Lectio quarta - Konrad Dominas
Transkrypt
Lectio quarta - Konrad Dominas
Język łaciński z elementami kultury antycznej Studia Środkowoeuropejskie dr Konrad Dominas Lectio quarta Ogólne informacje o koniugacjach. Indicativus i imperativus praesentis activi czterech koniugacji. Źródła prezentacji: O. Jurewicz, L. Winniczuk, J. Żuławska, Język łaciński. Podręcznik dla lektoratów szkół wyższych, Warszawa 1995. S. Kalinowski, Aurea dicta. Złote myśli, Kraków 1997. www.konrad-dominas.pl [email protected] dr Konrad Dominas Pracownia Humanistycznych Studiów Interdyscyplinarnych WFPiK UAM Poznań Język łaciński z elementami kultury antycznej Studia Środkowoeuropejskie Lectio quarta Trzy sentencje łacińskie Amicus Plato, sed magis amica veritas Platon jest przyjacielem, ale prawda jest większą przyjaciółką Anseres capitolinae Gęsi kapitolińskie Żywot Arystotelesa, XIII w. Liwiusz, Ab urbe condita libri, 5, 47. Arbiter elegantiarum Mistrz dobrego smaku Tacyt, Annales, XVI, 18. www.konrad-dominas.pl [email protected] dr Konrad Dominas Pracownia Humanistycznych Studiów Interdyscyplinarnych WFPiK UAM Poznań Język łaciński z elementami kultury antycznej Studia Środkowoeuropejskie Lectio quarta Zwroty i skróty e.g. – exempli gratia na przykład editio princeps pierwodruk, pierwsze wydanie eo ipso tym samym ergo więc, zatem errata błędy, wykaz błędów www.konrad-dominas.pl [email protected] dr Konrad Dominas Pracownia Humanistycznych Studiów Interdyscyplinarnych WFPiK UAM Poznań Język łaciński z elementami kultury antycznej Studia Środkowoeuropejskie Lectio quarta Koniugacje – uwagi ogólne W języku łacińskim wyróżniamy cztery koniugacje. O przynależności czasownika do właściwej koniugacji decyduje zakończenie tematu. Do koniugacji I, II i IV należą czasowniki, których temat kończy się na samogłoskę; koniugacja III obejmuje tematy spółgłoskowe. Do koniugacji I należą czasowniki, których temat kończy się na –a; do koniugacji II – czasowniki, których temat kończy się na –ē (długie); do koniugacji IV – czasowniki, których temat kończy się na –i. Temat czasownika występuje wyraźnie w bezokoliczniku (infinitivus praesentis) po odrzuceniu końcówki –re oraz w 2 osobie singularis imperativi praesentis. www.konrad-dominas.pl [email protected] dr Konrad Dominas Pracownia Humanistycznych Studiów Interdyscyplinarnych WFPiK UAM Poznań Język łaciński z elementami kultury antycznej Studia Środkowoeuropejskie Lectio quarta Koniugacja II i III – różnice Na pierwszy rzut oka bezokolicznik II i III koniugacji jest taki sam, videre, capere, legere Samogłoska e w bezokoliczniki koniugacji II jest długa i należy do tematu – video, vidēre, natomiast w koniugacji III e jest krótkie i pełni rolę spójki między spółgłoskowym tematem a końcówką bezokolicznika –re, lego, legĕre. Gdy nie znamy iloczasu przedostatniej zgłoski bezokolicznika zakończonego na –ere, możemy odróżnić koniugację II od III po pierwszej osobie singularis, video, timeo, habeo, lego, scribo, mitto. Koniugacja III obejmuje także czasowniki o temacie rozszerzonym przez samogłoskę –i (w bezokoliczniku występuje jednak tylko spójka e) np. capio, capere. www.konrad-dominas.pl [email protected] dr Konrad Dominas Pracownia Humanistycznych Studiów Interdyscyplinarnych WFPiK UAM Poznań Język łaciński z elementami kultury antycznej Studia Środkowoeuropejskie Lectio quarta Cztery formy podstawowe każdego czasownika amo 1. kochać amo amare amavi amatum Indicativus praesentis activi, 1 sing. Infinitivus praesentis activi Indicativus perfecti activi, 1 sing. Supinum scribo scribere scripsi scriptum scribo, psi, ptum 3. pisać www.konrad-dominas.pl [email protected] dr Konrad Dominas Pracownia Humanistycznych Studiów Interdyscyplinarnych WFPiK UAM Poznań Język łaciński z elementami kultury antycznej Studia Środkowoeuropejskie Lectio quarta Koniugacja – wzory odmiany Koniugacja Temat Indicativus praesentis activi I -a orno ornā-re orna II -e vide-o vidē-re vide III -spółgłoska leg-o cap-i-o leg-ĕ-re cap-ĕ-re leg-e cap-e IV -i audi-o audī-re audi www.konrad-dominas.pl [email protected] Infinitivus praesentis activi Imperativus praesentis activi, 2. sing dr Konrad Dominas Pracownia Humanistycznych Studiów Interdyscyplinarnych WFPiK UAM Poznań Język łaciński z elementami kultury antycznej Studia Środkowoeuropejskie Lectio quarta Indicativus praesentis activi Koniugacja I II III IV Singularis 1 orno vidĕ-o leg-o capĭ-o audĭ-o 2 orna-s vide-s leg-ĭ-s cap-ĭ-s audi-s 3 orna-t vide-t leg-ĭ-t cap-ĭ-t audi-t Pluralis 1 ornā-mus vidē-mus leg-ĭ-mus cap-ĭ-mus audī-mus 2 ornā-tis vidē-tis leg-ĭ-tis cap-ĭ-tis audī-tis 3 orna-nt vide-nt leg-u-nt cap-ĭ-u-nt audĭ-u-nt www.konrad-dominas.pl [email protected] dr Konrad Dominas Pracownia Humanistycznych Studiów Interdyscyplinarnych WFPiK UAM Poznań Język łaciński z elementami kultury antycznej Studia Środkowoeuropejskie Lectio quarta Imperativus praesentis activi Koniugacja I II 2 os. sing orna! vide! leg-e! cap-e! audi! 2 os. plur. ornā-te! vidē-te! leg-ĭ-te! cap-ĭ-te! audī-te! www.konrad-dominas.pl [email protected] III IV dr Konrad Dominas Pracownia Humanistycznych Studiów Interdyscyplinarnych WFPiK UAM Poznań