Material Possessions and Religious Boundaries in Early Modern

Material Possessions and Religious Boundaries in Early Modern

EMW - Workshops
EMW 2007
EARLY MODERN WORKSHOP: Jewish History Resources
Volume 4: Jewish Consumption and Material Culture in the Early Modern Period,
2007, University of Maryland
Material Possessions and Religious Boundaries in
Early Modern Poland
Magda Teter, Wesleyan University, USA
ABSTRACT: The 1719 trial of two Jews from Brest (Brześć) accused of breaking into a
Bernardine church and robbing a tomb of a prominent noble woman, raises questions of
material possessions and religious boundaries. Among things stolen were clothes and
textiles used in wrapping the coffin of the deceased woman. They were also one of the
reasons that the robbery was discovered and the Jews were caught: some months
following the robbery the daughters of the two Jewish robbers were spotted wearing
dresses made of the stolen textiles. This case is certainly most notorious but it is not the
only example of Jewish use of objects and textiles stolen from churches. Neither is
Jewish use of "Christian" objects an example of one-directional transgression on
religious boundaries and norms. Criminal records also show Christians stealing and
wearing clothes that had been owned by Jews. This presentation is based predominantly
on the Decree from the Lithuanian Tribunal but will be supplemented with excerpts
from other trials as well.
This presentation is for the following text(s):
A Decree of the Lithuanian Tribunal concerning Jews in Brest
Responsum 86 Masa'at Binyamin and the Ordinances of the Council of Lithuania
Two criminal cases in the court of the city of Lublin
Magda Teter
Wesleyan University, USA
Duration: 58:28
Copyright © 2012 Early Modern Workshop
186
EMW - Workshops
EMW 2007
EARLY MODERN WORKSHOP: Jewish History Resources
Volume 4: Jewish Consumption and Material Culture in the Early Modern Period,
2007, University of Maryland
Material Possessions and Religious Boundaries in
Early Modern Poland
Magda Teter, Wesleyan University, USA
Much of the literature about material culture and consumption in the early modern
period is based on the consumption patterns and material possessions of people of some
means. They are the ones who collected art and precious objects, and they are the ones
who left testaments, and whose possessions were inventoried by notaries after their
deaths.
Criminal records, to a certain degree, allow us a glimpse into material possessions and
consumer desires of those of lesser means, even though most of the time they stole from
places and individuals who were relatively wealthy.
The document presented here is a decree from the Lithuanian Tribunal. Since the
1560s, there were two parallel legal systems in the Polish-Lithuanian Commonwealth:
one for the Crown part of the Commonwealth, roughly the western part of the country,
and one for the Great Duchy of Lithuania. Each had a tribunal, a court of highest
instance. The Crown Tribunal, created in 1578, was the court of highest instance for the
Crown part of the Commonwealth, while the Lithuanian Tribunal, created in 1581, was
the court of highest instance in the Great Duchy of Lithuania. The Lithuanian Tribunal
met in Wilno and Minsk. Both courts were appeals courts dealing with appeals from the
land courts, castle [grodzkie] courts, and from the chamber [podkomorskie] courts.
Creation of these courts stems from the weakening of royal power and authority to the
advantage of the nobility.
The decree presented here involves two Jews, Wulf Iewłowicz and Izrael Wulfowicz, who
had robbed a tomb of a noble woman in 1717 in Brzesc.
It illustrates certain broader early modern phenomena and attitudes toward material
goods in the premodern period (not necessarily “early modern” specifically), although as
such it is not representative of criminal activities by Jews.
This decree, along with the additional texts here, the trials from Lublin and Jewish
187
EMW - Workshops
EMW 2007
sources (a responsum by Benjamin Slonik and two takkanot of the Council of Lithuania)
highlight patterns and habits of possessions among premodern poorer people. The
examples selected here also demonstrate ambiguity of clothing patterns and exchange of
clothes between Jews and Christians.
Copyright © 2012 Early Modern Workshop
188
EMW - Workshops
EMW 2007
EARLY MODERN WORKSHOP: Jewish History Resources
Volume 4: Jewish Consumption and Material Culture in the Early Modern Period,
2007, University of Maryland
A Decree of the Lithuanian Tribunal concerning Jews
in Brest
Dekret Trybunału Litewskiego przeciwko Żydom brzeskim
1719
Translated by Magda Teter, Wesleyan University, USA
A Decree of the Lithuanian Tribunal concerning Jews in Breść (Brześć Litewski, 1719)
Published in Akty izdavaemye vilenskoiu kommisseiu dla razbora drevnikh aktov, vol.
XXIX (Vilna, 1902), doc. no. 209, pp. 409-411
In the year one thousand seven hundred nineteen, the month of May, day 6th before us
the main judges of the tribunal of the Great Duchy of Lithuania, elected from the
regions, lands, and counties [powiaty] for the above specified year, came to be judged,
according to the registered order, a case of the Reverend in God Priest Ioachim Rodecki,
the guardian of the whole monastery of the reverend fathers Bernardines of Brześć of the
order of St. Francis, ordinis minoris, against the infidel Wulf Iewłowicz and his son
Izrael Wulfowicz and other Jews arrendators and citizens of the city of His Highness the
King, Brześć, accused by name and known, and stating according to the summons that
the accused infidel Jews, traitors and enemies of the faith, nation and the Roman
Catholic church, having violated the supreme divine, church, and lay laws…, knowing
that the Honorable Lady Pociej, wife of the then-Treasurer of the Grand Duchy of
Lithuania, had left this world [and] was buried with great splendor and at great
senatorial expense in the year one thousand seven hundred seventeen on the first day of
the month of May in the monastery of the reverend Bernardine fathers of Brześć, [who
are] appealing here [before us].
On the next day, at night, having dug into the crypt under the Bernardine church of the
plaintiffs, and having found inside the coffin of the above mentioned Honorable Lady
draped with the cloth of gold [materia złotogłowa][1] sumptuously decorated with
golden braid and silver studs, [they found] also quite a few other silver church objects,
specified in a special list, and having thievishly stripped the coffin and thrown the body
out of it, they took everything. And they also chopped and destroyed the coffin and
189
EMW - Workshops
EMW 2007
having removed the silver studs[from it], they melted them, and of the cloth and the
golden braid with which the coffin was draped, they made bodices and skirts, as it was
revealed evidenter in the year one thousand seven hundred eighteen, when the
daughters of the accused criminals [were seen] walking [wearing] the cloth of gold and
bodices with the gold-plated braid, which were well-marked from the studs, and after
they were noticed they hid [the clothing], and moreover, the goldsmith who melted the
studs, publicly declared that they were from the coffin; and there was an uproar in their
school-synagogue and an order from the elders [was sent] to return the stolen goods,
but the defendants fearing neither the[se] orders, nor punishments by the Honorable
hetman of the Grand Duchy of Lithuania, did not return [the stolen items], and they do
not [even] promise to return [them], but they even impudently bluster out threats.
In all this they had done damage to approximately three thousand [złoty], and so in
order to return [the stolen objects], the value according to the registry set during the
summons of all the defendant Jews [do wrócenia tego, sowitosci podług regestru przy
statuicyi comparycyi wszystkich pozwanych żydów], to punish with criminal penalties
of beheading by the master [hangman], to restitute damages and expenses suffered in
legal proceedings, [as well as] to acknowledge all that fusius deducetur before the legal
controversy, they [were?] summoned according to the law.
On the day here superius stated, summoned by our general order before the law, the
patron of the plaintiffs, Honorable Ian Turczynowicz, appeared personaliter, but the
defendant Jews did not appear and did not provide any information about [reasons] for
not appearing either to us, the court, or to the plaintiffs. And so the patron of the
plaintiffs having proven legitime the claim made with a triple sedulity [z pilnościa
troyga uczynionym] before the honorable land-court scribe of the Wilno region and
before our court against the defendant Jews, [and] delivered into hands of those [Jews]
exiting the school [synagogue] in Brześć, read a protestation delivered to the appropriate
office and released per extractum about the break-in to the crypt under the Bernardine
church, located in Brześć, about throwing out bodies of the deceased,[2] stripping and
destroying the coffin placed in the grave, stealing silver and the cloth of gold, and about
damages with three thousand zloty; and moreover, the registry of church silver and
other ornaments around the coffin.
After producing [this protestation] against the defendant Jews[3] for the damages in this
matter, [the court orders] according to the law that [reparations] for the stolen church
silver and other ornamentation from the coffin, the cloth of gold, and stripping [the
cloth of gold from the coffin] and damaging it, for the damages worth three thousand
zlotys, double of six thousand Polish zlotys, for damages, and legal expenses of two
hundred Polish zlotys from the defendant maleficent Brześć Jews,[4] [are to be
extracted]from all their properties and wealth, moveable and immovable, money,
market-stands [kromach], sureties, arrendas, and deposits, wherever they might be,
190
EMW - Workshops
EMW 2007
[with the authority] to arrest them ubique locorum, and the accused Jews themselves,[5]
for their crime of robbery [to be condemned] to infamy, arrest and capital punishment
[na gardło]….
And so we, the court, in the case of the Reverend in God his honor Iachim Rodecki, the
guardian of the whole convent of the reverend Bernardine fathers of the order of Saint
Francis ordinis minoris of the Brest convent, against the infidel Wulf Iewłowicz and his
son Izrael Wulfowicz and other Jews of Brest, accused by name known and recognized,
taking into consideration that the defendants, having been summoned by us, the court,
in regard to the above mention case, after numerous requests from us, the generals,
have not appeared in court, and have not passed on any information regarding their
failure to appear to us the court or to the plaintiffs; therefore we decree that they, being
in contempt of law, lose the case in final term [rok zawity];[6] and, therefore, [we order
that] according to the writ and requisition by the patron of the plaintiffs regarding the
theft of the church silver and other ornaments from the coffin, [including] the cloth of
gold, the stripping and destruction of the coffin, inflicting loss for three thousand zloty,
and amply six thousand Polish zloty, for the losses, and for legal fees two hundred zlotys,
and with the registration fee, for the record, cum lucris paid to us, the court, all this
amounting to six thousand two hundred and ten Polish zloty [to be levied] from the
summoned Brześć Jews, on all their wealth and properties, mobile, monetary, sureties,
arrendas, houses, plots, fair-stands, merchandise, deposits, wherever they might be,
with a full permission to arrest them.
And the accused criminal Jews themselves, we instruct to be arrested and brought to
death for the said theft and the criminal infamy, and ad publicandum the infamy we
designate the court general, and we order that it be proclaimed [far and wide], and,
having established in contravenientes further legal penalties [paeny], we send a court
order super omnibus for the legal and immediate fulfillment of the seizure of property
[bonis] and for the pursuit of the criminals themselves to all land offices and town
offices of the Brześć region [województwo] and all those regions [województwa] and
counties, in which the properties and wares of the defendants or they personally might
appear, and which the plaintiffs might want to use ad eum executionem.
And when the fifteenth day of the month of May annis praesentis came, then the general
protecting our courts, Stanisław Pilecki, fulfilling the commonly accepted law and our
decree, in court proclaimed Wulf Iewłowicz and his son Izrael Wulfowicz as outlaws
[infamisy] and in foro publico announced and provided a report of his proclamations a
loco publicationis rediens iudicialiter, [and the said] case has been recorded in the main
records of the Tribunal.
Endnotes
191
EMW - Workshops
EMW 2007
Popular since the fifteenth century, known also in Italian as drappo d’oro, or tela
d’oro. See, Nina Kudiš Burić (Department for Visual Arts, Faculty of Arts, University of
Rijeka, Croatia), “Odjevanje, svakodnievni Život i hrana u krku od 12. do kraja 13.
stoleća-dominacija venecijanske kulture,” http://www.grad-krk.hr/docs/GradKrkHR
/documents/57/Original.doc Accessed June 5, 2007.
[2] Plural in text: wyrzucenia ciał umarłych.
[3] That is the Jewish community in Brześć, in contrast to the Jews accused of
committing the crime.
[4] I.e. the Jewish community.
[5] I.e. those Jews who actually committed the crime.
[6]For explanation of the term ‘rok zawity’ or ‘terminus peremptorius’, see, Stanisław
Kutrzeba, Dawne polskie prawo sądowe w zarysie (Lwów, Warszawa, Kraków:
Wydawnictwo Zakładu Imienia Ossolińskich, 1927), 82—83.
[1]
Copyright © 2012 Early Modern Workshop
192
EMW -Workshops
EMW 2007
EARLY MODERN WORKSHOP: Jewish History Resources
Volume 4: Jewish Consumption and Material Culture in the Early Modern Period,
2007, University of Maryland
Dekret Trybunału Litewskiego przeciwko Żydom
brzeskim
A Decree of the Lithuanian Tribunal concerning Jews in Brest
1719
Prepared by Magda Teter, Wesleyan University, USA
Dekret Trybunału Litewskiego przeciwko Żydom brzeskim (Brześć Litewski, 1719)
Akty izdavaemye vilenskoiu kommisseiu dla razbora drevnikh aktov, vol. XXIX (Vilna,
1902), doc. no. 209, pp. 409-411
Roku tysiąc siedemsetnego dziewiętnastego msca Maia szóstego dnia.
Przed nami sędziami głównemi na trybunał w w. x. Litt. z woiewództw, ziem y powiatów
na rok teraznieyszy superius specifikowany obranemi, gdy z porządku regestrowego ku
sądzeniu przypadła sprawa w Bogu wielebnego imc. Xiędza Ioachima Rodeckiego
—gwardyana y całego konwentu wielebnych oycow Bernardynow Brzeskich zakony s.
Franciszka ordinis minoris, z niewiernemi Wulfem Iewłowiczem y synem onego
Izraelem Wulfowiczem y innemi żydami arendarzami, obywatelami miasta i. k. m.
Brześcia, nominatim obżał.
Wiadomemi y znaiomemi, za pozwem przez nas sąd wyniesionym mieniąc o to: iż obżał.
niewierni żydzi, zdraycy y przeciwnicy wierze, narodowi y kosciołowi katolickiemu
Rzymskiemu, wyłamuiąc się z wierzchności praw Boskich, duchownyche y swieckich,
lecz tym bardziey oną contemnendo, wiedząc dobrze, że i. w. im pani Pociejowa
—podskarbina na ten czas w. x. Lit. Z tego swiata zeszła, w klasztorze żałuiących ichm
xięży Bernardynów Brzeskich, z wielką aparencyą, znacznym kosztem senatorskim
pochowana była, w roku tysiąc siedmsetnym siedmnastym, msca Maja ze dnia
pierwszego, na dzien wtory, w nocy, pod koscioł żał. delatorów Bernardynski do sklepow
podkopawszy się, a znalazszy truną [trumną] pomienioney ieymości wnontrz y do koła
materyą złotogłową z galonami y cwiekami srebrnemi, pozłocistemi bogato obitą y
wielkim sumptem ozdobioną przytym nie mało rożnego srebra kościelnego, na
osobliwym regestrze specificowanego, złodzieyskim sposobem truną obdarszy y ciało z
193
EMW -Workshops
EMW 2007
oney wyrzuciwszy, to wszystko pozabierali, też truną połupali, popsowali, cwieczki
srebrne powyimowawszy pozlewali, a z materyi z galonami, co truna była obita,
sznurowki, spodnicy porobili, iako się evidenter w roku tysiąc siedmsetnym osmanstym
licem pokazało, że corki obżałowanych złoczyńcow z tet materyi złotogłowowey w
sznurówkach z galonami, znacznie znakami od cwieków chodzili, a potym za
postrzeżeniem oną pochowali y utaili, do tego złotnik, co te cwieki zlewał, pozwawszy
publice zeznał, że byli własne od tey truny; o co lubo w szkole synagogi onych było
wielkie wołanie y mus od starszych do wrocenia tey kradzieży, iednak obżałowani
rozkazu onych a ni kary i.w. imc Pana Hetmana w w.x. Lit. bynamniey się nieobawiaiąc,
nieoddali y powrócic nie deklaruią, ieszcze zufale przegrażaią się, w czym wszytkim
szkody plus minus kładąc na trzy tysiące uczynili, za czym do wrocenia tego, sowitosci
podług regestru przystatuicyi comparycyi wszystkich pozwanych żydow, do pokarania
paenami excessowemi na garle przez mistrza scięciem, do restitucyi szkod y expens na
prawo erogowanych, do uznania tego wszystkiego, co czasu prawa przez controwesyą
fusius deducetur, prawem czyniąc zapozwali.
Na terminie ninieyszym superius wyrażonym, za przywołaniem z nakazu naszego
ieneralskim stron do prawa, od aktorow patron imc pan Ian Turczynowicz personaliter
stawał, a pozwani żydzi niestawali y żadney wiadomości o niestaniu swoim nam sądowi y
stronie powodowey nieczynili; za tym ten że aktorow patron podanego obżał. żydom
oczewisto w ręce ze szkoły Brzeskiey wychodzącym przez ienerała i. k. m. pozwu,
zeznaniem onego oczewistym przed wielmoż imc panem pisarzem ziemskim Wilenskim
y koła sądow naszych, z pilnością troyga wołania uczynionym, legitime dowiodszy,
produkuiąc czytał protestacyą o odłupanie sklepu pod kościołem Bernardynskim, w
Brześciu będącego, o wyrzucenie ciał umarłych, o zdarcie y szczepanie truny, w grobie
będącey, o pokradzenie srebra y materyi złotogłowowey y uczynienia szkody na trzy
tysiące złotych, do należytego urzendu doniesioną y per extractum wydaną, przy tym
regestr pokradzionego srebra kościelnego y koło truny będącego; po ktorym
produkowaniu wzdania pozwanych niewiernych żydow na upad w samey rzeczy, a zatym
podług prawa za pokradzioną srebro kościelne i innę koło truny będące ozdoby, materye
złotogłowe, oney zdarcie y popsowanie, szkody na złotych trzy tysiące wynoszącey,
sowito szesciu tysięcy złot. polsk., za szkody, nakłady prawne dwuchset złotych polskich
na pozwanych żydach Brzeskich, złoczyńcach, na wszelkich dobrach, maiętności onych,
leżących, ruchomych, sumach pienienżnych, kromach, zastawach, arendach, depozytach,
gdziekolwiek będących, z wolnym onych ubique locorum aresztowaniem, a samych
obżał. niewiernych żydów za popełnione złodzieystwo, na infamią, na łapanie y na garło
żałuiącemu wskazania ad publicandum generała sądowego przydania, proklamowa
nakazania, a za wskaz summy dla uczynienia prawney y nieodwłoczney super omnibus
jure victorum bonis exekucyi y dla poscignienia samych criminalistow do urzędów
ziemskich lub grodzkich, woiewodztwa Brzeskiego y innych wszelkich tych woiewodztw
y powiatów, pod ktoremi dobra i osoby pozwanych złoczyncow byc się okażą, a ktorego
194
EMW -Workshops
EMW 2007
sobie actores z urzędu ad eum executionem użyc zechcą: z założeniem in contravenientes
dalszych pen prawnych odesłania instabat.
A tak my sąd w sprawie w Bogu wielebnego imc. Xiędza Iachima Rodeckiego—gwardiana
y całego konwentu wielebynch oycow Bernardynow zakonu swiętego Franciszka ordinis
minoris konwentu Brzeskiego, z niewiernemi Wulfem Iewłowiczem y synem onego
Izraelem Wulfowiczem y innemi żydami Brzeskiemi, nominatem obżałowanym
wiadomemi y znaiomemi, bacząc to, iż obżałowani, będąc o rzecz wyż wyrażoną przed
nas sąd adcitowani, za pokilkakronym z nakazu naszego ieneralskim przywoływaniem
iako sami przed nami do rosprawy niestawali, tak y żadney wiadomości o niestaniu
swoim nam sądowi y stronie powodowey nieczynili; przeto onych iako prawu
nieposłusznych w roku zawitym na upad w rzeczy wzdaiemy, a za tym podług żałoby y
rekwizycyi aktorow patrona, za pokradzenie srebra kościelnego y inne koło truny będące
ozdoby, materie złotogłowowe, zdarcie y popsowanią truny, uczynienie szkod na złotych
trzy tysiące, sowito szesc tysięcy złotych polskich, za szkody y nakłady prawne dwieście
złotych polskich, a z wpisnym, pamiętnym, cum lucris nam sądowi zapłaconym,
wszystkiego summa sześc tysięcy dwieście dziesięc złotych polskich na pozwanych
niewiernych żydach Brzeskich, na wszelkich maiętnościach y dobrach onych leżących,
ruchomych, sumcach pienięznych, zastawnych, arendach, domach, placach, kromach,
handlach, towarach, depozytach, gdziekolwiek będących, z wolnym onych wszędy
aresztowaniem, a samych obżał. żydow złoczyncow, za popełnione złodzieystwo y
kryminalna infamią, na łapane y na garło żałuiącym aktorom wskazuiemy, ad
publicandum infamiy ienerała sądowego przydaiemy, wywołac proklamować
nakazuiemy, za wskaz summy dla uczynienia prawney y nieodwłoczney super omnibus
obżałowanych bonis exekucyi y dla poscignienia samych kriminalistow do urzędow
ziemskich lub grodzkich woiewodztwa Brzeskiego y innych wszelkich tych woiewodztw y
powiatow, pod ktoremi maiętności y dobra pozwanych y samę osoby być się okażą, a
ktorego sobie strona powodowa z urzędów ad eum executionem użyć zechce, założywszy
in contravenientes dalsze paeny prawne odsyłamy. A gdy dzień piętnasty miesiąca Maja
anni praesentis przypadł, tedy ienerał sądów naszych pilnuiący Stanisław Pilecki, dosyć
czyniąc prawu pospolitemu y dekretowi naszemu, niewiernych Wulfa Iewłowicza y syna
onego Izraela Wulfowicza za infamisow w izbie sądowey et in foro publico obwołał
proklamował y relacyą publicacyi swey a loco publicationis rediens iudicialiter zeznał,
ktora sprawa do xiąg głownych trybunalnych iest zapisana.
Publisher: Akty izdavaemye vilenskoiu kommisseiu dla razbora drevnikh aktov, vol.
XXIX (Vilna, 1902), doc. no. 209, pp. 409-411
Copyright © 2012 Early Modern Workshop
195
EMW - Workshops
EMW 2007
EARLY MODERN WORKSHOP: Jewish History Resources
Volume 4: Jewish Consumption and Material Culture in the Early Modern Period,
2007, University of Maryland
Responsum 86 Masa'at Binyamin and the Ordinances
of the Council of Lithuania
Shu``T Masa'at Binyamin siman 86 ve-takkanot medinat lita
Benjamin Slonik and Council of Lithuania, 1632, 1637, 1650
Translated by Magda Teter, Wesleyan University, USA
Benjamin Slonik, ShU”T Masa`at Binyamin [Responsa], no. 86
Question: Non-Jews [Christians] borrow from Jews clothes and jewelry and they them
on their holidays to go to their churches and then they return them. Is it permitted to
lend like this to them for the sake of peace?
Takkanot Medinat Lita:
Takkanah 321, 1637 ‫שכא‬:
And so all clothing made like clothes that gentiles wear are prohibited with a total
prohibition
Takkanah 468, 1650:
And they will also warn [strongly] and assure that [Jewish] women shall not go about in
clothes made like clothes of the gentiles and that they shall not wear them.
Copyright © 2012 Early Modern Workshop
196
EMW -Workshops
EMW 2007
EARLY MODERN WORKSHOP: Jewish History Resources
Volume 4: Jewish Consumption and Material Culture in the Early Modern Period,
2007, University of Maryland
86 ‫שו''ת משאת בינימין סימן‬
‫ותקנות מדינת ליטא‬
Shu``T Masa'at Binyamin siman 86 ve-takkanot medinat lita
Benjamin Slonik and Council of Lithuania, 1632, 1637, 1650
Prepared by Magda Teter, Wesleyan University, USA
Benjamin Slonik, ShU”T Masa`at Binyamin [Responsa], no. 86
‫שו"ת משאת בנימין סימן פו‬
‫שאלה עכו"ם שואלים מישראל מלבושים ותכשיטים ביום חגיהם ולובשים אותם בשעה שנכנסין לבית תפלותם ואחר‬
‫כך מחזירים אותן אי שר להשאיל להם בכה"ג מפני דרכי שלום אי לא‬
Takkanot Medinat Lita:
Takkanah 321, 1637 ‫שכא‬:
.‫וכן כל בגד הנעשה דוגמות הבגרי' שמתלבשים בהם גוי' אסורי' איסור גמור‬
Takkanah 468, 1650:
.‫וגם יזהירו מאוד וישגיחו שלא ילכו הנשים במלבושים העשוי' כמלבושי גוי' ושלא להתלבש בהם‬
Copyright © 2012 Early Modern Workshop
197
EMW - Workshops
EMW 2007
EARLY MODERN WORKSHOP: Jewish History Resources
Volume 4: Jewish Consumption and Material Culture in the Early Modern Period,
2007, University of Maryland
Two criminal cases in the court of the city of Lublin
Excerpts from court records
Dwie sprawy kryminalne w Sądzie miasta Lublina
1625, 1638
Translated by Magda Teter, Wesleyan University, USA
[AP Lublin, 141, 64-77] a 1625 case against four Christians robbing Jewish
merchants.
Third [accused] Stanislaus Gay or Gaiek, called both names
Asked where he lived
Responded on the Dananskie
Asked about muchaier [a satin fabric]
Responded Cherlinsky came to me and said brother there are a few pieces of muchaier,
we robbed Jews in the forest, run away and left it [the fabric] in the forest but I don’t
know about it.
[67v] Asked where he got the hat he is wearing because it is the Jew's.
Responded that Dłuski gave it to him
Asked what was his occupation
Responded that he worked at the Jewish butchers’ stalls, he was kozołup [one who
removes skin of the slaughtered animals]
Asked is he frequently worked with the thieves
Responded I did not know that they engaged in this job because they were never
imprisoned for this
Fourth [accused] Joannes Wisienka Wisniowski or Szypowskie named with diverse
names
Asked if he was present at the robbery as they charge him
Confessed that he was there at the time when Jews were robbed near Chmiel that is a
week ago
Asked if the szorc [woolen fabric or woolen skirt] was taken at the time
Responded that [it was taken] at the time
198
EMW - Workshops
EMW 2007
Asked how much money he took from Jews during the robbery
Confessed that I was present when Gaiowski took money from the Jews I only took a
cloak, there were four of us at the time, one Dłoski, Jasiek, Gaiewski and I, the fourth
Asked if the sold any of the stolen things
Responded that Gaiewski gave me to sell, that is one silver pipe [or reel, cewka] and the
second golden
Asked when they robbed the Jews
Responded around dawn near Chmiel
Asked about twill [czwelich] and Jewish books and other not a few things which they
took from Jews, namely about money, fourty zloty
He did not admit to anything….
[69] Therefore because such criminals are found who on public roads attack peaceful
people and who are sent by His Honor Lord vice-captain of Lublin and the notable
Senate of the Lublin Council to this Summary Open court in order to reach the ultimate
and final punishment, I therefore request on behalf of my superiors that they first be
examined under torture and then punished according to the punishments prescribed by
law….
[71v] Rybak confessed [under torture] that one of my sisters is a seamstress and another
a butcher…tractus for the third time confessed that my wife had a dress made of the
Jewish [or Jew's] dress
Confessed that Gaiek knows about all the things because he was selling them
Confessed that he is wearing the Jews jacket …..
[AP Lublin 141, 244-245] a 1628 case of Jew Jacob Zagiera against Catherina
Rogulszczyna, the wife of Albert Rogulla:
Presently, the above mentioned Catherlina Rogulszczyna was questioned by the court:
whether she knew of the stolen things that Kwiatkowski with other thieves would bring
to her husband
Responded that only now did I find out when this Jew was looking for his loss, but I
suspected that these were the Jew's things from which he [the husband] had a costume
[żupan]1 made.
Asked how long has her husband been taking stolen things
Responded that [it’s been] about a year that my husband had problems with this thief
and it was around the [time when the] Tribunal [met].2 But I told my husband not once
not to engage in thievery but he would beat me up a lot so that I would not nag him.
Asked where the Jewish robes are.
Responded that my husband sold them in Krakowskie przedmieście and the second was
retailored.
Asked if she also took robes from this thief
Responded that I did not, only my husband.
Asked if her husband stole.
199
EMW - Workshops
EMW 2007
Responded that she did not know, did not see it.
Asked how long this thief frequented her husband
Responded that about a year ago he was for two days and this year he was about two or
three days and he stayed at my place.
Endnotes
[1] Examples of the zupan maybe seen at http://www.kismeta.com/diGrasse/Costume
/AZupan1_1630.jpg and http://www.kismeta.com/diGrasse/Costume/Ubior/fot31.jpg
and a discussion of Polish costumes can also be seen at http://www.kismeta.com
/diGrasse/polish_costume_polski_ubior.htm
[2] The Crown Tribunal worked between the first Monday after the first Sunday following
Easter [Dominica Conductus Paschae] until all cases were tried but usually no longer
than August 24.
Copyright © 2012 Early Modern Workshop
200
EMW -Workshops
EMW 2007
EARLY MODERN WORKSHOP: Jewish History Resources
Volume 4: Jewish Consumption and Material Culture in the Early Modern Period,
2007, University of Maryland
Dwie sprawy kryminalne w Sądzie miasta Lublina
Wyjątki z aktów sądowych
Two criminal cases in the court of the city of Lublin
1625, 1638
Prepared by Magda Teter, Wesleyan University, USA
[AP Lublin, 141, 64-77] a 1625 case against four Christians robbing Jewish
merchants.
[67] Tertius, Stanislaus Gay seu Gaiek utroq titulo nuncupatus
Pytany kedy by miał gospodę
Powiedział na Dananskiem
Pytany o Muchaierze
Powiedział przyszedł do mnie Cherlinski y rzekł bracie tam iest Muchaieru kilka sztuk w
boru rozbiliśmy Żydy, pouciekaliśmy, zostawilismy go w boru ale ia oniem niewiem
[67v] Pytany kędy tę czapkę wziął ktora na niem iest gdyż iest żydowska.
Powierział ze mu ią Dłuski dał
Pytany czymby się bawił
Odpowiedział ze się bawił przy iatkach Żydowskich byłem kozołupem.
Pytany z częstoby sie przy złodzieiach bawił
Odpowiedział Niewiedziałem o tym żeby się bawieli ta robotą gdyż nie byli o to osadzeni.
Quartus
Joannes Wisienka Wisniowski seu Szypowski diverso vocabulo nominatus
Pytany iesli był przy rozbiciu iako na niego powiadaią
Zeznał ze był w ten czas kiedy Żydy rozbito pod Chmielem iest temu tydzień
Pytany iesli ten czas Szorc wzięto
Powiedział ze w ten czas
Pytany wieleby przy rozbiciu [68] pieniędzy wziął Żydom
Zeznł zem ia był przytem kiedy Gaiowski wziął pieniądze Żydowi a iam tilko wziął
kopieniak, cztery nas było Przytem ieden Dłoski Jasiek Gaiewski a ia czwarty
Pytany iesli te rzeczy przedawał rozbite.
201
EMW -Workshops
EMW 2007
Powiedział ze dał mi do przedania Gaiewski to iest cewkę iedną złota a drugą srebrną
Pytany kędy Żydów rozbili
Powiedział nas switaniem pod Chmielem
Pytany o Czwelich y o Xięgi Żydowski y o insze rzeczy niemało ktore Żydom pobrali
mianowicie o pieniądzach czterdziestu złotych,
Do niczego się nie przyznał....
[69] Przetoż iz takowi się złoczyńcy znaiduią ktorzy in uiis publicis homines pacificos
infestant y ktorzy tak od JeMci Pana Podstarościego Lubelskiego iako y a Spectabili
Senatu Consulari Lublinensi są do ninieyszego Gorącego zagaiąnego profacienda
ultimaria et finali exequutione odesłani Proszę tedy imieniem Principałow moich zeby
pierwey torturis examinowani byli potym paenis in jure descriptis pokarani....
[71v, testimony under torture] Rybak zeznał ze siostry moie iedna iest szwaczką a druga
rzeźniczką... tractus tertio zeznał zona moia kazała sobie z żydowskiey sukniey suknie
zrobić
Zeznał ze Gaiek o wszystkich rzeczach wie bo ich przedawał
Zeznał ze serdak zydowski na niem iest....
[AP Lublin 141, 244-245] a 1628 case of Jew Jacob Zagiera against Catherina
Rogulszczyna, the wife of Albert Rogulla:
[244] Postmodum praefata Catherina Rogulszczyna per [244v] Judicium praesens
quaesita Jesly wiedziała o rzeczach kradzionych ktore do męża iey Kwiatanowski z
drugiemi złodzieiami przynosił.
Odpowiedziała ze teraz dopierom sie dowiedziała kiedy ten Żyd szukał swey zguby,
iednak domyslyłam sie ze to rzeczy żydowskie ktorych dał sobie robic Żupan.
Pytana iak dawno złodzieyskie rzeczy brał iey mąż
Odpowiedziała ze tak rok strony tegosz złodzieia moi mąż miał kłopot a to sie w Trybunał
działo
Jednak ia swemu mężowi nie raz mowiła zeby sie złodzieystwm nie bawił ale mie biiał
barzo zebym na niego nie wołała.
Pytany kędy szaty są Żydowskie.
Odpowiedziała ze ie mąż przedał na Krakowskiem przedmieściu a drugie przerabiał.
[245] Pytana iesly sama brała szaty od tego złodzieia
Odpowiedziała zem ia nie brała ale mąsz moy.
Pytana iesly iey mąż kradał
Odpowiedziała nie wiem, nie widziałam tego.
Pytana dawno by ten złodziey u męża bywał
Odpowiedziała ze tak rok był dwa dni a tego Roku był albo dwa dni alebo trzy dni y u
mnie nocował.
Archive: Archiwum Państwowe w Lublinie, Akta m. Lublina 141, fols. 64-77 and
244-245
202