docPOBIERZ (plik PDF - 12 MB)
download 
Reklamacja Transkrypt
POBIERZ (plik PDF - 12 MB)
Numer 01/361/2016 • Indeks 368695 • ISSN 0137-8538 Kwartalnik Związku Kynologicznego w Polsce Kynologia na świecie Pies_okladka_01-kopia.indd 1 Islandia 24.02.2016 18:26 W NUMERZE Islandia..........................................................4 Nr 1(361) rok 2016 Po co badać profil DNA ?..................................8 Zmysły u psa.................................................10 Senses in dogs........................................................12 Odchów szczeniąt.........................................14 Rearing the puppies...............................................17 s.14 „Ciężki’temat... problem otyłości u psów......18 The heavy problem: obesity in dogs........................20 Pies na wiosnę..............................................22 Okładka: Islandzki szpic pasterski Fot: Karl Donvil, www.123dog.net Zdrowych i radosnych Świąt Wielkiejnocy oraz wiosennego optymizmu i wszelkiej pomyślności Drogim Czytelnikom życzy Redakcja Paleta barw..................................................24 The colour palette – once more about colours........27 Manchester terrier i english toy terrier...........28 Wspomnienia: s.28 E. Junikiewicz, B. Szczepkowska....................31 J. Rurarz, S. Siudziński...................................32 Terapia z psem..............................................33 Dwie poznańskie 2015..................................34 Święto polskiej kynologii –Opole 2016.........36 Eukanuba World Challenge 2015.................. 40 Westminster 2016........................................42 s.42 I Międzynarodowe Zawody Mondioringu......48 Puchar Polski – Gdańsk 2015........................50 Wyścigi psich zaprzęgów 2015......................52 Maraton w Busku..........................................53 Warto przeczytać..........................................55 Hodowla w statystyce w 2015 r.( cz.I)............56 s.53 INDEX 3709/368695 • ISSN 0137-8538 Kwartalnik Związku Kynologicznego w Polsce WYDAWCA: Zarząd Główny Związku Kynologicznego w Polsce 00-024 Warszawa, Al. Jerozolimskie 30 lok. 11, tel. 22 826 05 74 Internet: http://www.zkwp.pl e-mail:[email protected] Materiałów niezamówionych redakcja nie zwraca. W materiałach opublikowanych zastrzega sobie prawo dokonywania poprawek i skrótów. Materiały publikowane w kwartalniku PIES mogą być wykorzystywane publicznie pod warunkiem podania źródła. Redakcja nie odpowiada za treść reklam i ogłoszeń. KOLEGIUM REDAKCYJNE: Elżbieta Augustyniak - redaktor prowadząca Tomasz Borkowski - zdrowie, anatomia, hodowla, wystawy, kynologia na świecie Andrzej Brabletz - historia, kynologia łowiecka, praca psów mysliwskich Katarzyna Fiszdon - genetyka, behawior Ewa Ostromęcka - sekretarz redakcji Iwona Sztencel - opracowanie graficzne Grażyna Stefek - konsultacja graficzna Renata Berlińska - tłumaczenie Druk: PRINT ART, tel. 22 870 07 21 CENNIK REKLAM DLA FIRM: Okładki – 2 000 zł Środki – cała strona 1500 zł, 1/2 strony 750 zł; 1/3 strony 500 zł Przewidziane rabaty Dla hodowców zniżki do 30%. Pies 1 (361) 2016 Szczegółowy cennik reklam i ogłoszeń w redakcji. Kwartalnik PIES udostępniony jest w całości w internecie na stronie www.zkwp.pl 3 KYNOLOGIA NA ŚWIECIE Urzekająca przyroda Islandii sprzyja spacerom i odpoczynkowi na świeżym powietrzu Islandzkie szpice pasterskie podczas zabawy Islandia Podróżna Islandięjestmarzeniemwieluosób, i jarównieżdo nichnależałem.Podczasswojejwiz yty zamierzałemnietylkopodziwiaćwspaniałe krajobraz y,aletakżepoznaćlepiejtutejsząkynologię, gdyżw 2011rokuIslandiastałasiępełnoprawnym członkiemFCI I slandiętrudnoporównaćdo jakiegokolwiekinnegokraju.Na jejrozległych przestrzeniach krajobraz możenaglezmienićsiędiametralnie,przechodzącod pokrywylodowej do parujących,pełnychwrzącejsiarki gejzerów lub od pustyni zastygłej czarnejlawy,przezplażepokryteczarnympiaskiem,ażdo głębokichwąwozówi wysokichklifów. FascynującaprzyrodaIslandiidziała na wyobraźnięi niedotyczytojedynie krajobrazu czy flory, ale także fauny 4 – zarównozwierzątdzikożyjących,jak i udomowionych. Na całym świecie znanesąna przykładwyjątkowosilnei wytrzymałeislandzkiekonie.Możnaje spotkaćna każdymkroku,jakbykażdy z mieszkańców miał ich całe stado. Jeździ się na nich w szczególny sposób,a hippikajesttubardzopopularnymsportem. Islandzkiszpicpasterski Tojedyna uznana islandzkarasa.Pies ładny,średniegowzrostuo falistejsza- cie umiarkowanej długości i bardzo inteligentnym wyrazie. Podobny do norsk buhunda, ale o dłuższym włosie i możliwych różnych umaszczeniach. Jest to typowy szpic, a nie typowy pies pasterski, a raczej wszechstronny towarzysz; inteligentnyi zdolnywykonaćz łatwościąmnóstwozadań,takichjakpasienieowiec i koni, pilnowanie gospodarstwa, ochrona członków rodziny, tępienie szczurówczyteżtowarzyszeniemyśliwym. Jest szybki i czujny. Podejrzewam, iż może być hałaśliwy, jeśli nie jest odpowiednio prowadzony, ale z drugiej strony jest tak inteligentny i pojętny,żeniewydajesięwymagać długotrwałegoszkolenia. Dużą popularnością cieszą się tu psyraszaganiających.Larai Björn,którzymniegościli,hodująowczarkiaustralijskie i border collie. Importują czołowe psy z całego świata, a ich szczenięta są chętnie kupowane zarównow krajujaki za granicą.Psyzajmują centralne miejsce w ich życiu, myślę, że w inny sposób niż ma to Pies 1 (361) 2016 miejsce gdziekolwiek indziej. Życia na Islandiiniemożnaporównaćdo tego na kontynencie, gdzie można wsiąść w samochód i podróżować z wystawyna wystawę,z jednegokraju do drugiego. Na Islandii, pomimo jej rozległości, ludzie żyją w bliskich wspólnotach. Wszyscy znają wszystkich,a stosunkimiędzyludzkiepozbawione są rezerwy. W związku z tym hodowaniepsówniejesttakoczywiste.Niełatwostaćsięznanymza granicą i utrzymać hodowlę. Szczenięta sprzedajesięprzedewszystkimmieszkańcom wyspy. Na szczęście dzięki obecnym udogodnieniom w transporciei tanimpołączeniomlotniczym, eksport psów na kontynent staje się niecołatwiejszy.Przezdługiczasznaj- dowałasiętuamerykańskabaza lotnicza i prawdopodobnie jej personel sprowadziłna Islandięwielepsów.Inneimportowanodziękidobrejkomunikacji z krajami skandynawskimi. Wciążjednakhodowlai znajdowanie chętnychna szczeniętaniesąsprawamitakoczywistymijaknamsięwydaje,zwłaszczabiorącpod uwagę,żeIslandiamatylko 328tysięcymieszkańców.Jednakkochająonizwierzętadomowe i uwielbiają ich towarzystwo. Jesttamwieleprzestrzenii trzymanie ich nie stanowi problemu. Jeśli ktoś decydujesięna psa,idzierazemz nim do psiej szkoły i jest to standardowa procedura. Odbywają się tam kursy żywienia,psieprzedszkole,naukaprezentacji w ringu i wszystkie rodzaje szkoleńjakieistniejąza granicą,aleróżnicąjestzaangażowanieludziw naukę.W samymRejkiawikui jegookolicach,gdzieżyje 80%ludności,znajdujesięsporaliczbaszkół.Jednąz nich prowadząLarai Björnna tereniewynajętej ujeżdżalni dla koni. Wszyscy uczestnicyprzybywająna czas,niktsię nie spóźnia. Zajęcia są wydarzeniem towarzyskim, które wyraźnie sprawia imwieleradości.Dziecirównieżmogą zabrać głos, zadawać pytania itp. Islandczycysprowadzajądobrepsy z całegoświatai podobniejakhodowcy na kontynenciedbająo dobórliniihodowlanych.W efekcieotrzymujądobrej jakościpotomstwo. Pies 1 (361) 2016 Prawdopodobnie za sprawą długich zim ludzie nawiązują tu bliższe stosunkii życietowarzyskienabierawiększegoznaczenia;dziękiniemułatwiej przetrwać w niesprzyjającym otoczeniui wyrwaćsięz izolacji. OdwiedziłemrównieżbiuroIslandzkiegoZwiązkuKynologicznego– przyjemne miejsce z recepcją i otwartą przestrzenią biurową, w którym pracują cztery osoby. Większość odwiedzających wpada tu na pogawędkę, jakdo klubu. Wystawy W Islandiiorganizowanesączterywystawyw roku,w tymtrzymiędzynarodowe. W związku z restrykcyjnymi przepisami kwarantanny możliwość uczestniczenia w innych wystawach niż odbywające się na wyspie jest bardzo utrudniona. My na kontynenciejesteśmyrozpuszczenii niedoceniamytychluksusów,a w każdyweekend możemy brać udział nawet w dwóchwystawach. Nicwięcdziwnego,żewystawajest dla nich tak ważna. To nie tylko jedna z czterech okazji do pokonania przeciwników i zdobycia tytułu, ale przede wszystkim do wzięcia udziału w tym wydarzeniu. Zwycięstwo czy przegrana niesątakważnejakuczestnictwo,będącewyrazempoparciadla swojej organizacji kynologicznej, wystawyi sportu.Jesttoprzedewszystkimwydarzenietowarzyskie. Wystawa odbywała się w bardzo ładnejhali,w którejmieściłysięcztery ringi i miejsce dla publiczności. Kilka 5 KYNOLOGIA NA ŚWIECIE stoisk handlowych znajdowało się w holui wyznaczonemiejscedo groomingu.Wystawacieszyłasięogromnymzainteresowaniem,choćnieodbywały się żadne pokazy ani konkurencjew rodzajuflyballczyagility.Poziom prezentacji psów był wysoki, a ichjakośćwręczzaskakująca.Byłem równieżpod wrażeniemróżnorodnościpokazywanychras.Licznesątutaj border collie, owczarki australijskie. Popularnelabradorretrievery,goldeny, owczarki niemieckie i amerykańskie cockery. Zaskoczyła mnie również liczebność papillonów, chihuahua,cavalierówi shih-tzu.Bardzo licznie reprezentowane były sznaucery, we wszystkich wielkościach i umaszczeniach, siberian huskyorazszpiceislandzkie.Niezauważyłem większych różnic w porównaniu z innymi europejskimi wystawami.Tutajrównieżodbywająsięwybory najlepszego szczenięcia i juniora, a takżepari gruphodowlanych. Islandczycy sprowadzają dobre psy z całegoświatai podobniejakhodowcyna kontynenciedbająo dobórlinii hodowlanych. W efekcie otrzymują dobrej jakości potomstwo. Niestety, trudnoimzbudowaćdobrąreputację, gdyżislandzkiewystawysąraczejmałe i rzadko odwiedzane przez wystawców z kontynentu, a hodowcy i handlerzy nie mają możliwości wyjazdu na imprezy zagraniczne. Jednak niektórzyz nichsąnaprawdęambitni.Islandia ma doskonałych handlerów, a kynologia jest tam traktowana bardzo poważnie. Wszystkim zainteresowanymkynologią,którzywybierająsię na Islandię lub będą tam przejazdem w drodzedo StanówZjednoczonych, chciałbym zaproponować sprawdzeniew kalendarzuFCI(www.fci.be),czy w danym terminie jest tam jakaś wystawa.Praktyczniewszystkieodbywają sięw Rejkiawiku.Możnateżodwiedzić IslandzkiZwiązekKynologicznyi zasięgnąćinformacjio naszejulubionejrasie.A jeślijestniąszpicislandzki,nicnie stoina przeszkodzie,abyzostaćna dłużej.Ludziesątamprzyjaźnii gościnni, a porozumiewaniesiępo angielskunie stanowi problemu. Islandczycy wiedzą, że żyją we wspaniałym kraju i chętniepokazujągoswoimgościom. TEKST I ZDJĘCIA KARL DONVIL www.123dog.net 6 Spacer nad rzeką połączony z kąpielą Psy podczas szkolenia Islandzkie szpice pasterskie na wystawie Pies 1 (361) 2016 GENETYKA PocobadaćprofilDNA? Wprawidłowoprowadzonejhodowlipsówrasowych ważnymelementemsąinformacjeuzyskanepoprzez analizęrodowodów.Umożliwiająoneuniknięciekojarzeńwzbytbliskimpokrewieństwie,pomagająprzewidziećpotencjałgenetyczny(wartośćhodowlaną)naszychpsów,umożliwiajązaplanowanieodpowiednich metodhodowlanych(naprzykładhodowlinalinię). C zasamijednak,czytona skutek nieprzewidzianych wydarzeń losowych takich, jak wtargnięcie obcego psa na teren, na którym właśniespacerujenaszasuka,czyteż celowychbłędóww zapisachhodowlanych, faktyczne pochodzenie psa jest inne, niż to przedstawione w rodowodzie. I wszystkienaszekalkulacje tracąsens. KsięgaWstępna Problem ten zyskuje jeszcze większe znaczenie w przypadku ras polskich, dla których wciąż jeszcze otwarta jest Księga Wstępna. Wpisywany do niej pies(czysuka)o teoretyczniecałkowicie obcym pochodzeniu może w rzeczywistościokazaćsiępotomkiemjednego z uznanych, rodowodowych zwierząthodowlanych.A wtedymoże się zdarzyć, że pokryjemy naszą sukę (wpisanądo KsięgiWstępnej,jakopochodzącą po rodzicach NN) jej własnymojcemczybratem! Abytakichpomyłekuniknąću bydła czy koni pełnej krwi angielskiej od wielulatprowadzona byłakontrolapochodzeniana podstawiebadania zgodności grup krwi. W przypadku psów było to niemożliwe. Dopiero wykrycie polimorfizmu (wielopostaciowości), mikrosatelitarnych fragmentów DNA w latach 80. XX wieku umożliwiłozastosowanietechnikmolekularnych do kontroli pochodzenia i identyfikacjimolekularnejpsów.Wyjaśnijmypokrótce,na czymtopolega i czymsąsekwencjemikrosatelitarne. Jakwiadomo 95%DNAtosekwencjeniekodująceżadnychgenów– nie decydują o barwie sierści, budowie 8 ciała,czyprocesachprzemianymaterii.Ichrolaniezostałajeszczew pełni poznana.Zaobserwowanonatomiast, że w wielu miejscach (loci) genomu ssaków,mniejwięcejco 6–10tysięcy par nukleotydów, występują krótkie, najczęściejdwu- (na przykładCA)lub czteronukleotydowe(na przykładCATA)sekwencjepowtarzającesięwielokrotnie. To właśnie mikrosatelitarne sekwencje DNA. U poszczególnych gatunkówbadanychzwierzątwykryto od 500do ponad 10tysięcysekwencji mikrosatelitarnych.Dużaliczbaodkrytychmarkerówi ichallelistanowipodstawowy atut, wykorzystywany w kontrolipokrewieństwalubidentyfikacjiosobniczej. Decyzjao wykluczeniupokrewieństwazapadawtedy, gdyniezgodność genotypów zwierzątwystępuje conajmniej w dwóchloci. W konkretnym locus może występowaćróżnaliczbapowtórzeńmotyOjciec 30; 25 Matka 20; 24 30 25 20 30;20 25;20 24 30;24 25;24 wu podstawowego, która dziedziczy siętak,jakinneallelezgodniez prawami Mendla. W przypadku sekwencji mikrosatelitarnej każdy potomek otrzymuje jeden allel od matki, drugi od ojca, dokładnie tak samo, jak przy cechachjakościowychtakichjak umaszczenie. Konkretny pies może na przykładmiećw danymlocus dwa allele – jeden zawierający 30 powtórzeń, drugi 25 powtórzeń. Wszystkim swoim szczeniętom przekaże jeden lub drugi allel. Jeśli matka szczeniąt ma allele zawierające 20 i 24 powtórzenia,tou szczeniątstwierdzimy: Jeśliu szczenięciapojawiłybysięallele 22i 24,tomożnaprzypuszczać,że allel 22dostałoonood innego(niżzakładany) ojca! Oczywiście nie można wykluczyć wystąpienia pojedynczej mutacji. Tyle, że prawdopodobieństwowystąpieniapojedynczejmutacji w komórce wynosi mniej więcej 1: 1000.A jeśliporównamywięcej niż jeden locus mikrosatelitarny? Prawdopodobieństwozajściamutacji równocześnie w dwóch loci wynosi 1: 1 000 000. Wykluczenie pokrewieństwa Decyzja o wykluczeniu pokrewieństwazapadawtedy,gdyniezgodność genotypów zwierząt występuje co najmniejw dwóchloci. Badaniapochodzeniawykonujesię standardowoanalizującod 8do 10loci różnych markerów mikrosatelitarnych co sprawia, że prawdopodobieństwopomyłkijestbliskiezeru.Jeśli mamy informacje o obojgu rodzicach, prawdopodobieństwo wykluczenianiewłaściwieoznaczonegopotencjalnegorodzicawynosiokoło 99%. Jednakże, gdy badamy osobniki, pochodzącez populacjizinbredowanych, w którychzmiennośćmarkerówgenetycznychjestznaczniezmniejszona,to prawdopodobieństwo wykluczenia osiąga nieco niższe wartości. W takim przypadkuistniejebowiemmożliwość, żekilkaosobnikówmożeposiadaćtaki sam zestaw alleli badanych sekwencji Pies 1 (361) 2016 mikrosatelitarnych. Dlatego aby uniknąćróżnicw dokładnościkontrolipochodzenia, standardowe badania poprzedzanesązazwyczajanaliząniespokrewnionychosobników,w celuokreśleniazmiennościw rasiei oszacowaniu liczby potrzebnych markerów do weryfikacji pochodzenia. Jeżeli zaistnieje taka potrzeba laboratorium przeprowadzające analizę powinno poszerzyćpanelwykorzystywanychsekwencjimikrosatelitarnych. Materiałdobadań Mogąnimbyćwszystkiekomórkiciała psa zawierające jądro. Najczęściej wykorzystuje się komórki krwi, nabłonka, naskórka, komórki cebulki włosalubnasienia.Z pobranychpróbekizolowanyjestgenomowyDNA. Konkretne odcinki DNA zawierające sekwencje mikrosatelitarne zostają następnie powielone przy użyciu techniki PCR (reakcji łańcuchowej polimerazy), oznakowane barwnikami fluorescencyjnymi i przeanalizowane w sekwenatorze DNA pod kątem wielkości. Wyniki analizy przedstawionesąna wykresiekomputerowym, który obrazuje wzór genotypu psa.Na tejpodstawiewydawanyjest odpowiednicertyfikat. W wielukrajachhodowcyod latwykonują badania, umożliwiające genetyczną identyfikacjępsów.W większości przypadków dobrowolnie, choć badaniatezalecajątakżeniektórezagraniczneKlubyras(na przykładczeski Klub Hodowców Owczarków BelgijskichczyszwajcarskiKlubHodowców BiałychOwczarkówSzwajcarskich).Takie badania zalecają też niektóre polskieorganizacjekynologiczne.Niezawsze jednak hodowcy mają świadomośćznaczeniatakiegowyniku. Certyfikatidentyfikujący DNA Wartopamiętać,żecertyfikatidentyfikacji DNA danego psa określa tylko i wyłączniejegoallelew badanychse- Wartopamiętać,żecertyfikatidentyfikacji DNAdanegopsaokreślatylkoiwyłącznie jegoallelewbadanychsekwencjach mikrosatelitarnych–niekodujących. Niedajeżadnychinformacjinatemat nosicielstwachoróbgenetycznych czyrecesywnychalleliumaszczenia. kwencjach mikrosatelitarnych – niekodujących. Nie daje żadnych informacji na temat nosicielstwa chorób genetycznych czy recesywnych alleli umaszczenia. Zgodnośćpochodzeniazbadanego psamożezostaćpotwierdzona jedynie przezporównaniejegowynikuz wynikamijegopotencjalnychrodziców. Uzyskanywynikjestswegorodzaju „genetycznymodciskiempalca”danego osobnika, praktycznie niemożliwymdo powtórzenia. Oznacza to, że w przypadku, gdy przebadany pies zaginie lub zostanie skradzionybędziemożnagopo odnalezieniu zidentyfikować z całkowitą pewnością nawet, jeśli z jakiejś przyczynyniebędziemiałjużswojegochipaczytatuażu.Na codzieńjednakłatwiej sprawdzić czytnikiem chip, niż pobierać materiał do analizy i czekać na przesłaniewynikuz laboratorium. W tensposóbmożnapotwierdzićpochodzenieszczeniątz „przypadkowych” miotówi równieżrozstrzygnąćewentualne wątpliwości dotyczące ojcostwa. Można też zidentyfikować szczenięta pochodzące z miotu po dwóch reproduktorach i przypisać każde szczenię właściwemuojcu. Takie krycia mogą być szczególnie cennei godnepoleceniaw przypadku rasrzadkichlubwymierających,gdzie miotówjestmało.Kryciesukiw jednej cieczce dwoma samcami umożliwi w takichprzypadkachposzerzeniepuligenetycznejrasy. Uzyskanywynikjestswegorodzaju „genetycznymodciskiempalca”danego osobnika,praktycznieniemożliwym do powtórzenia. Pies 1 (361) 2016 Genetycznyprofilrasy Powszechne wykonywanie badań profilu DNA może mieć także znaczniedalejidącekonsekwencje. ZebranieprofiluDNAod odpowiednio dużej liczby osobników pozwala na stworzenie zbiorczego „genetycznegoprofilu”każdejrasy. Obecnietakichrasowychprofilijest jużponad 200,na raziedlarasnajbardziejpopularnychioczywiście,cechująsięonepewnązmiennością.Na tej podstawie można przeanalizować zmiennośćgenetycznąw obrębierasyi określićpodobieństwomiędzyrasami. Zgodnie z zaleceniami ZKwP kompleksowym badaniom profilu DNA mają być poddane miedzy innymi rasy polskie. Dla większości z nich ciągle otwarta jest Księga Wstępna, do której wpisywać można osobniki o typowym wyglądzie, lecz nieznanympochodzeniu.Dotychczas wpisywanojewyłączniena podstawie fenotypu,a przecieżjakwiadomozdarzają się przypadki, gdy mieszaniec dwóch różnych ras wygląda dokładnietak,jakpiesjakiejśinnejrasy– dopiero,gdyużyjemytakiegopsado hodowli możemy mieć przykrą niespodziankę. Po sporządzeniu genetycznego profilu ras polskich można będzie określić, czy profil DNA konkretnego osobnika mieści się w zakresie zmiennościprofiludanejrasy,innymi słowy – czy pies, który „wygląda jak owczarekpodhalański”,faktyczniejest nim pod względem genetycznym. Oczywiście tylko pod warunkiem, że profilgenetycznyrasyowczarekpodhalański okaże się wystarczająco odmienny od profilu, na przykład, czuwacza! KATARZYNA FISZDON 9 ANATOMIA CZ. IX Zmysłyupsa Zmysłytokonkretna zdolnośćpsado przyjmowania, odczuwaniai analizowaniabodźców,jakiestale odbierajegoorganizm. D zieje się tak dzięki wysoce wyspecjalizowanym tkankomi narządomwrazz odpowiadającymi im receptorami,cow efekcieprowadzido jakościowo różnych, ale zawsze świadomych wrażeń (zmysłowych). Psy poszczególnychras,a takżepojedyncze osobnikiw obrębiejednejrasywykazująznaczneróżnicewrażliwościzmysłowej,comaodzwierciedleniew różnicach budowy struktury narządów zmysłów.Niebezznaczeniajestrównież stopień rozwoju centralnego układu nerwowego u konkretnego psa,a zwłaszczastopieńrozwojukory mózgowej. Rozwój ten jest bezpośrednio zależny od liczby i różnorodnościpodnietdopływającychz narządów zmysłów. Analizy bodźców dokonywane są w samym receptorze, ciałkach czuciowych i centralnym układzie nerwowym, a zwłaszcza korzemózgu.W tymzłożonymukładzie tkaneksązlokalizowanespecjalistycznekomórkizmysłowe,któreodbierają pobudzeniaza pomocąswoichwypustek. Analiza odebranych wrażeń – bodźców dokonuje się także we właściwym,wyspecjalizowanym,specyficznym, centralnym ośrodku nerwowym (odpowiednio – mózgu i rdzeniukręgowym),z którymireceptorłączysiędośrodkowymiwłóknami nerwowymi. Receptory Dostarczają informacje o środowisku zewnętrznym i wewnętrznym, co po analizie wywołuje określone reakcjeorganizmupsa.Receptortoczuła tkanka,wrażliwana bodźce,którepowodują powstanie impulsów nerwowych. W pełni ukształtowane i kompletnenarządyzmysłówodpowiadają za możliwość odbierania impulsów z zewnątrzi wewnątrzpsiegoorgani- 10 zmu.W zależnościod miejscapochodzeniabodźcówrozróżniasięeksteroreceptoryi interoreceptory.Niektórzy autorzy uważają, że u ludzi wszystkie wrażeniapowstającew eksteroreceptorach,docierajądo ichświadomości. Sądzimy,żew podobnysposóbnależyanalizowaćwiększośćreakcjiobserwujączachowaniesiępsa. Wieleosóbmylii nieodróżniaróżnicbehawiorupsawynikającychz reakcji zależnych od zmysłów, a reakcji instynktownych; inaczej mówiąc – od reakcjizmysłowych,a zachowaniainstynktownegou psa. Instynkt To złożone, wrodzone, odruchowe stanyzachowaniasiępsów,dotyczące stereotypówmotorycznycha przeważniezwiązanesąz popędami.Zachowania instynktowne stale są takie same, przybierają określone formy, typowedlagatunkupiesi stanowiąspecyficzne reakcje na bodziec środowiskowy.Instynktdecydujeo przetrwaniu osobnika. Reakcje instynktowne odnoszą się do czynności życiowych a mianowicie: szukanie i zdobywanie pokarmu, obrona, ucieczka, rozród, macierzyństwo,odpoczynek,seni inne.Poszczególneaktywnościinstynktowne ujawniają się wraz z wiekiem, sezonowo(np.rozrodcze),lubw określonych okolicznościach (obrona, sen), agresja czy ucieczka. Zawsze składają się z dwóch etapów – fazy przygotowawczej (np. poszukiwanie, wysyłanie sygnałów – „zaloty” dla zwabienia samca) i fazy niejako następczej– „automatycznej”,inaczejfazy spełniającej (ssanie pokarmu od matkiz wyszukanegosutka).Mamy tudo czynieniazeskoordynowanymi czynnościami, które wykształciły się w ciągu życia gatunku pies i wielkiej liczbygeneracjidziedziczącychzespół odruchów warunkowych (w rozwoju filogenetycznym). Zachowania instynktowne w określonych warunkachmogąulegaćzmianom. Do niedawna u psówwyróżniano pięćzmysłów: węchu – narząd powonienia i narządlemieszowo-nosowy, wzroku – oko i narządy dodatkoweoka, słuchu – narząd przedsionkowoślimakowy(ucho), smaku – inaczej nazywany zmysłem chemicznym – kubkismakowe na tereniebłonyśluzowejjęzyka, dotyku – zakończenia wolne nerwów jako ciałka bólowe, dotykowe, czucia temperatury i ciałek czucia głębokiego. Obecniedodatkowowyodrębnionoi jakozmysłytraktujesiętakże: zmysł zachowania równowagi występującyłączniez orientacjąprzestrzennąi czuciemdrganiapodłoża; zmysłkinestetyczny– kinestezji; zmysłtemperatury,czylizdolność czuciaciepła,zimna i bólu; zmysłczuciazmianciśnieniaatmosferycznego; zmysł odczuwania zmian pola elektrycznegoi magnetycznego. Jakpodawaliśmywcześniejwszystkie narządy zmysłów mają określoną (większą lub mniejszą) możliwość reagowania u poszczególnych psich osobników,codajesięokreślićfizycznymimetodamipoliczalnymi(np.podać zakres i długość fal przy ocenie zmysłusłuchui wzroku). Zmysłwęchu,inaczej powonienia Tou psawybitna zdolnośćdo rozpoznawaniaw powietrzu,wodzielubinnym środowisku zapachowych substancji, również w niezwykle śladowych ilościach. W latach osiemdziesiątychubiegłegostuleciaopisywany był cocker spaniel angielski służący w szwajcarskiej służbie celnej, który bez trudu wykrywał śladowe ilości narkotykuzapakowanegow gazęnaPies 1 (361) 2016 opuszkawęchowa zatoka czołowa niciwęchowe koramózgowa móżdżek narządlemieszowo-nosowy rdzeńprzedłużony truflanosa rdzeń kręgowy gardło nozdrze przednie tchawica błonaśluzowa nosa przełyk podniebieniekostne chrząstki tchawicy podniebieniemiękkie marszczki podniebienne język jamaustna chrząstka krtani Ryc. 1. Budowa narządu powonienia i gardła u psa. Widok w przekroju strzałkowym głowy sączonąolejemnapędowymi zalutowanąw metalowejpuszce.Zmysłwęchuspełniakluczowąrolęw zachowaniusiękażdegopsa.Odbieraneprzez nospsazapachymogądziałaćbardzo różniena danegoosobnikanp.atrakcyjnie– wabiącoi nazywanesąatraktantami,lubhamująco,powstrzymującolubzniechęcająco– sątorepelenty. Przykładematraktantówdlapsasamcasązapachypłciowesuki,którąpies jest w stanie wykryć (w dobrych warunkach klimatycznych i otoczenia) z odległościnawetkilkunastukilometrów. Repelenty to substancje „odpychające”psa,wydzielaneprzezniektóre zwierzęta (np. skunks) w celach obronnych, substancje chemiczne wytwarzane przez owady i zapachy tak zwane alarmujące służące do oznakowaniawłasnegoterytorium przezpsowatei innezwierzęta.Uważa się,żewęchmapodstawoweznaczenie w stymulacji procesów rozrodu u psówpoprzezwpływczynnikówzapachowych na wydzielanie hormonówpłciowych.Najwięcejreceptorów węchowychznajdujesięw błonieśluzowej okolicy węchowej jamy nosowejw jejodcinkutylno-górnym. Bodźcezapachowe Wyodrębniane są z przepływającego przezokolicęnosapowietrzaoddechowegoprzezreceptoryzapachoweznajdującesięw błonieśluzowejnosa.Tam Najwięcejreceptorówwęchowych znajdujesięw błonieśluzowejokolicy węchowejjamynosowejw jejodcinku tylno-górnym. Pies 1 (361) 2016 właśnieznajdujesięnabłonekz wyspecjalizowanymi na odbieranie wrażeń węchowych, rozproszonymi w nim nerwowymikomórkamizwojowymi. Komórkiteposiadająwypustkizwane włoskami węchowymi. Łączą się onez sąsiednimiwypustkamitworząc pęczki nici węchowych, które przez otwory w kości sitowej docierają do opuszek węchowych mózgowia (Ryc. 1.). W błonie śluzowej okolicy węchowejjamynosowejznajdująsię również gruczoły węchowe wytwarzające wydzielinę surowiczo-śluzową,w którejrozpuszczająsięsubstancjewonnedrażniącewłoskiwęchowe zanurzone w wydzielinie. Z częścią węchowąjamynosowejzwiązanyjest narząd lemieszowo-nosowy, drugi niezależny system powonienia, odgrywający rolę węchu ustnego a u psów narządu tropienia i węszenia. Od receptorów węchowych pozyskane informacje wędrują nerwowymidrogamiwęchowymido ośrodkowegoukładunerwowego,głównie korymózgowej.Uważasię,żenabłonek węchowy u psów ras z krótkimi nosami(mops,pekińczyk,boston)zajmuje powierzchnię ok. 10–15 % tej, którą mają posokowce znane z doskonałego węchu i odpowiednio mniejkomórekwęchowychna cm2. Nospsa Jestw stanierozpoznaćmolekułę(zapachu)o koncentracji 10do minus 18 (badania z Poł. Afryki, Mechen), co można sobie wyobrazić jako plażę o długości 450 m., szerokości 45 m. głębokości 1 m. i jeśli na takiej plaży znajdują się dwa ziarenka piasku o specyficznym a znanym wcześniej psuzapachutojestonw staniejewykryć.Uważasię,żeczułośćpsana zapachyjestwiększaokoło 12tysięcyrazy od człowieka (podano za A. L. Kwam 2012). S. Coen w Dog News (2015) podaje, że sploty węchowe psiegonosaw połączeniuz jegokorą mózgowąniemająkońcaw możliwości zaskakiwania swoimi zdolnościami.Po czymautorkaopisuje,żeod wykrywania różnej zawartości puszek, do zasygnalizowania u człowieka nowotworu nic już nas nie powinno w możliwościach psiego nosa zdziwić. Zaskoczył ją jednak fakt zatrudnienia psaw charakterze„elektronicznegode- 11 ANATOMIA CZ. IX tektora” w kryminalistyce a konkretnie w dziecięcejpornografii.Labradorretrievero imieniuBearzostałużytydo przeszukania mieszkania Jared Fogle – rzecznika sklepików „Subway” w kierunku „wyszukania nosem” twardych dyskówi przeszukaniakartSDz nagraniamidziecięcejpornografii. Wyselekcjonowane przez Beara w mieszkaniunośnikizezdjęciamidziecięcej pornografii posłużyły sądowi do skazaniaJaredFogleza sexi pornografięz nieletnimi.Autorkadodaje,iżnie jest to pierwszy raz gdzie pies wykrył przestępstwopedofiliiwąchającnośniki elektroniczne i podaje kolejny przykład z ubiegłego roku z Rhode Island gdzie pieso imieniuThoreauwykryłdziecięcą pornografię zapisaną na pendraiwie ukrytym w skrzyni pod czterema warstwamiokryć.Wartododać,żeprzeszukaniecałegomieszkaniapsuzajęłoniecałe 5minut.Naukatejnowejdyscyplinyniczymnieróżnisięod dotychczasowego rutynowego treningu w USA o symboluK-9. Nie wolno zapominać, że wrażliwośćwęchowapsajestcechąosobniczą związaną z rasą i jest utrwalana przez pokolenia. Pies różnicuje wończłowiekabezbłędniewyczuwając jego stan emocjonalno-psychiczny.W łowiectwiepsypotrafiąnietylko zasygnalizować obecność zwierzyny, alerównieżjejgatunek,płeć,stanoddaleniaod psai stanfizyczny(zmęczenie,krwawienie,ból). Prógwyczuwalności zapachowej Tonajmniejszacząsteczkawonizdolna wywołaćreakcjęreceptorówzapachowych u psa. Im niższy jest próg wyczuwalności tym wrażliwszy pod względem rozpoznawania zapachu jest psi aparat węchowy. Znalazło to zastosowaniemiędzyinnymiw kryminalistyce, wykrywaniu min (innych materiałów wybuchowych), narkotyków a także wyczuwaniu zbliżających sięchoróbtakichjakpadaczkaczystany cukrzycowe, niektóre nowotwory i wieleinnych.Istotai mechanizmprzemieszczania i rozpoznawania zapachówprzezpsyjestcałyczasw sferze poznawania i zainteresowania coraz większejliczbysłużbpaństwowych. Aparatwęchowy Wrażliwyjestna warunkizewnętrzne, a szczególniena temperaturęi nawilgotność, a także jego wrażliwość zmniejsza się wraz z narastającym zmęczeniempsa. Pies mało wypoczęty, zwłaszcza w upały,znacznączęśćwdychanego powietrza przyjmuje pyskiem, co zmniejszaszansęwykryciaśladowych zapachów.Jednocześniepodwyższona temperatura zmniejsza nasycenie zapachu,którysięszybkoulatnia.Aby dobrze wypełniać zadania zapachowe pies powinien móc odpocząć a przy wysokich temperaturach zewnętrznych (powyżej 25–30°C) móc przebywać i odpocząć w chłodnych, klimatyzowanych pomieszczeniach. Mimowieluwysiłkówdo dziśnieudałosięskonstruowaćaparatuwykrywającego zapachy, potrafiącego zastąpićjaksięokreśla„absolutnynospsa”. Nawetjeślitakieaparatyspełniałyzadanie (wykrycie zasypanego lawiną ciała ludzkiego) robiły to znacznie dłużej, na mniejszej głębokości i mniej pewnie niż psy. Udowodniono,żezdolnoścido węchuidąu psów w parzez chęciądo aportowania,czyli odszukiwania, podejmowania i przynoszenia rzucanych a potem pozostawianych przedmiotów. Naukę pracy węchowej rozpoczyna się Summary Joanna Kołodziejska– Lesisz, DVM TomaszBorkowski DVM,PhD Part IX–Sensesindogs Sensesenablesthedogtoreceive,feelandanalyzethestimuli reachingitsbody.Itisallowedthankstothehighlyspecialized tissuesandorgansalongwiththecorrespondingreceptors. Theauthorsdescribetheprocessofreceiving,transmission andanalyzingofthestimuliinthenervoussystemindogs. Theyalsoexplainthedifferencebetweentheinstinctiveand 12 u młodychpsówod zabawyw szukanie chowającego się opiekuna, odszukiwaniu jego przedmiotów (np. części ubrania) rozrzucanych w terenie, a dopiero potem (jak samo odszukiwanie sprawiało psu przyjemność) zwiększa i urozmaica się trudności ćwiczeń. Wiadomo, że psy dla rozpoznawaniazapachówi ichidentyfikacjiwykorzystująchemicznewłaściwości substancji o bardzo małych stężeniachśrodowiskowych.W większościsątodrobinyzawieszonew gazach obecnych w okolicy określonego zapachu. Nie poznano jeszcze do końcawszystkichogniwdoskonałegomechanizmurozpoznawaniazapachówprzezpsy.W łowiectwierozróżniamy rasy psów pracujące przez większość czasu posługując się dolnymwiatrem(tropowce),aletakżetakiepracująceprzy wykorzystaniugórnegowiatru(wyżły,płochacze). Intensywnydeszczi śniegutrudniająpracępsatropiącegoa rosai mokry śniegpoprzez„rozpuszczenie”i w ten sposóbutrwaleniezapachupracępsa ułatwia. Powoduje to, że wielu przewodników woli zaprzestać szukania śladóww trudnymtereniepóźnowieczorem i w nocy a wracają do pracy z psemrano„po rosie”. Powszechnie uważa się, że niezbyt wysoka trawa i nie za wysokie krzaki sprzyjają długiemu utrzymywaniu się zapachu, a dodatkowo w takim tereniepiesmałosięmęczy. Praca węchowa psa to fascynujący temat,częściowodopieropoznanyi – jakwieluspecjalistówod węchupsów mówi – „jest to praca dla psa bez limitów”. KORZYSTALIŚMY Z PUBLIKACJI „KYNOLOGIA ŁOWIECKA” (2013). LEK. WET. JOANNA KOŁODZIEJSKA-LESISZ DR.N WET. TOMASZ BORKOWSKI sensualreactionsindogsbehaviour.Subsequently,thetypes ofsensesindogsarelisted:smell,sight,hearing,tasteand touch;butalsothesensesofbalance,temperature, kinesthesiaandatmosphericpressureorelectromagnetic fieldchanges.Thenthestructureandfunctioningofthesmell organsishighlighted.Theauthorsgiveexamplesoftheextraordinarydogs”olfactoryabilities,whichcanbeused incriminologyandhuntingorfordetectionofexplosives, drugsandcertaindiseases.Finally,theinfluence oftheenvironmentandthedog’sconditiononitsolfactory possibilitiesaredescribed. Pies 1 (361) 2016 WETERYNARIA Odchówszczeniąt Szczenięta rasy samoyed z matką na spacerze Kolejnyetapodchowuszczeniątmiędzy 1a 7tygodniemwydajesięmniejstresujący,alei tutajmogąnas czekaćróżnegorodzajuprzykreniespodzianki. P rawidłowo rozwijające się szczenięotwieraoczyw zależnościod rasyw okolicy 8-14 dnia. Szpary powiekowe powoli otwierają się, czasami jednak u szczeniąt,którejeszczenieotworzyły oczudochodzido ichinfekcji. Infekcjaszparpowiekowych Wówczas pod powiekami najczęściej gromadzisięropna wydzielina.Powiekisąuwypuklone.U takichszczeniąt,jeżeliinfekcjajestłagodna,lekarznajczęściej ordynuje krople, które wnikną pod powiekęprzezmikrorozszczelnienia.Przy brakupoprawylubdużejilości ropnejwydzielinypod powiekąnajczęściejmechanicznielekarzrozwierapowieki, aby pozbyć się wydzieliny. Przy szybkich interwencjach w więk- 14 szościprzypadkówgałkaocznanieulegauszkodzeniu. Biegunki Występują stosunkowo często, są utrapieniem większości hodowli, a zwalczanieichznacznieutrudniaich zróżnicowana etiologia. Podczas karmienia przez matkę zmiana jej diety możezakończyćsiękolkami,wzdęciamii sensacjamiżołądkowymiu szczeniąt.Luźniejszystolecszczeniąt,przypominający„serekgranulowanyw galaretce”, na ogół nie stanowi problemu. Prawdziwy problem zaczyna się, gdy szczenięta „popiskują”, mają wzdętebrzuszkii biegunkęśmierdzącą, tryskającą i spienioną. Można wówczas podać dostępne prebiotyki i preparaty z glinką kaolinową. Gdy jednak nie ma poprawy należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem weterynarii, gdyż szczenięta szybko się odwadniają i wpadają w stan hipoglikemii. W mojej ocenie wszelkiego rodzaju zmiany diety u matkiw początkowymstadiumlaktacjiprzezdodawanienp.białychserówi pokarmu,któregodo tejporynigdy nie dostawała, często kończy się rozstrojemżołądkau szczeniąt. Pasożytywewnętrzne Spowolnienie przyrostów szczeniąt i rozluźnione stolce w okolicy drugiego tygodnia ich życia najczęściej związane są z rozwijającą się inwazją pasożytówwewnętrznych. W okresie pomiędzy 2 a 3 tygodniemżyciamamydo czynieniaz rozwojem glisty psiej Toxocara canis, najpowszechniejszego nicienia psiego. Są trzy drogi zarażenia się tym nicieniem przez szczenięta. Pierwszy sposóbtodrogakrwii dochodziwtedy Pies 1 (361) 2016 do zarażenia się szczeniaka jeszcze podczas życia płodowego. Postacie uśpionew mięśniachmatki(podwpływem wzrostu poziomu hormonów okresu rozrodu) ulegają rozbudzeniu i zaczynająswojąwędrówkę.Wówczas pokonująbarierę,krew– łożyskoi przedostająsiędo krwioobieguszczeniaka i tamkończąswójrozwój.Kolejnysposób zakażenia to podczas karmienia z mlekiemmatki,wówczaspostacielarwalnezostająpołknięteprzezszczenię i ostatni sposób to zarażenie poprzez połknięciejajwydalonychprzezmatkę lubsameszczenięta.Pierwszeodrobaczenieszczeniątpowinniśmyprzeprowadzićmiędzy 2–3tygodniem. Dość rzadko, ale jednak występuje zarażenie pasożytem – tęgoryjcem Ancylostoma. W postaci nadostrej możeprowadzićdo wczesnychupadkówszczeniąt,którezaczynająchorowaćw pierwszych 2tygodniachżycia. Objawy, które obserwujemy to biegunka i silna anemia prowadzące do śmierci.Szczeniętazarażająsiętym pasożytem poprzez mleko matki. Badanie kału w takim przypadku może niewykazaćobecnościpasożyta,gdyż do śmierci szczeniaka może dojść jeszcze przed rozpoczęciem wydalania jaj przez pasożyty, szukamy jedynie jaj pasożyta. Infekcję potwierdza sięw badaniusekcyjnym. Coraz powszechniejsze w hodowlachsąbiegunkitowarzyszącezakażeniukokcydiamiz rodzajuIsosporalub też lambliami – Giardia sp. To pierwotniaki, które są częstą przyczyną bieguneku szczeniąt.Zakażeniemoże manifestować się rozluźnionymi stolcami, słabymi przyrostami ciężaru i matowymwyglądemsierści.U słabszych zaś szczeniąt lub przy silnym zakażeniumożedojśćdo ostrejformy zapaleniajelit,a nawetśmierci.Warto, więc w przypadku opornych na leczenie zaburzeń jelitowych badać kał u szczeniąt. Inwazjelamblimajączęstou dorosłych psów postać utajoną. Jest to pierwotniak,któryrównieżpowoduje biegunkiu ludzi.W przypadkustwierdzenialambliozyi występowaniaobjawówu ludzinależypoddaćleczeniu zarównopsyjaki ludzi. Jak już pisałam wcześniej pierwsze odrobaczenie należy, przeprowadzić pomiędzy 2 a 3 tygodniem życia Pies 1 (361) 2016 szczenięcia. Powtarzamy je po około 10dniach,w zależnościod podanego preparatu, czy wielkości inwazji, preparat podajemy jednorazowo lub w cyklu 3-5dniowym.Późniejodrobaczamy szczenięta kilka dni przed każdymszczepieniem.Jeżelimamypodejrzeniedużegozarobaczeniaszczeniąt, warto podać w kilka godzin po podaniu środka odrobaczającego olejparafinowy,w celuułatwieniapasażu jelitowego i szybszej ewakuacji martwychpasożytów.Przy bardzozaawansowanej inwazji pasożytów wewnętrznych (co się często zdarza w dużychi starychhodowlachpsów), należy rozważyć odrobaczanie dawkamilekunieradykalnielikwidującymi pasożyty(cogroziniedrożnościąjelit) a dawkami „nękającymi” (mniej środka,częścieji dłużejpodawanego). Część biegunek zwłaszcza u starszychszczeniątmapodłożebakteryjne,dochodzido nadmiernegorozwoju flory bakteryjnej. W przypadku słabo wyrażonych objawów, czyli niewielkiej biegunki lub tylko nieco rozluźnionego stolca i dobrej kondycji szczeniątmożemyposiłkowaćsiępreparatami stabilizującymi florę bakteryjną z właściwościami ściągającymi. Niekiedytakiedziałanieniedajezadawalającegorezultatu.Należywówczas rozpocząć leczenie, gdyż u młodych szczeniątszybkodochodzido pogorszeniustanuzdrowia,silnegoodwodnieniai zaburzeńelektrolitowych. W przypadku słabo leczących się biegunek poprośmy lekarza weterynariio wykonaniebadaniabakteriologicznegokału.Gdyżmożesięokazać, żeprzyczynąchorobynaszychszczeniąt jest (częściej niż przypuszczamy) SalmonellalubYersinia. Chorobywirusowe Pomimocałegoprogramuprofilaktyki przeciwwirusowejnienależyzapominaćo możliwościwystąpieniachorób wirusowych, czyli o Parvowirozie i Coronawirozie.Corazwięcejhodowliprzeniosłosiępo za miasta,natereny wiejskie. Tam niestety jest cała rzesza psów nieszczepionych, które mogą być źródłem zakażenia. Ale nie tylko one mogą być zagrożeniem, także przebiegająceprzeznaszterenlisy,kunyczykoty.Zdarzająsięwięczakażenia chorobami wirusowymi, pomimo przeprowadzanychszczepień.U szczeniąt prawidłowo zaszczepionych możemy mieć łagodny przebieg, zaś u szczeniąt, których nie zaszczepiliśmy prawidłowo, zarobaczonych lub osłabionych,przebiegchorobyjestnajczęściej bardzo ciężki. W chwili obecnej na rynkupolskimniemadostępnejsurowicyprzeciwparvowirusowi.Lekarze weterynarii, hodowcy pozyskują ją od naszychczeskichsąsiadów,czasami udajesiępozyskaćsurowicęod ozdrowieńca,czyliosobnika,któreprzechorował chorobę. Z Parvowirozą najczęściej mamy do czynienia na wsiach i obrzeżachdużychmiast. Wgłobieniejelita Jego przyczyną jest zaburzona perystaltykajelitspowodowana biegunkaminiezależnieod ichetiologii.Dochodziwówczasdo nanicowaniajednego fragmentu jelita na drugi. Powoduje to zaburzenie perystaltyki i ukrwienia jelita.Czasami,przy niewielkimi świeżym wgłobieniu udaje się rozmasować lekarzowi taki fragment jelita przez powłoki brzuszne, niestety jednak w większości przypadków potrzebna jest interwencja chirurgiczna u malucha,któramożezakończyć się resekcją, czyli usunięciem, uszkodzonegofragmentujelita. Inny problem żołądkowo-jelitowy tozatwardzenielubspowolniona motoryka jelita, a u bardzo młodych szczeniąt ras o bogatej szacie dwuwarstwowejmożedojśćdo tworzenia się kul włosowych, które mogą zalegaćw jelitach.Możemywówczaszastosować pasty odkłaczające dla kotówlubteżparafinę. Zachłystowezapaleniepłuc Jestjednąz przyczynśmierciszczeniąt lubichciężkiegostanu.Do zachłystowego zapalenia płuc najczęściej dochodzi podczas nieumiejętnego dokarmiania szczeniąt butelką. Pokarm zamiastdo przełykui żołądkadostaje się do tchawicy i oskrzeli. Schorzenie tomaczasamibardzoszybkiprzebieg. Rozwijasięczęstobłyskawiczniezapalenie płuc, które dość słabo poddaje się leczeniu. Często szczenię trzeba zostawić w szpitalu i poddać go dodatkowo tleno-terapii. Niestety statystykawyleczeńw takichprzypadkach jestdośćmała.Szczenię,którezachły- 15 WETERYNARIA snęło się podczas karmienia należy szybkoułożyćgłowądo dołui opukać tak,abypozbyćsięjaknajwiększejilościpłynuz drógoddechowych. Zdarzająsięprzypadkizachłyśnięcia szczenięcia granulką suchej karmy, bądź większym kawałkiem pożywienia, z tego powodu powinniśmy podawaćkarmępo namoczeniu,karmić indywidualniekażdeszczeniętak,aby zminimalizować konkurencję i pośpiechpodczaskarmienia. Zarówno wyziębienie małych szczeniąt,jaki przegrzaniemogąbyć niebezpieczne.Regulująctemperaturęw kojcuzeszczeniętamizwróćmy uwagęna ichzachowanie.Jeżelimaluchyskupiająsięw grupę,śpiąblisko źródłaciepłaoznaczato,żepowinniśmy podnieść temperaturę w kojcu. W sytuacji zaś, kiedy maluchy zaczynają popiskiwać, uciekać od ciepła, dyszeći ziaćpowinniśmyzmniejszyć temperaturę. Istotne jest, to zwłaszcza w miesiącach letnich, kiedy bardzo łatwo dochodzi do przegrzania organizmu. Młode osobniki podatne są bardzo na wysoką temperaturę, mająsłabowykształconymechanizm termoregulacji i szybko ulegają odwodnieniu.Wrażliwośćnatemperaturęotoczeniaróżnisięznaczniepomiędzy psamiróżnychrasnp.mopsysąmniej wrażliwena oziębienia,a bardzowrażliwe na wzrost temperatury i odwrotnie chińskie grzywacze, którym wzrost temperatury bardziej odpowiadaniżzimno. Podczasupałówważnejestpojenie szczeniąt wodą. Często szczenięta po ssaniumlekadysząi sąniespokojne, wówczas pierwszą rzeczą winno byćpodanieimwody. W okresie około 2 tygodnia życia maluchy mogą być niespokojne, zwłaszczaw nocy.Niektóreosobnikisą bardziejpodatnena bóli mogąprzechodzić bolesne ząbkowanie. Wówczas dość dobrze sprawdza się żel na bolesne ząbkowanie, podobny do tego,jakisięstosujeu dzieci. Hipoglikemia Szczenięta wrażliwe są na spadki poziomuglukozywekrwi.Możemymieć do czynienia z przejściową hipoglikemią nowo narodzonych szczeniąt. Do czynnikówpredysponującychnależą: przedwczesny poród, niska masa 16 urodzeniowa, osłabienie suki podczas poroduczyteżcukrzycamatki. Okres odsadzenia zwłaszcza u ras małych i miniaturowych jest czasem, wktórymrównieżmożemymiećproblem ze spadkami glukozy we krwi. Szczenięta z hipoglikemią stają się apatyczne,„przelewającesię”.W skrajnychprzypadkachmogąwystępować drgawkii śpiączka.Czynnikamisprzyjającymi występowaniu hipoglikemii w tymokresiesązbytdużeokresypomiędzyposiłkami,zaburzeniajelitowe, wytężonywysiłekfizyczny,wychłodzenieorganizmu,niedożywienie.W przypadku nawracających ataków hipoglikemipomimowyeliminowaniaczynnikówjąpowodujących,należywprowadzić szerszą diagnostykę w kierunku wykluczeniachoróbwątroby. kach dochodzić może do zachłystowegozapaleniapłuc. Przyczyną tegozaburzeniamożebyć nieprawidłowe unerwienie przełyku, wówczasczasorazpodawaniemniejszychporcjijedzeniaw formiepłynnej oraz podawanie pokarmu na podwyższeniujestnajlepszymsposobempostępowania. Niestety w niektórych przypadkach rozwija się tak zwany przełyk olbrzymi. Dochodzi wówczas do rozszerzenia przełyku na terenie klatkipiersioweji gromadzeniasiętam pokarmu. Przełyk olbrzymi może być również objawem wad dotyczących dużychnaczyńkrwionośnychna terenie klatki piersiowej. Tuż przed porodem lub bezpośrednio po, powinno dojść do zamknięcia pewnych połączeńnaczyniowych.Przy nieprawidło- wościach anatomicznych najczęściej występujeprawostronnyłukaortylub przetrwały przewód tętniczy. Objawy wywołane występowaniem tych niewłaściwychpołączeńtouciskna przełyk,copowodujejegozwężeniena wysokości serca oraz jego rozszerzenie w części przedsercowej. W tych przypadkachleczeniejesttylkooperacyjne. Inną przyczyną powstawania przełyku olbrzymiego jest miastenia, uchyłki przełykuczyteżmożemymiećdo czynieniaz idiopatycznymprzełykiemolbrzymim,czylizaburzeniamio nieznanympochodzeniu. U młodych suk mamy dość często do czynieniaz młodzieńczymzapaleniem pochwy. Wówczas dochodzi również do nawracających zapaleń pęcherzamoczowego. Przyczyną niekontrolowanego oddawania moczu zwłaszcza podczas snumożebyćzaburzeniezwiązaneze zwieraczemcewkimoczowej,jakrównież z moczowodami ektopowymi lubprzetrwałymmoczownikiem. Prawidłowo rozwinięte moczowody mają ujście w pęcherzu moczowym.Moczowodyektopowe,czyliźle umiejscowione znajdują swoje ujście na pęcherzumoczowyma nawetpochwie, dochodzi wówczas do zaburzeń w wypełnianiu lub całkowitym brakiem wypełniania pęcherza moczowego. Wada może dotyczyć jednego lub obu moczowodów. Występujezarównou sukjaki samcówjednakzewzględuna różnicęw budowie i długościcewkimoczowejnajczęściej obserwowane są objawy zewnętrze u osobnikówpłciżeńskiej. Przetrwały moczownik to również pozostałość z życia płodowego, do którego zamknięcia powinno dojść tuż po porodzie. Moczownik, bowiem podczas życia płodowego odprowadzamoczz pęcherzamoczowegodo omoczniprzebiegającw pępowinie. W przypadku przetrwałego moczownika mamy do czynienia z nieprawidłowymwyciekiemmoczu przezpępek,towarzyszątemuzapaleniapępkai skórytejokolicy.Czasami podczas pierwszych dni po porodzie możemyzaobserwowaćkropelkimoczuw okolicypępka,czasemproblem znikapo odpadnięciupępowiny. Układwydalniczy Wnętrostwo Szczenięta podatne są na zapalenia pęcherzamoczowego,bardzoczęsto związanejesttozezmianąotoczenia i kładzeniusięszczeniakana zimnym podłożu.U maluchówjestdośćcienkawarstwawyściółkitłuszczowej,która chroni pęcherz moczowy przed zmianamitemperatury. Niekiedy przyczyną nawracających zapaleń pęcherza moczowego może być kamica pęcherza moczowego związana z występowaniem kamieni moczowych, które mogły powstać z powodu zaburzeń metabolicznych jeszczepodczasżyciapłodowego. Toproblemspędzającysenz oczuhodowcy, zaburzenie dotyczy anomalii związanych ze zstępowaniem jader z jamybrzusznejdo moszny.Prawidło- U młodychszczeniątszybkodochodzi do pogorszeniustanuzdrowia,silnego odwodnieniai zaburzeńelektrolitowych. Anomaliewątroby Dziękicorazlepszejdiagnostycezwiększono liczbę wykrywanych zaburzeń wątrobowych, zwłaszcza tych związanych z zaburzeniami unaczynienia tegonarządu.Corazczęściejdiagnozuje sięzespoleniewrotne.Jesttochoroba polegająca na zaburzeniu w unaczynieniu wątroby. Mamy do czynienia z zewnątrz lub wewnątrz wątrobową anomalią.Możebyćtoproblemzwiązanyz dużyminaczyniami,alerównież dotyczący niewielkich naczyń wątrobowych. Część zespoleń wrotno-obocznychmożnaleczyćoperacyjnie modelując światło naczynia zmienionego. Część jednak zespoleń jest nieoperacyjna i możnajedyniepróbować leczenia dietą i preparatami wspomagającymipracęwątroby. Przełyk Podczasokresuodsadzaniai przechodzeniana pokarmstałymogąpojawić sięproblemyz pobieraniempożywienia.U pojedynczychszczeniątzwłaszcza ras dużych może dochodzić do zwracaniapokarmuzwłaszczastałego.Niesątowymiotya ulewaniesię pokarmu, szczeniaki z tymi zaburzeniamizaczynająbyćchudszei mniejszeod rodzeństwa.W takichprzypad- Pies 1 (361) 2016 Szczeniętaz hipoglikemiąstająsię apatyczne,„przelewającesię”.Mogąwystępowaćdrgawkii śpiączka. wo proces powinien przebiegać w pierwszychtygodniachżyciaszczenięcia,tak,żeosobnikmęskipowinien mieć jądra umieszczone w mosznie w wieku 8–16 tygodni. Zaburzenia ze zstępowaniem jader mogą dotyczyć jednegolubobująder. Podczas życia płodowego jądra znajdują się w jamie brzusznej i tuż po porodziezaczynająswojąwędrówkę do moszny. Podczas tej wędrówki pokonują kanał pachwinowy, w którymzyskująosłonkii dalejprzesuwają siędo moszny.W tymczasiemożemy miećdo czynieniaz kilkomaprzyczynami zaburzającymi ten proces. Czasaminiedobórhormonówpowoduje, że proces ten jest spowolniony. Inna przyczyna to niedorozwój jader, rzadko zaś zdarza się ich brak. Kolejna przyczyna to zbyt wąski kanał pachwinowy,któregozbytmałaśrednicauniemożliwiaprzejściejądraz jamy brzusznejdo moszny.Gdyjądropokona tę barierę może jednak nie osiągnąćswojegoceluz powoduza krótkiegopowrózka,czyteżzbytmałoelastycznych osłonek. Niekiedy można podawać hormony i stosować masaże. Czasami jednak te czynności nie przynoszą rezultatów. Należy pamiętać, że każdy psi samiec powinien mieć dwa symetryczne prawidłowo wykształcone, jądra w mosznie. Przypuszczasię,żewnętrostwojestwadą dziedziczną bardzo trudną lub wręcz niemożliwą u wielu ras psów do wyeliminowania z hodowli. Nie ulega wątpliwości,żetakiesamcenależyeliminować z hodowli, natomiast problem ich braci, sióstr i innych krewnychpozostajeotwarty. Summary AnnaJaśkiewicz,DVM, animalreproductionspecialist Rearingthepuppies Rearingthepuppiesbetweenthe 1st and 7th weekoflifeseemstobelessstressfulbutatthisstagethebreedersarealso exposedtounpleasantsurprises.Theauthorhighlightshealth problemsthatcanoccurinpuppies,explainshowtodiagnoPies 1 (361) 2016 Przepuklina Częstą wadą szczeniąt zarówno płci męskiej jak i żeńskiej jest przepuklina pępkowa i przepuklina pachwinowa.Przepuklina pępkowazwiązana jest z zaburzeniem zrostu powłok brzusznych.Częstomamydo czynieniaz predyspozycjąrasowąi rodzinną.W przypadku niewielkich przepuklin często jest to defekt kosmetyczny. Duże zaś przepukliny wymagają najczęściej interwencji chirurgicznej gdyż wraz ze wzrostem szczeniaka najczęściej mają tendencjędo powiększaniasię.Powodowaćtomożeuwięźnięciejelita,rogu macicy czy fragmentu sieci jak też w przypadku dużych przepuklin przemieszczeniasięczęścilubfragmentów narządówwewnętrznychpod skórę. Przepuklina pachwinowa związana jest ze zbyt dużym kanałem pachwinowym jednym lub dwoma. Przez kanał pachwinowy u suki przechodziwyrostekpochwowy,u samca zaśjesttodrogado zstępowaniająder znajdujesiętamrównieżwyrostekpochwowy.U wieluszczeniątprzepukliny pachwinowe mają tendencję do zmniejszaniasięwrazzewzrostem szczenięcia, W niektórych przypadkach wymagają interwencji chirurgicznej.Przepuklina pachwinowawystępujeczęścieju rasmałych.W przypadku dużej przepukliny pachwinowejmożedojśćdo uwięźnięciaw niej pęcherza moczowego, jelita, macicy. W przypadku, gdy występują objawy bólowe potrzebna jest pilna interwencjachirurgiczna. TEKST I ZDJĘCIE LEK. WET ANNA JAŚKIEWICZ SPECJALISTA DO SPRAW ROZRODU sethemanddescribespossibletreatments.Therearediscussedsuchdiseasesasinfectionofeyelids,diarrhea,endoparasites,viraldiseases,intussusceptionandotherproblemswith digestivesystem,aspirationpneumonia,liverdisorders,cystitisalongwithanotherurinarytractdisorders,juvenilevaginitis,cryptorchidismandumbilicaloringuinalhernia.Theauthorindicatesalsothedangersassociatedwithhypothermia oroverheating,aswellaswithhypoglycemiawhichcansometimesoccurinnewbornpuppies. 17 WETERYNARIA „Ciężki”temat... problemotyłościupsów Psytowarzyszączłowiekowiod tysięcylat,dbamyo nie, żywimy,otaczamyopiekąlekarsko-weter ynar yjną, poddajemyszczepieniomochronnym,odrobaczamy. Dladzisiejszegopsazagrożeniemsąchorobycywilizacyjne,na czelektórychfigurujeotyłość.Źródłapodają, iżjesttoproblemglobalny,szczególniew krajach wysokouprzemysłowionych,dotykającynietylkoludzi, aletakżepsyi koty. C zy w Polsce temat otyłości psówi kotówwywołujezainteresowanie? Tak, i to już od kilku lat. Dużym echem medialnym,odbiłasiękampaniaedukacyjna „Ważąsięlosypsówi kotów” którejpartneramibyłyorganizacjetakie jak: TOPR, Fundacja „Labrador”, Strażpożarna,RadaEksperckalekarzy weterynarii oraz Royal Canin Polska. W 2009rokuw wynikuwspólnegozaangażowania i pracy lekarzy weterynariizponad 1000lecznic,powstałraport epidemiologiczny „Otyłość u psówi kotów”.Publikacjata,unikalna na skalę europejską, ukazuje jak powszechnym zjawiskiem jest nadmierna masaciałapsóww Polsce.Dane są alarmujące: problem dotyczy 39%osobników,(29%manadwagę, a 10%jestotyłych).Dlaporównania:prawiepołowakotóww Polscemaproblem z utrzymaniem prawidłowej masy ciała (z czego 33%manadwagęa 14%tozwierzętaotyłe). Kiedymówimyo otyłości? Otyłośćtonadmiernenagromadzenie tkanki tłuszczowej, skutkujące przekroczeniem prawidłowej masy ciała o ponad 15-20%.Najczęściejprzekroczeniewłaściwejmasyciałao 10%nazywane jest nadwagą, a powyżej to już otyłość. Dla porównania 10% dla psao masieciała 5 kg,to„tylko” 0,5 kg – czyli jak 7 kg dla osoby ważącej 70 kg – co oznacza zmianę rozmiaru ubrań z 38 na 42 – co powinno być 18 wyjątkowoobrazowedlaczytelniczek. Ciężka otyłość, powyżej 30%, może oznaczaćdodatkowe1,5 kgdlamałego psa – porównywalnie 91 kg zamiast 70 kgdlaprzykładowejosoby. Jakpowstajeotyłość? Psy pobierają pokarm, który jest źródłemenergii.Z każdegoskładnikapokarmowego,organizmuzyskujepewną ilość kalorii. Następnie wytworzona energia zostaje spożytkowana na potrzebyfunkcjonowaniaorganizmu – poszczególnych organów, procesy metaboliczne, aktywność, utrzymanieodpowiedniejtemperaturyciała,etc.Kiedywydatkienergetyczne organizmu są mniejsze niż podaż energii otrzymywanej wraz z pokarmem,to„nadwyżka”zostajezmagazynowana w postacitkankitłuszczowej. Czynnikiryzykawpływającena rozwójotyłościtoprzedewszystkim:tryb życia,rasa,płeći wiek,sterylizacja/kastracja, podawane leki, współistniejącechoroby. Wśródraspredysponowanych wymieniasięlabradory,jamniki,beagle, cockerspaniele,cavalierkingcharles Konsekwencjeotyłości u psów: • ospałość,niechęćdo ruchui zabawy,szybkiemęczeniena spacerach • zaburzeniakardiologiczne,niewydolnośćoddechowa,zwiększoneryzykopodczasznieczulenia • chrapanie,zapadnięcietchawicy u rasmałych • schorzeniaortopedyczne(nasilenie objawówdysplazjistawówbiodrowychi łokciowych,dyskopatie, zwichnięcierzepki,kulawizny) • obniżona odporność,większeryzykorozwojunowotworów • zmniejszona płodność,zmniejszonelibido, • małoobfitaszata,włossuchy szorstkilubprzetłuszczony • skróceniedługościi pogorszeniejakościżycia spaniele, berneńskie psy pasterskie, a z ras rodzimych polskie owczarki nizinne. Niewystarczającailośćruchu jest główną przyczyną otyłości, gdyż skutkuje niskimi wydatkami energetycznymi.Psymieszkającew miastach, w mieszkaniach, które wychodzą na spacer trzy razy dziennie na rundkę wokół bloku są predysponowane do otyłości.Psydysponująceogrodem lubwybiegiem,w naturalnysposóbsą motywowanedo aktywności,poprzez wrodzonąchęćpatrolowaniai stróżowaniawłasnegoterenu.Choćbywa,że pieswychodzido ogródkatylko„na siku”i natychmiastwracana kanapę... Powszechnymzjawiskiemjestnadmierna masaciałapsóww Polsce.Danesą alarmujące:problemdotyczy 39%osobników,w tymcotrzecipiesmanadwagę. Pies 1 (361) 2016 Kastracja/sterylizacja prowadzi także do spadku poziomu aktywności a zwiększa ilość zjadanej przez zwierzę karmy, zmniejszając jednocześnie ilość energii wydatkowanejna przemianypodstawowe.Co ciekawe, wśród kotów z nadwagą większość to są kocury; natomiast u psów otyłość częściej obserwowana jestu suk. Otyłośćpsóww wiekuśrednim i starszym dotyczy psów starszych, co często związane jest zazwyczaj ze spowolnionym metabolizmem. Ponadto, wrazz wiekiemzwierzęcia,zmniejsza siębeztłuszczowamasaciała,coprowadzido zmniejszeniazapotrzebowania na energię (tkanka tłuszczowa charakteryzuje się mniejszym stopniem aktywności metabolicznej niż tkanka mięśniowa). Dodatkowo, spadek poziomu aktywności u starszych zwierząt sprzyja rozwojowi otyłości, przy brakuwprowadzeniaodpowiednichzmianw dieciezwierzęcia. Nieodpowiednie,niezbilansowanepożywienie jest bezpośrednią przyczyną otyłości w każdymwieku.Błędemjestkarmieniepsaadlibitum– czyli„do woli”,bez ograniczeń, niezależnie czy podawanyjestmukomercyjnypokarmgotowy, czy właściciel sam przygotowuje posiłki.Psyżywionew sposóbmieszanyw szczególnysposóbnarażonesą na otyłość, gdyż w takim wypadku właścicielzazwyczajtracirachubępodanych psu kalorii czy porcji. Producencikarmdlazwierzątpodająinformacje o dawce odpowiedniej dla zwierzęciaw zależnościod wieku,masyciałai aktywności.Sątodaneoparte na zapotrzebowaniu kalorycznym, określonym przez międzynarodowe normy np. AAFCO lub NRC National Research Council. Psy często otrzymują wiele dodatkowych przekąsek, które zwiększają ilość przyjmowanych kalorii. Np. 2 plasterki kiełbasy to 150kcal– cou małegopsamoże spowodować przekroczenie dziennegozapotrzebowaniakalorycznego naweto 30%! Wśródraspredysponowanych wymienia sięlabrador y,jamnik i,beagle,cocker spaniele,cavalierkingcharlesspaniele, berneńskiepsypasterskie,a z ras rodzimychpolskieowczark inizinne. Lekizwiększająceapetyt zwierzęcia mogą zwiększać ryzyko rozwoju otyłości.Do takichlekówzaliczyćmożna benzodiazepiny– lekiprzeciwpadaczkowe, np. relanium, klonazepan oraz kortykosteroidy, stosowane np. w terapiiatopowegozapaleniaskóry. Zaburzeniahormonalne w przebiegu których występuje otyłość to niedoczynność tarczycy, nadczynność kory nadnerczy (choroba Cushinga)orazcukrzyca. Winny– nadmiartkanki tłuszczowej Tkankatłuszczowajesttkankąłączną, składa się z luźno utkanych fibroblastów,naczyńkrwionośnych,komórek układu immunologicznego oraz przede wszystkim komórek tłuszczowych – adipocytów, które zawierają ziarenka tłuszczu. Tkanka tłuszczowa pełni funkcje magazynującą, ochronną (przed urazami mechanicznymi), termoizolacyjną, metaboliczną (rola w insulinooporności) oraz immunomodulującą. Przyrost tkanki tłuszczowej odbywa się poprzez zwiększenie ilościadipocytów– najczęściejw młodym wieku, lub poprzez zwiększanie objętości adipocytów. Takie zjawisko tłumaczy często występujący tzw. „efekt jo-jo” – czyli szybki powrót do nadmiernej masy ciała po zakończonejkuracjiodchudzającej.Opisano dwatypytkankitłuszczowej;brunatną i białą (WAT – white adipose tissue). Brunatna tkankatłuszczowawystępujeu noworodkówi jejgłównymzadaniem jest wspomaganie utrzymania odpowiedniej temperatury ciała, stanowi źródło energii w pierwszym okresiepo urodzeniu.W ciągupierw- Tabela BSC Przykładowe wartości kaloryczne przekąsek kromka chleba z masłem i serem 180 kcal plaster kiełbasy/salami (25g) 75 kcal herbatnik 55 kcal Pies 1 (361) 2016 19 WETERYNARIA szychdniżyciapsienoworodkiwykorzystujątętkankę,a jednocześniestopniowo odkładają tkankę tłuszczową białą,którasłużyćimbędzieprzezcałe życie.Dopierood pewnegoczasuwiadomo, iż biała tkanka tłuszczowa jest bardzo aktywna hormonalnie. WAT produkuje wiele cytokin, hormonów tkankowych zwanych adipokinami, któremodulująpewneprocesymetaboliczne i odpornościowe. Obecnie uważasię,żezachwianieprawidłowej czynnościwydzielniczejWATjestprzyczyną rozwoju otyłości. Lekarze sugerują, iż organizm obarczony poważną otyłością, poprzez wydzielanie wielu adipokin funkcjonuje w przewlekłym stanie zapalanym. Fakt ten tłumaczy, dlaczego otyłości towarzyszy wiele schorzeń,któreczęstomająskomplikowanepodłożemetaboliczne,i dlaczegozwierzęotyłewymagazawszeopiekiweterynaryjnej. U zdrowego psa ilość tkanki tłuszczowej w organizmie wynosi około 10–15%. Jednak u niektórych ras, ilośćtajestwyższa– tonp.ulabradorów, mopsów, a u niektórych niższa – np.uchartów.Wynikatoz użytkowości– labradorystworzonedo aportowania z wody musiały mieć dobrą izolację cieplną – jednakże ta wyższa zawartość tkanki tłuszczowej może być przyczynkiem rozwoju otyłości u psównieużytkowych. Jakrozpoznaćotyłość? Istnieje kilka metod umożliwiających rozpoznanie otyłości u psów, stosowanych przez współczesną medycynęweterynaryjną: ocena procentowej zawartości tkankitłuszczowej,tzw.absorpcjometria podwójnej energii promieniowa- nia X (dualenergyx-rayabsorptiometry-DEXA), pomiaryi określenieindeksumasy ciała (BMI – pomiar obwodów i stosunkuobwodów), ocena aktualnej wagi zwierzęcia i ewentualneporównaniejejdo wagi wcześniejszejlubdo optymalnejmasyciałatypowejdlarasy, wizualna i palpacyjna ocena sylwetkizwierzęciaprzy użyciusystemu oceny kondycji ciała (BCS – Body ConditionScore). W codziennejpraktycewykorzystujesiędwieostatniemetody.BCSjest skalą 5 punktową, gdzie prawidłowy wynik to 3, natomiast powyżej oznaczanadmiernąmasęciała(przy użyciu skali 9 punktowej, masa prawidłowa oznaczona jest liczbą 5). Należy pamiętać, aby nie porównywać bezkrytycznie wartości wskazań wagi, gdyż nawetw obrębierasymogąwystępować duże rozbieżności – pies rosły o mocnejkościmożeważyćzdecydowaniewięcej,niżpiesdrobnejbudowyleczotyły.DlategodobrymsposobemjestokreślenieBCSi jednoczesne zważeniezwierzęcia. Kiedytosięstało? Piesniestajesięotyłyz dniana dzień. Nadwagarozwijasiępowoli,czasami tygodniamilubmiesiącami.Szczególnie po zabiegu sterylizacji/kastracji kiedyzwiększasiępobraniepokarmu, Summary AnnaDominiak,DVM Theheavyproblem:obesityindogs Nowadaystheseriousthreatfordogs arecivilizationdiseases andtheobesitybelongstothemostcommonones.Research hasshownthatinPolandthisproblemappliesto39% ofdogs. Theobesityconsistsinexcessiveaccumulationofadipose tissue,causingtheoverweightofabout15-20%.Ithappens whentheenergyexpenditureislowerthantheenergy providedwithfood.Theauthorliststhenegativeconsequencesofobesityanddescribesitsriskfactors,suchas: 20 Odkurzanie o odświeżająco odświeżająco inne. inne e. Czynnikiryzykawpływającenarozwój otyłościtoprzedewszystkim:trybżycia, rasa,płećiwiek,sterylizacja/kastracja, podawaneleki,współistniejącechoroby. a aktywność często maleje oraz u zwierząt starszych, gdy tempo metabolizmuzwalnia. Ponieważ właściciel widzi swojego podopiecznego codziennie, czasami trudno mu obiektywnie stwierdzić, czyjestw dobrejkondycji.W przypadku psów długowłosych rzeczywistą sylwetkę zwierzęcia widać najlepiej po kąpieli– wtedycała„mokraprawda”wychodzina jaw.Jednakżewielu właścicieli nie zdaje sobie sprawy z niepokojącejkondycjipsa.O tym,że ich pies ma nadwagę lub jest otyły najczęściejinformujelekarzweterynarii lub w przypadku psów rasowych – sędzia na wystawie. Ciekawe, iż w niektórychspołecznościachnadwaga,jestnadaluważana zeprzejawdobrej opieki nad zwierzęciem. Potoczniemówisięprzecież„ondobrzewygląda”o zwierzęciu,któremanadwagę.W niektórychczęściachkrajuwłaścicielez uporemtłumaczą,żeichpies niejestgruby– onma„grubekości”. Uświadomienie że problem otyłości dotykapsa,tobardzoważnymoment – jedynieświadomywłaścicielpodejmie decyzję o terapii odchudzającej, i jedynie świadomi właściciele mogą odnieśćsukces. Jak bezpiecznie odchudzić psa? O tymw drugiejczęściartykułu. Szukassz eksperta Szukasz ekspert p a od usuwania usuw wania sierści, sierrści,, plam d kł d m i dokładnego dokład dnego odkurzania? kurzania?? Znajdziesz Znaj jdziesz go u nas! as! LEK. WET. ANNA DOMINIAK Tabela BCS dzięki uprzejmości firmy Royal Canin Polska insufficientexercise,neutering/spaying,oldage,improper nutrition,somemedicationsorhormonaldisorders. Subsequently,theconstructionandtypesofadiposetissue arediscussedalongwithitsroleinmaintaininghomeostasis withintheorganism.Theauthorstatesthatadiposetissue contentinhealthydogsshouldn’texceed10-15% althoughinsomebreedsthosevaluesmaybeslightlyhigher orlower. Next, themethodsofdiagnosingobesityusedin contemporarymedicinearedescribed.Thefinalstatementis thatthemostimportantandoftendifficultstepinslimming dogsistoconvincetheownersthattheirpetsreally needit. Pies 1 (361) 2016 ODKURZACZ ODKURZA CZ BEZW BEZWORKOWY ORK O WY Z FIL FILTREM TR REM A AQUA-PURE QUA - PURE animal mal pur pure e Idealny dla właścicieli eli domowych: zwierząt domo wych h: w 100% PET & FAMILY AMIL LY Specjjalista w usuwaniu Specjalista sier ścci i plam. sierści powietrze. odświeżone po wietrrze. Zabawa dla przyjaciół rzyjaciół zwierząt: z wyjątk yjątkowo wyjątkowo silną turboszc czotką. turboszczotką. Wejdź W ejdź na www www.thomas-register.net .tho omas-registerr.net i przedłuż prrzedłuż gwar gwarancję ancję do 30 miesięcy! Pr Produkty odukty dos dostępne tępne w sieci skl sklepów: epó ów: www.euro.com.pl/thomas www .euro.com.pl/thomas mas WETERYNARIA Piesna wiosnę Hepatozoonoza, to choroba powodowana przez pierwotniaki, które mogą atakować kości, wątrobę, naczyniawłosowatemięśniasercowego. Do zakażenia dochodzi głównie poprzezzjedzeniekleszczaprzezpróbującewydobyćgozeskórypsy. Profilaktyka | Innowacja w profilaktyce przeciw pasożytom żytom ze zewnętrznym wnętrznym m naturalny pozbycie pasożytów | Skuteczny Skuteczny i natur alny sposób sób na pozby cie si ssię ę pasożyt ów skóry sierści, | Wpływa Wpływa pozytywnie zytywnie na wygląd wygląd sk óry i sier ści, ma działanie kojące nawilżające działan nie k ojące i nawilżaj lżające LEK. WET. KAMIL KĘDZIOREK Pies 1 (361) 2016 www.beaphar.pl www .beaphar.pl fac ebook.com/B BeapharPL facebook.com/BeapharPL OMENDO EK II | Bezpieczny B i y dl dla lludzi, d i zwierz i rząt i otoczenia ottoczenia i zwierząt ANE W Jest najskuteczniejszą walką z kleszczami. Polega na zapobiegawczym stosowaniu odpowiednich preparatów.Na rynkuobecnesąśrodki,które mająza zadanieodstraszyć,jaki zabić niebezpiecznekleszcze. W lecznicach weterynaryjnych mamy do wyboru dużą gamę preparatówdo stosowaniaw rożnychpostaciach. Zewnętrznie zalecane są płyny – „spot on”, wylewane w kroplach na kark psa (działające do 4 tygodni) lub aerozol do spryskiwania całego ciała, a także nasączone preparatami obroże,niektóredziałająażdo 8miesięcy. Doustnie możemy zastosować tabletki skutecznie chroniące psy nawetdo 3miesięcy. Dirofilarioza – groźna choroba, której wektorem są komary. Jako lekarzweterynariispotykamsięz niącorazczęściej.PatogenemjestDirofilaria repens,któradostajesiędo organizmu zwierzęciawrazześlinąkomarów. Komar oprócz przenoszenia tego nicienia,bierzerównieżbezpośredniudział w cyklurozwojowymDirofilarii.Larwy pasożytapo przedostaniusiędo organizmu zwierzęcia, wędrują do tkanki podskórnej,gdziesięotorbiają. Zapobieganie dirofilariozie jest analogiczne jak zapobieganie kleszczom: stosowanie płynów spot-on lub spryskiwanie ciała zwierzęcia aerozolem równieżodstraszającymkomary. AR K 22 Słoneczna pogoda sprzyja zabawom na świeżym powietrzu PRZEZ LE Babeszjoza –chorobakrwiwywoływana przez pierwotniaki z rodzaju Babesia. Pierwotniaki te dostają się do krwiobieguzwierzęciawrazześlinąkleszcza,a następnienamnażająsię wewnątrz krwinek czerwonych, powodując ich lizę – rozpad, a wskutek tegorozwijasięciężkaanemia.Układ immunologiczny stara się walczyć z inwazją,w związkuz czympowstają zlepy erytrocytów (krwinek czerwonych), które następnie dostają się do nerek i powodują strukturalne uszkodzenienefronów–bardzocienkich kanalików i ich czopowanie. Następnie dochodzi do niedotlenienia wszystkich narządów z powodu anemii i zaburzeń w mikrokrążeniu, a takżeuszkadzasięmiąższnereki innych narządów miąższowych. Na tym tle u pacjentanajczęściejrozwijasięniewydolność nerek, która przy ciężkim przebiegu choroby może doprowadzićdo zgonu.Objawemuszkodzenia krwinekczerwonychoraznerekmoże być różnego stopnia krwiomocz (ciemniejsze aż do czarnego zabarwieniemoczu). Borelioza, to kolejna jednostka chorobowa przenoszona przez kleszcze, która zagraża psom szczególnie na wiosnę. Powodowana jest przez Obezwładnia Ob ł d i pasożyty! ż t ! AR Chorobyodkleszczowe krętki Borrelia burgdoferi sp. Skutkiem zarażenia może być uszkodzenie stawów, nerek, a czasem nawet mózgu. Objawami są: zaczerwienienie i swędzenieskórywokółmiejscaugryzienia (zazwyczaj pojawia się tzw. rumień, trudnydo zauważeniapod sierściąi nie zawsze widoczny) oraz kulawizny występującena skutekzapaleniastawów. Anaplazmoza, to rzadziej występującachorobaodkleszczowa.Wywoływana jestprzezdwarodzajemikroorganizmów: Anaplasma phagocytophilum,któraatakujegranulocytykrwi, oraz Anaplasma platys, która atakuje płytki krwi. Objawy są niespecyficzne takiejak:gorączka,apatia,brakapetytu, bolesność mięśni, problemy w chodzeniu i kulawizny. Występują takżezaburzeniazestronyukładupokarmowego: biegunki, wymioty oraz zaburzeniaoddechowe,duszność,kaszel.U niektórychzwierzątmogąwystąpić zaburzenia krzepnięcia krwi, któreobjawiająsięjakospontaniczne krwawieniaz nosa,czykrwawymocz. Objawypojawiająsięw 1– 2tygodnie od kontaktu z zakażonym kleszczem, dlatego warto być czujnym i czujnie obserwowaćswojegopupila. Wśródchoróbprzenoszonychprzez kleszcze,zagrażającychnaszympsom należy wymienić jeszcze europejskie odkleszczowe zapalenie mózgu, hepatozoonozęi dirofilariozę. Europejskieodkleszczowezapaleniemózgu jestchorobąwirusową. Wśródtypowychobjawówwystępuje dwufazowagorączkai objawyneurologiczne: światłowstręt, nadwrażliwość na dźwięki, zaburzenia równowagi, bóle kostno-stawowe, porażeniakończyn,silnebólei zawrotygłowy.Jesttojednostkachorobowawystępującadosyćrzadko,jednaknależy o niejpamiętać. NOWOS C! ZY N W arto zwrócić uwagę, że niektóreektopasożytyi endopasożyty stają się szczególnym zagrożeniem dla psa, nasilającym się właśniewiosną(conieznaczy,żeschorzenia te nie występują w innych porachroku). O ilewiedzawłaścicieliz zakresuektopasożytówijakimzapobiegaćjestwzględnieduża,o tylerolaendopasożytówjestczęstoumniejszana, dlategowartoprzypomniećonichnaszymczytelnikomi jeomówić. VERMICON VER RMICON C R Kiedynadchodzącieplejszedni,niemalwszystkich właścicielipsóważkusi,żebyprzebywaćzeswoim pupilemdłużejna powietrzu.Częstowyjeżdżamy z miast,abypiesmógłswobodniepobiegaćna otwartej przestrzeni.Pamiętajmyjednak,żez reguływiosną zwiększasięliczbazarażeń. W ETER Y GENETYKA JESZCZE RAZ O KOLORACH Paletabarw Dlaczegomechanizmdziedziczeniatakwyrazistejformyfenotypu,jakąjestkolor włosamożebyćtakskomplikowany!Zrozumienietego ułatwiomówieniekilku aspektów,związanychz dziedziczeniemumaszczenia. Barwawłosa Jest wynikiem załamania się światła na ziarnachpigmentu,któresięw danym włosie znajdują. Umaszczenie będzie zatem określeniem barwy wszystkichwłosów(i komórekskóry). Pigment Jest wytwarzany w komórkach zwanych melanocytami znajdujących się między innymi w podstawnej warstwienaskórka.Takwięcpigmentbarwiprzedewszystkimnaskórek.Kształt melanocytów jest bardzo nieregularny – komórki te tworzą charakterystycznie rozcapierzone wypustki (podobne do dendrytów), które wnikają pomiędzykeranocyty- komórkibudującełodygęwłosai w tensposóbbarwiąrównieżsamwłos.Pigmentw wypustkachmelanocytówmożeskupiać siętylkow warstwiepodstawnejwłosa(mieszkuwłosa)lubrozprzestrzenić się do warstwy korowej zabarwiając caływłos.Sposóbrozmieszczeniapigmentu w wypustkach melanocytów, niejestlosowyalezależnyod aktywności genów. Dodatkowym czynnikiem nieco komplikującym ostateczne umaszczenie jest fakt, że melanocyty przemieszczają się w okresie zarodkowym od części grzbietowej do brzuszneji procestenniezawsze kończysięwrazzakończeniemrozwoju embrionalnego. Wynikiem tego może być pojawianie białej plamy u osobnika,któregoopisrasynieprzewiduje takich odmian (będzie to zawsze odmiana pozostająca w dużym oddaleniu od grzbietu) lub, w przypadku odwrotnym, pojawianie się ciemnych plam przy jasnym umaszczeniu–podobniejakw poprzednim przypadku:na brzuchu,klatcepiersiowej lub na łapach. To opóźnienie 24 w zakończeniumigracjimelanocytów również podlega kontroli genów ale w sporadycznych przypadkach (niezwykle rzadkich u organizmów stałocieplnych), może być powodowane czynnikamiśrodowiskowymi,na przykład gwałtowną zmianą temperatury ciaław okresieprenatalnym. Barwa jest wrażeniem wzrokowym wywołanym przez widzialną część promieniowania elektromagnetycznego.Różnicezwiązanezesposobem dojściapromieniowaniado oka,a następnieprzetworzeniemobrazu,będą wpływałyna zmienneokreśleniebarwy przez różne osoby. Opis danego typuumaszczeniamożebyćrównież zróżnicowany z powodu pewnych utrwalonychnazwjakiebyłyi sąużywanena określenieodmianybarwnej w danej rasie. Na ogół określenie umaszczenia jako czarne nie budzi wątpliwości,alejużumaszczeniebrązowemożebyć(w zależnościod rasy) opisane jako: wątrobiane, czekoladowe,czerwone.Precyzyjna kategoryzacja „palety kolorów”, jest w tym wypadku bardzo ważna, żeby uniknąć pomyłek w określaniu sposobu ich dziedziczenia. Syntetyzowanypigment Jest złożoną substancją chemiczną (polimerem)tworzącąstrukturęziaren nierozpuszczalnychw wodzie. Wyróżniasiędwieformy pigmentu: Ziarna duże o zabarwieniu czarnym, brunatnymbądźbrązowym orazziarna małe–o zabarwieniuczerwonymdo żółtego. Pierwszytypzostałnazwanyeumelaniną (co po grecku miało znaczyć „prawdziwie ciemny”), typ drugi nosi nazwęfeomelaniny(z greckiego:śniady, przydymiony). Już na tym etapie możnazauważyć,żew obrębiedanegotypupigmentu(ciemnegolubjasnego)występujezmiennośćodcieni. Takwięcpies,któregomelanocytybędą produkowały tylko eumelaninę może mieć umaszczenie zarówno czarne,brunatnejaki brązowea pies wytwarzający tylko feomelaninę będzie mógł mieć umaszczenie żółte, pomarańczowelubkremowe. Dodatkowym czynnikiem wpływającym na widzenie umaszczenia jako barwybędziewspomnianywcześniej sposób rozmieszczenia pigmentu w samym włosie. Ziarna pigmentu rozmieszczonena całejdługościłodygi włosa dadzą efekt intensywnego zabarwienia np. umaszczenie czarne, natomiast skupione tylko w mieszku włosa będą powodowały, że nasze okozobaczybarwęczarnąjakorozjaśnioną,w tymwypadkuumaszczenie „błękitne”.Zarównosamprocessyntezypigmentujaki jegorozmieszczenia pozostajepod kontrolągenów. wychw helisiekwasudeoksyrybonukleinowego(DNA).Kolejnośćułożenia poszczególnych zasad w ciąg logiczny, który rozszyfrowywany jest w komórce,zapoczątkowująckolejneprocesy biochemiczne jest fenomenem, który naukowcy starają się zarówno poznaćjaki okiełznaćod przeszło 60 lat!Biorącjednakpod uwagę,żegeny jako substancja organiczna istniały od początku świata sześćdziesiąt lat badań wydaje się tutaj okresem nic nieznaczącym…HelisaDNAw jądrze komórkowym tworzy formy zorganizowane,czylichromosomy. Geny Chromosom Wszystkie geny odpowiedzialne za umaszczenieznajdująsięw jądrze każdej komórki. Każda komórka ma ten sam zestaw genów (niezmienny przez całe życie). Zestaw genów jądrowychdziedziczonyjestpo obojgu rodzicach, dokładnie w tej samej ilości. To znaczy, że każdemu genowi odziedziczonemuod matkiodpowiada jeden gen dziedziczony od ojca. Zatem,potomekposiadapo dwiekopie każdego genu jądrowego, co nie oznacza,żemusząbyćoneidentyczne.Tęwariantowośćopisujesłowoallel- czyliodmiana jednegogenu.Geny nie są jednostkami autonomicznymi (chociażniektórzynaukowcywręczje personifikują),sąciągiemzasadazotoPies 1 (361) 2016 Bogactwo kolorów psiej szaty. Fot. Karl Donvil Jako pojedyncza struktura może składać się z różnej liczby genów. Geny nie zmieniają swojego położenia i zawsze u danego gatunku zajmująprzestrzeńw obrębietego samegochromosomuzwanąlocus. Poszczególnegatunkiróżniąsięliczbą chromosomów w jądrze komórkowym,i takpiesma 78chromosomów (39parutworzonychpo jednymchromosomie od każdego z rodziców), koń 64a kot 38chromosomów.Różna liczba chromosomów nie przekłada sięw żadnymwypadkuna różnąliczbęgenów.Wszystkietrzywymienione gatunki mają łączną długość DNA mierzoną w ilości zasad azotowych (genom) bardzo zbliżoną: od 2,4mld Pies 1 (361) 2016 u psado 2,7mldu koniai kota.Łatwo więc sobie wyobrazić, że chromosomy psa są najmniejsze (ponieważ przy najkrótszymgenomiemaichnajwięcej)a kotanajwiększe. Znalezienie genu odpowiedzialnegoza wystąpieniedanegofenotypunastępujezawsze„od końca”. Pierwszym etapem jest dokładne określenie fenotypu (na przykład umaszczenia czarnego, będącego skutkiemsyntezyziarenczarnegopigmentu), następnie określenie i poznanieprocesówbiochemicznychprowadzącychdo powstaniatakiejformypigmentu. Znając składowe związki po- rozszyfrowywanie egipskich hieroglifów.Dziśdysponujemynowoczesnymi technikami matematycznymi, które znacznie przyspieszają ten proces ale średniczasjakipotrzebnybyłdo tejporyna identyfikacjęjednegogenuto 10 lat! Mam nadzieję, że ta informacja przemówi do wszystkich niecierpliwychosób,którechciałybypoznaćgenetyczną przyczynę niedomagania swojegopupila.Stanznajomościpojedynczychgenówpsao znanymsposobie dziedziczenia, to 263 z czego 193 podlega diagnostyce (dane z lipca 2015). Pies zajmuje pierwsze miejsce wśródgatunkówzwierzątudomowio- Genyniesąjednostkamiautonomicznymi (chociażniektórzynaukowcywręczjepersonifikują),sąciągiemzasadazotowychw helisiekwasudeoksyrybonukleinowego(DNA). chodzeniabiałkowego,którew sposób bezpośrednilubpośredniprzyczyniają siędo powstaniafenotypu,możnazabrać się za odczytywanie kodu genetycznegoi dopasowywanieciągówzasadazotowychz poszczególnychchromosomów do wynikowych przemian biochemicznych. W rzeczywistości jeszczekilkalattemuwyglądałotojak nychpod względemilościpoznanych genów. Zawdzięcza to dwóm czynnikom:jestdobrymgatunkiemmodelowym dla człowieka (mamy ok 70% wspólnychgenów)i jestjegonajwierniejszymprzyjacielem,coprzekładasię na duże zainteresowanie jego dobrostanem, a co za tym idzie finansowaniembadań. 25 GENETYKA Jeśli„w gąszczujądrowegoDNA” zostanieznalezionygen,tookreśla sięściślejegopozycję–przynależność do chromosomu i dokładne położenie,przypominającenamiary GPS. Opisywany jest również dokładnie ciąg zasad azotowych, które tworzą ten oryginalny fragment helisy.Tenzapisbędzieopisemwyglądu znalezionego genu a wszystkie odstępstwaod tegozapisubędąświadczyły o istnieniu różnych form znalezionegogenu,czylialleli.Przywilejem grupy badawczej, która zidentyfikowała dany gen jest nadanie mu nazwy.Mimopraktycznienieograniczonych możliwości twórczych naukowcy rzadko puszczają wodze fantazji (odkrytyw 2002rokugenodpowiadającyza spowolnienieprocesówstarzeniasiękomórekzostałnazwanyimieniem Matuzalema, który wg Starego Testamentu żył 969 lat). Najczęściej nazwygenówodpowiadająichfunkcjilubbiałkujakiekodują,coz naukowegopunktuwidzeniajestniezwykle poprawnealew praktycestosowanie np.nazwyTyrosinaseRelatedProtein 1 (pierwsze białko wiążące tyrozynazę) jestniewygodne.Dlaułatwieniageny opisujesięprzy pomocysymbolii tu zaczynająsiękłopoty.Opisanypowyżej gen faktycznie odpowiedzialny jestza syntezęczarnych,bądźbrunatnychziarenpigmentuwarunkujących najczęściej czarne umaszczenie, a więcokreślanew językuangielskim jakoBlack.Efektaktywnościtegogenu byłznanyna długoprzed tym,jakgen zostałopisanyprzezgrupębadawczą i z powodu obserwowanej czarnej barwysierściprzezwielelatstosowano wobec niego symbol „B”, zmiana symbolu używanego przez lata na TYRP1 wprowadziłaby wielkie zamieszanie,dlategow tejchwilistosuje się podwójną symbolikę: mówi się o genie TYRP1 a opisując jego różne warianty (a jest ich cztery) należy się posługiwaćsymbolem„B/b”z różnymiznacznikamiw indeksiegórnym(B; bc;bd;bs).Niestetyw przypadkuwielu innych genów występuje ta sama niekonsekwencja w nazewnictwie. GenTYRP1znajdujesięw parzechromosomów z numerem 11 (u konia w parze 23a u kotaw parzeczwartej). U wszystkich trzech gatunków kolejność zasad azotowych tworzących 26 tengenjesttakasama,cooznacza,że ten sam fragment helisy DNA u różnych gatunków znalazł się w innym „kawałku”genomu.Fakt,żedokładnie taki sam fragment DNA występuje u różnych gatunków i pełni tę samą funkcję jest dla Darwinistów niezaprzeczalnym dowodem na istnienie ewolucjia dlahodowcytylkojednego z trzech wymienionych gatunków praktycznie bez znaczenia. Jeśli jed- „pierwszy” zwany zazwyczaj dzikim możnaokreślićobserwującpierwotne formy danego gatunku i dominujący wśródnichfenotyp.Stosująctęmetodę wśród czterech znanych wariantów genu białka sygnałowego aguti (ang.:AgoutiSignalingProtein),symbol ASIP oraz allele oznaczane literą „a”, bez zawahania można wskazać allel, którego obecność w komórkach warunkujeumaszczenie„wilczaste”–aw, Od par ypsówo umaszczeniurozjaśnionympotomstwobędziezawszerozjaśnione,aleod par ypsówo intensywnejpigmentacjipotomstwomożebyćzarówno wybarwionew pełnijaki rozjaśnione nakktośzdecydujesięna hodowlęzarównopsówjaki koni,powinienzdawać sobie sprawę, że czarne/kare umaszczenie jego zwierząt będzie podlegałodokładnietymsamymprawomdziedziczenia. Allele Dziedziczeniedwóchkopiidanego genu nie oznacza, że kopie muszą byćidentyczne.Takjakw przypadku genuTYRP1w populacjipsów(czytaj: różnych psów, różnych ras) odkryto czterywarianty,czyliczteryallele.Konsekwencją dziedziczenia (opisanego jeszczeprzezMendla),jestto,żedany osobnikmożeposiadaćtylkodwiekopie jednego genu (po jednej od każdego rodzica) a więc, spośród czterech znanych wariantów może mieć conajwyżejdwaz nich.Jeśliposiada dwaidentyczneallele,nazywasięten stan układem homozygotycznym, jeślidwaróżne- heterozygotycznym. Mając opisane warianty, można zadaćsobieprzynajmniejdwapytania: Któryz nichbyłwariantem„pierwszym”, a które powstały na skutek utrwalonychmutacji? Czy każdy wariant genu jest funkcjonalnym kodem pozwalającym otrzymaćbiałko,czyteżwśródzidentyfikowanych wariantów znajdują się takie,którena skutekmutacjiutraciły tęzdolność? Na pierwszepytaniena ogółodpowiedzieć jest znacznie prościej. Allel 1 2 jakoformędzikąa pozostałetrzywarianty (odpowiedzialne za podpalanie-at, umaszczenie żółte-ay bądź brak efektu aguti-a) będą formami zmutowanymi. Udzielenie odpowiedzi na drugie pytanietylkona podstawieobserwacji jest praktycznie niemożliwe. Aby móc określić funkcjonalność danego genu,należałopójśćw śladyGrzegorza Mendla i wykonać odpowiednią krzyżówkę,łączącparęzwierząto odmiennych wariantach fenotypu (mającnadzieję,żewcześniejdanyfenotyp został poprawnie określony). Technikikomputerowepozwalająjuż jednakprzekonaćsięo tym,czydany genjestmatrycądo produkcjibiałka, czy nie bez wykonywania doświadczeń. Przykładem nieaktywnego, zmutowanego wariantu genu może być jeden z dwóch opisanych alleli genumelanofiliny(ang.:Melanophiline), oznaczanego symbolem MLPH. Poszczególne warianty tego genu opisane są literą „D/d”. Wariant aktywny (będący jednocześnie allelem dzikim), przyczynia się do powstania białkao nazwiemelanofilina–odpowiedzialnegozatransportziarenpigmentudo częścikorowejwłosaa zatem za wypełnienie włosa pigmentem.Obecnośćmelanofilinywiążesię więcz intensywnąpigmentacjąi postrzeganiem pełnej barwy, jaką dany pigmentzesobąniesie.Wariantnieaktywny nie jest zdolny do kodowaPies 1 (361) 2016 niamelanofiliny,w skutekczegopigmentgromadzisiętylkow podstawie włosai odbiteświatłozmieniawłaściwąbarwęna jaśniejszą(odmianybłękitne-gdybarwaintensywna toczarna lub„greyghost”-gdybarwaintensywna to brązowa). Nieaktywny wariantgenunosinazwęallelurecesywnego (ustępującego). Nazwa odzwierciedla relacje dwóch odmiennych alleli występujących w jednej parze chromosomów danego osobnika. Jeśli potomek odziedziczył po jednymz rodzicówaktywnąkopię genu, a po drugim nieaktywną (czyli układ heterozygotyczny), to jego fenotyp pod względem intensywności barwybędziedefiniowanyallelemaktywnym „produkującym” melanofilinę, a więc allel nieaktywny „ustąpi”. Rozjaśnione umaszczenie jest cechą wymagającą obecności dwóch alleli recesywnych – cechą recesywną. Drugiallel(a zarazemfenotyp)nazywany jest wtedy dominującym. Od pary psów o umaszczeniu rozjaśnionym potomstwo będzie zawsze rozjaśnionealeod parypsówo intensywnej pigmentacji potomstwo możebyćzarównowybarwionew pełni jaki rozjaśnione(w zależnościod posiadanych wariantów alleli). Relacje między dwoma allelami danego genusąjednakw miaręprzejrzyste,dlategoopisujesięjemianem„prostych” a dziedziczenie danego fenotypu uwarunkowanego jednym genem (choć kilkoma jego wariantami) nosi nazwędziedziczeniaprostego. Dziedziczeniezłożone Przeciwieństwem do dziedziczenia prostego jest dziedziczenie złożone, gdzie na końcowy efekt fenotypowy KlubDogaNiemieckiego KomisjaZarząduGłównegoprzypomina,żezgodniezokólnikiem FCInr67/2013-dotyczącymkolorumerleudoganiemieckiego orazzgodnieznowymwzorcemrasy(datapublikacji–08/10/2012),kolor merleniejestjużuznawanyzawadędyskwalifikującą,jakożegen„szaregomerle” możedawaćpoprawnieumaszczoneczarno/białearlekiny,wzależnościod skojarzenia.Powodemwykreśleniagenu„merle”jakowadydyskwalifikującejjest zapewnienieszerszejpuligenów.Jednakże,nieoznaczatopodżadnympozorem, żekolormerlejestkolorempożądanym. Jesttowyraźnieokreślonewewzorcu. Konsekwentnie,psymerleniemogąotrzymywaćnajwyższychnotna wystawach,atymbardziejwniosków:Zwycięzca,CWC,CACIB,BOB. wpływa nie jeden, lecz kilka genów. W takiejsytuacjibiałkoprodukowane przez jeden gen może blokować aktywność drugiego genu lub upośledzaćprocesybiochemiczne(zjawisko to nosi nazwę epistazy). Przykładem możebyćumaszczeniejednolicie/intensywnie czarne (bez podpalania). Za ten typ umaszczenia odpowiedzialnyjestgenkodującybiałkoβ-defensynę 103 (ang.: β-defensin 103) oznaczanysymbolemCBD 103a jego trzy warianty opisywane są literą „k”. Obecnośćβ-defensynyw komórkach produkowanej przez dwa z trzech wariantów genu, upośledza przyłączanie się białka sygnałowego aguti do jego receptora a co za tym idzie może całkowicie (przy wariancie KB) lubczęściowo(w obecnościwariantu kbr) eliminować powstanie jakiegokolwiek rozjaśnienia we włosie. Nie oznaczatojednak,żebiałkasygnałowegoniema.Jestonoprodukowane w komórkach ale nie może połączyć się z receptorem. W konsekwencji osobnikjednolicie,intensywnieczarny,alemającyukładheterozygotycz- Summary Zuzanna Nowak,Ph. D. DepartmentofGeneticsandAnimalBreeding FacultyofAnimalSciences WarsawUniversityofLifeSciences– SGGW Thecolourpalette– oncemoreaboutcolours The author presents the complex mechanism of coat colour inheritance.Thecolourarisesfromrefractionoflightthrough thegrainofpigmentanddependsonvariousfactors,suchas thetypeofpigment(pheomelaninoreumelanin)anditsdistributioninthehair.It’sindicatedthatthesamecoatcolourcan have different names depending on the breed, which can Pies 1 (361) 2016 ny KB oraz k (allel recesywny – nieprodukujący β-defensyny), może przekazać potomstwu zarówno allel recesywny (jako jeden z dwóch wariantów genu CBD103, jak i aktywny allelz locusASIP)i wtedyjegopotomstwomożemiećnawetżółteumaszczenie.Takwięcprzewidywalnośćfenotypu w przypadku dziedziczenia złożonegojestznaczniemniejsza! Podsumowanie W przedstawionych rozważaniach ukazałam tylko podstawowe pojęcia związanez dziedziczeniemumaszczenia.Kolejnym,bardzoważnymzagadnieniemjestsamprocestworzeniasię pigmentu, a jego poznanie pozwoli zrozumieć, dlaczego istnieje tyle wariantów umaszczenia. Prawidłowy sposób interpretacji powstawania barwywłosapozwalarównieżna tworzeniepełnegogenotypuzwierzęcia. DR ZUZANNA NOWAK KATEDRA GENETYKI I OGÓLNEJ HODOWLI ZWIERZĄT WYDZIAŁ NAUKI O ZWIERZĘTACH SGGW often be confusing. Subsequently, the terms as of a gene, a chromosomeandanallelearediscussed,aswellasthebasic rulesofinheritance.Thentheauthordescribeshowthegenes responsibleforcoatcolourareidentifiedandnamedbyscientists.Thetermofallelesisclarifiedwithanexampleoftheagoutiseries,whilethetermofa dominant/recessivealleleisexplainedbasedonthegeneD/d,responsiblefortheintense/diluted coat colour. Next the complex inheritance, caused by more thanonegene,isdescribedontheexampleofanintensesolid blackcolour. Inconclusion,theauthorstressesthatonlythecorrectinterpretation of the coat colour formation allows to determine properlythegenotype. 27 PORTRET RASY Rejestracjarasy W1873rokuTheKenelClubotworzył w Księdze Hodowlanej rejestr rasy o nazwie „Black and tan terrier”. Potemzmienionotęnazwęna„Manchesterterrier”. Nie wszyscy hodowcy byli jednak zadowoleniztejzmianyiKennelClub wkrótce powrócił do pierwotnej nazwy. Za jakiś czas nazwę ponownie zmienionona„Manchesterterier”.Jako uzasadnienie dokonanej zmiany podano,iżirlandzcyżołnierzejakowyzwiskaodnoszącegosiędoAnglików używali zbitki słów „black and tan”. Angielscy i amerykańscy hodowcy orazsympatycyrasydefinitywniezdecydowalidopierow1923rokupozostać przy nazwie Manchester terier, któraobowiązujedodziś. Tępicieleszczurów CHANDON CHAMPAGNE Winner’s Touch Man c he s terter r ier i englishtoyterrier Wieluznawcówkynologiiuważa,żeblackandtanterrierzwanywcześniej oldenglishterriera dziśManchesterterierjestnajstarsząrasązewszystkichterierów. N iektórzy mówią nawet, że jest „najbardziej rasowym” terieremi słuszniemożebyć nazywany terierem angielskim. Przypuszcza się jednak, że ten najstarszy i jeszcze wtedy nazywany – blackandtanterier,różniłsięznacznie od dzisiejszego wyglądu. Psy te miały dużo krótsze (niektóre prawie okrągłe)głowy,dużeoczy,korpulentne masywnetułowia,dośćdużebiałeznaczenia,orazo wielebogatszą,szczeci- 28 niastą i falistą szatę, która chroniła je przed zimnemi zadrapaniamipodczas polowańna lisy,borsukii wydry. Jedenz pierwszychtekstówi rysunków black and tan teriera ukazał się w 1500 roku po łacinie. Tom Horner w 1984rokupisał:…„prawdziwejest twierdzenie,żeoldenglishterrierjest założycielemliniiwszystkichrasterierów, które obecnie w tak doskonałej postaci widujemy na ringach wystawowychcałegoświata”. Zanim ostatecznie nadano tym psomdzisiejsząnazwęManchesterterier,bardzodługospieranosięowłaściwe określenie dla rasy i nazwa ta okresowo(wzależnościodskładudecydujących)zmieniałasię. Faktempozostaje,żewdrugiejpołowieXIXwiekukilkuuznanychiszanowanych hodowców tych terierów mieszkało właśnie w okolicach Manchester City, i to im najbardziej zależałonanazwie. Pies 1 (361) 2016 Dzisiejszy typ Manchester teriera i englishtoyterierastworzonezostały przez robotników portowych Manchesterui Liverpoolu.Tuniegdysiejszy piesw typieterieramyśliwskiegostał się zaciekłym tępicielem szczurów a takżepsemdomowymi polującym na króliki. Niedzielnąrozrywkąrobotnikówbyłoobstawianiezakładóww zawodach zabijania szczurów na czas. Warto przypomnieć jeden z rekordów tamtychlat.W żurnaluz 1800rokupodano, że black and tan terier o imieniu Billyw 6minuti 35sekundzabił 100 szczurów.Zasadykonkursubyłyściśle określonei na przykład,jeżeliugryzionyi pozostawionyszczurprzesunąłsię jeszczeo więcejniżjednąswojądługośćzakładbyłprzegrany. Prawdopodobnie,abychronićuszy psów przed bolesnymi ugryzieniami szczurów, zaczęto kopiować uszy blackandtanterierom. Na północyAngliido walkzeszczuramiużywanodużychterierówo maści czarnej podpalanej i masie ok 8,5 Sześciotygodniowe szczenięta w hodowli Winner’s Touch (Ojciec: RUSTIC LANE ROAD WARRIOR AT FWAGGLE, Matka: WILDJANE’S WINNER’S TOUCH) do 12 kg i twardym włosie, podczas gdyna południukrajuprzeważałypsy dużomniejsze. Nie wiadomo dokładnie, kiedy zaczętokrzyżowaćblackandtanteriery z małymi chartami. Na początku XIX wieku do krzyżówek używano charcików włoskich, małych greyhoundów, czarnego whipeta a także staffordshirebullterierów. Łączenie z chartami dawało zwierzęta o lekko karpiowatych grzbietach, z dłuższymi kośćmi kończyn, bardziej wąskimi klatkami piersiowymi,poruszającesięinnymtypemkłusa (z wysoko unoszonymi kończynamiprzednimi). Psybyłybardziejeleganckiei szybsze,costałosięważneprzy polowaniu na króliki.Wyraźniewydłużonezostały głowy, a włos skrócił się i wydelikatniał. Hodowcy jednakże nie uniknęli problemów i zaczęli zauważać pojawienie się zaburzeń zdrowotnych u tych psów. Manchester teriery zaczęłyborykaćsięz częstowystępującymi chorobami skóry. Poza tym szczenięta stały się chorowite, mniej „Prawdziwejesttwierdzenie,żeoldenglish terrierjestzałożycielemliniiwszystkichras terierów,któreobecniewtakdoskonałej postaciwidujemynaringachwystawowych całegoświata" Pies 1 (361) 2016 odporne i bardzo wrażliwe na zaziębienia,szerzyłasięnosówkai pasożyty jelitowe. W tej chwili przy nowoczesnych środkach medycznych i szczepionkach te kwestie są łatwiejsze do zwalczania,alewtedydużowartościowychpsówprzepadło. Barwaszaty Na wystawachzaczętoprzywiązywać do niej dużą uwagę. Mało jest ras, gdzieumaszczeniejesttakdokładnie opisanewewzorcu. TheoMarplesw 1907rokuopisałto tak: „Włos musi być krótki i jaskrawy, nie może być miękki. (W początkowym okresie Anglicy hodowali Manchester teriery o dłuższym i bardziej miękkim włosie). W dotyku ma być twardyiwyglądaćnawłosdobrejjakości.Kolorszatytułowia,głowyogona i łap mają być zupełnie czarne. Podpalanianakufiebiegnąwprostej linii przez policzki aż do nosa. Na łapachzaczynająsięodnadgarstka,wyglądająjakdelikatnepociągnięciapędzelkiem i sięgają palców, które jednakpowinnybyćczarne.(Dużąwagę przykładano do czarnych plamek na palcach i czarnego „odcisku kciuka” plamkileżącejnadpalcami).Podpalaniewinnobyćtakżepodnasadąogonabiegnącedoodbytuidolnejczęści ciała.Nazywanejestono–vente.Powinno być tak wąskie, że ogon, gdy przylegadociała,zakrywajecałkowicie.Tylnełapy,podobniejakprzednie mająwyglądaćjakpomalowanedeli- 29 PORTRET RASY WSPOMNIENIE ElżbietaJunikiewicz 1943-2015 B yłaczłonkiemhonorowymnaszegoZwiązku,międzynarodowymsędziąkynologicznym. Pełniłaszeregfunkcjiw naszejorganizacji.ByłaWiceprzewodniczącą ZarząduGłównegodo sprawhodowlanych,członkiemZarządu Głównegoprzezwielekadencji, a ostatnioPrzewodniczącąPrez ydiumKolegiumsędziówi członkiemRadyNaukowej. Przezdwiekadencjebyłaczłonkiem ZarząduOddziałuw Krakowieoraz rzecznikiemdyscyplinarnym. Całeswojeżyciezwiązana była z Krakowem,tutajsięwychowała i pracowała.Z wykształceniabiolog, swojeprzygotowaniezawodowe wykorzystywaław pracydydaktycznejz gronemkandydatówna sędziówi asystentów. Prowadziławykładyw sposóbniezwykleinteresujący,abyniewątpliwietrudnymateriałz dziedzinyge- netykiwyłożyćw sposóbprzystępny i zrozumiały.Brałaudział,jakowykładowca,w wielukursachasystenckich w całejPolsce,orazjakoegzaminator w wieluegzaminachsędziowskich i asystenckich. Elżbietabyłarównieżskarbnicąinformacjio historiikynologii,niezastąpionymtowarzyszemw drodzena wystawę.Nawetnajdalszapodróżw jej towarzystwieniedłużyłasię. Chorobaprzyszłanagle,pod koniec czerwcaubiegłegoroku. Spotkaliśmysięjeszczena uroczystejkolacjiprzy okazjikrakowskiej WystawyMiędzynarodowej. Niktz nasnieprzypuszczał,żebędzietoJejostatniawystawa…. ZarządiCzłonkowie OddziałuKrakowskiegoZKwP Trzymiesięczne szczenięta od lewej CHANDON CHAMPAGNE Winner’s Touch i CHILI CAYENNE Winner’s Touch katnymi pociągnięciami pędzelka. Podpalania muszą być barwy mahoniowej, jakiekolwiek rozjaśnienie lub też zbyt ciemny odcień są w najwyższymstopniuniepożądane. PierwszeManchester teriery Byłybardzozróżnicowanepodwzględemwielkości.Odmianaminiaturowa zostałastworzonaprzezselekcjęikojarzenienajmniejszychznich.TeminiaturywAngliinazwanoEnglishtoyterrier, a w USA – Manchestertoyterrier.Mniejszawersjaprzeżywałaszczyt popularności za panowania królowej Wiktoriiahodowcówfascynowałohodowanie coraz mniejszych okazów. Ciężardorosłegoosobnikaokoło1,5kg niebyłrzadkością,alezdrowietakmałychpieskówzostałozagrożone. W1889rokuangielskiparlamentwydał zakaz kopiowania uszu. Wielu hodowcówniechciałopogodzićsięz takimzakazemi zaprzestalihodowliobu odmian.Rasaz bardzopopularnejstała 30 siębardzonieliczna.Dodatkowodo tegozakazudołączyłsięzakazużywania psówdo zagryzaniaszczurów. W 1863 roku na wystawie w AshburnHallw Londyniepokazanołącznie 99blackandtanterierów.Sędziowane one były w trzech kategoriach wagi: – poniżej 5 funtów, od 5 do 7 funtówi powyżej 7funtów.Po II wojnie światowej w Anglii pozostało tylko 11rodowodowychosobników.Angielscy hodowcy sięgali po materiał hodowlanyz USA.Za Atlantykiemrasa przetrwaław dośćdobrymstanie. W tymsamymroku(1863)założono Manchester Terrier Club of America. W USA kopiowanie uszu nie jest zabronione a w miocie manchesterów rodzą się również mniejsze Manchester toy teriery. Warunkiem jednak jest,żeManchestertoyterieryniemogąmiećkopiowanychuszu. Sątodośćduże,wysokoosadzone, stojąceuszy(musząstanąćdo 9miesiąca życia) w kształcie płomienia świecy(mająbyćwęższeu podstawy). Uszy niecięte u Manchester teriera powinnybyćopadającekuprzodowi, załamanew kształcielitery V.Pozostałe cechy są identyczne u obu ras, próczwzrostu.Manchesterterierypsy mająwzrost– 41 cm,a suki– 38 cm. English toy terier mierzy 25 – 30 cm przy ciężarze– 2,7do 3,6 kg.Mimotego,żerasyteniepowróciłydo swojej dawnejpopularności,liczbaichw niektórychkrajachpowolirośnie. WedługstatystykAKCw USAw roku 1993zarejestrowanychzostałonowych 496szczeniątManchesterterierów a w 2012 roku – 237 sztuk i w 2013roku– 232sztuki.W 2014roku championat AKC ukończyło 26 Manchesterów. W domupsyobuomawianychrassą wspaniałymi, długowiecznymi przyjaciółmi,szataniejestkłopotliwaw pielęgnacji.Sączujnei bardzointeligentne, dośćdługożyją.Doskonalenadająsię dlastarszychludzi,którzyjeuwielbiają. MAŁGORZATA SUPRONOWICZ ZDJĘCIA MICHAŁ MAZURKIEWICZ Pies 1 (361) 2016 BarbaraSzczepkowska 1936–2015 B ardzotoprzykrei trudnedo zaakceptowania,kiedyodchodzi pokolenieuznanychkynologów. Pies 1 (361) 2016 KoleżankaBasiaSzczepkowskabyła członkiemhonorowymnaszego Związku,międzynarodowymsędzią kynologicznympinczerów, sznauceróworazIViVIIIgrupyFCI, wieloletnimczłonkiemwładz OddziałuZKwPw Warszawie. Z wykształceniazootechnik,z zamiłowaniakynolog.W 1977rokusprowadziłado Polskipierwszegoamerykańskiegocockerspanielado swojejhodowlio przydomku „Od Kawy”.W późniejszychlatach hodowałasznaucer yminiaturowe pieprzi sólorazkotyperskie. W ostatnichlatachżyciatowarzyszyłajejmalutkapomeranianka i kotegzotyk. Byłaczłowiekiemprawym,życzliwym,do końcazaangażowanym w pracęna rzeczkynologiii Związku. Byłakobietąz charakterem.Nieraz dałosięsłyszećod niejgorzkiesłowakrytyki,aleumiałateżpochwalić i docenić.Zawszeczyniłatożyczliwie,w trosceo dobronaszejkynologii,Oddziałui Związku. Z przyjemnościąsłuchałosię,kiedy opowiadałao swoichsędziowaniach,o historiinaszegoZwiązku, spotkaniachz interesującymiludźmioraz o swoichukochanych czworonogach,któretraktowałajak członkówrodziny. BędzienamJejbrakować Na zawszepozostaniew naszych sercachi pamięci. Koleżankii koledzy z OddziałuWarszawskiego 31 WETERYNARIA WSPOMNIENIE JanuszRurarz Terapiazpsem 1947-2015 W 1965rokuzostałczłonkiem Oddziałuw Łodzi,wielokrotniepełniłróżnefunkcjew Zarządzie OddziałuW 1969rokuzostałmię- dzynarodowymsędziąkynologicznym.PrzezwielelatbyłPrzewodniczącymGłównejKomisjiSzkolenia Psów,CzłonkiemGłównejKomisji Rewiz yjnej,Wiceprzewodniczącym KlubuDobermana i PinczerówKrótkowłosychKomisjiZGZKwP, a przedewszystkimbyłmiłośnikiem psówużytkowychi sportowych. Napisałporadnikpt.„Piesna medal –doberman”. Jakżyć,gdywokółzabraknieczłowieka,któregosięznałoi szanowało za wiedzęi otwarteserce?Jakżyć, gdyzabrakłoJanusza,takiegowłaśnieczłowieka?Czasnieubłaganie odliczakażdyetapnaszegożycia. A przecieżwydajesię,żetacyludzie byliod zawszei trwająna zawsze… Zamknęłasiękolejna kartahistorii kynologiipolskiej,niemajużwśród nasJanusza– naszegoznakomitegoKolegii Przyjaciela,pasjonata i znawcyzagadnieńszkoleniowych w naszymZwiązku,Człowiekacieszącegosięogromnymautorytetemw naszymśrodowiskui w kontaktachzagranicznych,zawszeżyczliwegoi pełnegopasji,dzielącego sięswoimidoświadczeniami do ostatnichdni… Januszna zawszepozostaniew naszychsercach! ZarządGłówny ZwiązkuKynologicznegow Polsce StanisławSiudziński 1935–2015 W ielką,życiowąpasją dr.StanisławaSiudzińskiego byłykonie,tak,więcpo ukończeniu AkademiiRolniczejw Poznaniu (obecnieUniwersytetPrzyrodniczy) napisałpracęmagisterskąna temat hodowlikonii zostałasystentem prof.JerzegoZwolińskiego,w kierowanymprzezniegoZakładzieHo- 32 dowliKoni.Pod kierownictwem profesoradoktoryzowałsię, a po śmiercisławnegoszefaprzez pewienczaskierowałtymZakładem.Na uczelnipracowałdo samej emerytury.Alewszyscywiedzieli,że jegozawodowezainteresowania kierująsięprzedewszystkimku praktycei kontaktomz hodowcami koni– towśródnichmiałwielu przyjaciółchętniekorzystających z jegowiedzy. W czasiepogrzebu,nad rodzinnym grobemdr.Siudzińskiegopochyliły sięlicznesztandaryZwiązkuHodowcówKoni. Drugążyciowąpasjądr.Siudzińskiegobyłycharty...Byłjednymz pierwszychpolskichsędziówtejdyscypliny.W 1975rokuwspółorganizował w Poznaniupierwszew Polscewyścigichartów.Przyczyniłsiędo wydaniaw 1976rokupierwszych licencjiwyścigowychchartomkra- jowym,któreumożliwiłyimstart w wyścigachpoza granicamiPolski. W 1976rokuwspółorganizował I MiędzynarodoweMistrzostwa Polskiw WyścigachChartóww Poznaniuoraz I SpecjalistycznąWystawęChartóww Polsce,a zeswoją parągreyhoundówSohoi Sheila Savannahwygrywałwyścigi. W latach 1992–2002byłgłównym sędziąna wyścigachchartóworganizowanychna torzewyścigowym dlachartóww MosiniekołoPoznania.Angażowałsięw treningi,służyłswojąwiedząi doświadczeniem właścicielomchartóww przygotowaniuichpsówdo wyścigów. DrStanisławSiudzińskibyłprawym, uczciwymczłowiekiem.Jegocharakterokreślanojakobezkompromisowy.Byłwiernymi lojalnym przyjacielem. ZarządOddziału w Poznaniu Pies 1 (361) 2016 Dogoterapia,zwana takżekynoterapiątoterapia wspomagającaz udziałemspecjalniewyszkolonegopsa. ożemywyróżnićtrzyrodzajezajęćz psemterapeutycznym: • AAA(AnimalAssistedActivity) – Aktywnośćz udziałemzwierząt • AAT(AnimalAssistedTherapy) – Terapiaz udziałemzwierząt • AAE(AnimalAssistedEducation) – Edukacjaz udziałemzwierząt M AAA Ma za zadanie nieść radość, skłonić uczestników terapii do aktywności fizycznej. Takie zajęcia mogą nie mieć ustalonego scenariusza, a osoby je przeprowadzające nie muszą robić szczegółowych notatek z przebiegu zajęć. Zajęcia odbywają się w szkołach,świetlicach,ośrodkach opiekuńczych, domach prywatnych i szpitalach.SpróbujęprzybliżyćAAAna przykładzie jednej z placówek, którą odwiedzająpsy. Stowarzyszenie „Zwierzęta Ludziom” na prośbę fundacji „Nasze Dzieci” przeprowadza zajęcia AAA na oddzialeonkologiiCentrumZdrowia Dziecka. Na te zajęcia z chęcią chodzą instruktorzy i wolontariusze. Niesątołatwezajęcia,zarównodlaludzi(z oczywistychpowodów),jaki dla psów – w salach jest bardzo ciepło i panuje specyficzny zapach. Dlatego psówchodzikilka,a czastrwaniajest indywidualnie dobierany do ich możliwości. Codajątakiezajęcia? Po co wpuszczać psa do szpitala? Na te pytania wcześniej musieliśmy odpowiadać,alereakcjedziecii personelubyłynajlepsząodpowiedzią.Pies nieuleczymagiczniedzieci.Niesprawi,żechorobazniknie,a włosyodrosną. Ale jego obecność prowokuje uśmiechy, radość, chwilę oderwania od szpitalnej rzeczywistości. Psu nie sprawia różnicy, czy stoimy prosto z uśmiechem,czyleżymyz nieodłącznąrurkąod kroplówkiu boku.CzydaPies 1 (361) 2016 myradęrzucićdalekopiłeczkęczyodbić blisko balonik. Niektóre głaszczą psa, inne mogą tylko pooglądać wykonywane przez niego sztuczki. Ale dla wszystkich jest to duża porcja śmiechui zabawy. AATi AAE Tozajęciaz udziałemrehabilitanta,terapeuty,lekarza,pedagoga.Zajęciasą planowane,mająokreślonyscenariusz i cel.Wynikizajęćsąmierzone,obserwujesięi zapisujepostępypacjenta. Celeterapeutycznezajęćz psemto m.in.rozwijaniefunkcjipoznawczych, rozwój motoryki dużej i małej, słownictwa,koncentracji,pamięci,orientacjiprzestrzennejczypoczuciarównowagi. Ważne jest także podnoszenie kompetencjiw zakresiesferyemocjonalno-społecznej, m.in. podnoszenie poczuciawłasnejwartości,rozwijanie umiejętności wypowiadania swoich potrzeb czy uczuć, współdziałania w grupie.A wszystkotochcemyosiągnąćw przyjaznejatmosferze,z dużą dawkąuśmiechui radości. Ciekawiejjestuczyćsięliczenia,gdy trzebapoliczyćpsieciastka.A jakdamy jednopsu,toilezostanie?Ilepiesma łap?A ilemymamynóg?Każdysukces pies nagradza entuzjastycznym merdaniemalbowykonaniemsztuczki. Na zajęciach rehabilitacji, zwłaszcza na dłuższychturnusach,dzieciczasem tracą chęć do wykonywania ćwiczeń. Jużniemająochotykolejnyrazwyciągnąćlewejrękido drabinkipo prawej stronie.A gdypo lewejstroniejestpudełkoz ciasteczkami,a merdającyogonempiesczekapo prawej– rękasama sięwyciąga.Ćwiczeniezrobione,a małypacjentczęstonawetsięniezorientuje,żewykonałcałyprogramzaplanowanyprzezrehabilitanta. Podczaszajęćz psemdzieciucząsię systematyczności, odpowiedzialności (psutrzebazawszenalaćwodędo miski), współdziałania w grupie, cierpli- Pies z dzieckiem podczas zajęć wości, empatii. Widzą swoją siłę sprawczą (powiedziałem kółko i pies sięobrócił!). Bardzo ważnym celem przeprowadzania zajęć dogoterapii jest także uwrażliwienie pacjentów (najczęściej dzieci)na potrzebypsa.Dziecidowiadująsię,żepiesjestistotążywą,która takjakmyodczuwaból,głódczypragnienie. Nie lubi hałasu i głaskania prostopo głowie.Takanaukajestbardzo ważna, nie od dziś wiadomo, że wrażliwośćna potrzebyzwierzątrodzi większąwrażliwośćna potrzebyludzi. Pacjentmaokazjęnawiązaćwięźze zwierzęciem.Podczaspracyz dziećmi dotkniętymi autyzmem zaobserwowałam, że uczestnicy zajęć niejednokrotnie szybciej nawiązywali więź z psem, czy kotem, niż z terapeutą dwunożnym. Pies nie ocenia, nie wymaga, nie wyśmiewa. Jest cierpliwy i nigdy się nie skrzywi, gdy coś pójdzie nie tak. Motywuje do wykonywania ćwiczeń, wydłużaniuczasutrwaniaaktywności. Pracaz psemjestciekawąi godnąpolecenia terapią wspomagającą tradycyjneformyterapii. MAŁGORZATA KĘDZIOREK INSTRUKTOR DOGOTERAPII STOWARZYSZENIA ZWIERZĘTA LUDZIOM INSTRUKTOR SZKOLENIA PSÓW ZKwP 33 WYSTAWA Dwiepoznańskie 2015 MiędzynarodowaWystawaPsówRasowychw Poznaniu, a od roku 2010dwieniezależneod siebiewystawyprzyciągająwłaścicielii hodowcówpsów,dającmożliwość dwukrotnegowystawieniaswoichulubieńcówi zdobyciatytułóww tymsamymmiejscuzezmieniającymsię składemsędziowskim. Najpiękniejszy Junior – sobota W ystawy te, organizowane przez ZKwP, już na stałe wpisały się w kalendarz poznańskich imprez. Tegoroczne Międzynarodowe Wystawy Psów Rasowych w Poznaniu organizowane, jak zawsze, na terenie Międzynarodowych Targów Poznańskich odbyły się w dniach 7–8.11.2015 r. i zostałyobjęteHonorowymPatronatemPrezydentaMiastaPoznania. Best in Show – sobota 34 Wystawajestimpreząwyczekiwaną przez mieszkańców Poznania i Wielkopolski,szczególnietych,dlaktórych jestjedynątegorodzajuimpreząw jakiejuczestniczą.Dlainnychjestpierwszą,alenieostatnią,bowłaśniena niej zarażająsię„wirusemkynologicznym” i zaczynają swoją przygodę z wystawami.Tutajteżbardzoczęstozapadają, oby przemyślane i nie pod wpływem impulsu, decyzje o zakupie no- wego członka rodziny. Poznańskie spotkanieod latmacharakterrównież towarzyski.Totuspotykająsięhodowcyi wystawcyz całegokrajui Europy. Wymieniają się poglądami, spostrzeżeniami,a ichrozważaniaczęstotrwają podczas kolacji w coraz bardziej przyjaznych psom poznańskich restauracjach.Tak,w tedwadnistolica wielkopolskijestpełna psów. Tym razem mimo niesprzyjającej, w sobotę,deszczowejaurypoznańska wystawa zgromadziła wielu zwiedzających.Boteżi byłona copopatrzeć. W ciągu dwóch dni wystawiono prawie 6000 psów, będących przedstawicielamiponad 250ras.Przyjechałyonez 30krajów,nawetz takodległychjakTajlandiai Tajwan. Psybyłyocenianeprzez 40sędziów z jedenastu krajów: Białoruś, Bośnia i Hercegowina,Bułgaria,Czechy,Irlandia, Polska, Rosja, Słowacja, Słowenia, Szwecja,Ukraina. Najliczniej zgłoszone rasy to w kolejności:buldogfrancuski,labradorretriever,owczarekniemiecki,berneński pies pasterski, rosyjski czarny terier, gończypolski,goldenretriever. Na wystawieniezabrakłotakżeras, stanowiących rzadkość na europejskichringach,i takpokazałysię:chart węgierski,elkhundszary,gończyserbskitrójkolorowy,gryfonkorthalsa,maremmano-abruzzese, owczarek kataloński długowłosy, owczarek holenderskiszorstkowłosy,podencoz Ibizy, sarplaninac,szpicjapoński,wyżełhiszpańskiz Burgos,wyżełpirenejski,i wyżełwłoskiszorstkowłosy. Na wystawie, jak co roku każdy mógłteżobejrzeći kupićcośdlaswojego podopiecznego. W pawilonie nr 5 można było odwiedzić prawie 100stoiskhandlowychz akcesoriami dla psów: karmami, smakołykami,pamiątkamii literaturą.Odwiedzającychwystawybyłobardzowielu,bo okołokilkunastutysięcyosób. Towszystkodlawystawcówjestjakby„obok”,bonajważniejszesązmaganiaw ringachi walkao tytułyCWCi CACIB. Wystawa niedzielna, 8.11.2015r., miała szczególny wymiar, ponieważ Pies 1 (361) 2016 oprócz tytułów CWC/CAC, CACIB możnabyłozdobyćtytułZwycięzcyPolski, przyznawany tylko jeden raz w roku orazuzyskaćnominacjęna prestiżową wystawęCruftsw Birmingham(Anglia). Konkurencjefinałowe Kiedy już zakończyły się zmagania w ringachprzyszedłczasna konkurencjefinałowe,którejakcorokuzgromadziły najwięcej publiczności. Rozpoczęłysięone,zgodniejużz poznańską tradycją, paradą dzieci w strojach regionalnych,niosącychflagęFCIi flagi państw uczestniczących w wystawach. Finały budzą wiele emocji wśród obserwujących, bo chyba nie mana trybunachosoby,któraniemiałabyswoichfaworytówna 4lokatowe miejscana podium. Największeemocjetowarzysząjednakwystawcom,oczekującymna wejściena ringhonorowy,dlaniektórych przeżycie tym większe, że wbiegną na niegopo razpierwszy. Zachwyt i radość publiczności niezmiennietowarzyszywyborowimłodszego szczenięcia i szczenięcia. Im jeszcze wiele się wybacza, chociaż trzeba przyznać, że większość maluchówprzygotowana byłaznakomicie do prezentacji w ringu. Jednakże, te, jeszcze niesforne, nieporadne otrzymujągromkiebrawa. Kolejna konkurencjao szczególnym charakterze, to wybór najpiękniejszegoweterana.W niejednymokułzasię kręci,bopamiętamytepsyjakzaczynały swoją karierę wystawową, kiedy wygrywały, niejednokrotnie stając się topowymi przedstawicielami swojej rasy,a tujużweteran.Alejakiweteran, w doskonałejkondycji,piękniebiegający i prezentujący się tak, że został Best in Show – niedziela Pies 1 (361) 2016 Najpiękniejszy Junior – niedziela najlepszym psem w swojej rasie i za chwilęujrzymygow konkurencji wyboruNajpiękniejszychPsóww grupachFCI. Wybór Najpiękniejszego Psa Ras Polskich,zawszespotykasięz dużym aplauzem ze strony publiczności. Zwyczajowo też w tym przypadku przyznaje się 5 lokat dla wszystkich przedstawicielipięknychraspolskich. I wreszcie nadeszła chwila finałów. Najpierw,jakniektórzynazywają,„mały BIS”, czyli wybór Najpiękniejszego Juniorai BIS,oczekiwanyprzezfinałową„dziesiątkę”. Najpiękniejszy Junior – sobota Sędzia: Andrzej Kaźmierski I – siberian husky PRELUDIUM Husqvarna II – samoyed Cabaka’s NICE SURPRISE III – polski owczarek nizinny ŻYWIEC z Gangu Długich, IV – jamnik szorstkowłosy standardowy Ex Sentia DEVIL’S ADVOCATE BEST IN SHOW – sobota Sędzia: Dorota Witkowska I – gończy polski HUNCWOT Kłusująca Sfora II – wyżeł weimarski krótkowłosy Doc N’ Camelot’s HEAVEN CAN WAIT III – samoyed, Cottonball’s EXPRESS IV – jamnik krótkowłosy standardowy Spellbound’s BLACK TIE AFFAIR Najpiękniejszy Junior – niedziela Sędzia: Piotr Król I – boston terier CALISTO AND HIS MAGIC CHARM Boston Style II – jamnik krótkowłosy standardowy Spellbound’s BLACK TIE AFFAIR III – jamnik szorstkowłosy standardowy Ex Sentia DEVIL’S ADVOCATE IV – sznaucer miniaturowy (pieprz i sól) RODZYNEK Tostom BEST IN SHOW – niedziela Sędzia: Anatoli Zhuk (Białoruś) I – cocker spaniel amerykański Azel ALWAYS BET ON THE BLACK II – gończy polski HUNCWOT Kłusująca Sfora III – jamnik krótkowłosy standardowy Spellbound’s BLACK TIE AFFAIR IV – wilczarz irlandzki ANTON Celtic Alanda I po wystawie. Pożegnania, składanieringów,sprzątanieażchciałobysię zaśpiewać„i tojużkonieci niemajuż nic..”,aletoniekoniec,boza tydzień, miesiąc, rok znowu będzie wystawa, spotkania ze znajomymi, rozmowy, czasamiłzyszczęścialubrozczarowania.Tojestnaszświat,naszpięknykawałek życia, a więc do zobaczenia za rokw Poznaniu, 29i 30października 2016roku. Na zakończenie, osobista refleksja, mam nadzieję, że każdy z nas, wystawców,hodowców,pamięta,żewystawy bywają, a nasze psy są z nami cały rok i będziemy je kochać tak samo bez względu na to co przyniesie namkolejna wystawa. IWONA GICZELA ZDJĘCIA ODDZIAŁ POZNAŃ Szczegółowe wyniki wystawy na stronie www.poznan.zkwp.pl 35 WYSTAWA BEST IN SHOW I Światowej Wystawy Ras Polskich sędzia Janusz Opara, I – gończy polski – Huncwot Kłusująca Sfora FCI, II – chart polski – Ostromir Impuls i Splendor Arcturus, III – polski owczarek nizinny – Sasquehanna Malinnik Ponadto, IV – polski owczarek podhalański – King of Happiness Alpejskie Zauroczenie, V – ogar polski – Egar z Beskidzkich Wysp ŚWIĘTOPOLSKIEJKYNOLOGII Opole2016 Pod patronatemi przy wsparciufinansowymZarząduGłównegoZwiązku Kynologicznegow Polsce, 16i 17styczniabr.zostałyzorganizowane przezOddziałZKwPw Opolu– PierwszyŚwiatowyKongresPsówRasPolskich (sobota)i ichŚwiatowaWystawa(w niedzielę). T ermintejbardzoważnejdlanaszej kynologii imprezy wyznaczonybyłdośćpóźno,a mimo todo Opolaprzyjechałosporo wystawców,sędziów– samychuczestnikówKongresubyło 175osób. Pierwszegodnia Przestronna hala Centrum Wystawienniczo– Kongresowegow Opolu podzielona byłana 3sale– 2wykładowe i jedną ze stoiskami wszystkich 36 pięciuKlubów– KomisjiRasPolskich. Duże,starannieprzygotowanestoiska dla każdej rasy osobno robiły wrażenie.Na stoiskachzgromadzonowiele materiałów zarówno pisanych, jak i twórczościartystycznej–zdjęcia,plakaty, kalendarze, znaczki, banery i informatory–dotyczącychnaszychras. Osobne miejsce zajmowała wystawapoświęcona współtwórcyrasypolskiowczareknizinny– drDanucieHryniewicz.Wystawabardzociekawaz hi- storycznymi już zdjęciami i wspomnieniamiwieluprzyjaznych„Kordegardzie”ludzi. Sale wykładowe pięknie udekorowane– flagi,koszebiałoczerwonych kwiatów, ogromne logo światowej wystawy psów ras polskich, choinki, polska chata, banery z wizerunkami psów,akcentymyśliwskie… Kongres rozpoczął się odegraniem hymnu narodowego. Zebranych powitał przewodniczący Zarządu OdPies 1 (361) 2016 działuw Opolu– GrzegorzWeron,następnie głos zabrała wiceprzewodniczącaZarząduGłównegods.Hodowlanych – Elżbieta Augustyniak, która podkreśliła, że rasy polskie są immanentnączęściąkulturyi historiinaszego kraju, są spuścizną po naszych przodkachi należyjeotaczaćnależytą troskąi szacunkiem.W imieniuwładz miastaOpolai okoliczebranychpowitałwicewojewodaopolskiAntoniKonopka. Sala wykładowa wypełniona niemalpo brzegiwyraźnieożywiła siępodczasprezentacji 5polskichras psów:polskichowczarkównizinnych, ogarów polskich, chartów polskich, polskich owczarków podhalańskich i gończychpolskich.Prezenterzyubranibyliw strojeludowe,myśliwskielub staropolskie,cojeszczebardziejpodkreślało,żerasypolskiesączęściąnaszego dziedzictwa kulturowego. Po częścioficjalnejrozpoczęłysięwykłady. Wykład inauguracyjny pióra prof.dr.hab.AndrzejaKaźmierskiego (pod jegonieobecność)zostałodczytany przez Małgorzatę Supronowicz, a tekstwydrukowanyw językuangielskim otrzymali wszyscy goście zagraniczni. W sali A wykłady zaczęły się Pies 1 (361) 2016 o 11.00i z małąprzerwątrwałyniemal do 20.00. W sumie zaprezentowano 13 zróżnicowanych tematycznie prelekcjii prezentacji.W drugiejsaliB wykładyrozpoczęłysięo 12.00i trwały (5 tematów) bez przerwy do 14.30. Na Kongresie wystąpiło 23 prelegentów, w głównej mierze długoletnich hodowcówi specjalistówposzczególnychrasz krajui zagranicy(m.in.hodowczyni PON-ów Terrie Cousins-Brown z Wielkiej Brytanii). Wykłady cieszyłysiędużymzainteresowaniem. To doskonały sposób popularyzacji wiedzyo polskichrasach,o ichhistorii i ludziach,którzyprzyczynilisiędo ich odtworzenia.Ciekaweteżbyływykłady o problemach zdrowotnych, występującychu naszychras.Słuchacze wytrwalido późnegowieczora.Szkoda, że przy tak napiętym programie na dyskusje,pytaniai odpowiedzibyło dość mało czasu. Warto dodać, że organizatorzy wydali starannie opracowanyProgramKongresuzeskrótamiwszystkichwystąpieńw dwujęzykach i kolorowymi zdjęciami prelegentóworazzdjęciamipsówraspolskich.Podobnyw formaciei układzie graficznym,zezdjęciamisędziówi ich krótkimi kynologicznymi charakterystykami(teżw dwujęzykach)byłwydany Katalog I Światowej Wystawy PsówRasPolskich.Na specjalnymstoiskudostępnebyływydrukowane,staraniemOddziałuw Opolu,unikatowe i bardzo obszerne w treść i zdjęcia opracowania, dotyczące gończych polskich i ogarów polskich (roczniki klubowe, księga championów gończych polskich, ilustrowana, obszerna charakterystykarasygończypolski, książkowy zbiór materiałów statystycznychdlaFCI– w sumie 6pozycji). Postaranosięo okolicznościowemedale, zawieszone na biało-czerwonychszarfach,znaczkiz logoKongresui okolicznościowepucharydlazwycięskichpsówwystawy. Następnegodnia O 9.50 odbyło się uroczyste otwarcie wystawy, uświetnione występem artystycznym Tanecznego Zespołu Ludowego „Opole”. Ocena psów na 5 obszernych ringach rozpoczęła się o 10.30. Każda rasa miała swój ring. OgarypolskieoceniałaBarbaraLarska, polskie owczarki podhalańskie TomaszBorkowski.Natomiastdo oceny 37 WYSTAWA pozostałych trzech ras poproszono po dwóch arbitrów. Gończe polskie sędziowali:psy– JanuszOpara,a suki – DorotaWitkowska,polskieowczarki nizinne:psy– PetruMunteanz Rumunii a suki – Andrzej Zamoyski. Charty polskie:psy– VlastislavVojtekzeSłowacji a suki – Elżbieta Augustyniak. W sumie na wystawę zgłoszono 259 psówz kilkukrajóww tymjedenPON przyjechałażz USA.Ringibyływygodne,przestronnei z dobrymdostępem dla psów i oglądających, którzy w większości mieli miejsca siedzące. ZarównoKongres,jaki Wystawaoraz organizacja całości udały się. GospodarzGrzegorzWeroni całyzespółkoleżaneki kolegówz Oddziałuw Opolu z powierzonych zadań wywiązali się znakomicie. Zorganizowano również, badanieoczuu psównaszychras,którewykonywanebyłygratisowoprzez prof.dr.hab. IreneuszaBalickiegoi jegoasystentów. Finały I Światowej Wystawy Psów Ras Polskich zostały poprzedzone wręczeniem członkowi Komisji Stan- Pokaz ogarów dardów FCI Petru Muntean materiałów, wymaganych przez FCI do ostatecznego uznania rasy gończy polski (co może najwcześniej nastąpić w 2017roku).Po tejuroczystościnastąpiływyboryw konkurencjachhodowlanych.Przed końcowym,prestiżowym BestinShowAndrzejKot– PrzewodniczącyZarząduKlubu– KomisjiPolskiego Owczarka Podhalańskiego w imieniuwszystkichpięciuKlubów– Komisji PsówRasPolskich,w uznaniuniekwestionowanych dużych zasług dla naszychras,wręczyłpaniEwieBukładobraz pędzla artysty malarza Ewy Dobrzyńskiej, przedstawiający wzorcowe psypięciupolskichras. Zarówno Pierwszy Światowy KongresPsówRasPolskich,jaki Wystawę należyzaliczyćdo udanychimprezkynologicznych. Można mieć jedynie nadzieję na kontynuowanie co parę lat zapoczątkowanego programu Kongresu, poświęconego psom ras polskich.Okazałosię,żemamyo czym mówići dyskutować,i jesttodobreforumdlanassamychoraznaszychzagranicznychgości– miłośnikówpsów raspolskich. „SZEROKA OFERTA KARM EUKANUBA PROFFESIONAL DAJE MI PEWNOŚĆ, ŻE ZNAJDĘ ODPOWIEDNI PRODUKT DLA KAŻDEGO Z MOICH PSÓW – NA KAŻDYM ETAPIE ICH ŻYCIA” CASPER KNIPPENBORG, HODOWLA SEQUINS & US ARSNOUPHIS, GOLDEN RETRIEVER, BRACCO ITALIANO & LANDSEER MAŁGORZATA SUPRONOWICZ ZDJĘCIA TOMASZ BORKOWSKI Reklama ZOSTAŃ CZŁONKIEM KLUBU HODOWCÓW EUKANUBA KLUB REKOMENDOWANY PRZEZ NAJLEPSZYCH HODOWCÓW 'RüÇF]GR.OXEXLNRU]\VWDM]SU]\ZLOHMµZ :LÚFHMNDUP\ZDWUDNF\MQHMFHQLHZVSHFMDOQ\FKRSDNRZDQLDFKZ\üÇF]QLHGOD+RGRZFµZ 'DUPRZHZ\SUDZNLGODQRZ\FKZüDēFLFLHOLV]F]HQLÇW %H]SüDWQDGRVWDZD 3URPRFMH WWW.KLUBEUKANUBA.KEKO.PL WYSTAWA EUKANUBA WORLDCHALLENGE2015 SzczeregratulacjenależąsięEukanubieiRaadvonBeheer(Holenderskiemu ZwiązkowiKynologicznemu).Onidoskonalezrozumieli,anawetpoprawiliduchatej imprezy,którarozpoczęłasię9lattemuwLongBeachnaFlorydzie Zelandią, którą sędziował Frank Kane (również wybrany drogą losowania, jak i pozostali sędziowie). Sekcję pierwszą sędziowała Monique Van Brempt, a Eugene Yerusalimsky – trzecią. Psy były oglądane i oceniane przez sędziów dwukrotnie. Najpierw w sobotęranopodczastzw.wstępnego sędziowania, a później wieczorem jużpodczasoficjalnegoKonkursu. Z każdej sekcji sędziowie wybierali po cztery najlepsze ich zdaniem psy, którew finale,sędziowaneprzezRafaelaDeSantiago(PrezydentaFCI),konkurowały o tytuł – World Challenge Champion 2015. Nagrodą był czek na 7500 Euro, piękna rozeta oraz dla Związku Kynologicznego, z którego pochodzizwycięzcaczekna 3500Euro Drugie miejsce i tytuł World Challenge Runner Up otrzymuje czek na 2500Euroi rozetę,a trzeciemiejsce tytułWorldChallengeFirstRunnerUp orazwrazz rozetączekna 1500Euro. Zwycięzca Eukanuba World Challange – II miejsce czarny terier szkocki, Zwyciężczyni Cruft’s 2015, Multi Ch. Mcvans To Russia With Love dziwy płomień, który pięknie świeci”, urodzona gwiazda, która umie przykuć uwagę. Choć nie została wybrana do 12 najlepszych psów, to na pewnozapamiętana.Takiejurody, gracji i elegancji nie można zapomnieć. Grzegorz Boguta, który był obecny na Konkursie, wzruszony powiedział, że wspaniałe było uczestniczyć w Eukanuba World Challenge – za co jest bardzo wdzięczny ZarządowiGłównemuZKwP– i miećmożliwośćkonkurowaćz najlepszymiz najlepszych w świecie kynologicznym. Samtenfaktjużbardzonobilituje. Ceremoniaotwarcia Konkursu Zwycięzca Eukanuba World Challange – I miejsce cocker spaniel amerykański Multi Ch. Very Vigie I don’t Know T ak podsumował ten wyjątkowykonkurs– „TheBestofthe Best” kynologii światowej PrezydentFCI– RafaelDeSantiagoNominacjedo KonkursuEukanuba WorldChallenge 2015otrzymałyaż 43 psy.Konkurs,takjaki w zeszłymroku, odbywał się podczas wystawy Amsterdam Winner Show, w sobotę 12 grudnia 2015rokuw AmsterdamRAI (bardzo nowoczesne olbrzymie centrum wystawienniczo-kongresowe w Amsterdamie). Do sędziowania tych najpiękniejszych psów z całego 40 świata w 2015 roku, nominowanych do Konkursuprzezkrajowezwiązkikynologiczne oraz zwycięzców Best in Show Wystawy Światowej, EuropejskiejorazCruftspoproszenizostaliwybitni sędziowie kynologiczni: Monique Van Brempt z Belgii, Frank Kane z Angliii EugeneYerusalimskyz Rosji. Przebiegsędziowania Psy,drogąlosowania,podzielonezostałyna trzysekcje.Polskawylosowała sekcjędrugąrazemz Danią,Finlandią Holandią, Irlandią, Niemcami i Nową I zarazem prezentacji psów była bardzoimponująca.Na uczestnikówczekałprzestronnyringhonorowyz profesjonalnym oświetleniem, muzyką i scenografią w barwach Eukanuby (róż i błękit) oraz urocza para konferansjerówKażdykrajreprezentowany był przez psa wraz z handlerem i przedstawiciela Związku Kynologicznego, który niósł flagę narodową. Polskę reprezentowała, nominowana przez Zarząd Główny ZKwP, suka rasy siberian husky Ch. Zaltana FEARLESS FLAME – Młodzieżowa Zwyciężczyni Świata, BOS, Najlepszy Junior Grupy V na ŚwiatowejWystawiePsówRasowych w Mediolanie w 2015 roku, którejhodowcąi właścicielemjestZaltana Siberians (hodowla małżeństwa Pies 1 (361) 2016 Zwycięzca Eukanuba World Challange – III miejsce czarny toy pudel Multi Ch. Tirkane The Big Issue. Wyczekiwanyfinał Ewa Górska z Flamą Louise Franklyn i Grzegorza Boguty). Flamęprzygotowałado Konkursuiprezentowała profesjonalnie Ewa Górska (hodowlasiberianhuskyWinterMelody). Flagę polską dumnie niosła wiceprzewodnicząca do spraw hodowlanychZGZKwP– ElżbietaAugustyniak. Flamai Ewatworzyły bardzozgranyduet Wyraźnie wzbudzały zainteresowanie oglądających, wśród których byli wybitnisędziowiekynologiczni,hodowcy, handlerzy, groomerzy z całego świata oraz licznie przybyła publicznośćholenderska.Naszaparapodczas oceny sędziego nagradzana była gromkimi brawami. Flama to „prawPies 1 (361) 2016 RafaelDeSantiagow skupieniuobejrzałcałąwybranąprzezsędziówstawkę 12 psów. Każdego oglądał w pozycjistojąceji w ruchu. Za najpiękniejszego uznałzłotego cockerspanielaamerykańskiegoMultiCh.VeryVigie I don’tKnow z Francji(hod.LaurentPichard,wł.Mathilde Leonard-Nolle)perfekcyjnieprezentowanego przez handlera Hugues Schuh. Drugie miejsce przypadło czarnemuterierowiszkockiemu– sucez Rosji, wyhodowanej w Ameryce Zwyciężczyni Cruft’s 2015, Multi Ch. McvansToRussiaWithLove Trzecie miejsce dla czarnego toy pudlaz IrlandiiMultiCh.TirkaneThe BigIssue. EUKANUBA WORLDCHALLENGE TounikatowyKonkurs.Odbywasięraz w roku. Przygotowania do niego trwają bez mała rok. Jego celem jest zaprezentowanie najpiękniejszych psówrasowychz całegoświata,wyłonionych przez rodzime związki kynologiczne. Dzięki bezpośredniemu przekazowi internetowemu śledzi go na żywoprawie 100 000osóbz całego świata. Zaszczyt to i przyjemność uczestniczyćwtymKonkursie. E. A. PHOTO CREDIT: LISA CROFT-ELLIOTT WYSTAWA Pierwszawystawa BEST IN SHOW wyżeł niemiecki krótkowłosy G. Ch. Vyk-Myst Garbonita’s California Journay, Fot. www.westminsterkennelclub.org WYSTAWA Z DŁUGĄ HISTORIĄ 140WESTMINSTER DOGSHOW Wystawaw NowymYorku,organizowana przezWestminsterKennelClub,mabogatą historię.Jakpodkreślatokażdegorokuspikermówiąc– jesttonajstarsza impreza sportowaw USA,pobitatylkoprzezKentuckyDerbyi tojedynieo rok. W estminster Kennel Club jest najstarszymklubempsarasowego w USA, który powstał w 1877 roku. American Kennel Club (AKC) powołany został „dopiero” w 1884 roku. Klub Westminster był 42 pierwszymczłonkiemAKC.W 1886roku dołączył American Fox – Terrier Club, a następny klub wszystkich ras – RhodeIslandKennelClubprzyłączył siędopierow 1997roku.AKCjestorganizacjązrzeszającąposzczególnekluby a niepojedynczychczłonków.Posiadając,wystawiająci hodującpsyrasowe należymiećpsyzarejestrowanew AKC aleniejestsięczłonkiemAKCi nietrzebapłacićżadnychskładek.Niemateż obowiązkunależeniado kluburas. Pies 1 (361) 2016 Zgromadziłapsy 35rasw tym 14amerykańskich foxhoundów i odbyła się na ulicy. Okolica zablokowana była powozami,tłumwidzówbyłtakduży, że sprzedawcy biletów nie nadążali z wydawaniem reszty. Po wynalezieniu żarówek w 1879 roku wystawa mogłaodbywaćsięw halii sędziowanie grup mogło być wieczorem przy sztucznymświetle.W 1907roku pierwszyrazprzeprowadzonokonkurencjęBestInShow– zwycięzcązostał foksterierkrótkowłosyCh.WarrenRemedy i jest jedynym psem, który ten zaszczytnytytułzdobyłaż 3razy.Tylko dwapsyw historiiwygrałyBiSna Cruftsie i Westminsterze. lakeland terier Ch.StingrayofDerryabah(Crufts 1967 i WKC 1968),oraz- kerryblueterierCh. Torums Scarf Michael (Crufts 2000 i WKC 2003).Najstarszympsem,który wywalczyłtytułBiSna WKCbyłw 2009 roku Sussex spaniel Ch. Clussexx Three DGrinchyGlee.Liczyłwtedy 10 lat, 2 miesiące i 9 dni. Najmłodszym, bodziewięciomiesięcznymbyłRough Collie-Laund Loyalty of Bellhaver w 1929roku. W 1908 roku został wyprodukowanylegendarnyFordModelT.Posiadanie samochodu ułatwiało dotarcie na wystawęzarównowystawcom,jak i zwiedzającym, co zwiększyło popularnośćwystawpsówrasowych. W 1934rokuzostałaprzeprowadzona pierwsza konkurencja Junior Handling– wygrałaBettyAnneClarkz pointerem.Pierwszatransmisjatelewizyjna z tejwystawy,gdziewygrałbedlingtonterierCh.RockRidgeNightRocket, byłaprzeprowadzona w 1948roku. Najnowszahistoria W 1999 roku Westminster website opublikowałapełnewynikiz wystawy po raz pierwszy tego samego dnia. W 2014rokuodbyłsiępierwszyna tej wystawie konkurs Master Agility Championship.W 2015rokuwprowadzono „Spotkaj rasy – Meet the Breeds” – dzień przed wystawą (w niedzielę) na zabudowane molo rzeki Hudson (tam gdzie w następne dwa dniponiedziałeki wtorekodbywasię ocena w rasach) w godzinach od 10 do 17 wiele klubów ras ustawiło stoiskaprezentującehistorię,użytkowość i eksterier poszczególnych ras. ZwiePies 1 (361) 2016 Hound Group: I – borzoj, Ch. Belisa Rius JP my Sassy Girl, 1 pies Japonii Fot. www.westminsterkennelclub.org dzającymoglizobaczyć,dotknąći dowiedzieć się wielu szczegółów o poszczególnychrasachpsów. W tymrokupo razpierwszyodbyło się Masters Obedience Championschip– występujątuzarównopsyrasowe, jak i mieszańce. Do tego konkursu zgłoszonych zostało 34 najlepszych psów z kraju. Najwięcej było goldenretrieverów– 13.A do konkurencji Agility Championship zgłoszono 330 psów! – reprezentujących 28 stanów USA. Najwięcej było border collie (49), owczarków szetlandzkich (29) i 26 mieszańców. Wystawa pięknościzgromadziłaoczywiścienajwięcejzgłoszeńbo 2752psy 199rasi odmian z 50 stanów. Najwięcej było labradorretrieverów(51),goldenretrieverów (50) i buldogów francuskich (48). 130 psów przyjechało z innych krajów w tym 113 z Kanady, 4 z Niemiec,po 3z Japonii,DistrictofColumbia, Meksyku i Norwegii oraz po jednymz PuertoRico,Argentyny,Brazylii, Francji, Włoch, Malezji, Słowenii i Tajlandii.Poza tymniektórezagraniczne psyzgłaszanebyłyz podaniemadresówamerykańskich. W tymrokuaż 7raszadebiutowało w MadisonSquareGarden– Sporting Group – lagotto romagnolo (9), Ho- und Group – cirneco Dell’Etna (10), Working Group – boerboel (11), Herding Group – owczarek pikardyjski (20), Miniature American Shepherd (14), bergamasco (8) i spanish water dog (10). Od trzech lat jedynie wieczornefinały(20.00– 23.00)odbywają sięw MadisonSquareGardenna Manhattanie. Sędziowanie ras na 10 ringach od godziny 9.00 do 15.00 ma miejsce na dwóch zabudowanych molach nr 92 i 94 wychodzących na rzekęHudson.Jesttamdużowięcej miejsca, łatwiejszy parking i łatwiejszy dostęp do ringów. Wszystko jestświetniezorganizowane.Bezpłatne autobusy wożą wystawców i widzówspodtradycyjnieokupowanego przez kynologów hotelu „Pensylwania” (znajdującego się po przeciwnej stronie wejścia do Madison Square Garden)na pirs– moloi po południu w drugą stronę. Wystawa Westminster to jedna z niewielu w Ameryce tzw. „Benched Show” to znaczy, że wcześniej przygotowane są sektory dlakażdejrasy,bardzostaranniepodpisanei każdypiesmaswojemiejsce i numer.Tak,żewszystkienp.bedlingtony są obok siebie, foksteriery itd. Ułatwia to widzom dotarcie do swoich ulubionych ras. Wyjątkiem są za- 43 WYSTAWA wodowi prezenterzy, którzy mają indywidualne duże stanowiska dla wszystkich pokazywanych przez siebie ras. Ogromna większość zgłaszanych na tę wystawę psów to ChampionyAKC(Champion– 15punktów, Grand Champion – 25 punktów, BronzeChampion– 100punktów,Silver Champion – 200 punktów, GoldenChampion– 400punktów,Platinum Champion – 800 punktów). Są teżpsyzgłoszonedo klasyOpenlub BredbyExhibitor,którew momencie zgłoszeniazdobyłyjużpierwszy„major” punktów (do Championa potrzebnesą 2xMajor,do GrandChampionatu – 3, przy czym do każdego wyższego tytułu punkty liczy się od nowa).Alewiększośćzgłoszonych na Westminster psów skończyła już Championati mimo,żew katalogusą w „klasach” to pokazane są w klasie „Best of Breed Competition” (a nie w zgłoszonejklasie,ponieważw czasieod zgłoszeniana Westminsterzostały już Championami) – wszystkie Championypsyi sukirazem. Herding Group: I – owczarek niemiecki G. Ch. Lockenhavs Rumor Has it Vkenlyn, 93 x BiS, 154 x group I Hound Group: III – saluki, G. Ch. Baghdad Eleganza Extravaganza, 9 x BiS, 45 group I Wyniki Pod względemsędziowaniai przewidywańwystawaw tymrokubyłapełna niespodzianek i mało dyskutowanychwcześniejoczekiwańsięziściło. HoundGroup: I – borzoj,Ch.BelisaRiusJPmySassy Girl,1piesJaponii II – whippet, G. Ch. Sporting Fields Shameless,33xBiS, 106xgroup I III – saluki, G. Ch. Baghdad Eleganza Extravaganza, 9xBiS, 45group I IV – 13-15inchbeagle,G.Ch.Torquay MignightVictory, 13xBiS, 55xgroup I ToyGroup: I – shih tzu, G. Ch. Wendrick’s Don’t StopBeliving, 1xBiS, 17xgroup I II – pekińczyk,G.Ch.PequestGeneral Tso,37xBiS,101xgroup I III – pomeranian,G.Ch.MitimesWhat theInferno, 47xBiS, 127xgroup I IV – charcikwłoski,G.Ch.InfinitiHoldingKryptonite,3xgroup I Non-sportingGroup: I – bulldogang.,G.Ch.ImperiousHamitupSouthernBell, 5xBiS, 25xgroup I II – dalmatyńczyk,G.Ch.MerrygoRoundCoachMaster,6xBiS, 52xgroup I III – pudel standardowy Ch. After Glow Maverick Sabre, pies roku 44 Herding Group: II – owczarek australisjki G. Ch. Wind Spirit Rod’s Amazing grace, 4 x BiS, 27 x group Toy Group: I – shih tzu, G. Ch. Wendrick’s Don’t Stop Beliving, 1 x BiS, 17 x group I w Wielkiej Brytanii, wyhodowany na wyspach,BISCrufts 2014sprzedanydo Peru,pokazanyprzezhodowcę IV – bostonterrier,G.Ch.Sabe’sSimplyInvincible, 35xBiS, 89xgroup I HerdingGroup: I – owczarekniemieckiG.Ch.Lockenhavs Rumor Has it Vkenlyn, 93 x BiS, 154xgroup I II – owczarek australisjki G. Ch. Wind SpiritRod’sAmazinggrace, 4xBiS, 27 xgroup I III – border collie, G. Ch. Majestic Lite CleverEndeavorpt, 2xBiS, 19xgroup I IV – puli,Ch.CordMakerMisterBlue Sky, 6xBiS, 15xgroup I SportingGroup: I–wyżełniemieckikrótkowłosy,G.Ch. Vyk-Myst Garbonita’s California Journey, 10xBiS, 35group I, II – clumber spaniel, G. Ch. Clussexx ManofSteel, 2xBiS, 13xgroup I III – labradorretrieverG.Ch.Shalimar’s theAnimator IV – spanielbretońskiG.Ch.Rainbow Splash Ruggedly Handsome, 35 x BiS, 109group I WorkingGroup: I – samoyed,G.Ch.PebblesRunPlayit AgainHam, 14xBiS, 58xgroup I II – bokser,G.Ch.Mephisto’sSpeakof theDevil, 21xBiS, 77xgroup I III – rottweiler, G. Ch. Gemagards I’li Have Another v. Breasiderna, 10 x BiS, 38xgroup I IV – dużyszwajcarskipiespasterski,G. Ch. Derby’s Toast with Gusto, 23 x BiS, 81group I Terriergroup: I – skye terier, G. Ch. Cragsmoor Good TimeCharlie, 35xBiS, 103xgroup I II – border terier, Ch. Meadowlake DarkSideoftheMoon,2xgroup I III – foksterier szorstkowłosy, G. Ch. Hampton Court’s Monte Cristo, 16 x BiS, 62xgroup I IV – lakeland terrier, Ch. Snowtaires NextGeneration, 4xgroup I BestInShow Non-sportingGroup:I – bulldogang.,G.Ch.ImperiousHamitupSouthernBell, 5xBiS, 25xgroup I Pies 1 (361) 2016 Working Group: I – samoyed, G. Ch. Pebbles Run Play it Again Ham, 14 x BiS, 58 x group I Pies 1 (361) 2016 Na ring wbiegło siedem pięknych psów.Największymaplauzemcieszyły się owczarek niemiecki i buldog angielski. Sędzia z Kanady pan Richard Meenprzy gromkichbrawachwszystkich zebranych w tej olbrzymiej hali ocenił każdego z nich indywidualnie w pozycjistojąceji w ruchu.Potemsędziaposzedłpodpisaćprotokółgdzie 45 WYSTAWA wpisujesięrasęBISi resBISorazgodzinę zakończenia sędziowania. Następniesędziawyszedłna środeki speaker ogłosił na drugim miejscu borzojka z Japonii a na pierwszym – german shorthair(a niedodałpointer)i sędzia wskazałtrzyletniegowyżłaniemieckiego krótkowłosego wystawianego przezzawodowąwystawczynięa należącegodo trzechwłaścicieli. Natomiast publika oszalała na punkcie owczarka niemieckiego, numerjedenpsawszystkichrasw 2015 rokuz 93BIS-ami– w pierwszejchwili myślała, że to german shepherd wygrał i rozległ się ogłuszający aplauz. Gdy widzowie zorientowali się, że zwycięzcąjestwyżełrozległsięjękzawodu. To nie zdarzyło się nigdy przedtemgdyocenialitękonkurencję sędziowiez USA.Wieluuważa,żetak niepowinnobyći tosędzianajpierw powinien pokazać, a dopiero potem speaker powiedzieć. Ale jak zwykle pozostalihandlerzyserdeczniegratulowalizwycięzcy. TEKST I ZDJĘCIA MAŁGORZATA SUPRONOWICZ Terrier group: I – skye terier, G. Ch. Cragsmoor Good Time Charlie, 35 x BiS, 103 x group I Terrier group: III – foksterier szorstkowłosy, G. Ch. Hampton Court’s Monte Cristo, 16 x BiS, 62 x group I Reklama 46 Pies 1 (361) 2016 ZAWODY I MiędzynarodoweZawodyMo ndioringu W II kategorii wystartowało 6 przewodników z psami w tym 5 owczarkówbelgijskichmalinoisi 1owczarek francuskibeauceron. I miejsce – Sylvia Bittner (Austria) – suka HANNIBAL HAKON SPIRIT OF GRAZ – owczarek belgijski malinois – 266pkt. Drugiegodniazawodóww III kategorii, najbardziej zaawansowanej sprawnościowo, startowało 4 przewodnikówz psamirasyowczarekbelgijskimalinois. I miejsce – Stefan Bittner (Austria) – pies EGON ELOY FROM HAUSE OF WOLFS– owczarekbelgijskimalinois– 332pkt. Zawody odbyły się w międzynarodowym towarzystwie, sympatycznej atmosferze i bardzo miło spędzonym czasie z naszymi czworonogami. SędziaWilliamLangloisoceniłprzygotowanie i organizację całej imprezy Mondioringtorodzaj dyscyplinyobejmującej ćwiczeniaprzewodnika z psem,o różnymstopniu zaawansowania i trudnościz podziałem na trzykategorie. odczas zawodów oceniane są między innymi zdolności psychofizyczne psa, skuteczność, obrona mimo rozproszenia i jakość wyszkolenia. Wszystkie konkurencje pieszaliczabezsmyczyi bezobroży. Każde zawody przebiegają zgodnie z regulaminem, odrębnym scenariuszem i związanym tematycznie strojemi dekoracjami. P Zwycięzcy kategorii I Programzawodów Obejmujetrzydyscyplinyprzeprowadzaneobowiązkowojedna po drugiej w kolejności: posłuszeństwo skoki próbydzielności(obronne) Kolejnośćposzczególnychćwiczeń w ramach jednej dyscypliny może byćustalona losowo. Zwycięzcy kategorii II na doskonałym poziomie niczym nie odbiegającymod międzynarodowych zawodówmondioringuw innychkrajachEuropy.Dziękitymzawodommało znana w Polsce dyscyplina została przybliżona i zaprezentowana przez zagranicznychgości.Zawodytezostały również bardzo dobrze ocenione i odebrane przez doświadczonych przewodników z innych krajów i być możez czasemzawodymondioringu będąważnympunktemdlawłaścicieli psów pracujących na mapie zmagań w naszymkraju. BEATA BADURA ZDJĘCIA BEATA BADURA I MARCIN PIELCZYK Reklama Kategorie Zgodniez regulaminem,zewzględu na stopień trudności ćwiczeń, psy startują w jednej z trzech kategorii. W każdejkonkurencjiprzewodniki jegopiesmuszązdobyćokreślonąw regulaminieilośćpunktów.Zanimpies wystartuje w kategorii III zawodów (min. 300pktna 400pktmożliwych) musi uzyskać następujące kwalifikacje: w kategorii I to dwa egzaminy zdanez minimum 160pktna 200pkt możliwych,w kategorii II todwaegzaminy zdane z minimum 240 pkt na 300pktmożliwychdoosiagnięcia. Do zawodów mondioringu dopuszczanesąpsywszystkichrasz rodowodemuznanymprzezFCIi zarejestrowane w FCI. Pies musi mieć ukończone 12miesięcyi zaliczonetesty BH. Przewodnik musi mieć dla swojegopsaksiążeczkęstartowąwystawioną przez organizację krajową. 48 uprzęże dla psów · nie tylko dla profesjonalistów Zwycięzcy kategorii II Zawody mondioringu są kwalifikacją zaliczaną dla psów pracujących na równiz IPOi SCH. Zawody ZorganizowanebyłyprzezZarządOddziałuRacibórzi odbyłysię 14i 15listopada 2015rokuz.Patronatnad zawodami objęła pani poseł Gabriela Lenartowicz, która jest miłośniczką psówi byłymhodowcą. W pierwszymdniu,w sobotę,odbyły się zawody I i II kategorii, w drugi dzieńw niedzielęzawody III kategorii. Oceny pracy przewodników i ich psów dokonał wieloletni sędzia FCI William Langlois z Francji. Ocena odbywałasięna jednymdużymspecjal- nie przygotowanym ringu. Tematem przewodnim scenariusza zawodów byli bohaterowie filmowi „Blues Brothers”,w którychwcielilisiępozoranci: HerveJaffreinz Francji,FrancoisZwillingz Francjii MarcinGawronz Polski. Przewodnicyz psamiprzyjechaliz Polski,Czech,Słowacji,Austriii Francji. W zawodach I kategoriiudziałwzięło siedmiu przewodników z psami, w tym sześc owczarków belgijskich malinoisi jedenrottweiler. I miejsce – LubomirHlinka(Słowacja) – pies CARTOUCHE Z NOWYCH HOR – owczarek belgijski malinois – doskonale prezentujący swoje umiejętnościna ringuzdobył 199pkt na 200pktmożliwych. Pies 1 (361) 2016 Snarri’s S narri’s s.c s.c Adres: Gruszczyn Adres: Gruszc z yn ul. u l. S Spadochronowa p ad o c hr o n o w a 2 20 0 62-006 6 2- 0 06 Kobylnica Kobylnica Te l .: 501031008 5010310 08 Tel.: E -mail: [email protected] [email protected] E-mail: Web: We eb: www.p1es.pl www.p1es.pl powerharness po werharness ZAWODY PucharPolski– Gdańsk’2015 wodów Mikołowie w 2014 roku. Maszerka przewróciła się, ale bardzo. szybkopodjęładalszystart.Psyw ogóleniezareagowałyna sarny,ponieważ całaichuwagabyłzwrócona na trasę. W dniach 24i 25października 2015 rokuna terenie nadmorskiegoparku Reagana w Gdańsku odbyłysięwyścigipsich zaprzęgówo PucharPolski SprintDryland,zorganizowaneprzezKlubSportowyPsichZaprzęgów NOME– OdziałKaszuby. Pies–maszer K SPZ NOME-Kaszuby powstał w 2014roku,z inicjatywyMacieja Słomińskiego oraz Magdaleny i Remigiusza Zańko. Skupiaobecniekilkunastumiłośników psówzaprzęgowychi dalekiejpółnocy.Jednakpsiezaprzęgii sportz nimi związany,mająna Pomorzuznacznie dłuższąhistorię.Jużw połowielat 90. Maciej Słomiński wspólnie z przyjaciółmiprzecieraliszlakidlatejnieznanejwówczasformyaktywnościz psami. Na co dzień miłośnicy psich zaprzęgówspotykająsięi trenująw „KaszubskiejAlasce”w Leźniepod Gdańskiem. Pod okiem trenerów szkoli się tam młodzież do zawodów i przygotowuje psy do wypraw, które prawie każdego roku wyruszają do Laponii czyna Spitsbergen. Niezwykle malowniczy Park Reagana,z dużąilościądrzewostanujestcałkowiciewyłączonyz ruchupojazdów silnikowych, jest zarazem największymz gdańskichparków,a położony na obszarze dzielnic Gdańsk Przymorze i Gdańsk Brzeźno. W wyścigach, które to były pierwsze tego rodzaju wyścigamipsichzaprzęgóww Polsce, udział wzięło około150 psów w ponad 60zaprzęgachz całejPolski.Była topierwszategotypuimpreza,zorganizowana w centrumdużejaglomeracjimiejskiej.Dałotomożliwośćkontaktuz tąpięknądyscyplinąsportuznacznie szerszej publiczności, niż zwykle, gdyzawodyrozgrywanesąpoza miastem. Wytyczone zostały dwie trasy o twardym,szutrowympodłożuo dłu- 50 Folder wyścigów gości 4,9 kmi 3,2 km,a zawodnicyścigali się w kilku klasach i dyscyplinach zaprzęgowych. Zawody odbywały się w ciągudwóchdni.Pierwszydzieńbył słoneczny,ciepły,cosprzyjałospacerowiczom i obserwatorom wyścigów i których było dużo, ale niekoniecznie była to dobra pogoda dla psów. Niektórez nichradziłysobienieźlez tym problemem, wykopując w ziemi głębokiezimnedoły. Regulaminwyścigu Przed zawodami rano, tego samego dniaodbyłasięodprawaweterynaryjna i techniczna zawodników. PolskiZwiązekSportuPsichZaprzęgów, w swoim regulaminie sportowychwyścigówpsichzaprzęgówbardzo duży nacisk kładzie na zdrowie i bezpieczeństwozawodników,szczególniepsich. A i zawodnicyzobowiązanisądo zakładania kasków w czasie wyścigów, ponieważ zdarzają się wywrotki, czy innenieprzewidzianesytuacje.Czasamina kaskachsąmontowanekamerki, którąakuratwidaćobokna zdjęciu. Jedna z takich kamerek nagrała grupkęprzeskakujących(spłoszonych przezmyśliwych,jaksiępóźniejokazało)sarennad zaprzęgiemtypuskuter, biegnącegoleśnądrogą,w czasieza- Psizawodnicy,gdyszykująsiędostartu,sątakpodekscytowani,żesłychać ich bardzo daleko, natomiast już na trasie są milczący, skupiając się nad rozkazami maszera, oraz obserwowaniem leada, który to musi być psembardzozrównoważonymi równocześnie mającym doskonały kontaktz maszerem,wykonującwszystkie jego rozkazy, ponieważ to on nadaje kierunekbiegu.Następnyw kolejności zaprzęgutzw.swing,jesttopiesbiegnący bezpośrednio za liderem. Jest todobrapozycjadlapsa,któryw przyszłościmazostaćprzewodnikiem,natomiastwheeljestzaczepionybezpośrednioza wózkiem,lubsaniamii jest to najsilniejszy pies, który bierze na siebienajwiększyciężar. Pierwszy dzień zakończył się wieczoremmaszera,podczasktóregonie było końca opowieściom związanym oczywiściez zawodamipsichzaprzęgówi dalekąpółnocą. W wyścigach w Gdańsku brały udział różne rasy, takie jak greystery, których rodowód wywodzi się z Norwegii i w których żyłach płynie około 75%krwiwyżła,a resztatogreyho- 9-letni greyster biorący udział w zawodach unda.Powyższezdjęcieprzedstawia 9letniego psa, urodzonego właśnie w Norwegii, o doskonałym „biegającym” rodowodzie, który również brał udziałwzawodach,arokwcześniejw 2014rokuzdobyłwswojejklasietytuł Championa Polski. Dla psa zaprzęgowego najlepszym okresem do bieganiasąlata6–7,alei11czy12letnipies możewielenatrasieosiągnąć.Maszerzy,takjakkynolodzydoskonaleznają rodowody swoich psów, oczywiście ukierunkowanychnaużytkowość. Z innych psów zaprzęgowych były tzw. eurodogi, pod którą nazwą kryją sięróżnemieszankipsów,którychcechącharakterystycznąsądomieszkiras myśliwskich, następnie były alaskan malamute,biegałytakżewyżływęgierskieioczywiściesiberianhusky. Klasasamoyed szerów.Oczywiściedystansjestowielekrótszyitutajniechodziozdobywanienajlepszychczasów.Maonaraczejwymiaredukacyjnyizachęcający dzieci do zajęcia się tym sportem, a wszyscy młodzi uczestnicy zostali późniejuhonorowani. A dlatego „klasa samoyed”, ponieważ samoyedy nie są psami biegającymi na czas. Są długodystansowcami,aleniesątakszybkiejaknp.siberianhuskyinietakmocneiwytrwałe jak alaskan malamute, czy psy grenlandzkie.Nawetdozaprzęguzłożonego z alaskan malamutów, nazywanych również lokomotywami północy,dlauzyskanialepszychczasówna trasiedołączasiępsagrenlandzkiego, który jak mówią maszerzy nadają takiemuzaprzęgowi„power”. Prowadzącym całą imprezę był aktor teatralny i filmowy Stanisław Jaskułka,występującytradycyjniewgóralskim stroju i który uczestniczy w wielutegotypuimprezach. Natomiast drugi i ostatni dzień zawodów był lepszy dla psów, ponieważbyłozdecydowaniechłodniej.Po zakończeniu rywalizacji i po ogłoszeniuwyników,wręczonozawodnikom nagrodyiupominki,którychbyłoniemało.Sponsorówtychzawodówbyło dużo,wtymrównieżZwiązekKynologicznyOddziałSopot. Byćmoże,żew2018roku,nazimowychIgrzyskachOlimpijskichwKorei (są duże szanse na pojawienie się psich zaprzęgów na olimpijskich trasach)powiejepolskaflaga,ponieważ mamy w Polsce wspaniałych maszerów,orazdoskonałepsy. Ciekawą konkurencją, oprócz tych ustalonych,byłarównieżtzw.klasasamoyed.Wklasietejbiegajądziecima- TEKST I ZDJĘCIA EWA SZELIGA-SZEREMETA Konkurencja tzw. klasa samoyed Zwycięski siberian husky Stanisław Jaskułka prowadzący imprezę Reklama KURSY SZKOLENIA PSÓW Zapraszamypsyrasoweinierasowenanastępujące szkoleniaikursy: przedszkoleod4miesięcy piestowarzyszącyPT piestowarzysząco-tropiącyIiIIstopniaPTTiPTTII piesobrończyIstopnia–IPOI piesobrończyIIstopnia–IPOII piesobrończyIIIstopnia–IPOIII Kursyiszkoleniaprowadząrekomendowane przezOddziałWarszawskiZKwPZakładySzkoleniaPsów: Zaangażowanie psów w wyścig Pies 1 (361) 2016 „BARITUS” KamilKędziorek–0602661-355 Pies 1 (361) 2016 WARSZAWAGocław–WałMiedzeszyński670 (zastacjąBPprzyskrzyżowaniuzul.Fieldorfa) WARSZAWABemowo–ul.AnieliKrzywoń przyul.Człuchowskiejwww.baritus.pl „PSIASZKOŁA” JadwigaChodzeń–605942180,609421980 MYSIADŁO–ul.Puławska(wjazdodulicyOsiedlowej4) MałgorzataDaniłowicz–0605066343 WARSZAWA(Bemowo)–ul.Kocjana70A, www.szkoleniepsow.pl DyżurySekcjiSzkoleniaodbywająsięwlokaluOddziału wponiedziałkiwgodzinach16.00–17.30. 51 ZAWODY KONKURSY Wyścigipsichzaprzęgów2015 Wyścigiw Minikowie Justyna Wydra startująca w klasie B-1 ze swoimi husky Rok 2015przyniósłduże zainteresowaniepróbami pracypsówzaprzęgowych.ZwiązekKynologicznyw Polsceumożliwił dwukrotneuczestniczenie w biegachlicencyjnych ZKwPdającychw następstwiemożliwośćstartów na wystawachw klasie użytkowejrasalaskan malamute,piesgrenlandzki,samoyedorazsiberian husky. N a wyścigach odnotowano rekordowe ilości psów, względem ostatnich lat, ubiegających się o Certyfikat Użytkowości. W obu przypadkach zawody odbyły się w warunkach bezśnieżnych (dryland)i miałyformęsprintów. 52 Odbyłysię11i 12kwietnia,zorganizowanebyłyprzezStowarzyszenieMiłośników Psów Zaprzęgowych „Sfora Nakielska”.. W związkuz bardzowysokimitemperaturamiw obadnizawodów,decyzjąsędziegogłównegozawodów,trasazostałaskrócona do minimum i wynosiła 2800 metrów we wszystkichklasach.Samazaśtrasabyła bardzo urozmaicona i wymagała od uczestników umiejętności odpowiedniego prowadzenia zaprzęgu. Zróżnicowana była nawierzchnia – od twardej,zbitejziemi,przezmokrą glinęażpo luźnysypkipiasek,utrudniający przemieszczanie się. Nie brakowało też nierówności, czy też ostrych zakrętów i stromych wzniesień – wymagających zarówno wjazdu,jaki zjazdu.Miałotona celuwykazanieposiadanychprzezzawodników umiejętnościi doświadczeniaw kierowaniu psim zespołem. W biegach licencyjnychZKwPw Minikowieudział wzięło około 20 psów – wszystkie ukończyłytrasę,zaliczająctymsamym jedenz dwóchetapówpróbpracy. Zawodyw Witowie Odbyłysię 7i 8listopada.Organizacją zawodówpodjąłsięKlubPrzyjaciółWilków i Psów Północy „Wataha” – na wniosek Komisji Zaprzęgów Głównej KomisjiSzkoleniaPsówZKwP. Podczasodprawyobjaśniona zostałatrasa,którejdługośćzależałaod klasy, w której zaprzęg startował. Najdłuższa trasa przeznaczona była dla klasy A (zaprzęg składający się z 6–8 psów)orazklasyB(zaprzęg 4–6psów), gdziekażdyetapwyściguwynosił 6,76 km.Najkrótszanatomiasttrasawynosiła 1,8kmi byłaprzeznaczona dlaJuniorów (zawodnicy w wieku 16–17 lat), Młodszych Juniorów (zawodnicy w wieku 14–15lat)orazMłodzików(zawodnicy w wieku 12–13 lat) startującychw klasieCanicross. Warunki na trasie, podobnie jak w Minikowie, wymagały wykazania umiejętności prowadzenia zaprzęgiem i współpracy z psami. Nawierzchniana znacznejdługościtrasy składałasięprzedewszystkimz luźnegopiasku,bogatabyław nierówności, mocne zwężenia, wzniesienia, zjazdy i zakręty– takżeteostre,gdzienależało zachować szczególną ostrożność. Warunki pogodowe miały również niemaływpływna trasę–pierwszego dnia od rana padał deszcz, przez co droga obfitowała również w błoto utrudniająceprzemieszczaniesię. Największą popularnością – zarównow Witowie,jaki Minikowie– cieszyłasięklasaCanicross– jesttokonkurencja,w którejstartujesięz jednympsem podpiętymdo specjalnegopasasmyczą z amortyzatorem, gdzie pies biegnie przed zawodnikiem. Inną popularnąkonkurencjąokazałsięBikejoring – konkurencja, w której startuje się na rowerze. Jeśli natomiast chodzi o startyna wózkach– tutajnajliczniej obsadzoną klasą okazała się klasa B1, w którejzaprzęgskładasięz od 4do 6 wyłącznierasowychpsówrasysiberian husky. Husky tradycyjnie okazały się najpopularniejszą rasą uznaną przez FCI wykorzystywaną przez maszerów do udziałuw wyścigach.Niebrakowało jednak innych wspaniałych ras północy – dość licznie wystartowały alaskanmalamute,psygrenlandzkiei wyjątkowo liczne grono samoyedów – zwykleniedocenianychprzezmaszerówz powodumniejszejsiłyniżmalamutyi mniejszejprędkościniżsiberian husky– w Witowiestawiłysięna starcie w największejilościw ciąguostatnich latwyścigóww Polsce. Podczaszawodóww Witowiepadł takżerekordw ilościstartówo biegilicencyjne ZKwP – tak zwane próby pracypsówzaprzęgowych.Zaliczenie jednegoz dwóchetapówpróbpracy dotyczyłoaż 38startów– jesttonajwiększa dotychczasowa ilość starających się o licencję podczas jednych wyścigów– od roku 2010,kiedywprowadzona została możliwość ubiegania się o Certyfikat Prób Pracy psów zaprzęgowych. PAULINA ADAMSKA SEKRETARZ KOMISJI ZAPRZĘGÓW GŁÓWNEJ KOMISJI SZKOLENIA PSÓW ZKwP ZDJĘCIE ŻANETA ŻMUDA-KOZINA Pies 1 (361) 2016 MaratonwBusku Seter angielski NOLO w galopie Fieldtrialsyw Buskutrwałyrównotrzytygodnieod 27 wrześniado 17października 2015roku.Składałosię na niegojedenaściekonkursówtypuwielkieszukanie (w tymsześćpolskichi pięćwłoskich),siedemkonkursów typupolowaniepraktycznedlawyżłówkontynentalnych i czteryzawodytegorodzajudlawyżłówangielskich. F ieldtrialsy,a ściślejfieldtrialsy młodych wyżłów angielskich, pointerów i seterów angielskich, zwanych potocznie anglikami są najstarszymi konkursami psów myśliwskich. Zaczęto je uprawiać w drugiej połowie XIX wieku w Angliicelemocenywartościużytkowychwyhodowanychpsów,czyliszukanoodpowiedzina pytanieczywarto powtarzaćdaneskojarzeniaparrodzicielskich,czynie?Z czasemfieldtriasy zyskały niezwykłą popularność. Włączanodo nichcoraztonowerasy,z wyżłami kontynentalnymi włącznie oraz zaczętoróżnicowaćjebiorącpod uwagę np. zwierzynę, której miały szukać i wystawiać, obszar poszukiwania itp. W Europie Zachodniej i obu Amerykachsąnadalbardzopopularnei corokubiorąw nichudziałtysiącepsów. ganizacjakynologiczna.Udziałw nich moglibraćwszyscychętni,a jedynym warunkiem,zgodniez wymogamiFCI, byłoczłonkostwow organizacjikynologicznejzrzeszonejw FCI.O ilejeszcze kilka lat temu uczestnikami byli niemalwyłącznieWłosi,tow tymroku wiedlioniprymtylkow wielkimszukaniu, w których to zawodach nadal są potęgą.W fieldtriasachwyżłówkon- tynentalnych przeważali natomiast przewodnicy hiszpańscy i francuscy, z którymipróbowalirywalizowaćWłosi,Holendrzy,Czesi,Ukrainieci Szwedka. Natomiast w zawodach wyżłów angielskich po równo uczestniczyli Włosi i Francuzi i jedna przesympatyczna, dzielna Czeszka. Z polskich przewodnikówzgłosiłosiętymrazem kilkunastu. Niektórzy z nich odnieśli sukcesy.Biorącpod uwagę,żerywalizowaliz psamiznanymii liczącymisię w całej Europie.. Szkoda, że nie pojawiły się psy, które na regionalnych, krajowych i międzynarodowych field trialsach organizowanych w naszym kraju uzyskiwały w ostatnich latach bardzowysokieoceny. Fieldtrialsydlawyżłów kontynentalnych Codzienniew polewychodziłookoło pięćdziesięciu wyżłów kontynentalnych. Dzielone je na cztery grupy. W większości prowadzili je doświadczeni,zawodowitreserzy,międzyinnymiManoloBlancoi LuisFuentesz Hiszpanii, Loic Le Provost z Francji oraz Mauricio Musso w Włoch. Zgłaszający się od czasu do czasu rodzimi przewodnicyorazprzybyliz Czech,Holandii, Szwecji i Ukrainy amatorzy musieli się bardzo starać aby coś osiągnąć w tymtowarzystwienobopoziomzawodówbyłwysoki.Wśród„kontynentów” zdecydowanie przeważały spa- Konkursyw Busku W każdymz nichwalczonoo CACIT-y. Organizatorem imprez polskich był ZarządOkręgowyPZŁw Kielcach,natomiastwłoskichENCI,czyliwłoskaorPies 1 (361) 2016 Pointer w galopie 53 KONKURSY WARTO PRZECZYTAĆ niele bretońskie, ale były też rzadko u nasoglądanegryfonyKorthalsa,wyżły francuskie typu pirenejskiego i absolutny rodzynek wyżeł portugalski. Dobrychpsówbyłowielei trudnoktóregośszczególniewyróżnić. O psachdo łowów, wczoraji dziś Fieldtrialtypupolowanie dlawyżłówweimarskich „Europejskietradycjełowieckie” pod red.prof.TadeuszaJ.Żuchowskiego,wyd.ŁowiecPolskii MuzeumŁowiectwai Jeździectwa,Warszawa 2013. Odbył się we wtorek, 6 października wzięłow nimudziałtrzynaściepsów, dziesięćpolskich,dwaszwedzkiei jedenhiszpański.CACIT– wywiózłz Polski SILVERSHOT’S HUNTER ORANGE pana Oliviera Zugela, zamieszkującego w Hiszpanii. Prowadził go natomiast nestor hiszpańskich treserów ManoloBlanco.Widziałemi sędziowałem tego psa kilkakrotnie i muszę przyznać, że jest to naprawdę „wielki pies”.Reseve-CACITzostałw kraju,wywalczył go, przebojowo spinający się do wielkiej kariery, RIHNO Grafenek państwaMarkaRoszkiewiczai EwyZapał. Ponadto sędziowie Piotr Błoński (presidente)i GiuseppeMolinariprzyznali jeszcze pięć ocen doskonałych (dyplom I stopnia), jedną ocenę bardzo dobrą (dyplom II stopnia), oraz jednoświadectwopolowe(C/Q.N.) Czterydnizmagania anglików Anglikówod kilkulatbywau nascoraz mniej.Zgłoszonoichponad trzydzieści, co pozwoliło na utworzenie dwóchgrup.Podobniejakw przypadku wyżłów kontynentalnych, angliki również zmagały się w zawodach typu praktyczne polowanie. Czyli zaliczałosięimstójkina kuropatwach,bażantach, przepiórkach i zającach. Oczywiście, zgodnie z regulaminem FCI,psuwystawiającemutylkozająca, można przyznać maksymalnie dyplom I stopnia, bez wniosku CAC. W stawcetejniebyłodominacjiżadnejz ras,nieliczącdwóchseterówirlandzkichcałagrupaskładałasięz pointerów i seterów angielskich. Wśród przewodnikówznaleźlisięmiędzyinnymi bardzo doświadczony zawodowytreserwłoskiSeverinoTraina,oraz dwóch profesjonalistów francuskich Jean Michel Lanne oraz Jean Michel Lafon. Sędziowałem te angliki trzykrotnie, poziom jaki prezentowały na tych zawodach określiłbym jako bardzoprzeciętny. 54 T Po barażach – przewodnicy i sędziowie Zawodywielkiegoszukania Uważanesąza perłęw koronie.Trafiajądo nichtylkopsybardzodobre.Musząporuszaćsiępięknym,odpowiednim dla rasy galopem, z wysoko niesionągłowąi stabilnąliniągórną.Powinnyposiadaćsztukęchodzeniadaleko,czylimusząumiećsię„otworzyć”. Jakwszystkiewyżłypracującew polu mająznaleźći wystawićzwierzynę.Ma jeinteresowaćtylkoi wyłączniekuropatwa,botylkostójkado tychptaków daje upragniony punkt. Nie wybacza sięimżadnychpopełnionychbłędów, botejjestelita. MimożeterenywokółBuskaniesą najlepszymi dla przeprowadzania wielkiego szukania bo są zbyt pofałdowane i nie zawsze da się prześledzićcałąpracępsówtojednakobecnośćnaturalnejkuropatwy,czylipodstawowegowarunkuodbywaniatych zawodów ściągnęła do Polski kilku czołowych w Europie, profesjonalnych treserów. Problemy, o których wspomniałemwyżej,czyliznalezienie odpowiednio rozległych i w miarę płaskich terenów były powodem ograniczenia ilości startujących psów i tworzeniamniejszychgrup. Ostatecznie do sześciodniowych konkursów rozgrywanych o polskie CACIT-y przystąpiło około sześćdziesięciu psów, oczywiście tylko pointerów i seterów angielskich. Większość z nich znajdowała się w rękach bardo doświadczonych treserów włoskich – Stefano Girandoli, Luigi Maggiolo,AndreaNuziaty,ErnestoPezzoty,GianniPiopi’ego,AngeloTestyi Severino Trainy. Wyszkoleniem prezen- towanych psów nie ustępował im młody Hiszpan Pablo Fernandez odnoszący z roku na rok coraz większe sukcesy. Rolę debiutanta pełnił natomiast sympatyczny Serb Petro Petrovic. A pomiędzy nimi ulokował bym francuskiegoprzewodnikaJanMichel Lanne’go. Codziennie stawka psów byłaniecoinna.W związkuz czymjednegodniawychodziływ poletrzygrupy a innego dwie. Psy prezentowały sięświetnie,sędziowałosięjez wielką przyjemnością.Z psówna pewnozapamiętam prowadzonego przez Fernandeza pointera Bossa urodzonego trailera, oglądane już w poprzednich latach,a będącenadalw świetnejformie,doskonalesięprezentujące,setera angielskiego NOLO i najlepszego myśliwego w tej stawce psów LINUX’A,prowadzonychprzezPezzote, oraz wielkiej klasy pointery Girandoli CLEOi ESCOBARA. Po konkursach organizowanych przez ZOPZŁKielce,na tych samych terenach odbyło się pięć konkursów wielkiego szukania, których organizatorembyłwłoskizwiązekkynologicznyENCI.Miałobyćsześć,alew poniedziałek 12październikacałydzieńpadał mokry, ciężki śnieg, który przykrył polai łąkiokołodwudziestocentymetrowej grubości pierzynką, nad którą unosiłasięgęstamgłai mimobardzo szczerychchęciWłochówniedałosię zrobićkonkursu.Tepięćdnimiałopodobny przebieg i nie były polskie, więcniebędęsięo nichrozpisywać. ymrazemproponujępozycjęniekynologicznąsensu stricto.Staranniei bogatoilustrowanewydaniez okazji III MiędzynarodowegoKongresuKulturyŁowieckiej,zainteresujenietykopasjonatówłowiectwa,alei ciekawychtematukynologów.Książkajestzbioremopracowań,napisanychz wyjątkowympietyzmemprzezreferentówz wielukrajówEuropy.Takciekawydobórautorów pozwalana spojrzeniena „Europejskietradycjełowieckie” oczamispecjalistówz różnychdziedzin. Miłośnicypsów,w tymtychdawnych,którestałysię komponentamidzisiejszychtowarzyszymyśliwych,znajdą tuwieleciekawychtematów.Uważnyczytelnikprześledzi wątkii śladykynologicznew wieludziedzinachżycianaszychprzodków.Odnajdzietuinformacjeo tym,żeantyczna patronkamyśliwych– boginiłowówArtemida,nosiłaprzydomekKynegetis.Równieżmyśliwynazywanybył „kynegetes”– cooznaczałonimniej,niwięcejtylkoczłowiekapolującegoz psami.O tym,żeCeltowiepolowali na koniachz psamigończymi,żew językuczeskimpies myslivecki– tow powszechnymrozumieniupiesmądry. JakwyglądałymickiewiczowskiepijawkiPodkomorzego, jakiepsysprowadzał,trzymałi z nimipolowałMichałKazi- GABRIELA ŁAKOMIK-KASZUBA Reklama Budowę domu zaczyna się zwykle od planu, od określenia, czego się tak naprawdę chce. Potem jest gromadzenie materiałów i narzędzi. Dokładnie takie podejście towarzyszyło powstaniu drugiego tomu podręcznika dla hodowców. 22 najlepszych z najlepszych, topowych hodowców z różnych stron świata dzieli się swoimi doświadczeniami. A mają się czym dzielić, bo ich psy są tak piękne, jak tylko piękny może być rezultat przemyślanej, selektywnej hodowli. Wraz z tą książką wkładamy do Państwa rąk młotek i gwoździe oraz wszelkie materiały, niezbędne by zbudować dom! Jakie cechy nasze psy odziedziczyły po swoich przodkach, jaki ma to wpływ na hodowlę? Jakie pozytywy i negatywy niesie ze sobą cały proces hodowli? Jak na nią wpływa współzawodnictwo? Jak zachować porządek w sforze? Po co hodowcy mentor? Czemu genetyka jest tak skomplikowana? Jak eliminować wady ze swoich linii hodowlanych? Jakie są oznaki problemów charakterologicznych? Jakie znaczenie ma budowa anatomiczna? Co się dzieje, gdy urodzą się szczenięta? Co powiedzieć nabywcom? Wreszcie, co topowi hodowcy chcą nam przekazać, na co uczulić? We współczesnym świecie wszystko dzieje się tak szybko, tak szybko się dezaktualizuje. Informacja nie jest tu wyjątkiem. Celem naszego zespołu było dostarczenie pożywki do przemyśleń i dyskusji z innymi hodowcami. Korzystajcie z niej do woli! Zamówienia: www.kennelchi.com www.robi24.pl lub e-mail: [email protected] tel. +48 662 386 416 ANDRZEJ BRABLETZ ZDJĘCIA ARCH. AUTORA Pies 1 (361) 2016 mierzRadziwiłł„Rybeńko”i jegobratHieronimFlorian? Odpowiedzina tepytania,szczególniezainteresująmiłośnikówraspolskich,dająbowiemodpowiedzim.in.o wyglądi zdarzającesiędziśw populacjachnaszychgończych i chartówniespodziankikolorystyczne,odmiennerodzaje włosai zaskakującenierazcechycharakteru. Gończarzeznajdątuniezwykleciekaweopisypolowań parforce,kultywowanew polskichordynacjach.Prześledzą importywyborowychpsówgończychz Anglii,Francji (w tymgończychszorstkowłosych)i ichwpływna rodzimą populacjępsówużywanychdo tychreprezentacyjnych polowań,a takżewytworzenieniezachowanejdo dziśrasygończychantonińskich,któreznalazłyswojezaszczytne miejscena płótnachm.in.JuliuszaKossaka. Wieleciekawychwątkówdawneji współczesnejkynologiiprzewijasięw tekstachtematycznychz różnychdziedzin– od historiimalarstwaanimalistycznego,ilustracji w prasiełowieckieji kynologicznej,a nawetw dawnych oprawachksiążkowych,znakachwłasnościowych,superekslibrisachitp.Dowiemysięm.in.jakiejrasybyłpiesSperlinga,którydo dzisiajzdobilogoNiemieckiegoZwiązku UżytkowychPsówMyśliwskich,jakąrasęszczególniecenił HermanGöringWielkiŁowczyRzeszy,a takżektórarasa byławspomniana w słynnejoperzeStanisławaMoniuszki. Zapraszamwięcdo niecodziennejlektury. 64 +koszty wysyłki Pies 1 (361) 2016 55 Hodowla w statystyce w 2015 r. (cz.I) Lp. Rasa 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 Aidi Airedale Terrier Akita Akita amerykańska Alaskan Malamute Alpejski gończy krótkonożny American Staffordshire Terrier American Toy Fox Terier Amerykański spaniel dowodny Amerykański terier bezwłosy Anatolian Appenzeller Ariégeois Australian Cattle Dog Australian Silky Terrier Australian Stumpy Tail Dog Barbet Basenji Basset artezyjsko-normandzki Basset bretoński Basset gaskoński Basset Hound Beagle Beagle-Harrier Bearded Collie Bedlington Terrier Bergamasco Bernardyn długowłosy Bernardyn krótkowłosy Berneński pies pasterski berner laufhund Biały owczarek szwajcarski Bichon frise biewer yorkshire terier Billy Black and Tan Coonhound Bloodhound boerboel Bokser Bolończyk bolończyk kolorowy Border Collie Border Terrier Boston Terrier Bouvier des Ardennes Bouvier des Flandres Brabantczyk Braque d`Auvergne Braque de l`Ariege Braque du Bourbonnais 56 PSY 0 95 254 115 190 62 288 0 0 0 18 15 11 24 14 1 15 56 4 0 1 85 253 0 63 19 5 91 28 525 0 104 68 19 0 0 14 6 193 16 17 362 30 168 0 38 13 6 1 1 Zarejestrowane ogółem w tym hodowlane SUKI PSY SUKI 1 0 1 136 43 49 375 102 186 168 47 75 197 80 90 62 18 31 450 121 198 0 0 0 0 0 0 0 0 0 27 10 15 21 7 9 22 1 4 33 7 12 30 7 15 0 1 0 23 9 11 65 27 32 1 1 0 2 0 2 1 1 0 121 49 54 464 118 225 0 0 0 65 18 28 18 8 6 10 2 4 147 38 65 60 8 27 1012 159 448 0 0 0 193 40 82 126 33 80 44 13 27 0 0 0 1 0 0 15 7 6 8 3 6 318 68 139 32 10 21 34 8 15 610 111 241 66 15 33 370 66 193 0 0 0 36 11 12 37 5 21 6 2 1 0 1 1 0 0 0 Ilość urodzonych: szczeniąt miotów PSY SUKI 0 0 0 65 81 23 245 246 98 65 67 24 69 61 22 18 30 7 222 198 72 0 0 0 0 0 0 0 0 0 20 21 5 11 25 6 8 6 3 12 9 4 6 5 3 0 0 0 9 6 2 28 23 11 0 0 0 0 0 0 0 0 0 38 28 12 286 271 104 0 0 0 15 11 7 7 4 5 3 6 1 87 94 31 28 26 9 547 543 187 0 0 0 180 171 50 83 103 47 18 30 14 0 0 0 0 0 0 0 0 0 6 9 3 151 129 59 25 14 11 26 14 10 343 325 115 20 10 10 185 184 97 0 0 0 19 35 7 6 10 6 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Pies 1 (361) 2016 Lp. 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 Rasa Braque Saint-Germain Broholmer buldog amerykański Buldog angielski Buldog francuski buldog kontynentalny Bullmastiff Bulterier Bulterier miniaturowy Cairn Terrier Canaan Dog Cane Corso Italiano Cao da Castro Laboreiro Cao da Serra da Estrela pelo comprido Cao da Serra da Estrela pelo curto Cao da Serra da Estrela pelo lizo Cao da Serra de Aires Cao Fila de Sao Miguel Cavalier King Charles Spaniel Ceskoslovensky Vlcak Cesky strakaty pse Charcik włoski Chart afgański Chart afrykański Chart arabski Chart hiszpański Chart perski Chart polski Chart rosyjski borzoj Chart szkocki Chart węgierski Chesapeake Bay Retriever Chien d`Artois Chihuahua długowłosy Chihuahua krótkowłosy Chin japoński Chiński grzywacz bezwłosy Chiński grzywacz owłosiony chodsky pes Chow-Chow Cimarron Uruguayo Ciobanesc Romanesc de Bucovina Ciobanesc Romanesc Mioritic Cirneco dell`Etna Clumber Spaniel Cocker spaniel amerykański Cocker spaniel angielski Coton de Tuléar Curly Coated Retriever Czarny terier rosyjski Pies 1 (361) 2016 PSY 0 2 9 402 564 3 59 247 71 78 14 263 0 0 0 0 0 8 324 91 4 86 47 10 1 3 42 90 99 4 0 3 10 320 351 73 163 93 18 109 0 2 4 1 17 34 137 43 4 155 Zarejestrowane ogółem w tym hodowlane SUKI PSY SUKI 1 0 0 10 0 3 12 4 6 913 150 396 1330 220 627 7 1 3 101 14 38 533 80 210 163 26 87 125 44 67 31 10 16 385 73 147 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 7 1 1 759 162 460 141 38 61 7 2 4 166 48 78 59 23 33 16 3 6 1 0 0 3 2 1 29 16 14 112 42 36 118 50 51 6 0 2 3 0 1 9 2 5 32 5 17 768 152 462 896 197 526 99 46 56 269 77 108 138 45 65 23 8 12 167 49 70 0 0 0 2 0 0 10 3 7 0 0 0 19 7 7 56 13 15 301 53 142 99 24 58 10 1 7 232 71 77 Ilość urodzonych: szczeniąt miotów PSY SUKI 0 0 0 6 13 2 5 1 2 341 349 149 663 629 329 1 3 1 29 34 14 207 226 77 92 101 43 69 54 31 28 47 10 183 175 55 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 2 1 461 413 229 35 44 18 4 5 4 71 64 39 3 2 1 18 12 4 0 0 0 0 0 0 8 11 3 24 20 8 35 32 9 0 0 0 0 0 0 13 10 3 5 9 4 377 350 238 508 473 313 32 35 24 41 54 21 40 56 25 4 8 3 54 67 25 0 0 0 0 0 0 7 9 3 0 0 0 12 17 4 7 10 3 124 117 56 63 67 34 4 4 1 73 77 25 57 Lp. 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 58 Rasa Dalmatyńczyk Dandie Dinmont Terrier Dansk-Svensk Gardshund Doberman Dog argentyński Dog kanaryjski Dog niemiecki Dog z Majorki Dogue de Bordeaux Drentse Patrijshond Drever Dunker Duży gończy anglo-francuski biało-czarny Duży gończy anglo-francuski białopomarańczowy Duży gończy anglo-francuski trójkolorowy Duży gończy gaskoński Duży Münsterländer Duży szwajcarski pies pasterski Elkhund czarny Elkhund szary English Toy Terrier Entlebucher Epagneul bleu de Picardie Epagneul Breton Epagneul de Pont-Audemer Epagneul français Epagneul picard Eurasier Field Spaniel Fila Brasileiro Flat Coated Retriever Foksterier krótkowłosy Foksterier szorstkowłosy Foxhound amerykański Foxhound angielski Fryzyjski pies dowodny Golden Retriever Gończy austriacki - Brandlbracke Gończy berneński Gończy berneński krótkonożny krótkowłosy Gończy berneński krótkonożny szorstkowłosy Gończy bośniacki szorstkowłosy Barak Gończy chorwacki Gończy fiński Gończy francuski biało-czarny Gończy francuski biało-pomarańczowy Gończy francuski trójkolorowy Gończy grecki Gończy Hamiltona Gończy hiszpański PSY 5 11 2 128 78 110 277 32 72 11 0 0 0 Zarejestrowane ogółem w tym hodowlane SUKI PSY SUKI 21 3 9 10 6 6 10 1 6 210 57 87 115 26 34 195 35 75 471 96 234 55 13 22 125 27 60 20 6 12 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Ilość urodzonych: szczeniąt PSY SUKI 19 33 3 3 8 12 116 110 49 61 71 82 169 156 29 40 44 39 26 29 0 0 0 0 0 0 miotów 7 2 3 38 19 25 58 1 15 9 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 9 67 0 0 2 42 0 15 0 0 0 7 4 36 119 48 44 0 0 11 442 0 6 0 0 0 13 103 0 0 5 59 1 36 0 0 1 6 2 61 166 79 60 0 0 17 843 0 7 0 0 0 5 22 0 0 0 24 0 8 0 0 0 1 4 15 34 31 19 0 0 7 127 0 3 0 0 0 6 49 0 0 3 30 0 16 0 0 1 4 1 19 59 35 28 0 0 10 309 0 2 0 0 0 7 66 0 0 2 21 0 14 0 0 3 12 0 24 80 27 34 0 0 1 538 0 1 0 0 0 4 57 0 0 3 29 0 14 0 0 2 9 0 24 68 27 28 0 0 1 524 0 2 0 0 0 1 22 0 0 1 11 0 5 0 0 1 3 0 6 18 14 14 0 0 1 160 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 0 0 9 0 4 0 0 2 0 0 0 4 0 6 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 1 0 0 0 1 0 3 0 0 0 0 0 0 0 0 3 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 Pies 1 (361) 2016
