udostępnianie leśnej mapy numerycznej w internecie na przyk

udostępnianie leśnej mapy numerycznej w internecie na przyk

UDOSTÊPNIANIE
LMN
W INTERNECIE NA PRZYK£ADZIE
NADLEŒNICTWA
KOZIENICE
POLSKIE
TOWARZYSTWO
INFORMACJI
PRZESTRZENNEJ
57
ROCZNIKI GEOMATYKI 2010 m TOM VIII m ZESZYT 7(43)
UDOSTÊPNIANIE LEŒNEJ MAPY NUMERYCZNEJ
W INTERNECIE
NA PRZYK£ADZIE NADLEŒNICTWA KOZIENICE
MAKING THE FOREST NUMERIC MAP AVAILABLE
IN INTERNET
ON THE EXAMPLE OF KOZIENICE FOREST DISTRICT
Paulina Plewka1 Micha³ Brach2
2
1
Nadleœnictwo Kozienice w Pionkach
Katedra Urz¹dzania Lasu, Geomatyki i Ekonomiki Leœnictwa, Wydzia³ Leœny
Szko³a G³ówna Gospodarstwa Wiejskiego
S³owa kluczowe: leœna mapa numeryczna, mapa interaktywna, WebGIS, Nadleœnictwo Kozienice
Keywords: forest numeric map, interactive map, WebGIS, Kozienice Forest District
Wstêp
W dzisiejszym œwiecie nale¿y liczyæ siê z coraz wiêkszym zainteresowaniem spo³eczeñstwa ró¿nego rodzaju informacjami. Istotnym zadaniem staje siê zebranie informacji oraz
odpowiedni sposób ich przekazu. Jedn¹ z najbardziej popularnych dróg w prezentacji i poszukiwaniu informacji jest sieæ Internet, stanowi¹ca niezast¹pione medium komunikacyjne.
Od pocz¹tku lat 90. XX wieku, wraz z rozpowszechnieniem us³ugi WWW, Internet zrewolucjonizowa³ wiele dziedzin ¿ycia. Dla wielu, spoœród miliarda u¿ytkowników, jest to dziœ
narzêdzie pracy oraz doskona³y sposób na poszukiwanie informacji (Kowalski, 2006). W
œwietle powy¿szych przes³anek Internet wydaje siê byæ idealnym miejscem promocji dla
firm. Nie mniej wa¿nym od samego zamieszczenia informacji, jest sposób ich prezentacji –
nie mo¿na zapominaæ o tym jak wa¿na jest szybkoœæ odnalezienia informacji. Doskona³ym
sposobem prezentacji jest wizualizacja, co w sposób idealny oddaje sentencja, i¿ jeden obraz
ma wartoœæ tysi¹ca s³ów (Wê¿yk, Kozio³, Œwi¹der, 2004). Wiele firm wychodzi na przeciw
oczekiwaniom spo³eczeñstwa udostêpniaj¹c ró¿nego rodzaju informacje (w tym informacje
o przestrzeni) tysi¹com u¿ytkowników serwisów WWW.
Lasy Pañstwowe powinny pe³niæ wielorakie funkcje. Nie mog¹ siê ograniczyæ do dostarczania surowca drzewnego, gdy¿ równie wa¿ne jest spe³nianie funkcji spo³ecznej, która
polega m.in. na udostêpnianiu informacji o zasobach przyrodniczych. Wymóg tworzenia
58
PAULINA PLEWKA, MICHA£ BRACH
odpowiedniej infrastruktury, maj¹cej u³atwiæ gromadzenie, integracjê, interpretacjê oraz dostêp do danych przestrzennych, nak³ada na Lasy Pañstwowe równie¿ Unia Europejska poprzez zapisy dyrektywy INSPIRE.
Lasy Pañstwowe, zarz¹dzaj¹c prawie 1/3 powierzchni kraju, zarz¹dzaj¹ jednoczeœnie
ogromn¹ iloœci¹ informacji opisowo-przestrzennych zgromadzonych w bazie SILP oraz leœnej mapie numerycznej. Wiele z tych danych zwi¹zanych z typow¹ gospodark¹ leœn¹ nie jest
dla przeciêtnego obywatela istotna, inne s¹ jednak szczególnie atrakcyjne i interesuj¹ce.
Jak pokazuj¹ statystyki odwiedzin przyk³adowej strony internetowej Nadleœnictwa Kozienice, najwiêkszym zainteresowaniem ciesz¹ siê informacje zwi¹zane z szeroko pojêt¹ edukacj¹ i turystyk¹ (najwiêksza liczba ods³on – dane na dzieñ 1.01.2009 r.). Jednostki administracyjne LP powinny wiêc staraæ siê w jak najlepszy i przystêpny sposób prezentowaæ
posiadane zasoby, co bezpoœrednio mo¿e wp³yn¹æ na polepszenie wizerunku lasów i leœnictwa w oczach spo³eczeñstwa. Nie mo¿na zapominaæ, ¿e przekazanie spo³eczeñstwu okreœlonych informacji mo¿e byæ przydatne w edukacji oraz w celu odpowiedniego ukierunkowania
ruchu turystycznego. Mo¿na zaprezentowaæ walory przyrodnicze nadleœnictwa i tym samym odci¹¿yæ oblegane i najbardziej znane obiekty, prezentuj¹c równie ciekawe, lecz mniej
znane. Doskona³ym do tego narzêdziem jest bez w¹tpienia sieæ Internet.
Cel i zakres pracy, metodyka
Celem prezentowanego opracowania by³o:
m przedstawienie ró¿nych aspektów wykorzystania map interaktywnych do prezentacji
danych w sieci Internet,
m zaproponowanie wykorzystania strony WWW nadleœnictwa do zamieszczenia interaktywnej mapy, która mo¿e stanowiæ doskona³e narzêdzie promocji.
W czêœci praktycznej zosta³y wykorzystane dane opisowe oraz graficzne bêd¹ce
w posiadaniu Nadleœnictwa Kozienice w Pionkach, tj. warstwy leœnej mapy numerycznej
aktualne na dzieñ 1.01.2008 r., mapy analogowe oraz informacje opisowe nt. ciekawych
miejsc, szlaków turystycznych, obiektów ochrony przyrody itp. Do stworzenia prezentacji
zosta³y wykorzystane programy MapWindows wraz z nak³adk¹ Shape2Earth. Mapê interaktywn¹ umieszczono na serwerze internetowym Google Maps, a nastêpnie udostêpniono na
stronie internetowej Nadleœnictwa Kozienice.
Udostêpnianie danych przestrzennych w sieci Web-GIS
Wspó³czesny cz³owiek ¿yje w œwiecie informacyjnym. Podstaw¹ efektywnego funkcjonowania i zarz¹dzania otoczeniem jest posiadanie odpowiednich narzêdzi – systemów informacji, które w odpowiedni sposób bêd¹ gromadziæ, organizowaæ, integrowaæ i udostêpniaæ
dane, sprawi¹, ¿e ³atwiej bêdzie nam funkcjonowaæ w przestrzeni, w której siê poruszamy.
Jednym z takich narzêdzi jest szeroko rozumiany system informacji geograficznej (GIS),
zarz¹dzaj¹cy informacjami, które odnosz¹ siê do przestrzeni. Zainstalowanie systemów GIS
na serwerach internetowych oraz udostêpnianie ich zasobów w sieci internetowej umo¿liwia
dostêp do informacji o terenie bez koniecznoœci dysponowania specjalistycznym oprogramowaniem czy posiadania szerokiej wiedzy z zakresu obs³ugi systemów GIS. Z po³¹czenia
UDOSTÊPNIANIE LMN W INTERNECIE NA PRZYK£ADZIE NADLEŒNICTWA KOZIENICE
59
systemu GIS z sieci¹ globaln¹ powsta³a dziedzina geoinforamatyki zwana Web-GIS, która
sprawia, ¿e okreœlone dane przestrzenne mog¹ byæ dostêpne u¿ytkownikowi w dowolnym
miejscu i czasie (URL 1). Web-GIS pozwoli³ na prezentowanie interaktywnych i multimedialnych map na stronach WWW. Przesy³ana przez Internet mapa jest obs³ugiwana za pomoc¹
przegl¹darki internetowej w bardziej lub mniej zaawansowany sposób.
Projekt prezentacji walorów przyrodniczo-turystycznych
nadleœnictwa w sieci Internet
Oprogramowanie wykorzystane do prezentacji mapy
Jednym z celów omawianej pracy by³a prezentacja zasobów systemu informacji geograficznej zgromadzonych w nadleœnictwie szerokiemu gronu odbiorców przez zamieszczenie
ich na stronie internetowej. Jednostki Lasów Pañstwowych posiadaj¹ dane wektorowe w
postaci plików shape (SHP), niezbêdne by³o wiêc odpowiednie oprogramowanie, które pomog³o w prosty sposób przekonwertowaæ posiadane informacje graficzne na pliki typu KML.
Zaproponowany format plików KML (Keyhole Markup Language) pozwoli³ na zamieszczenie dowolnych informacji w formie punktów, linii czy poligonów w serwisie internetowym
Google Maps i Google Earth.
W sieci Internet znaleŸæ mo¿na kilkanaœcie programów, za pomoc¹ których mo¿na przekonwertowaæ pliki shapefile do postaci plików KML, m.in.: Arc2Earth, KMLer, Shape2KML,
Shape2Earth, ArcGIS Extension “KML Home Companion 3.2.0”, Google Earth Pro.
Wœród wielu ró¿norodnych aplikacji, za pomoc¹ których mo¿liwa jest konwersja plików,
w omawianej pracy wykorzystano prosty w obs³udze program MapWindows. Jest to bezp³atna aplikacja, która mo¿e byæ u¿ywana do dystrybucji posiadanych danych innym u¿ytkownikom jako desktop GIS. Mo¿na j¹ równie¿ wykorzystywaæ do rozpowszechniania w³asnych niestandardowych narzêdzi analiz przestrzennych. MapWindows nie jest zwyk³¹ przegl¹dark¹ danych, jest to aplikacja, któr¹ ka¿dy u¿ytkownik mo¿e rozwijaæ za pomoc¹ w³asnych wtyczek (plug-in). Aplikacja zawiera podstawowe narzêdzia wizualizacji danych,
mo¿liwoœæ edycji i konwersji plików itp.
Przygotowanie i konwersja danych
Do prezentacji walorów turystyczno-krajobrazowych i stworzenia na stronie internetowej interaktywnej mapy turystycznej, pobrano z Nadleœnictwa Kozienice wiele warstw pochodnych w formacie SHP w pañstwowym uk³adzie wspó³rzêdnych 1992, które zawiera³y
informacje o lokalizacji ró¿nych obiektów:
m warstwy punktowe – miejsca pamiêci, parkingi, miejsca postoju, leœniczówki, siedziba nadleœnictwa,
m warstwy liniowe – szlaki piesze, szlaki rowerowe, œcie¿ki dydaktyczne,
m warstwy poligonowe – granica zasiêgu nadleœnictwa, rezerwaty przyrody.
Konwersja plików polega³a na otwarciu w programie MapWindows niezbêdnych warstw
pochodnych, a nastêpnie przekonwertowaniu ich za pomoc¹ odpowiedniej nak³adki (Shape2Earth) do formatu KML.
60
PAULINA PLEWKA, MICHA£ BRACH
Google Maps
Google Maps jest to serwis internetow pozwalaj¹cy na korzystanie na zasadzie przegl¹darki z map kuli ziemskiej udostêpnianych przez firmê Google Inc. Na serwerze, z ró¿n¹
szczegó³owoœci¹ dla poszczególnych obszarów kuli ziemskiej, zamieszczone s¹ 4 typy danych:
m Map – dane wektorowe, mapa drogowa,
m Satelite – zdjêcia satelitarne,
m Teren – uproszczona mapa topograficzna,
m Multimedia – fotografie, filmy wideo, kamery internetowe itp.
Niew¹tpliw¹ zalet¹ jest to, ¿e u¿ytkownik nie musi instalowaæ dodatkowego oprogramowania. Zaproponowane rozwi¹zanie wi¹¿e siê jednak z tym, ¿e ca³a funkcjonalnoœæ dzia³a w
œrodowisku przegl¹darki internetowej, wiêc jest ona nieco ubo¿sza ni¿ w innych aplikacjach.
Potencjalny u¿ytkownik mo¿e skorzystaæ z wielu ró¿norodnych funkcji Google Maps,
m.in. ma mo¿liwoœæ dodania do obrazu mapy elementów multimedialnych – zdjêæ, filmów,
linków do innych stron czy zamieszczenia odnoœnika do aktualnego widoku mapy na stronie
WWW.
Tworzenie i edycja warstw w serwisie internetowym Google Maps
Serwis Google Maps umo¿liwia tworzenie w³asnych spersonalizowanych map, opatrzonych komentarzami, zawieraj¹cych punkty, linie i poligony. Ka¿da z tworzonych map powinna posiadaæ odpowiedni tytu³ oraz opcjonalnie krótki opis, który w szybki sposób przybli¿y
innym u¿ytkownikom charakterystykê mapy. Podstaw¹ w stworzeniu mapy interaktywnej o
interesuj¹cej nas treœci by³ import wygenerowanych wczeœniej plików KML na serwer, które
nastêpnie poddano odpowiedniej obróbce, tj. zmieniono symbol, dodano nazwê, opis oraz
zdjêcia (rys. 1).
Prezentacja mapy interaktywnej na stronie internetowej nadleœnictwa
Utworzona na serwerze Google Maps mapa zosta³a umieszczona na stronie internetowej
nadleœnictwa (rys. 2). Wczeœniej, z odpowiedniej strony WWW wygenerowano indywidualny dla witryny internetowej nadleœnictwa klucz. Pozwoli³ on na zamieszczenie i póŸniejsze
modyfikowanie mapy na w³asnej stronie internetowej. W wygenerowany w ten sposób zapis
strony internetowej w jêzyku HTML wkopiowano pobrany ze strony Google Maps zapis
mapy. By mapa na stronie nadleœnictwa by³a odpowiednio widoczna dopasowano rozmiar
okna, skalê obrazu oraz centralny punkt mapy. W ten sposób przygotowany zapis mapy
wkopiowano w stronê internetow¹ nadleœnictwa, jako podstronê w dziale „Edukacja i turystyka”. Wykorzystanie w tym procesie klucza API pozwoli w przysz³oœci na modyfikacjê i
ulepszanie powsta³ej mapy o dodatkowe elementy, takie jak: pomiar odleg³oœci, odczyt wspó³rzêdnych czy dodatkowe okienko z map¹ w wiêkszej skali.
UDOSTÊPNIANIE LMN W INTERNECIE NA PRZYK£ADZIE NADLEŒNICTWA KOZIENICE
61
Podsumowanie i wnioski
Mimo wielu krytycznych uwag kierowanych pod adresem map internetowych, szeroko
rozumiana cyberkartografia (Taylor, 2003) daje u¿ytkownikom ogromne mo¿liwoœci. Problemy zwi¹zane z redakcj¹ kartograficzn¹ (nadmierna generalizacja treœci, z³a symbolizacja
czy konstrukcja legendy) nie s¹ wspó³mierne do ogromu zalet jakie daje dzisiaj technologia
WebGIS. Wykonana na potrzeby prezentowanej pracy mapa jest dobrym przyk³adem tego,
jak w prosty sposób mo¿na stworzyæ interaktywny produkt dla okreœlonej grupy odbiorców
(w tym przypadku turystów korzystaj¹cych z wypoczynku na terenach leœnych).
Mimo pocz¹tkowych trudnoœci, uda³o siê osi¹gn¹æ cel, jakim by³o znalezienie odpowiedniego
narzêdzia, przekonwertowanie plików SHP na KML i stworzenie prostej mapy interaktywnej.
Zalet¹ przyjêtego rozwi¹zania jest to, ¿e budowy mapy interaktywnej w zaproponowanej formie
mog¹ siê podj¹æ osoby z dobr¹ znajomoœci¹ komputera np. operatorzy leœnej mapy numerycznej
w nadleœnictwie, nie koniecznie wyspecjalizowani informatycy. Wa¿ne jest równie¿, ¿e tak przygotowana mapa mo¿e byæ na bie¿¹co wzbogacana i edytowana – nie stanowi ona sztywnego i
zamkniêtego, lecz przeciwnie – elastyczny i ³atwy do udoskonalenia produkt. Rozwijanie mapy
bêdzie równie¿ mo¿liwe dziêki temu, ¿e sam serwis internetowy Google Maps jest na bie¿¹co
udoskonalany i daje u¿ytkownikom coraz lepsze, sprawniejsze narzêdzia edycji.
Fakt zamieszczenia na stronie internetowej Nadleœnictwa Kozienice mapy turystycznej,
przyczyni siê do ukierunkowania i roz³adowania ruchu turystycznego, który dotychczas
skupia³ siê g³ównie na jednej œcie¿ce edukacyjnej. Nie nale¿y zapominaæ, ¿e jest to równie¿
dobry sposób edukacji – krótkie opisy oraz zdjêcia w przystêpny sposób prezentuj¹ informacje przyrodnicze i historyczne. Taka metoda promocji stanowi tak¿e dobre uzupe³nienie innych tradycyjnych form przekazu – folderów, ulotek itp.
Lasy Pañstwowe powinny otwieraæ siê na nowe rozwi¹zania i wykorzystywaæ posiadane
zasoby m.in. w celu polepszenia w³asnego wizerunku, autopromocji, wzrostu konkurencyjnoœci czy wiêkszego zainteresowania turystów. Przy niewielkim nak³adzie pracy i œrodków mo¿na poprzez globaln¹ sieæ Internet osi¹gn¹æ niewspó³miernie pozytywne efekty. Zaprezentowana w artykule mapa jest tak naprawdê tylko niewielkim przyk³adem istniej¹cych mo¿liwoœci.
Nale¿y jednak zwróciæ uwagê na fakt, ¿e rozwój w tym zakresie nie bêdzie mo¿liwy bez
odpowiednich regulacji prawnych – na dziœ dzieñ zgromadzono w Lasach Pañstwowych
ogromn¹ iloœæ danych, ale brak jest klarownych wytycznych ich udostêpniania.
Literatura
Kowalski P.J., 2006: Geoinformacja w polskim Internecie, Magazyn Geoinformacyjny Geodeta nr 2.
Taylor D.R.F., 2003: The concept of cybercartography [In:] Peterson M.P., (ed.) Maps and the Internet,
Elsevier, Amsterdam, 405-420.
Wê¿yk P., Kozio³ K, Œwi¹der A.,2004: Integracja internetowych serwisów mapowych z bazami danych na
przyk³adzie prezentacji geodanych obszaru Puszczy Niepo³omickiej i Krakowa.
http://www.sgp.geodezja.org.pl/ptfit/wydawnictwa/bialobrzegi/Bialobrzegi2004/23-koziol.doc
URL 1: Technologie prezentowania map w przegl¹darce internetowej
http://www.mapakrakow.pl/CitrusGIS/index.php?section=webgis
URL 2: Creating interactive maps
http://webhelp.esri.com/arcgisdesktop/9.2/index.cfm?TopicName=Creating_interactive_maps
62
PAULINA PLEWKA, MICHA£ BRACH
Abstract
The general access to electronic information available in Internet significantly increased the need for
spatial data. Dynamic growth of tourism is a positive phenomenon, because it contributes to the
development of many so far poor regions of the country. On the other hand, strong tourist pressure on
the environment calls for intensified efforts to protect valuable natural areas. Interactive web-based
maps provide excellent solution not only to present information about the environment in an attractive
way but also to protect nature by targeting tourist traffic. In this paper, a simple way is presented how
to provide spatial data about Kozienice forests. For this purpose, generally accessible Google Maps
application and vector and multimedia data gathered by employees of the forest district office were
used. In the whole project, only free software was used and that makes it available to all users of
Internet. In addition, it shows that without the knowledge of advanced programming techniques a
valuable information website may be created.
mgr in¿. Paulina Plewka
[email protected]
dr in¿. Micha³ Brach
[email protected]
tel. +48 22 593 82 13
Rys. 1. Mapa Nadleœnictwa Kozienice na serwerze Google Maps – przyk³ad opisu punktu (Ÿród³o: opracowanie w³asne)
Rys. 2. Mapa interaktywna na stronie internetowej Nadleœnictwa Kozienice (Ÿród³o: opracowanie w³asne)