Zespół redakcyjny: Jakub Rędzio, kl. IIa, Oskar Sobczyk, kl. IIa

Nr 1/2012/2013
JESIEŃ/ZIMA
W tym numerze:
Jesień
Jesienne prace ludzi
Świat jesienią
Co nam jesień w darze niesie?
Pogoda zimą
Świat zimą
Zwierzęta przygotowują się do zimy
Las zimą
Zimowe śpiochy
Pomagamy zwierzętom przetrwać zimę
Kolorowanka
Zagadki
Obowiązki właścicieli psów podwórkowych w okresie jesienno-zimowym
Zadania i łamigłówki dla bystrej główki
s. 2
s. 3
s. 3
s. 4
s. 5
s. 5
s. 6
s. 7
s. 8-10
s. 11
s. 12
s. 13
s. 14
s. 15-16
Zespół redakcyjny: Jakub Rędzio, kl. IIa, Oskar Sobczyk, kl. IIa, Łukasz Antoszczuk,
kl. IIa, Patryk Janik, kl. IIa, Łukasz Mucha, kl. IIb, Kacper Szwajger, kl. II b, Laura
Misztal, kl. IIb (uczestnicy koła rozwijającego zainteresowania matematycznoprzyrodnicze), Seweryn Prószkowski, kl. IIb, Paweł Janik, kl. IIb
Opracowanie graficzne: opiekun koła p. Mariola Rodzik
1
Jesień
Astronomiczna jesień rozpoczyna się w momencie równonocy
jesiennej i trwa do momentu przesilenia zimowego, co w przybliżeniu oznacza
na półkuli północnej okres pomiędzy 23 września a 22 grudnia.
Jesień kalendarzowa rozpoczyna się dnia 23 września. Średnia temperatura
dobowa waha się od 5 °C do 15 °C, późną jesienią od 0°C do 5°C.
Jesień, zwłaszcza złota polska jesień, to piękna pora roku. Wraz z jej nastaniem
mamy coraz krótsze dni i coraz dłuższe noce. W ostatnią niedzielę października
przestawia się czas na zimowy. Wskazówki naszych zegarów cofamy o godzinę
i … śpimy dłużej.
Jesienne prace ludzi
Jesień to czas, kiedy w polu i ogrodzie jest dużo zajęć.
Z ogrodu zbieramy warzywa, a z drzew w sadzie dojrzałe owoce, z których
gospodynie zrobią różne przetwory. Na polach trwają wykopki, a potem rolnicy
sieją zboża ozime. Drzewa i krzewy ociepla się słomą lub gałązkami drzew
iglastych, żeby nie wymarzły podczas srogiej zimy. Z drzew owocowych usuwa
się uszkodzone gałęzie. Jesień to najlepszy czas na sadzenie drzew i krzewów.
Oskar Sobczyk, klasa II a
Zapasy
Na zimę zapasów
Już mamy po trosze
jest marchew, buraki,
kapusta i groszek.
Jest brukiew w koszyku,
a nawet kabaczki.
Szykuje nam mama
zimowe przysmaczki.
2
Świat jesienią
Pokochaj jesień
Spróbuj pokochać jesień
z niesamowitymi urokami
Spójrz ile piękna niesie
obdarzając cię nowymi dniami.
Kolorowo jak wiosną
barwne liście ostatki zieleni
Dadzą chwilę radosną
twą szarość życia mogą odmienić.
Wieczór szybciej nastaje
słońce też znika wcześniej niż latem
Lecz nowe czy nie daje
chwile spokoju skorzystaj zatem.
Tadeusz Karasiewicz
Nastała jesień. Dni są coraz krótsze a noce dłuższe. Często wieją silne
wiatry i są większe opady deszczu niż w innych porach roku. Jest coraz
chłodniej w dzień, a późną jesienią w nocy temperatura spada poniżej zera.
W przyrodzie wiele się zmienia. Liście na drzewach zmieniają barwy
z zielonych na żółte, czerwone i złote. Rolnicy spieszą się, by ze wszystkim
zdążyć. Trzeba zwieść ostatnie zbiory, zebrać owoce i zaorać pola.
Jesień to pora roku, kiedy dzikie zwierzęta gromadzą pożywienie, aby przetrwać
niekiedy bardzo srogą zimę. Jesienią rośliny gubią ostatnie liście i większość
ptaków odlatuje do ciepłych krajów, żeby powrócić wczesną wiosną.
Kacper Szwajger, kl.II b
Jak nie kochać jesieni…
Tadeusz Wywrocki
Jak nie kochać jesieni, jej babiego lata,
Liści niesionych wiatrem, w rytm deszczu tańczących.
Ptaków, co przed podróżą na drzewach usiadły,
Czekając na swych braci, za morze lecących.
Jak nie kochać jesieni, jej barw purpurowych,
Szarych, żółtych, czerwonych, srebrnych, szczerozłotych(…)
3
Co nam jesień w darze niesie…
Kalendarzowa jesień zaczyna się 23 września. Większości z nas jesień
kojarzy się rozpoczęciem roku szkolnego, ale ja chciałbym Wam opowiedzieć
o
zmianach
w
przyrodzie,
jakie
wywołuje
ta
pora
roku.
Jesienią noce są coraz dłuższe, a dni coraz krótsze. Dni są nadal piękne,
pogodne, w powietrzu unosi się babie lato, ale jednak słońce świeci krócej.
W świecie roślin zachodzą zmiany. W lasach jest dużo grzybów, a z krzaków
leszczyny można zrywać orzechy. Las wygląda pięknie, kwitną wrzosy,
a gałązki jarzębiny uginają się od korali, liście zmieniają barwy.
W sadach na jabłoniach są już dojrzałe jabłka, gałęzie grusz uginają się od
słodkiego ciężaru gruszek. Pod śliwami leży dużo fioletowych śliwek, krzaki
aronii są pełne owoców. W ogrodach wykopujemy warzywa: marchew,
pietruszkę, buraczki, selery i pory. Możemy z nich robić marynaty i mrożonki,
aby w zimie przypominały nam „smak” lata.
Rolnicy na polach zbierają swoje uprawy: zboże, kukurydzę i ziemniaki.
Jesień jest piękną porą roku, która niesie nam mnóstwo darów.
Łukasz Mucha, klasa II b
Wrzesień
Jeszcze lato nie odeszło, a już jesień bliska.
Wrzesień milczkiem borowiki skrył we wrzosowiskach,
na polany rude rydze stadkami wygonił
i rumiane jabłka strąca raz po raz z jabłoni (…)
Wanda Grodzieńska)
4
POGODA ZIMĄ
Zima to najzimniejsza pora roku. Trwa od 22
grudnia do 21marca. Podczas zimy dni są krótsze od
nocy. Jednak od stycznia dnia przybywa, a nocy ubywa.
Temperatura spada często poniżej 0o C. W tym roku
najniższa temperatura, jaką odnotowano w Malczycach, wyniosła – 15oC. Zimą
występują takie zjawiska jak: szadź, szron, gołoledź. Gdy dzień jest mroźny,
a niebo jest zachmurzone, pada śnieg. Czasami niebo całkowicie zakrywają
chmury i wieje silny wiatr. Wtedy można zobaczyć zawieje i zamiecie. Zdarza
się,
że
przy
siarczystym
mrozie
jest
piękna,
słoneczna
pogoda.
Lubię, gdy wszystko pokrywa biały puch. Dzieci mogą zjeżdżać na sankach,
jeździć na łyżwach, lepić bałwana. A przede wszystkim zimą są ferie zimowe!
Patryk Janik, kl. II a
ŚWIAT ZIMĄ
Zimą już nie ma liści na drzewach. Nie widać trawy, bo pokrywa ją śnieg.
Niektóre ptaki odleciały do ciepłych krajów. Zimą wiele zwierząt pozostaje w
swoich ciepłych mieszkaniach, niektóre zapadają w zimowy sen. Dzieci nie
lubią marznąć. Muszą nosić czapki i szaliki, choć nie wszystkie to lubią.
Laura Misztal, kl. II b
5
Zwierzęta przygotowują się do zimy
Przed zimą zwierzęta przygotowują się do jej nadejścia. Wiewiórki gromadzą
w swoich dziuplach orzechy i żołędzie. Psy i zwierzęta leśne, na przykład sarny
i wilki, na zimę zmieniają futro. Staje się ono grube i puszyste. Niedźwiedzie
przed zimą dużo jedzą, żeby nie głodować, gdy wszystko wokół przysypie
śnieg. Niedźwiedzie śpią prawie przez całą zimę w gawrze.
Łukasz Antoszczuk, kl.II a
Zapasy na zimę
W. Grodzieńska
Skacze, skacze wiewióreczka
Po szumiącym lesie.
Zrywa orzech na leszczynie
I do dziupli niesie.
- Trzeba zbierać już zapasy
Biegnie myszka po ściernisku,
Na zimowe, ciężkie czasy!
Trzyma ziarnko zboża w pyszczku.
Pije pszczółka miód na kwiatku,
- Trzeba zbierać okruszyny,
Długą trąbkę stula.
By nie zginąć pośród zimy.
Wnet zabrzęczy, wnet poleci
Z powrotem do ula.
- Trzeba zbierać dużo miodu,
By nie było w zimie głodu!
6
Las zimą
Las zimą jest piękny. Roślinność pokrywa biała, delikatna
szata. Drzewa przypominają bałwanki. Nie widać zielonej
trawy
ani
liści
na
drzewach
ani
kwiatów.
Jedynie
szyszki
zdobią
drzewa
iglaste.
Wszędzie przeważa biały, lekki jak puch, kolor. W zimowym blasku słońca
i śniegu las połyskuje jak miliony brylancików. Panuje wówczas niezwykły
spokój. Nie słychać śpiewu ptaków, ponieważ niektóre z nich odleciały do
ciepłych krajów, np. czajki, skowronki, wilgi. Te, które pozostały, ożywiają
uśpiony las. Donośne kucie dzięcioła dużego rozchodzi się wśród drzew
w słoneczne, mroźne dni. W poszukiwaniu zimujących korników ptaki te
potrafią odbijać całe płaty kory z sosen i świerków. Z północy przylatują do nas
kolorowe gile i jemiołuszki. Na śniegu można zauważyć liczne ślady jeleni,
saren, dzików i zajęcy. Zwierzęta te przemieszczają się głównie w poszukiwaniu
pożywienia. Żerują na pokarmie, który jest dostępny pod śniegiem, ogryzają
korę drzew. Spożywają pokarm, który dostarczają leśnicy (zboża, kukurydzę,
siano, marchew, żołędzie). Pracownicy lasu pilnują, aby zimą były miejsca
w lesie, w których zwierzyna znajdzie gałęzie ściętych drzew osiki, wierzby,
jesionu czy jodły. Niektóre zwierzęta tj. borsuki czy lisy zapadają w sen zimowy
w
przygotowanych
wcześniej
przez
siebie
norach.
W okresie zimowym w leśnictwie są prowadzone zręby. Jest to moment, kiedy
w lesie wycina się stare drzewa. Pozyskuje się wówczas drewno na opał, papier
i do wielu innych obróbek. Zima w lesie to piękny widok dla ludzi, ale trudny
czas dla jego mieszkańców.
Jakub Rędzio, kl.ll a
Grudzień
W grudniu rzadko ptak zaśpiewa, w srebrze stoją wszystkie drzewa.
Naszą rzeczkę po kryjomu, w nocy lodem okuł mróz.
Sanki wezwał i do domu z lasu nam choinkę wniósł.
Janusz Minkiewicz
7
Zimowe śpiochy
Sen zimowy daje zwierzętom możliwość uniknięcia ciężkich warunków
spowodowanych niskimi temperaturami. Chodzi głównie o brak
pożywienia. Zwierzęta gromadzą tkankę tłuszczową, która zapewnia im
energię na cały okres trwania snu. U niektórych zwierząt sen trwa kilka
tygodni, u innych nawet kilka miesięcy.
Niedźwiedź podczas zapadania w sen zimowy
musi się
dobrze najeść. Gromadzi w tym czasie specjalny
rodzaj
tłuszczu, z którego korzysta przez cały okres snu. Niedźwiedź śpi w gawrze.
Najczęściej jest nią jaskinia, wyrwa w ziemi lub nora. W swej kryjówce zimuje
długo, lecz nie śpi cały czas, od czasu do czasu się budzi. W okresie zimy, od
grudnia do lutego samica rodzi od 2 do 4 młodych. Małe wychodzą po raz
pierwszy na powietrze wiosną. Podczas snu niedźwiedź traci na wadze. Przed
snem waży około 800 kg, a po przebudzeniu nawet o 200 kg mniej, dlatego je
wtedy dużo mięsa.
Wiewiórka
To małe zwierzę żyje w lasach i parkach. Jest pod
ochroną. Jesienią gromadzi zapasy, zakopuje je w ziemi.
Ma słabą pamięć i czasami zapomina, gdzie ukryła „skarby”. Zimą zapada w
sen. Budzi się jednak, a przy wyższych temperaturach wychodzi ze swojej nory.
Nietoperz
Nietoperz to jedyny ssak latający. W zimę nie mają
pokarmu
jakim są owady, więc też muszą zapadać w sen. Do tego celu zbierają się w
okolicach października i listopada w ciemnych i wilgotnych jaskiniach. Kiedy
na dworze jest cieplej, mogą się przebudzić, by polować na jakieś owady
Niektóre gatunki emigrują w cieplejsze strony.
8
Jeż
Małe kolczaste zwierzątko zapada w sen zimowy. Śpi zagrzebany w stertach
opadłych liści. Pod koniec września nabiera dużo dodatkowej masy ciała.
Przeciętny jeż ważący około kilograma, potrafi przytyć do prawie 2kg. Czasem
jeże budzą się w zimę, gdy temperatura wzrasta do ponad 10 oC. Tracą przy tym
duże
zasoby
energetyczne.
Borsuk
Borsuk zapada w sen zimowy, jednak, gdy temperatura lekko podskoczy, budzi
się ze snu, aby uzupełnić płyny lub pożywienie. Ciekawostką jest, że borsuki
mogą dzielić swoje nory z lisami.
Popielica
Zakopuje się metr pod ziemią, zwinięta w
kłębek
i zapada w sen osłonięta mchem i liśćmi, gdy tylko pojawią się pierwsze
przymrozki. Budzi się dopiero w maju, czasem w czerwcu. Temperatura jej ciała
spada do 1 oC, uderzeń serca i oddechu prawie nie słychać. Przerwy między
oddechami
mogą
trwać
około
1 godziny. Podobnie zachowują się krewniacy popielicy, jeż czy inne ssaki
owadożerne.
Chomik
Gdy temperatura otoczenia spadnie poniżej 6 oC, zapada
w stan hibernacji. Budzi się dość często, by posilić się wcześniej
zgromadzonymi ziarnami. Potrafi nagromadzić w swojej norze do 15 kg zboża
oraz pociętych w plasterki buraków, marchewek i ziemniaków.
9
Świstaki
Świstaki mieszkają pod ziemią w norach, gdzie
zakładają całe osady. Zimą zatykają wylot nory
korzeniami i trawą. Przed zapadnięciem w długi sen zimowy, trwający od
września do kwietnia, intensywnie żerują. Robią duże zapasy, żeby móc
zgromadzić odpowiednią ilość tłuszczu niezbędną do przetrwania zimy.
Jaszczurki i węże
Gady, jako zwierzęta ciepłolubne, już we wrześniu
wyszukują sobie odpowiednie kryjówki do spędzenia zimy. Jaszczurki
(z wyjątkiem padalca) zimują pojedynczo, natomiast węże zazwyczaj masowo.
Ciekawostką jest, iż w dogodnym do zimowania miejscu przebywają często
różne gatunki węży, ale także płazy, a nawet małe ssaki. Największa kolonia
zimujących żmij liczyła ok. 800 osobników. Gady zimują na głębokości od 40
cm do 2 m pod powierzchnią gruntu. W przypadku gadów znalezienie właściwej
kryjówki ma podstawowe znaczenia dla przeżycia, bowiem nie wytrzymują one
spadku temperatury poniżej – 20C.
p. M. Rodzik
10
Pomagamy zwierzętom przetrwać zimę
Zwierzęta najbardziej potrzebują pomocy
człowieka w zimie. Jest wtedy dużo śniegu
i zwierzęta nie mają jak znaleźć pożywienia.
Dlatego ludzie w zimie dokarmiają zwierzęta.
Ptakom najczęściej dajemy chleb. Kładziemy
go do karmnika, który często stawiamy na
parapecie naszego okna. W zimie dokarmiamy
też zwierzęta leśne. Leśniczy przywozi siano i zboże, które umieszcza
w paśniku.
To dzięki naszej pomocy zwierzętom udaje się przetrwać zimę, zwłaszcza
wtedy, gdy jest ona długa, mroźna i śnieżna.
Łukasz Antoszczuk, klasa II a
11
OBRAZEK DO POKOLOROWANIA
12
Zagadki o zwierzętach
Każdy uwielbia zagadki. Oto kilka przygotowanych przez Seweryna
Prószkowskiego z klasy II b.
Ogon, uszy ma i kły
- psa daleki krewny.
W bajkach tylko bywa zły,
w lesie jest potrzebny.
W brązowe lub czarne łaty,
w oborze wszystkie mieszkają.
Pasą się na łąkach,
zdrowe mleko dają.
Kiedy noc zapada,
wychodzi na łowy,
zwierz to nietchórzliwy,
chociaż zwany...
Pasą się na halach.
Be, be, be wołają.
Na swoim grzbiecie
miękkie runo mają.
Ma króciutkie nóżki,
i maleńki ryjek,
chociaż igły nosi,
nigdy nic nie szyje.
Rozciąga policzki
jak woreczki małe,
zimowe zapasy
przenosi w nich całe.
Lubi głośno pogdakać,
kiedy zniesie jajko.
Każdy wie, że jest stałą
kurnika mieszkanką.
Gospodarstwa pilnuje,
jest przyjacielem człowieka.
Wesoły - merda ogonem.
Zły - groźnie warczy i szczeka.
13
OBOWIĄZKI WŁAŚCICIELI PSÓW PODWÓRKOWYCH
W OKRESIE JESIENNO-ZIMOWYM
Posiadanie psa to nie tylko przyjemności,
ale także obowiązki, o których nie można nigdy
zapominać, a zwłaszcza wtedy, gdy nastają
chłody.
Właściciel psa powinien zapewnić mu schronienie, np. budę wyścieloną
słomą. Codziennie podawać zwierzęciu wodę do picia i pełnowartościowe
jedzenie. Jesienią, gdy padają długo ulewne deszcze sprawdzać, czy pies
uwiązany przy budzie nie jest zmuszony stać w kałużach. Należy często
porządkować plac, po którym biega pies. Pamiętać o szczepieniach jesiennych
i w razie potrzeby zapewnić mu opiekę weterynarza. Należy pamiętać, że pies
nie może być uwiązany na łańcuchu dłużej niż 12 godzin, a długość łańcucha
nie może być krótsza niż 3 metry. Zimą, podczas silnych mrozów, trzeba psa
karmić ciepłym pożywieniem, podawać ciepłą wodę i zapewnić mu ciepłe
schronienie. Przed nocą sylwestrową, pokazem fajerwerków należy podać
zwierzęciu środki uspokajające lub zadbać o bezpieczne schronienie.
Należy pamiętać, że piesek to nasz przyjaciel i można nagradzać go
głaskaniem i zabawą z nim. Hau! Hau! Hau!
Paweł Janik, kl. IIb
14
ZADANIA I ŁAMIGŁÓWKI DLA BYSTREJ GŁÓWKI
ZADANIE 1.
Poniżej dane są 4 zestawy działań, w których ktoś pozamieniał cyferki na literki.
Na szczęście tym samym literkom odpowiada zawsze ta sam cyferka w danym
zestawie działań. Różne literki oznaczają różne cyferki. Napisz wartości
poszczególnych literek w każdym zestawie i przepisz działania używając
cyferek.
Pamiętaj, że w każdym zestawię literka oznacza cyfrę nie większą niż 9.
Dokładny zakres cyfr użytych w działaniu jest podany pod nazwą przykładu.
15
ZADANIE 2.
Przesuń 4 zapałki, żeby powstały 3 kwadraty.
Usuń 5 zapałek, by powstało 6
kwadratów
ZADANIE 3.
Każda z dziewcząt: Zosia, Marysia, Julia i Ada hoduje w domu jedno zwierzątko spośród
następujących: kot, papużka, kanarek, wąż boa. Jakie zwierzątko hoduje każda z dziewcząt
jeśli wiadomo, że: Marysia nie lubi ptaków. Julia nie hoduje kanarka. Zosia ma zwierzątko o
największej liczbie nóg. Wiadomo również, że każda z dziewcząt ma inne zwierzątko.
16