Rozwijanie krytycznego myślenia1 Polecam metodę
Transkrypt
Rozwijanie krytycznego myślenia1 Polecam metodę
Rozwijanie krytycznego myślenia1 Polecam metodę dociekań filozoficznych, których głównym celem jest rozwijanie myślenia krytycznego, przede wszystkim poprzez dyskusję. Podstawowa metoda pracy: Uczniowie 1. siadają na krzesłach (lub na podłodze) w kręgu tak, aby się nawzajem widzieć, 2. odczytują tekst po jednym zdaniu (uważnie oglądają obraz, fragment filmu, scenkę, itp.), 3. każdy zapisuje w zeszycie pytanie o to, co go najbardziej zaintrygowało, wzbudziło zaciekawienie, zdziwiło, zainspirowało, wywołało refleksję, 4. uczniowie siedzący obok siebie łącza się w grupy po cztery osoby i wybierają pytanie ich zdaniem najbardziej interesujące, 5. zgłoszone przez grupy pytania nauczyciel zapisuje na tablicy, 6. poprzez głosowanie (z zamkniętymi oczami – aby nie sugerować się opinią innych) wybiera się pytanie do dyskusji - staje się ono równocześnie tematem lekcji, 7. dyskusja – dialog filozoficzny będący próbą znalezienia najbardziej przemyślanej, uzasadnionej i wszechstronnej odpowiedzi na pytanie. (Porównywanie, badanie zasadności odmiennych stanowisk, argumentowanie, uzgadnianie stanowisk – wg programu Filozoficzne dociekania z dziećmi i młodzieżą- B. Elwich, A. Łagodzka, B. Pytkowska – Kapulkin; DKW-4014-28/99, do którego odsyłam zainteresowanych po bardziej szczegółowe instrukcje.) *** Do zajęć z dziećmi, i to nawet całkiem małymi, można wykorzystać każdy tekst kultury, pod warunkiem, że jest choć odrobinę metaforyczny. Tu proponuję poprowadzić dyskusję w oparciu o jakąkolwiek ilustrację drogi. Oto kilka pytań filozoficznych sformułowanych przez dzieci klasy IV szkoły podstawowej w 2000 roku: 1. Po co ludzie budują drogi? 2. Dlaczego ścieżki dokądś prowadzą? 3. Dlaczego ludziom robi się smutno? 4. Czy ludzie muszą się odwiedzać? 1 Ćwiczenia zostały opublikowane w biuletynie „Po prostu ścieżka”, PODN, Oddział w Przemyślu, 2001, red. A. Bek *** Zbigniew Herbert Ścieżka Nie była to ścieżka prawdy lecz po prostu ścieżka z rudym korzeniem w poprzek igliwiem po boku a las był pełen jagód i duchów niepewnych nie była to ścieżka prawdy bowiem nagle traciła swą jedność i odtąd już w życiu cele nasze niejasne Na prawo było źródło jeśli wybrać źródło szło się po stopniach mroku w coraz głębszą ciemność wiódł na oślep dotyk do matki elementów którą uczcił Tales by w końcu pojednać się z wilgotnym sercem rzeczy z ciemnym ziarnem przyczyny Na lewo było wzgórze dawało ono spokój i pogląd ogólny granice lasu jego ciemną masę bez poszczególnych liści pnia poziomki kojącej wiedzy że las jest jednym z wielu lasów Czy naprawdę nie można mieć zarazem źródła i wzgórza idei i liścia i przelać wielość bez szatańskich pieców ciemnej alchemii zbyt jasnej abstrakcji Do wiersza Z. Herberta „Ścieżka” proponuję inne działania. - Tekst czytamy wspólnie w kręgu (każdy otrzymuje tekst dla siebie). - Następnie klasę dzielimy na grupy (5-7 osób). - Członkowie grup podkreślają w wierszu 8 – 10 słów (ustalamy liczbę taką samą dla wszystkich), które wspólnie uznają za najważniejsze. - Układają z nich jedno zdanie (można dopisywać tylko przyimki i spójniki). - Zapisują je na wcześniej przygotowanych przez nauczyciela kolorowych paskach papieru (inny kolor na każdej grupy), tak, aby każdy wyraz znalazł się na oddzielnym paseczku. Łączą je np. dużymi cenówkami: - itd. Następnie prosimy o ułożenie pasków tak, by tworzyły „Most Porozumienia” między grupami - własną i wybraną. Uczniowie interpretują przesłania. Zastanawiamy się, czy łatwo było stworzyć „Most Porozumienia” z napisanych przez kogoś innego słów. (Nauczyciel ma okazję zauważyć, w jaki sposób dzieci nawiązują ze sobą kontakt. Do których grup najczęściej „przerzucano mosty”?) - *** Żart rysunkowy (rysunek wyżej) świetnie nadaje się do eksperymentu myślowego. Pytania dzieci z klasy IV: - Jak wyglądałby świat, gdyby wszyscy musieli wchodzić codziennie po parę razy na ogromną drabinę? - Jakie decyzje należałoby wówczas podejmować? - Co czułby człowiek znajdujący się na samym szczycie drabiny? - Gdzie podziali się ci, którzy byli przed nim? Na eksperyment myślowy przeznaczamy około 20 minut lekcji. Następnie każdy z uczestników eksperymentu na czystych kartkach A4 zapisuje stworzoną przez siebie króciutką historyjkę pod tytułem „Stoję na samym szczycie drabiny w świecie drabin”. Prace wieszamy na ścianie. Na następnych zajęciach odczytujemy je i na dużym arkuszu papieru pakunkowego wypisujemy elementy (wraz z określeniami) wspólne przynajmniej kilku wymyślonym światom, odpowiednio je klasyfikując.