Ubezpieczenia armatorskie – casco, cz.5 Piotr Radwański Poniżej

Ubezpieczenia armatorskie – casco, cz.5
Piotr Radwański
Poniżej
przedstawiamy
7
ostatnich
klauzul
angielskich
warunków
ubezpieczeniowych ITC-Hulls. Ich przydatność uwidacznia się zarówno w stosunku do
ubezpieczyciela (Disbursements warranty, Restricted Perils, Exclusions) jak i armatora
/ ubezpieczonego (Assignment, Returns for lay-up and cancellation, klauzule
dodatkowe). Poza podstawowymi klauzulami zaprezentujemy również treść warunków
dodatkowych, na bazie których armator może objąć ochroną ubezpieczeniową (za
dodatkową składką) ryzyka wyłączone z podstawowego ITC-Hulls. Ubezpieczenie
statku
na
warunkach
ITC-Hulls
nie
zapewnia
bowiem
pełnej
ochrony
ubezpieczeniowej, zwłaszcza ze względu na zawarte w końcowej częsci wyłączenia.
Działania wojenne, choćby prowadzone na ograniczoną skalę, stanowią stałe
zagrożenie dla żeglugi uprawianej w skali światowej, podobnie jak strajki, lockouty i
zaburzenia społeczne, a także działania terrorystów. Ubezpieczenie statku na
warunkach ITC-Hulls uzupełnione może więc być ubezpieczeniem ryzyka wojny i
strajków, co obok innych klauzul dodatkowych, opiszemy w tym jak i w następnym
numerze “The Maritime Workera”.
21 ASSIGNMENT
21.1 Źródłem powstania klauzuli noszącej tytuł przenoszenie praw (Assignment)
był kryzys gospodarczy, jaki miał miejsce po zakończeniu I wojny światowej. Ma
ona na celu określenie postępowania związanego z przenoszeniem praw z polisy
na inny podmiot lub osobę (np. cesja prawa do odszkodowania na bank jako
wierzyciela armatora).
21.2 Ustala ona sposób, w jaki ma być dokonany indos na polisie i sposób, w jaki
informacja
o tym ma być przekazana ubezpieczycielowi.
21.3 W przypadku istnienia w polisie casco klauzuli Notice of Assignment lub
Loss Payable Clause, ubezpieczyciel wypłaca odszkodowanie bankowi lub
uprawnionemu podmiotowi, chyba że zostanie dostarczona zgoda banku
(Payment Authority) na wypłatę świadczenia bezpośrednio ubezpieczonemu.
22 DISBURSEMENTS WARRANTY
Ubezpieczenia armatorskie – casco, cz.5
22.1 Armatorzy są zainteresowani w niedoubezpieczaniu statku (deklarując
jego wartość na poziomie niższym niż wartość rynkowa) i w nadubezpieczaniu
wydatków w celu zapewnienia sobie wysokich odszkodowań w razie straty
całkowitej.
22.2
Jednak ubezpieczyciele do perfekcji opanowali sztukę walki ze
spekulacjami, czego dobitnym wyrazem jest klauzula o warunkowym
ubezpieczeniu wydatków (Disbursements warranty).
22.3
Przewiduje ona surowe sankcje za zatajenie wobec ubezpieczyciela
wartości ubezpieczonej (w postaci prawa do odstąpienia od umowy), a
jednocześnie ustanawia procentowe granice dla dodatkowego ubezpieczenia
określonych wydatków (po zaaplikowaniu podwyższonej składki). W tym gronie
są prowizje zarządzających, zyski lub nadwyżki, zwiększona wartość kadłuba i
maszyn, fracht, itd.
23 RETURNS FOR LAY-UP AND CANCELLATION
23.1 Składka przy ubezpieczeniu statku na czas jest ustalana przy założeniu,
że statek będzie pływał i zarabiał. Jeżeli statek nie jest w morzu ze względu na
brak zatrudnienia lub długotrwałą przerwę przeznaczoną na naprawę, wówczas
gwałtownie spada stopień niebezpieczeństwa. Ten fakt wyjaśnia sens klauzuli
23 o zwrocie składek (Returns for lay-up and cancellation).
EXCLUSIONS
24 WAR EXCLUSION
24.1 ITC-Hulls kończą 3 klauzule, które mają na celu wyłączenie z zakresu
ubezpieczenia ryzyk wojennych, strajkowych, skutków czynów złośliwych oraz
ryzyka skażenia radioaktywnego.
24.2
Ubezpieczenie
nie
pokrywa
strat,
uszkodzeń
lub
wydatków
spowodowanych przez wojnę, wojnę domową, rewolucję, rebelię jak też
jakkolwiek wrogi atak strony wojującej.
24.3
Do zakresu ubezpieczenia nie wchodzą również ryzyka wybuchu
bezpańskich min podwodnych, torped, bomb oraz innych porzuconej broni
wojennej.
____________________________
Strona 2 z 6
Ubezpieczenia armatorskie – casco, cz.5
25 STRIKES EXCLUSION
25.1
Ubezpieczenie nie pokrywa również strat, uszkodzeń lub wydatków
spowodowanych przez strajki, blokady robotnicze oraz działania osób
biorących udział w zakłóceniach w pracy albo zamieszkach.
26 MALICIOUS ACTS EXCLUSION
26.1 Z zakresu ubezpieczenia ITC-Hulls wyłączone są również wszelkie straty
lub wydatki powstałe z detonacji środka wybuchowego oraz z użycia broni
wojennej, a także spowodowane przez osobę działającą złośliwie (co można
określić jako działanie z zamiarem wyrządzenia szkody lub godzenie się na
skutki płynące z takiego działania) lub z pobudek politycznych.
26.2 Ryzyka powyższe (War, Strikes and Malicious Acts), mogą zostać
ubezpieczone przez armatora na mocy klauzuli dodatkowej Institute War and
Strikes Clauses, którą opisujemy w dalszej części artykułu.
27 RADIOACTIVE CONTAMINATION EXCLUSION CLAUSE
27.1 Nie mają także pokrycia w ubezpieczeniu na warunkach angielskich straty
lub wydatki choćby tylko pośrednio spowodowane lub wynikające z:
27.1.1
skażenia pochodzących z jakkiegokolwiek paliwa jądrowego lub
odpadów nuklearnych ze spalania paliwa jądrowego;
27.1.2
radioaktywnego,
toksycznego,
wybuchowego
lub
innego
niebezpiecznego lub skażającego materiału będącego częścią nuklearnej
instalacji, reaktora lub jakkiegokolwiek innego nuklearnego komponentu;
27.1.3 użycia broni wojennej zawierającej atomowy lub nuklearny element lub
inną radioaktywną właściwość.
27.2 Ryzyk z tej klauzuli nie sposób ubezpieczyć ani klauzulą dodatkową ani na
podstawie innych warunków ubezpieczeniowych, ze względu na ogromne
potencjalne konsekwencje powyższych zdarzeń.
Na tym kończymy opis najpopularniejszych klauzul ubezpieczeniowych na
świecie w ich podstawowej wersji. Istnieją jeszcze inne klauzule, które mogą zostać
____________________________
Strona 3 z 6
Ubezpieczenia armatorskie – casco, cz.5
użyte w zastępstwie lub w towarzystwie warunków bazowych. Są nimi m.in. klauzule
ograniczające bezpieczeństwo tzw. Restricted Perils, które funkcjonują w takiej samej
wersji jak podstawowe (w liczbie 27), a różnią się jedynie tym, iż nie chronią takich
ryzyk, jak:

wybuch kotłów i pęknięcie wałów (bursting of boilers i breakage of shafts);

niedbalstwo kapitana, oficerów lub załogi (negligence of masters, officers
and crew);

barateria (świadome popełnienie bezprawnego czynu wyrządzającego
szkodę armatorowi lub właścicielowi ładunku) kapitana, oficerów, załogi lub
pilota (barratry of master, officers or crew).
Armator, który nie chciałby ubezpieczać swojej działalności od powyższych ryzyk
może, bez konieczności wykreślania tych klauzul z podstawowego ITC-Hulls,
podpisać cały pakiet ITC-Hulls Restricted Perils. Naturalnie jest to związane z
odpowiednio mniejszą składką ubezpieczeniową z powodu „ubycia” powyższych ryzyk
oraz brakiem odszkodowania w razie ich wystąpienia. Należy wspomnieć, iż wszystkie
powyższe zdarzenia, oprócz baraterii, występują bardzo często na morzu jako
przyczyna szkody, w związku z czym ten pakiet nie jest zbyt popularny wśród
armatorów.
Oprócz podstawowych ITC-Hulls istnieje wiele dodatkowych klauzul (anciliary
claues), które uzupełniają polisę MAR. Dla wyrobienia sobie poglądu na temat
ubezpieczeń statków na czas warto wspomnieć, że najczęściej używane są:

Additional Perils Clauses – Hulls (CL.294) – zastosowane razem z ITCHulls z 1995 r. stanowią ochronę ubezpieczeniową dodatkowych ryzyk,
które nie są objęte zakresem ochrony przez pakiet podstawowy. Należą do
nich: naprawa lub zamiana uszkodzonego kotła lub wału (zarówno
korbowego jak i rozrządu) oraz jakiejkolwiek wadliwej części, która
spowodowała uszkodzenie maszyny lub kadłuba. Te same ryzyka są
chronione przez bazowe ITC-Hulls, ale nie ma tutaj restrykcji odnośnie
braku ochrony z tytułu strat lub uszkodzeń, którym przy dołożeniu należytej
staranności ubezpieczony mógł zapobiec. Ponadto ta dodatkowa klauzula
obejmuje swoją aktywnością ubezpieczeniową straty spowodowane przez
każdą osobę, a nie tylko przez niedbalstwo kapitana, oficerów, załogi lub
____________________________
Strona 4 z 6
Ubezpieczenia armatorskie – casco, cz.5
pilotów. W jej treści podkreśla się, iż mimo tak szerokiego zakresu
ubezpieczenia, wyłącza się refundację strat spowodowanych przez wadliwą
część powstałą przez błąd projektowy albo konstrukcyjny.

Machinery Damage Additional Deducible Clause (CL.298) – obok
podstawowej
franszyzy
(czyli
wartości
szkody
pokrywanej
przez
ubezpieczonego), która niemal zawsze pojawia się w polisie, może istnieć
również dodatkowa franszyza maszynowa. Jeśli została umówiona
pomiędzy stronami, zostaje uruchomiona wówczas, gdy nastąpi zdarzenie
związane z działaniem silnika lub jemu pokrewne (np. awaria instalacji
elektrycznej, wybuch kotła). Franszyzy maszynowej nie stosuje się w
przypadku rozliczenia straty całkowitej statku.

Institute War and Strikes Clauses (CL.281) – obejmuje takie dodatkowe
ryzyka jak wojna cywilna, rewolucja, rebelia, powstanie lub każdy wrogi akt
podjęty przez lub przeciwko wojującej stronie, aresztowanie statku lub
uwięzienie załogi oraz ich konsekwencje lub próby. Ponadto z mocy tej
klauzuli można domagać się odszkodowania z tytułu wybuchu min, torped,
bomb lub użycia innych wojennych broni, a także konsekwencje płynące ze
strajków, blokad lub zamieszek społecznych, aktów terrorystycznych, a
także
złośliwych
działań
osób
również
z
pobudek
politycznych.
Odszkodowanie również należne byłoby w przypadku konfiskaty mienia lub
wywłaszczenia. Jednakże i w tej klauzuli są wyjątki takie jak: straty
spowodowane wybuchem wojny między wielkimi mocarstwami (USA,
W.Brytania, Francja, Rosja i Chiny), a także konsekwencji wywołanych
skażeniem radioaktywnym i wszelkich szkód jądrowych. Wyłączeń jest
więcej, a mają one charakter uprawnienia państwa do rekwizycji wojennych
niezbędnych do obrony przed wrogiem i zapewnienia bezpieczeństwa
państwa, a także w przypadku, gdy przyczyną szkody było piractwo.
Piotr Radwański
Opracowano na podstawie:
Jan Łopuski, Prawo morskie, t. II cz. 3, Prawo żeglugi morskiej, Bydgoszcz - Toruń
____________________________
Strona 5 z 6
Ubezpieczenia armatorskie – casco, cz.5
2000
Zdzisław Brodecki, Prawo ubezpieczeń morskich, Sopot 1999
____________________________
Strona 6 z 6