zDolny Ślązaczek 6_powiat
Transkrypt
zDolny Ślązaczek 6_powiat
zDolny Ślązaсzek VIII DOLNOŚLĄSKI KONKURS DLA UCZNIÓW SZKÓŁ PODSTAWOWYCH II ETAP - POWIATOWY Przepisz tutaj Twój kod znajdujący się w karcie identyfikacyjnej TWÓJ KOD Wynik sumaryczny (wypełnia WKK) 17.11.2010 r., godz. 1200 Czas trwania 90 minut Cz P A B C D ∑ Magia i właściwości bursztynu bałtyckiego Bursztyn bałtycki jest skamieniałą, kopalną Ŝywicą, wytworzoną przez wymarły gatunek sosny balsamicznej. Drzewa bursztynodajne porastały obszary Bałtyku i Skandynawii, sięgając po Grenlandię i Spitsbergen. Bursztyn jest masą bezpostaciową i porowatą, występującą w kilku odmianach barwnych: Ŝółtej, białej, czerwonej, zielonej, a nawet czarnej. Skład bursztynu jako mieszaniny związków chemicznych nie został do końca określony (…). W wielu okazach zachowały się szczątki zwierząt i roślin stanowiących pozostałość świata organicznego sprzed ponad 50 mln lat. Od najdawniejszych wieków człowiek łączył bursztyn ze słońcem. Jest on jednym z najczęściej uŜywanych do wyrobu biŜuterii kamieni szlachetnych. Karierę bursztynu w biŜuterii rozpoczęły nadziaki, czyli bryłki bursztynu z naturalnymi otworkami. Ludzie przewlekali ścięgna zwierzęce przez przedziurkowane kawałki i gotowymi wisiorkami przyozdabiali swoje ciało. Z czasem człowiek nauczył się krzemiennym rylcem wiercić otworki w blaszkowatych kawałkach jantaru. W kolejnym etapie relacji człowieka z bursztynem zaczęto nadawać nieregularnym bryłkom bardziej regularne kształty. I tak zaczęły powstawać pierwsze paciorki (…). Sława bursztynu bałtyckiego rozchodziła się za pośrednictwem kupców. Jako pierwsi Fenicjanie poprzez Morze Śródziemne i Atlantyk docierali do wybrzeŜy Jutlandii. Później Grecy i Rzymianie, a we wczesnym średniowieczu Arabowie wędrowali przez ziemie polskie szlakiem bursztynowym w poszukiwaniu cennego jantaru. W Grecji za czasów Homera bursztyn traktowano na równi ze złotem i kością słoniową. Rzeźbiono z niego figurki bogów, ludzi, zwierząt oraz wyrabiano wisiory o bardzo róŜnorodnych kształtach. StaroŜytni Grecy nadali tej skamieniałej Ŝywicy nazwę elektron, zwracając uwagę na właściwości elektromagnetyczne bursztynu (…). Owidiusz pisał, Ŝe „bursztyn jest gorąca łzą po poległych bohaterach”. Z kolei Sofokles bryłki bursztynu określał jako „łzy bajecznych ptaków”. Ze względu na swe właściwości był cennym podarkiem, gdyŜ wyobraŜano sobie, Ŝe przyciąga uczucia i serca kochanków (…). Rzymianie nazwali bursztyn lyncurium, czyli mocz rysia, albowiem według legendy złocisty kamień powstał ze skamieniałego moczu tego drapieŜnika. Według Pliniusza wartość bursztynu w StaroŜytnym Rzymie była tak duŜa, Ŝe za niewielką figurkę moŜna było kupić niewolnika. W średniowieczu bursztyn uwaŜano za pianę morską zastygłą pod działaniem promieni słonecznych lub skamieniałą ikrę nieznanych ryb. Najwspanialszym dziełem sztuki bursztyniarskiej jest Komnata Bursztynowa podarowana carowi Piotrowi I Wielkiemu przez króla pruskiego Fryderyka Wilhelma I, która zaginęła podczas II wojny światowej. Wiara w moc bursztynu ma bardzo stary rodowód. Miał zapewniać obfite połowy, szczęśliwy powrót z morza oraz zdrowie. Do dzisiaj bursztynowe nalewki stosowane są w dolegliwościach dróg oddechowych, astmie, schorzeniach układu trawiennego, łagodzeniu infekcji, czy w niewydolności mięśnia sercowego. Promieniowanie bursztynu sprzyja lepszemu samopoczuciu, aktywizując siły witalne organizmu. Dzięki właściwościom magnetycznym noszony na szyi miał leczyć niedomagania gardła, zapalenie migdałków i uderzenie krwi do głowy. UwaŜano, Ŝe rany i złamania pod wpływem bursztynu szybciej się goją. Stajnie końskie okadzane bursztynem utrzymywały zdrowotność rasowych koni i działały regeneracyjnie na ich siły. Obecnie z bursztynu w procesie suchej destylacji otrzymuje się olej bursztynowy. Jest on środkiem antyseptycznym i dezynfekującym. Zapachem jest zbliŜony do terpentyny. Działa regenerująco na ludzką skórę, pomagając w leczeniu oparzeń, ukąszeń owadów i grzybic. Łagodzi bóle reumatyczne i skurcze mięśni (…). Właściwości bursztynu wykorzystuje medycyna naturalna. Bursztyn ułatwia koncentrację, poprawia pamięć, neutralizuje promienie rentgenowskie oraz promieniowanie telewizora i komputera. Jest takŜe pomocny w chorobach tarczycy, górnych dróg oddechowych i niewydolności mięśnia sercowego. Ze względu na swoje właściwości bursztyn ma takŜe zastosowanie w preparatach kosmetycznych. Doskonale regeneruje skórę i pobudza jej metabolizm. Ponadto rozjaśnia cerę i wygładza zmarszczki (…). Bursztyn jest powszechnie wykorzystywany do wyrobu biŜuterii. Artystyczne wyroby z bursztynu oprawiane w srebro cieszą się duŜą popularnością i znajdują wielu nabywców. Warunkiem prozdrowotnego wpływu bursztynowej biŜuterii jest to, aby była wykonana z nieoszlifowanych kawałków. dr Janusz R. Mroczek, Uniwersytet Rzeszowski Tekst pochodzi z Ogólnopolskiego Miesięcznika Ekologicznego „Ekonatura”, lipiec 2010, Nr 7 (80), s.6 Przepisz tutaj Twój kod znajdujący się w karcie identyfikacyjnej Tabela odpowiedzi Zakreśl X właściwą odpowiedź. W kaŜdym zadaniu tylko jedna odpowiedź jest poprawna. W razie pomyłki otocz błędnie zaznaczoną odpowiedź kółkiem i jeszcze raz zaznacz X dobrą odpowiedź. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 A A A A A A A A A A A A A A A B B B B B B B B B B B B B B B C C C C C C C C C C C C C C C D D D D D D D D D D D D D D D Poprawność odpowiedzi CZĘŚĆ A Zadania za 1 punkt 1. W pradawnych kojarzono A. z księŜycem. B. z gwiazdami. C. ze słońcem. D. z kometami. czasach Suma bursztyn 2. Grecy nadali bursztynowi nazwę elektron ze względu na A. właściwości elektromagnetyczne. B barwę czerwoną i zieloną. C. wysoką cenę. D. właściwości lecznicze. 3. Według ludzi średniowiecza bursztyn to komórki jajowe A. rysia. B. Ŝółwia. C. ryby. D. słonia. 4. Bursztynowa komnata z władcami A. Rosji i Austrii. B. Francji i Polski. C. Czech i Turcji. D. Rosji i Prus. związana jest 5. Bursztyn ze względu na swe właściwości nie jest wykorzystywany w A. medycynie naturalnej. B preparatach kosmetycznych. C. produkcji materiałów budowlanych. D. wyrobie biŜuterii. 6. A. B. C. D. Nie jest moŜliwe zrobienie z bursztynu oleju. nalewki. kadzidła. gumy. 7. A. B. C. D. Nalewki bursztynowej nie stosuje się w dolegliwościach dróg oddechowych. łagodzeniu jaskry. astmie. niewydolności serca. „zDolny Ślązaczek” 2010/2011, etap powiatowy 8. A. B. C. D. Olej bursztynowy nie pomaga w leczeniu oparzeń. otyłości. reumatyzmu. grzybicy. 9. Który z wymienionych w tekście twórców jest autorem Iliady i Odysei? A. Owidiusz. B. Pliniusz. C. Sofokles. D. Homer. 10. Drzewa bursztynodajne wybrzeŜy A. Morza Czarnego. B. Morza Bałtyckiego. C. Oceanu Atlantyckiego. D. Morza Arktycznego. nie porastały 11. Znaleziona w 1803 roku bryłka bursztynu waŜyła 15 funtów (6,750 kg). Znaleziony w 1854 roku w korycie Odry we Wrocławiu bursztyn waŜył 6 funtów. Ile to kilogramów? A. 2,2 kg B. 0,450 kg C. 2,7 kg D. 2,5 kg 12. Mapa Szlak Bursztynowy BudapesztKraków została wydana w skali 1:125 000. Długość trasy rowerowej z Budapesztu do Krakowa przez Bańską Szczawnicę na Słowacji liczy 400 km. Długość tej trasy na podanej mapie to A. 0,320 m B. 32 dm C. 320 mm D. 3020 m 13. Bursztyn to kopalina. Średnia wydajność złoŜa to 0,2 kg bursztynu z tony złoŜa. Ile waŜyło złoŜe, z którego wydobyto 500 kg bursztynu? A. 2,5 t B. 25000 kg C. 250 t D. 2500 t Arkusz zatwierdzony przez WKK 2 Przepisz tutaj Twój kod znajdujący się w karcie identyfikacyjnej 14. Aktualny kurs dolara: 1 dolar to 3,08 zł. 15. Po oszlifowaniu bursztyny waŜyły 5,28 kg. Roczną wartość polskiego eksportu Ile waŜyły przed szlifowaniem, jeśli wyrobów z bursztynu szacuje się na w trakcie obróbki straciły 0,12 swojej 300 mln dolarów. Podana kwota masy? A. 44 kg w złotówkach (według danego kursu) to A. około 924 000 tys. zł. B. 60 kg B. około 92 400 tys. zł. C. 0,006 t C. około 9 240 tys. zł. D. 440 dag D. 9240 mln gr. _______________________________________________________________________________ CZĘŚĆ B Zadania za 2 punkty 16. Maksymalnie w dwóch zdaniach zdefiniuj słowo magia. ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… 17. Podaj dwa argumenty potwierdzające magiczną moc bursztynu bałtyckiego. ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… 18. Ile waŜy sześcienna kostka wykonana z bursztynu o krawędzi długości 2 cm (1cm 3 bursztynu waŜy 8,448 g). Odp. …………………………………………………………………………………………………......... 19. Broszka z bursztynu kosztuje 40 zł, a bursztynowy naszyjnik 80 zł. Ile kupiono naszyjników i ile kupiono broszek, jeŜeli razem zapłacono 480 zł (liczba broszek była co najmniej równa liczbie naszyjników). Podaj trzy rozwiązania zadania. Odp. ……………………………………………………………………………………………………… „zDolny Ślązaczek” 2010/2011, etap powiatowy Arkusz zatwierdzony przez WKK 3 Przepisz tutaj Twój kod znajdujący się w karcie identyfikacyjnej CZĘŚĆ C Zadania za 3 punkty 20. W Skandynawii odkryto jedne z najstarszych pokładów drzew bursztynowych. Wymień trzy kraje skandynawskie. A. ………………………. B. ……………….………. C. ……………….………. 21. Średnia cena jednego z trzech wyrobów jubilerskich z bursztynu wynosi 122,80 zł. Po dołoŜeniu bursztynowej broszki średnia cena wzrosła do 140 zł. Ile kosztowała bursztynowa broszka? Odp. ……………………………………………………………………………………………….…..….. CZĘŚĆ D Zadania za 4 punkty 22. Według legendy rzymskiej, bursztyn to mocz rysia. Wymień 2 dolnośląskie legendy i jednym zdaniem określ ich problematykę. A. …………………….................................................................................................................................. ………………………………………………………..………………………………………………… B. ……………………………………………….………….…………………………………………….... …………………………………………………………………………….............................................. 23. Ze zdania Bursztyn ma duŜe znaczenie przy wyrobie biŜuterii. wypisz rzeczowniki, określ ich liczbę i przypadek. A. ………………………………………………………………………………………………………….. B. ………………………………………………………………………………………………………….. C. ………………………………………………………………………………………………………….. D. ………………………………………………………………………………………………………….. 24. Tomek z Olą w czasie wakacji zbierali na plaŜy bursztyny. Po powrocie do pensjonatu, 1 w którym mieszkali, wszystkie zebrane bursztyny rozsypały się po podłodze. Tomek podniósł 9 1 z nich, a Ola tylko osiem bursztynów. Razem zebrali wszystkich bursztynów. Ile bursztynów 7 pozostało na podłodze? Odp. …………………………………………………………………………………………………….. „zDolny Ślązaczek” 2010/2011, etap powiatowy Arkusz zatwierdzony przez WKK 4