Zobacz załączony dokument - Inspektorat Wsparcia Sił Zbrojnych

Transkrypt

przegląd
logistyczny
ISSN 1898-8202
KWARTALNIK | WRZESIEŃ 2008 | NR 3 (003)
LOGISTYKA
W NATO
str. 44
WNIOSKI Z OPERACJI PROWADZONYCH POZA GRANICAMI KRAJU str. 4
POLSKO-BRYTYJSKA WSPÓŁPRACA LOGISTYCZNA str. 17
TRENDY
Logistyka
w NATO
str.|4
INNE ARMIE
str.|44
Wnioski z operacji
prowadzonych
poza granicami kraju
str.|40
ZABEZPIECZENIE MEDYCZNE
Wojskową służbę zdrowia czeka w najbliższych
latach prawdziwa rewolucja.
Wojskowa
służba zdrowia
dziś i jutro
SYSTEMY ZABEZPIECZENIA LOGISTYCZNEGO
Dwustronna współpraca została zainicjowana przez stronę brytyjską w końcu 2006 r.
w trakcie posiedzenia Zespołu Sztabowego Logistyki (LSM), organu wykonawczego
Konferencji Głównych Logistyków NATO (SNLC).
str.|17
Polsko-brytyjska
współpraca logistyczna
¢ trendy
Wnioski z operacji prowadzonych poza granicami kraju,
płk Karol Andrzejewski .........................................................................4
przegląd
logistyczny
WRZESIEŃ 2008 | NR 3 (003)
¢ systemy zabezpieczenia logistycznego
Inspektorat skazany na sukces, płk dr inż. Stanisław Dinter . ......... 11
Polsko-brytyjska współpraca logistyczna,
płk Tomasz Chołuj . ............................................................................ 17
System symulacyjny JTLS, ppłk dypl. Sławomir Byłeń .................. 23
AKTUALNOŚCI................................................................................. 26
¢ ZABEZPIECZENIE TECHNICZNE
Sprawność kierowcy a jego umiejętności,
st. chor. sztab. Dariusz Woźniak . ....................................................... 33
¢ zAbezpieczenie medyczne
Wojskowa służba zdrowia dziś i jutro,
Włodzimierz Kaleta . ....................................................................... 40
¢ inne armie
Logistyka w NATO, mjr dr inż. Jarosław Ziółkowski . ...................... 44
Zespół redakcyjny
Dyrektor Redakcji Wojskowej
redaktor naczelny: Marek Sarjusz-Wolski
tel.: CA MON 845-365, 845-685;
faks: 845-503
Zastępca dyrektora: ppłk Lech Mleczko
tel.: CA MON 845-685,
e-mail: [email protected]
Redaktor prowadzący: ppłk rez. dr Zdzisław
Burawski tel.: CA MON 845-186,
e-mail: [email protected]
Redaktor merytoryczny: dr Jan Brzozowski,
mjr Grzegorz Predel tel.: CA MON 845-186
Skład i łamanie: Katarzyna Usiądek
Opracowanie stylistyczne: Katarzyna Kocoń,
Aleksandra Ogłoza
Kolportaż i reklamacje: Bellona SA
(0-22) 457-04-37, 687-90-41, CA MON 879-041
Informacje o kolportażu: Elżbieta Toczek
tel.: CA MON 840 400, (022) 684 04 00
Reklama: [email protected]
Zdjęcie na okładce: Jarosław Wiśniewski
Projekt graficzny: Łukasz Kaugan, CaStudio
Druk: Zespół Wydawniczy Sił Powietrznych
ul. Żwirki i Wigury 1c, 00-912 Warszawa
„Przegląd Logistyczny” ukazuje się od marca 2008 r.
Aleje Jerozolimskie 97, 00-909 Warszawa, tel.: CA MON 845 365, 022 6845365,
022 6845685, www.zolnierz-polski.pl, e-mail: [email protected],
Treści numeru są dostępne na stronie internetowej www.redakcjawojskowa.pl
2008/03
Szanowni Czytelnicy!
Nowy numer kwartalnika rozpoczyna artykuł płk.
Andrzejewskiego,
w którym autor
poszukuje rozwiązań zmierzających
do zwiększenia samowystarczalności
logistycznej, przejścia z narodowej kontrybucji do logistyki wielonarodowej
oraz wykorzystania kontraktora cywilnego do wykonania zadań zabezpieczenia logistycznego. Płk Stanisław Dinter
stwierdza natomiast, że stworzenie
Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych
spowodowało brak jednoznacznego
określenia kompetencji w wielu instytucjach resortu obrony narodowej oraz
konieczność dokonywania uzgodnień
na różnych szczeblach organizacyjnych. Polsko-brytyjskiej współpracy
logistycznej jest poświęcony artykuł
płk. Tomasza Chołuja, opisujący problemy i korzyści z niej wynikające. Z kolei
ppłk dypl. Sławomir Byłeń dokonuje
analizy i oceny systemu symulacyjnego
JTLS, zwraca uwagę na zwiększanie
skuteczności zabezpieczenia logistycznego. St. chor. sztab. Dariusz Woźniak
przedstawia model zawodowego kierowcy wojskowego, jego wiedzę oraz
umiejętności bezpiecznego i sprawnego kierowania pojazdem wojskowym.
Mjr dr inż. Jarosław Ziółkowski natomiast akcentuje zmiany w logistyce
NATO. Autor prezentuje uwarunkowania
funkcjonowania struktur organizacyjnych sojuszu, w których działania logistyczne dostosowano do nowych
wyzwań XXI wieku.
Życzę przyjemnej lektury.
płk rez. dr inż.
Zdzisław Burawski
redaktor prowadzący
przegląd logistyczny
TRENDY Konkluzje logistyczne
Zabezpieczenie logistyczne odgrywa ważną rolę w działaniach wojsk,
szczególnie w operacjach poza granicami kraju.
Wnioski z operacji prowadzonych
poza granicami kraju
L
płk
Karol Andrzejewski
Sztab Generalny WP
Pokłosie
operacji
O
peracje poza
granicami kraju
wymuszają modernizację techniczną sił
zbrojnych, szczególnie sprzętu i wyposażenia wojskowego,
a także doskonalenia
systemu logistycznego SZRP.
ogistyka była zadaniem polskich wojsk
w operacjach pokojowych, w których zabezpieczały również działanie
kontyngentów operacyjnych innych państw. Dotyczy to głównie operacji ONZ UNEF (United Nations Emergency Force)
na półwyspie Synaj w latach
1973–1980 oraz PKW UNDOF
(United Nations Disengagement
Observer Force) rozmieszczonego na wzgórzach Golan w latach
1974–1993.
Asymetryczny charakter zagrożeń we współczesnych operacjach powoduje, że PKW będą
działały w obszarze zmiennych
czynników. Innego wymiaru nabiera oddalenie rejonów operacji oraz zróżnicowana struktura
wojsk, w których coraz większe
znaczenie odgrywają formacje
wyspecjalizowane, dostosowane
do zaistniałej sytuacji oraz wyposażone w najnowsze zdobycze
techniki. Zmiany te stanowią
wyzwanie dla logistyki SZRP,
która musi budować zdolności
bojowe wojsk umożliwiające im
działanie w nowym środowisku.
Osiągnięcie tych zdolności pozwoli na optymalne i ekonomiczne spożytkowanie wysiłku narodowego w zabezpieczeniu logistycznym wojsk prowadzących
operacje na odległych teatrach
działań.
Doświadczenie, profesjonalizm
oraz zaangażowanie w wykonywane zadania mandatowe były
podstawą powierzenia Polsce odpowiedzialności za sformowanie,
przygotowanie i dowodzenie wielonarodową dywizją w Iraku
(MNDCS). Przed SZRP postawiono niebywale trudne zadanie,
niemające odniesienia do żadnej
z dotychczas prowadzonych operacji poza granicami kraju, polegające na przejęciu przez nasz
kraj roli państwa wiodącego pod
względem logistycznym w tym
obszarze.
Logistyka w Iraku, a także
w Afganistanie funkcjonuje w złożonym środowisku podmiotów
świadczących wsparcie oraz będących jego odbiorcą (rys. 1). We
wszystkich tych obszarach jest
niezbędne opanowanie procedur
obowiązujących w armii amerykańskiej i znajomość jej systemu
zaopatrywania. Zabezpieczenie
logistyczne PKW opiera się na
narodowym kanale wsparcia oraz
wielonarodowej logistyce organizowanej przez siły zbrojne USA
oraz ich kontraktorów.
Istotnymi dokumentami umożliwiającymi wsparcie partnera
amerykańskiego są umowa nabycia i usług wzajemnych (ACSA)
zawarta między Ministerstwem
Obrony Narodowej Rzeczypospolitej Polskiej a Departamentem
Obrony Stanów Zjednoczonych
2008/03
woda pitna, MRE,
paliwa, materiały
force protection,
materiały
wybuchowe, leki
US
AR
MY
KA
NA
Ł
NA
RO
DO
W
Y
–
NS
E
ZAOPATRZENIE
W ŚRODKI
POWSZECHNEGO
UŻYTKU
ODPOWIEDZIALNOŚĆ
NARODOWA
UiSW, części zamienne,
smary, oleje, amunicja,
wyposażenie
indywidualne,
umundurowanie, leki,
środki czystości,
żywność
LIFE SUPPORT
I USŁUGI
OPRACOWANIE WŁASNE
KO
NT
I Z RAK
LO AKU TO
KA P RZ
LN Y Y
E
żywienie,
zakwaterowanie,
usługi socjalno-bytowe,
transportowe,
dystrybucja paliw,
rozbudowa baz
Rys. 1. Filary zaopatrywania PKW
Ameryki Północnej z 22 listopada 1996 r., wraz z poprawkami
z 11 lipca 2003 r. oraz porozumienia wdrożeniowe (IA) do tej
umowy, stosowane odpowiednio
dla każdej operacji. Wsparcie to
dotyczy m.in. transportu strategicznego, zakwaterowania, żywienia, dostaw paliw oraz udostępnienia amerykańskiego
sprzętu i wyposażenia indywidualnego, uzupełniającego zdolność bojową polskich kontyngentów. Polscy żołnierze szybko
zaadaptowali skomplikowane procedury logistyczne, umożliwiające pozyskiwanie wsparcia, gospodarowanie i rozliczanie.
Przemieszczanie jednostek
wojskowych
Do zabezpieczenia załadunku
i wyładunku samolotów transpor2008/03
towych (C-130, C-17, CASA 295
oraz An-124) podczas przerzutu
zaopatrzenia tzw. mostem powietrznym niezbędne stało się
sformowanie w siłach powietrznych specjalnej komórki. Musi ona
być wyposażona w niezbędny
sprzęt oraz mieć miejsce do przyjmowania i czasowego składowania ładunków dostarczanych przez
polskie jednostki logistyczne oraz
jednostki innych państw wydzielających siły do MNDCS. Eksperci USA przeszkolili specjalistów u
Trafność struktury
Przygotowywanie i przeprowadzanie lotniczego oraz morskiego transportu strategicznego SZRP do rejonów opera-
Koordynacji Ruchu Wojsk, które
organizuje w układzie narodowym i sojuszniczym przemieszczanie jednostek wojskowych, ich
cji potwierdziło celowość utwo- rotację oraz transport zaopatrzerzenia narodowego Centrum nia do rejonu operacji.
5
NOTATKA
SZRP potrzebują średnich
(typu C-130) i ciężkich (typu C-17) samolotów transportowych, zdolnych do
przewozu podstawowego
UiSW, w tym ponadgabarytowego, oraz większych ilości środków zaopatrzenia.
Fot. 1. Modernizowany
sprzęt samochody
w samodzielnym przeładunku samolotów transportowych, w tym
materiałów niebezpiecznych.
Umiejętności te są wykorzystywane w innych operacjach. Podkreślenia wymaga doświadczenie zdobyte przez 13 Eskadrę
Lotnictwa Transportowego z Krakowa, która wykonuje część zadań w rejonach zagrożonych ze
strony przenośnych zestawów rakietowych.
Doświadczenia wyniesione
z operacji ekspedycyjnych spowodowały m.in. sformowanie dwóch
brygad logistycznych oraz dwóch
szpitali operacji pokojowych.
Przetestowano także funkcjonowanie na szczeblu dywizji Wielonarodowego Centrum Logistycznego – organu koordynującego
wsparcie zewnętrzne kontyngentów państw tworzących dywizję.
i ewakuacyjne, samochody cysterny i sanitarne, i inne). Tylko
takie pojazdy mogą opuścić bazy w Iraku i Afganistanie. Podejmowane działania polegały
przede wszystkim na zakupie
nowego sprzętu i zaopatrzenia
według określonych wymagań
taktyczno-technicznych. Inną metodą było wypożyczanie sprzętu
i wyposażenia od państwa wiodącego (opancerzonych pojazdów,
zestawów zakłócających IED,
sprzętu łączności, gogli noktowizyjnych, itd.). Ponadto, w początkowym okresie operacji w Iraku
siłami pododdziałów remontowych PKW modernizowano pojazdy (fot. 1), dopancerzając je
materiałami pozyskanymi na rynku lokalnym, montując podstawy
do karabinów oraz prowizoryczne osłony dla strzelców.
Bezpieczeństwo żołnierzy
Modernizacja sprzętu
i wyposażenia indywidualnego
W czasie prowadzonych zadań
mandatowych priorytetem jest
zapewnienie bezpieczeństwa żołnierzom, dlatego podejmowano
różne działania z tym związane.
Odnosi się to głównie do reagowania na brak w wyposażeniu
SZRP opancerzonych pojazdów
wysokiej mobilności, w tym logistycznych (ciągniki siodłowe
Uwzględniając doświadczenia
zdobyte w operacjach przeprowadzono modernizację sprzętu wojskowego (fot. 2, 3 i 4) i wyposażenia indywidualnego, szczególnie intensywnie wykorzystywanych w operacjach poza granicami kraju, np.: KTO Rosomak,
HMMWV, Honker-Skorpion-3,
2008/03
ARCHIWUM AUTORA (4)
Fot. 2. Granatnik Mk-19 i samozaładowczy zestaw transportowy
Star 944 Hiena, BRDM-2 Szakal,
przeciwlotniczy zestaw artyleryjski Hibneryt, moduły opancerzenia pojazdów Jelcz 662 i Star 944,
40 mm automatyczny granatnik
MK-19, samozaładowcze zestawy transportowe, nowoczesne
wykrywacze min, zdalnie sterowane pojazdy rozminowania,
sprzęt do lotniczej ewakuacji medycznej, zakłócacze oraz BSR
Mini-Orbiter i Shadow.
Żołnierzy wyposażono w kombinezony przeciwwybuchowe,
kamizelki kuloodporne typu KLV,
sprzęt noktowizyjny nowej generacji oraz nowoczesny sprzęt łączności (terminale łączności satelitarnej, radiostacje KF/UKF). Aby
zabezpieczyć ich potrzeby bytowe i zapewnić zakwaterowanie
żołnierzy PKW wyposaża się
w kontenery mieszkalne, sanitarne i transportowe oraz kontenerowe szpitale, zestawy stołówkowo-kuchenne i piekarnie polowe.
Użytkowane przez PKW Afganistan samochody HMMWV typu 1114 (fot. 5) ze specjalnymi
pakietami opancerzenia nie za2008/03
pewniają już odpowiedniej osłony dla załogi przed eksplozjami
min pułapek (IED). Dlatego podjęto działania zmierzające do pozyskania dla SZRP pojazdów typu LOSP (lekkiego opancerzonego samochodu patrolowego), które ze względu na trapezowy
kształt podwozia i niższe usytuowanie mostów napędowych stanowią bezpieczniejszy środek
transportu.
Także Amerykanie przystąpili
do prac nad nowymi typami wozów patrolowych w ramach programu MRAP (fot. 6).
Do wyposażenia żołnierzy
PKW wprowadzono nowe przedmioty zaopatrzenia mundurowego. Zmodernizowano także umundurowanie, aby zgodnie z wnioskami użytkowników zapewnić
komfort oraz dostosować je do warunków panujących w rejonach
operacji i standardów sojuszniczych. Były to m.in. buty ćwiczebne tropikalne, mundur polowy tropikalny w kamuflażu pustynnym, bielizna specjalna letnia
i rękawice taktyczne. Ponadto u
ARCHIWUM AUTORA (4)
Fot. 3. Star 944 Hiena i KTO Rosomak
u wprowadzono możliwość wypłaty w rejonie operacji równoważnika pieniężnego za środki do
utrzymania higieny osobistej
i konserwacji obuwia.
Nowelizacje i uproszczenia
Warunki prowadzonych działań wymusiły też uproszczenie
zasad prowadzenia gospodarki
materiałowej i finansowej PKW,
w tym procedur postępowania
w sytuacjach szczególnych (stratmedevac, transport zwłok, pilny
przewóz zaopatrzenia), użytkowania i ewidencjonowania środków bojowych w warunkach bojowych i ich rozliczania, a także
procedury niszczenia istotnego
UiSW w sytuacjach uniemożliwiających przejęcie przez wrogie ugrupowania. Opracowano
również procedury związane
z nieodpłatnym przekazywaniem
polskiego mienia wojskowego
w ramach programów pomocowych dla państw, na terenie któ przegląd logistyczny
rych stacjonują PKW, wspierających szkolenie i wyposażenie
tych sił.
Zabezpieczenie operacji
w Czadzie
Szczególnym wyzwaniem logistycznym było przygotowanie
i zabezpieczenie udziału PKW
w operacji Unii Europejskiej
w Czadzie, kraju bez dróg, prądu i wody, w którym w porze
deszczowej walkę z przyrodą
przegrywają nawet najlepsze
transportery. Prowadzenie działań w takich warunkach terenowych umożliwiają KTO Rosomak i samochody terenowe Land
Rover. Zdolności transportowe
kontyngentu zostały wzmocnione przez trzy śmigłowce Mi-17.
Logistyka zapewniła także
odpowiednią ochronę przeciwdeszczową, polegającą m.in. na
wyposażeniu żołnierzy w wodoodporne: ubrania ochronne, specjalne buty z membraną oddy2008/03
Fot. 4. Pojazd patrolowy ŻW Dzik II
chającą, gumowe obuwie z kołnierzem oraz zasobnik piechoty
górskiej. Żołnierze PKW zostali
doposażeni w moskitiery i chusty na twarz, stanowiące dodatkowe zabezpieczenie przed insektami. Zakwaterowanie stanu
osobowego zapewniają klimatyzowane kontenery, dodatkowo
zadaszone specjalną wiatą chroniącą przed słońcem i deszczem.
Kontenerowe suszarnie umożliwiają suszenie odzieży i wyposażenia.
Przygotowanie bazy w Iribie
(zasadnicze miejsce rozmieszczenia sił PKW Czad) na pustyni wiąże się z prowadzeniem
rozbudowy inżynieryjnej od
podstaw, podczas gdy na rynku
lokalnym brakuje jakichkolwiek
materiałów konstrukcyjnych.
Dlatego do rejonu operacji przemieszczono tysiące ton cementu
i materiałów konstrukcyjno-budowlanych oraz UiSW i kontenerów. Koordynacja i przeprowa2008/03
Fot. 5. HMMWV 1114
dzenie transportu to kolejne wyzwanie. Transport lotniczy, morski, kolejowy i drogowy został precyzyjnie zsynchronizowany tak,
aby sprzęt i wyposażenie dotarły
z Kamerunu (ponad 2 tys. km)
przed porą deszczową. Ze względu na bardzo ubogi lokalny rynek, większość środków zaopatrzenia jest przemieszczana
z Polski, a niektóre (np. paliwo,
świeża żywność i woda butelkowana) będą kontraktowane w krajach ościennych.
Misja w Czadzie od strony logistycznej jest dobrze przygotowana – na czterech żołnierzy pododdziałów manewrowych przypada
jeden logistyk.
Misja w Czadzie
od strony
logistycznej
jest dobrze
przygotowana –
na czterech
żołnierzy
pododdziałów
manewrowych
przypada jeden
logistyk.
Wnioski
Należy stwierdzić, że SZRP
uczestniczą w coraz większej ilości operacji prowadzonych przez
NATO, UE, ONZ lub innych, co
skutkuje tym, iż potencjał logistyki operacyjnej, zgromadzony u
ARCHIWUM AUTORA
Fot. 6. Amerykańska wersja lekkiego samochodu
patrolowego MRAP
u w brygadach logistycznych jest
mocno eksploatowany. Ogranicza to możliwość skutecznego
wsparcia kolejnych operacji. Dlatego też uzasadnione jest poszukiwanie przez nas, w ramach realizacji celów SZ, rozwiązań
zwiększających samowystarczalność logistyczną oraz narodową
kontrybucję do logistyki wielonarodowej.
Wykorzystanie kontraktora cywilnego do wykonania wybranych
zadań zabezpieczenia logistycznego pozwoliłoby na uzupełnienie potencjału logistycznego ze
źródeł pozamilitarnych (tzw. outsourcing). Umożliwiałoby także
skupienie wysiłku logistyki wojskowej na wsparciu bezpośrednim
wojsk w strefie operacyjnej.
Misje wojskowe prowadzone
w dużych odległościach od kraju
10 przegląd logistyczny
potwierdzają braki SZRP w wielu obszarach zabezpieczenia logistycznego. Znaczny deficyt
środków transportowych uniemożliwia przemieszczenie zapasów, sprzętu ciężkiego oraz jego
ewakuację techniczną. Na dzień
dzisiejszy nasza logistyka nie jest
przygotowana do budowy obozowisk wojskowych z pełną infrastrukturą i ich długotrwałego
utrzymywania w operacjach poza granicami kraju. W strukturach
jednostek logistycznych należy
wprowadzać zintegrowane pododdziały do ochrony składów logistycznych oraz konwojów z zaopatrzeniem.
Jednocześnie nowy charakter
operacji prowadzonych w warunkach wojennych stwarza potrzebę
dostosowania procedur usprawniających likwidację szkód powstałych podczas działań z przyczyn niezawinionych przez żołnierzy, np. w czasie patrolu lub
ataku na bazę oraz uproszczonych regulacji prawnych umożliwiających zakup drobnego wyposażenia i zaopatrzenia, zwłaszcza w rejonie operacji. Ponadto,
należy także opracować i wdrożyć procedury wykorzystania
kontraktora cywilnego (tzw. outsourcing), a także standardowego algorytmu pozwalającego na
sprawne przekazywanie zbędnego mienia SZRP dla lokalnych
sił zbrojnych lub innych kontyngentów w rejonie operacji. Powyższe działania muszą jednak
być prowadzone w ramach obowiązującego prawa.
Niezbędne jest dalsze dostosowywanie wyposażenia indywidualnego żołnierzy oraz sprzętu
wojskowego do zróżnicowanych
warunków klimatycznych.

2008/03
SYSTEMY ZABEZPIECZENIA LOGISTYCZNEGO System
Inspektorat
skazany na sukces
Formowanie Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych jest konsekwencją
systemowych rozwiązań przyjętych w planach rozwoju systemu
logistycznego SZRP w latach 2005–2010 i 2007–2012.
S
tworzenie IWsp SZ
spowodowało brak
jednoznacznego określenia kompetencji
w wielu instytucjach resortu
obrony narodowej, rozbudowę biurokracji, wydłużenie
procesów decyzyjnych i konieczność dokonania uzgodnień na różnych szczeblach
organizacyjnych, w wielu
dziedzinach działalności logistycznej i finansowej, zarówno w procesie planowania rzeczowego, jak i organizacji
oraz realizacji zaopatrywania
zgodnie z planami przydziałów gospodarczych.
Opracowywana struktura
organizacyjno-zadaniowa,
od samego początku jej tworzenia, nie odpowiadała realnym potrzebom wojsk i nie
była spójna pod względem
planistyczno-koordynacyjnym. Wielokrotnie podejmowane próby jej uporządkowania nie przynosiły pożądanych rezultatów.
Miałem zaszczyt uczestniczyć od samego początku
w procesie tworzenia tej nowej instytucji, a szczególnie
jej zasadniczej części – logistyki. Zgodnie z wynikami
prac zespołu zajmującego się
2008/03
transformacją logistyki SZRP,
miano utworzyć Inspektorat
Logistyki (ILog) o znacznie
mniejszym zakresie kompetencyjnym niż IWsp SZ.
Realia i koncepcje
Wątpliwości budziła niespójność systemowa wynikająca
z niepełnej integracji gospodarczo-finasowej wszystkich komponentów SZRP. Przykładem
może być pozostawienie logistyki w Dowództwie Garnizonu Warszawa (DGW) oraz to,
że pozbawiając funkcji dysponenta środków budżetowych
II stopnia trzech rodzajów sił
zbrojnych (wojsk lądowych –
WLąd, sił powietrznych – SP
i marynarki wojennej –
MWRP), jednocześnie pozostawiono je w DGW i ŻW oraz
nadano nowe uprawnienia innym dysponentom – Dowództwu Wojsk Specjalnych
(DWSpec) i Inspektoratowi
Wojskowej Służby Zdrowia
(IWSZ). Ponadto uprawnienia
III stopnia nadano Dowództwu
Operacyjnemu (DO).
Pominięcie w strukturze
IWsp SZ szefostw Inżynierii
Wojskowej i OPBMR, Transportu i Ruchu Wojsk (STiRW)
oraz jednostek OT czasu „P”
spowodowało, że zadania
IWsp SZ zarządzania obroną terytorialną, wydzielonymi siłami inżynierii wojskowej i obrony przed bronią
masowego rażenia są niemożliwe do wykonania,
a podporządkowanie STiRW
wymaga dodatkowego wysiłku organizacyjnego.
Inspektoratowi podporządkowano jednostki wojskowe,
wykonujące zadania zabezpieczenia medycznego. Niestety IWsp SZ z powodu braku komórki organizacyjnej
nie jest w stanie nadzorować
ich pracy.
Umiejscowienie IWsp SZ
w odległości około 300 km
od Warszawy powoduje, że
jego kierownictwo oraz pozostała kadra są zmuszeni
odbywać podróże służbowe
do instytucji MON i SGWP
oraz dowództw rodzajów sił
zbrojnych mieszczących się
w stolicy. Nie ułatwia to wykonywania zadań i zwiększa
koszty funkcjonowania tej
instytucji.
IWsp SZ do końca 2007 r.
miał osiągnąć pełną gotowość
działania przez stopniowe
przejmowanie kompetencji
i zadań ówczesnego General- u
11
Reorganizacja
Przebudowa resortu obrony narodowej polega na:
• wymianie kadr i utworzeniu nowych komórek organizacyjnych
w MON i SGWP;
• wprowadzeniu nowego podziału kompetencyjnego;
• zmianie charakteru głównych RSZ: WLąd, SP i MW;
• utworzeniu nowego rodzaju sił zbrojnych – wojsk specjalnych;
• powołaniu IWSZ oraz IWsp SZ.
u nego Zarządu Logistyki
SGWP (GZL-P4) oraz logistyki i pionu finansowego
WLąd, SP i MW.
Instytucja ta miała przejąć
zadania i odpowiedzialność
za zabezpieczenie logistyczne SZRP już od drugiego półrocza 2007 r. Dużo wcześniej
przejąła funkcję gestora
w czterech grupach sprzętu
i środków zabezpieczenia logistycznego oraz Centralnego Organu Logistycznego
(COL) w 13 na 16 grup uzbrojenia i sprzętu wojskowego
(UiSW)1. Od października
IWsp SZ przejął zadania dysponenta środków budżetowych II stopnia od Sił Powietrznych i MWRP oraz realizacji zakupów UiSW
w systemie decentralnym.
Inspektorat po przejęciu mobilnego i stacjonarnego potencjału logistycznego szczebla
operacyjnego z trzech rodzajów sił zbrojnych stał się połączoną logistyką SZRP, wykonuje zadania zabezpieczenia logistycznego komponentów
wszystkich RSZ i ŻW.
Do zasadniczych zadań logistycznych IWsp SZ należy:
• zabezpieczenie logistyczne sił zbrojnych w okresie pokojowego szkolenia i dyżuro12 przegląd logistyczny
wania wojsk, prowadzenia
operacji pokojowych i stabilizacyjnych, osiągania wyższych stanów gotowości bojowej, kryzysu i wojny w kraju
i poza jego granicami w dziedzinach: zabezpieczenia materiałowego, technicznego,
transportu i ruchu wojsk oraz
infrastruktury wojskowej;
• zarządzanie i racjonalne
gospodarowanie zasobami logistycznymi;
Inspektorat Wsparcia
Sił Zbrojnych to
połączona
logistyka wykonawcza.
• wykonywanie zadań gestora sprzętu logistycznego i środków zaopatrzenia oraz centralnego organu logistycznego
w obszarach materiałowym,
technicznym, transportu i ruchu wojsk oraz infrastruktury.
Zabezpieczenie logistyczne
wojsk zapewnia: szefostwo
planowania logistycznego,
pion służb materiałowych,
pion służb technicznych, szefostwo infrastruktury oraz
szefostwo Transportu i Ruchu
Wojsk. Potencjał wykonawczy stanowią jednostki zaopatrzeniowe, remontowe, trans-
portowe i infrastruktury, podporządkowane bezpośrednio
szefowi IWsp SZ lub dowódcom okręgów wojskowych.
Szefostwo planowania logistycznego wykonuje zadania
planowania zabezpieczenia logistycznego procesu mobilizacyjnego, operacyjnego rozwinięcia sił zbrojnych oraz ich
użycia na obszarze kraju i poza jego granicami w działaniach militarnych i pozamilitarnych. Ponadto wykonuje
zadania w ramach interoperacyjności logistycznej, obowiązków państwa gospodarza
(HNS) i państwa wysyłającego oraz indeksacji wyrobów
obronnych i logistycznych systemów informatycznych.
Służby materiałowe IWsp
SZ zaopatrują wojska w żywność, mundury, MPS i środki
bojowe. Wykorzystują przy
tym potencjał wszystkich jednostek zaopatrywania, zgromadzonych na obszarze dwóch
okręgów wojskowych.
Służby techniczne wykonują
zadania zabezpieczenia technicznego wojsk pod względem:
czołgowo-samochodowym,
uzbrojenia i elektroniki, techniki lotniczej i morskiej, eksploatacji sprzętu łączności i informatyki oraz OPBMAR i inżynieryjno-saperskie. Wykorzystują przy tym stacjonarną i mobilną infrastrukturę techniczną
rozlokowaną na obszarze
dwóch okręgów wojskowych.
Decyzja nr 46/MON z 27 stycznia
2007 r. w sprawie określenia funkcji gestorów i centralnych organów logistycznych uzbrojenia i sprzętu wojskowego
w resorcie obrony narodowej.
1
2008/03
2008/03
óÏ
óÎ
óË
2
;
2
óÍ
OPRACOWANIE WŁASNE
Mobilny potencjał logistyczny IWsp SZ stanowią
brygady logistyczne (BLog).
Są one odpowiedzialne za zabezpieczenie logistyczne jednostek WP w czasie pokoju,
kryzysu i wojny w kraju oraz
poza jego granicami. Brygady wykonują zadania zabezpieczenia operacji polskich
kontyngentów wojskowych
(PKW). Utrzymują również
w gotowości siły i środki do
zabezpieczenia logistycznego
Sił Odpowiedzi NATO oraz
przygotowują elementy zabezpieczenia logistycznego
operacji w Czadzie.
Zarządzaniem nieruchomościami i zapewnieniem zakwaterowania wojsk zajmuje się
nowe Szefostwo Infrastruktury, przy współpracy z rejonowymi zarządami infrastruktury (RZI), wojskowym i stołecznym zarządem infrastruktury
(WZI, SZI), terenowymi oddziałami lotniskowymi (TOL)
oraz wojskowymi administracjami koszar (WAK).
Zadania zabezpieczenia
przemieszczania wojsk własnych i sojuszniczych na obszarze kraju w czasie pokoju,
kryzysu i wojny oraz PKW
w rejony operacji wojskowych
są nadzorowane przez Szefostwo Transportu i Ruchu
Wojsk, a wykonywane przez
komórki transportu i ruchu
wojsk oraz Wojskowe Komendy Transportu (WKTr) i kompanie regulacji ruchu (krr).
Restrukturyzacja, modernizacja i profesjonalizacja armii
wymuszają dostosowanie logistyki Sił Zbrojnych RP do
nowych wymogów.
@
cc
Rys. 1. Program pilotażowy WOG
Zmiany potencjału logistycznego dotyczyły głównie:
• zwiększenia tempa realizacji planów modernizacji
technicznej;
• zmniejszenia ilości struktur organizacyjnych i integracji rozproszonego potencjału
logistycznego w rejonie odpowiedzialności;
• integracji działalności gospodarczo-finansowej w jednostkach wojskowych i umożliwienia dowódcom skupienia wysiłku na działalności
szkoleniowej;
• przekierowania wysiłku
logistycznego z zabezpieczenia potrzeb socjalno-bytowych żołnierzy służby zasadniczej w koszarach na inne
dziedziny działalności;
• poszukiwania nowych
form i metod działalności logistycznej.
IWsp SZ, realizując ideę
oddzielenia funkcji operacyj-
WOG
J
est to podstawowe ogniwo
w systemie stacjonarnego zaopatrywania wojsk wykonujących zadania zabezpieczenia logistycznego, medycznego, ochrony i obrony, zabezpieczenia gotowości bojowej i mobilizacyjnej,
świadczące także usługi na rzecz
środowiska wojskowego.
no-szkoleniowych od gospodarczo-finansowych w jednostkach wojskowych Sił
Zbrojnych RP, uruchomił
WOG-i w garnizonach w Dęblinie, Gliwicach, Wrocławiu
i Ustce (rys. 1).
Tworzenie WOG budziło
od samego początku wiele
kontrowersji i sprzeciwów
wśród dowódców rodzajów sił
zbrojnych z powodu trudności
w pozyskaniu kadry zawodowej i pracowników wojska,
w głównej mierze specjali- u
1
z|¸|zlhqlh
xv xjl
phg|f}qh
}drsdwu}hqlh
zsdolzd
grvwduf}dqlh
phgl¥z
rev xjdzrmvn
Jednostka wojskowa
vhuzlvvsu}wx
rfkurqdrelhnw¥z
rev xjdsudzqd
}deh}slhf}hqlh
wudqvsruwx
TRANSPORTU
rvrerzhjr
vsu}wdqlh
lxwu}|pdqlh
nrv}du
Rys. 2. Obszary outsourcingu możliwe do zastosowania w SZRP
u stów logistyki. Dodatkowo
obciążenie WOG-ów zadaniami mobilizacyjnymi sprawia,
że zachowują one charakter
typowej jednostki wojskowej
ze służbami dyżurnymi, systemem alarmowania, szkoleniem ogólnowojskowym
i specjalistycznym, itd.
Outsourcing, czyli
kontraktowanie usług
Głównym odbiorcą outsourcingu są jednostki wojskowe, a jego organizatorem –
WOG-i. Będą one wykorzystywać outsourcing głównie podczas: zabezpieczenia potrzeb
socjalno-bytowych żołnierzy,
zaopatrywania w środki materiałowe, świadczenia usług komunalnych, serwisu UiSW, leasingu, ochrony, obsługi prawnej i innych (rys. 2).
Ze względu na brak doświadczeń w stosowaniu outsourcingu w SZRP, konieczne będzie stopniowe wprowadzanie przedsięwzięć wraz
z odpowiednimi regulacjami
prawnymi, zachęcającymi firmy cywilne do kooperacji
z wojskiem.
Istotny problem w sprawnym funkcjonowaniu podsystemu zaopatrzeniowego wojsk
stanowią:
• zakup UiSW (centralnych
przez Departament Zaopatrywania (DZaop) MON i Agencję Mienia Wojskowego
(AMW) i decentralnych przez
WJB, w tym głównie przez
RBM i BMT);
• zbędne mienie wojskowe.
Dotychczasowe doświadczenia wskazują, że DZaop
i AMW nie dokonują zakupów
centralnych w wymiarze pozwalającym na pełne zabezpieczenie potrzeb sił zbrojnych.
Ponadto AMW nie zbywa
w sposób zadowalający nieprzydatnego mienia wojskowego. W konsekwencji siły
zbrojne ponoszą dodatkowe
koszty wynikające z konieczności jego długotrwa-
łego składowania, zbędnej
ewidencji, inwentaryzacji
i konserwacji. Dodatkowo
mienie to zajmuje powierzchnie magazynowe potrzebne
do przechowywania innych
niezbędnych środków materiałowych.
Przyszłość
W pierwszym okresie (do
2018 r.) planuje się włączenie STiRW w strukturę IWsp
SZ i zmniejszenie do ośmiu
rejonowych baz logistycznych (RBLog) oraz przemodelowanie struktur logistycznego potencjału ruchomego
(rys. 3). Likwidacji ulegną
wybrane składy materiałowe
rejonowych baz materiałowych oraz BMT, ponadto zostaną zintegrowane warsztaty techniczne oraz utworzone WOG-i.
Po zakończonym procesie
restrukturyzacji potencjał logistyczny IWsp SZ będą stanowić: dwie brygady logistycz2008/03
Obecnie ponad 100 tys. ton
zbędnych środków materiałowych zajmuje powierzchnie
magazynowe wojska, z czego
60 tys. ton to amunicja i środki niebezpieczne, które powodują zagrożenie ekologiczne.
Przykładami mogą być składy
rakietowych materiałów napędowych (RMN) oraz rakiet
„Wołchow”.
ne, osiem rejonowych baz logistycznych z podporządkowanymi wojskowymi oddziałami
gospodarczymi (ok. 50), jednostkami zabezpieczenia materiałowego, technicznego i komunikacji wojskowej oraz dziesięć rejonowych zarządów infrastruktury.
W drugim okresie (do
2030 r.) zostaną zintegrowa-
ne terenowe organa infrastruktury wojskowej (RZI/WZI)
w ramach czterech regionalnych baz logistycznych (rys.4).
Likwidacji ulegną wybrane
RZI, składy materiałowe oraz
warsztaty techniczne wraz
z komendami rejonowych baz
logistycznych.
Po zakończonym procesie
restrukturyzacji potencjał
logistyczny IWsp SZ będą
stanowić dwie modułowe
brygady logistyczne oraz
cztery regionalne bazy logistyczne z podporządkowanymi jednostkami.
W trzecim okresie (po
2030 r.) planuje się osiągnięcie modelu logistyki zakładającego przekształcenie regionalnych baz logistycznych
w cztery regionalne centra logistyczne, które będą skupiać
cały potencjał logistyczny sił
zbrojnych (rys. 5).
Centra logistyczne zapewnią wsparcie logistyczne sił
zbrojnych przez:
• zreorganizowany potencjał logistyczny wojska;
• usługi kontraktowane poza wojskiem;
• monitoring procesów logistycznych.
Podsumowanie
Mimo sygnalizowanych problemów, zasadniczy cel restrukturyzacji systemowej został osiągnięty. Nowy system
logistyczny SZRP sankcjonuje podział na logistykę produkcji i konsumenta oraz planistyczną i wykonawczą. Przez
integrację potencjału logistycznego w ramach IWsp SZ
zapewnia ciągłość zabezpieczenia potrzeb jednostkom
wojskowym wszystkich rodzajów sił zbrojnych, przy zapewnieniu samodzielności plani- u
OPRACOWANIE WŁASNE (2)
Zbędny ładunek
qvshnwrudwvsdufldl eurmq|fk
qiuÝ
l
rz¥g}wzr
rz¥g}wzrG
;
Êrj
ÊÓrj
ÊÓ{ð
Í{rj
rnr rËÎ
WOG
SM
SM
rnr rÐÎ
Í{rj
8 x krr
8 x krr
rnr rÐÎ
rnr rËÎ
u
u
nuu
nuu
Rys. 3. Logistyka IWsp SZ w roku 2018 – wariant
2008/03
15
ÊÝrj
rjÝ
rjÝ
rjÝ
rjÝ
ÊÓÝrj
Rys. 4. Logistyka IWsp SZ w roku 2030 – wariant
qvshnwrudwvsdufldl eurmq|fk
Ý
l
hqwuxprjlvw|f}qh
hqwuxprjlvw|f}qh
hqwuxprjlvw|f}qh
hqwuxprjlvw|f}qh
stycznej i generowania potrzeb
dowództwom rodzajów sił
zbrojnych przez komórki planistyczne A, G i N-4.
Pełny monitoring procesów
logistycznych, w tym głównie
urzutowanie, stan ilościowo-wartościowo-jakościowy UiSW
posiadanych zapasów środków
bojowych i materiałowych
oraz zarządzanie nimi zapewnią systemy informatyczne,
które pozwolą na ciągłe śledzenie procesów eksploatacji,
w tym planowania obsług i remontów oraz prognozowanie
potrzeb zaopatrzeniowych.
Nowe rozwiązania systemowe
świadczą o tym, że IWsp SZ
musi odnieść sukces.

płk dr inż. STANISŁAW DINTER
Rys. 5. Logistyka IWsp SZ po roku 2030 – wariant
Inspektorat Wsparcia Sił Zbrojnych
2008/03
Dwustronna współpraca została zainicjowana przez stronę brytyjską
w końcu 2006 r. w trakcie posiedzenia Zespołu
Sztabowego Logistyki (LSM), organu wykonawczego
Konferencji Głównych Logistyków NATO (SNLC).
polsko-brytyjska
współpraca logistyczna
P
NOTATKA
ki-P4 (ZPL-P4) odbyły się polsko-brytyjskie rozmowy sztabowe, które miały na celu wyspecyfikowanie możliwych dziedzin
współpracy między oboma krajami, stanowiące podstawę do opracowania Polsko-brytyjskiego programu współpracy wzajemnej
w obszarze logistyki. W rozmowach uczestniczyli wyznaczeni
przedstawiciele ZPL-P4, dowództw
RSZ, Inspektoratu Wsparcia SZ,
Inspektoratu Wojskowej Służby
Zdrowia, Szefostwa Transportu
i Ruchu Wojsk – CKRW, Szefostwa Inżynierii Wojskowej oraz u
archiwum autora
Dzięki współpracy
polsko-brytyjskiej
możemy skorzystać
z doświadczeń innych
oraz uniknąć błędów.
rzedstawiciel Wielkiej
Brytanii złożył Polsce
propozycję podjęcia
współpracy oraz wsparcia w budowaniu sił i zdolności
logistycznych. Celem współpracy polsko-brytyjskiej ma być nawiązanie eksperckich relacji na
szczeblach roboczych, a tym samym uzyskanie jak najlepszych
efektów tam, gdzie to jest najbardziej pożądane – w tworzonych w SZRP jednostkach logistycznych.
w dniach 6–8 marca 2007 r.
w Zarządzie Planowania Logisty-
Fot. 1. Uczestnicy rozmów sztabowych
2008/03
17
archiwum autora
Fot. 2. Przebieg obrad
Motto spotkania:
Able, ready, keen
(być w stanie,
być gotowym,
być chętnym).
Szefostwa OPBMAR oraz Komendy Głównej ŻW (fot. 1).
Ze strony brytyjskiej w sesji plenarnej udział wzięli płk Andy Young – ówczesny attache obrony i
lotniczy Wielkiej Brytanii w Polsce, płk Stewart Blackburn – były
brytyjski doradca w MON oraz
kmdr Michael Francis Spiller
wraz z przedstawicielami sił lądowych, powietrznych i morskich
Wielkiej Brytanii. Obradom przewodniczyli – ze strony brytyjskiej
kmdr Michael Francis Spiller, a ze
strony polskiej płk Tomasz Chołuj (fot. 2).
W wyniku rozmów przygotowano Program współpracy wzajemnej
w obszarze logistyki i nakreślono jego następujące ramy:
a) wsparcia eksperckiego strony brytyjskiej w:
• określeniu minimalnych wymagań wojskowych dla okrętu dowodzenia sił przeciwminowych;
• planowaniu i zapewnieniu ciągłości zabezpieczenia logistycznego fregaty w operacji;
• przygotowaniu polskich oficerów do objęcia stanowisk
w strukturach Wysuniętego Rejonu Zabezpieczenia Logistycznego (Forward Logistics Site –
FLS) przez udział w ćwiczeniu
przeprowadzanym przez jednostkę brytyjską;
• wymianie informacji na temat możliwości i zasad wykorzystania przez SZRP statków typu RO-RO zakontraktowanych
w Wielkiej Brytanii;
• budowie wybranych, zdolnych
do przerzutu jednostek RSOM
(lotniskowa i morska jednostka
przeładunkowa);
• tworzeniu zdolności do niszczenia (utylizacji) konwencjonalnych i improwizowanych ładunków
(urządzeń) wybuchowych oraz
poszukiwania i wydobycia wody;
b) zabezpieczenia logistycznego
sił przeciwminowych – zdobycie
praktyki przez oficera MW w trakcie wykonywania tego typu zadania przez jednostkę brytyjską;
c) współpracy z Królewską Żandarmerią Wojskową w ramach
szkolenia specjalistycznego przygotowującego żołnierzy do udziału w operacjach oraz udostępnie2008/03
nia procedur operacyjnych (SOP)
na szczeblu kompanii i batalionu;
d) uczestnictwa oficera SZRP
w pracach brytyjskiej komórki
ds. kierowania ruchem wojsk
w trakcie operacji;
e) wymiany informacji na temat doświadczeń z udziału struktur logistycznych szczebla dywizji i brygady oraz kontraktowania HNS w operacjach;
f) możliwości wspólnego szkolenia polskiego personelu logistycznego w składzie sił brytyjskich
ćwiczących na terytorium RP;
g) przedstawienia przez stronę
brytyjską narzędzi planistycznych wspomagających proces
planowania zabezpieczenia logistycznego statków powietrznych
(F-16, C-130) w operacjach ekspedycyjnych;
h) nawiązania kontaktów pomiędzy ekspertami medycznymi
oraz transportu i ruchu wojsk
w celu wymiany doświadczeń
i określenia możliwych obszarów
współpracy;
i) szkolenia oficerów sztabowych logistyki w kierowaniu zabezpieczeniem logistycznym
w operacjach w ramach Połączonej Grupy Zabezpieczenia Logistycznego (JLSG) i Wielonarodowego Połączonego Centrum
Logistycznego (MJLC).
Współpracy polsko-brytyjskiej
patronują główni logistycy1 obu
krajów. Odbywa się to głównie
przez bezpośrednie spotkania
w trakcie Konferencji Głównych
Logistyków NATO – SNLC,
podczas których wytycza się kierunki współpracy oraz ocenia dotychczasowe zaangażowanie obu
stron. W trakcie pierwszego spotkania ustalono, że realizacja programu będzie opierała się na wy2008/03
korzystywaniu wszelkich, niezależnie zaplanowanych spotkań,
posiedzeń oraz ćwiczeń, które
mogą służyć wzajemnym korzyściom (wsparcie eksperckie, wymiana doświadczeń, wzajemne
poznanie i bezpośredni kontakt).
Zaproponowano również podjęcie bezpośredniej współpracy dowództw brygad logistycznych
oraz udział oficerów i pododdziałów logistycznych SZRP w ćwiczeniach armii brytyjskiej organizowanych w Polsce. Jako przyszłościową podniesiono kwestię
wzajemnej wymiany oficerów
z komórek sztabowych dowództw
RSZ, Inspektoratu Wsparcia SZ
oraz jednostek logistycznych.
Szczególny
wymiar
S
zczególnego wymiaru współpracy
nadała, przeprowadzona w tym roku, wizyta szefa Sztabu Generalnego WP –
gen. Granciszka Gągora w Londynie. W jej
następstwie w Zarządzie Planowania Logistyki-P4 odbyły się
polsko-brytyjskie rozmowy sztabowe, których celem było określenie możliwych dziedzin współpracy między oboma krajami
w logistyce wojskowej.
W wyniku rozmów nakreślono ramy programu współpracy, który
zatwierdził szef SGWP.
Pierwsze rezultaty
wymiernym rezultatem współpracy w ramach Polsko-brytyjskiego programu współpracy wzajemnej w obszarze logistyki było
spotkanie polskich i brytyjskich
ekspertów logistyki morskiej, które odbyło się 25 maja 2007 r. na
pokładzie brytyjskiego okrętu
HMS „Ark Royal”.
Jego gospodarzem był dowódca
jednostki kpt. Mike Mansergh,
a w rozmowach uczestniczyli brytyjscy oficerowie logistyki, na czele z szefem logistyki okrętu kmdr.
Mattem O’Grady’m. Stronie polskiej przewodniczył kmdr Franciszek Mielewski – zastępca szefa Zarządu Planowania Logistycznego
N4 Sztabu MW. Polską delegację
uzupełnili przedstawiciele Inspektoratu Wsparcia SZ, Dowództwa
MW oraz 3 Flotylli Okrętów.
Rozmowy dotyczyły problematyki logistyki morskiej w połączonych działaniach o charakterze ekspedycyjnym. Wstęp do
dyskusji stanowiło wystąpienie
kmdr. Matta O’Grady’ego po-
Gen. bryg. Krzysztof
Szymański oraz gen. dyw.
David Shouesmith są narodowymi przedstawicielami
na Konferencję Głównych
Logistyków NATO (SNLC).
1
19
Cenny, merytoryczny wkład
Współpraca z Wielką
Brytanią, krajem o wysoko
rozwiniętym potencjale logistycznym, olbrzymim doświadczeniu w zabezpieczeniu operacji prowadzonych na odległych teatrach działań, którego
rozwiązania z dziedziny logistyki są niejednokrotnie przenoszone bezpośrednio na grunt
NATO, stanowi cenny, merytoryczny wkład w modelowanie
procesu transformacji systemu
logistycznego SZRP.
u święcone logistyce ekspedycyjnej
Królewskiej Marynarki Wojennej,
w którym przedstawił zasady planowania rejsów, szkoleń zgrywających, zawierania kontraktów na
towary i usługi w obcych portach
oraz zadania Koordynatora Logistyki Grupy Zadaniowej.
W trakcie narady oficerowie
8 Flotylli Obrony Wybrzeża oraz
oficer odpowiedzialny za modernizację ORP „Kontradmirał
Xawery Czernicki” odbyli spotkanie eksperckie na pokładzie
okrętu przeciwminowego HMS
„Broclesby” – jednostki ze składu
stałej sojuszniczej grupy przeciwminowej SNMCMG1.
Wymienione w trakcie spotkań
poglądy i doświadczenia będą wykorzystane przede wszystkim w planowaniu modernizacji technicznej
ORP „Kontradmirał Xawery Czernicki” oraz w wykonywaniu zadań
ekspedycyjnych przez jednostki
Marynarki Wojennej RP.
Kolejnym przedsięwzięciem było polsko-brytyjskie spotkanie ekspertów logistycznych 28 września
2007 r. w Krakowie. Jego zasadniczym celem była wymiana doświadczeń w ramach wsparcia państwa gospodarza, które przeprowadzano podczas ćwiczeń i operacji,
zarówno na własnym terytorium,
jak i poza jego granicami. W spotkaniu uczestniczyli przedstawiciele Zarządu Planowania Logistyki20 przegląd logistyczny
P4 oraz Inspektoratu Wsparcia
SZ, dowództw RSZ, Pomorskiego Okręgu Wojskowego oraz
1 i 10 Brygady Logistycznej. doświadczenia z współpracy Wielkiej Brytanii z Pakistanem omówił przedstawiciel ministerstwa
obrony Wielkiej Brytanii David
Johnston, w ramach których zaprezentował także formy kontraktowania wsparcia w operacjach
poza granicami kraju. Stwierdził,
że w Wielkiej Brytanii nie ma
rozwiniętych struktur odpowiedzialnych za koordynację i realizację wsparcia przez państwo gospodarza. W brytyjskim resorcie
obrony funkcje te pełni komórka
zajmująca się kontraktowaniem
wsparcia dla wojsk brytyjskich
biorących udział w operacjach
ekspedycyjnych. Strona polska
podzieliła się doświadczeniami
dotyczącymi zadań i struktur systemu HNS w SZRP oraz wykonywania zadań państwa gospodarza i państwa wysyłającego.
Wymierną korzyścią z tego spotkania było zainicjowanie dalszych
kontaktów na poziomie roboczym
oraz pozyskanie informacji, które
zostaną wykorzystane przy opracowywaniu nowelizacji instrukcji
Zasady i procedury planowania
i realizacji w Siłach Zbrojnych RP
zadań wsparcia przez państwo gospodarza (DD/4.5.1).
Perspektywy współpracy
Szczególnego wymiaru polsko-brytyjskiej współpracy w obszarze logistyki nadała wizyta
w lutym 2008 r. szefa Sztabu Generalnego WP gen. Franciszka
Gągora w Londynie. W jej trakcie uzgodniono zorganizowanie
w tym roku:
• wizyty w Wielkiej Brytanii
wysokich rangą przedstawicieli
2008/03
SZRP, mającej na celu zapoznanie kadry dowódczej SZRP z rozwiązaniami brytyjskimi z obszaru połączonej logistyki oraz możliwościami adaptacji tych rozwiązań na polskim gruncie. W trakcie pobytu delegacja polska
uczestniczyłaby w szeregu spotkań w komórkach organizacyjnych ministerstwa obrony Wielkiej Brytanii, począwszy od dowództw RSZ poprzez dowództwo
operacyjne a skończywszy na elementach logistycznych (Defence
Equipment & Suport – DE&S
oraz Defence Supply Chain and
Movements – DSCOM);
• wizyty w Polsce zespołu
ekspertów brytyjskich, mającej
na celu wsparcie eksperckie
w budowaniu przez SZRP logistycznych zdolności zabezpieczenia operacji ekspedycyjnych.
Propozycja ta obejmuje całościowo kwestię możliwej poprawy zdolności sił zbrojnych zabezpieczenia logistycznego operacji (poprawy samowystarczalności logistyki SZRP).
Obecnie trwają prace organizacyjne związane z przygotowaniem
obu wizyt. Ich przewidywany termin to jesień tego roku.
Niezależnie od kontaktów na
wysokim szczeblu w roku 2008
zrealizowano oraz planuje się realizację kolejnych przedsięwzięć wpisujących się w współpracę logistyczną obu państw. Należą do nich:
• nawiązanie współpracy pomiędzy 7 Pułkiem Transportowym Królewskiego Korpusu
Logistycznego a 1 Batalionem
Logistycznym 1BLog. Brytyjski 7 Pułk Transportowy2 jest
nowoczesną jednostką logistyczną, uczestniczącą w zabezpieczeniu operacji ekspedycyj2008/03
nych. Jest to dodatkowy, pragmatyczny czynnik, który pozwala mieć pewność, że zainicjowana współpraca będzie miała
przede wszystkim charakter
praktyczny. Pierwsze, inauguracyjne spotkanie przedstawicieli
obu jednostek odbyło się
16 kwietnia 2008 r. w Bielefeld
(fot. 3). W jego trakcie zarysowano ramy współpracy jednostek, która ma polegać na regularnych kontaktach bezpośrednich, w tym na udziale we wspólnych ćwiczeniach oraz wzajemnej wymianie oficerów, którzy
po stosownym przeszkoleniu
uczestniczyliby w zadaniach
wykonywanych przez zaprzyjaźnione pododdziały, nie wyłączając działań bojowych;
• uczestnictwo dwóch oficerów
MW w składzie sił brytyjskich
w ćwiczeniach „Joint Warrior
081”. Przedsięwzięcie to ma
przygotować wytypowanych oficerów do objęcia stanowisk
w strukturach wysuniętego rejonu wsparcia (Forward Logistic
Site – FLS). Termin ćwiczenia –
18 kwietnia – 2 maja 2008 r. (Faslane, Wielka Brytania). W jego
trakcie przewiduje się:
• udział polskich oficerów w planowaniu i koordynowaniu wsparcia logistycznego dla sił morskich
biorących udział w ćwiczeniach
„Joint Warrior 081”;
• doskonalenie umiejętności
wykonywania procedur FLS
w warunkach prowadzenia operacji połączonej NATO;
• udział oficerów w roli obserwatorów w wykonywaniu zadań
brzegowego wsparcia logistycznego sił morskich przez FLS/ALSS
(Advanced Logistic Support Site) oraz koordynacji wsparcia
7 Pułk Transportowy
Królewskiego Korpusu
Logistycznego jest spadkobiercą tradycji 7 Pułku Transportu
Czołgów. Po zakończeniu
II wojny światowej służyli
w nim polscy żołnierze, którzy
z różnych przyczyn nie wrócili
do kraju. Ostatni z nich zakończył służbę w tej jednostce
w 1987 r. Polska historia
jednostki jest bardzo ważna.
Świadczy o tym m.in. emblemat pułku, na którym widnieje
polski orzeł.
2
21
archiwum autora
Fot. 3. Demonstracja
sprzętu w trakcie
spotkania w Bielefeld
nawodnego przez GLC/FLC
(Group Logistic Coordinator/Force
Logistic Coordinator);
• podjęcie rozmów w sprawie
praktyki dwóch oficerów MW na
okręcie Royal Navy (MCM) w ramach ćwiczeń na akwenach oddalonych, mającej na celu pozyskanie doświadczeń w wsparciu działań przeciwminowych przez okręt
dowodzenia;
• rewizyta przedstawicieli 102
BLog oraz 7 Pułku Transportowego Królewskiego Korpusu
Logistycznego w 1 BLog w Bydgoszczy, która odbyła się w maju 2008 roku.
Podsumowanie
Strona brytyjska z dużym zainteresowaniem śledzi przebudowę systemu logistycznego
SZRP, w szczególności powołanie Inspektoratu Wsparcia SZ.
W prowadzonych rozmowach
przedstawiciele Wielkiej Brytanii zachęcają do budowy połączonej logistyki wykonawczej,
gdyż w oparciu o ich doświadczenia, połączone podejście do
kwestii zabezpieczenia logistycznego pozwoliło na osiągnięcie lepszych rezultatów, m.in.
poprawę skuteczności zarządzania i efektywności wykorzystania sił i zasobów logistycznych.
Podjęta współpraca ma charakter otwarty. W interesie Logistyki SZRP jest rozszerzanie punktów objętych programem oraz –
co najważniejsze – zaktywizowanie wszystkich zainteresowanych
podmiotów ze strony polskiej.
W ocenie dotychczasowego
przebiegu współpracy na szczególne podkreślenie zasługuje duże zaangażowanie Dowództwa
Marynarki Wojennej.

płk TOMASZ CHOŁUJ
Inspektorat Wsparcia Sił Zbrojnych
2008/03
System symulacyjny JTLS
Ćwiczenia mogą być prowadzone w warunkach polowych lub na obiektach
stacjonarnych z wykorzystaniem informatycznych programów symulacyjnych
i wspomagających proces dowodzenia.
Ć
wiczenia stanowią jedną z najskuteczniejszych form praktycznego
szkolenia dowództw i sztabów
oraz wojsk, podczas których na
bazie opracowanych scenariuszy działań,
możliwie zbliżonych do realnych zdarzeń, są
rozwiązywane problemy przygotowania i prowadzenia operacji w okresie pokoju, kryzysu i wojny.
Jednymi spośród wielu ćwiczeń wojskowych są ćwiczenia dowódczo-sztabowe wspomagane komputerowo. Prowadzi się je z dowództwami i sztabami, w których wykorzystuje się komputerowe systemy symulacyjne,
zastępujące praktyczne działanie wojsk oraz
organizacji cywilnych podczas różnego rodzaju konfliktów o charakterze militarnym
i niemilitarnym.
Implementacja zadań
zabezpieczenia logistycznego
w systemie symulacyjnym JTLS
Jednym z systemów symulacyjnych wykorzystywanych w Centrum Symulacji i Komputerowych Gier Wojennych, przeznaczonym
do prowadzenia ćwiczeń dowódczo-sztabowych wspomaganych komputerowo, jest system symulacyjny działań połączonych JTLS
(Joint Theater Level Simulation). Uproszczony schemat procesu symulacyjnego w ćwiczeniach dowódczo-sztabowych wspomaganych
komputerowo przedstawiono na rysunku 1.
Zadaniem systemu jest prowadzenie działań
wojsk i innych uczestników ćwiczeń w warunkach zbliżonych do tych, które występują
w rzeczywistości, na podstawie zadań sformułowanych przez ćwiczące sztaby.
Rozwiązania zastosowane w systemie bazują na probabilistycznym modelu konflik2008/03
Definicja
System logistyczny
tworzą podsystemy:
kierowania logistyką,
materiałowy, techniczny, medyczny,
transportu i ruchu
wojsk oraz infrastruktury wojskowej1. Celem zabezpieczenia logistycznego jest utrzymanie
wymaganego pozio-
mu zdolności bojowej wojsk oraz zapewnienie im swobody działania. JTLS
posiada zaimplementowane wszystkie podstawowe
funkcje zabezpieczenia logistycznego, realizowane przez wyżej wymienione podsystemy logistyczne.
tu. Jest on interaktywny, umożliwia modelowanie działania wszystkich rodzajów sił
zbrojnych i organizacji cywilnych (rządowych i pozarządowych). W zależności od celów ćwiczeń i potrzeb kierownictwa symulacja może być prowadzona w czasie rzeczywistym lub przyspieszonym (ze zmienną
prędkością).
System JTLS daje możliwości prowadzenia wielostronnej gry wojennej, w której mogą być reprezentowane wszystkie komponenty rodzajów sił zbrojnych oraz – w zależności od rozpatrywanej problematyki –
strona cywilna (łącznie do dziesięciu stron
konfliktu).
Stwarza on również wiele możliwości modelowania logistyki o charakterze zarówno
narodowym i sojuszniczym, jak i wielonarodowym z udziałem ludności cywilnej, organizacji rządowych oraz pozarządowych – u
Regulamin działań wojsk lądowych, DD/3.2. MON,
Warszawa 2006, s. 50.
1
23
u narodowych i międzynarodowych. Jednocześnie w zależności od treści szkolenia system
umożliwia modelowanie zadań zabezpieczenia logistycznego działań militarnych w pełnym zakresie i reagowania kryzysowego
w mniejszym.
Kierowanie logistyką
W ramach kierowania logistyką system
JTLS umożliwia modelowanie:
• struktury dowodzenia i kierowania systemem logistycznym w postaci bazy danych
zbudowanej w okresie przygotowania ćwiczenia, zawierającej m.in. łańcuch dowodzenia i zaopatrywania oraz jego modyfikacji
(zmiany podporządkowania) w trakcie gry,
zgodnie z decyzjami kierownictwa ćwiczeń
oraz ćwiczących dowództw i sztabów;
• monitorowania i przepływu zasobów logistycznych przez generowanie meldunków logistycznych (doraźnych i okresowych);
• kierowania jednostkami logistycznymi
przez stawianie zadań zmiany położenia, podporządkowania logistycznego i podległości
organizacyjnej;
• kierowania infrastrukturą logistyczną dzięki wykorzystaniu zbudowanej na potrzeby
ćwiczeń bazy danych z elementami infrastruktury logistycznej.
Zabezpieczenie materiałowe
W ramach zabezpieczenia materiałowego
JTLS posiada możliwości modelowania:
• środków bojowych i materiałowych według
kategorii zaopatrzenia (supply category);
• obiektów logistycznych – w postaci m.in.
składów zaopatrzenia;
• zużywania (spożywania) środków zaopatrzenia;
• gromadzenia i przechowywania środków
zaopatrzenia w jednostkach oraz wydawania
i dostarczania środków bojowych i materiałowych do innych jednostek;
• monitorowania stanu zapasów zaopatrzenia w jednostkach oraz przepływu środków
zaopatrzenia między jednostkami przez ge2
3
Bez jednostek wydzielonych do NATO.
DOS – Day of Supply.
Modelowanie
S
ystem JTLS najdokładniej i najszerzej modeluje procesy zabezpieczenia materiałowego. Dostępne rozkazy umożliwiają zainicjowanie
każdego procesu, zgodnie z decyzją ćwiczących
dowództw, a generowane meldunki zawierają
informacje niezbędne do oceny realizacji tych
procesów.
nerowanie meldunków o sytuacji materiałowej w jednostce i jednostkach podległych;
• wykorzystania zasobów cywilnych i zdobyczy wojennej (przechwytywania zapasów
przeciwnika);
• ukrywania własnych zapasów zaopatrzenia;
• ewakuacji materiałowej z zagrożonych kierunków.
Ograniczenia systemu
Niedogodności wynikają jedynie z zastosowania w systemie JTLS innej, niż obowiązująca w SZRP, klasyfikacji środków bojowych
i materiałowych (ŚBiM). Jej podstawą było
wyróżnienie dziesięciu klas zaopatrzenia
zgodnie z podziałem obowiązującym w systemie narodowym sił zbrojnych USA2. Natomiast w SZRP zgodnie z przyjętą w NATO
klasyfikacją wyróżnia się pięć klas zaopatrzenia, podzielonych na grupy i rodzaje środków.
Jednak system JTLS posiada na tyle elastyczne narzędzia parametryzacji środków zaopatrzenia, że możliwe było wprowadzenie niezbędnych modyfikacji. Dlatego na potrzeby
ćwiczących dowództw i sztabów zostały
uwzględnione zgłaszane propozycje zmian
w klasyfikacji ŚBiM.
Ponadto pewne ograniczenia stwarza również brak możliwości posługiwania się jednostkami kalkulacyjnymi w postaci dobowych norm zużycia (DOS)3, którymi posługują się ćwiczące sztaby podczas planowania prognozowanego zużycia i naliczania
(kalkulacji) potrzeb zaopatrzeniowych.
W okresie przygotowania ćwiczeń dane zaproponowane przez zespoły autorskie są
przeliczane przez przedstawiciela CSiKGW
na jednostki i w takiej postaci wprowadzane
do sytemu JTLS.
2008/03
OPRACOWANIE WŁASNE
Zespół podgrywający
dowództwa szczebla
nadrzędnego
LD
ME
Y
AZ
ZK
KI
RO
UN
Operatorzy JTLS
Zespół
sił przeciwnika
BAZA DANYCH
JTLS
Operatorzy JTLS
Dowództwo
i sztab ćwiczący
Y
Operatorzy JTLS
AZ
ZK
RO
I
NK
DU
L
E
M
Zespół podgrywający
za podwładnych
ćwiczącego szczebla
Legenda:
wyniki symulacji
wprowadzanie zadań do systemu
meldowanie wyników symulacji
stawianie zadań operatorom
Rys. 1. Schemat procesu symulacyjnego w ćwiczeniach dowódczo-sztabowych wspomaganych komputerowo
zabezpieczenie techniczne
W ramach zabezpieczenia technicznego system ma możliwości modelowania:
• uzbrojenia i sprzętu wojskowego z podziałem na 88 systemów walki (combat systems),
dostępnych dla każdej ze stron konfliktu,
z uwzględnieniem danych taktyczno-technicznych sprzętu w bazie danych systemu JTLS;
• strat bojowych w uzbrojeniu i sprzęcie wojskowym powstałych w wyniku oddziaływania
różnorodnych środków ogniowych oraz strat
niebojowych modelowanych przez określenie
stałych wartości parametrów procentowych
uszkodzeń eksploatacyjnych poszczególnych
grup sprzętu;
• zaopatrywania w uzbrojenie i sprzęt wojskowy oraz techniczne środki materiałowe;
2008/03
• monitorowania stanu faktycznego uzbrojenia i sprzętu w jednostkach;
• rozpoznania technicznego w postaci meldunków o sytuacji technicznej w jednostce, zawierającej ilości sprawnego sprzętu gotowego
do użycia i ilości sprzętu w naprawie;
• remontu uzbrojenia i sprzętu wojskowego – w ograniczonym stopniu w postaci odzysku części sprzętu skierowanego do naprawy (przez upływ czasu, bez podziału na
stopnie remontu).
Istotnym ograniczeniem systemu JTLS
jest brak możliwości symulowania wykonywania remontów UiSW przez pododdziały.
Remonty są modelowane jedynie w macierzystych jednostkach. Ponadto system nie po- cd. s. 28
siada możliwości generowania meldunków u
25
Z ŻYCIA JEDNOSTEK
10.06. W Lublinie odbyło się
uroczyste przekazanie obowiązków szefa Wojewódzkiego
Sztabu Wojskowego. W obecności dowódcy Śląskiego
Okręgu Wojskowego gen. dyw.
Zbigniewa Głowienki
płk Ryszard Rybczyński przekazał obowiązki swojemu następcy płk. Jerzemu Różakowi.
30.06. 2 Batalion Dowodzenia
Śląskiego Okręgu Wojskowego
obchodził swoje święto. Odbyła
się uroczysta zbiórka, w czasie
której dowódca 2 bdow ppłk
Tomasz Majcherek podziękował swoim podwładnym za codzienny trud i zaangażowanie
podczas wykonywania zadań.
30.06. Odbyło się uroczyste
przekazanie obowiązków
przez dotychczasowego szefa
Wojewódzkiego Sztabu
Wojskowego w Poznaniu
płk. Wojciecha Reszkę.
Stanowisko objął płk Jan
Rynkiewicz.
D
owódca Śląskiego Okręgu
Wojskowego gen. dyw. Zbigniew Głowienka przebywał
z oficjalną wizytą w Dowództwie Sił Wsparcia i Szkolenia Sił
Zbrojnych Republiki Czeskiej
w Starej Bolesłavi. Celem wizyty było m.in. przekazanie obowiązków dowódcy Dowództwa
Sił Wsparcia i Szkolenia Sił
Zbrojnych Republiki Czeskiej
przez gen. mjr. Frantiska Maleninskyego oraz omówienie zasad dalszej współpracy dwustronnej na szczeblu dowództw, jednostek i instytucji
wojskowych po zmianach
strukturalno-organizacyjnych
w czeskich siłach zbrojnych.
O ochronie informacji
W
dniach 3–5 czerwca Departament Ochrony Informacji Niejawnych MON, z jego dyrektorem płk. Piotrem Grzybowskim na
czele, zorganizował w Śląskim Okręgu Wojskowym spotkanie z delegacją Republiki Słowacji, której przewodniczył dyrektor urzędu bezpieczeństwa ministerstwa obrony Republiki Słowacji ppłk dr Radovan Rusnak. Celem spotkania było pogłębianie kontaktów oraz wymiana doświadczeń związanych głównie z organizacją ochrony informacji niejawnych w resortach obrony narodowej obu państw. Gości
ze Słowacji przyjął dowódca Śląskiego Okręgu Wojskowego gen.
dyw. Zbigniew Głowienka, który zapoznał ich ze strukturą i głównymi
zadaniami okręgu. Następnie delegacji przedstawiono zasady obiegu materiałów niejawnych w oparciu o bazę Dowództwa ŚOW.
5 czerwca delegacja odwiedziła filię Archiwum Dowództwa Wojsk
Lądowych, gdzie została zapoznana ze sposobami przyjmowania
oraz archiwizowania dokumentów.
RYSZARD GODLEWSKI
2.06. Ppłk Tomasz Majcherek
objął obowiązki dowódcy
2 Batalionu Dowodzenia
Śląskiego Okręgu Wojskowego.
Dowódca ŚOW z wizytą
w Czechach
MON
27.05. Gotowość bojową i wyszkolenie poddali sprawdzeniu wojskowi strażacy
z 9 Rejonowej Bazy
Materiałowej. Na zaproszenie
dowódcy bazy płk. Marka
Kalwasińskiego sprawdzian
obserwowali m.in. zastępca
szefa Inspektoratu Wojskowej
Ochrony Przeciwpożarowej
ppłk Marek Szymański oraz
szefowie delegatur Wojskowej
Ochrony Przeciwpożarowej:
z Warszawy, Olsztyna
i Lublina.
2008/03
JACEK SZUSTAKOWSKI
Z ŻYCIA JEDNOSTEK
„Merkury ’08”
D
ziałanie jednostek i instytucji Śląskiego Okręgu Wojskowego w ćwiczeniach
z wojskami „Merkury ‘08” oceniam na ocenę dobrą. Najwyżej
oceniam Wojewódzki Sztab Wojskowy w Rzeszowie – powiedział w trakcie wstępnej oceny
ćwiczenia dowódca Śląskiego
Zbigniew Głowienka. Dziękując
za zaangażowanie wszystkim
uczestnikom ćwiczeń, podkreślił
właściwe działanie jednostek
oraz szczególne zaangażowanie
żołnierzy rezerwy. Kilkunastu
z nich wyróżnił specjalnym me-
dalem ŚOW. W ćwiczeniach
„Merkury ‘08”, które rozpoczęły
się 12 czerwca, wzięło udział
prawie 2 tys. żołnierzy i pracowników Dowództwa ŚOW. Istotą
ćwiczeń było doskonalenie funkcjonowania stanowisk dowodzenia wybranych jednostek wojskowych i instytucji okręgu
w planowaniu i przeprowadzaniu zabezpieczenia działań własnych i sojuszniczych wojsk operacyjnych oraz zabezpieczenie
logistyczne doraźnie tworzonych
zgrupowań bojowych w początkowym etapie sojuszniczej operacji obronnej.
Odprawa w IWsp SZ
U
zupełnianie jednostek wojskowych oraz wyzwania dla terenowych organów administracji wojskowej związane z profesjonalizacją sił zbrojnych były głównymi tematami odprawy przeprowadzonej 25 czerwca w Inspektoracie Wsparcia Sił Zbrojnych.
Uczestniczyli w niej oficerowie Sztabu Generalnego WP, Inspektoratu Wsparcia SZ, dowództw rodzajów sił zbrojnych oraz przedstawiciele wojewódzkich sztabów wojskowych i wojskowych komend
uzupełnień. Z uczestnikami odprawy spotkał się szef Sztabu Generalnego WP gen. Franciszek Gągor, który podkreślił znaczenie personelu WSzW i WKU w procesie profesjonalizacji. Zwrócił również
uwagę, aby w codziennej pracy terenowych organów administracji
wojskowej starać się jak najlepiej rozumieć motywację i potrzeby
kandydatów na żołnierzy zawodowych. Podczas odprawy dokonano oceny wykonania zadań pokojowego uzupełnienia jednostek
wojskowych sił zbrojnych poborowymi w pierwszym półroczu tego
roku i zaplanowano zadania na najbliższe półtora roku.
2008/03
1–3.07. Komendanci
61 Wojskowych Komend
Uzupełnień Śląskiego Okręgu
Wojskowego uczestniczyli
w szkoleniu z kontaktów z mediami, które przeprowadziła
sekcja prasowa dowództwa
ŚOW. Uczestników szkolenia
zapoznano ze sposobami publicznego wypowiadania się
oraz rodzajami działań i reakcji w różnych sytuacjach.
4.07. Ksiądz płk Mikołaj
Hajduczenia został dziekanem prawosławnym
Inspektoratu Wsparcia
Sił Zbrojnych. Nominację
wraz z awansem na stopień
pułkownika otrzymał od
ks. arcybiskupa gen. bryg.
Mirosława Mirona
Chodakowskiego, ordynariusza prawosławnego
Ordynariatu Wojska Polskiego.
16.07. W klubie Śląskiego
Okręgu Wojskowego przyjaciele, koledzy i współpracownicy
pożegnali płk. Bolesława
Chmarę, zastępcę szefa
Sztabu Dowództwa ŚOW, który zakończył służbę wojskową.
16.07. Dowódca Śląskiego
Zbigniew Głowienka przebywał z wizytą w 2 Okręgowych
Warsztatach Technicznych
oraz w Składzie Materiałowym
6 RBM. Celem wizyty było
określenie stopnia przygotowania warsztatów i składu do
przyjęcia uzbrojenia i środków
bojowych oraz kontrola przygotowań do remontu uzbrojenia i sprzętu wojskowego po
rozformowanym PKW w Iraku.
2
u zawierających pełne informacje o całkowitych
stratach oraz wykonanych remontach UiSW
w wybranym okresie meldunkowym. Generowane są jedynie meldunki cząstkowe o stratach
w UiSW, powstałych w wyniku oddziaływania ogniowego przeciwnika.
NOTATKA
Brak pełnych danych ogranicza ćwiczącym dowództwom
przeprowadzanie kompleksowej oceny wykonywania zadań zabezpieczenia technicznego.
Pewne niedogodności wynikają również
z zastosowania w systemie JTLS innej klasyfikacji UiSW, niż obowiązująca w SZRP,
usytuowanej między rodzajami, a markami
UiSW. Niedogodnością jest również wymóg
określania wielkości dostaw UiSW wagowo
(w tonach).
Zabezpieczenie transportowe
Zabezpieczenie medyczne
i personalno-uzupełnieniowe
W ramach zabezpieczenia medycznego
i personalno-uzupełnieniowego system ma
możliwości modelowania:
• stanów osobowych z podziałem żołnierzy
na specjalności wojskowe (sześć osobowych
systemów walki) oraz osób cywilnych z podziałem na pięć systemów według kategorii
wiekowych i płci;
• monitorowania stanu faktycznego żołnierzy zdolnych do walki i rannych oraz stanu
osób cywilnych zdrowych i chorych;
• chorób z podziałem na rodzaje przez określenie w bazie danych stałych wartości procentowych dla określonej choroby;
• leczenia rannych – w ograniczonym stopniu w postaci powrotu z leczenia przez określony czas (bez podziału na odpowiednie poziomy leczenia);
• ewakuacji rannych i zabitych z pola walki
środkami transportu ogólnego i specjalistycznego (wariantowo);
• ewakuacji ludności cywilnej z terenów
ARCHIWUM AUTORA
W ramach zabezpieczenia transportowego
system posiada możliwości modelowania:
• transportu i ruchu wojsk – przerzutu wojsk
wraz z uzbrojeniem i sprzętem transportem
kołowym, kolejowym, wodnym śródlądowym,
morskim oraz powietrznym;
• transportu środków zaopatrzenia – wysyłanie kolumn zaopatrzeniowych po drogach,
koleją i na barkach;
• dostaw materiałów pędnych z wykorzystaniem rurociągów;
• infrastruktury transportowej (samoloty
i samochody transportowe, okręty, wagony,
barki);
• urządzeń przeładunkowych w portach morskich i lotniczych, urządzeń przesyłowych sie-
ci rurociągowej oraz siły roboczej w pozostałych jednostkach;
• sieci transportowej drogowej, kolejowej,
wodnej śródlądowej i rurociągowej.
Modelowanie zadań nie odbiega od klasycznego ujęcia zabezpieczenia transportowego, obejmującego przedsięwzięcia organizacyjno-techniczne związane z realizacją
przewozów wojskowych oraz towarzyszących
im prac przeładunkowych.
Rys. 2. Rozkazy logistyczne w systemie JTLS
2008/03
zagrożonych środkami transportu ogólnego
i specjalistycznego;
• zaopatrywania w krew i materiały medyczne.
Zadania zabezpieczenia medycznego są
modelowane podobnie jak zadania zabezpieczenia technicznego.
Niedogodności i ograniczenia wynikające z wymagań sytemu symulacyjnego, które dotyczą osobowych systemów walki,
kształtują się podobnie, jak w wypadku realizacji procesów zabezpieczenia technicznego.
Należy dodać, że w najnowszych wersjach
systemu JTLS producent zaimplementował
możliwość wyboru w meldunkach logistycznych jednostek miar dla osób zarówno w tonach, jak i w sztukach. Należy jednak
wcześniej taką jednostkę miary zdefiniować
w bazie danych, a w trakcie ćwiczenia wybrać odpowiednią opcję. Wówczas informacje o stanach osobowych, generowane w meldunkach logistycznych w trakcie gry będą podawane w sztukach.
Stawianie zadań logistycznych
w systemie JTLS
Stawianie zadań logistycznych w systemie
symulacyjnym JTLS następuje przez wykorzystanie paska rozkazów Order, dostępnego
na monitorze gracza w oknie Web Hosted Interface Program (WHIP). Pasek posiada rozbudowane, rozwijane menu, zawierające sześć
głównych kategorii rozkazów. W zależności
od rodzaju zadania postawionego przez ćwiczący sztab dla zespołów podgrywających niećwiczące wojska lub jednostki spoza łańcucha
dowodzenia, operatorzy stacji JTLS, nazywani również graczami, za pomocą właściwej formatki grupy rozkazów mogą odwzorować następujące rozkazy:
• sił powietrznych (Air);
• wojsk lądowych (Ground);
• rozpoznawcze (Intelligence);
• marynarki wojennej (Naval);
• pomocnicze (Utilities);
• logistyczne (Logistics).
Rozkazy logistyczne dostępne dla operatora stacji roboczej JTLS są umieszczone w
2008/03
zakładce Logistics (menu Order). Przedstawiono je na rysunku 2.
Menu rozkazów logistycznych składa się
z czterech podstawowych grup:
• Supply Transfers – rozkazy umożliwiające przepływ zaopatrzenia;
• Requisition Parameters – rozkazy umożliwiające zmianę parametrów sterujących zaopatrzeniem;
• Logistics Operations – rozkazy umożliwiające kierowanie siłami i środkami logistycznymi oraz zarządzanie infrastrukturą
logistyczną;
• Logistics Assets – rozkazy umożliwiające
generowanie meldunków logistycznych.
Pierwsza grupa rozkazów, modelująca
przepływ zaopatrzenia między jednostkami
(Supply Transfers), umożliwia:
• obowiązkowe, doraźne, jednorazowe
przekazanie środków zaopatrzenia między
różnymi rodzajami jednostek poza łańcuchem zaopatrywania, nakazujące pozbycie
się nawet do 100% posiadanych przez jednostkę środków (Mandatory Transfer);
• doraźne, jednorazowe przekazanie środków zaopatrzenia z jednostki logistycznej do
innej poza łańcuchem zaopatrywania, z zachowaniem rezerwy zapasów na własne potrzeby
(Directed Resupply);
• cykliczne dostawy zaopatrzenia z jednostki logistycznej do jednostki zaopatrywanej,
zgodnie ze zdefiniowanym wykazem kategorii zaopatrzenia, zawierającym wielkość i częstotliwość dostaw (Push);
• odwołanie cyklicznych dostaw zaopatrzenia, nakazujące jednostce przerwanie dotychczas zdefiniowanego procesu zaopatrywania
innych jednostek (Push Delete);
• tworzenie ukrytego składu zaopatrzenia
przez wybraną jednostkę przez wydzielenie
i przetransportowanie do wskazanego miejsca środków bojowych i materiałowych według zdefiniowanego wykazu kategorii zaopatrzenia (Cache Supplies);
• generowanie meldunku doraźnego o stanie zaangażowania środków transportu pou
wietrznego (Air Movement Report).
29
u
Drugą grupę rozkazów logistycznych stanowią rozkazy sterujące zaopatrzeniem
(rys. 3). Na ich podstawie można dokonywać
zmian parametrów sterujących zaopatrzeniem (Requisition Parameters). Rozkazy te
umożliwiają:
• wprowadzanie w czasie gry zmian parametrów Reorder Level4 i Stockage Objective5,
zdefiniowanych w bazie danych w czasie przygotowania ćwiczenia dla wybranej jednostki
i wskazanych kategorii zaopatrzenia (Alter Requisition Parameters);
• zmianę jednostki zaopatrującej dla wybranej jednostki zaopatrywanej (Change Support
Unit), we wszystkich lub wybranych kategoriach zaopatrzenia;
• generowanie meldunku o wartości parametrów Reorder Level i Stockage Objective
dla wybranej (wskazanej) listy jednostek
(Requisition Level Report).
Kolejna grupa rozkazów logistycznych,
zaprezentowana na rys. 4, modeluje kierowanie siłami i środkami logistycznymi oraz
zarządzanie infrastrukturą logistyczną w obszarze prowadzonych działań (Logistics
Operations). Wybór odpowiedniej opcji tego typu rozkazu umożliwa:
• przydział wskazanej jednostce sieci rurociągowej (Assign Pipeline Suport);
• rozpoczęcie (zakończenie) przesyłania
płynnych środków zaopatrzenia siecią rurociągową (Alter Pipeline Operations);
• wprowadzanie zmian w priorytetach korzystania z morskiej infrastruktury portowej
(Establish Port Priority);
• wejście jednostki do gry przez inny port
morski lub lotniczy – zmiana miejsca wyładowania jednostki (Direct To New Port);
• generowanie meldunku o terminie i miejscu wejścia jednostki do gry, definiowanego
w scenariuszu zdarzeń (Show TPFDD)6;
• generowanie meldunku o terminie i wielkości dostaw środków zaopatrzenia typu strategicznego (Show Login)7;
• generowanie meldunku o wszystkich cyklicznych dostawach zaopatrzenia do jednostek (Show Pushes);
• przewóz jednostki środkami transportowymi innej jednostki (Transport Unit).
Bardzo istotna jest ostatnia grupa rozkazów
logistycznych, przedstawiona na rysunku 5,
która stwarza możliwości generowania meldunków logistycznych (Logistics Assets)
umożliwiających monitorowanie:
• sytuacji logistycznej w jednostce (Logistics Report);
• stanu środków transportu kolejowego (Rail Assets Report);
• stanu środków transportu wodnego śródlądowego (Barge Assets Report);
• stanu sieci rurociągów paliwowych, zdefiniowanych w bazie danych (Pipeline Report);
• stanu środków przeładunkowych w jednostce portowej (Port Report);
• możliwości przewozowych transportu morskiego (Query Lift Capacity);
• składów zaopatrzenia i posiadanych zapasach ŚBiM (Target Log Report);
• stanu kolumn zaopatrzeniowych (Query
Convoy Status);
• stanu realizacji przerzutu jednostek, stanu
osobowego, UiSW oraz ŚBiM transportem powietrznym (Air Movement Report).
Meldunki logistyczne
Meldunki logistyczne najczęściej są wykorzystywane do uzyskania informacji o zmia-
Reorder Level (RO) – poziom określonej kategorii zaopatrzenia w symulowanej jednostce, wyrażony w procentach, po osiągnięciu
którego system generuje informację o niedoborach w tej kategorii, obligującą operatora stacji JTLS (gracza) do złożenia meldunku dowódcy zespołu podgrywającego za tę jednostkę. Zwykle przyjmowana jest wartość 75–80%.
5 Stockage Objective (SO) – stan etatowy osób w jednostce podzielony na grupy: CYWILE, bądź ŻOŁNIERZE. Stanowi sumę wszystkich
cywilnych lub wojskowych osobowych systemów walki. Natomiast w środkach zaopatrzenia SO oznacza stan normatywny odpowiedniej kategorii zaopatrzenia w jednostce, zgodny z urzutowaniem zapasów.
6 TPFDD – Time-Phased Force and Deployment Data.
7 Zaopatrywanie typu Login reprezentuje specyficzne procesy dostaw zaopatrzenia tzw. zaopatrzenie strategiczne. Dostawa jest realizowana bez angażowania sił i środków logistycznych. Charakterystyka parametrów dostaw może być definiowana przed ćwiczeniami
w czasie tworzenia bazy danych, bądź w trakcie gry przez kontrolera systemu JTLS.
4
2008/03
ARCHIWUM AUTORA (2)
Rys. 3. Rozkazy logistyczne modelujące zmianę parametrów sterujących
zaopatrzeniem w systemie JTLS
Rys. 4. Rozkazy logistyczne modelujące kierowanie siłami i środkami
logistycznymi oraz zarządzanie infrastrukturą logistyczną w systemie
JTLS
nach w stanie sił i środków, niezbędnych do
określenia potencjału logistycznego i gotowości jednostki do podjęcia działań. Najczęściej
jest wykorzystywany logistyczny meldunek
sytuacyjny, w którym oprócz części nagłówkowej są zawarte szczegółowe informacje o sytuacji materiałowej, technicznej, medycznej,
personalnej oraz transportowej.
Uwagi
Na zakończenie należy zwrócić uwagę, że
w celu przystosowania systemu JTLS do
prowadzenia ćwiczeń narodowych, nazwy
uzbrojenia i sprzętu wojskowego, stanów oso2008/03
bowych oraz wszystkich kategorii zaopatrzenia zostały spolszczone. Można jednak zmienić nazewnictwo w odwrotnym kierunku,
w przypadku prowadzenia ćwiczeń sojuszniczych lub koalicyjnych.
Sterowanie procesami logistycznymi w systemie symulacyjnym JTLS może być realizowane ręcznie lub w sposób automatyczny. Sterowanie ręczne polega na wprowadzaniu zadań (rozkazów, komend) do systemu przez
operatora stacji JTLS, które odzwierciedlają
wypracowane przez ćwiczący sztab działania
planowe i doraźne wynikające z przebiegu symulacji. Automatyczne sterowanie procesami u
31
ARCHIWUM AUTORA
Rys. 5. Rozkazy logistyczne umożliwiające generowanie meldunków
logistycznych w systemie JTLS
u logistycznymi charakteryzuje się tym, że system JTLS wykonuje wszystkie zadania zabezpieczenia logistycznego w sposób automatyczny bez ingerencji operatora stacji JTLS.
Sterowanie ręczne, przy pomocy rozkazów
operatora odzwierciedlających decyzje ćwiczących sztabów, stosuje się zazwyczaj w odniesieniu do jednostek ćwiczących. Natomiast
zabezpieczeniem logistycznym pozostałych
jednostek w całości steruje system.
Dotychczas producentom sytemu JTLS nie
udało się w pełni wypracować skutecznej metody, która umożliwiałaby modelowanie
wszystkich zadań zabezpieczenia logistycznego. Oczekuje się, że niektóre z nich będą
rozwiązane w kolejnych wersjach systemu.
Jednocześnie celowe wydaje się wyposażenie
stacji roboczych w dodatkowe narzędzia programowe wspomagające operatorów systemu
w zakresie:
• podstawowych obliczeń, np. przeliczania
stanów ilościowych uzbrojenia i sprzętu na
ciężar odpowiadających im kategorii zaopatrzenia oraz stanów kategorii zaopatrzenia na
jednostki kalkulacyjne (DOS);
• ewidencjonowania danych niezbędnych
do sporządzania meldunków okresowych
o stanie zabezpieczenia logistycznego oraz
ich opracowania w formie obowiązującej
w logistycznym systemie meldunkowym
SZRP.
Do pozytywów należy zaliczyć to, że system posiada możliwości aktywnej współpracy z ćwiczącymi sztabami przez wprowadzanie wypracowywanych przez nie rozkazów
oraz przekazywanie wygenerowanych przez
system meldunków uzyskanych w wyniku symulacji. Ponadto umożliwia informowanie
kierownictwa ćwiczeń o jego przebiegu.
Istotne jest również to, że przez udział
w ćwiczeniach wspomaganych komputerowo
z ręcznym sterowaniem procesami logistycznymi, jest możliwe systematyczne szkolenie
dowództw i sztabów z zabezpieczenia logistycznego z uwzględnieniem zróżnicowanych i złożonych sytuacji operacyjno-taktycznych, odnoszących się do różnych warunków prowadzenia działań.

ppłk dypl. SŁAWOMIR BYŁEŃ
Akademia Obrony Narodowej
2008/03
ZABEZPIECZENIE TECHNICZNE Zapobieganie
Wypadki drogowe są nieuniknionym następstwem rozwoju motoryzacji.
Związane jest to z brakiem poczucia zagrożenia u uczestników ruchu
drogowego, a więc nas wszystkich, kierowców, rowerzystów, pieszych
i innych użytkowników dróg.
Sprawność kierowcy
a jego umiejętności
D
st. chor. sztab.
Dariusz Woźniak
8 Koszaliński
Pułk Przeciwlotniczy
Czy ktoś
zastanawia się
nad prawdopodobieństwem wypadku lub kolizji
wjeżdżając,
czy wychodząc
na ulicę?
o warunków bezpiecznej jazdy należy zaliczyć umiejętności:
• obsługi i kierowania pojazdem;
• właściwej oceny środowiska
drogowego i analizy wszystkich
zachodzących w nim zmian;
• całościowej oceny własnych
zdolności;
• wykonania właściwych manewrów z uwzględnieniem aktualnej sytuacji drogowej oraz przewidzenia zachowań innych uczestników ruchu, oraz respektowania
przepisów prawa drogowego;
• nieużywania podczas kierowania pojazdem alkoholu, narkotyków i innych tego typu środków.
Nie odczuwamy zagrożenia
wypadku. Wydaje się ono nierzeczywiste do czasu, kiedy dotknie
nas lub naszych najbliższych.
Przyczyny
Główne przyczyny wypadków drogowych:
• niedostosowanie prędkości
do warunków ruchu;
• nieprzestrzeganie pierwszeństwa przejazdu;
2008/03
• nieprawidłowe wykonywanie
takich manewrów jak: wyprzedzanie, omijanie, wymijanie;
• nieudzielenie pierwszeństwa
pieszemu; nieprawidłowe przejeżdżanie przejść dla pieszych.
Dla zobrazowania wagi problemu posłużymy się danymi
wzrostu dynamiki wypadków
drogowych (rys. 1), które pozwolą zastanowić się nad udziałem każdego kierowcy w tej statystyce nie tylko pod względem
jego sprawności i umiejętności.
Czynniki sprawcze
Decydujący wpływ na bezpieczeństwo ruchu drogowego ma
człowiek. Inne czynniki mają zdecydowanie mniejsze znaczenie.
W 2006 r. większość wypadków
spowodowali kierujący pojazdami, byli oni sprawcami 46 876 wypadków (co stanowi 82,6% ogółu), w wyniku których śmierć poniosło 5 243 osób, a 59 123 zostało rannych. Polska jest krajem
o największym wskaźniku osób
ginących w wypadkach drogowych – 11 osób na sto, podczas
gdy w Unii Europejskiej giną 3–4
osoby na sto.
Analizując zachowanie kierowcy w ruchu drogowym należy uwzględnić trzy czynniki:
• ergonomiczny – przystosowanie pojazdu i drogi do możliwości psychicznych i fizycznych człowieka, w tym tzw. bezpieczeństwo czynne i bierne u
33
100000
83162
80000
70226
64573
77560
71419
60000
65242
61047
59611
58812
53639
40000
56904
54038
53647
50990 48901
50532
46338
71638
68449
68194 67498
64661
63900
61191
59123
66586
61855
57911
55106
57331
53799 53559
51069
51078
48100 46876
20000
7901 6946 6341 6744 6900 6359 7311 7080 6730 6294
6724 7333
5534 5827 5640 5712 5444 5243
0
89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 00 01 02 03 04 05 06
19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 20 20 20 20 20 20 20
wypadki
zabici
ranni
Rys. 1. Wypadki drogowe w latach 1989–2006
u pojazdu, infrastruktura i sieć
dróg;
• doboru – ocena sprawności
psychicznej z punktu widzenia
stale zmieniających się warunków prowadzenia pojazdów, np.
warunki atmosferyczne, natężenie ruchu, jakość nawierzchni
jezdni;
• relacja między uczestnikami
ruchu określana przez przepisy
prawne i normy kulturowe, np.
w Polsce częstym odstępstwem
jest prowadzenie pojazdów po
Właściwe kierowanie pojazdem
S
prawne kierowanie pojazdem to układ wzajemnie ze sobą powiązanych możliwości, wiedzy, umiejętności, postaw i emocji człowieka. Sprawność w prowadzeniu pojazdu
zależy od sprawności psychicznej (określanej podczas badań psychotechnicznych) oraz sprawności fizycznej (określanej przez badania lekarskie, m.in. słuchu, wzroku, wiedzę, umiejętności i postawy prowadzącego pojazd), a także
od jakości szkoleń okresowych prowadzonych w szkołach
i ośrodkach nauki jazdy.
spożyciu alkoholu lub zażyciu
narkotyków.
Model przystosowania
zawodowego kierowcy
wojskowego
Wyjaśniając system psychologicznych uwarunkowań zachowania kierowcy na drodze, można posłużyć się modelem przystosowania zawodowego. Podstawowym
elementem jest sprawność psychiczna kierowcy, której czynniki
zobrazowano na rys. 2.
W ujęciu systemowym wszystkie elementy modelu są ze sobą
powiązane. Podstawową relacją
jest związek między zachowaniem kierowcy a środowiskiem
drogowym, czyli podsystem droga – pojazd – ruch drogowy.
Sprawność fizyczna jest różnie
definiowana. Według Romana
Trześniowskiego sprawność fizyczna to gotowość człowieka do
podejmowania i rozwiązywania
trudnych zadań ruchowych w róż2008/03
2008/03
Możliwości
Wiedza
Sprawność
psychiczna
Zachowanie
Środowisko
drogowe
Pojazdy
droga
Ruch
drogowy
nych sytuacjach życiowych wymagających siły, szybkości, zręczności, gibkości, zwinności i wytrzymałości, oraz pewnych nabytych
i ukształtowanych umiejętności
i nawyków ruchowych opartych
o odpowiednie uzdolnienia ruchowe i stan zdrowia.
Sprawność fizyczna kierowcy
wojskowego jest bardzo złożona.
Zależy od płci, wieku, stanu zdrowia, uzdolnień i umiejętności ruchowych, budowy ciała, sprawności aparatu ruchu, wydolności narządów, poziomu rozwoju zdolności motorycznych, trybu życia, siły woli, motywacji, stanu psychicznego, pogody, temperatury, pory
roku itp. Od jej poziomu w dużym
stopniu zależy wydajność jego
służby, samopoczucie, wiara we
własne siły itp.
Pojęcie „sprawność psychiczna
kierowcy wojskowego” oznacza
natomiast prawidłowe funkcjonowanie procesów umysłowych, pamięci, uwagi podlegające zarazem prawidłowym wpływom
emocji i motywacji. Pojęcie to odnosi się do rzeczywistości psychicznej, charakteryzującej się
zjawiskami i procesami psychicznego funkcjonowania żołnierza.
Funkcje psychiczne istotne dla
sprawnego funkcjonowania kierowcy to: percepcja, uwaga, męczliwość i ogólna sprawność motoryczna.
Kierowca, zanim zasiądzie za
kierownicą, powinien zawsze dokonywać oceny swojej sprawności w prowadzeniu pojazdów wojskowych pod względem:
• predyspozycji psychicznych –
tworzą one podsystem, w którym
zaburzenie jednej właściwości
(np. wydłużony czas reakcji) może być kompensowane lub nie
Motywacja
Umiejętności
Wprawa
Postawy
Stan
aktualny
Warunki jazdy
Realizacja oczekiwań
Źródło: J. E. Karney: Człowiek i praca. Wybrane zagadnienia z psychologii i pedagogiki pracy. Międzynarodowa Szkoła Menadżerów, Warszawa 1998.
Rys. 2. Model przystosowania zawodowego
kierowcy
przez inne (np. ostrożność, odpowiedzialność itp.);
• wiedzy o funkcjonowaniu całego systemu, zasadach prowadzenia
pojazdu w ruchu drogowym, zachowaniu wszystkich użytkowników dróg, pojeździe, wpływie sytuacji drogowej (fizycznej i społecz- Badanie
nej) na sposób jazdy i wiedzy o sopercepcji
bie i swoim zachowaniu;
wzrokowej
• umiejętności praktycznych;
• motywacji i postawy – nawet i słuchowej jest
najsprawniejszy kierowca, z wy- najistotniejsze
sokim poziomem wiedzy i umiejętności prowadzenia pojazdu bę- w określaniu
dzie zachowywał się niebezpiecz- sprawności
nie, jeśli będzie tego chciał, lub kierowcy.
wykazywał postawę lekceważącą innych lub przepisy ruchu drogowego.
Najważniejszą rolę w prowadzeniu pojazdu odgrywają takie właściwości, jak: ostrość widzenia,
pole widzenia, widzenie stereometryczne i związana z nim zdolność
oceny odległości, zdolność rozróżniania kształtów w mroku oraz
u
rozróżnianie barw.
5
u
Prawidłowe
funkcjonowanie
kierowcy wojskowego w ruchu drogowym polega
na podejmowaniu
właściwych decyzji
we właściwym
czasie.
Umiejętność skupienia uwagi
jest jedną z najważniejszych właściwości kierowcy w czasie jazdy. Natomiast jej brak, nawet
chwilowy, jest jedną z najczęstszych przyczyn wypadków drogowych.
U kierowcy wojskowego rozróżniamy cztery cechy skupienia uwagi: podzielność, zakres
(pojemność), trwałość (koncentracja), przerzutność (ruchliwość).
Podczas prowadzenia pojazdu
samochodowego, kierowca musi
wykonywać wiele czynności równocześnie. Decyduje o tym najważniejsza cecha – podzielność
uwagi, czyli liczba bodźców, które kierowca może odebrać w danej chwili i właściwie na nie zareagować. Cecha ta jest szczególnie ważna u kierowców, którzy
pokonują długie trasy.
Jedną z istotnych przyczyn
wypadków drogowych jest brak
gotowości i szybkości reakcji
kierowcy wojskowego. Uczestnictwo w ruchu drogowym nie
jest działaniem indywidualnym,
lecz współdziałaniem, przy którym większe znaczenie – ze
względu na bezpieczeństwo jazdy – ma umiejętność odpowiedniego, wczesnego przystosowania
swojego zachowania do innych
uczestników ruchu.
Na czas reakcji kierowcy wojskowego składają się: czas odbioru bodźca, percepcja (czas przyjęcia do świadomości), identyfikacja (określenie) oraz reakcja.
Istotne znaczenie w trakcie prowadzenia samochodu ma przewidywanie rozwoju wydarzeń i przygotowanie do reakcji.
Za główne elementy wpływające na zwiększenie bezpieczeń-
stwa czynnego można uznać:
optymalne wykorzystanie przyczepności kół do jezdni, przyśpieszenie czasu reakcji układu
kierowca–pojazd na zmiany sytuacji na drodze oraz zwiększenie ilości lub wielkości informacji dla kierowcy o stanie ruchu
pojazdu i jego otoczeniu.
Możliwości człowieka są ograniczone, głównie przez właściwości jego organizmu. Stąd dążenie do wspomagania jego czynności przez różnego rodzaju elektroniczne systemy bezpieczeństwa, zbierające informacje o stanie pojazdu, analizujące je, identyfikujące zagrożenia i ostrzegające kierowcę lub korygujące jego błędy. Systemy elektronicznego wspomagania pracy kierowcy
mogą w różnym stopniu wkraczać w proces kierowania i sterowania samochodem, m.in: informować i ostrzegać kierowcę,
wspomagać i korygować jego
działanie oraz w określonych sytuacjach przejmować sterowanie
samochodem.
Funkcje intelektualne
kierowcy
Wszystkie informacje, które
napływają do kierowcy, muszą
zostać prawidłowo zanalizowane
i zinterpretowane. Na tej podstawie kierowca podejmuje decyzje
co do wykonania właściwego
manewru. Na rys. 3 przedstawiono wzajemne korelacje w układzie kierowca–pojazd–środowisko. Analizując poszczególne
bloki schematu można dostrzec,
że ich sprzężenia są spójne, wywołujące efekt ostateczny, jakim
jest kierowanie pojazdem. Sieć
układu oddziałuje na zasadzie
synergii poszczególnych elementów: drogi, wrażeń, informacji,
2008/03
OPRACOWANIE WŁASNE
Pamięć
przechowująca
informację
Informacje
dotyczące
innych pojazdów,
własnego pojazdu,
sygnałów,
znaków
drogowych,
itp.
Wrażenia
(wzrokowe,
słuchowe,
dotykowe,
ruchowe,
położeniowe,
węchowe,
temperatury)
Ułatwienie informacji
(mapy)
Uświadamianie
(rozróżnianie,
porównywanie)
Wnioskowanie
(zgodne
z opanowaniem
pojazdu)
Manewry
pojazdu
Informacje
pisemne
Źródło: D. Woźniak: Nowoczesne środki dydaktyczne w szkoleniu kierowców. „Przegląd Wojsk Lądowych” 2006 nr 3.
Rys. 3. Synergia układu kierowca–pojazd–środowisko
uświadamiania, pamięci i wreszcie wnioskowania końcowego.
za kierownicą pojazdu
Kierowca, siadając za kierownicą pojazdu wojskowego, chce
dojechać bezpiecznie do celu,
lecz w konkretnych sytuacjach
drogowych o tym zapomina. Jego zachowanie ulega zmianom
pod wpływem nagłych impulsów,
często nieuświadamianych lub
lekceważonych, np. zwiększa prędkość w terenie zabudowanym lub
w złych warunkach, podejmuje
manewr wyprzedzania, nie zachowuje właściwego odstępu między
pojazdami itp.
Należy podkreślić, że w ruchu
drogowym mogą wystąpić zjawiska zakłócające, wpływające na
zachowania. Mogą one dezorganizować przyjęty przez kierowcę
plan działania, np. kierowca pragnący szybko osiągnąć cel podróży może trafić na uliczny zator.
2008/03
Osoba prowadząca pojazd, utrzymująca bezpieczny dystans względem innych pojazdów może być
narażona na kolizję przez innego
kierowcę, wykorzystującego tę sytuację w celu wykonania ryzykownego manewru. Mokra jezdnia może wymagać od poruszających się po niej użytkowników dostosowania sposobu prowadzenia
pojazdu. Każde tego typu zakłócenie może wywołać u kierowcy
określony stan emocjonalny, indywidualnie zróżnicowany.
Bezpieczny kierowca wojskowy
to osoba, która potrafi kierować
pojazdem oraz:
• posiada odpowiednią sprawność psychiczną;
• opanował i wykorzystuje
wszystkie niezbędne umiejętności związane z prowadzeniem pojazdu;
• potrafi dopasować rodzaj zachowania do sytuacji drogowej. u
ZABEZPIECZENIE TECHNICZNE zapobieganie
prowadzenia pojazdu jako funk-
OPRACOWANIE WŁASNE
Źródło: J. Bąk: Umiejętność
SPRAWNOŚĆ PSYCHICZNA KIEROWCY
cja sprawności psychicznej.
Biuletyn informacyjny
VI Konferencji Bezpieczeństwa
w Ruchu Drogowym pojazdów
mechanicznych Wojsk
Lądowych. Wydawnictwo Wojsk
Lądowych, Warszawa 2007.
Rys. 4. Czynniki
wpływające na
sprawność
psychiczną
kierowcy
czynniki wpływające
bezpośrednio
właściwości
psychofizjologiczne:
- emocje (siła, kierunek, treść)
- odporność na stres, poziom
neurotyczności
- percepcja:
- wzrok
- słuch
- czas reakcji:
- przeciętność
- stałość
- reakcje ekstremalne
- pamięć
funkcje intelektualne
stan aktualny
u
Złożoność i zależność różnych
czynników, które mają wpływ na
bezpieczne funkcjonowanie kierowcy wojskowego w ruchu drogowym obrazuje rys. 4.
agresja
Wśród użytkowników dróg
agresja jest dość powszechna.
Agresywna jazda samochodem
wojskowym zwiększa ryzyko
wypadku jest motywowana zniecierpliwieniem, złością, wrogością lub chęcią oszczędzenia
czasu.
Typowe zachowania agresywne możemy odnieść także i do
kierowców pojazdów wojskowych:
• zbyt bliska jazda za innym pojazdem;
• częste zmiany pasa ruchu;
• nieprawidłowe wyprzedzanie
(np. zajeżdżanie drogi po wyprzedzaniu);
czynniki wpływające
pośrednio
- wiek
- płeć
- wyszkolenie
- temperament
- doświadczenie
i umiejętności
- zmęczenie
- potrzeby
- postawy
- oczekiwania
- lęk
- rozdrażnienie
- niepewność
- zaskoczenie
- monotonia
- nuda
- czujność
- poglądy na bezpieczeństwo ruchu drogowego
- stan aktywności
- kultura jazdy itp.
• wyprzedzanie poboczami
dróg;
• nieprawidłowa zmiana pasa
ruchu (bez sygnalizowania manewru);
• nieustąpienie pierwszeństwa
przejazdu;
• uniemożliwienie innym użytkownikom wyprzedzania;
• niechęć do współpracy z innym kierowcami (np. uniemożliwienie wjazdu, zmiana pasa);
• jazda z nadmierną prędkością;
• lekceważenie znaków i sygnałów;
• nadużywanie sygnałów dźwiękowych;
• nieprzyzwoite gesty, wrogie,
złośliwe uwagi;
• niekonwencjonalne oznakowanie pojazdu (tzw. tubing).
W związku z tym w wojsku
czyni się próby ograniczania tego zjawiska m.in. przez prowa2008/03
dzenie skoordynowanej profilaktyki i coraz szerzej stosowanych
sankcji, nakładanych w trybie
dyscyplinarnym.
Podsumowanie
W artykule przedstawiono podstawowe treści modelu zawodowego kierowcy wojskowego, zakresu jego umiejętności, wiedzy
oraz możliwości jego organizmu
wymaganych w celu bezpiecznego i sprawnego kierowania pojazdem wojskowym. Scharakteryzowano najczęściej występujące
błędy w kierowaniu pojazdem,
przeanalizowano najistotniejsze
z nich, głównie z psychologicznego punktu widzenia, w tym także
agresję w ruchu drogowym.
Uwzględniono rozwiązania systemów bezpieczeństwa, wspomagających funkcjonowanie pojazdu
i ułatwiających jego prowadzenie.
Praktyka i analizy, głównie żandarmerii wojskowej i policji, wskazują, że kierowca niedoszkolony,
w złym stanie zdrowia fizycznego i psychicznego, stanowi zagrożenie dla innych użytkowników
dróg i siebie.

Literatura
1. Bąk J.: Umiejętność prowadzenia pojazdu jako
funkcja sprawności psychicznej. Biuletyn
informacyjny VI Konferencji Bezpieczeństwa
w Ruchu Drogowym pojazdów mechanicznych
Wojsk Lądowych. Wydawnictwo Wojsk Lądowych,
Warszawa 2007.
2. Falkowski A.: Spostrzeganie jako mechanizm
tworzenia doświadczenia za pomocą zmysłów.
W: Strelau J.: Psychologia. Podręcznik
akademicki t. 2. Gdańskie Wydawnictwo
Psychologiczne, Gdańsk 2000.
3. Karney J.E.: Człowiek i praca. Wybrane
zagadnienia z psychologii i pedagogiki pracy.
Międzynarodowa Szkoła Menadżerów,
Warszawa 1998.
4. Kolańczyk A.: Uwaga w procesie przetwarzania
informacji. W: Majerska M., Tyszka T.:
Psychologia i poznanie. PWN, Warszawa 1997.
5. Naatanen R., Summala H.: Zachowanie
użytkowników dróg a wypadki drogowe.
PWN, Warszawa 1985.
6. Rotter T.: Metodyka psychologicznych badań
kierowców. ITS, Warszawa 2003.
7. Tomaszewski T.: Człowiek w sytuacji.
W: Tegoż, Psychologia. PWN, Warszawa 1975.
8. Ustawa z 17 listopada 2006 r. o zmianie ustawy
o transporcie drogowym oraz o zmianie ustawy
Prawo o ruchu drogowym. DzU Nr 235,
poz. 1701 – z późn. zm.
2008/03
9. Woźniak D.: Nowoczesne środki dydaktyczne
w szkoleniu kierowców. „Przegląd Wojsk
Lądowych” 2006 nr 3.
10. Woźniak D., Berent K., Dybowski J.: Aspekt
prędkości w wypadkach drogowych.
IX Konferencja Naukowo-Techniczna „Innowacje
w motoryzacji a bezpieczeństwo ruchu
drogowego”. Wydawnictwo RRFS NOT,
Słupsk 2006.
11. Woźniak D., Królikowski T.: Aspekt kontroli
i oceny w nauczaniu. II Krajowa Konferencja
Naukowa „Nowe technologie w kształceniu
na odległość”. Monografia Wydziału
Mechanicznego. Wydawnictwo Uczelniane PK,
Koszalin–Osieki 2006.
12. Woźniak D., Korczak J.: Logistyczne systemy
informatyczne. XI Międzynarodowa Konferencja
Naukowa „Zarządzanie organizacjami
gospodarczymi – koncepcje i metody”.
Łódź 2005. Monografia Wydziału Organizacji
i Zarządzania Politechniki Łódzkiej. Tom 2.
Wydawnictwo Politechniki Łódzkiej, Łódź 2006.
13. Woźniak D., Kukiełka L.: Nowoczesne systemy
bezpieczeństwa aktywnego i biernego
w samochodach. VIII Konferencja Naukowo-Techniczna. „Współczesne technologie
w motoryzacji a bezpieczeństwo ruchu
drogowego”. Słupsk 2005. Wydawnictwo
RRFS NOT, Słupsk 2005.
39
ZABEZPIECZENIE MEDYCZNE Nowe wyzwania
Wojskową służbę zdrowia czeka w najbliższych latach prawdziwa rewolucja.
Wojskowa służba zdrowia
dziś i jutro
M
aksymalne skrócenie czasu dotarcia do rannego żołnierza
oraz jak najszybsze zapewnienie mu wykwalifikowanej pomocy lekarskiej to zasadnicze cele reformy
wojskowej służby zdrowia. W służbie tej
zmienić się ma właściwie wszystko. Począwszy od pozyskiwania i kształcenia wojskowego personelu medycznego, na organizacji systemu zabezpieczenia medycznego w pododdziałach, oddziałach i związkach taktycznych
oraz podczas operacji pokojowych poza granicami kraju kończąc.
Wyzwania
Najistotniejsze zmiany w zabezpieczeniu
medycznym mają nastąpić na szczeblu batalionu (dywizjonu). W etacie kompanii znajdzie się grupa ewakuacji medycznej, złożona
z profesjonalnie wyszkolonych ratowników
medycznych. Będą oni zastępować dawnych
sanitariuszy wyznaczanych spośród żołnierzy przez dowódców pododdziałów (zwykle
były to „papierowe” stanowiska, a pełniący
tę funkcję nie mieli odpowiedniego przeszkolenia do udzielania skutecznej pomocy przedmedycznej).
Obecnie personel medyczny w batalionie
jest przygotowany do udzielenia podstawowej
pomocy medycznej na tzw. poziomie pierwszym (przywracanie oddechu, zakładanie opatrunków, unieruchamianie złamanych kończyn
oraz ewakuacja rannych) oraz segregacji rannych i organizowania punktów izolacji żołnierzy z chorobami zakaźnymi czy psychozami
reakcyjnymi.
W docelowym modelu zabezpieczenia medycznego już w brygadzie przewidziano sale
opatrunkowe, które w razie potrzeby zostaną
Założenia systemu
W
edług nowych założeń, batalionowy
zespół zabezpieczenia
medycznego poziomu I
będzie mógł liczyć – w razie potrzeby – na wsparcie zespołu zabezpieczenia medycznego, wydzielanego z brygadowej gru-
py zabezpieczenia medycznego, czyli na specjalistów z dziedziny kwalifikowanej pomocy medycznej. Jeszcze niedawno na tego rodzaju pomoc żołnierze mogli liczyć dopiero na szczeblu
związku taktycznego.
oddane do użytku zespołom zabezpieczenia
medycznego poziomu I. Grupa zabezpieczenia medycznego brygady, wspierając ratowników w batalionie, będzie mogła – już na
tym szczeblu – wykonywać niektóre operacje. Poszczególne sale (rozkładane w ciągu
10 min) będzie można łączyć stosownie do
potrzeb i wykorzystywać jako sale operacyjne. Będzie można przeprowadzać w nich
Profesjonalizacja sił zbrojnych
wymusza zwiększenie liczby szpitali
dla misji pokojowych.
niemal wszystkie zabiegi niewymagające
ogólnego znieczulenia. Zespoły zabezpieczenia medycznego poziomu I powinny powstać
w ciągu dwóch lat.
W strukturach związku taktycznego przewidziano nie tylko szpital polowy poziomu III, ale
także klucz śmigłowców do ewakuacji medycznej. Pracownicy Inspektoratu Wojskowej Służby Zdrowia (IWSZ) liczą, że w przyszłości (do
2018 r.) wojskowej służbie zdrowia uda się
również pozyskać samoloty szpitalne i sanitarne typu CASA C295 oraz C130 Hercules.
2008/03
Do rozwiązań zaplanowanych przez IWSZ
należy utworzenie systemu wojskowej służby
zdrowia na wzór byłej Kasy Chorych Służb
Mundurowych, a także osiągnięcie poziomu
bezpieczeństwa IV (umożliwiającego badanie nawet najgroźniejszych mikrobów, np.
wirusa ebola) przez laboratorium epidemiologiczne w Puławach oraz w Wojskowym Instytucje Higieny i Epidemiologii.
Koszarowe ułomności
Nienormalna jest sytuacja, w której lekarz
wojskowy nie może udzielać pomocy medycznej kadrze zawodowej. W jaki sposób chory
dowódca (żołnierz zawodowy), będący na poligonie, ma otrzymać pomoc od lekarza rodzinnego? Takich niedorzeczności jest wiele.
Ważnym i potrzebnym rozwiązaniem byłoby
np. przywrócenie w wojsku bezpłatnych usług
stomatologicznych. To śmieszne, że oszczędzamy 60 zł na plombie w zębie pilota latającego
samolotem, który jest wart setki milionów złotych. Może stracić ząb tylko dlatego, że kiepskie wypełnienie spowoduje jego pęknięcie.
Co z opieką stomatologiczną dla żołnierzy
pełniących służbę poza granicami kraju? Czy
dojdzie do tego, że będą wracać z misji z popsutymi zębami?
Pomysłem na koszarowe ułomności w systemie pomocy medycznej dla żołnierzy ma być
zcentralizowanie wojskowej służby zdrowia
w garnizonie. Lekarz garnizonu będzie wiedział, kto z personelu medycznego w jednostce jest na zwolnieniu, wyjechał na kilka dni
w związku ze specjalizacją lub został zakwalifikowany do PKW i trzeba znaleźć na jego
miejsce zastępstwo. On także będzie decydował, którego z lekarzy wyznaczyć do tzw. zabezpieczenia strzelań.
Progi i bariery
Lekarzy brakuje przede wszystkim w jednostkach wojskowych. Niektóre garnizony są
pozbawione właściwej opieki medycznej czasu „P”, reagowania kryzysowego, nie mówiąc
już o wykonywaniu zadań czasu „W” czy o zapewnianiu właściwej wymiany personelu
medycznego biorącego udział w operacjach
poza granicami kraju.
2008/03
Próby opracowania odpowiedniego modelu
pozyskiwania lekarzy dla wojska były podejmowane już 2004 r. przez ówczesny Zarząd Wojskowej Służby Zdrowia SGWP, m.in. w opracowaniach dla Strategicznego Przeglądu Obronnego w 2006 r. Kolejne koncepcje nie były
jednak z różnych przyczyn wcielane w życie.
Jako kolejny ważny element, mający wpływ
na obecną sytuację niedoboru kadr medycznych, należy wymienić likwidację Wojskowej
Akademii Medycznej. Posunięcie to było błędem ówczesnego rządu i kierownictwa MON.
Absolwenci WAM, oficerowie-lekarze, byli
zobowiązani co najmniej do 12-letniego okresu służby zawodowej po ukończeniu studiów,
co gwarantowało stałą obsadę i rotację lekarzy w jednostkach.
Obecnie stosowany system pozyskiwania
kadr medycznych dla wojska przedstawiono
na rysunku 1.
Reforma szkolnictwa wojskowego ma doprowadzić do:
• poprawy ukompletowania etatowego personelu medycznego w wojskowej służbie zdrowia,
a zwłaszcza w jednostkach wojskowych, w sytuacji odchodzenia ze służby wojskowych kadr
medycznych;
• rozwiązania problemu podnoszenia kwalifikacji lekarskich przez utworzenie systemu
kształcenia podyplomowego lekarzy wojskowych w ramach wydziałów naukowo-badawczych wiodących szpitali wojskowych. Lekarze-oficerowie mogliby tam zdobywać
specjalizacje najbardziej potrzebne wojsku,
tzn. z chirurgii czy ortopedii.
Lekarz wojskowy, po studiach przygotowujących go do udzielania pierwszej pomocy medycznej, przez trzy–cztery lata (równocześnie
ze specjalizacją) zdobywałby doświadczenie u
Priorytet
Najpilniejszym zadaniem wojskowej służby
medycznej jest wypracowanie skutecznego
sposobu pozyskiwania i kształcenia oficerów –
lekarzy dla wojska. Inaczej nie będzie komu wykonywać ambitnych zadań nakreślonych w programie reform służby zdrowia w siłach zbrojnych.
41
OPRACOWANIE IWSZ (2)
ZABEZPIECZENIE MEDYCZNE Nowe wyzwania
• opieka zdrowotna dla całej rodziny w wojskowym zakładzie leczniczym na priorytetowych zasadach – obecnie lekarz wojskowy i jego rodzina są traktowani na równi z osobami
spoza wojska zgodnie z założeniami NFZ.
ETAT
aktualna obsada
stanowisk
zasoby
kandydatów
szkoły
wojskowe
oficerowie
rezerwy
Kształcenie lekarzy wojskowych
rezerwa
kadrowa
studia cywilne
6-letnie
(służba kandydacka) po 3 roku
studium oficerskie
Rys. 1. System pozyskiwania kadr
medycznych dla wojska
u lekarskie w dziedzinie chirurgii. Nie tylko
chirurgii jamy brzusznej, ale również klatki
piersiowej i naczyniowej oraz toksykologii.
Motywacje
Należy podkreślić, że obecnie wojsko oferuje niewiele, by przyciągnąć najlepszą kadrę
medyczną kształconą przez krajowe uczelnie.
Pod koniec XX wieku takimi czynnikami motywacyjnymi były:
• pensje wyższe niż w cywilnej służbie zdrowia – po ostatnich uregulowaniach niekiedy są
niższe i równoważone przez wprowadzane dodatki;
• dodatki finansowe za podnoszenie kwalifikacji (specjalizacje medyczne) – obecnie nie ma
delegacji ustawowej w tej sprawie;
• mieszkanie służbowe z możliwością wykupu po preferencyjnej cenie – teraz otrzymują tylko mieszkanie funkcyjne na czas służby oraz małą odprawę mieszkaniową w chwili zwolnienia
z zawodowej służby wojskowej;
• możliwość zdobywania specjalizacji medycznych we wszystkich szpitalach wojskowych lub cywilnych – dziś lekarze muszą
konkurować o miejsce specjalizacyjne z lekarzami spoza wojska;
Szkolenie wojskowe studentów podchorążych i studentów stypendystów MON będzie
prowadzone w Studium Edukacji Obronnej
Uniwersytetu Medycznego oraz w Centrum
Szkolenia Wojskowych Służb Medycznych.
Kandydaci na podchorążych mają rekrutować
się przede wszystkim z Wydziału Wojskowo-Lekarskiego Uniwersytetu Medycznego
w Łodzi (utworzony po fuzji Akademii Medycznej z WAM).
Dotychczas uczelnia wykształciła dla jednostek wojskowych 70 lekarzy medycyny, którzy byli studentami byłej WAM. W latach
2006–2007 żaden absolwent tego wydziału,
jak i pozostałych wydziałów lekarskich Uniwersytetu Medycznego nie wyraził chęci pełnienia zawodowej służby wojskowej.
Z przeprowadzonych analiz wynika, że na
Wydziale Wojskowo-Lekarskim UM w Łodzi
niemal 98% studentów pierwszego roku chciało zostać lekarzami wojskowymi. Po trzecim
roku liczba chętnych zmalała o połowę.
Planowany system kształcenia lekarzy
wojskowych (rys. 2) obejmie dwa zasadnicze etapy:
• kształcenie przeddyplomowe, przygotowujące kadry medyczne na potrzeby SZRP oraz
uzupełniające braki kadrowe w jednostkach
wojskowych;
• kształcenie podyplomowe, zakładające rozwój zawodowy kadr medycznych (specjalizacje)
i przygotowanie ich do objęcia stanowisk w szpitalach wojskowych.
Najważniejszym sposobem pozyskiwania lekarzy dla wojska będzie służba kandydacka studentów cywilnych uczelni medycznych. Obecnie, zgodnie z obowiązującym prawem, nabór
kandydatów do tej służby jest możliwy dopiero
po ukończeniu przez nich III roku studiów. To
ograniczenie ma zostać zniesione. Planuje się
kształcenie przyszłych lekarzy wojskowych już
po pierwszym roku studiów, z czym są związa2008/03
ne znaczne nakłady finansowe. Koszty kształcenia kandydata na lekarza wojskowego musi
ponieść wojsko.
Pozyskiwanie
pielęgniarek i ratowników
Wojskowa służba zdrowia zakłada, że stanowiska podoficerów służby zdrowia w przyszłości powinny być obsadzane przez personel mający wykształcenie pielęgniarskie lub
z ratownictwa medycznego na poziomie minimum medycznej szkoły średniej (preferowany licencjat). Główny trzon podoficerskiego personelu medycznego powinien mieć
wykształcenie wyższe (trzyletnie studia licencjackie).
W 2004 r. wdrożono system pozyskiwania
i kształcenia podoficerów wojskowej służby
zdrowia w Szkole Podoficerskiej Służb Medycznych. Proces dydaktyczny realizują
w niej wykwalifikowane kadry Centrum
Szkolenia Wojskowych Służb Medycznych
STANOWISKO SŁUŻBOWE W JW –
PODPORUCZNIK/PORUCZNIK
Lekarski Egzamin Państwowy
stanowisko stażysty w wojskowym
szpitalu klinicznym (podporucznik)
EGZAMIN I PROMOCJA OFICERSKA
(CSWSMed), które w większości rekrutują
się z byłej WAM.
Od września 2004 r. CSWSMed oraz Szkoła
podoficerska rozpoczęły szkolenie podoficerów
służby zdrowia bez wykształcenia medycznego.
Działania rozpoczęte w tym roku przynoszą już
określone efekty. Liczba pielęgniarek i ratowników medycznych pełniących zawodową służbę
wojskową w strukturach Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej ulega ciągłemu zwiększeniu,
co koresponduje z tendencjami w armiach innych państw NATO.
W 2006 r. wprowadzono stanowiska oficerskie dla magistrów pielęgniarstwa w ośmiu
szpitalach wojskowych, a od 2007 r. w strukturach kierowania służbą zdrowia resortu
obrony narodowej. Ze względu na znaczne
braki kadrowe przewiduje się zastąpienie części stanowisk lekarzy medycyny ratownikami
medycznymi, ale w ograniczonym zakresie.
W związku z tym ratownicy medyczni lub
pielęgniarki mogą być wyznaczani, po ukończeniu studiów II stopnia (magisterskich), jedynie na niektóre stanowiska oficerskie w administracji oraz w systemie zabezpieczenia
medycznego do wykonywania zadań związanych z ratownictwem i ewakuacją medyczną.
Obecna sytuacja kadrowa w korpusie podoficerów zawodowych jest oceniana jako dobra
i dlatego IWSZ zamierza utrzymać funkcjonujący model przebiegu służby oficerów i podoficerów w korpusie osobowym medycznym
w odniesieniu do dwóch grup zawodowych, tzn.
pielęgniarek i ratowników medycznych.
Podsumowanie
cywilne studia medyczne na WW-L UM Łódź
(służba kandydacka od 3 roku)
przeszkolenie wojskowe
(w czasie przerw wakacyjnych po kolejnych latach studiów) –
CSWSMed
MATURA
Rys. 2. Model pozyskiwania
i kształcenia wojskowych lekarzy
oraz lekarzy dentystów
2008/03
Największą wartością jest życie żołnierzy. Zależy ono w znacznym stopniu od przygotowania personelu wojskowej służby zdrowia. Obecnie zależność ta uwidacznia się w pełnionych
przez SZRP operacjach poza granicami kraju.
Zasadnicze kierunki rozwoju wojskowej służby zdrowia zaakceptował minister obrony narodowej. Kierownicza kadra sił zbrojnych poznała już jego założenia. Wszystko wskazuje na
to, że wojskową służbę zdrowia czeka w najbliższych latach prawdziwa rewolucja.

WŁODZIMIERZ KALETA
Redakcja Wojskowa
43
Wojciech Majeran
INNE ARMIE Realne spojrzenie
Logistyka w NATO
Pojęcie logistyki w NATO funkcjonuje już od wielu lat.
Działania logistyczne przez cały czas pozostają niezmienne z punktu
widzenia zadań wykonywanych przez wojska.
L
ogistyka jest nauką
o planowaniu i przeprowadzaniu przewozów w działaniach wojskowych. Zajmuje
się także:
• projektowaniem i rozwojem, pozyskiwaniem, przechowywaniem, transportem,
dystrybucją, utrzymaniem,
ewakuacją i pozbywaniem się
materiału1;
• transportem stanów osobowych;
• pozyskiwaniem lub budowaniem, utrzymaniem, wykorzystywaniem i pozbywaniem
się obiektów;
• pozyskiwaniem lub świadczeniem usług;
• świadczeniem usług medycznych.
Definicja ta obejmuje szeroki zakres odpowiedzialności, dotyczący różnych sfer
działalności wojsk i mający
odzwierciedlenie w transformacji struktur NATO.
Cel logistyki stanowi utrzymywanie racjonalnego poziomu zapasów i odpowiedniego potencjału zapewniającego gotowość do wykonywania działań.
Istnieje funkcjonalna klasyfikacja logistyki (rys. 1), we-
dług której wyróżniono jej następujące rodzaje: logistykę
produkcji, działania, konsumpcji, kooperacyjną i wielonarodową2.
Zadania logistyki
Zadania logistyki produkcji (production logistics),
zwanej również logistyką pozyskiwania (acquisition logistics), dotyczą: generowania
wymagań operacyjnych, projektowania i rozwoju proceMateriał oznacza ogólnie wyposażenie;
obejmuje ono pojazdy, uzbrojenie, amunicję, paliwa itp.
2 NATO logistics handbook. OTAN 2007.
1
2008/03
sów produkcji i przyjęcia
szeroko rozumianego materiału. W konsekwencji zawiera ona elementy standaryzacji i interoperacyjności,
kontraktowania, problematykę związaną z zapewnieniem
jakości, dostawami części,
niezawodnością, sporządzaniem analiz obronnych, standardami bezpieczeństwa dla
wyposażenia wojsk, etapem
prób i testów oraz kodyfikacją i dokumentacją wyposażenia. W strukturach NATO
organami odpowiedzialnymi
za zadania tego typu są: Zarząd Wsparcia Obrony (Division of Defence Support)
ulokowany w Sztabie Międzynarodowym (International Staff) oraz Oddział ds.
Uzbrojeń
(Armaments
Branch), podporządkowany
Zarządowi Logistyki, Zbrojeń i Zasobów w Międzynarodowym Sztabie Wojskowym (International Military
Staff) (rys. 2).
In-service logistics jest rodzajem logistyki zorientowanej na produkt w trakcie jego
wykorzystania. Obejmuje
aspekty dotyczące jego działania. Zalicza się do nich
czynności takie jak: przyjęcie produktu, przechowywanie, transport, utrzymanie,
użytkowanie i pozbywanie
się materiału.
Logistyka w czasie wykorzystania wyrobu (systemu)
łączy fazy produkcji i zużycia.
Obejmuje funkcje związane
z dostawami, przyjęciem zaopatrzenia, przechowywaniem, dystrybucją oraz pozbywaniem się materiału, który
2008/03
jest potrzebny do utrzymania
wyposażenia i zabezpieczenia
sił. Organizacją odpowiedzialną za tę funkcję logistyki jest NAMSO3.
Logistykę zorientowaną na
wykorzystanie wyrobu (systemu) należy rozpatrywać jako zintegrowane zabezpieczenie logistyczne (ILS), sporządzanie analiz dotyczących
wsparcia logistycznego oraz
problematykę szacowania cyklu życia wyrobu (systemu)
(LCC). Pierwszy aspekt rozumiany jako zintegrowane zabezpieczenie logistyczne
(ILS) przedstawia te elementy, które mogą być zaplanowane, pozyskane, przetestowane i dostarczone na czas
w sposób efektywny ekonomicznie. Celem analiz dotyczących wsparcia logistycznego (LSA) jest zapewnienie
optymalnej wydajności systemu i dostępności wyrobów
przy uwzględnieniu minimalnych kosztów ich wykorzystania. Elementy dotyczące problematyki ich szacowania są
definiowane jako: suma całkowita kosztów bezpośrednich, pośrednich, okresowych
(cyklicznych, periodycznych)
i nieokresowych, a także innych kosztów związanych
z projektowaniem, rozwojem,
wytworzeniem (produkcją),
działaniem dla wsparcia systemu bojowego w czasie jego
przewidywanego funkcjonowania.
Logistyka konsumpcji
(consumer logistics znana
również jako logistyka operacyjna – operational logistics)
zajmuje się zagadnineniami
Definicja
W NATO nie ma ustalonej
i zaakceptowanej definicji
terminu „logistyka kooperacyjna”. Zwykle jest ona definiowana jako całość dwustronnych i wielostronnych porozumień zawieranych w ramach
logistyki produkcji i konsumpcji w celu optymalizacji zabezpieczenia logistycznego dla sił
NATO. Jej głównym celem jest
obniżanie kosztów i poprawa
skuteczności zabezpieczenia
logistycznego wojsk w czasie
pokoju, kryzysu i wojny.
związanymi ze sterowaniem
zapasami, pozyskiwaniem lub
budową obiektów, monitorowaniem ruchu wojsk, problematyką dotyczącą niezawodności, standardami bezpieczeństwa dla przechowywania
i transportu oraz przygotowaniem i przeprowadzaniem ćwiczeń wojskowych. W strukturach NATO wiodące w tej
dziedzinie są Element Logistyki (IS Logistics Element) Sztabu Międzynarodowego oraz
Oddział Logistyki (Logistics
Branch) w Zarządzie Logistyki, Uzbrojenia i Zasobów (Logistics, Armaments and Resources Division) umiejscowionym w Międzynarodowym
Sztabie Wojskowym (rys. 2).
Komponenty logistyki
kooperacyjnej
Przedstawiona klasyfikacja
nie obejmuje jednak wszystkich zadań, którymi zajmuje u
NAMSO – NATO Maintenance and
Supply Organization.
3
45
NATO
Logistics
Production
Logistics
In-service
Logistics
Legenda:
Production Logistics In-service Logistics Consumer Logistics Co-operative Logistics Multinational Logistics – logistyka produkcji
– logistyka w działaniu
– logistyka konsumpcji
– logistyka kooperacyjna
– logistyka wielonarodowa
Consumer
Logistics
Co-operative
Logistics
Multinational
Logistics
Źródło: AJP-4.9(A) Allied Joint Doctrine for Modes of Multinational Support. Study draft. 2007.
National Authorities
Defence Planning
Committee
(DPC)
North Atlantic
Council
(NAC)
Committees
Subordonated to
the NAC, DPC and NPG
Nuclear Planning
Group
(NPG)
Secretary
General
Military Comittee
(MC)
International Military Staff (IMS)
International Staff
(IS)
Division of
Defence Support
Military Representatives to NATO
Logistics, Armaments
& Resources
Division
IS Element
Armaments
Branch
North Atlantic Council
– Rada Północnoatlantycka
Defence Planning Committee
– Komitet Planowania ds. Obrony
Nuclear Planning Group
– Grupa Planowania Nuklearnego
Secretary General
– Sekretarz Generalny
Military Committee
– Komitet Wojskowy
International Staff
– Sztab Międzynarodowy
International Military Staff
– Międzynarodowy Sztab Wojskowy
Strategic Commands
– Dowództwa Strategiczne
Allied Commands Operations
– Sojusznicze Dowództwo Operacyjne
Logistics
Branch
Strategic Commands
Allied Command
Operations
(ACO)
Allied Command
Transformation
(ACT)
Allied Commands Transformations – Sojusznicze Dowództwo ds. Transformacji
Źródło: na podstawie – AJP-4.9(A) Allied Joint Doctrine for Modes of Multinational Support. Study draft. 2007.
Rys. 2. Umiejscowienie organów związanych z logistyką produkcji
i konsumpcji w cywilno-wojskowej strukturze NATO
2008/03
Rys. 1. Funkcjonalny podział logistyki NATO
Istota
zabezpieczające siły
wielonarodowe, proogistyka wielona- wadzące działania worodowa to każde- jenne w ramach sojugo rodzaju skoordyno- szu lub koalicji, włąwana działalność logi- czając w to działania
styczna, w którą są za- prowadzone pod manangażowane co najdatem Narodów
mniej dwa państwa
Zjednoczonych. Istotą
L
się logistyka. W podziale
funkcjonalnym istnieją ponadto dwa dodatkowe rodzaje określane jako logistyka kooperacyjna (co-operative logistics) i wielonarodowa (multinational logistics).
Rozwojowi logistyki kooperacyjnej w strukturach
sojuszu służą Organizacje
NATO ds. Produkcji i Konsumpcji (NATO Production
and Consumption Organizations – NPLO), które skupiają podległe komórki. Najważniejszą z nich jest Agencja NATO ds. Utrzymania
i Zaopatrzenia (NATO Maintenance and Supply
Organization – NAMSA),
wykorzystująca nowoczesne
techniki zarządzania i zamówień materiału. Jej celem
jest zapewnianie usług logistycznych w czasie pokoju,
kryzysu i wojny oraz gotowości materiałowej w celu
polepszenia skuteczności
działań.
Zadaniem NPLO jest także
realizacja wspólnych projektów wojskowych. Rada Północnoatlantycka (North
Atlantic Council – NAC) pozwala im na organizacyjną,
administracyjną i finansową
niezależność. Do celów
NPLO należy: wypracowy2008/03
logistyki wielonarodowej jest wypracowanie
i zastosowanie jej gotowych wariantów
w działaniach, których
celem, oprócz wykonania zadania, jest również redukcja kosztów
jej funkcjonowania.
wanie najlepszych rozwiązań,
odniesienie największych korzyści, opracowywanie wymagań w obszarach projektowania i rozwoju, produkcji,
zabezpieczenia logistycznego i zarządzania. NPLO jest
otwarte dla wszystkich państw
członkowskich, które podpisały Porozumienie ogólne
(Memorandum of Understanding – MOU). W ramach
NPLO istnieją również komórki zorientowane zarówno
na logistykę produkcji, jak
i konsumpcji (rys. 3).
Logistyka wielonarodowa
Oprócz przedstawionych
rodzajów logistyki, w NATO
funkcjonuje pojęcie „logistyka wielonarodowa” (multinational logistics – ML).
Możliwości logistyki wielonarodowej są związane
z trzema rodzajami działań.
Pierwsza grupa dotyczy
wcześniej zaplanowanego
wzajemnego wsparcia. W jej
ramach wyróżniono trzy
opcje: wsparcie przez państwo gospodarza (HNS),
wsparcie kontraktowe działań (CSO) oraz zabezpieczenie logistyczne przez narodowe elementy wsparcia
(NSEs). Opcje drugiej grupy są związane z sytuacją,
w której jedno państwo bierze na siebie obowiązek zabezpieczenia logistycznego
dla całości lub części sił wielonarodowych (co jest bezpośrednio związane z możliwościami tego państwa). Do tego rodzaju działań zaliczono
zabezpieczenie logistyczne
przez państwo wyspecjalizowane (LRSN) oraz zabezpieczenie logistyczne przez państwo wiodące (LLN). Trzecia
grupa działań dotyczy sytuacji, w której jedno lub więcej
państw formalnie zobowiązuje się do zabezpieczania
całości lub części sił wielonarodowych podporządkowanych Dowództwu Połączonemu (JFC). Umiejscowienie JFC w strukturach
NATO przedstawiono na
rys. 4. W tym przypadku wyróżniono dwie opcje, tj.
zabezpieczenie logistyczne
przez wielonarodowe zintegrowane jednostki logistyczne (MILU) lub wielonarodowe zintegrowane jednostki
medyczne (MIMU).
Zakończenie
W NATO we wspólnych
działaniach logistyki, są stosowane rozwiązania indywidualne, wypracowywane każdorazowo (jednorazowo) i dostosowywane do konkretnej
sytuacji. Uwarunkowane jest
to m.in. różnicami w przepisach prawnych obowiązujących w poszczególnych państwach członkowskich, a nie
wynikają z zasad i klasyfikacji logistyki przyjętych w sojuszu. Mimo podejmowanych
prób definiowania takich
pojęć jak „odpowiedzialność u
47
NATO Production
and Logistics Organizations
NAMSO1
NAMSA
Chapellen, LU
CEPS1
CEPMA
Versailles, FR
NAHEMO2
NAHEMA
Aix-en-Provence, FR
NETMO2
NETMA
Unterlaching, GE
NAMEADSMO2
NAMEADSMA
Huntsville, USA
NAPMO3
NAPMA
Brunssum, NL
NACMO3
NACMA
Brussels, BE
NC3O3
NC3A
Brussels, BE
NHPLO2
Rueil-Malmaison, FR
NAMSO/NAMSA
– NATO Maintenance and Supply Organization/Agency
CEPS
– Central Europe Pipeline System
– Central Europe Pipeline Management Agency
CEPMA
NAHEMO/NAHEMA
– NATO Helicopter for the 1990s Design and Development, Production
and Logistics Management Organization/Agency
NETMO/NETMA
– NATO Euro Fighter 2000 and TORNADO Development, Production
NAMEADSMO/NAMEADSMA – NATO Medium Extended Air Defence System, Design and Development,
Production
NHPLO-NATO
– Hawk Production and Logistics Organization
NAPMO/NAPMA
– NATO Airborne Early Warning and Control Programme Management
Organization
NACMO/NACMA
– NATO Air Command and Control System Management Organization/Agency
NC3O/A
– NATO Consultation, Command and Control Organization/Agency
Komórki zorientowane na logistykę produkcji
Komórki zorientowane na logistykę konsumpcji
3 Inne organizacje i agencje w ramach PLO
1
2
Rys. 3. Komponenty logistyki kooperacyjnej w NATO
2008/03
SHAPE
Mons, Belgium
Strategic Level
Operational Level
JFC HQ Brunssum
The Netherlands
CC-Mar HQ
Northwood, UK
CC-Land HQ
Heidelberg, GE
Joint HQ
Northeast
Karup, DA
CC-Air HQ
Izmir, TU
JFC HQ Naples
Italy
CC-Mar HQ
Naples, IT
CC-Land HQ
Madrid, SP
Joint HQ
South
Verona, IT
Joint HQ
Southcentre
Larissa, GR
Component Command
Level
SHAPE – Supreme Headquarters Allied
Powers Europe
JFC HQ – Joint Force Command
Headquarters
Joint HQ – Joint Headquarters
CC-Air HQ – Component Command Air
Headquarters
CC-Mar HQ – Component Command Maritime
Headquarters
CC-Land HQ – Component Command Land
Headquarters
Joint HQ
Southeast
Izmir, TU
Joint HQ
Southeast
Izmir, TU
CC-Air HQ
Ramstein, GE
Joint HQ Lisbon
Rys. 4. Umiejscowienie JFC w strukturach NATO
zbiorowa” za zabezpieczenie
logistyczne czy „zintegrowana logistyka”, na chwilę obecną nie ma systemowych rozwiązań w tej dziedzinie. Zatem nie można mówić o logistyce XXI wieku, ponieważ
niestety nie nadąża ona za
zmianami zachodzącymi
w sferze operacyjnej. Powyższa sytuacja wynika choćby
z ograniczonego wykorzystania przez dowódcę NATO narodowych elementów wsparcia (National Support Ele-
2008/03
ments), które nie są mu podporządkowane, jak również
z rodzaju i zakresu zabezpieczenia logistycznego. Poszczególne państwa mają indywidualne (często narodowe) wymagania zarówno
w sensie ilościowym, jak i jakościowym. Decyzje o wspólnym (zintegrowanym) zabezpieczeniu logistycznym są
obarczone ryzykiem, które
nie wszystkie kraje (ze zrozumiałych względów) są w stanie podjąć. Ponadto dochodzi
tzw. czynnik wzajemnego zaufania, którego na chwilę
obecną brak. Pewnym rozwiązaniem mogą być wspólnie
przeprowadzane ćwiczenia
czy treningi, które mogą stopniowo to zaufanie budować.
Od strony teoretycznej logistyka w NATO jest dość
mocno rozbudowana, jednak
w praktyce powyższe rozwiązania napotykają duże
trudności.

mjr dr inż. JAROSŁAW ZIÓŁKOWSKI
Wojskowa Akademia Techniczna
49
Przegląd Logistyczny (The Logistics Review)
Dear Readers,
This issue of “Przegląd Logistyczny” (“The Logistics Review”) starts with an
article by Col Andrzejewski who notices that asymmetrical nature of threats
in contemporary operations affects the Polish military contingents’ operating
mode. Such issues as remote location of missions, various and multinational
structure of troops, as well as specialist formations, formed on the spot, able
to flexible adjustment to current situation, and equipped with the newest
technology gain new perspective. These changes are a challenge for Polish
logistics and require looking for new perspectives in the matter of increased
logistic self-efficiency, shifting from national contribution to multinational
logistics and employment of the civil contractor to implement selected tasks
for logistic support.
Col Stanisław Dinter claims that the establishment of the Inspectorate for the
Armed Forces Support led to some competence disorder in multiple institutions
of the MoD. This induced a development of a number of adjustments and settlements at different
organizational levels, both in the process of material planning and supply organization.
Col Tomasz Chołuj draws the readers’ attention to the issue of Polish and British cooperation in logistics,
and problems and benefits stemming from it in just being formed logistics unit of the Polish Armed
Forces.
LtCol Sławomir Byłeń emphasizes that practical training is the most effective form for commands, staffs
and troops to develop operation’s scenarios or solve problems regarding the process of preparation
for operations in time of war, crisis or peace. He further provides his assessment of the JTLS (Joint
Theater Level Simulation) – a simulation system, particularly emphasizing its capability to increase the
efficiency of logistics support.
Another article by SrWO Dariusz Woźniak sketches a model of professional military driver – his skills,
knowledge and body capabilities required for safe and effective driving a military vehicle.
Maj Jarosław Ziółkowski in his article discusses the changes introduced in the NATO functional logistics.
He further presents conditions for the work in the Alliance and the form of its organizational structures,
with logistic operations that have evolved in accordance to new challenges of the 21st century.
Enjoy reading!
Editorial Staff
Tłumaczenie: anita Kwaterowska
WARUNKI ZAMIESZCZANIA PRAC
Materiały (w wersji elektronicznej) do „Przeglądu Logistycznego” prosimy przesyłać na adres: Redakcja
Wojskowa, Aleje Jerozolimskie 97, 00-909 Warszawa lub [email protected]. Opracowanie musi
być podpisane imieniem i nazwiskiem z podaniem stopnia wojskowego i tytułu naukowego. Należy również
podać numery: NIP, PESEL, dowodu osobistego oraz konta bankowego, a także dokładny adres służbowy,
prywatny i urzędu skarbowego oraz numer telefonu, datę i miejsce urodzenia, a także imiona rodziców. Ponadto
należy dołączyć zdjęcie z aktualnym stopniem wojskowym. W przypadku braku wymaganych danych nie będziemy
mogli opublikować danego materiału. Redakcja przyjmuje materiały opracowane w formie artykułów. Ich objętość
powinna zawierać ok. 20 tys. znaków (co odpowiada 6 stronom miesięcznika). Rysunki i szkice należy przygotować
zgodnie z wymaganiami poligrafii (najlepiej w programie Ilustrator lub Corel), zdjęcia w formacie tiff lub jpeg –
rozdzielczość 300 dpi. Należy podać źródła, z których autor korzystał przy opracowywaniu materiału.
Niezamówionych artykułów redakcja nie zwraca. Zastrzega sobie przy tym prawo do dokonywania poprawek
stylistycznych oraz skracania i uzupełniania artykułów bez naruszania myśli autora. Autorzy opublikowanych
prac otrzymają honoraria według obowiązujących stawek. Oryginalne rysunki i zdjęcia zakwalifikowane do druku
honoruje się oddzielnie.

Zobacz załączony dokument - Inspektorat Wsparcia Sił Zbrojnych

Transkrypt

Podobne dokumenty

DSL - Łódź / Centrum Nauki i Biznesu Żak

Pobierz Przegląd Logistyczny nr 2 2009

wybrane aspekty logistyki wojskowej w misjach pokojowych

Pobierz Przegląd Logistyczny nr 1 2010

Magazyn. Gdzie jeszcze? Warehouse. Where else?

Refleksje społeczno - gospodarcze - Prace naukowe

Warehouse Management System

Pobierz plik PDF z wydaniem

Logistyka 4/2015 - Wydział Zarządzania AGH

SPIS TREŚCI

wersja elektroniczna czasopisma

Wybrane problemy bezpieczeństwa globalnego po zimnej wojnie

sytuacja polityczna oraz reformy demokratyczne w europie środkowej

Pobierz raport w pliku PDF

Spadochroniarz 70 - Związek Polskich Spadochroniarzy

BMS - teldat

Metodyka przygotowania i prowadzenia ćwiczenia taktycznego z

atutem - Raben Group

AKADEMIAOBRONYNARODOW EJ WYDZIAŁ WOJSK LĄDOWYCH