Wybrane zagadnienia

Wybrane zagadnienia
ANATOMIA CZYNNOŚCIOWA UKŁADU RUCHU CZŁOWIEKA
Autor; dr Ida Wiszomirska
1. Nazwy kości oraz powierzchnie stawowe tych kości.
2. Podział połączeń: połączenia ścisłe (stałe) i wolne (ruchome).
3. Nazwy stawów, typ stawu, stopnie ruchomości oraz wszelkie ruchy.
4. Budowa i czynności mięśni szkieletowych (forma działania mięśni: koncentryczny, izometryczny, ekscentryczny, praca mięśni
pod względem czynnościowym - agonistyczna, synergistyczna i antagonistyczna).
5. Wybrane mięśnie grzbietu tj. m. czworoboczny i najszerszy grzbietu, dźwigacz łopatki, równoległoboczny, prostownik grzbietu,
poprzeczno-kolcowe, krótki mięśnie kręgosłupa.
6. Mięśnie szyi i głowy - przykłady (m. mostkowo-obojczykowo-sutkowy, mm. pochyłe)
7. Mięśnie klatki piersiowej (piersiowy większy i mniejszy, zębaty przedni, przepona, międzyżebrowe zewnętrzne i wewnętrzne).
8. Mięśnie brzucha (prosty, poprzeczny, skośny zewnętrzny i wewnętrzny brzucha).
9. Mięśnie kończyny górnej (mm. obręczy i mm. ramienia - wszystkie, mm. przedramienia i ręki grupami funkcjonalnymi).
10. Mięśnie kończyny dolnej (mm. obręczy kończyny dolnej, mięśnie uda – grupa przednia, tylna i przyśrodkowa, mm. podudzia i
stopy grupami funkcjonalnymi).
11. Analizy czynnościowe zespołów mięśniowych tułowia i kończyn w ruchach prostych i złożonych.
12. Mechanika oddychania z podziałem mięśni oddechowych.
13. Zaangażowanie mięśni podczas wykonywania różnych czynności ruchowych np. w podporze, w klęku podczas czworakowania,
czołgania się i różnych ćwiczeń itp.
14. Udział mięśni zginających przedramię w zależności od ustawienia przedramienia (podchwyt, nachwyt, pozycja pośrednia)
15. Ćwiczenia z przewagą pracy koncentrycznej, ekscentrycznej i statycznej mięśni brzucha i mięśni grzbietu.
16. Obciążenie poszczególnych części ciała w różnych zadaniach ruchowych (martwy ciąg, skłony, przysiady, wyskoki, zeskoki).
17. Amortyzatory w układzie ruchu człowieka i ich znaczenie podczas ćwiczeń.
18. Ćwiczenia z przewagą pracy koncentrycznej, ekscentrycznej i statycznej mięśni kończyny dolnej i górnej w ruchach prostych i
złożonych.
Piśmiennictwo do wyboru
1. Atlas treningu siłowego Frederic Delavier – PZWL tłumaczenie Jasiński I Zamełko
2. Anatomia w treningu siłowym i fitness dla kobiet. Mark Vella. MUZA SA 2009.
3. Anatomia i Fizjologia człowieka. Autorzy: Aleksander Michajlik, Witold Ramotowski. Wydawnictwo
Lekarskie PZWL, Warszawa
4. Anatomia układu ruchu człowieka. Autor: Wiszomirska I. Wydawnictwo Almamer 2009.
5. Zarys anatomii człowieka. Autorzy: Adam Krechowiecki, Florian Czerwiński. Wydawnictwo Lekarskie
PZWL, Warszawa
6. Atlas anatomii człowieka Sobotty. Autorzy: R. Putz, R. Pabst. Urban & Partner, Wrocław (lub inne atlasy)
7. Oksfordzki podręcznik anatomii czynnościowej. Autorzy: P. MacKinnon, J. Morris. Wydawnictwo
Lekarskie PZWL 1997.
Materiały dla studentów – kości i stawy
Kości mózgoczaszki
1
2
3
4
5
6
7
8
Czaszka – kości
Kości trzewioczaszki
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
Kręgosłup
Odcinek szyjny
Odcinek piersiowy
Odcinek lędźwiowy
Kość krzyżowa
Kość guziczna
Klatka piersiowa.
Mostek
Żebra
Kręgi piersiowe
Kończyna górna
Obręcz kończyny górnej
Kończyna górne wolna
- k. ramienna
- kk. przedramienia
- kości ręki
Kończyna dolna
Obręcz kończyny dolnej
Kończyna dolna wolna
- k. udowa
- kk. podudzia
- kości stopy i sklepienie stopy
Tabela 1. Zestawienie stawów kręgosłupa oraz ich ruchomość.
Kości tworzące staw
Nazwa stawu
Połączenie kręgu
szczytowego (C1) z kością
potyliczną
Szczytowopotyliczny
Połączenie kręgu
szczytowego (C1) z
obrotowym (C2)
Połączenie wyrostków
stawowych górnych z
dolnymi sąsiadujących
kręgów
Połączenie wyrostków
stawowych górnych z
dolnymi w odpowiednich
odcinkach kręgosłupa
Szczytowoobrotowy
Staw
międzykręgowy
Stawy
międzykręgowe
poszczególnych
odcinków
(łącznie)
Stopnie
ruchomości.
Ruchy
1. Zgięcie – wyprost
2
1
Minmalna
ruchomość
3
2. Zgięcia boczne
1. Rotacja w prawo i lewo
-----------------
1. Zgięcie – wyprost
2. Zgięcia boczne
3. Rotacje w prawo i lewo
Tabela 2. Zestawienie wybranych stawów kończyny dolnej i ich ruchomość.
Kości tworzące staw
Nazwa stawu
Połączenie między kością
krzyżową a biodrową
Połączenie między kością
miedniczną a udową
Krzyżowo-biodrowy
Biodrowy
Stopnie
ruchomośc
i
Minmalna
ruchomość
3
Połączenie między kością
udową, rzepką a kością
piszczelową
Połączenie między kością
piszczelową a strzałką
Połączenie między kośćmi
goleni a kością skokową
Kolanowy
2*
Piszczelowostrzałkowy
Skokowo-goleniowy
(skokowy górny)
Minmalna
ruchomość
1
Połączenie między kością
skokową, piętową i łódkową
Skokowo-piętowołódkowy
(skokowy dolny)
2
połączone
ruchy
wokół 1 osi
Ruchy
1. Zgięcie – wyprost
2. Odwodzenie –
przywodzenie
3. Rotacja zewnętrznarotacja wewnętrzna
1. Zgięcie- wyprost
2. Rotacja zew. – wew. –
w pośrednich ustawieniach st.
1. Zgięcie (zgięcie
podeszwowe- wyprost
(zgięcie grzbietowe)
1. Odwracanie z
przywodzeniem – nawracanie
z odwodzeniem
Tabela 3. Zestawienie wybranych stawów kończyny górnej oraz ich ruchomość.
Kości tworzące staw
Połączenie między
rękojeścią mostka a
obojczykiem oraz między
obojczykiem a wyrostkiem
barkowym łopatki
Połączenie między łopatką a
kością ramienną
Nazwa stawu
Mostkowoobojczykowy i
barkowoobojczykowy
(sprzężone)
Ramienny
Stopnie
ruchomości
3
3
Stawy:
mostkowoobojczykowy,
barkowoobojczykowy,
ramienny)
Połączenie między kością
ramienną a promieniową
Połączenie między kością
ramienną a łokciową
Połączenie nasad bliższych
kości promieniowej i
Łokciowy
(ramiennopromieniowy,
ramiennołokciowy,
promieniowołokciowy
bliższy)
Ramiennopromieniowy
Ramiennołokciowy
Promieniowołokciowy bliższy
Ruchy
1. Unoszenia - opuszczania
2.Wysuwania - cofania
3. Rotacja obojczyka
1. Zgięcie- wyprost
2. Odwodzenie-przywodzenie
3. Rotacja zewnętrzna i
wewnętrzna
1. Unoszenia - opuszczania
kończyny ponad poziom przez
zgięcie
2. Unoszenia- opuszczania
kończyny ponad poziom przez
odwodzenie.
1
1. Zgięcie-wyprost
2. Odwracanie- nawracanie
1. Zgięcie-wyprost
1
1. Odwracanie – nawracanie
2
łokciowej
Połączenie nasad dalszych
kości promieniowej i
łokciowej
Połączenie kości
promieniowej z bliższym
szeregiem nadgarstka
Promieniowołokciowy dalszy
1
1. Odwracanie – nawracanie
Promieniowonadgarstkowy
2
1. Zgięcie dłoniowe (zgięcie)zgięcie grzbietowe (wyprost)
2. Odwodzenie (przywodzenie do
promieniowe) – przywodzenie
(przywodzenie do łokciowe)
W stawach , w których można wyróżnić dwa (zgięcie-wyprost i odwodzenia-przywodzenia) lub więcej stopni ruchomości odbywają się tz.
ruchy obwodzenia czyli ruch złożony.
Materiały dla studentów – mięśnie
Tabela 4. Mięśnie wykonujące ruchy głową i kręgosłupem
Lp.
Nazwy mięśni
1. m. prostownik grzbietu
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
mm. poprzeczno-kolcowe
mm. płatowate
mm. krótkie kręgosłupa
m. mostkowo-obojczykowosutkowy
mm. pochyłe
m. prosty brzucha
m. skośny zewnętrzny
brzucha
m. skośny wewnętrzny
brzucha
Nazwy ruchów
zgięcie wyprost
rotacja
w swoją
stronę
rotacja w
przeciwną
stronę
zgięcie boczne
grupa
Tabela 5. Mięśnie wykonujące ruchy obręczą kończyny górnej
Nazwy mięśni
Lp.
Nazwy ruchów w stawie mostkowo-obojczykowym
i barkowo-obojczykowym*
unoszenie opuszczanie wysuwanie cofanie obrót
obrót
łopatki 1 łopatki 2
grupa
1. m. czworoboczny (część
górna)
2. m. czworoboczny (część
poprzeczna)
3. m. czworoboczny (część
dolna)
4. m. dźwigacz łopatki
5. m. równoległoboczny
6. m. najszerszy grzbietu
7. m. piersiowy mniejszy
8. m. zębaty przedni
9. m. piersiowy większy
1 – obrót łopatki to ruch złożony, wtedy gdy kąt boczny łopatki kieruje się do góry tak, że ramię może być uniesione ponad poziomu
2 – obrót łopatki to ruch złożony, wtedy gdy kąt boczny łopatki kieruje się do dołu tak, że ramię może być opuszczone z pozycji
wznosu do poziomu
Tabela 6. Główne mięśnie wykonujące ruchy ramieniem
Lp.
Nazwy ruchów w stawie ramiennym
Nazwy mięśni
1. m. naramienny
część przednia
2. m. naramienny
część środkowa
3. m. naramienny
część tylna
4. m. nadgrzebieniowy
5. m. podgrzebieniowy
6. m. najszerszy grzbietu
7. m. piersiowy większy
8. m. dwugłowy ramienia
(głowa długa)
9. m. dwugłowy ramienia
(głowa krótka)
10. m. trójgłowy ramiena
(głowa długa)
wyprost zgięcie odwodzenie przywodzenie rotacja
na
zewnątrz
rotacja do
wewnątrz
grupa
Tabela 7. Główne mięśnie wykonujące ruchy przedramieniem
Nazwy ruchów w stawie łokciowym
Lp.
Nazwy mięśni
1. m. dwugłowy ramienia
2. m. ramienny
3. m. ramiennopromieniowy
4. m. trójgłowy ramienia
wyprost zgięcie odwracanie nawracanie
grupa
Tabela 8. Główne mięśnie wykonujące ruchy udem
Lp.
Nazwy mięśni
1. m. biodrowo-lędźwiowy
2. m. pośladkowy wielki
3. m. pośladkowy średni i
mały
4. m. naprężacz powięzi
szerokiej
5. m. smukły
6. mm. przywodziciele
(wielki, długi i krótki)
7. m. prosty uda
8. m. krawiecki
9. m. dwugłowy uda
(głowa długa)
10. m. półścięgnisty
11. m. półbłoniasty
Nazwy ruchów w stawie biodrowym
wyprost
zgięcie
odwodzenie przywodzenie rotacja na
zewnątrz
rotacja
do
wewnątrz
grupa
Tabela 9. Główne mięśnie wykonujące ruchy podudziem
Nazwy ruchów w stawie kolanowym
Lp.
Nazwy mięśni
3.
m. czworogłowy (prosty
+ obszerne)
m. pośladkowy wielki i
m. naprężacz poprzez
pasmo biodrowopiszczelowe
m. krawiecki
4.
m. dwugłowy uda
5.
m. półścięgnisty
6.
m. półbłoniasty
7.
m. smukły
8.
m. brzuchaty łydki
1.
2.
wyprost
zgięcie
odwracanie
w zgięciu
nawracanie
w zgięciu
grupa
Tabela 10. Mięśnie wykonujące ruchy stopą
Lp.
Nazwy mięśni
Nazwy ruchów w stawach skokowym górnym i
dolnym
Wyprost
(zgięcie
grzbietowe)
1. m. trójgłowy łydki (m.
brzuchaty i m.
płaszczkowaty)
2. m. piszczelowy przedni
3. mm. strzałkowe
(krótki i długi)
4. mm. prostowniki stopy
5. mm. zginacze stopy
6. m. piszczelowy tylny
Zgięcie
(zgięcie
podeszwowe)
Podniesienie brzegu
przyśrodkowego
stopy
Podniesienie
brzegu
bocznego stopy
grupa