rola wczesnej diagnozy logopedycznej w profilaktyce

ROLA WCZESNEJ DIAGNOZY LOGOPEDYCZNEJ
W PROFILAKTYCE ZABURZEŃ MOWY
Mowa odgrywa ogromną rolę w życiu człowieka. Umożliwia kontakt z innymi ludźmi.
Dzięki niej potrafimy wyrażać swoje uczucia , spostrzeżenia, a dzięki jej rozumieniu
poznajemy otaczający świat. Bardzo ważne jest prawidłowe kształtowanie mowy u dzieci od
najwcześniejszego okresu ich życia, dbanie o właściwą stymulację w początkach rozwoju
mowy, by nie dopuścić do zaniedbań w tym zakresie.
Jednak ze względu na stale rosnącą liczbę dzieci z zaburzeniami mowy należy
podkreślić bardzo ważną rolę wczesnej diagnozy logopedycznej w celu podjęcia
profilaktyki.
Rychłe rozpoznanie, stosowanie ćwiczeń i zabaw mogą wyrównać zaburzenia mowy
lub deficyty rozwojowe.
Należy bowiem podkreślić fakt, że wady wymowy w znacznym stopniu utrudniają osiąganie
sukcesów w szkole. Dzieci mają kłopoty w nauce, szczególnie w zakresie czytania i pisania,
a także w relacjach z rówieśnikami. Na prawidłową mowę dziecka w jego przyszłości mają
znaczny wpływ rodzice.
Rozwój mowy jest procesem indywidualnym. Najogólniej można jednak wyróżnić 4
jego główne etapy :
1.OKRES MELODII (0-1 r.ż. ) dziecko rozpoczyna krzykiem , a swoje potrzeby
komunikuje płaczem (ćwiczenia oddechowe ).Około 2-3 miesiąca pojawia się głużenie, które
jest odruchem bezwarunkowym ( Uwaga ! głużenie występuje także u dzieci z ciężką wadą
słuchu ). Około 6-8 miesiąca pojawia się gaworzenie , które jest czynnością zamierzoną.
Dziecko powtarza, naśladuje dźwięki mowy.
2.OKRES WYRAZU ( 1-2 r.ż. ) zaczyna używać większości samogłosek , wymawia też
wiele spółgłosek (p, b, t, d, m, k ). Głoski trudniejsze zastępuje łatwiejszymi. Pod koniec tego
okresu dziecko wymawia około 300 słów.
3. OKRES ZDANIA ( 2-3 r.ż. ) dziecko wymawia wszystkie samogłoski oraz spółgłoski
( p, b, m, ł, w, f, ś, ź, ć, dź, ń, j, k, g, ki, gi, h, t, d, n, l ). Pod koniec tego okresu mogą pojawić
się głoski syczące ( s, z, c, dz ), a nawet szumiące ( sz, ż, cz, dż ). Często trudniejsze głoski
dziecko zastępuje łatwiejszymi do wymówienia np. zamiast s – mówi sz lub ś , r-l lub j.
Słownik dziecka wzbogaca się już do ok. 1000 słów. Dziecko buduje proste zdania.
4. OKRES SWOISTEJ MOWY DZIECIĘCEJ ( 3-7 r.ż. ) w tym czasie dziecko potrafi
swobodnie rozmawiać. Bywa ,że przestawia głoski , sylaby. Ale pod koniec tego okresu
utrwala się już wymowa głosek syczących, szumiących, pojawia się głoska ,,r”.
Bogate słownictwo 3000-7000 słów.
Powyższy schemat może stanowić dla rodziców istotny wzorzec. Bywają jednak
odstępstwa , ale jeśli opóźnienie przekracza około sześciu miesięcy powinno to już rodziców
zaniepokoić. Jeśli trzyletnie dziecko wypowiada tylko kilka słów lub posiada niskie
kompetencje w porozumiewaniu się z otoczeniem to znak, że należy skonsultować się z
logopedą.
Podstawowym warunkiem rozwoju mowy jest prawidłowo wykształcony słuch. Już
we wczesnym rozwoju dziecka można obserwować jego reakcję ( lub brak ) na głośne
dźwięki. Istotnym czynnikiem są również wzorce w domu (autokontrola wymowy rodziców),
częste rozmowy z dziećmi , które powodują, że w sposób naturalny następuje „gimnastyka „
narządów artykulacyjnych.
W profilaktyce wad wymowy ważne jest też spożywanie posiłków ( gryzienie
surowej marchwi, jabłka ), wtedy następuje ćwiczenie języka, warg. Gimnastyka aparatu
mowy jest istotnym krokiem w celu osiągnięcia tak ważnej sprawności jaką jest prawidłowe
mówienie.
Powodzenie terapii logopedycznej będzie jednak zależało od zaangażowania
rodziców i ich współpracy z logopedą. Jeśli terapia nie jest kontynuowana w domu, to praca
logopedy nie przyniesie oczekiwanych skutków.
Logopeda, Dorota Strzykała