Dr Wacław Brzęk

Dr Wacław Brzęk
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Wyższa Szkoła Gospodarki Euroregionalnej im. Alcide de Gasperi w Józefowie
119
NOTYFIKACJA PROJEKTÓW
AKTÓW PRAWNYCH
ZAWIERAJĄCYCH PRZEPISY
TECHNICZNE
Jednym z warunków stawianych uzasadnieniom rządowych projektów
aktów normatywnych jest zawarcie w nich m.in. informacji, czy dany projekt podlega notyfikacji zgodnie z trybem przewidzianym w przepisach
dotyczących sposobu funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm
i aktów prawnych - w przypadku projektów zawierających przepisy techniczne. Obowiązek ten wynika z treści § 10 ust. 2 pkt 4 regulaminu pracy
Rady Ministrów1) Warto w tym miejscu zwrócić uwagę na fakt, iż to na
naczelnych organach administracji rządowej, bo praktycznie do nich - oraz
Polskiego Komitetu Normalizacyjnego2) - to się odnosi, ciąży obowiązek notyfikacji norm i aktów prawnych. Instytucja ta została wprowadzona przez
art. 12 ust. 2 ustawy z dnia 12 września 2002 r. o normalizacji, zgodnie
z którym Rada Ministrów została zobowiązana do określenia, w drodze rozporządzenia, sposobu funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm
i aktów prawnych, mając na względzie konieczność precyzyjnego podziału
zadań w tym zakresie między właściwe organy administracji rządowej oraz
państwowe jednostki organizacyjne w celu realizacji zobowiązań wynikających z wiążących Rzeczpospolitą Polską umów międzynarodowych.
Obowiązek ten Rada Ministrów wypełniła wydając w dniu 23 grudnia
2002 r. rozporządzenie w sprawie sposobu funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych.3) Owo rozporządzenie w 2004 r.
zostało dostosowane do wymogów określonych przez dyrektywę 98/34/WE
Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 czerwca 1998 r. ustanawiającą
procedurę udzielania informacji w dziedzinie norm i przepisów technicznych oraz zasad dotyczących usług społeczeństwa informacyjnego (Dz.
1 Uchwała Nr 49 Rady Ministrów z dnia 19 marca 2002 r. – regulamin pracy Rady Ministrów (M. P. Nr 13, poz. 221 z późn. zm.).
2 Polski Komitet Normalizacyjny jest, zgodnie z art. 9 ust. 2 ustawy z dnia 12 września 2002
r. o normalizacji (Dz. U. Nr 169, poz. 1386 z późn. zm.), jest państwową jednostką organizacyjną. Nadzór nad PKN sprawuje Prezes Rady Ministrów.
3 Dz. U. Nr 239, poz. 2039 z późn. zm.
121
Urz. L 24 z 21.7.1998, str. 37).4) Dyrektywa ta, wydana w celu zapobieżenia
powstawania barier w swobodnym przepływie towarów, świadczeniu usług
i prowadzenia działalności gospodarczej, wprowadziła obowiązek informowania Komisji Europejskiej i pozostałych państw członkowskich o wszystkich projektach aktów prawnych zawierających tzw. przepisy techniczne,
nim zostaną one przyjęte w danym kraju.
Zgodnie z § 1 wspomnianego rozporządzenia krajowy system notyfikacji
norm i aktów prawnych obejmuje notyfikację norm5) oraz notyfikację aktów prawnych, umożliwiającą uczestnictwo Polski w procedurach wymiany
informacji określonych w przepisach Wspólnoty Europejskiej. W systemie
tym uczestniczą: koordynator krajowego systemu notyfikacji norm i aktów
prawnych (dalej – krajowy system), którym jest minister właściwy do spraw
gospodarki, ministrowie6) oraz Polski Komitet Normalizacyjny (PKN). Ten
ostatni w zakresie norm (§ 6 ust. 1).
Rozporządzenie to wprowadza dwa tryby notyfikacji:
•
•
notyfikację norm oraz ich zmian,
notyfikację aktów prawnych zawierających przepisy techniczne.
Notyfikacja norm oraz notyfikacja ich zmian nie wchodzi w zakres szczegółowych rozważań w niniejszym opracowaniu, stąd dalsze kwestie związane z tą czynnością będą pominięte. Natomiast szerzej wypada omówić
4 Vide rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 6 kwietnia 2004 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie sposobu funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów
prawnych (Dz. U. Nr 65, poz. 597).
5 Zgodnie z art. 2 pkt 4 cytowanej wcześniej ustawy o normalizacji przez normę rozumie
się dokument przyjęty na zasadzie konsensu i zatwierdzony przez upoważnioną jednostkę
organizacyjną, ustalający - do powszechnego i wielokrotnego stosowania - zasady, wytyczne lub charakterystyki odnoszące się do różnych rodzajów działalności lub ich wyników
i zmierzający do uzyskania optymalnego stopnia uporządkowania w określonym zakresie.
W Polsce Polskie Normy zatwierdza krajowa jednostka normalizacyjną, którą jest Polski
Komitet Normalizacyjny. Polskie Normy opracowywane są przez komitety techniczne
PKN powoływane przez Prezesa PKN. W końcu roku 2008 przy PKN funkcjonowały
273 komitety techniczne.
6 Warto w tym miejscu przypomnieć, że art. 38a ustawy z dnia 4 września 1997 r. o działach
administracji rządowej (Dz. U. z 2007 r. Nr 65, poz. 437 z późn. zm.) nałożył na każdego
z ministrów m. in. obowiązek uczestniczenia w krajowym systemie notyfikacji norm
i aktów prawnych.
122
procedurę notyfikacji aktów prawnych zawierających przepisy techniczne.
Pojęcie notyfikacji jest pojęciem wieloznacznym. Zwykle przez to pojecie rozumie się podanie innemu państwu, czy grupie państw, pewnej informacji lub postanowienia. Cytowane rozporządzenie natomiast stanowi, że
notyfikacja polega na przekazaniu Komisji Europejskiej projektów aktów
prawnych zawierających przepisy techniczne (§ 8 ust. 2).
Rozporządzenie przez „przepis techniczny” rozumie:
1.
2.
3.
4.
specyfikacje techniczne,
inne wymagania,
przepisy dotyczące usług,
regulacje wprowadzające zakaz produkcji, przywozu lub wprowadzania produktu do obrotu, świadczenia usług lub prowadzenia
działalności polegającej na świadczeniu usług,
5. regulacje pośrednio ograniczające wprowadzenie do obrotu produktów, świadczenie usług7) lub prowadzenie działalności polegającej
na świadczeniu usług, a w szczególności:
• przepisy powołujące specyfikacje techniczne lub wymagania
nie zawarte w przepisach prawnych, których stosowanie
zapewnia domniemanie spełnienia wymagań wynikających
z tych przepisów,
• postanowienia porozumień dobrowolnych, których stroną są
organy administracji rządowej i które zawierają zobowiązania
do stosowania, w interesie publicznym, specyfikacji technicznych
lub innych wymagań, z wyłączeniem umów podlegających
przepisom o zamówieniach publicznych,
• przepisy wpływające na wielkość obrotu produktami i usługami za
pomocą instrumentów finansowych, w tym podatkowych, z wyłączeniem przepisów z zakresu ubezpieczeń społecznych (§ 2 pkt 5).
7 Przez usługę rozporządzenie rozumie usługę w ramach społeczeństwa informacyjnego,
świadczoną za wynagrodzeniem, bez równoczesnej obecności stron (na odległość), poprzez
przesyłanie danych na indywidualne żądanie usługobiorcy, przesyłaną pierwotnie i otrzymywaną w miejscu przeznaczenia za pomocą sprzętu do elektronicznego przesyłania i przechowywania danych, włącznie z kompresją cyfrową, która jest w całości przesyłana, kierowana i otrzymywana za pomocą kabla, drogą radiową, przy użyciu środków optycznych lub
innych środków elektromagnetycznych (drogą elektroniczną) - vide § 2 pkt 1.
123
Notyfikacji podlegają również akty prawne zawierające przepisy dotyczące usług8) (§ 4 ust. 2) oraz wyłączające stosowanie zasady swobodnego
przepływu towarów (§ 5).
Jest to więc szeroki zakres przedmiotowy. W ślad jednak za przywołaną
wyżej dyrektywą rozporządzenie wyłącza z obowiązku notyfikacji polskie
akty prawne zawierające przepisy techniczne, o ile:
1. są zgodne z obowiązującymi aktami Wspólnoty Europejskiej,
które skutkują przyjęciem specyfikacji technicznych i przepisów
dotyczących usług;
2. stanowią wypełnienie zobowiązań międzynarodowych
przewidujących przyjęcie wspólnych przepisów technicznych;
3. wydane były na podstawie klauzul ochronnych zawartych
w przepisach prawa Wspólnoty Europejskiej;
4. podlegają krajowemu systemowi informowania o produktach
niebezpiecznych w rozumieniu przepisów o ogólnym
bezpieczeństwie produktów;
5. mają na celu zastosowanie się do postanowień Europejskiego
Trybunału Sprawiedliwości;
6. stanowią zmianę przepisu technicznego w celu uwzględnienia
uwag Komisji Europejskiej, wskazujących na potrzebę usunięcia
przeszkód w zakresie swobodnego przepływu towarów, swobody
świadczenia usług lub zakładania przedsiębiorstw. (§ 4 ust. 1)
Natomiast w przypadku aktów prawnych zawierających przepisy dotyczące usług nie podlegają notyfikacji akty dotyczące:
1. usług telekomunikacyjnych oraz usług finansowych objętych
zakresem regulacji prawa Wspólnoty Europejskiej;
2. finansowych rynków regulowanych w rozumieniu ustawy z dnia
8 Przez przepis dotyczący usług rozporządzenie rozumie przepis określający wymagania dotyczące podejmowania i prowadzenia działalności polegającej na świadczeniu
usług, a w szczególności dotyczący świadczących je osób, samych usług lub ich odbiorców, jeżeli z treści przepisu wynika, że celem jego wydania jest bezpośrednie uregulowanie tych usług (§ 2 pkt 4).
124
21 sierpnia 1997 r. - Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi (Dz. U. z 2002 r. Nr 49, poz. 447)9) lub instytucji pełniących dla tych rynków funkcje rozrachunkowe lub rozliczeniowe,
3. nadawania programów telewizyjnych objętych zakresem regulacji
prawa Wspólnoty Europejskiej oraz nadawania programów radiowych. (§ 4 ust. 2).
Notyfikacji nie podlegają również polskie akty prawne wyłączające stosowanie zasady swobodnego przepływu towarów, które:
1. wydawane są po raz kolejny w stosunku do tego samego rodzaju
produktu na podstawie tych samych zasad i procedur,
2. mają na celu zapewnienie zgodności z obowiązującym prawem
Wspólnoty Europejskiej,
3. podlegają notyfikacji na podstawie odrębnych przepisów,
4. stanowią część procedury przygotowującej do wydania akty prawnego
wyłączającego stosowanie zasady swobodnego przepływu towarów,
5. mające na celu ochronę moralności publicznej lub porządku
publicznego,
6. dotyczące produktów używanych, które ze względu na utratę swoich cech spowodowanych ich używaniem lub upływem określonego
czasu nie mogą być pozostawione w obrocie (§ 5).
W procesie notyfikacji można wyodrębnić kilka etapów:
1. Poszczególni ministrowie po opracowaniu projektu aktu prawnego zawierającego przepisy techniczne przekazują go niezwłocznie
koordynatorowi krajowego systemu w celu jego notyfikacji. Do tego
projektu muszą być dołączone:
• szczegółowe uzasadnienie potrzeby wydania danego przepisu
technicznego,
• akt prawny zawierający przepisy upoważniające do wydania
9 Ustawa ta została uchylona przez ustawę z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami
finansowymi (Dz. U. Nr 183, poz. 1538 z późn. zm.).
125
•
•
notyfikowanego aktu prawnego, albo inny akt prawny, gdy jest to
niezbędne do prawidłowej oceny skutków przepisu technicznego,
a nie zostały one wcześniej przekazane Komisji Europejskiej,
w przypadku projektu aktu prawnego zawierającego przepisy
wprowadzające ograniczenia dotyczące substancji lub preparatów chemicznych ze względu na ochronę zdrowia, ochronę
konsumentów albo ochronę środowiska należy dołączyć informacje dotyczące tych substancji lub preparatów, możliwych do
zastosowania ich odpowiedników oraz analizę przewidywanego
wpływu tych substancji i preparatów na zdrowie, ochronę
konsumentów lub środowisko wraz z oceną ryzyka (§ 9).
uzasadniony wniosek o zachowanie poufności dokumentów
związanych z notyfikacją konkretnego aktu prawnego
zawierającego przepisy techniczne – jeśli w ocenie danego
ministra zachodzi taka potrzeba (§ 15 ust. 1).
2. Koordynator krajowego systemu przekazuje do Komisji Europejskiej, a konkretnie – do Dyrekcji Generalnej do spraw Przedsiębiorstw i Przemysłu (The Directorate – General for Enterprise and
Industry – DG ENTR) wspomniane dokumenty drogą elektroniczną. Z chwilą otrzymania materiałów przez DG ENTR przyjmuje
się, że obowiązek notyfikacji został spełniony. W tym momencie –
co jest bardzo ważne – następuje wstrzymanie procedury legislacyjnej w Polsce na trzy miesiące. DG ENTR zamieszcza notyfikowane
projekty aktów prawnych wraz z tłumaczeniami na języki państw
członkowskich na swojej stronie internetowej w systemie TRIS
(Technical Regulation Information System),10) aby wszyscy zainteresowani, przede wszystkim państwa członkowskie (którym takie
akty wraz z informacją o notyfikacji przesyła się dodatkowo),
mogli się zapoznać z takim projektem.
3. Każde z państw członkowskich po otrzymaniu takiej informacji
może przedstawić swoje stanowisko w postaci:
• komentarza (comment), który jest przedstawieniem swojego
10 Vide: http://ec.europa.eu/enterprise/tris/index_en.htm
126
stanowiska; nie prowadzi on do przedłużenia terminu wstrzymania procedury legislacyjnej;
• szczegółową uwagę (detailed opinion), w której każde państwo członkowskie może zasygnalizować, że notyfikowany akt
prawny może doprowadzić do powstania barier w swobodnym
przepływie towarów, świadczeniu usług lub zakładania przedsiębiorstw, bądź jest niezgodny z prawem wspólnotowym, itp.11)
• Informacje związane ze zgłaszanymi komentarzami
lub szczegółowymi uwagami są umieszczane na stronie
internetowej poświeconej konkretnemu projektowi aktu
prawnego w systemie TRIS.
W przypadku otrzymania szczegółowej informacji proces legislacyjny
w kraju jest automatycznie wstrzymany o kolejne:
•
•
•
•
trzy miesiące (3 + 3 = 6 miesięcy) w odniesieniu do notyfikacji
dotyczącej produktów,
jeden miesiąc (3 + 1 = 4 miesiące) w przypadku do przepisów
w sprawie usług społeczeństwa informatycznego oraz porozumień
dobrowolnych,
dziewięć miesięcy (3 + 9 = 12 miesięcy) o ile w przeciągu podstawowego terminu trzech miesięcy Komisja Europejska poinformuje
o zamiarze skorzystania z prawa inicjatywy prawodawczej (z wyłączeniem przepisów dotyczących usług) w zakresie regulacji objętej notyfikowanym aktem, bądź zechce przedstawić Radzie Unii
Europejskiej projekt aktu prawnego w sprawach objętych zakresem
notyfikowanego aktu,
piętnaście miesięcy (3 + 15 = 18 miesięcy) w przypadku, kiedy rada
Unii Europejskiej przyjęła wspólne stanowisko w sprawach objętych zakresem notyfikowanego projektu.12)
11 System notyfikacji przepisów technicznych – poradnik. Ministerstwo Gospodarki-departament Regulacji Gospodarczych, Warszawa, październik 2008, s. 6-7; http://www.mg.gov.
pl/NR/rdonlyres/F6574AB1-B9FD-40A5-94ED-CBE9973FEAB6/48515/system_notyfikacji_poradnik.pdf
12 Ibidem, s. 7.
127
4. Koordynator krajowego systemu przedstawia zainteresowanym
ministrom stanowiska do notyfikowanego projektu zgłoszone przez
inne państwo członkowskie lub Komisję Europejską, albo informację o braku takich stanowisk. Czyni to w ciągu trzech miesięcy
od notyfikacji projektu prawnego (§ 10 ust. 1), chyba że termin
trzymiesięczny zostanie przedłużony z przyczyn opisanych
w pkt 3 (§ 10 ust. 2).
5. Ministrowie zobowiązani są rozpatrzyć przedstawione im stanowiska do projektu aktu. W przypadku, gdy stanowisko zawiera
komentarz, wówczas jego treść biorą pod uwagę w trakcie dalszych
prac legislacyjnych (§ 11 ust. 1 pkt 1)). Inaczej przedstawia się sytuacja w przypadku szczegółowych uwag do projektowanego aktu
prawnego. W takich przypadkach ministrowie przygotowują informacje o działaniach, jakie będą podjęte w związku z tymi uwagami
i przekazują je koordynatorowi krajowego systemu w terminie
30 dni od dnia ich otrzymania (§ 11 ust. 1 pkt 2). Informacja taka
jest przekazywana do Komisji Europejskiej. Jeśli natomiast treść
szczegółowych uwag nie zostanie uwzględniona w procesie legislacyjnym – ale tylko w przypadku projektów aktów prawnych dotyczących usług – wówczas do informacji należy dołączyć uzasadnienie niemożliwości ich uwzględnienia (§ 11 ust. 1 pkt 2).
6. Ostateczny tekst notyfikowanego aktu prawnego ministrowie
przekazują niezwłocznie koordynatorowi systemu krajowego,
który przekazuje go Komisji Europejskiej (§ 13 ust. 1). Tekst ten
jest niezwłocznie uwidaczniany w systemie TRIS.
7. W przypadku kiedy po dokonaniu notyfikacji projektu aktu zawierającego przepisy techniczne zostały wniesione do niego istotne
zmiany polegające w szczególności na dodaniu lub zaostrzeniu
specyfikacji technicznych, bądź innych wymagań, albo przyśpieszono termin ich wprowadzenia, notyfikowany akt prawny musi
być ponownie notyfikowany (§ 12).
128
Rozporządzenie wprowadziło osobny tryb notyfikacji aktów prawnych
wyłączających zasadę swobodnego przepływu towarów. Notyfikacji dokonuje, tak jak w poprzednim przypadku, koordynator krajowego systemu. W tym
przypadku wysyła on do Komisji Europejskiej tekst wydanego aktu prawnego
wraz z formularzem, który stanowi załącznik do rozporządzenia.
Notyfikacji w powyższym trybie dokonuje się w terminie 45 dni od
daty wydania aktu prawnego, a jeżeli taki akt prawny podlega ogłoszeniu –
w terminie 45 dni od jego ogłoszenia (§ 16 ust. 4).
Przy ogłaszaniu aktu prawnego zawierającego przepisy techniczne
należy zamieścić obowiązkowo - zgodnie z przepisami wspomnianej na
początku dyrektywy 98/34/WE z dnia 28 czerwca 1998 r. - informację
o jego notyfikacji W warunkach polskich czyni się to przez wprowadzenie
do ogłaszanego aktu prawnego przypisu do tytułu aktu prawnego; zwykle
w następującej postaci:
Niniejsze rozporządzenie zostało notyfikowane Komisji Europejskiej w dniu
20 października 2005 r., pod numerem 2005/577/PL, zgodnie z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu
funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych (Dz.
U. Nr 239, poz. 2039 oraz z 2004 r. Nr 65, poz. 597), które wdraża dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 98/34/WE z dnia 22 czerwca 1998 r.
ustanawiającą procedurę udzielania informacji w zakresie norm i przepisów
technicznych (Dz. Urz. WE L 204 z 21.07.1998 r., str. 37-48, z późn. zm.).13)
Polska w latach 2004 – 201014), zgodnie z przepisami wspomnianego
rozporządzenia Rady Ministrów, zgłosiła do notyfikacji 184 akty prawne.
Najmniej zgłoszeń zanotowano w 2004 roku – 8, najwięcej zaś w 2007 roku
– 50 notyfikacji.
Ponieważ system notyfikacji przedstawiony powyżej obowiązuje wszystkie państwa członkowskie, koordynator krajowego systemu powiadamiany
jest o wszystkich notyfikacjach i przekazuje je niezwłocznie zainteresowa13 Przypis nr 2 do rozporządzenia Ministra Transportu i Budownictwa z dnia 10 lutego
2006 r. w sprawie szczegółowych wymagań w stosunku do stacji przeprowadzających badania techniczne pojazdów (Dz. U. Nr 40, poz. 275).
14 Dane odnotowane w systemie TRIS według stanu na dzień 12 marca 2010 roku.
129
nym ministrom w celu opracowania stanowiska. Minister ma na sporządzenie stanowiska 6 tygodni. Opracowane stanowisko za pośrednictwem
koordynatora systemu krajowego przedstawiane jest niezwłocznie Komisji
Europejskiej (§ 14).
Nadto koordynator krajowego systemu jest zobowiązany niezwłocznie
przekazać zainteresowanym ministrom:
1. Po otrzymaniu z Komisji Europejskiej;
• informacje dotyczące notyfikowanych aktów prawnych wyłączających stosowanie zasady swobodnego przepływu towarów,
• akty prawne wyłączające stosowanie zasady swobodnego przepływu towarów wydane i notyfikowane przez państwa członkowskie Unii Europejskiej,
• informacje na temat skutków, jakie akty prawne wydane przez
państwa członkowskie Unii Europejskiej wywierają na swobodny przepływ towarów i ich wzajemne uznawanie na rynku
wewnętrznym Wspólnoty Europejskiej, a także na temat działań
podjętych w wyniku ich notyfikacji;
2. Po otrzymaniu z Komisji Europejskiej lub państwa członkowskiego
Unii Europejskiej – wnioski o przekazanie załączników lub dodatkowych informacji;
3. Po otrzymaniu od państwa członkowskiego Unii Europejskiej –
załączniki lub dodatkowe informacje przekazane na wniosek
strony polskiej (§ 18).
Reasumując rozważania wypada stwierdzić, że proces notyfikacji,
aczkolwiek w zamyśle mający spełniać pożyteczną rolę, w szczególności
w rozwoju unijnego rynku wewnętrznego poprzez akceptację przez każde
państwo członkowskie produktów wytworzonych legalnie w pozostałych
państwach WE, w praktyce krajowej niekiedy znacznie spowalnia proces
legislacyjny, w skrajnych przypadkach nawet o 18 miesięcy.
130
SUMMARY
THE NOTIFICATION OF THE PROJECTS
OF THE LEGAL ACTS CONTAINING
THE ENGINEERING REGULATIONS
In the process of creating or amendments to the legal act, which is generally binding, sometimes there is the requirement of giving the notification
of the project. This establishment was already introduced in 1983 by the
European Union legislation to eliminate the possible barriers in free flow of
goods and services. In Poland, in this matter, there is principally binding,
the disposition of the Council of Ministers, from 23rd December 2002, about
functioning the national system of notification of the standards and legal
acts. In this article, there is presented, the organization of the national system of notification of the standards and legal acts, and it is also described,
the procedure of the notification of the projects of legal acts containing the
engineering regulations.
KEY WORDS:
amendment, national notification system, notification procedure, free movement of goods and services, technical regulations.
131