docZwierzĘta zagroŻOne wyginiĘciem w Polsce
download 
Reklamacja Transkrypt
ZwierzĘta zagroŻOne wyginiĘciem w Polsce
Animals at risk of becoming extinct in Poland ZwierzĘta zagroŻOne wyginiĘciem w Polsce Opracował zespół w składzie: Justyna Szarnecka klasa 6A Rafał Rydzewski klasa 6B Pod opieką Elżbiety Niedbały Długość ciała: 95-100 cm Nieco mniejszy od bociana białego. Ubarwienie czarne z metalicznym połyskiem, brzuch biały. Dziób, naga skóra wokół oczu i nogi czerwone. W odróżnieniu od swego krewniaka bocian czarny uważany jest za skrytego ptaka leśnego, raczej unikającego kontaktów z człowiekiem. Ostatnio zmienia swe zwyczaje i zaczyna gnieździć się coraz bliżej osad ludzkich, nawet w niewielkich lasach. Występuje w całym obszarze kraju włącznie z górami. Zamieszkuje lasy w pobliżu jezior, stawów hodowlanych i rzek, także lasy górskie. Bardzo nieliczny ptak lęgowy, ok. 1200 par. Gatunek chroniony. Mapa występowania Długość ciała: 12 – 13 cm Smukły ptak, ogólne ubarwienie w odcieniu beżowo brązowawym. Głowa skontrastowana: czarna czapeczka przecięta przez środek płowym paskiem, szerokie, białawe brwi, podkreślone czarnym paskiem ocznym. Na wierzchu ciała po dwa równoległe żółtawe i czarniawe paski. Spód ciała płowy z delikatnymi paskami po bokach. Wodniczka jest ptakiem zagrożonym w skali globalnej, a w naszym kraju gniazduje znaczna część populacji światowej. Zamieszkuje żyzne torfowiska, podmokłe, rozległe łąki porośnięte turzycą z nielicznymi krzewami oraz rozlewiska nie głębsze niż 10-15 cm. część populacji światowej. Mapa występowania Długość ciała: 22-33 cm. Samce na wiosnę uzyskują ozdobne upierzenie z kryzą na szyi i puklami z piór na głowie. Ich ubarwienie jest tak zmienne, że nie spotyka się dwóch identycznie wyglądających ptaków. Samce na arenach tokowych staczają gromadne pozorowane walki strosząc przy tym pióra. Skromniej ubarwione samice przybywają na tokowisko tylko na krótko by wybrać odpowiedniego partnera, a potem samodzielnie zajmują się lęgiem. W okresie migracji wiosennych i jesiennych bataliony zatrzymują się na wielu podmokłych terenach. Są natomiast bardzo wybredne w wyborze miejsc do gniazdowania, preferując rozległe mokradła i bagna z wyżej położonymi miejscami. Najważniejszym lęgowiskiem w Polsce są Bagna Biebrzańskie, choć liczebność w tym rejonie bardzo ostatnio spadła. Gatunek chroniony, wymieniony w Polskiej czerwonej księdze zwierząt jako zagrożony wyginięciem. Mapa występowania Długość ciała samca: 80-110 cm, samicy: 58-68 cm Samiec jest o 1/3 większy od samicy i osiąga rozmiary dużej gęsi. Samiec ubarwiony w różnych odcieniach brunatnych, szarych i czarnych z białymi plamami po bokach ciała i u nasady skrzydeł. Ogon dość długi, zaokrąglony. Dziób żółtawy. Wokół oka czerwona nabrzmiewająca, czerwona skóra. Samica pręgowana brunatno, rdzawo i płowo z rdzawą plamą na piersi. Głuszce odbywają od marca do maja jedne z najbardziej efektownych godów spośród naszych ptaków. Tokujące w ustronnych miejscach koguty roztaczają wachlarzowato ogon, opuszczają skrzydła i unoszą głowę wydając serię dźwięków trwającą kilka sekund złożoną z 4 faz: klapania, trelowania, korkowania i szlifowania. Poza okresem kojarzenia samce pędzą samotniczy tryb życia, a samice tworzą grupy rodzinne. Skrajnie nieliczny ptak lęgowy; populacja oceniana ostatnio na 550-750 osobników. Gatunek chroniony, wymieniony w Polskiej czerwonej księdze zwierząt jako gatunek skrajnie zagrożony wyginięciem. Mapa występowania Długość ciała: 80-90 cm Największy krajowy ptak drapieżny o rozpiętości skrzydeł sięgającej 240 cm. Dorosły ptak ubarwiony brunatno z rozjaśnioną głową i ramionami oraz krótkim, białym ogonem. Dziób żółty, potężny, a mocne nogi mają nieopierzone skoki. Młody jest brunatny o łaciatym upierzeniu z ciemnym dziobem i ogonem, które jaśnieją z wiekiem i osiągają ubarwienie dorosłych po 4-5 latach. Bieliki budują jedne z największych gniazd spośród wszystkich ptaków. Używane przez wiele lat gniazdo może przekraczać 2 m wysokości i osiągać ciężar nawet jednej tony. Dzięki ochronie miejsc gniazdowania bielik przestał być w naszym kraju rzadkością i jego liczebność systematycznie wzrasta. Bardzo nieliczny ptak lęgowy, ok. 500 par. Gatunek chroniony, wymieniony w Polskiej czerwonej księdze zwierząt jako wymagający szczególnej uwagi. Mapa występowania Długość ciała samca: 53-68 cm, samicy: 40-51 cm Ptak wielkości kury domowej. Samiec czarny z granatowym połyskiem z wyjątkiem białego podogonia i pasków skrzydłowych. Ogon w kształcie liry. Nad okiem czerwona brew nabrzmiewająca w okresie godowym. Samica brązowa z pręgowanym wzorem o barwie rdzawej, płowej i szarej. Ogon bez liry, płytko wcięty. Nogi krótkie, opierzone do palców. Koguty tokują od marca do maja na otwartych fragmentach terenu. Na tokowisku zbiera się po kilka-kilkanaście kogutów, które puszą upierzenie i roztaczają wachlarzowato lirowaty ogon wydając przy tym głosy zwane bełkotaniem i czuszykaniem. Na skutek niekorzystnych zmian siedliskowych na terenach lęgowych liczebność cietrzewia gwałtownie spadła, a na wielu obszarach wymarł. Gatunek chroniony, wymieniony w Polskiej czerwonej księdze zwierząt jako gatunek silnie zagrożony wyginięciem. Mapa występowania Długość ciała: 27-31 cm Nieco większy od kszyka, o masywniejszej sylwetce. Również ubarwienie bardzo podobne do niego, ale cały brzuch pręgowany, a na pokrywach skrzydłowych zaznaczone dwa wyraźne, białe paski. W locie ogon z rdzawym środkiem i białymi bokami. Dziób długi, mocny. Dubelty odbywają wiosną grupowe toki, podczas których puszą upierzenie, roztaczają ogon i skrzydła oraz co chwila podskakują wydając przy tym klekotające i świszczące głosy. Największe lęgowiska znajdują się na Bagnach Biebrzańskich, a mniejsze nad Narwią, Bugiem, Wartą oraz na Lubelszczyźnie. Bardzo nieliczny ptak lęgowy; 700-800 tokujących samców. Gatunek chroniony, wymieniony w Polskiej czerwonej księdze zwierząt jako narażony na wyginięcie. Mapa występowania Długość ciała: 48-56. Ptak nieco mniejszy i smuklejszy od myszołowa, o węższych skrzydłach i dłuższym ogonie. Samiec ciemnobrązowy z żółtawą, kreskowaną głową i popielatymi plamami na skrzydłach i ogonem. Samica brunatna z żółtym wierzchem głowy, gardłem i plamami na ramionach. Lata ze skrzydłami uniesionymi do góry. Błotniak stawowy, choć jest związany ze środowiskiem wodnym, poluje również nad łąkami i polami. Jak wszystkie błotniaki ma dobry słuch, którym wykrywa ofiary podobnie jak sowy. Gatunek chroniony. Mapa występowania Długość ciała: 80-90 cm Największy krajowy ptak drapieżny o rozpiętości skrzydeł sięgającej 240 cm. Dorosły ptak ubarwiony brunatno z rozjaśnioną głową i ramionami oraz krótkim, białym ogonem. Dziób żółty, potężny, a mocne nogi mają nieopierzone skoki. Młody jest brunatny o łaciatym upierzeniu z ciemnym dziobem i ogonem, które jaśnieją z wiekiem i osiągają ubarwienie dorosłych po 4-5 latach. Bieliki budują jedne z największych gniazd spośród wszystkich ptaków. Używane przez wiele lat gniazdo może przekraczać 2 m wysokości i osiągać ciężar nawet jednej tony. Dzięki ochronie miejsc gniazdowania bielik przestał być w naszym kraju rzadkością i jego liczebność systematycznie wzrasta. Gatunek chroniony, wymieniony w Polskiej czerwonej księdze zwierząt jako wymagający szczególnej uwagi. Mapa występowania Długość ciała: 24-27 cm. Niewielka rybitwa o czarnym ubarwieniu głowy i tułowia oraz szarych skrzydłach i ogonie. Lata lekkim lotem nad wodą podejmując zdobycz z powierzchni wody, ale bez nurkowania. Gniazduje kolonijnie w niskiej roślinności wynurzonej, na kożuchach pływających szuwarów itp. Występuje tylko lokalnie, często w niestałych koloniach. Gatunek chroniony, zagrożona przez likwidację wysp na dużych rzekach i stawach hodowlanych. Mapa występowania Długość ciała: 36-48 cm. Większy od pustułki o bardziej zwartej budowie, krótszym ogonie i szerszych u nasady a zaostrzonych na końcach skrzydłach. Wierzch ciała stalowoszary, spód gęsto prążkowany. Na głowie czarny kaptur z szerokimi wąsami na policzkach. Sokół wędrowny należy do najlepszych łowców. Potrafi schwytać ptaka w locie pikując na niego z dużej odległości i przechwycić ofiarę w powietrzu zanim spadnie na ziemię. Gatunek ten niemal zniknął z naszego kraju, a obecnie populacja powoli odradza się zasilana ptakami wyhodowanymi w niewoli. Gatunek chroniony, wymieniony w Polskiej czerwonej księdze zwierząt jako skrajnie zagrożony wyginięciem. Mapa występowania Długość ciała: 105-130 cm. Ptak większy od bociana o popielatym ubarwieniu z czarną szyją i głową oraz białą szeroką brwią za okiem. Na ciemieniu czerwona plama. Z tyłu ciała zwisa pióropusz wydłużonych i wygiętych piór. W locie przypomina bociana, lecz różni się ubarwieniem i aktywnym sposobem lotu. Żuraw będąc do niedawna ptakiem skrytym i wymagającym odludnych siedlisk, ostatnio kolonizuje tereny w pobliżu człowieka, co przyczynia się do znacznego wzrostu jego liczebności. Gatunek chroniony, zagrożony osuszaniem terenów bagiennych. Mapa występowania Długość ciała: 46-51 cm Ptak wielkości kaczki ale o smuklejszej sylwetce z długą szyją i zaostrzonym dziobem. Łatwo rozpoznawalny po rdzawej kryzie na bokach głowy i czubie na głowie. Spód ciała biały, wierzch brunatny. W szacie spoczynkowej traci ozdobne pióra na głowie. Perkozy są pozbawione zupełnie ogona. Latają dobrze, choć czynią to niechętnie. Podczas toków para wykonuje rytualny taniec godowy polegający na stawaniu słupka naprzeciwko siebie i na potrząsaniu głowami. Pisklęta o paskowanym upierzeniu głowy i szyi są wożone na grzbiecie przez rodziców. Gniazdo to pływający kopiec zbudowany z roślinności wodnej, zwykle ukryty w szuwarach, czasem na otwartej wodzie. Ptak chroniony, lokalnie zagrożony przez rybaków tępiących go jako szkodnika rybackiego. Mapa występowania Długość ciała: 80-100 cm. Ptak wielkości gęsi o czarnym upierzeniu z miedzianym połyskiem na wierzchu. Dziób mocny, haczykowato zakończony. Na wiosnę ma białawe boki głowy i szyi oraz białe plamy u nasady nóg. Młode brunatne z jaśniejszym spodem ciała. Kormoran do niedawna był bardzo nielicznym ptakiem lęgowym w kraju, lecz od lat 80. XX wieku rozpoczęła się ekspansja i trwający do dzisiaj silny wzrost liczebności. Odpoczywając często suszy rozpostarte skrzydła, które namakają podczas nurkowania. Nieliczny ptak lęgowy ok. 15 000 par. Gniazduje kolonijnie na drzewach, bardzo rzadko na ziemi. Gniazdo z gałęzi. Gatunek chroniony hodowlanych. częściowo, z wyjątkiem obrębów stawów Mapa występowania Długość ciała: 62-72 cm Znacznie większy od myszołowa, o dużej, jakby sowiej głowie, szerokich skrzydłach i wąskim, równo ściętym ogonie. Ubarwienie zmienne, ale spód ciała zwykle bardzo jasny (może być wręcz biały), ciemno plamkowany. Głowa i szyja ciemne. Na spodzie skrzydeł brak ciemnych plam w nadgarstkach. na ogonie zwykle dobrze widoczne trzy ciemne pręgi. Woskówka i nogi sinoszare. Podczas polowania często zawisa w powietrzu podobnie jak myszołowy. Żywi się przede wszystkim wężami i jaszczurkami. Jako lęgowy występuje jedynie we wschodniej części kraju, ptaki przelotne spotykane w całej Polsce. Gatunek chroniony, wymieniony w Dyrektywie ptasiej i w Polskiej czerwonej księdze zwierząt jako krytycznie zagrożony z powodu skrajnie niewielkiej populacji i przez zmiany środowiskowe spowodowane osuszaniem terenów podmokłych. Mapa występowania Długość ciała: 19-23 cm Najmniejszy naszych bekasów, wyraźnie mniejszy od kszyka, z krótszym dziobem i ogonem. Ubarwienie złożone z barw brunatnych, czarnych i żółtych jest tak doskonale maskujące, że ptak może być niezauważalny nawet z bliskiej odległości. Od innych bekasów różni się czarnozielonymi pasami na grzbiecie i podwójną beżową brwią. Skryty i trudny do obserwacji ale niepłochliwy, gdyż polegając na swym maskującym ubarwieniu pozwala zbliżyć się na niewielką odległość. Gatunek północny. W kraju gniazdowanie stwierdzono tylko na Bagnach Biebrzańskich Unika otwartego terenu, zatrzymuje się na wilgotnych łąkach lub wśród niskiej roślinności szuwarowej na różnego typu akwenach. Gatunek chroniony, wymieniony w Polskiej czerwonej księdze zwierząt jako krytycznie zagrożony z powodu skrajnie nielicznej populacji położonej na skraju zasięgu gatunku. Mapa występowania Długość ciała: 45-51 cm Kaczka mniejsza od krzyżówki ,o zwartej sylwetce z krótką szyją i okrągłą głową. Samiec w szacie godowej ma rdzawobrązową głowę z żółtym czołem. Pierś brudnoróżowa, wierzch i boki ciała popielate z drobnym prążkowaniem, brzuch biały, a podogonie czarne. Na wierzchu skrzydeł biała podłużna plama na pokrywach skrzydłowych i zielono połyskujące czarne lusterko. Samica jest brązowordzawa na głowie szyi i bokach z ciemniejszym grzbietem, i słabo zaznaczonymi plamami na skrzydłach. Dziób niebieskoszary z czarnym końcem. W miarę regularnie występuje tylko na Bagnach Biebrzańskich. Gniazduje nad wodami o bujnej roślinności wodnej, a podczas migracji zatrzymuje się na przybrzeżnych wodach morskich, różnego rodzaju zbiornikach wodnych i terenach zalewowych. Skrajnie nieliczny ptak lęgowy, 5-10 par. Ptak chroniony; umieszczony w Polskiej czerwonej księdze zwierząt jako skrajnie zagrożony wymarciem w kraju; wymieniony w Dyrektywie ptasiej; populacja lęgowa zagrożona poprzez utratę siedlisk lęgowych w bagnistych dolinach rzek. Mapa występowania Długość ciała: 62-74 cm. Nieco większy i masywniejszy od podobnego orlika krzykliwego. Sylwetka o szerokich skrzydłach i krótkim ogonie. Ubarwienie ciemniejsze od orlika krzykliwego, ciemnobrunatne, może wydawać się wręcz czarne. Pokrywy podskrzydłowe zwykle ciemniejsze od lotek. Młode ptaki mają biało zakończone pokrywy skrzydłowe tworząc kilka rzędów kroplowatych plamek. Regularnie gniazduje tylko na Bagnach Biebrzańskich, ale lęgi pojedynczych par są możliwe w innych rejonach wschodniej Polski. Siedliska to olsy, łęgi, mokradła i bagna. Gatunek chroniony, wymieniony w Dyrektywie ptasiej i w Polskiej czerwonej księdze zwierząt jako krytycznie zagrożony z powodu skrajnie niewielkiej populacji i przez zmiany środowiskowe spowodowane osuszaniem terenów podmokłych. Mapa występowania Długość ciała: 33-39 cm. Nieco mniejsza od puszczyka, od którego różni się smuklejszą sylwetką, a przede wszystkim długimi uszami z pęków piór. Ubarwienie brunatnoszare, plamkowane brunatno i beżowo z wierzchu i kreskowane od spodu. Oczy pomarańczowe, a szlara rdzawa. W locie widoczne rdzawe plamy przy końcach skrzydeł. Uszatka jest aktywna w nocy, ale poluje głównie o zmroku i świcie. Najłatwiej zobaczyć ją zimą, gdy czasem zimuje gromadnie w grupach do kilkudziesięciu osobników skupionych na jednym lub kilku drzewach. Występuje w całym niżowym obszarze kraju, lasach mieszanych, parkach, zadrzewieniach śródpolnych w pobliżu terenów otwartych. Gatunek chroniony. Mapa występowania Długość ciała: 76-93 cm Nasz największy orzeł z rodzaju Aquila, wielkością ustępujący tylko bielikowi. Sylwetka smukła z długimi skrzydłami i dość długim ogonem. Ubarwienie dorosłych ptaków brunatne, upstrzone jaśniejszymi piórami na wierzchu, z rdzawobrązową grzywą na głowie i karku. Młode ptaki różnią się białymi plamami na spodzie skrzydeł i białą nasadą ogona. Podczas krążenia trzyma skrzydła uniesione w kształcie płytkiego V. Jako ptak lęgowy występuje przede wszystkim w Karpatach od Tatr po Bieszczady oraz pojedyncze pary na Pomorzu i Mazurach. Koczujące ptaki widywane są w całym kraju. Preferuje rozległe, stare, mało uczęszczane lasy, zwłaszcza górskie, na niżu chętnie w pobliżu bagien. Gatunek chroniony, wymieniony w Dyrektywie ptasiej i w Polskiej czerwonej księdze zwierząt jako silnie zagrożony. Jest wrażliwy na zmiany w środowisku i narastającą presję turystyki górskiej. Mapa występowania Ciężar dorosłych samców waha się od 440 do 920 kg. Wysokość w kłębie dochodzi do 188 cm. U byków cechą szczególnie charakterystyczną jest dysproporcja pomiędzy potężnym przodem ciała a stosunkowo nikłym zadem. Krowy są mniejsze, ich ciężar waha się od 320 do 640 kg, mają mniej rozbudowany przód ciała. Ciało żubra pokrywa płowo-brunatna sierść, doskonale stapiająca się z otoczeniem. Przód ciała pokrywają dłuższe włosy, które na dolnej części szyi tworzą tzw. brodę. Włosy porastające zad są krótkie. Na głowie żubrów obu płci znajdują się wysoko osadzone rogi. Końce rogów dorosłych samic zaginają się do środka silniej niż u byków. Cielęta mają przy urodzeniu sierść o odcieniu rudawym, są niewielkie - ważą od 16 kg do 35 kg. Ssak z rzędu drapieżnych, z rodziny psowatych. Długość głowy i tułowia 100 – 130 cm, ogona 30 – 60 cm, ciężar – 30 – 60 kg. Wilk zamieszkuje lasy, równiny, tereny bagienne oraz góry. Zwykle terytorium zajmowane przez watahę to 100 km², ale wielkość ta zależy od dostępności pokarmu i terenu. Wilk jest wytrwałym wędrowcem, potrafi w ciągu dnia pokonać dystans kilkudziesięciu kilometrów. Stada wilków liczą do 20 osobników, zwykle jednak są znacznie mniej liczne, będąc grupą rodzinną składającą się z pary rodzicielskiej, młodych i ewentualnie części wilków z poprzedniego miotu. Watahy mają ściśle określoną hierarchię wewnętrzną. Wilki mają rozwinięty system komunikowania się przy pomocy mowy ciała, odgłosów oraz przy użyciu substancji chemicznych – feromonów i własnych odchodów. Żywią się głównie ssakami średniej wielkości (jelenie), nie gardząc mniejszymi zwierzętami czy padliną, a jeśli stado jest duże, wspólnie polują także na większe ssaki lub ich stada. Przy braku pożywienia, lub w okresie wychowywania młodych, zdarza im się atakować zwierzęta hodowlane. Mapa występowania Gatunek drapieżnego ssaka z rodziny kotowatych. Zamieszkuje gęste lasy obszarów górskich. Najlepiej czują się na skraju kompleksów leśnych. Znajdując schronienie wśród drzew, a polując na terenach otwartych: łąkach, śródleśnych polanach, na polach. Szacuje się, że w Polsce we wschodniej części Karpat żyje nie więcej niż 200 żbików. Żbiki żywią się małymi ssakami, gryzoniami, ptakami, rybami, żabami, małymi sarnami, jelonkami i jagniętami, a czasem nawet polują na owady. Sierść gęsta i długa jest barwy żółtawoszarej w ciemne pręgi. Powyżej opuszek, na tylnych kończynach czarne plamy. Długość ciała: 45–90 cm Długość ogona: 25–40 cm Wysokość w kłębie: 25–35 cm Waga: 4–10 kg Mapa występowania Długość głowy i tułowia 43–60 mm, długość ogona 3 mm, długość przedramienia 44–49 mm). Grzbiet wyraźnie ciemniejszy od jasnego brzucha. Żywi się owadami, głównie muchówkami z rodziny ochotkowatych, wodnymi chrząszczami i chruścikami. Jest związany z dużymi zbiornikami wody, zarówno stojącej jak i płynącej, nad którymi poluje, chwytając ofiary znad samej tafli. W okresie letnim spotykany jest na strychach budynków, rzadko w skrzynkach lęgowych, dziuplach drzew i szczelinach mostów. Zimuje w jaskiniach, piwnicach i fortyfikacjach. W Polsce uważany za gatunek rzadki i zagrożony. Znane są tylko dwie kolonie rozrodcze nocka łydkowłosego (w Jeleniewie na Suwalszczyźnie i w Lubni na Pomorzu), choć przypadki schwytania lub znalezienia karmiących samic i młodych wskazują na istnienie jeszcze kilku obszarów, gdzie gatunek ten rozmnaża się w Polsce. Jest natomiast lokalnie pospolitym i licznym gatunkiem w Holandii, zachodniej Danii (Jutlandia), Łotwie i Rosji. Mapa występowania Ryś jest kotem o masywnej budowie ciała i długich, silnych kończynach. Jego ogon w stosunku do reszty ciała jest bardzo krótki, ma zaledwie 11 -23 cm, podczas kiedy reszta ciała może osiągać długość nawet 130 cm. Waga waha się w granicach 16 -34 kg. Samce są z reguły większe i cięższe od samic. Głowa jest okrągła, ozdobiona charakterystycznymi bokobrodami, oczy duże, o żółtej źrenicy, uszy są stojące, trójkątne, zakończone pędzelkami ze sztywnych włosów. Miękkie i puszyste futro ma kolor jasnoszary, przechodzący w rudobrązowy i jest mniej lub bardziej wyraźnie plamkowane lub kreskowane. Spód ciała, wewnętrzna strona kończyn i gardło są białe, a pędzelki i koniec ogona czarne. Ryś euroazjatycki zamieszkuje duże, stare lasy nizinne i górskie. Unika sąsiedztwa człowieka. Prowadzi samotny tryb życia. Jest aktywny od zmierzchu do świtu. Porusza się szybko i cicho, dobrze wspina się po drzewach i świetnie skacze. Pokarmem rysia są przede wszystkim gryzonie leśne, ptaki, sarny, jelenie, młode dziki, ale nie gardzi płazami, padliną, a czasami i owadami. Gatunek ten występuje w Europie i północnej Azji, od Francji po Chiny. W Polsce można go spotkać w Karpatach i Puszczy Białowieskiej. Jeśli chodzi o liczebność jego status określa się jako bliski zagrożenia. Mapa występowania Gatunek drapieżnego ssaka z rodziny niedźwiedziowatych. Sierść niedźwiedzia brunatnego jest, jak sama nazwa wskazuje, ciemnobrązowa, choć niektóre jego podgatunki mogą mieć futro jaśniejsze. Niedźwiedź jest potężnie umięśniony i bardzo silny. W pozycji wyprostowanej mierzy – w zależności od płci – od 1,8 m do 3 m. Waga poszczególnych osobników waha się od 200 do 800 kg. Niedźwiedzica wydaje na świat co dwa lata dwoje-troje niedźwiadków. Ciąża trwa około 8 miesięcy. Poród następuje zwykle między grudniem a lutym. Niedźwiedź żyje średnio 20-25 lat. W niewoli jednak może osiągnąć wiek 40 lat. Jest wszystkożerny: żywi się nasionami, grzybami, dżdżownicami, ślimakami, jajami ptaków, chętnie zjada miód, poluje także na zwierzynę leśną, łowi też ryby. Żyje w puszczach, w tajdze, w zalesionych rejonach górzystych. Zamieszkuje Azję, Europę Północną i Amerykę Północną. Obecnie żyje na świecie około 200 tysięcy niedźwiedzi brunatnych. Mapa występowania Gatunek drapieżnego ssaka morskiego z rodziny fokowatych. Długość ciała 1,3 m, masa ciała 35-110 kg, jest jedną z najmniejszych fok. Cechy charakterystyczne: żółtawobiałe, koliste plamy pokrywające ciało, brzuch jednolicie żółtawobiały z niewielką ilością ciemnych plam; włosy zatokowe brązowe. Występuje wokół bieguna w przybrzeżnych wodach Morza Arktycznego, dzięki grubszej podskórnej warstwie tłuszczu, lepiej chroniącej przed zimnem, sięga znacznie dalej na północ od foki pospolitej. Pospolicie występuje u brzegów Grenlandii i Spitsbergenu oraz w Morzu Białym. W postaci izolowanej populacji (podgatunki nerpy) występuje w północnej części Morza Bałtyckiego oraz jako relikt z czasów epoki lodowcowej w słodkowodnych jeziorach Ładoga i fińskim Saimaa. U polskich brzegów wyjątkowo spotyka się nerpy z populacji północnobałtyckiej. W Polsce foka obrączkowana jest objęta ochroną gatunkową. Mapa występowania Duży gryzoń, wielkością zbliżony do szczura. Futerko na grzbiecie jest koloru szarego (popielatego), na brzuszku jasne (białe lub białoszare). U starych osobników grzbiet może mieć rudawy odcień. Granica między barwą grzbietu i brzucha jest wyraźna. Uszy spore, wyraźnie widoczne (mocno wystające z futerka), z wierzchu szaro pigmentowane, od wewnątrz cieliste. Oczy duże, ciemne. Ogon puszysty, popielaty. Długość ciała 13-18 cm, ogona 12-15 cm. Popielice są aktywne nocą, dzień przesypiając w kryjówkach. Poruszają się prawie wyłącznie w koronach drzew, bardzo zwinnie przebiegając po nawet dość cienkich gałęziach i przeskakując między nimi. Poza poszukiwaniem miejsca hibernacji sporadycznie schodzą na ziemię. W Polsce popielica jest gatunkiem zagrożonym wyginięciem i jest objęta ochroną gatunkową. Znajduje się w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt oraz objęta jest Konwencją Berneńską. Mapa występowania Długość przedniego skrzydła 26–30 mm. Skrzydła są czarno-białe, bez barwnych plam. Wyraźny dymorfizm płciowy, samica wyraźnie odróżnia się bardziej rozbudowanym czarnym rysunkiem na skrzydłach, a także żółtawym zabarwieniem przedniej części tułowia i boków odwłoku. Tuż po przepoczwarzeniu podobny kolor mają skrzydła. Ciemno ubarwione pokryte włosami ciało, skrzydła proporcjonalnie większe niż u innych motyli, rzadkie ułożenie łusek, dające wrażenie przezroczystości. Te cechy wspólne wszystkim niepylakom predysponują je do życia w surowszym klimacie. W locie może być wzięty za bielinka kapustnika. Występują zarówno na nizinach, jak i w górach do wysokości 1500 m n.p.m. Typowym środowiskiem życia są nasłonecznione łąki i polany sąsiadujące z lasem liściastym lub mieszanym. Motyle większą część czasu spędzają na terenie nie osłoniętym koronami drzew, ponieważ są owadami słońcolubnymi. Gatunek objęty ochroną w Polsce. Mapa występowania Gatunek motyla z rodziny modraszkowatych (Lycaenidae). Nieodróżnialny morfologicznie i genetycznie od modraszka Rebela, który przez niektórych autorów traktowany jest jako jego forma ekologiczna. Larwy początkowo żerują na kwiatostanach goryczki wąskolistnej, potem kontynuują swój rozwój w gniazdach niektórych gatunków mrówek z rodzaju Myrmic. W Polsce podlega ścisłej ochronie gatunkowej. Mapa występowania Pająk z rodziny poskoczowatych (Eresidae), dosyć pospolity w Europie południowej, w Polsce rzadki. Osiąga długość 1 cm. Występuje wyraźny dymorfizm płciowy. Samce mają jaskrawoczerwony, czarno nakrapiany, owłosiony odwłok, paskowane odnóża i czarny głowotułów. Samice są brązowoszare. Żyje na terenach nasłonecznionych. Samice całe życie spędzają w podziemnych norach, samce wychodzą na powierzchnię. Pająki te potrafią podnieść przednie odnóża w górę w razie niebezpieczeństwa, by stać się większymi niż w rzeczywistości – cecha ta jest bardzo rzadka. W Polsce objęty ochroną gatunkową. Mapa występowania Gatunek średniej wielkości pająka z rodziny skakunowatych, jeden z największych przedstawicieli skakunowatych w Polsce; samce, o czarnym głowotułowiu i ceglastoczerwonym odwłoku z czarnym wzdłużnym pasem, osiągają 8 mm długości, zaś szaro-brązowe samice nawet 12 mm. Strojniś nadobny jest gatunkiem wyjątkowo ciepłolubnym, stąd częściej spotykany jest na południu Europy; w Polsce zanotowany tylko w kilkunastu stanowiskach, głównie na południu kraju. Występuje na nasłonecznionych murawach o rzadkiej roślinności, najczęściej położone na stokach o południowej ekspozycji. Żywi się niewielkimi bezkręgowcami, na które poluje - jak inni przedstawiciele skakunowatych - długimi skokami. W polowaniu pająkom tym pomaga bardzo dobry wzrok, dorównujący sprawnością wzrokowi człowieka. Mapa występowania W Polsce spotykany tylko w południowo-wschodniej części kraju. Zamieszkuje tereny o charakterze stepowym, suche zarośla i słoneczne zbocza. Często spotykany w ogrodach i nasłonecznionych miejscach ruderalnych. Ślimak ten licznie występuje w okolicy Zamościa. W naturalnym środowisku gatunek ten aktywny jest wiosną i latem. Do połowy września schodzi w dolne partie roślin, których płożące się wtedy pędy tworzą butwiejącą ciepłą i wilgotną osłonę, uzupełnianą później izolującą pokrywą śnieżną. Otwór muszli ślimak zamyka wieczkiem wapiennym i hibernuje. Wieczko może być nieco grubsze niż skorupka, a w miejscu styku ze ścianką otworu jest wyraźnie zgrubiałe. "Zimowe wieczka" ślimaków lądowych, w odróżnieniu od "całorocznych wieczek" ślimaków wodnych takich jak np. żyworodka nie mają warstwy konchiolinowej, a od środka mają kształt płaskiej czarki. Na wiosnę ślimak wapń z wieczka resorbuje i się uwalnia. Niekiedy i latem można spotkać skorupki z wieczkiem – ich mieszkaniec nie przeżył zimy. Ślimak żółtawy jest gatunkiem zagrożonym gdyż jest mylony ze znacznie większym ślimakiem winniczkiem. Od 1995 roku podlega w Polsce ścisłej ochronie gatunkowej. Mapa występowania Gatunek małża z rodziny skójkowatych, rozmieszczony w rozproszonych, izolowanych i niewielkich populacjach. Odżywia się odfiltrowując pokarm z wody, żyje od 8 do 18 lat i może osiągać około 10 cm długości. Średnia długość muszli tego małża wynosi 6 cm, przy czym samce osiągają nieco większe rozmiary ciała niż samice. Małż ten związany jest z płytkimi rzekami o podłożu piaszczystym lub piaszczysto-żwirowym, prowadzącymi bardzo czyste wody z odpowiednią zawartością glonów. Stwierdzany także w wolno płynących strefach większych rzek, oraz w zatokach i w pobliżu brzegów większych zbiorników. Zasiedla tam piaszczyste, pozbawione mułu podłoże. Szczeżuja spłaszczona jest małżem słodkowodnym, ryjącym w dnie. Żyje prawie całkowicie zakopana w osadach dennych, tylko czubki syfonów wystawia ponad powierzchnię dna. Skuteczna ochrona szczeżui spłaszczonej wymaga przede wszystkim utrzymywania rzek w stanie naturalnym i zadbanie o czystość ich wód. Gatunek jest zamieszczony w Czerwonej Księdze Gatunków Zagrożonych (bliski zagrożenia). Mapa występowania Jedyny gatunek żółwia występujący w Polsce. Może żyć nawet ponad 120 lat. Wielkość jego pancerza dochodzi do 20 cm. Żółwia błotnego można pomylić z innymi gatunkami żółwi, które zbiegły z hodowli; może tak się zdarzyć zwłaszcza w pobliżu dużych miast. Samice dojrzałość osiągają dopiero w wieku około 10 lat, wówczas składają około 15 jaj do wykopanych w pobliżu wody jam. Gdy żółwie spotkają człowieka, starają się uciec do wody, jeśli to niemożliwe - chowają się do skorupy. Żyją w płytkich zbiornikach wodnych o silnie zarośniętych brzegach; zdarza się, że nie przeszkadza im bliskie sąsiedztwo ludzkich domów. Żółw błotny jest drapieżnikiem. Żywi się głównie drobnymi zwierzętami wodnymi: owadami, kijankami, rzadko rybami. Najłatwiej można go zauważyć, gdy wygrzewa się w słońcu na brzegu zbiornika wodnego. Zimuje zagrzebany w mule. Zagrożeniem dla żółwi jest osuszanie stawów i bagien. Zwierzęta często giną także pod kołami samochodów. Gatunek bardzo rzadki, zagrożony wyginięciem, chroniony. Mapa występowania Wąż z rodziny połozowatych, występujący w południowej części środkowej i wschodniej Europy, w zachodniej Azji i Azji Mniejszej (lasy liściaste, skały, nasłonecznione stoki górskie, stepy porośnięte krzaczastą roślinnością. Głowa niewielka, owalna, pysk zaokrąglony, szyja wyraźna. Ciało wysmukłe, ogon długi, chwytny. Wierzch głowy i ciała jednolicie brązowy lub oliwkowo-brązowy, rzadziej jasnopomarańczowy, brzuch żółty. Gatunek wybitnie ciepłolubny. Aktywny w dzień. Żywi się głównie gryzoniami. Jajorodny. Samica składa 5-20 jaj, z których po 60-90 dniach wylęgają się młode. Sen zimowy trwa od 4 do 7 miesięcy (zimuje gromadnie). Najrzadszy wąż polski, występuje głównie w południowo-wschodniej części kraju (w Bieszczadach). Na południu Europy osiąga do 2 m długości, w Polsce zwykle nie przekracza 1,6 m. Objęty ochroną prawną. Mapa występowania Dorasta do 80 cm długości. Barwa ciała bardzo różna, tło zwykle brązowe, brunatne, rdzawe, rdzawoszare, szaroniebieskie lub błękitnoszare, na głowie plama w kształcie podkowy, czarna lub brunatna wstęga przechodząca przez oko, po bokach ciała zwykle dwa rzędy ciemnych plam. Ubarwienie i wzór zmienne, brzuch ceglasty, jasnobrązowy lub żółtawy. Gatunek ciepłolubny, zamieszkuje zwykle nasłonecznione polanki leśne, zbocza wzgórz, wapienne skałki i gołoborza, nasłonecznione skarpy nad wodami. Żywi się zwykle jaszczurkami, zjada również pisklęta ptaków, młode gryzonie. Jajożyworodne, samica “rodzi” w sierpniu lub wrześniu do 15 młodych. Gniewosz plamisty nie ucieka przed człowiekiem, co często jest powodem jego tępienia. W Polsce coraz rzadszy, w niektórych rejonach całkowicie wytępiony. Nieszkodliwy. Prawnie chroniony. Zamieszkuje prawie całą Europę, w górach do wysokości 2000 m n.p.m., na północy do południowej Szwecji, na wschodzie po Kaukaz. Mapa występowania Gatunek jaszczurki o masywnej krótkiej głowie z zaokrąglonym pyskiem i dość masywnym ciele długości do 11 cm, ogon stosunkowo krótki, najwyżej 1,5 raza dłuższy niż tułów. Ubarwienie bardzo zmienne, zwykle na brązowym, szarym lub brunatnym tle trzy pasy ciemnych, nieregularnych plam z białymi punktami w środku. Samce w okresie godowym mają boki głowy i ciała, a częściowo także i grzbiet, zielone, brzuch u samców jest zielonkawy, u samic białawy lub żółtawy, u obu płci często z drobnymi czarnymi plamami. Spotyka się również osobniki bez plam na wierzchu ciała o jednolitym brązowym, rudym lub czerwonawym grzbiecie. W dzień zwykle wygrzewa się w słońcu, poluje na owady, przestraszona kryje się w norach gryzoni, szczelinach skalnych, wśród kamieni czy wykrotów. Ze snu zimowego budzi się zwykle w marcu lub na początku kwietnia i jest aktywna aż do końca września, gody odbywa od kwietnia do czerwca. Jajorodna, samica składa w maju lub czerwcu od 5 do 14 jaj (wyjątkowo do 18 jaj) w norce wygrzebanej w ziemi, młode wylęgają się po ok. 10 tygodniach, zazwyczaj w sierpniu lub na początku września W Polsce objęta ochroną gatunkową. Mapa występowania Głowa duża, szeroka, spłaszczona, pysk zaokrąglony, szczęki uzębione, oczy wyłupiaste, tułów krępy, masywny, ogon krótszy od ciała, gruby, walcowaty, kończyny mocne, przednie czteropalczaste, tylne pięciopalczaste. Barwa czarna z nieregularnymi jaskrawożółtymi plamami, czasem pomarańczowymi lub czerwonawymi, osobniki całkowicie czarne i albinotyczne rzadkie. Tryb życia wybitnie lądowy, aktywna głównie nocą, w dzień tylko w czasie deszczu. Pora godowa jesienią, zapłodnienie wewnętrzne, wiosną samica rodzi w wodzie górskich strumieni 20-80 larw o długości 22-37 mm, wykształconych 4 kończynach i pierzastych skrzelach. Salamandra plamista wyjątkowo dorasta do 32 cm długości, zwykle samice nie przekraczają 24 cm, samce są nieco mniejsze. W Polsce objęta ochroną gatunkową. Mapa występowania Długość ciała do 6 cm, masa ciała do 6 g. Jest to płaz o drobnej budowie ciała, wyglądem zewnętrznym bardziej przypomina miniaturową ropuchę, niż żabę. Głowę ma płaską, małą, pysk zakończony okrągło, całe ciało silnie spłaszczone. Oczy małe, przesunięte do tyłu głowy. Brak błon bębenkowych i gruczołów przyusznych. Kończyny tylne słabo umięśnione, błony pływne słabo rozwinięte. Skóra na grzbiecie ciała pokryta dużymi gruczołami jadowymi i śluzowymi. Grzbiet ciała ubarwiony na kolor brązowo-oliwkowy lub szary. Brzuch ciała pokryty jest jaskrawo czerwonymi plamami o charakterystycznym kształcie, na mniej lub bardziej popielatym tle. Na tle tym oprócz wydatnych czerwonych plam występują jeszcze inne, niewielkie plamki białego koloru, szczególnie na bokach ciała. Skóra kumaka, nawet przy niewielkim podrażnieniu wydziela gęsty, pieniący się śluz. Jad w nim zawarty jest trujący dla zwierząt i człowieka, a nawet dla samego kumaka. Jest aktywny zarówno w dzień, jak i w nocy. Różnice pomiędzy samicą i samcem (dymorfizm płciowy) są niewielkie. Główną cechą odróżniającą samca jest obecność dużych pęcherzy powietrznych (rezonatorów), umożliwiających mu w okresie godowym wydawanie donośnych dźwięków. Zarówno gody, jak i rozwój jaj, zwanych skrzekiem i kijanek odbywa się w wodzie. W Polsce podlega ścisłej ochronie gatunkowej. Mapa występowania Płaz mający około 5 cm długości. Dzięki przylgom na długich palcach potrafi się wspinać nawet po pionowych szybach. Na grzbiecie skóra rzekotki jest gładka i lśniąca, na brzuchu zaś chropowata. Rzekotka potrafi zmieniać kolor swojej skóry podobnie jak kameleon. Zmiana koloru od jasnożółtej do prawie czarnej zajmuje jej około 20 minut. Prowadzi zwykle nadrzewny tryb życia i poza okresem godowym można je spotkać nawet daleko od wody. Rzekotka jest naszym najgłośniejszym płazem - podczas godów głos samców może być słyszany nawet z odległości jednego kilometra. Rzekotki nie są łatwym łupem dla drapieżników. Bardzo trudno je dostrzec i dodatkowo chroni je silny jad, znajdujący się w gruczołach skórnych. Charakterystyczny jest również dźwięk, jaki wydaje zwierzę. W odróżnieniu od żab innego gatunku rzekotki nie rechoczą ani nie kumkają, ale trajkoczą. Przypomina to dźwięk bardzo głośnej grzechotki. Mapa występowania Długość do 30 cm. Podłużne, walcowate ciało, lekko bocznie spłaszczone w tylnej części. Wokół otworu gębowego 10 wąsików (4 na górnej szczęce, 2 w kącikach ust i 4 krótkie na dolnej szczęce). Łuski niewielkie. Płetwy piersiowe u samców nieco dłuższe niż u samic. Płetwa ogonowa zaokrąglona. Potrafi oddychać powietrzem atmosferycznym przy pomocy jelita. Wyjęty z wody wydaje charakterystyczny gwizd, powstający podczas wypuszczania powietrza. Grzbiet i głowa są brązowe lub brązowo-czarne, boki i brzuch żółte lub pomarańczowoczerwone. Wzdłuż boków od oczu do nasady płetwy ogonowej biegnie szeroka, ciemnobrązowa lub czarna smuga, obrzeżona z obu stron ciemnym paskiem. Brzuch pokryty ciemnymi plamkami. Płetwy żółtobrązowe pokryte ciemnymi plamkami. Aktywny w nocy. Żywi się bezkręgowcami (larwy owadów, mięczaki, robaki itp.). Trze się gromadnie w V i VI na płyciznach i rozlewiskach. Samica składa 5000-30000 ziaren ikry, które są przyklejane do roślin wodnych. Świeżo wylęgłe larwy zaopatrzone są w dodatkowe, nitkowatego kształtu skrzela zewnętrzne umieszczone na głowie, zanikają one po kilku dniach, gdy narybek zaczyna samodzielnie żerować. Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową. Mapa występowania Ciało krótkie, owalne w przekroju, o nieco spłaszczonej części brzusznej. Górna część głowy i grzbiet, aż do nasady pierwszej płetwygrzbietowej, nie są pokryte łuskami. Czasami mogą być tam rozsiane nieregularnie bardzo drobne łuseczki. Reszta ciała jest pokryta dość dużymi łuskami. Linia boczna nie jest widoczna. Występują dwie płetwy grzbietowe, stykające się ze sobą. Pierwsza z nich rozpięta jest wyłącznie na promieniach twardych. Płetwa ogonowa jest duża i jej tylna krawędź jest owalna. Płetwy piersiowe są szerokie i długie. Płetwy brzuszne umieszczone pod i przed piersiowymi są połączone błoną w rodzaj lejka, tworzącego przyssawkę. Przy jej pomocy ryba może przysysać się do przedmiotów leżących na dnie. Głowa babki czarnej jest duża, spłaszczona grzbieto-brzusznie i ma zaokrąglony pysk. Paszcza jest uzbrojona w drobne ząbki. Ryba ta dorasta do długości 15 cm. Pokarmem ryb tego gatunku są drobne zwierzęta denne (ślimaki, krewetki, kraby, wieloszczety). Tarło odbywa się od maja do czerwca. Samica składa na roślinach do 25 tys. ziarenek kleistej ikry. Larwy początkowo pelagiczne, później opadają na dno. Mapa występowania Minóg należy do pierwotnej, bardzo starej grupy kręgowców zwanej bezżuchwowcami. Jego ciało ma wężowaty kształt i osiąga długość ok. 40 cm, zamiast kręgosłupa posiada strunę grzbietową. Posiada charakterystycznie otwór gębowy przypominający lejek osadzonymi dookoła zębami. Pożywienie minoga stanowi mikrofauna denna i szczątki roślinne. Oprócz tego okresowo przysysa się do ryb, nacinając ostrymi zębami skórę i wysysając krew. Minóg jest gatunkiem wędrownym, spędza większość swojego życia w morzu. Osiągając dojrzałość wpływa do naszych rzek na tarło, wówczas zaprzestaje żerowania. Po odbytym tarle minogi giną. Mapa występowania
