrodzenie.
Ułatwiać pracownikom podnoszenie kwalifikacji zawodowych, stwarzać pracownikom
podejmującym zatrudnienie po ukończeniu szkoły zawodowej lub wyższej warunki
sprzyjające przystosowaniu się do należytego wykonywania pracy, zaspokajać w miarę
posiadanych środków socjalne potrzeby pracowników.
Stosować obiektywne i sprawiedliwe kryteria oceny pracowników oraz wyników ich pracy,
prowadzić dokumentację w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz akta osobowe
pracowników, wpływać na kształtowanie w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego.
Źródło: opracowanie własne na podstawie: http://kodeks-pracy.org
Strona 23 z 25
Jakie uprawnienia pracownicze przysługują tobie?
Prawo do wynagrodzenia
Prawo do wypoczynku
Prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy
Prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego
Prawo do świadectwa pracy
Prawo do wynagrodzenia za okres zwolnienia od pracy
Źródło: opracowanie własne
3. Prawa konsumenta
Konsumentem jest każdy z nas, niezależnie od roli, jaką
pełnimy w życiu i na jakim jego etapie się znajdujemy.
Zgodnie z definicja Słownika Współczesnego Języka
Polskiego, konsument to użytkownik dóbr; spożywca;
nabywca czegoś na własny użytek; klient.
Źródło: http://www.fotosearch.com
Konsumentem jest ten, który kupuje, aby zaspokoić
potrzeby własne lub gospodarstwa domowego, a więc nie
dokonuje tych zakupów dla celów profesjonalnych czy
zarobkowych27.
Jako konsument posiadasz pewne określone przepisami prawa.
] J. Dutkiewicz, U. Łysoń, M. Niepokulczycka, E. Sieliwanowicz, Prawa konsumenta, Wydawnictwo Difin, Warszawa
2000, s. 13.
27
Strona 24 z 25
W przypadku zakupu towarów, towary powinny:
Odpowiadać opisowi, który im dano
Mieć zadowalającą jakość oraz być gotowe do użytkowania zgodnie z przeznaczeniem
W przypadku usług, usługi powinny zostać
zrealizowane:
• z należytą starannością
• zgodnie z umiejętnościami,
które deklaruje usługodawca
• w rozsądnym terminie i po
rozsądnej cenie
Źródło: Opracowanie własne na podstawie: http://www.prawnik.pl
4. Wpływ reklamy na decyzje konsumentów
„Reklama to 1001 sposobów na to, żebyś wychodząc po gazetę i mając w portfelu ostatnie 10 zł,
wystawił czek i kupił najnowszy model nart, chociaż te które masz w domu, są w znakomitym
stanie” .
Reklama to każdy przekaz zmierzający do promocji sprzedaży bądź innych form korzystania z
towarów lub usług, popierania określonych spraw lub idei, albo do osiągnięcia innego efektu
pożądanego przez reklamodawcę, nadawany za opłatą lub inną formą wynagrodzenia28.
Często od wiedzy nadawcy na temat odbiorcy zależy stworzenie komunikatu reklamowego
zrozumiałego i znaczącego dla odbiorcy. J. Kall twierdzi, iż zakodowane w komunikacie
reklamowym treści mają przede wszystkim na celu:
Przyciągnąć uwagę odbiorców – bowiem żadna reklama nie będzie skuteczna, jeśli
potencjalny konsument jej nie zauważy,
Być jasne i zrozumiałe, tak aby przy dekodowaniu treści reklamy odbiorca mógł
przypisać im odpowiednie znaczenia,
Zwiększyć prawdopodobieństwo pozytywnej interpretacji produktu, tzn. takiej,
która skłoni odbiorcę do zainteresowania się oferowanym produktem29.
28
29
Dz. U. z 1995 r., nr 32, poz. 160.
J. Kall, Reklama, PWE, Warszawa 1994, s. 23.
Strona 25 z 25

Kurs I. Człowiek przedsiębiorczy

Transkrypt

Podobne dokumenty

Społeczno-ideologiczne konteksty uwikłania edukacji

Pobierz publikację! - Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i

LICeuM I GIMNazJuM JESIEŃ – ZIMA 2015/2016

Kompetencje kluczowe dzieci i młodzieży : praktyka edukacyjna

Kształtowanie postaw przedsiębiorczych a edukacja ekonomiczna