docnieodpłatnie w formacie PDF
download 
Reklamacja Transkrypt
nieodpłatnie w formacie PDF
12 Index Copernicus: 5,46; punkty MNiSW: 6 e-mail: [email protected] www.elektro.info.pl grudzień 2016 (150) Nakład 9,5 tys. egz. ISSN 1642-8722 indeks 373761 Cena 13,00 zł (w tym 5% VAT) ENERGETAB, HALA K, STOISKO 15 kompensacja mocy biernej w nowoczesnych układach elektroenergetycznych niezawodność zasilania w obiektach użyteczności publicznej GRUPA Twój partner w systemach sterowania i regulacji automatycznej Oto, co możemy dla Ciebie zrobić: Zakres naszych dostaw i usług Wykonujemy skomplikowane, szeroko zakrojone i wysokiej jakości systemy sterowania dla elektrowni, spalarni śmieci, oczyszczalni ścieków, instalacji wody pitnej oraz dla przemysłu. Nasze projekty realizujemy dzięki zaawansowanej technologii na najwyższym poziomie. • • • • • • • • Efektywne i skuteczne zarządzanie projektami, wieloletnie doświadczenie w realizowaniu kompleksowych zadań automatyzacji, elastyczność oraz wysokie kompetencje - te cechy cenią sobie nasi klienci najbardziej. system sterowania procesami DCS PMSXpro automatyka rozdzielnie średniego i niskiego napięcia urządzenia obiektowe sieci i magistrale komunikacyjne dokumentacja zarządzanie pracami budowlanymi i projektami montaż i okablowanie Mitsubishi Electric Europe B.V. – Oddział w Polsce ul. Krakowska 50, 32-083 Balice, Tel. +48 12 337 65 00, e-mail: [email protected] http://pl.mitsubishielectric.com Spokojnych i radosnych świąt Bożego Narodzenia, a w nadchodzącym Nowym Roku szczęścia, wielu nowych wyzwań i sukcesów w realizacji planów! PROFESJONALNE SYSTEMY TRAS KABLOWYCH OŚWIETLENIE PRZEMYSŁOWE LED spis treści s. 16 s. 54 s. 72 od redakcji 8 jakość energii elektrycznej piszą dla nas 10 po godzinach 12 e.nowości 14 e.jubileusz 16 e.fotoreportaż 20 e.informuje 22 z kart historii 94 e.normy 95 w filtrach sinusoidalnych typu FluxSIN 70 e.dystrybucja 96 prezentacja e.krzyżówka 97 Jerzy Czajkowski nowe tendencje w układach kompensacji wykorzystanie zespołów prądotwórczych do tymczasowego zasilania elektroenergetycznych sieci nn 30 Karol Kuczyński 68 Mirosław Łukiewski prezentacja optymalizacja konstrukcji dławików rdzeniowych mocy biernej 72 schematów głównych i rozwiązań konstrukcyjnych 73 Europejski Instytut Miedzi miedź – klucz do rozwoju prezentacja do optymalizacji pracy miejskich sieci dystrybucyjnych SN w stanach awarii 54 Radosław Szczerbowski, Robert Wróblewski źródła rozproszone jako element zapewnienia niezawodności zasilania w obiektach użyteczności publicznej 56 prezentacja Totally Integrated Power – SIVACON 8PS 61 prezentacja innowacyjne sterowniki ComAp – maksymalna moc i oszczędności za jednym dotknięciem przycisku w w w. e l e k t r o . i n f o . p l pojemnościowych Sylwester Filipiak, Franciszek Strzelczyk aplikacja programowania ewolucyjnego firmy IEM Power Systems 6 Krzysztof Matyjasek prezentacja nowa jakość łączenia kondensatorów i obwodów 36 zestawienie zasilaczy UPS o mocy do 800 VA ComAp 64 Waldemar Dołęga stacje wysokich napięć – wybrane aspekty doboru Julian Wiatr Grzegorz Ortyl układach elektroenergetycznych sieci elektroenergetyczne systemy gwarantowanego zasilania INVENTPOWER dynamiczne zasilacze UPS Rotabloc® Grzegorz Hołdyński, Zbigniew Skibko problemy kompensacji mocy biernej w nowoczesnych prezentacja Karol Kuczyński zestawienie układów SZR niskiego napięcia 76 78 82 Paweł Nandzik porównanie technik pomiaru prądu stosowanych w samoczynnych wyłącznikach napowietrznych sieci SN 86 projekt Julian Wiatr uproszczony projekt napędu bramy skrzydłowej 62 w posesji domku jednorodzinnego 90 B/3 S/C L S Z6A 100 1 80 EN TER EN TER N 21 2 SPZ F20 8 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l L1 F17 Q7 F18 F19 Q8 Q9 17 RB1 18 RB2 Q10 19 1 SPZ 3 0/4 x23 00 V Q11 22 A RAL T N CE PĘDU NA MY BRA 23 W. ROŚ N. ZEW Witam Państwa w świątecznym i zarazem ostatnim w tym roku numerze „elektro.info”. Jest to 150. jubileuszowy numer miesięcznika, który zbiega się z obchodami 15-lecia istnienia „elektro.info” na rynku wydawniczym (rys historyczny publikujemy na stronie 16). Oficjalne obchody 15-lecia odbędą się na Zamku Gniew w dniach 2–3 lutego 2017 roku, do udziału w których serdecznie zapraszam. Natomiast w treści numeru prezentujemy szereg ciekawych artykułów dotyczących różnorodnej tematyki związanej z zasilaniem w energię elektryczną. W okresie zimy często zdarzają się awarie napowietrznych linii elektroenergetycznych, skutkujące długimi przerwami w dostawie energii elektrycznej do odbiorców. W artykule opracowanym przeze mnie opisujemy zasady i możliwości wykorzystania zespołów prądotwórczych do awaryjnego zasilania rozdzielczych linii elektroenergetycznych nn (s. 30). Uzupełnieniem jest artykuł Radosława Szczerbowskiego i Roberta Wróblewskiego, pracowników naukowych Politechniki Poznańskiej, poświęcony wykorzystaniu źródeł rozproszonych dla poprawy niezawodności zasilania w energię elektryczną obiektów użyteczności publicznej (s. 56). Natomiast Waldemar Dołęga, pracownik naukowy Politechniki Wrocławskiej, opisał wybrane aspekty doboru schematów głównych i rozwiązań konstrukcyjnych rozdzielni 110 kV (s. 73). W jaki sposób należy prowadzić optymalizację pracy miejskich sieci dystrybucyjnych SN w stanie awarii dowiedzą się Państwo z artykułu przygotowanego przez Sylwestra Filipiaka oraz Franciszka Strzelczyka, pracowników naukowych Politechniki Świętokrzyskiej (s. 78). Doskonałym uzupełnieniem tej tematyki jest artykuł Grzegorza Hołdyńskiego oraz Zbigniewa Skibko, pracowników naukowych Politechniki Białostockiej, poświęcony problemom kompensacji mocy biernej w nowoczesnych układach elektroenergetycznych (s. 64). Uzupełnieniem numeru jest przygotowany przeze mnie uproszczony projekt instalacji automatyki napędu bramy skrzydłowej w posesji domu jednorodzinnego (s. 90). W numerze zamieściliśmy zestawienia parametrów zasilaczy UPS oraz sterowników SZR wybranych producentów, przygotowane przez Karola Kuczyńskiego (s. 36 i 82). Znajdą Państwo również informacje o zmianach w normalizacji, nowościach na rynku elektrotechnicznym oraz relacje z imprez branżowych, w których uczestniczyła nasza redakcja. Numer kończy recenzja książki poświęconej zasadom wydawania decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowaniu terenu, która może być pomocna w codziennej pracy urzędnika, inwestora oraz projektanta. Z uwagi na to, że jest to nasze ostatnie spotkanie z Państwem w tym roku, wszystkim naszym Czytelnikom w imieniu całego zespołu redakcyjnego życzę spokojnych i wesołych świąt Bożego Narodzenia oraz szczęśliwego Nowego Roku 2017. Miłej lektury. W. ROŚ NU E TER Drodzy Czytelnicy piszą dla nas dr hab. inż. Waldemar Dołęga Absolwent Wydziału Elektrycznego Politechniki Wrocławskiej (1991). W roku 1997 uzyskał stopień naukowy doktora nauk technicznych, a w 2015 – doktora habilitowanego nauk technicznych. Od 1991 jest związany zawodowo z Politechniką Wrocławską. Obecnie jest zatrudniony na stanowisku adiunkta z habilitacją w Katedrze Energoelektryki na Wydziale Elektrycznym i jest Kierownikiem Zespołu Urządzeń Elektroenergetycznych. W działalności naukowo-badawczej i dydaktycznej zajmuje się: planowaniem rozwoju infrastruktury sieciowej, problematyką bezpieczeństwa dostaw energii i bezpieczeństwa ekologicznego, energetyką wiatrową oraz instalacjami i urządzeniami elektroenergetycznymi. Jest autorem lub współautorem 5 monografii i podręczników akademickich (Planowanie rozwoju sieciowej infrastruktury elektroenergetycznej w aspekcie bezpieczeństwa dostaw energii i bezpieczeństwa ekologicznego; Stacje elektroenergetyczne; Projektowanie instalacji elektrycznych w obiektach przemysłowych. Zagadnienia wybrane), poradnika i skryptu akademickiego oraz 160 innych publikacji krajowych i zagranicznych. W ramach działalności naukowo-badawczej odbył zagraniczne staże naukowe w Niemczech, Francji, Włoszech, Izraelu i na Węgrzech, uczestniczył w krajowych i zagranicznych projektach badawczych oraz prowadził zajęcia dydaktyczne na uniwersytetach w Niemczech i Finlandii. dr hab. inż. Sylwester Filipiak Absolwent Wydziału Elektrotechniki, Automatyki i Informatyki Politechniki Świętokrzyskiej (1999 r.). Po ukończeniu studiów podjął pracę na stanowisku asystenta w macierzystej uczelni, w której w 2003 roku uzyskał stopień doktora w zakresie elektrotechniki. Stopień naukowy doktora habilitowanego nauk technicznych w dyscyplinie elektrotechnika (specjalności: elektroenergetyka, niezawodność systemów energetycznych, metody komputerowe w elektroenergetyce) uzyskał w 2011 roku na Politechnice Gdańskiej na Wydziale Elektrotechniki i Automatyki. Autor i współautor wielu publikacji oraz referatów konferencyjnych dotyczących zastosowań metod symulowanej ewolucji (algorytmy genetyczne, strategie ewolucyjne, programowanie ewolucyjne, systemy uczące się) do planowania oraz optymalizacji pracy sieci i urządzeń elektroenergetycznych. Obecnie pracuje na stanowisku adiunkta oraz pełni funkcję Kierownika Zakładu Podstaw Energetyki w Katedrze Elektrotechniki Przemysłowej i Automatyki Politechniki Świętokrzyskiej. dr inż. Radosław Szczerbowski Absolwent Wydziału Elektrycznego Politechniki Poznańskiej. Od 1994 roku pracownik Zakładu Elektrowni i Gospodarki Elektroenergetycznej w Instytucie Elektroenergetyki. Stopień doktora uzyskał w 2004 roku. Autor i współautor kilkudziesięciu publikacji i referatów wygłaszanych na konferencjach oraz opublikowanych w materiałach konferencyjnych i czasopismach. Zakres jego zainteresowań naukowych obejmuje zagadnienia związane z problematyką wytwarzania energii elektrycznej, gospodarką energetyczną oraz bezpieczeństwem energetycznym. Jest członkiem Stowarzyszenia Elektryków Polskich. 10 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l s. 64 s. 56 GRUPA MEDIUM Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp. k. 04‑112 Warszawa, ul. Karczewska 18 tel. 22 810 65 61, faks 22 810 27 42 [email protected] www.elektro.info.pl REDAKCJA Redaktor naczelny JULIAN WIATR [email protected] Sekretarz redakcji ANNA KUZIEMSKA [email protected] (redaktor językowy) Redakcja KAROL KUCZYŃSKI [email protected] (redaktor tematyczny) BŁAŻEJ BIERCZYŃSKI [email protected] (redaktor www) JACEK SAWICKI [email protected] (redaktor tematyczny) REKLAMA I MARKETING tel./faks 22 810 28 14 Dyrektor ds. marketingu i reklamy JOANNA GRABEK [email protected] tel. 0 600 050 380 Specjalista ds. reklamy w elektro.info EDYTA KOSKO [email protected] tel. 22 512 60 57, 0 602 277 820 KOLPORTAŻ I PRENUMERATA tel./faks 22 810 21 24 Dyrektor ds. marketingu i sprzedaży MICHAŁ GRODZKI [email protected] Kierownik ds. logistyki ANETA CARTAILLER [email protected] Specjalista ds. dystrybucji KATARZYNA ZARĘBA [email protected] Specjalista ds. prenumeraty ANNA SERGEL [email protected] ADMINISTRACJA Księgowość MARIA KRÓLAK [email protected] HR DANUTA CIECIERSKA [email protected] SKŁAD I ŁAMANIE Studio graficzne Grupy MEDIUM DRUK Zakłady Graficzne Taurus Redakcja zastrzega prawo do adiustacji tekstów. Nie zwraca tekstów niezamówionych. Za treść ogłoszeń redakcja ponosi odpowiedzialność w granicach wskazanych w ust. 2 art. 42 ustawy Prawo prasowe oraz ma prawo odmówić publikacji bez podaneia przyczyn. Wszelkie prawa zastrzeżone © by Grupa MEDIUM. Czasopismo znajduje się na liście czasopism punktowanych Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Lista recenzentów merytorycznych dostępna jest na stronie www.elektro.info.pl. Wersja pierwotna czasopisma – papierowa. jest członkiem Izby Wydawców Prasy – ISSN 1642‑8722 Oferta Riello – Delta Power – zasilacze UPS RIELLO 800 VA – 800 kVA (6,4 MVA) – zasilacze UPS DELTA POWER 800 VA – 800 kVA (6,4 MVA) – Systemy dynamiczne UPS HITZINGER z napędem diesla 150 kVA – 3 MVA (50 MVA) – zasilacze UPS SOCOMEC 550 VA – 800 kVA (4,8 MVA) – agregaty prądotwórcze Delta Power 5 kVA – 2,2 MVA (44 MVA) – agregaty prądotwórcze VISA 20 kVA – 2000 kVA (20 MVA) – agregaty prądotwórcze CTM 85 kVA – 3000 kVA (30 MVA) – układy bezprzerwowego przełączania 16 A – 4800 A – dynamiczne systemy magazynowania energii Flywheel VSS+DC 60 kVA – 500 kVA W zakresie naszych usług oferujemy: – tworzenie koncepcji zasilania gwarantowanego obiektów – kompletne wielobranżowe projekty systemów zasilania – integrowanie systemów zasilania gwarantowanego – montaż systemów UPS oraz agregatów prądotwórczych – zdalne nadzorowanie systemów zasilania rezerwowego – profesjonalny serwis – opieka posprzedażna, umowy serwisowe, hot-line (czas reakcji 4 godziny, 24 h/365 dni) Riello MULTI POWER (MPW) – zasilacze modułowe UPS Należymy do grupy Riello Elettronica - moc systemu UPS 1 MW + redundancja (1–28 x 42 kW) - najwyższa sprawność >96,5% - najwyższa na rynku gęstość mocy - pełna skalowalność oraz najwyższa dostępność - unikatowa architektura - podzespoły zaprojektowane i produkowane indywidualnie - łatwa instalacja oraz obsługa - niskie koszty inwestycji Riello – Delta Power Sp. z o.o. Siedziba WARSZAWA: Filia GDYNIA: Fila ŚWIDNICA: ul. Krasnowolska 82 R 02-849 Warszawa tel. 22 37 91 700 faks 22 37 91 701 serwis: 22 37 91 720 e-mail: [email protected] [email protected] ul. Olgierda 137 81-584 Gdynia tel. 58 668 01 88, 89 faks 58 668 00 47 e-mail: [email protected] [email protected] ul. Westerplatte 51 58-100 Świdnica e-mail: [email protected] [email protected] krótko z branży... indeks firm 12 zz jubileusz Grupy EL-SIGMA Z okazji 10-lecia Grupy Zakupowej EL-SIGMA 18 listopada w katowickim Teatrze Śląskim im. Stanisława Wyspiańskiego odbyła się uroczysta Gala Jubileuszowa. Patronat nad wydarzeniem objęli między innymi Prezydent Miasta Katowice, Regionalna Izba Gospodarcza w Katowicach oraz Związek Pracodawców Dystrybucji Elektrotechniki SHE. Uroczystość otworzył prezes zarządu El-SIGMA Damian Hegenbarth, witając licznie zgromadzonych gości: władze Spółki, jej pracowników, grono najważniejszych partnerów biznesowych, a przede wszystkim kilkudziesięciu Członków Grupy Zakupowej, w tym także inicjatorów założenia organizacji. W imieniu Rady Nadzorczej Spółki głos zabrał jej aktualny przewodniczący Zbigniew Fraś, jeden z inicjatorów powstania EL-SIGMY oraz czołowych jej uczestników. Podczas przemówienia w szczególności podziękował tym, którzy tworzyli Grupę oraz przez kolejne lata budowali jej potencjał. Wśród obecnych znalazły się również takie osobistości, jak wiceprezydent miasta Katowice Waldemar Bojarun, dyrektor SHE Tomasz Boruc oraz wiceprezes RIG Tomasz Zjawiony, które przekazały na ręce prezesa słowa uznania za dokonania EL-SIGMY w ostatniej dekadzie. Okolicznościowe mowy wygłosili również przedstawiciele wieloletnich i kluczowych partnerów biznesowych Grupy, jak Hager Polo, Kanlux czy Zamel. Spotkanie było okazją do podzielenia się wrażeniami z działalności Spółki, możliwością podsumowań oraz nagrodzenia wysiłku w działaniach na rzecz współtworzenia sukcesu całej organizacji. Po wręczeniu pamiątkowych statuetek wszystkim firmom członkowskim doceniono również indywidualne dokonania. Specjalne podziękowania wręczono przedstawicielom firm EKO, MIREX oraz WiR – wciąż obecnym w szeregach EL-SIGMY – za kluczowy udział w powstaniu Grupy w 2006 roku. Oficjalną część Jubileuszu uświetnił spektakl „Poskromienie złośnicy” Williama Szekspira w wykonaniu czołowych aktorów Teatru Śląskiego oraz bankiet w teatralnym foyer. Wieczór zakończył się udanym spotkaniem w hotelu Angelo by Vienna House Katowice. Tekst red., fot. EL-SIGMA w w w. e l e k t r o . i n f o . p l Rys. Robert Mirowski AG IT PROJECT 29, 36, 37 AKS ZIELONKA 99 APC SCHNEIDER ELECTRIC POLSKA 52 BAKS4 BENNING POWER ELECTRONICS 37 CES 38, 81 COMAP 62, 82 COMEX39 DANFOSS5 DELTA ENERGY SYSTEMS 41, 100 DELTA POWER 11, 42 EATON POWER QUALITY 3 ELEKTROBUD15 ELEKTROMETAL ENERGETYKA 9 ELEKTROMETAL4 ELEKTROMONTEX 67, 72 ELMA ENERGIA 68 ENERGOTEST 82, 83 EPS SYSTEM 42 EST ENERGY 43 ETA 5, 44 ETI POLAM 83 EUROPEJSKIE CENTRUM MIEDZI 76, 77 EVER 44, 45, 59 FAST GROUP 45, 46 FLIPO ENERGIA 5, 35 FLUXCOM JEE 70 GPH 5, 89 IMPAKT 48, 49 INVENTPOWER 7, 50, 54 KABEL 2017 55 KONSORCJUM FEN 40 LEGRAND51 LOVATO ELECTRIC 14, 84 MITSUBISHI ELECTRIC 2 NORATEL27 NOWIMEX 5, 13 OBO BETTERMANN 1, 5 PHOENIX CONTACT 51 POLITECHNIKA WROCŁAWSKA 95 PRE EDWARD BIEL 5 PROFITECHNIK 14, 98 RELPOL4 SIEMENS61 SOCOMEC53 SUMERA MOTOR 23 SZUKAJRADCY.PL71 TAVRIDA ELECTRIC 4, 85 TECHNOKABEL5 ZAKŁADY KABLOWE BITNER 4 ZOLMOT ENERGIA 21 ZPRAE84 EWOLUCJA technologii ŚLIZGOWEJ Invisible Rolling System (Schowany System Rolkowy) jest wynikiem analizy wieloletnich danych zebranych z rzeczywistych zastosowań na całym świecie. Inżynierowie Brevetti z sukcesem udoskonalili dobrze znane zalety prowadników Brevetti używanych w aplikacjach portowych i długobieżnych. ZALETY ✔ Trwałośćśś ✔ Mała siła ciągnięcia-pchania ✔ Gładki ruch ✔ Długa żywotnośćśś ✔ Niewrażliwość na otoczenie ✔ Pefekcyjne ułożenie ✔ Prosta konserwacja QR-Code Film do obejrzenia na smartfonie Tel. 22-8168579 | [email protected] | www.nowimex.com.pl nowości promocja softstarty serii ADXL z certyfikatem cULus S oftstarty ADXL Lovato Electric są idealnym rozwiązaniem do prostych aplikacji typu „plug and play” dzięki wbudowanemu oprogramowaniu oraz tam, gdzie wymagana jest maksymalna wydajność w zakresie ochrony i kontroli silnika podczas rozruchu i pracy. Zalety: konfigurator aplikacji, podświetlany wyświetlacz LCD, teksty w 6 językach (polski przez aplikację na smartfony i tablety), prąd znamionowy według IEC: od 30 do 115A, kontrola momentu obrotowego i rampy napięcia podczas rozruchu, Kick Start, rozruch w sytuacji awaryjnej, zestaw parame- trów dla pomp przeciwpożarowych, kontrola maksymalnego prądu rozruchu, zatrzymanie kontrolowane lub przez swobodny wybieg, rozruch sekwencyjny do 4 silników, wbudowany bypass, port optyczny na panelu przednim do programowania, pobierania danych i diagnostyki przy użyciu programu Xpress i Sam1, wbudowana technologia komunikacji NFC do programowania parametrów, komunikacja przez RS-485 z opcjonalną kartą (EXC 1042), protokoły komunikacji Modbus-ASCII i Modbus-RTU, kompatybilne z oprogramowaniem do zarządzania energią Synergy. torba narzędziowa Parat S klep Profitechnik wprowadził do swojego asortymentu nową torbę narzędziową firmy Parat. Producent wychodząc naprzeciw oczekiwaniom specjalistów, którzy używają w pracy narzędzi o długości powyżej 60 cm, zaprojektował torbę z serii New Classic KingSize Long. Torba wykonana została z naturalnej skóry, ścianki wewnętrzne z wodoodpornego tworzywa Con-Pearl®. Aluminiowy, wzmocniony korpus powoduje, że torba jest odporna na uszkodzenia mechaniczne. Jeśli jednak chcemy przewozić torbę samolotem, zalecamy wybór innych rozwiązań w postaci walizek do transportu lotniczego. Torba została wyposażona w szereg uchwytów do przytrzymywania narzędzi. Pod pokrywą zamykającą znajdują się dwa uchwyty w postaci gumek, które przytrzymają narzędzie, na przykład poziomicę, oszczędza- 14 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l jąc miejsce we wnętrzu torby. Na przedniej ściance znajduje się 13 regulowanych uchwytów, natomiast tylna ścianka ma 7 stałych uchwytów i 8 kieszonek. Torba pomimo swojej niewielkiej wagi 2,5 kg wypełniona narzędziami będzie zapewne sporo ważyła. Dlatego oprócz dwóch metalowych zatrzasków uzupełniona została w tak zwany pasek obwodowy zakończony metalową klamrą do zapięcia, który opasa torbę eliminując ryzyko otwarcia. Pojemność walizki to ok. 45 l, natomiast w ymiar y 635×210×340 mm. Torbę oraz inne produkty firmy Parat można znaleźć w sklepie internetowym profitechnik.pl. nr 12/2016 jubileusz 15 lat elektro.info Wydawnictwo o nazwie Dom Wydawniczy Medium, funkcjonujące na rynku wydawniczym kilka lat, skupiało dwie redakcje czasopism: „Rynek Instalacyjny” oraz „Izolacje”. Brakowało pisma poświęconego branży elektrycznej, dlatego wydawca postanowił utworzyć pismo poświęcone instalacjom elektrycznym w budownictwie. N a początku października 2016 roku minęło 15 lat istnienia „elektro.info” na rynku wydawniczym. Miesięcznik ten stanowi część Grupy MEDIUM (do 2012 roku Dom Wydawniczy Medium), na czele której stoi prezes Bogusława Wiewiórowska-Paradowska. Minione 15 lat to burzliwa historia rozwoju miesięcznika. Wydawnictwo o nazwie Dom Wydawniczy Medium, funkcjonujące na rynku wydawniczym kilka lat, skupiało dwie redakcje czasopism: „Rynek Instalacyjny” oraz „Izolacje”. Brakowało pisma poświęconego branży elektrycznej, dlatego wydawca postanowił utworzyć pismo poświęcone instalacjom elektrycznym w budownictwie. W lipcu 2001 roku w codziennej prasie zostało zamieszczone ogłoszenie: „Dom Wydawniczy Medium poszukuje do współpracy absol wenta Wydziału Elektrycznego Politechniki Warszawskiej, nauczyciela”. Pod namową sąsiadki złożyłem swoje CV. W ciągu kilku dni zostałem zaproszony na rozmowę kwalifikacyjną. Jak się okazało, zgłosiło się kilka osób o podobnych kwalifikacjach. Po przesłuchaniu wszystkich kandydatów, zostałem wybrany i mianowany przez Wydawcę redaktorem prowadzącym nowo tworzonego pisma dla elektryków. Stanąłem przed nie lada wyzwaniem, gdyż okazało się, że redakcja składa się zaledwie z dwóch osób: sekretarza redakcji w osobie Ady Bieryło, przyjętej kilka dni wcześniej, oraz mnie, redaktora prowadzącego, będącego pracownikiem dochodzącym, bez etatowego zatrudnienia w wydawnictwie. Mimo trudności i braku doświadczenia, dzięki pomocy działu handlowego, udało nam się przygotować pierwszy numer „elektro. info”, który ujrzał światło dzienne na początku października 2001 roku. Drugi numer pisma, w tworzeniu którego pomógł Jacek Sawicki z redakcji czasopisma „Izolacje”, udało się wydać już w listopadzie i nadać mu tematykę przewodnią poświęconą zasilaniu obiektów służby zdrowia. W piśmie pojawiła się krzyżówka oraz uproszczony projekt systemu zasilania awaryjnego. Spowodowało 16 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l to wielkie zainteresowanie nowo powstałym pismem fachowym wśród czytelników. Pozwoliło tym samym na przyjęcie określonej strategii na rok 2002, który zaowocował wydaniem dziewięciu numerów i spowodował umocnienie pisma na rynku wydawniczym. Ponieważ przyjęta strategia wydawnicza okazała się właściwa, pomysł był kontynuowany przez następny rok. Jesienią 2002 roku do redakcji przyszedł Marek Płóciennik, którego rok później zastąpił Marcin Orzechowski, współautor wielu książek oraz artykułów publikowanych przez „elektro.info”. Wzmocniony stan osobowy redakcji znacznie ułatwił pracę i pozyskiwanie coraz nowszych czytelników. Pismo coraz bardziej umacniało swoją pozycję rynkową, dzięki czemu pod koniec roku 2004 została przyjęta konwencja wydawania dziesięciu numerów w roku przy nakładzie 9000 egzemplarzy. W tym czasie sukcesywnie pozyskiwaliśmy autorów i podnosiliśmy poziom merytoryczny każdego numeru. Również w 2004 roku została podjęta decyzja dotycząca wydawania publikacji książkowych. Na wiosnę 2004 r. dotychczasową sekretarz redakcji zastąpiła Anna Kuziemska, doświadczona w pracy dziennikarskiej, co spowodowało bardzo silny wzrost pozycji pisma, które otrzymało statut miesięcznika. Jesienią 2004 roku na rynku księgarskim ukazało się pierwsze wydanie popularnego „Poradnika projektanta elektryka”, które doczekało się pięciu wydań. Również jesienią 2004 roku Marcina Orzechowskiego zastąpił Łukasz Kaczmarczyk. W 2005 roku Łuksza Kaczmarczyka zastąpił Michał Matuszewski, który pracował z nami do jesieni 2006 roku. Jego miejsce zajął Karol Kuczyński, który do dzisiaj jest członkiem naszej redakcji. Od 2008 roku autorów najlepszych artykułów merytorycznych wyróżniamy nagrodą medialną w postaci statuetki „VERBA DOCENT”, co po polsku oznacza: „Słowa uczą, a czyny są przykładem”. Jako pierwsi dostąpili tego zaszczytu: prof. dr hab. inż. Andrzej Sowa, dr inż. Jerzy Szymański, mgr inż. Andrzej Bocz17 » kowski. nr 12/2016 » 16 W 2009 roku został uruchomiony portal internetowy, a jego pierwszym moderatorem została Ada Jastrzębska, którą zastąpiła w 2010 roku Marta Muszyńska. W 2013 roku obowiązki operatora portalu internetowego przyjęła Emilia Sobiesiak, którą na początku 2015 roku zastąpiła Karolina Chodkowska. Od stycznia 2016 roku moderatorem strony internetowej jest Błażej Bierczyński. Na dzień dzisiejszy zespół redakcyjny to grupa profesjonalistów z dużym doświadczeniem dziennikarskim oraz dużym doświadczeniem w zakresie elektroenergetyki, pożarnictwa i prawa. W skład zespołu redakcyjnego wchodzą: mgr inż. Julian Wiatr – redaktor naczelny, mgr Anna Kuziemska – sekretarz redakcji, mgr inż. Karol Kuczyński – redaktor tematyczny, mgr Jacek Sawicki – redaktor tematyczny, mgr Błażej Bierczyński – redaktor strony internetowej. Stale współpracują z redakcją Krystyna i Jerzy Nowotczyńscy, którzy regularnie informują naszych czytelników o zmianach w normalizacji. W 2007 roku powstał pomysł stworzenia cyklu wydawniczego pn. „Zeszyty dla elektryków”, który zaowocował wydaniem książki pt. „Podstawy projektowania i budowy elektroenergetycznych linii kablowych średniego napięcia”, oznaczonej jako zeszyt 1. W ślad za tym poszły następne publikacje skutkujące ciągłym rozwijaniem się tej serii wydawniczej. Najnowszy zeszyt tej serii ma nr 13 i jest poświęcony fotowoltaice. Uzupełnieniem tej popularnej serii wydawniczej są „Niezbędniki elektryka”, które ze względu na format stanowią podręczne kompendium wiedzy bardzo przydatne podczas pracy w terenie. W minionym okresie 15 lat nawiązaliśmy ścisłą współpracę niemal ze wszystkimi wyższymi uczelniami technicznymi w Polsce, Szkołą Główną Służby Pożarniczej, stowarzyszeniami naukowo- nr 12/2016 -technicznymi (SEP, SPE, SITP), CNBOP PIB oraz Polską Izbą Inżynierów Budownictwa. Wydaliśmy 30 bardzo poczytnych pozycji książkowych. Co roku dla naszych czytelników przygotowujemy kalendarz, w którym zamieszczamy istotne w codziennej praktyce informacje. Z okazji jubileuszu 15-lecia przygotowaliśmy kalendarz na rok 2017 i wkładkę poświęconą podstawom projektowania oraz budowy przydomowych elektrowni PV, a także kolejną książkę z serii „Vademecum elektryka” pt. „Instalacje elektryczne, których funkcjonowanie jest niezbędne w czasie pożaru. Zagadnienia wybrane”. Od 2010 roku organizujemy konferencje szkoleniowe dotyczące zasilania obiektów budowlanych oraz ochrony przeciwpożarowej. Regularnie prowadzimy szkolenia elektryków oraz pożarników w różnych ośrodkach oraz stowarzyszeniach naukowo-technicznych. Prowadzimy wykłady z zakresu projektowania oraz eksploatacji instalacji elektrycznych dla słuchaczy studiów podyplomowych organizowanych przez Politechnikę Wrocławską, Szkołę Główną Służby Pożarniczej oraz dla słuchaczy kursów organizowanych przez CNBOP PIB w Józefowie k. Otwocka. Współpracujemy również z Europejskim Instytutem Miedzi z siedzibą we Wrocławiu. W wyniku tej współpracy powstała norma N SEP-E 005 Dobór przewodów elektrycznych do zasilania urządzeń, których funkcjonowanie jest niezbędne w czasie pożaru. W wyniku szeroko zakrojonych prac prowadzonych przez Europejski Instytut Miedzi, którym przewodniczą Michał Ramczykowski oraz Roman Targosz, norma ta znalazła się w CENELECU, gdzie trwają prace nad jej umiędzynarodowieniem. W niedługim czasie dla wygody naszych czytelników dostępne będą szkolenia e-learningowe, nad którymi obecnie pracujemy. 17 listopada w Cen- 18 » w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 17 jubileusz » 17 trum Konferencyjnym NIMBUS w Warszawie, podczas III konferencji szkoleniowej poświęconej wykorzystaniu zespołów prądotwórczych oraz zasilaczy UPS w układach zasilania budynków zostały wręczone tegoroczne nagrody medialne „VERBA DOCENT”, które otrzymali: dr inż. Waldemar Jasiński, dr inż. Mariusz Sarniak, dr inż. Marcin Sulkowski, mgr inż. Bogdan Uzar. W tym miejscu pragnę złożyć serdeczne podziękowania zespołowi redakcyjnemu oraz działowi handlowemu, który wspiera naszą pracę, za doskonałe wyniki oraz minione 15 lat wytężonej pracy. Podziękowania należą się również studiu graficznemu oraz wszystkim czytelnikom, których uwagi przyczyniły się do uzyskania wysokiego poziomu merytorycznego pisma. Szczególne podziękowania kieruję do mgr. inż. Bogdana Uzara, dzięki któremu zająłem się elektroenergetyką. Wszystko zaczęło się 26 lat temu podczas wizji lokalnej na terenie przyszłej budowy, która wymagała zasilania w energię elektryczną. Padło wówczas stwierdzenie z ust pana Bogdana: „Niech się pan przekwalifikuje w kierunku elektroenergetyki”. Rozmowa ta mocno mnie zainspirowała. Będąc absolwentem Wydziału Elektroniki WAT, podjąłem studia na Wydziale Elektrycznym Politechniki Warszawskiej i pod nadzorem pana Bogdana, który wówczas był zastępcą dyrektora Rejonu Energetycznego w Żyrardowie, rozpocząłem praktykę wykonawczą i projektową. Po ukończeniu politechniki złożyłem egzamin w urzędzie wojewódzkim i uzyskałem uprawnienia budowlane do projektowania i kierowania robotami w specjalności elektroinstalacyjnej bez ograniczeń. Zdobyte doświadczenie oraz wiedza znacząco pomagały mi w pracy projektanta oraz inspektora nadzoru. Były również bardzo przydatne w pracy redakcyjnej, szczególnie przy bardzo wymagających czytelnikach. W minionym okresie 15 lat nigdy nie byłem pracownikiem etatowym re- 18 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l dakcji i dzięki wyrozumiałości moich pracodawców mogłem umiejętnie łączyć pracę zawodową z dziennikarskim hobby. W tym miejscu składam im serdeczne podziękowanie za wyrozumiałość i okazaną przez te lata pomoc. Szczególne podziękowania kieruję do panów: ppłk. mgr. inż. w st. spocz. Dariusza Żelasko – szefa zlikwidowanej w 2006 roku Delegatury Wojskowej Inspekcji Gospodarki Energetycznej w Warszawie oraz płk. mgr. inż. w st. spocz. Andrzeja Kanianka – prezesa zlikwidowanego w 2012 roku Wojskowego Biura Studiów Projektów Budowlanych i Lotniskowych w Warszawie. Dzisiaj „elektro.info” jest znaczącym pismem branżowym o wysokiej pozycji wśród czasopism krajowych, które znalazło się na liście czasopism punktowanych przez Ministerstwo Szkolnictwa Wyższego i Nauki. Jego nakład obecnie wynosi 9500 egzemplarzy. Co miesiąc na łamach pisma są publikowane materiały merytoryczne, recenzje, informacje o nowościach wydawniczych oraz nowościach na rynku elektrotechnicznym. Dla wygody naszych czytelników co miesiąc zamieszczamy przykładowy projekt sieci, instalacji lub urządzeń elektrycznych, przegląd parametrów wybranych produktów branżowych oraz krzyżówkę z nagrodami, które są rozlosowywane spośród nadesłanych poprawnych rozwiązań. Obchody 15-lecia „elektro.info” to jeden z elementów wyjątkowo bogatego dla mnie roku w wydarzenia rocznicowe. 30 sierpnia 2016 r. minęło 35 lat mojej promocji oficerskiej, z której pamiątkowy kordzik z wyrytym napisem „HONOR i OJCZYZNA” wisi na ścianie w moim mieszkaniu. Natomiast tydzień później minęła 35. rocznica ślubu z moją żoną Małgorzatą, której dziękuję za wsparcie i wyrozumiałość przez wszystkie te lata oraz zaangażowanie i pomoc w tworzeniu naszego wspólnego miesięcznika. Tekst Julian Wiatr, fot. archiwum redakcji „elektro.info” nr 12/2016 Forum współpracy nauki i przemysłu dla rozwoju edukacji energetycznej Realia. Perspektywy. Wyzwania oraz Gala konkursu miesięcznika elektro.info 2–3 lutego 2017 r., cji i Rozwo ju * o Fu nda tawiczneg cja E d ka Us u Zamek Gniew F E RU * FUNDACJA EDUKACJI I ROZWOJU USTAWICZNEGO Więcej informacji na: www.elektro.info.pl/elider/ www.elektro.info.pl/forumei/ fotoreportaż elektryczne niechlujstwo O d dawna zastanawiam się nad sensem powiedzenia: „w Polsce jest najwięcej lekarzy oraz elektryków”. Zabrzmi to niewiarygodnie, ale w tym określeniu jest dużo prawdy. Przykładem może być szereg zagrożeń porażeniowych oraz pożarowych stwarzanych przez instalacje elektryczne wykonane przez domorosłych elektryków. Pamiętam zajęcia poświęcone doborowi przewodów elektrycznych oraz ich zabezpieczeń, które prowadziłem dziesięć lat temu, w których uczestniczyli wykwalifikowani elektrycy, kiedy to po kilku godzinach wykładów i ćwiczeń padło z sali pytanie: „kto tak robi w praktyce?”. W tym stwierdzeniu jest zawarte wiele niewiadomych. Można by domniemać, że każdy elektryk ma zakodowane w pamięci, jak dobrać przewód i jego zabezpieczenie bez potrzeby korzystania z norm i poradników oraz wykonywania jakichkolwiek obliczeń. Gdyby tak było zbędne byłyby normy, poradniki oraz szkolenia zawodowe mające na celu podnoszenie wiedzy fachowej. Innym przykładem może być seminarium poświęcone instalacjom elektrycznym, gdzie wykład prowadziła osoba bez kwalifikacji kierunkowych w zakresie elektrotechniki. Przed wykładem prelegent przedstawił się, określając swoją wiedzę w zakresie objętym wykładem jako dorównującą absolwentowi kierunku elektrycznego politechniki. W pierwszych kilku zdaniach dało się zauważyć w słownictwie prelegenta zwykłą amatorszczyznę i brak ugruntowanej wiedzy w zakresie szeroko rozumianej elektrotechniki. Nie byłoby w tym nic śmiesznego, bo jak zaznaczyłem na samym początku, w Polsce jest bardzo dużo elektryków, gdyby wykład ten był skierowany do osób repezentujących podobny poziom do prelegenta. W tym miejscu należałoby mieć żal do organizatorów za zlecanie wykładów specjalistycznych amatorom, którzy przekonani o swojej wielkości często czynią więcej szkody niż dobrego. Zdarzenie to przypomina zjawisko opisane we wcześniejszych numerach „elektro.info” o „wykorzystywaniu specjalistów zatrudnionych w PSP zgodnie z ich kwalifikacjami”, kiedy to inżynier elektryk pracuje jako kierowca na zmianie bojowej, a absolwent SGSP z tytułem inżyniera lub mgr. inż. pożarnictwa, którego program prze- Każdy sposób jest dobry Nadgorliwość i brak nadzoru doprowadzają do takich sytuacji Łatwiej zamontować, niż później eksploatować Jak widać, wystający przewód grzewczy nie jest wyjątkiem. Do czasu aż... 20 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l widuje kilkadziesiąt godzin zajęć z zakresu szeroko rozumianej elektroenergetyki, wykonuje specjalistyczną robotę przeznaczoną dla inżyniera elektryka. Nie dziwiłoby nas to, gdyby wspomniany inżynier elektryk nie posiadał wykształcenia pożarniczego, które zdobył po uzyskaniu dyplomu Politechniki Warszawskiej, a absolwent SGSP wykazał nieco pokory i przyznał się do braku wiedzy specjalistycznej. Mimo apeli do organizatorów szkoleń nadal w różnych ośrodkach zdarzają się przypadki amatorszczyzny. Widać, że zleceniobiorcy amatorzy zachowują się jak projektant hali targowej w Katowicach, który po jej zawaleniu zapytany, dlaczego projektuje takie obiekty, nie mając do tego uprawnień, odpowiedział: „bo mam doświadczenie”. Na każdym kroku zamiast fachowców spotykamy amatorów, którym również należy oddać szacunek za pozyskanie wąskich umiejętności – niektórzy dorównują zawodowcom. Niestety w elektroenergetyce jest zbyt dużo zależności, z którymi mają problemy dyplomowani elektrycy. Nasilone zjawisko zastępowania wykwalifikowanych elektryków elektrykami amatorami jest chyba w tym przypadku nieporozumieniem. Problem ten występuje nie tylko w PSP. Niestety w zakładach energetycznych coraz trudniej jest spotkać elektryka. Kształcenie w szkołach również pozostawia wiele do życzenia. Poziomy nauczania spadły w ostatnich latach znacząco, co odbija się na umiejętnościach absolwentów. Odnoszę wrażenie, że jest to cena, jaką płaci społeczeństwo za wprowadzenie kilka lat temu reformy w zakresie edukacji narodowej, której zamiarem było poprawienie poziomów kształcenia, podczas gdy praktyka pokazuje coś innego. Stan ten jest również w dużym stopniu spowodowany likwidacją Państwowej Inspekcji Gospodarki Paliwowo-Energetycznej i utworzeniem w jej miejsce Urzędu Regulacji Energetyki, który nie prowadzi kontroli bezpieczeństwa. Ogólnie poziom fachowości spada w każdej dziedzinie. W kwestii straży pożarnej należy mieć świadomość, że SGSP oraz inne szkoły pożarnicze kształcą ratowników. Wiedza ich musi być rozległa 21 » Prowizorki są najtrwalsze! nr 12/2016 20 » ze względu na nieprzewidywalność zdarzeń w czasie akcji ratowniczych. Jest jednak udowodnione, że wiedza im szersza, tym mniej ugruntowana i czas, by władze PSP zrozumiały, że amatorów elektryków należy zastąpić fachowcami. Czas skończyć z nadrabianiem braku wiedzy fachowej wybiórczą znajomością przepisów prawnych, które są bardzo ważne, ale w czasie zdarzeń rzeczywistych w przypadku braku wiedzy fachowej nie znajdą zastosowania. Przepisy muszą iść w parze z wiedzą fachową. Niestety, wszelkie próby przekonania władz PSP do zmiany podejścia, podobnie jak propozycje prowadzenia bezpłatnych szkoleń dla strażaków, pozostają bez odzewu. Szkoda tylko, że władze PSP przyjmują absolwentów cywilnych uczelni wyższych zamykając im jednocześnie drogę rozwoju zawodowego, niszcząc tym samym potencjał, jaki oni posiadają. Co gorsze, absolwenci studiów cywilnych SGSP, których program nie różni się od studiów mundurowych, po wstąpieniu do służby w PSP są również dołowani i często kierowani do szkoły aspirantów, która po ukończeniu daje tytuł technika. Natomiast przed rozpoczęciem nauki w SA, absolwent cywilnych studiów ukończonych w SGSP jest kierowany na szkolenie podstawowe, a po pewnym czasie na kurs podoficerski. W perspektywie kilku lat inżynier lub mgr inż. bez dopisku pożarnictwa może uzyskać stopień mł. aspiranta bez jednoznacznej perspektywy uzyskania pierwszego stopnia oficerskiego. Przykładem może być kolega, który kończył ze mną SGSP, ale pomimo wieku 45 lat oraz dwóch fakultetów i przymusowego ukończenia SA w Krakowie, nosi obecnie stopień aspiranta. Takie podejście wynika z obowiązujących przepisów prawnych, które pomimo braku Można i tak, ale czy wypada? Na razie jakoś się trzyma logiki zostały przyjęte na wniosek PSP. Cofanie ludzi z wyższym wykształceniem do technikum jest co najmniej żenujące. Ludzie ci powinni rozwijać się przez kończenie studiów podyplomowych w SGSP, gdzie połącznie wiedzy nabytej w cywilnej uczelni z wiedzą pożarniczą prowadziłoby do pozyskiwania kadr o bardzo wysokich kwalifikacjach. Skoro podejście władz PSP jest radykalnie inne, prowadzące do cofania ludzi w rozwoju, to po co tworzyć kierunek cywilny w SGSP lub przyjmować absolwentów uczelni cywilnych do służby w PSP? SGSP przygotowuje bardzo dobrze do działań ratowniczych i gaśniczych, czego nie czynią inne uczelnie wyższe. Ponieważ działania ratownicze pomimo priorytetu nie są jedynymi zadaniami realizowanymi przez PSP, przydałoby się wsparcie wysoko wykwalifikowanych absolwentów kierunków cywilnych przydatnych w straży pożarnej. Dopóki tego problemu władze PSP nie zrozumieją, należy przestrzec absolwentów wyższych uczelni cywilnych przed wstępowaniem do służby, gdzie zamykają sobie możliwość kariery i rozwoju zawodowego. Tekst i fot. Julian Wiatr reklama nr 12/2016 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 21 fotoreportaż zespoły prądotwórcze i zasilacze UPS w układach zasilania budynków w energię elektryczną III konferencja szkoleniowa J uż po raz trzeci redakcja „elektro.info” miała zaszczyt zaprosić swoich czytelników na konferencję szkoleniową pn. „Zespoły prądotwórcze i zasilacze UPS w układach zasilania budynków w energię elektryczną”. Wzorem lat poprzednich, frekwencja potwierdziła duże zainteresowanie tematem zasilania gwarantowanego, którego kluczowe zagadnienia, zgodnie z najnowszymi osiągnięciami sektora, były tematem poszczególnych wystąpień. Konferencję zrealizowaną 17 listopada w Centrum Konferencyjnym NIMBUS w Warszawie wspólnie otworzyli: mgr inż. Julian Wiatr – redaktor naczelny „elektro.info”, mgr inż. Krzysztof Kolonko – członek Zarządu Głównego Stowarzyszenia Elektryków Polskich i dr hab. inż. Paweł Piotrowski, reprezentujący Politechnikę Warszawską. Podczas otwarcia, redaktor naczelny podsumował 15 lat funkcjonowania „elektro.info” na rynku wydawniczym, zaznaczając kamienie milowe w rozwoju czasopisma na przestrzeni minionych lat. Otwarcie było również okazją do wręczenia dorocznych nagród „VERBA DOCENT” („Słowa uczą, a czyny są przykładem”), które w tym roku otrzymali: dr inż. Marcin Sulkowski, dr inż. Waldemar Jasiński i dr inż. Mariusz Sarniak. Redaktor naczelny Julian Wiatr wręczył statuetkę również mgr. inż. Bogdanowi Uzarowi, co było związane z obchodzonym w tym roku jubileuszem 15 lat istnienia „elektro. info”. To właśnie Bogdan Uzar był jednym z najważniejszych mentorów i nauczycieli Juliana Wiatra, który 26 lat temu swoją radą skierował edukacyjne plany przyszłego redaktora naczelnego „elektro. info” na tory elektroenergetyki. III konferencja szkoleniowa „Zespoły prądotwórcze i zasilacze UPS w układach zasilania budynków w energię elektryczną” została podzielona na cztery sesje plenarne. Pierwszą sesję rozpoczęło wystąpienie dr. hab. inż. Pawła Piotrowskiego, który omówił wymagania stawianie układom zasilania obiektów budowlanych użyteczności publicznej ze szczególnym uwzględnieniem obiektów typu data center. Mgr inż. Cezary Bielak z firmy Agregaty Polska skupił się zaś na Laureaci nagrody Verba Docent w towarzystwie red. Juliana Wiatra 22 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l pracy równoległej zespołów prądotwórczych oraz pracy synchronicznej zespołu prądotwórczego z siecią elektroenergetyczną. Po prezentacji firmowej, na mównicę powrócił dr hab. inż. Paweł Piotrowski z tematem zasobników energii, przedstawiając wyzwania, przed którymi stoimy w kontekście współczesnych systemów zasilania. Nowoczesne rozwiązania zasilaczy UPS i zarządzanie mocą w systemie napięcia gwarantowanego stanowiły rdzeń prezentacji mgr. inż. Mirosława Miegonia z EATON POWER QUALITY, która zamknęła pierwszą część konferencji. Po pierwszej przerwie kawowej, podczas której słuchacze mogli zapoznać się z ofertą firm partnerskich prezentujących produkty i usługi w zakresie zasilania gwarantowanego w strefie wystawców, rozpoczęła się II sesja plenarna. Poprowadził ją dr hab. inż. Paweł Piotrowski. Pierwszy wykład, kompleksowe rozwiązania dla centrów przetwarzania danych, omówił Robert Siroic, reprezentujący firmę Delta Energy Systems (Poland) Sp. z o.o. Następnie red. Karol Kuczyński przedstawił wymagania stawiane pomieszczeniom przeznaczonym do instalacji zespołów prądotwórczych i zasilaczy UPS. Tuż po nim, swoje wystąpienie miał mgr inż. Konrad Gurtat z AG IT PROJECT, który scharakteryzował słuchaczom monitoring systemów bateryjnych BACS. Źródła rozproszone jako element zapewnienia niezawodności zasilania w obiektach użyteczności publicznej były natomiast tematem poruszonym w wystąpieniu dr. inż. Radosława Wróblewskiego z Politechniki Poznańskiej. Drugą sesję plenarną zakończył wykład przedstawiciela firmy Elektrobud – inż. Marka Bazylewicza, który skupił się na prezentacji przemysłowej stacji transformatorowej ICZ‑E. Trzecią sesję plenarną tworzyły trzy wystąpienia, gdzie inicjującym był wykład mgr. inż. Sylwestra Jężaka, z którego słuchacze mogli dowiedzieć się o zasadach ochrony przepięciowej w układach zasilania awaryjnego oraz układach zasilania gwarantowanego. UPS-y modułowe bez pojedynczych punktów awarii były zaś treścią prezentacji mgr. inż. Aleksandra Redlicha z Fast Group. Nato- 23 » Zagadnienia związane z zasilaniem zawsze cieszą się dużym zainteresowaniem nr 12/2016 Konferencji towarzyszyła wystawa producentów zespołów prądotwórczych i zasilaczy UPS » 22 miast prowadzący sesję redaktor Julian Wiatr swój autorski wykład poświęcił ochronie przeciwporażeniowej w instalacjach zasilanych z generatora zespołu prądotwórczego lub zasilacza UPS, który uzupełnił mgr inż. Marcin Orzechowski omawiając możliwości wykorzystania zespołów prądotwórczych do awaryjnego zasilania sieci elektroenergetycznych nn. Finałowa sesja, pod przewodnictwem mgr. inż. Bogdana Uzara rozpoczęła się od wspólnej prezentacji redaktora naczelnego „elektro. info” – Juliana Wiatra, poświęconej tymczasowym instalacjom elektrycznym, rozwijanym przez jednostki ochrony przeciwpożarowej w czasie akcji ratowniczych. Następnie mgr inż. Marcin Orzechowski zaprezentował analizę niezawodności różnych rozwiązań przeciwpożarowych wyłączników prądu, wymaganych w wielu obiektach budowlanych. Konferencję podsumował red. Julian Wiatr, dziękując Każdej przerwie towarzyszyła burzliwa dyskusja również wszystkim przybyłym słuchaczom i partnerom, którzy wsparli jej organizację. Znalazły się wśród nich firmy: AG IT Project, Agregaty Polska, Benning Power Electronics, Comex, Delta Energy Systems (Poland), Delta Power, Eaton Power Quality, Elektrobud, EPS System, EST Energy, Fast Group, Flipo Energia i Merawex. Wydarzenie spotkało się z dużym zainteresowaniem, o czym świadczyła frekwencja. Licznie przybyli goście to oznaka tego, iż problematyka zasilania gwarantowanego stanowi istotną kwestię w szeregu obiektach budowlanych. Zainteresowanie tematyką zasilania awaryjnego i gwarantowanego oraz potrzeba poszerzenia wiedzy oraz umiejętności w tym obszarze upewnia nas w przekonaniu, iż na podobnej konferencji, wzbogaconej merytorycznie o najnowsze branżowe osiągnięcia, spotkamy się za rok. Tekst i zdjęcia Błażej Bierczyński reklama POLSKI PRODUCENT AGREGATÓW PRĄDOTWÓRCZYCH SUMERA MOTOR Sp.J. ul. Krakowska 5 34-120 ANDRYCHÓW tel. 33 870 40 60 fax 33 870 40 61 [email protected] • • • • • • zakres mocy 3-400 kVA 50 lat doświadczenia komponenty najwyższej światowej klasy bardzo konkurencyjne ceny mobilny serwis gwarancyjny i pogwarancyjny całość poparta system jakości ISO 9001 A k t u a l n a o f e r t a n a : w w w . s u m e r a m o t o r. p l nr 12/2016 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 23 informuje elektro.info szkoli elektryków i pożarników II Edycja Konferencji Jakość Energii Elektrycznej L istopad i początek grudnia okazały się bardzo pracowitymi dla naszej redakcji, ponieważ oprócz konferencji poświęconej wykorzystaniu zespołów prądotwórczych oraz zasilaczy UPS w układach zasilania budynków, która odbyła się 17 listopada w Warszawie, prowadziliśmy wiele szkoleń (relacje z konferencji publikujemy na stronie 22). Cykl szkoleń rozpoczęło 9 listopada seminarium dla członków Oddziału Gliwickiego SEP pt. „Źródła zasilania oraz ochrona przeciwporażeniowa w instalacjach, których funkcjonowanie jest niezbędne w czasie pożaru”, a prowadził je redaktor naczelny „elektro.info” Julian Wiatr. Uczestnicy seminarium poznali zasady zasilania urządzeń przeciwpożarowych, których funkcjonowanie jest niezbędne w czasie pożaru. Omówiono źródła zasilania oraz zasady projektowania przeciwpożarowego wyłącznika prądu i doboru przewodów zasilających urządzenia. Ponadto zaprezentowano elementarną teorię pożaru oraz krzywe pożarowe, stanowiące podstawę badań ogniowych w laboratoriach. Omówione zostały krzywe pożarowe, zdefiniowane w normie PN-EN1363-2:2001 „Badanie odporności ogniowej. Część 2. Procedury alternatywne i dodatkowe”. Szczególna uwaga została zwrócona na krzywą celulozową, stanowiącą podstawę badań ogniowych. Prowadzący omówił wymagania w zakresie zasilania budynków, wynikające z obowiązujących aktów prawnych z uwzględnieniem wymagań normy PN-HD 60364-5-56:2013 „Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Dobór i montaż wyposażenia elektrycznego. Instalacje bezpieczeństwa”. Następnie zostały przedstawione wymagania dwóch norm dotyczących zasilania urządzeń przeciwpożarowych: PN-EN 54-4 „Systemy sygnalizacji pożarowej. Część 4: Zasilacze”, oraz PN-EN 12101-10 „Systemy kontroli rozprzestrzeniania dymu II edycja konferencji JEE odbyła się w dniach 12–14 października w Pałacu Sulisław (woj. opolskie). Poświęcona została zagadnieniom związanym z jakością energii elektrycznej oraz dynamiką sieci elektroenergetycznej. Organizatorem konferencji była firma Astat Sp. z o.o., działająca na polskim rynku od 25 lat. Konferencja miała na celu wymianę doświadczeń z zakresu prowadzenia pomiarów parametrów jakości energii elektrycznej, dynamiki sieci oraz rejestracji i analizy zjawisk występujących w sieci dystrybucyjnej, a także przedstawienie zaawansowanych metod lokalizacji źródeł zakłóceń na parametry jakości energii elektrycznej. Na konferencję zostali zaproszeni wykładowcy z uczelni wyższych i specjaliści z OSD, którzy przedstawili zagadnienia związane z jakością energii elektrycznej. W czasie trzech dni konferencji zaprezentowanych zostało 13 referatów. Metody lokalizacji źródeł zaburzeń jakości energii elektrycznej w postaci wyższych harmonicznych napięć i prądów oraz ich asymetrię przedstawił prof. dr hab. inż. Zbigniew Hanzelka. Metody lokalizacji źródeł zaburzeń jakości energii elektrycznej wpływających na zmiany wartości skutecznej napięcia zaprezentował dr inż. Krzysztof Chmielowiec z AGH w Krakowie. Analizę zjawisk energetycznych w sieciach zasilających w warunkach odkształconych i asymetrycznych napięć i prądów omówił dr inż. Andrzej Firlit z AGH w Krakowie. W kolejnym referacie prof. dr hab. inż. Zbigniew Hanzelka z AGH w Krakowie zaprezentował sposoby kompensacji mocy biernej. Dr inż. Krzysztof Piątek z AGH w Krakowie przybliżył zastosowanie układu typu STATCOM do kompensacji mocy biernej. Dr inż. Olgierd Małyszko z ZUT w Szczecinie omówił występowanie oscylacji niskoczęstotliwościowych w systemie elektroenergetycznym. Ocenę niedokładności wyników pomiarów wybranych parametrów jakości 25 24 » w w w. e l e k t r o . i n f o . p l Uczestnicy seminarium w Gliwicach Wykład dla projektnatów Legrand prowadzi red. Julian Wiatr i ciepła. Część 10: Zasilacze”. Słuchacze mieli okazję obejrzeć film obrazujący rozwój pożaru w pokoju mieszkalnym powstały od zapłonu kanapy spowodowanego przewróceniem palącej się świeczki. Został zaprezentowany wpływ temperatury pożaru na rezystancję przewodów wynikający z prawa Wiedemanna-Franza-Lorentza oraz skutki tego zjawiska w zakresie skuteczności ochrony przeciwporażeniowej i spadku napięcia, którego wartość ma wpływ na poprawność pracy zasilanych urządzeń. Omówione zostały podstawowe wymagania normy N SEP-E 005 „Dobór przewodów elektrycznych do zasilania urządzeń, których funkcjonowanie jest niezbędne w czasie pożaru”. W podsumowaniu czterogodzinnego wykładu znalazł się autorski program symulacyjny demonstrujący spadek napięcia w obwodzie elektrycznym poddanym działaniu temperatury pożaru i jego wpływ na funkcjonowanie zasilanych urządzeń elektrycznych. Następnie redaktor Julian Wiatr w dniach 18–20 listopada prowadził zajęcia dla słuchaczy studiów podyplomowych Politechniki Wrocławskiej zorganizowane w Karpaczu, gdzie od dwunastu lat jesteśmy patronem medialnym (relację z zajęć publikujemy na kolejnych stronach). Natomiast 21 listopada uczestniczyliśmy w kolejnym szkoleniu zorganizowanym Uczestnicy spotkania w Bukowinie Tatrzańskiej nr 12/2016 przez CNBOP PIB w Józefowie k. Otwocka, gdzie redaktor Julian Wiatr wygłosił wykład poświęcony doborowi przewodów oraz ich zabezpieczeń w instalacjach oddymiania oraz wentylacji pożarowej. Podczas tego wykładu szczególna uwaga została poświęcona wpływowi temperatury na jakość dostarczanej energii elektrycznej powodowanej wzrostem rezystancji przewodów zasilających oraz poprawności doboru ich zabezpieczeń. 23 listopada uczestniczyliśmy w XIX Sympozjum Oddziału Poznańskiego Stowarzyszenia Elektryków Polskich z cyklu „Współczesne urządzenia oraz usługi elektroenergetyczne, telekomunikacyjne i informatyczne”. Podczas sympozjum redaktor Julian Wiatr wspólnie z Marcinem Orzechowskim, pracownikiem działu technicznego firmy Legrand Polska, wygłosił dwa referaty: „Zasady instalowania przeciwpożarowego wyłącznika prądu” oraz „Tymczasowe instalacje elektryczne rozwijane przez jednostki ochrony przeciwpożarowej w czasie akcji ratowniczych”. Relacje z poznańskiego sympozjum, które „elektro.info” od jedenastu lat obejmuje patronatem medialnym prezentujemy na kolejnej stronie. Natomiast w dniach 2–3 grudnia, podczas spotkania projektantów firmy Legrand Polska w Bukowinie Tatrzańskiej, zorganizowanego pod patronatem medialnym „elektro.info”, redaktor Julian Wiatr omówił zasady doboru przewodów i kabli nn oraz zasady ich zabezpieczania. Wyjaśnione zostały zasady doboru przewodów i kabli elektrycznych do różnych warunków pracy, takich jak długotrwałe dopuszczalne obciążenie prądowe, spadek napięcia, wytrzymałość mechaniczna, wytrzymałość zwarciowa oraz warunki ochrony przeciwporażeniowej zgodnie z wymaganiami normy PN-HD 60364-4-41:2009 „Instalacje elektryczne niskiego napięcia. Część 4-41: Ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa. Ochrona przed porażeniem elektrycznym”. Następnie zostały omówione zasady zabezpieczania przewodów i kabli oraz wyjaśniona problematyka wybiórczości działania poszczególnych stopni zabezpieczeń. Dodatkowo zostały omówione zasady równoległego układania kabli i przewodów oraz specyfika zabezpieczania takich układów zasilających. Wykład zakończyło omówienie zasad doboru przewodów do zasilania urządzeń przeciwpożarowych ze szczególnym uwzględnieniem urządzeń, których funkcjonowanie jest niezbędne w czasie pożaru oraz zasad doboru ich zabezpieczeń. nr 12/2016 24 Mgr inż. Jerzy Staszel rozpoczyna seminarium Uczestnicy spotkania otrzymali od naszej redakcji na płytach CD komplet materiałów objętych wykładami, miniporadnik wydany w ramach serii wydawniczej „Niezbędnik elektryka” pt. „ Dobór przewodów i kabli elektrycznych niskiego napięcia”, autorstwa Juliana Wiatra i Marcina Orzechowskiego, „Instalacje elektryczne do zasilania urządzeń elektrycznych, których funkcjonowanie jest niezbędne w czasie pożaru. Zagadnienia wybrane” autorstwa Juliana Wiatra i Marcina Orzechowskiego, oraz ostatni numer „elektro.info”. Spotkanie szkoleniowe w Bukowinie Tatrzańskiej zostało zorganizowane przez firmę Legrand Polska przy udziale firm: LOVATO ELECTRIC, PXF LIGHTING, AWEX oraz PRE Edward Biel. Firmy uczestniczące w spotkaniu projektantów Legrand zaprezentowały ofertę swoich produktów. Po zajęciach dydaktycznych, w godzinach wieczornych, został zorganizowany kulig połączony z pieczeniem kiełbasy pod nadzorem „Zbójników tatrzańskich”, dowodzonych przez Harnasia, którzy zorganizowali powitalną „zasadzkę” w lesie tatrzańskim. Podczas tej imprezy przy płonących pochodniach odbył się rytuał przyjęcia do „Grupy Zbójników Tatrzańskich” dyrektora Krzysztofa Majty. Uroczystość tę nadzorował osobiście Harnaś, którego gościem honorowym był redaktor naczelny „elektro.info” Julian Wiatr. Podczas ogniska „Zbóje Tatrzańscy” zorganizowali szereg ciekawych zabaw, które cieszyły się dużym zainteresowaniem uczestników spotkania. Mimo dużej ilości śniegu oraz mroźnej pogody, wszyscy uczestnicy spotkania byli zadowoleni z doskonałej zabawy. Po powrocie z kuligu organizatorzy zaprosili uczestników spotkania na uroczystą kolację, podczas której do późnych godzin nocnych trwały dyskusje merytoryczne z przedstawicielami firm uczestniczących w bukowińskim spotkaniu oraz wymieniano się doświadczeniami pomiędzy uczestnikami. Tekst i fot. ww » energii elektrycznej przedstawił dr inż. Przemysław Otomański z Politechniki Poznańskiej. Automatyczną regulację napięcia sieci nn jako odpowiedź na wzrost liczby instalacji prosumenckich przybliżył mgr Radosław Wiśniewski z firmy Astat. Natomiast problemy kompensacji mocy biernej w nowoczesnych układach elektroenergetycznych omówili dr inż. Zbigniew Skibko oraz dr inż. Grzegorz Hołdyński z Politechniki Białostockiej. Doświadczenia Smart Meteringu na jakość dostaw energii elektrycznej w TAURON Dystrybucja SA przedstawił mgr inż. Bartosz Marczyński. Wpływ zapadów napięcia i przerw w zasilaniu na pracę wybranych odbiorników energii elektrycznej omówił dr inż. Marek Gała z Politechniki Częstochowskiej. Kolejna edycja konferencji odbędzie się w drugiej połowie października 2017 r. Targi Efektywności Energetycznej i Odnawialnych Źródeł Energii Targi Efektywności Energetycznej i Odnawialnych Źródeł Energii, organizowane przez Międzynarodowe Targi Łódzkie, które odbyły się 23 i 24 listopada 2016 roku w hali Expo-Łódź, przy al. Politechniki 4, przyciągnęły ponad tysiąc dwieście osób zainteresowanych nowoczesnymi i proekologicznymi rozwiązaniami energetycznymi. Podczas Targów Efektywności Energetycznej i OZE swoją ofertę przedstawiły firmy działające w zakresie wytwarzania ciepła i dystrybucji energii opartej na odnawialnych źródłach. Tegoroczna edycja targów poświęcona była przede wszystkim fotowoltaice, energii wodnej, wiatrowej, a także pompom ciepła i budownictwu. Zaprezentowano inteligentne, energooszczędne i proekologiczne rozwiązania dla wszystkich grup odbiorców: administracji publicznej, biznesu i klientów indywidualnych. W czasie dwudniowego wydarzenia można było zasięgnąć informacji na temat nowoczesnych i innowacyjnych rozwiązań w energetyce, efektywności energetycznej, czyli unikania strat w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 26 25 » informuje 25 „Projektowanie instalacji i urządzeń elektrycznych wspomagane komputerowo” – Studia Podyplomowe Politechniki Wrocławskiej – XVI edycja » w energii oraz zastosowania ekologicznych i energooszczędnych rozwiązań zużycia energii, doradztwa związanego z wprowadzeniem w domu lub w firmie nowoczesnych rozwiązań energetycznych, energooszczędnego oświetlenia (LED). Zwiedzający targi planujący remont lub budowę domu mieli okazję dowiedzieć się, na czym polega budownictwo energooszczędne i jakie zastosować rozwiązania, aby zaoszczędzić na kosztach ogrzewania i energii elektrycznej. Osobnym tematem były wnioski o dotacje, a także profesjonalne porady doradców energetycznych w planowaniu i wdrażaniu przyjaznych środowisku inwestycji oraz wskazywanie dostępnych na rynku źródeł finansowania inwestycji. W trakcie dwóch dni targowych nie zabrakło licznych spotkań i wystąpień przedstawicieli firm, przedsiębiorstw, instytucji oraz kół naukowych prezentujących innowacyjne rozwiązania z dziedziny energetyki, wskazujących konieczność wprowadzenia zmian w polityce energetycznej oraz o potrzebie wykorzystywania odnawialnych źródeł energii. Pierwszego dnia imprezy wszyscy zainteresowani mogli uczestniczyć w konferencji „OZE dla Ograniczenia Emisji” oraz drugiego w „Polsko-Ukraińskim Forum Rozwoju Efektywności Energetycznej i Wdrażania Innowacyjnych Technologii Energetycznego Wykorzystania Odnawialnych Źródeł Energii”. Forum było doskonałą okazją do wymiany doświadczeń i stworzenia podstaw do nawiązania współpracy między polskimi i ukraińskimi instytucjami. Patronat nad Targami Efektywności Energetycznej i OZE objęli Minister Energii Krzysztof Tchórzewski, Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi Krzysztof Jurgiel, Wojewoda Łódzki Zbigniew Rau, Marszałek Województwa Łódzkiego Witold Stępień, Prezydent Miasta Łodzi Hanna Zdanowska, Prezes Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Kazimierz Kujda, Prezes Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Tomasz Łysek, Rektor Politech28 26 T » radycyjnie jako patron medialny braliśmy udział w zajęciach wyjazdowych studiów podyplomowych „Projektowanie instalacji i urządzeń elektrycznych wspomagane komputerowo”, które od kilku lat organizowane są przez Wydział Elektryczny Politechniki Wrocławskiej. Podczas każdej edycji studiów tradycyjnie dwa zjazdy organizowane są jako spotkania wyjazdowe, na których zajęcia prowadzą pracownicy uczelni i zaproszeni goście. Tym razem wyjazdowe zajęcia odbywały się w dniach 18–20 listopada w hotelu ARTUS w Karpaczu. Zajęcia w Karpaczu prowadzili: kierownik studiów dr inż. Kazimierz Herlender, mgr inż. Edward Kaspura oraz redaktor naczelny „elektro.info”, mgr inż. Julian Wiatr. W tegorocznej XVI edycji studiów bierze udział 19 słuchaczy, którzy pragną pogłębić swoją wiedzę w zakresie projektowania urządzeń oraz instalacji elektrycznych. Program studiów oprócz pracy końcowej obejmuje jedenaście przedmiotów, którym poświęconych jest łącznie 180 godzin dydaktycznych (dwa semestry), w ramach których słuchacze odbywają wykłady teoretyczne oraz zajęcia praktyczne w laboratorium komputerowym. Zajęcia na studiach prowadzone są przez pracowników naukowo-dydaktycznych Politechniki Wrocławskiej oraz zaproszonych gości. Każdy słuchacz ma obowiązek oprócz zaliczenia poszczególnych przedmiotów objętych programem nauczania, wykonać pracę końcową stanowiącą projekt instalacji elektrycznych budynku usługowo-mieszkalnego, który podlega obronie przed komisją powołaną przez dziekana Wydziału Elektrycznego Politechniki Wrocławskiej W ramach spotkań wyjazdowych oprócz wykładów merytorycznych zaplanowana jest prezentacja wyrobów firm zajmujących się produkcją urządzeń elektrycznych oraz oprogramowania inżynierskiego wspomagającego projektowanie. Podczas pierwszego wyjazdowego zjazdu, słuchacze mieli okazję wysłuchać kilku wykładów merytorycznych oraz wysłuchać prezentacji wyrobów zaproszonych firm. Zajęcia merytoryczne poprzedziło wstąpienie kierownika studiów Kazimierza Herlendera, który przywitał słu- w w w. e l e k t r o . i n f o . p l Słuchacze studiów podczas zajęć chaczy oraz zaproszonych gości i przedstawił plan trzydniowego zjazdu. Pierwszy wykład merytoryczny wygłosił redaktor naczelny „elektro.info” Julian Wiatr, który omówił źródła zasilania, przeciwpożarowy wyłącznik prądu oraz wymagania stawiane instalacjom elektrycznym, których funkcjonowanie jest niezbędne w czasie pożaru zgodnie z normą N SEP-E 005. Na początku słuchacze poznali zasady zasilania budynków ze szczególnym uwzględnieniem wymagań normy PN-HD 60364-5-56:2013 „Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Dobór i montaż wyposażenia elektrycznego. Instalacje bezpieczeństwa”. Następnie zostały przedstawione wymagania dwóch norm dotyczących zasilania urządzeń przeciwpożarowych: PN-EN 54-4 „Systemy sygnalizacji pożarowej. Część 4: Zasilacze”, oraz PN-EN 12101-10 „Systemy kontroli rozprzestrzeniania dymu i ciepła. Część 10: Zasilacze”. Omówione zostało środowisko pożaru oraz elementarna teoria pożaru. Słuchacze mieli okazję obejrzeć film obrazujący rozwój pożaru w pokoju mieszkalnym powstały od zapłonu kanapy spowodowanego przewróceniem palącej się świeczki. Omówione zostały krzywe pożarowe, zdefiniowane w normie PN-EN 1363-2:2001 „Badanie odporności ogniowej. Część 2: Procedury alternatywne i dodatkowe”. Szczególna uwaga została zwrócona na krzywą celulozową, stanowiącą podstawę badań ogniowych. Został zaprezentowany wpływ temperatury pożaru na rezystancję przewodów, wynikający z prawa Wiedemanna-Franza-Lorentza, oraz skutki tego zjawiska w zakresie skuteczności ochrony przeciwporażeniowej i spadku napięcia, którego wartość ma wpływ na poprawność pracy zasilanych urządzeń. Podczas wykładu słuchacze poznali zasady projektowania przeciwpoża- nr 12/2016 nr 12/2016 reklama rowego wyłącznika prądu oraz metodykę projektowania ochrony przeciwporażeniowej w instalacjach, których funkcjonowanie jest niezbędne w czasie pożaru. Kolejny wykład merytoryczny wygłoszony przez Juliana Wiatra dotyczył zasad doboru przewodów i kabli niskiego oraz średniego napięcia. Omówione zostały zasady doboru przewodów i kabli elektrycznych do różnych warunków pracy, takich jak długotrwałe dopuszczalne obciążenie prądowe, spadek napięcia, wytrzymałość mechaniczna, wytrzymałość zwarciowa oraz warunki ochrony przeciwporażeniowej, zgodnie z wymaganiami normy PN-HD 60364-441:2009 „Instalacje elektryczne niskiego napięcia. Część 4-41: Ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa. Ochrona przed porażeniem elektrycznym”. Następnie zostały omówione zasady zabezpieczania przewodów i kabli oraz wyjaśniona problematyka wybiórczości działania poszczególnych stopni zabezpieczeń. Dodatkowo zostały omówione zasady równoległego układania kabli i przewodów oraz specyfika zabezpieczania takich układów zasilających. Uczestnicy zajęć wyjazdowych otrzymali od redakcji bogaty pakiet materiałów dydatktycznych. Część merytoryczną pierwszych zajęć wyjazdowych tej edycji zakończył wykład Edwarda Kaspury z firmy ELKAS w Świdnicy, poświęcony dokumentacji projektowej oraz zasadom jej uzgadniania. Na wstępie zostały omówione wymagania Rozporządzenia Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 25 kwietnia 2012 roku w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego (DzU z 2012 roku, poz. 462, z późniejszymi zmianami). Następnie prowadzący omówił wymagania Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 2 września 2004 roku w sprawie szczegółowego zakresu i formy dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych oraz programu funkcjonalno-użytkowego (DzU nr 202/2004, poz. 2072, z późniejszymi zmianami). Po omówieniu podstawowych aktów prawnych prowadzący przedstawił zasady uzgadniania projektu budowlanego wynikające z Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 2 grudnia 2015 roku w sprawie uzgadniania projektu budowlanego pod względem ochrony przeciwpożarowej (DzU z 2015 roku, poz. 2117) oraz wyjaśnił zasady uzgadniania dokumentacji z rzeczoznawca ds. bhp, jak również zasady Słuchacze i wykładowcy po zajęciach uzgadniania dokumentacji w zespole uzgadniania dokumentacji projektowej uzbrojenia podziemnego terenu (ZUDP). Następnie zostały omówione podstawowe wymagania Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie wykazu wyrobów służących zapewnieniu bezpieczeństwa publicznego lub ochronie zdrowia i życia oraz mienia, a także zasad wydawania dopuszczenia tych wyrobów do użytkowania (DzU z 2007 roku, nr 143, poz. 1002, z późniejszymi zmianami) oraz projekt Rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Budownictwa w sprawie sposobu deklarowania właściwości użytkowych wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym. Zgodnie z tym dokumentem przeciwpożarowy wyłącznik prądu stanowiący zestaw składający się z urządzenia uruchamiającego, urządzenia sygnalizacji oraz urządzenia wykonawczego będzie podlegał wymogom rozporządzenia, a w związku z tym będzie musiał być poddany badaniom w CNBOP PIB w Józefowie k. Otwocka. Wykład zakończyło omówienie wymagań, jakie musi spełnić projekt budowlany stanowiący załącznik do wniosku o wydanie pozwolenia na budowę. Uzupełnieniem wykładów merytorycznych była prezentacja wyrobów zaproszonych firm zajmujących się produkcją lub dystrybucją urządzeń elektrycznych. Każdego dnia po zajęciach słuchacze, wykładowcy oraz przedstawiciele firm uczestniczących w spotkaniu mieli okazję do prowadzenia burzliwych dyskusji przy kolacji grillowej, gdzie można było dzielić się doświadczeniami. Ogółem w zajęciach wyjazdowych uczestniczyło 30 osób. Zajęcia wyjazdowe zakończyło wystąpienie kierownika studiów podyplomowych, dr. inż. Kazimierza Herlendera, który podziękował wykładowcom i zaproszonym firmom oraz przedstawił słuchaczom plan kolejnego zjazdu. Tekst i fot. ww 27 informuje 26 » niki Łódzkiej Sławomir Wiak, Dyrektor Instytutu Energetyki Oddziału Techniki Cieplnej „ITC” w Łodzi Jacek Karczewski. Imprezie branżowo patronowali m.in. Stowarzyszenie Elektryków Polskich Oddział Łódzki, Agencja Modernizacji i Restrukturyzacji Rolnictwa, Łódzki Ośrodek Doradztwa Rolniczego, Instytut OZE, Polska Izba Gospodarcza Elektrotechniki. wystartowała pierwsza ogólnopolska sieć publicznych stacji ładowania pojazdów elektrycznych Pierwszego ładowania elektrycznego pojazdu w sieci dokonali w Galerii Mokotów w Warszawie Peter Badik, współzałożyciel Greenway Infrastructure i Michał Kurtyka, wiceminister energii. – Pojazdy elektryczne to bez wątpienia technologia przyszłości w motoryzacji. Jesteśmy dumni, że nasza firma sprowadza jej najnowocześniejsze osiągnięcia do Polski. Projekt na taką skalę i o takim zasięgu może być przełomowym impulsem rozwojowym, który wesprze rynek pojazdów elektrycznych w Polsce, wpływając istotnie na poprawę stanu środowiska i gospodarki – powiedział Peter Badik z Greenway. – Cieszymy się, że elektromobilność została doceniona przez Ministerstwo Energii w Planie Rozwoju Elektromobilności, co daje przewidywalność na rozwijającym się rynku pojazdów i infrastruktury. – Cieszę się, że nasze działania w obszarze elektromobilności spotykają się z tak pozytywną reakcją ze strony przedsiębiorców, w tym inwestorów zagranicznych, którzy traktują Polskę jako wiarygodnego partnera. Projekt, który dziś startuje, wpisuje się w nasze działania w ramach Pakietu na Rzecz Czystego Transportu i stanowiący jego część Plan Rozwoju Elektromobilności – powiedział wiceminister energii Michał Kurtyka. – Mam nadzieję, że ten – pierwszy tego typu – projekt będzie inspiracją dla kolejnych inicjatyw, które przyczynią się do rozwoju ekosystemu transportu elektrycznego w Polsce. Oprac. kk, red. 28 współczesne urządzenia oraz usługi elektroenergetyczne, telekomunikacyjne i informatyczne W dniach 23–24 listopada 2016 roku Oddział Poznański SEP po raz dziewiętnasty zorganizował sympozjum z cyklu „Współczesne urządzenia oraz usługi elektroenergetyczne, telekomunikacyjne i informatyczne”. Sympozjum zostało zorganizowane przy ścisłej współpracy Wydziału Elektrycznego Politechniki Poznańskiej oraz Wielkopolskiej Okręgowej Izby Inżynierów Budownictwa i tradycyjnie odbywało się w siedzibie Instytutu Ochrony Roślin w Poznaniu. Patronat medialny nad sympozjum sprawowało „elektro.info”, które od jedenastu lat uczestniczy w dorocznych imprezach naukowo-technicznych Poznańskiego Oddziału SEP. W obradach sympozjum uczestniczyło około dwustu osób, które tradycyjnie otrzymały od naszej redakcji bieżący numer „elektro.info”. Celem sympozjum było przedstawienie najnowszych osiągnięć naukowo-technicznych w zakresie rozwiązań systemowych oraz technologicznych stosowanych w sieciach i instalacjach elektrycznych, w obiektach mieszkalnych, użyteczności publicznej, przemysłowych oraz elektroenergetycznych sieciach dystrybucyjnych, ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień bezpieczeństwa pracy i eksploatacji. Sympozjum stanowiło forum umożliwiające zdynamizowanie wymiany doświadczeń oraz wdrażania wyników badań naukowych do praktyki projektowej, wykonawczej i eksploatacyjnej w prezentowanej dziedzinie. Do udziału w sympozjum, warsztatach i towarzyszącej wystawie zorganizowanej przez czołowych producentów aparatów i urządzeń elektrycznych, zaproszeni zostali projektanci, wykonawcy oraz inspektorzy nadzoru w zakresie instalacji technicznego wyposażenia budynków, pracownicy działów obsługi technicznej osiedli i wspólnot mieszkaniowych oraz nauczyciele zawodu. Podczas obrad Sympozjum zostały przedstawione nowe rozwiązania techniczne sieci i urządzeń elektroenergetycznych, zasady przyłączania odbiorców energii elektrycznej oraz OZE z uwzględnianiem mikrogeneracji w lokalnych układach zasilania, problemy ochrony przepięciowej i przeciwporażeniowej oraz problematyka Smart Grid. Autorami referatów byli pracownicy naukowodydaktyczni wyższych uczelni technicznych, projektanci, pracownicy jednostek innowa- w w w. e l e k t r o . i n f o . p l cyjno-wdrożeniowych, producenci urządzeń i systemów instalacyjnych. Obrady Sympozjum poprzedziło wystąpienie prezesa Poznańskiego Oddziału SEP mgr inż. Kazimierza Pawlickiego, którzy przywitał uczestników i przedstawił rys historyczny Sympozjum. Dwudniowe sympozjum zostało podzielone na pięć sesji plenarnych, podczas których wygłoszono szesnaście referatów merytorycznych i firmowych, prezentujących wyroby czołowych producentów sprzętu elektrycznego. Część merytoryczną sympozjum rozpoczęło wygłoszenie trzech referatów generalnych przez dr. hab. inż. Sławomira Cieślika z Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczy w Bydgoszczy, dr. hab. inż. Waldemara Dołęgę z Politechniki Wrocławskiej i dr inż. Elżbietę Niewiedział z Wyższej Szkoły Kadr Menadżerskich w Koninie. Sympozjum tradycyjnie towarzyszyła wystawa sprzętu elektrycznego przygotowana przez producentów. Uczestnicy Sympozjum mogli uczestniczyć w sesjach warsztatowych. Tematyka XIX Sympozjum odzwierciedlała współczesne trendy występujące w metodyce i technikach eksploatacji systemów wyposażenia technicznego obiektów (budynków) inteligentnych, zasad ekonomicznej eksploatacji, optymalizacji poziomu zużycia energii niezbędnej dla zapewnienia i bezpieczeństwa energetycznego użytkowników obiektów. Podczas wygłaszania referatów wielokrotnie podkreślany był aspekt bezpieczeństwa eksploatacji sieci, instalacji oraz urządzeń elektrycznych i elektroenergetycznych. Sympozjum zakończyło wystąpienie dr. inż. Ryszarda Niewiedziała – wiceprezesa Oddziału Poznańskiego SEP, który podsumował obrady i zaprosił na przyszłoroczne imprezy naukowo-techniczne OP SEP. Tekst i fot. ww Uczestnicy Sympozjum, na pierwszym planie od lewej mgr inż. Kazimierz Pawlicki oraz dr inż. Ryszard Niewiedział nr 12/2016 Działa Jak w zegarku Monitoring Audyt Baterie Projekt Wdrożenie UPS Monitorujemy każde ogniwo Zasilacze UPS audyt wdrożenie utrzymanie Systemy bateryjne projekt instalacja implementacja systemu monitoringu BACS Generalny dystrybutor i wykonawca AG IT Project s. c. Osowno 23 21-345 Borki tel.: +48 81 440-39-17 e-mail: [email protected] www.agitproject.pl Szczegóły oferty na stronie www.agitproject.pl systemy gwarantowanego zasilania wykorzystanie zespołów prądotwórczych do tymczasowego zasilania elektroenergetycznych sieci nn S Rys. J. Wiatr ieci elektroenergetyczne niskiego napięcia należą do sieci rozdzielczych przeznaczonych do zasilania w energię elektryczną budynków lub innych obiektów budowlanych. Wykonywane są w układzie promieniowym lub magistralnym oraz bardzo rzadko w układzie dwupromieniowym. Budynki mieszkalne są do nich przyłączane za pośrednictwem przyłączy kablowych lub napowietrznych. Z uwagi na zaliczenie tych obiektów do III kategorii zasilania zgodnie z po- Tr SN/nn Rys. J. Wiatr Rys. 2. Schemat sieci promieniowej a) działem przyjętym w gospodarce elektroenergetycznej, nie są one wyposażane w źródła zasilania rezerwowego lub awaryjnego. Zdarzenia, jakie pojawiły się po pierwszych opadach śniegu, które spowodowały brak dostaw energii elektrycznej do szeregu gospodarstw domowych wskutek awarii sieci elektroenergetycznych spowodowanej nieprzewidywalnymi zjawiskami atmosferycznym, wymuszają potrzebę opracowania sposobów tymczasowego zapewnienia dostaw energii elektrycznej w sytuacjach awaryjnych. Jedynym sposobem jest wykorzystanie zespołów prądotwórczych. Takie rozwiązanie wymaga przygotowania układu przyłączenia zespołu do sieci elektroenergetycznej oraz przystosowania instalacji elektrycznych do poboru mocy o wartości ograniczonej do niezbędnych potrzeb socjalnych. Tr SN/nn b) Tr SN/nn Rys. J. Wiatr Rys. 3. Schemat sieci magistralnej: a) kablowej, b) napowietrznej Tr SN/nn 1,0 0,9 0,8 0,7 0,6 0,5 kj 0,4 0,3 0,2 0,1 0 30 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 1 2 3 45 10 n 20 50 100 300 Rys. 1. Wartości współczynnika jednoczesności kj’ dla wybranych grup odbiorników energii elektrycznej w budynkach mieszkalnych, w zależności od liczby mieszkań wg przepisów niemieckich [H. Markiewicz; A. Klajn – Instalacje elektryczne w budynkach mieszkalnych. Podstawy planowania i obliczeń – podręczniki INPE dla elektryków – zeszyt 7 – 2005 r.], gdzie: 1 – ogrzewanie akumulacyjne, 2 – ogrzewanie bezpośrednie, 3 – odbiorniki ogólnego przeznaczenia, 4 – przepływowe ogrzewacze wody zasady obliczania mocy zapotrzebowanej w budynkach mieszkalnych Dla mieszkań w budynkach wielorodzinnych lub budynków jednorodzinnych o podstawowym wyposażeniu, zgodnie z wymaganiami N SEP-E 002 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Instalacje elektryczne w budynkach mieszkalnych. Podstawy planowania, należy przyjmować wartości mocy zapotrzebowanej PM1 nie niższe niż*): 12,5 kW, dla mieszkań posiadają cych zaopatrzenie w ciepłą wodę z zewnętrznej centralnej sieci grzewczej, 30 kW, dla mieszkań nieposiadają cych zaopatrzenia w ciepłą wodę z zewnętrznej sieci grzewczej, 7 kW w przypadku instalacji mo dernizowanych. *) Norma Rys. 4. S chemat sieci dwupromieniowej Rys. J. Wiatr mgr inż. Julian Wiatr N SEP‑E 002 określa wartości mocy zapotrzebowanej w kVA, dopuszcza posługiwanie sie jednostkami mocy czynnej Oprócz mocy zapotrzebowanej przez mieszkania występuje zapotrzebowane mocy przez odbiorniki administracyjne (do tych odbiorników należy również zaliczyć urządzenia ppoż. instalowane w budynku). Moc zapotrzebowana przez wielorodzinny budynek mieszkalny, zgodnie z N SEP-E-002 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Instalacje elektryczne w budynkach mieszkalnych. Podstawy planowania, należy obliczyć ze wzoru: Pz = k j ⋅ n ⋅ PM1 + PA (1) gdzie: PM1 – moc zapotrzebowana przez pojedyncze mieszkanie, w [kW], n – liczba mieszkań zasilanych z jednego WLZ-tu, w [-], kj – współczynnik jednoczesności określony w N SEP-E 002 lub odczytany z rysunku 1., w [-], PA – moc zapotrzebowana przez odbiorniki administracyjne, ustalona nr 12/2016 Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl nr 12/2016 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 31 systemy gwarantowanego zasilania Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl 32 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 12/2016 Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl nr 12/2016 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 33 systemy gwarantowanego zasilania Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl 34 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 12/2016 Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl reklama Biuro Handlowe ul. Raszyńska 13 05-500 Piaseczno tel. 022 737 59 61 [email protected] [email protected] Agregaty prądotwórcze Flipo Energia Sp. zo.o, jako Master Distributor KOHLER/SDMO wPolsce, oferuje wsprzedaży agregaty wzakresie mocy od 6 do 4200 kVA, wwykonaniach do posadowienia wpomieszczeniach lub na zewnątrz wobudowach dzwiękochłonnych typu SILENT lub zabudowach kontenerowych. Agregaty SDMO sterowane są za pomocą paneli sterujących APM303, TELYS oraz APM802 iwyposażane wnajnowszej generacji SZR-y. Oferujemy: doradztwo i pomoc w doborze agregatu przygotowanie projektów budowlanych i elektrycznych wykonanie instalacji czerpni, wyrzutni powietrza, kominów dla spalin montaż dodatkowych zbiorników paliwowych uzyskanie wszelkich koniecznych pozwoleń administracyjnych do eksploatacji agregatu zapewniamy usługi gwarancyjne, pogwarancyjne oraz dostępność do części zamiennych przez minimumn 10 r 1lat 2/2016 zapewniamy umowy serwisowe w pełnym zakresie wraz z usługą HOT LINE w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 35 zestawienie zestawienie zasilaczy UPS o mocy do 800 kVA AG IT PROJECT s.c. 21-345 Borki, Osowno 23 tel. 81 440 39 17, faks 81 440 31 88 [email protected] www.agitproject.pl Dystrybutor Producent Oznaczenie katalogowe C RT AG POWER D T Combo ETX True On-Line (VFI) True On-Line (VFI) True On-Line (VFI) 1/2/3/6/10 10/20 10-500 1f~208/1f~220/1f~230/1f~240 1f~208/1f~220/1f~230/1f~240 3f~380/3f~400/3f~415 45–65 45–65 45–65 1f~230 1f~230/3f~400 3f~380/3f~400/3f~415 w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji <3/<5 <2/<3 <2/<3 Parametry techniczne Technologia Znamionowa moc wyjściowa, w [kVA] Znamionowe napięcie wyjściowe, w [V] (± regulacja napięcia, w [%]) Częstotliwość napięcia wyjściowego, w [Hz], (± tolerancja, w [%]) Znamionowe napięcie wejściowe, w [V], (± tolerancja, w [%]) Czas podtrzymania przy 80% obciążenia znamionowego bez dodatkowych stringów bateryjnych, w [min] Współczynnik zawartości harmonicznych (THDu na wyjściu/THDi na wejściu), w [%] Współczynnik szczytu (crest factor), w [-] 3:1 3:1 3:1 110/3, 150/1 s 110/30, 150/30 s 110/60, 150/1 +/+/+ +/+/+ +/+/+ do 2 jednostek (6/10 kVA) do 4 jednostek do 6 jednostek +/+/+ +/+/+ +/+/+ IP20 IP20 IP20 USB, RS-232, LAN RJ-45 (opcja) USB, RS-232, LAN RJ-45(opcja) USB, RS-232, RS-485/Modbus, LAN RJ-45(opcja) w zależności od konfiguracji 350×650×890 w zależności od konfiguracji 20–62 43 130–316 od 0 do 40 od 0 do 40 od 0 do 40 bypass mechaniczny wewnętrzny i zewnętrzny w komplecie, możliwość instalacji rack/tower uniwersalna konfiguracja faz: 3:1 lub 1:1 modułowa konstrukcja, czas autonomii dla baterii wewnętrznych do 2 godzin CE CE CE 24 12 12 Dopuszczalne przeciążenie, w [%/min] „Miękki” (soft) start/obejście (bypass) automatyczne/ręczne Praca równoległa Zabezpieczenie: zwarciowe/przeciążeniowe/ termiczne akumulatorów Stopień ochrony IP obudowy Wbudowane porty komunikacyjne Wymiary zewnętrzne (wys.×szer.×gł.), w [mm] Masa całkowita, w [kg] Temperatura pracy (otoczenia), w [ºC] Informacje dodatkowe Uwagi techniczne Normy, atesty, certyfikaty, standardy, znaki jakości Gwarancja, w [miesiącach] Dane zamieszczone w zestawieniu zostały nadesłane i zautoryzowane przez firmy 36 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 12/2016 zestawienie zasilaczy UPS o mocy do 800 kVA AG IT PROJECT S.C. 21-345 Borki, Osowno 23 tel. 81 440 39 17, faks 81 440 31 88 [email protected] www.agitproject.pl AG POWER ETXL BENNING Power Electronics Sp. z o.o. 05-503 Głosków, ul. Korczunkowa 30 tel. 22 757 84 53, 22 757 36 68-70 faks 22 757 84 52 [email protected], www.benning.pl BENNING Power Electronics Sp. z o.o. ENERTRONIC Modular ENERTRONIC L True On-Line (VFI) True On-Line (VFI SS 111) modułowa True On-Line (VFI) 10/15/20/30/40 10–1000 (moduły 10 kVA, 20 kW, 40 kW) 60–1600 3f~380/3f~400/3f~415 3f~400 (±1) 3f~400(±1) 45–65 50/60 (±0,1) 50/60 (±0,1) 3f~380/3f~400/3f~415 3f~400 (±15) 3×400 (±15) w zależności od konfiguracji w zależności od liczby baterii do 60 <2/<3 <1/<3 <1/<5 3:1 >3:1 3:1 110/30, 150/30 s 110/30, 125/10, 150/1 125/10, 150/1 +/+/+ +/+/+ +/+/+ do 6 jednostek do 4 szaf modułowych do 8 jednostek +/+/+ +/+/+ +/+/+ IP20 IP20/inne IP20 USB, RS-232, RR-485/Modbus, LAN RJ-45 (opcja) RS-232, RS-485, LAN RJ-45, WLAN (SNMP v1,v2,v3; Modbus TCP/IP, Web interface (http/https), RCCMD, SMTP, Digital IO Profibus), EPO, styki bezpotencjałowe USB, LAN RJ-45 (SNMP/Modbus/Profibus) 250×868×828 od 1800×600×800 od 1800×800×800 do 1800×1000×800 42–73 od 175 od 470 (60 kVA) od 0 do 40 od 0 do 40 od 0 do 40 małe wymiary kompensacja mocy biernej indukcyjnej i pojemnościowej, sprawność do 99%, wymagany dostęp wyłącznie od przodu, kolory RAL 7035/RAL 7021 (inne na zapytanie), do 25 modułów 10/20/40 kW hot plug&play (wymiana „na gorąco”), tryb ECO, beztransformatorowy, tryb SuperEfficiency, pełny test baterii wykonywany z UPS ze zwrotem energii do sieci, Active power management, Backfeed protection, coldstart prostownik i falownik IGBT, duża moc zwarciowa, duży wielofunkcyjny ekran dotykowy CE 12 nr 12/2016 IEC/EN 62040-1, IEC/EN 60950-1, IEC/EN 62040-2, IEC/EN 62040-3, CE 24 (opcja do 60) CE, wszystkie dotyczące normy europejskie 24 (opcja do 60) w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 37 zestawienie zestawienie zasilaczy UPS o mocy do 800 kVA Centrum Elektroniki Stosowanej CES Sp. z o.o. 30-732 Kraków, ul. Biskupińska 14 tel. 12 269 00 11 faks 12 267 37 28 [email protected] www.ces.com.pl Dystrybutor Producent Oznaczenie katalogowe Centrum Elektroniki Stosowanej „CES” Sp. z o.o. CES GX CES Sigma True On-Line True On-Line 1–30 10–500 1f~230/3f~400(±1) 3f~400(±1) 50/60 (±0,05) 50/60 (±0,1) 1f~230/ 3f~400 3f~400 (±20) w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji ≤2/≤3 <3/≤3 3:1 3:1 Dopuszczalne przeciążenie, w [%/min] 100–110/10 100–125/10, 125–150/1, >150 by-pass „Miękki” (soft) start/obejście (bypass) automatyczne/ręczne +/+/+ +/+/+ do 3 jednostek (6–30 kVA) do 8 jednostek +/+/+ +/+/+ Parametry techniczne Technologia Znamionowa moc wyjściowa, w [kVA] Znamionowe napięcie wyjściowe, w [V] (± regulacja napięcia, w [%]) Częstotliwość napięcia wyjściowego, w [Hz], (± tolerancja, w [%]) Znamionowe napięcie wejściowe, w [V], (± tolerancja, w [%]) Czas podtrzymania przy 80% obciążenia znamionowego bez dodatkowych stringów bateryjnych, w [min] Współczynnik zawartości harmonicznych (THDu na wyjściu/THDi na wejściu), w [%] Współczynnik szczytu (crest factor), w [-] Praca równoległa Zabezpieczenie: zwarciowe/przeciążeniowe/ termiczne akumulatorów Stopień ochrony IP obudowy IP20 IP20 USB, RS-232, slot pod kartę sieciową/kartę styków bezpotencjałowych, REPO, złącze pracy równoległej od 220×145×397 do 826×250×815 2×RS-232, slot pod kartę sieciową/kartę styków bezpotencjałowych, złącze pracy równoległej od 1040×400×815 (do 30 kVA) do 2040×1250×840 dla 500 kVA Masa całkowita, w [kg] od 13 do 83 od 87 (10 kVA) do 780 (500 KVA) Temperatura pracy (otoczenia), w [ºC] od 0 do 40 od 0 do 40 Uwagi techniczne tryb ECO, funkcja EPO, prostownik PFC, wyświetlacz LCD, dodatkowe zasobniki baterii, doskonała współpraca z agregatami prądotwórczymi sterowanie cyfrowe DSP, prostownik IGBT, funkcja zimnego startu, by-pass statyczny i serwisowy, ekran LCD, automatyczny test stanu akumulatorów Normy, atesty, certyfikaty, standardy, znaki jakości EN 62040-1, EN 62040-2, 2004/108/EEC, 2006/95/EEC, CE EN 62040-1, EN 62040-2, 2004/108/EEC;2006/95/EEC 24 24 Wbudowane porty komunikacyjne Wymiary zewnętrzne (wys.×szer.×gł.), w [mm] Informacje dodatkowe Gwarancja, w [miesiącach] Dane zamieszczone w zestawieniu zostały nadesłane i zautoryzowane przez firmy 38 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 12/2016 zestawienie zasilaczy UPS o mocy do 800 kVA COMEX SA 80-298 Gdańsk, ul. Azymutalna 9 tel. 58 556 13 13, faks 58 556 13 35 [email protected] www.comex.com.pl COVER PRM COMEX SA COVER HS COVER NGS True On-Line (VFI) True On-Line (VFI) True On-Line (VFI) 1/2/3/6/10 150–500 10/15/20 1f~208/1f~220/1f~230/1f~240 (±1) 3f~380/3f~400/3f~415 (±1) 3f~380/3f~400/3f~415 (±1) 50/60 (±0,1) 50/60 (±0,1) 50/60 (±0,1) 1f~230 (–48/+20) 3f~380/3f~400/3f~415 (–43/+25) 3f~380/3f~400/3f~415 (–43/+20) w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji 1/<3 <1/<3 <1/<3 3:1 5:1 3:1 150/30 s 150/1 150/1 +/+/+ +/+/+ +/+/+ – do 3 jednostek do 4 jednostek +/+/+ +/+/+ +/+/+ IP20 IP20 IP20 RS-232, USB, Dry Contact, SNMP, REPO RS-232, RS-485, Modbus RTU/ASCI, USB, DryContact, SNMP, REPO, parallel, interfejs współpracy z agregatem USB, LAN RJ-45, AS-400, Smart Slot, Modbus, EPO, Parallel w zależności od konfiguracji 2000×1300×1100 (500 kVA) 1335×350×737 (20 kVA) w zależności od konfiguracji 900 (500 kVA) 52–88 od 0 do 40 od 0 do 40 od 0 do 40 PF=0,9, wielojęzyczny panel LCD, praca ECO mode, funkcja konwertera częstotliwości, sterowane wentylatory, montaż RACK 19”/Tower budowa modułowa (moduły 50 kVA), praca równoległa, praca HotStanby dla modeli 10 i 15 kVA wyjściowy współczynnik mocy 1,0 pozwala na obciążenie zasilacza pełną mocą czynną CE, EN 62040-1, EN 62040-2, EN 62040-3 EN 62040-2:2005, EN 62040-2:2006, IEC 62040-1-1, EN 62040-3:2001, CE EN 62040-2:2005, EN 62040-2:2006, IEC 62040-1-1, EN 62040-3:2001, CE 24 12 (opcja 60) 12 (opcja 60) nr 12/2016 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 39 zestawienie zestawienie zasilaczy UPS o mocy do 800 kVA Konsorcjum FEN Sp. z o.o. 60-406 Poznań, ul. Dąbrowskiego 273A tel. 61 669 07 17, faks 61 669 07 38 [email protected] www.fen.pl Dystrybutor Producent Oznaczenie katalogowe Emergency Power System/CPS series CyberPower Systems B.V. PR series OL/OLS series Line-interactive (VI) 0,6–7,5 Line-interactive (VI) 0,75–6 True on-line (VFI) 1–10 1f~230 (±5) 1f~230 (±5) konfigurowalne 200–240 (±2) 50/60 (±1) 50/60 (±0,01) 50/60 (±0,25) 170–270 160–290 176–276 w zależności od podłączonych baterii 4–6 15–22 b.d. – <4 – – 3:1 – – <130/<10 +/+/opcja +/opcja/opcja +/opcja/opcja – nie do 4 jednostek OLS 6/10 kVA +/+/+ +/+/+ +/+/+ IP20 IP20 IP20 opcja SNMP RS‑232/USB/opcja SNMP RS-232, USB, opcja: SNMP, Relay I/O Wymiary zewnętrzne (wys.×szer.×gł.), w [mm] od 162×240×90 do 440×370×355 od 44×430×490 do 220×433×645 w zależności od modelu Masa całkowita, w [kg] Temperatura pracy (otoczenia), w [ºC] 4,1–57 od 0 do 40 17,6–103,5 od 0 do 40 13–97 od 0 do 40 bezgłośna/bezobsługowa konstrukcja, współpraca z zespołami prądotwórczymi, nieograniczona liczba podłączonych baterii zewnętrznych, układ AVR, współpraca z akumulatorami samochodowymi instalacja Rack/Tower, port EPO, gniazda Critical Load, odłączalne PDU, UPS‑y GreenPower UPS™ z redukcją zużycia prądu o 75% oraz wydzielanego ciepła o 80% w stosunku do klasycznych rozwiązań instalacja Rack/Tower, port EPO, gniazda Critical Load, odłączalne PDU, UPS-y GreenPower UPS™ z redukcją zużycia prądu o 75% oraz wydzielanego ciepła o 80% w stosunku do klasycznych rozwiązań CE, SONCAP CE, SONCAP CE, SONCAP 24 24 24 Parametry techniczne Technologia Znamionowa moc wyjściowa, w [kVA] Znamionowe napięcie wyjściowe, w [V] (± regulacja napięcia, w [%]) Częstotliwość napięcia wyjściowego, w [Hz], (± tolerancja, w [%]) Znamionowe napięcie wejściowe, w [V], (± tolerancja, w [%]) Czas podtrzymania przy 80% obciążenia znamionowego bez dodatkowych stringów bateryjnych, w [min] Współczynnik zawartości harmonicznych (THDu na wyjściu/THDi na wejściu), w [%] Współczynnik szczytu (crest factor), w [-] Dopuszczalne przeciążenie, w [%/min] „Miękki” (soft) start/obejście (bypass) automatyczne/ręczne Praca równoległa Zabezpieczenie: zwarciowe/przeciążeniowe/ termiczne akumulatorów Stopień ochrony IP obudowy Wbudowane porty komunikacyjne Informacje dodatkowe Uwagi techniczne Normy, atesty, certyfikaty, standardy, znaki jakości Gwarancja, w [miesiącach] Dane zamieszczone w zestawieniu zostały nadesłane i zautoryzowane przez firmy 40 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 12/2016 zestawienie zasilaczy UPS o mocy do 800 kVA Delta Energy Systems (Poland) Sp. z o.o. 02-822 Warszawa, ul. Poleczki 23 tel. 22 335 26 00, faks 22 335 26 01 [email protected] www.deltapowersolutions.com Delta Electronics Inc Delta Ultron, seria HPH Delta Modulon, seria DPH True On-Line (VFI) 20–120 True On-Line (VFI) 25–75/150/200 3f~380/3f~400/3f~415 (±1) 3f~380/3f~400/3f~415 (±1) 50/60 (±0,05Hz) 50/60 (±0,05 Hz) 50/60 (±0,05 Hz) 1f~200/1f~208/1f~220/1f~230/ 1f~240 (120~280V) 3f~380/3f~400/3f~415 (–40/+20) 3f~380/3f~400/3f~415 (–25/+20) w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji <3/<5 <1,5/<3 <2/<3 3:1 3:1 >150/0,017 126–150/1 106–125/10 <105/ciągłe 3:1 Delta Amplon, seria RT True On-Line (VFI) 1/2/3 1f~200/1f~208/1f~220/ 1f~230/1f~240 (±2) 126–150/0,25 106–125/1 <105/ciągłe <150/1 <125/10 +/+/+ +/+/+ +/+/+ – do 4 jednostek do 4 jednostek +/+/+ +/+/+ +/+/+ IP20 IP20 RS-232, gniazdo Smart (karta SNMP IPv6/IPv4, Modbus, Relay), gniazdo Mini, USB, port REPO, 2×port równoległy, port wykrywania ładowarki, 2×cyfrowe wejścia sygnałowe, 6×cyfrowe wyjścia sygnałowe 380×800×800 (HPH20/30/40) 490×830×1400 (HPH20/30/40 BN/B) 520×800×1175 (HPH60/80) 520×800×1760 (HPH100/120) 66–312 od 0 do 40 IP20 RS-232, gniazdo Smart (karta SNMP IPv6/IPv4, Modbus, Relay), USB, port REPO 440×335×89 (RT1) 440×432×89 (RT2) 440×610×89 (RT3) 12 (RT1), 18 (RT2), 28 (RT3) od 0 do 40 RS-232, gniazdo Smartx2 (karta SNMP IPv6/IPv4, Modbus, Relay), port REPO, 2×port równoległy, 2×cyfrowe wejścia sygnałowe, 6×cyfrowe wyjścia sygnałowe 600×1090×2000 (DPH75/150/200) do 900 od 0 do 40 możliwość uruchamiania z sieci energetycznej lub z samych akumulatorów, wielojęzyczny wyświetlacz LCD, wysoka sprawność redundantna liczba wentylatorów, łatwy serwis, wymiana blokowa elementów urządzenia, regulowana liczba baterii w łańcuchu, wyświetlacz LCD w języku polskim, wysoka sprawność, współczynnik mocy wyjściowej równy 1 pełna budowa modułowa: moduł mocy, moduł STS, moduł kontroli, moduł bateryjny, moduł dystrybucji zasilania CE, EN 62040-1, EN 62040-2 CE, EN 62040-1, EN 62040-2 CE, EN 62040-1, EN 62040-2 24 (opcja do 60) 24 (opcja do 60) 24 (opcja do 60) nr 12/2016 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 41 zestawienie zestawienie zasilaczy UPS o mocy do 800 kVA Dystrybutor Producent Oznaczenie katalogowe Riello – Delta Power Sp. z o.o. 02-849 Warszawa, ul. Krasnowolska 82R tel. 22 379 17 00, faks 22 379 17 01 [email protected] www.deltapower.pl EPS - System 32-540 Trzebinia, ul. Harcerska 16 tel. 32 623 66 88, faks 32 6236953 [email protected] www.epssystem.pl Riello UPS BORRI S.p.A. INGENIO PLUS MASTER HE MULTI POWER True On-Line (VFI) transformatorowy 100–800 True On-Line (VFI) modułowy beztransformatorowy 42–1008 3f~400 (±1) 3f~400(±0,5) 3f~400 (±1) 50/60 (±0,05) 50/60 (±0,05) 50/60 (±2) 3f~400 (–40/+20) 3f~400 (–40/+20) 3f~400 (–20/+15) dowolny dowolny dowolny <1/<3 <1,5/<1,5 <1/<3 3:1 3:1 150/1 125/10 150/1 125/10 – > 150/0,1 126–150/0,5 101–125/10 ustawialny/+/+ ustawialny/+/+ +/+/+ do 8 jednostek pomiędzy modułami i jednostkami mocy do 6 jednostek +/+/+ +/+/+ +/+/+ IP20 (inne jako opcja) IP20 IP30 2×RS-232, LAN RJ-45 EPO (RJ-11) 2×RS-232, LAN RJ-45 EPO (RJ-11) USB, RS-232, opcje: RS-485, LAN w zależności od konfiguracji 600×1050×2000 1800×560×940 Parametry techniczne Technologia Znamionowa moc wyjściowa, w [kVA] Znamionowe napięcie wyjściowe, w [V] (± regulacja napięcia, w [%]) Częstotliwość napięcia wyjściowego, w [Hz], (± tolerancja, w [%]) Znamionowe napięcie wejściowe, w [V], (± tolerancja, w [%]) Czas podtrzymania przy 80% obciążenia znamionowego bez dodatkowych stringów bateryjnych, w [min] Współczynnik zawartości harmonicznych (THDu na wyjściu/THDi na wejściu), w [%] Współczynnik szczytu (crest factor), w [-] Dopuszczalne przeciążenie, w [%/min] „Miękki” (soft) start/obejście (bypass) automatyczne/ręczne Praca równoległa Zabezpieczenie: zwarciowe/przeciążeniowe/ termiczne akumulatorów Stopień ochrony IP obudowy Wbudowane porty komunikacyjne Wymiary zewnętrzne (wys.×szer.×gł.), w [mm] Masa całkowita, w [kg] True On-Line (VFI-SS-111) 60–160 730–3950 320 250 (bez baterii) od 0 do 40 od 0 do 40 od 0 do 40 prostownik IGBT, współczynnik mocy = 1 (kVA = kW), sprawność w trybie on-line do 95,5% w pełni programowalny układ łagodnego startu, izolacja galwaniczna, test samoobciążenia do 150% mocy znamionowej sprawność w trybie on-line do 96,5%, współczynnik mocy = 1 (kVA = kW), plug&play, hot-swap, zabezpieczenie przed prądem zwrotnym z blok. mechaniczną, skalowalność 1–28 modułów prostownik IGBT, funkcja zimnego startu, możliwość instalacji baterii wewnętrznych EN 62040-1 (dyrektywa 2006/95/EC), EN 62040-2 (dyrektywa 2004/108/EC, IEC 62040-3 IEC/EN 62040-1, EN62040-2-kategoria C2, IEC 62040-3 24 24 Temperatura pracy (otoczenia), w [ºC] Informacje dodatkowe Uwagi techniczne Normy, atesty, certyfikaty, standardy, znaki jakości Gwarancja, w [miesiącach] ISO 9001:2008, ISO 14001:2004, BS OHSAS 18001:2007, IEC/EN 62040-1, IEC/EN 62040-2, IEC/EN 62040-4, IEC/EN 62040-3, IEC 60529, CE 24 Dane zamieszczone w zestawieniu zostały nadesłane i zautoryzowane przez firmy 42 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 12/2016 zestawienie zasilaczy UPS o mocy do 800 kVA EST Energy Sp. z o.o. Sp. k. 05-400 Otwock, ul. Żeromskiego 114 tel. 22 779 09 00, faks 22 779 09 09 [email protected] www.estenergy.pl AEG Power Solutions Protect Plus M600 Legrand ARCHIMOD General Electric TLE Series EST Energy (OEM) ESTer DSP seria E300 VFI-SS-111 beztransformatorowy układ modułowy 30–900 True On-Line (VFI-SS-111) modułowy beztransformatorowy 20–120 True On-Line (VFI-SS-111) beztransformatorowy 160–800 True On-Line (VFI-SS-111) beztransformatorowy 10–300 3f~400 (≤1,5) 3f~400 (±1) 3f~400 (±1) 1f~230*/3f~400 (±1) 50/60 (±0,1) 50/60 (±0,01) 50/60 (±0,1) 50/60 (±0,1) 3f~400 (–25/+20) 1f~230/3f~400 (–20/+15) 3f~400 (±15) 3f~400 (±15) do kilku godzin do kilku godzin dowolny dowolny ≤1/≤3 <3/<3 <1,5/<3 ≤ 3/≤ 4 3:1 3:1 3:1 3:1 125/10, 150/1 125/10 150/1 125/10 150/1 150/1 125/10 +/+/+ +/+/+ +/+/+ +/+/+ do 3 szaf modułowych system modułowy 20kVA+ do 6 jednostek do 4 jednostek +/+/+ +/+/+ +/+/+ +/+/+ IP20 IP20 2×RS-232, 1×gniazdo logiczne, 5×styki beznapięciowe, 2 sloty do kart rozszerzeń, adapter SNMP, Modbus IP20 IP 20 RS-232, USB, styki beznapięciowe, SNMP RS-422, RS-232, adapter SNMP, Modbus, modem, EPO, free contacts, GenSet ON od 1070×400×780 do 1860×960×980 102–700 RS-232, RS-485, styki beznapięciowe, SNMP, Modbus, Profibus (opcja) 2000×600×1100 (300 kVA) 2170 (44U)×570×912 220 (300 kVA) 205–364 (bez baterii) od 1905×820×865 do 1905×1420×865 500–950 od 0 do 40 od 0 do 40 od 0 do 35 od 0 do 40 niezależne moduły 30 kVA wyposażone we własny wyświetlacz LCD wymieniane „na gorąco”, system monitoringu poziomu zużycia podzespołów (Self Aging Test), automatyczne i rotacyjne przełączanie się modułów w tryb stand-by przy niskim obciążeniu, przyjazny kolorowy wyświetlacz dotykowy 10,4” wymiana modułów na gorąco (hot swap), sprawność 96%, poziom głośności 50 dB, dowolna konfiguracja fazowa wejścia/wyjścia do 40 kVA sprawność energetyczna podwójnej konwersji >96,5%, sprawność w trybie ECO do 99% (również w układzie równoległym), czas przełączenia na falownik w trybie ECO: <2 ms, kolorowy wyświetlacz dotykowy redundancyjny układ sterowania, opcjonalny transformator separacyjny, konfiguracja 3f–1f w zakresie mocy 10–30 kVA* EN 62040-1-1, EN 50091-2, EN 62040-3, EN 62040-3 EN 62040-1-1, EN 50091-2, EN 62040-3, EN 62040-1-1, EN 50091-2, EN 62040-3, EN 62040-3, ISO 9001, CSQ 9130.GELE EN 62040-1-1, EN 50091-2, EN 62040-3, ISO 9001 12+ 24+ 12+ 24+ nr 12/2016 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 43 zestawienie zestawienie zasilaczy UPS o mocy do 800 kVA „ETA” Spółdzielnia Pracy Elektroniki i Informatyki 60-541 Poznań, ul. Szczepanowskiego 6 tel. 61 841 00 73 faks 61 847 01 61 [email protected] www.eta.com.pl Dystrybutor Producent Oznaczenie katalogowe „ETA” Spółdzielnia Pracy Elektroniki i Informatyki PowerArt Rack-Tower 6–10 kVA PowerArt 10–300 kVA 3/3 EVER Sp. z o.o. 60-003 Poznań ul. Wołczyńska 19 tel. 61 650 04 00, faks 61 651 09 27 [email protected] www.ever.eu EVER POWERLINE GREEN 33 LITE Parametry techniczne Technologia Znamionowa moc wyjściowa, w [kVA] Znamionowe napięcie wyjściowe, w [V] (± regulacja napięcia, w [%]) Częstotliwość napięcia wyjściowego, w [Hz], (± tolerancja, w [%]) Znamionowe napięcie wejściowe, w [V], (± tolerancja, w [%]) Czas podtrzymania przy 80% obciążenia znamionowego bez dodatkowych stringów bateryjnych, w [min] Współczynnik zawartości harmonicznych (THDu na wyjściu/THDi na wejściu), w [%] Współczynnik szczytu (crest factor), w [-] True On-Line (VFI) 6–10 True On-Line (VFI) 10–300 True On-Line (VFI-SS-111) 10–60 1f~230 (±1) 3f~400 (±1) 3f~400 (±2) 45–65 50/60 50 1f~230/3f~400 (w zależności od modelu) 3f~400 (–15/+27) 3f~400 w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji zależy od typu i liczby zastosowanych akumulatorów <3/<7 <3/<4 <0,4/<2 3:1 3:1 125/10 150/1 od 3:1 do 7:1 (w zależności od modelu) +/+/+ +/+/+ +/+/+ do 4 jednostek do 4 jednostek do 6 jednostek +/+/+ +/+/+ +/+/– IP20 RS-232, USB, adapter SNMP (opcja), adapter stykowy (opcja) IP20 IP20 RS-232, RS-485, USB, Modbus RTU, SNMP/HTTP, EPO Dopuszczalne przeciążenie, w [%/min] „Miękki” (soft) start/obejście (bypass) automatyczne/ręczne Praca równoległa Zabezpieczenie: zwarciowe/przeciążeniowe/ termiczne akumulatorów Stopień ochrony IP obudowy Wbudowane porty komunikacyjne Wymiary zewnętrzne (wys.×szer.×gł.), w [mm] Masa całkowita, w [kg] Temperatura pracy (otoczenia), w [ºC] 110/60, 125/10 RS-232 130/10, 160/1, 300/100 ms w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji od 0 do 40 w zależności od konfiguracji od 0 do 40 w zależności od konfiguracji od 0 do 40 obudowa Tower/Rack, technologia podwójnej konwersji on-line, funkcja zimnego startu, synchronizacja z zewnętrznym źródłem zasilania układ DSP sterujący pracą zasilacza, funkcja zimnego startu, synchronizacja z zewnętrznym źródłem zasilania kompensacja mocy biernej, 4 bezpotencjałowe wyjścia programowalne, 4 wejścia sterujące, Modbus RTU, 1 zasilanie DC (1 A/12 V DC), zewnętrzny panel zarządzający działający na systemie Android CE, ISO 9001 CE, ISO 9001 ISO 9001:2008, CE, PN-EN 62040-1:2009, PN-EN 62040-2:2008 24 (możliwość wydłużenia) 24 60 Informacje dodatkowe Uwagi techniczne Normy, atesty, certyfikaty, standardy, znaki jakości Gwarancja, w [miesiącach] Dane zamieszczone w zestawieniu zostały nadesłane i zautoryzowane przez firmy 44 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 12/2016 zestawienie zasilaczy UPS o mocy do 800 kVA FAST Group Sp. z o.o. 00-391 Warszawa, Al. 3 Maja 12 tel. 22 625 10 18 faks 22 625 19 19 [email protected] www.fast-group.com.pl EVER Sp. z o.o. 60-003 Poznań ul. Wołczyńska 19 tel. 61 650 04 00, faks 61 651 09 27 [email protected] www.ever.eu POWERLINE DUAL EVER POWERLINE RT ELECTROMAN EcoPower DPA UPScale True On-Line (VFI-SS-111) 10/20 True On-Line (VFI-SS-111) 1–3/6–10 True On-Line (VFI), modułowa 10–400 1f~230 (±1) 1f~230 (±2) 3f~400 (±1) 50/60 (±1) 50/60 (±0,5 Hz) 50/60 (±0,1) 3f~400/1f~230 1f~230 3f~400 (–23/+15) zależy od typu i liczby zastosowanych akumulatorów zależy od typu i liczby zastosowanych akumulatorów dowolny 125/10, 150/1 do 4 jednostek ≤4/<8 (1–3 kVA) <2/<5 (6–10 kVA) 3:1 <110 ostrzeżenie, 111–135/12 s, >135–1,5 s (1–3 kVA) 102–130/2, 130–150/30 s, >150/100 ms (6–10 kVA)” –/+/– (1–3 kVA) –/+/+ (6–10 kVA) 2 jednostki (6-10 kVA) +/+/– +/+/– +/+/+ IP20 IP20 RS-232, USB, EPO, SNMP/HTTP RS-232, USB, SNMP/HTTP, EPO w zależności od konfiguracji od 0 do 40 IP20 RS-232, RS-485, LAN RJ-45, EPO, styki bezpotencjałowe wejściowe i wyjściowe, SNMP od 550×1135×770 do 550×1975×770 18,6–21,5 (moduł) od 0 do 40 możliwość pracy zasilacza w konfiguracji 3/1 lub 1/1 oraz możliwość instalacji dwóch kart rozszerzeń EPO; Green Power w celu oszczędzania baterii i energii w przypadku braku podłączonego odbiornika lub obciążenia mniejszego niż określony próg – możliwość wyłączenia funkcji (model 1–3 kVA); zdalne załączenie i wyłączenie urządzenia – ROO, gorąca wymiana baterii (model 6–10 kVA) technologia modułowa oparta na modułach 10 i 20 kW, wymiana modułów „SAFE HOT SWAP”, obciążenie do cos ϕ = 1, sinusoidalny pobór prądu z sieci, idealne dla małych i średnich serwerowni i blade’ów, w opcji zabudowa w szafie rack ISO 9001:2008, CE, PN-EN 62040-1:2009, PN-EN 62040-2:2008 ISO 9001:2008, CE, PN-EN 62040-1:2009, PN-EN 62040-2:2008 24 24 ≤2/<5 3:1 100–110/5, 110–130/1, 130–150/10 s, >150/2 s –/+/+ 708×260×550 (10 kVA) 890×350×650 (20 kVA) 89 (10 kVA), 188 (20 kVA) od 0 do 40 nr 12/2016 w zależności od konfiguracji <1,5/<3 3:1 +/+/+ tak CE, ISO 9001, ISO 14001, EN 62040-1-1, EN 60950-1, EN 61000-6-4, EN 62040-2, EN 61000-6-2, EN 62040-2, EN 61000-4-2, EN 61000-4-3, EN 61000-4-4, EN 61000-4-5, EN 61000-4-6, EN 62040-3 24 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 45 zestawienie zestawienie zasilaczy UPS o mocy do 800 kVA FAST Group Sp. z o.o. 00-391 Warszawa, Al. 3 Maja 12 tel. 22 625 10 18 faks 22 625 19 19 [email protected], www.fast-group.com.pl Dystrybutor Producent Oznaczenie katalogowe ELECTROMAN EcoPower DPA MD/MX Tajfun Eco Maxi True On-Line (VFI), modułowa 10–50 True On-Line (VFI) 60–500 3f~400 (±1) 3f~400 (±1) 50/60 (±0,1) 50/60 (±0,05) 3f~400 (–23/+15) 3f~400 (–23/+15) dowolny w zależności od liczby baterii <2/<3 <2/<3 3:1 125/10, 150/1 3:1 125/10, 150/1 +/+/+ +/+/+ tak tak +/+/+ +/+/+ Wymiary zewnętrzne (wys.×szer.×gł.), w [mm] Masa całkowita, w [kg] IP20 RS-232, RS-485, LAN RJ-45, EPO, styki bezpotencjałowe wejściowe i wyjściowe, SNMP od 550×1650×780 do 730×1975×780 28,5–56 (moduł) IP20 RS-232, RS-485, LAN RJ-45, EPO, styki bezpotencjałowe wejściowe i wyjściowe, SNMP od 550×1820×750 do 1650×1994×850 230–410 (bez baterii) Temperatura pracy (otoczenia), w [ºC] od 0 do 40 od 0 do 40 technologia modułowa, wymiana modułów „SAFE HOT SWAP”, konstrukcja beztransformatorowa, brak ograniczeń w liczbie modułów w systemie równoległym, sinusoidalny pobór prądu z sieci CE, ISO 9001, ISO 14001, EN 62040-1-1:2003, EN 60950-1:2001/A11:2004, EN 62040-2:2005, EN 61000-3-2:2000, EN 6100-3-3:1995/A1:2001, EN 61000-6-2:2001, EN 61000-6-4:2001, EN 62040-3:2001 24 podwójna konwersja, technologia beztransformatorowa, obciążenie do cos ϕ = 1, odporność na przeciążenia, zwarcia i przepięcia, mała zawartość THD, softstart, ograniczony prąd rozruchu, niska emisja ciepła CE, ISO 9001, ISO 14001, IEC/EN 62040-1-1:2003, IEC/EN 60950-1:2001/A11:2004, IEC/EN 62040-2:2005, IEC/EN 61000-3-2:2000, IEC/EN 61000-6-2:2001, IEC/EN 62040-3:2001 24 Parametry techniczne Technologia Znamionowa moc wyjściowa, w [kVA] Znamionowe napięcie wyjściowe, w [V] (± regulacja napięcia, w [%]) Częstotliwość napięcia wyjściowego, w [Hz], (± tolerancja, w [%]) Znamionowe napięcie wejściowe, w [V], (± tolerancja, w [%]) Czas podtrzymania przy 80% obciążenia znamionowego bez dodatkowych stringów bateryjnych, w [min] Współczynnik zawartości harmonicznych (THDu na wyjściu/THDi na wejściu), w [%] Współczynnik szczytu (crest factor), w [-] Dopuszczalne przeciążenie, w [%/min] „Miękki” (soft) start/obejście (bypass) automatyczne/ręczne Praca równoległa Zabezpieczenie: zwarciowe/przeciążeniowe/ termiczne akumulatorów Stopień ochrony IP obudowy Wbudowane porty komunikacyjne Informacje dodatkowe Uwagi techniczne Normy, atesty, certyfikaty, standardy, znaki jakości Gwarancja, w [miesiącach] Dane zamieszczone w zestawieniu zostały nadesłane i zautoryzowane przez firmy 46 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 12/2016 „elektro.info” to nie tylko specjalistyczny magazyn branżowy. Redakcja pragnie towarzyszyć Czytelnikom tytułu przez cały rok, będąc nie tylko pomocą w zdobywaniu wiedzy, ale również wspierać w planowaniu pracy, szkoleń, spotkań biznesowych i realizacji inwestycji. Z tą myślą mamy przyjemność zaprezentować już po raz czwarty nasze „KOMPEDNIUM ELEKTRYKA 2017”. Tradycyjnie, „KOMPENDIUM ELEKTRYKA” nie jest jedynie kalendarzem książkowym w poręcznym zeszytowym formacie i nie bez powodu nosi ono właśnie nazwę „kompendium”. Choć kalendarzowe strony zajmują największą powierzchnię wydawnictwa, jego funkcjonalność jest znacznie szersza, czyniąc z niego pozycję równie ważną w „elektrycznym przyborniku” branżowego fachowca, co w pełni profesjonalnie wyposażona skrzynka narzędziowa. Innymi słowy „KOMPENDIUM ELEKTRYKA” to podręczny niezbędnik w codziennym działaniu. W „KOMPENDIUM ELEKTRYKA” przygotowanym na nadchodzący rok, jego użytkownik znajdzie szereg informacji przydatnych w codziennej pracy, odzwierciedlających zarówno najnowsze osiągnięcia branży elektroenergetycznej, jak i status prawny (zgodność z normami). Na kilkudziesięciu stronach z blisko 300 tworzących wydawnictwo, znalazły się m.in. • tabele będące przeglądem oznaczeń, wartości, najczęściej spotykanych problemów związanych z elektroenergetyką (np. przyczynom, skutkom oraz sposobom zapobiegania zakłóceniom występującym w sieci; zasilaczom UPS typu VF, VI i VFI; odległościom między kablami względem innych obiektów; wymiarom uziomów; rodzajom i środkom ochrony przeciwporażeniowej itp.); • schematy poświęcone instalacjom i urządzeniom elektrycznym (np. wzajemnemu usytuowaniu gazomierzy oraz liczników energii elektrycznej; połączeniom wyłącznika różnicowoprądowego w zależności od układu sieci); • międzynarodowy słownik terminologiczny elektryki (zgodny z normami) • miniartykuły poświęcone kluczowym zagadnieniom wymagającym kompleksowego opisu (np. selektywności bezpieczników topikowych; zasadom zabezpieczenia przetężeniowego; zabezpieczeniom przewodów; odbezpieczaniu ograniczników przepięć; podstawom ochrony przeciwporażeniowej); • informacje na temat prawnych aspektów branży, np. (norm dotyczących badań okresowych instalacji elektrycznych czy świadectwa kwalifikacyjnego w zakresie dozoru instalacji i urządzeń elektrycznych); • dane kontaktowe do najważniejszych instytutów, urzędów i innych organizacji lub instytucji działających w branży elektroenergetycznej, w tym np. do wszystkich oddziałów Stowarzyszenia Polskich Energetyków i Stowarzyszenia Elektryków Polskich). „KOMPENDIUM ELEKTRYKA 2017” można zamawiać bezpośrednio w redakcji tytułu w cenie 20 zł dla Prenumeratorów magazynu lub w cenie regularnej 36 zł dla pozostałych Czytelników. Zamówienia prosimy przesyłać na adres [email protected] do p. Katarzyny Zaręby – zamawiając „KOMPENDIUM ELEKTRYKA” w ten sposób, zamawiający nie ponosi kosztów wysyłki. zestawienie zestawienie zasilaczy UPS o mocy do 800 kVA Impakt Sp. z o.o. 62-050 Mosina ul. Stanisława Lema 16 [email protected] www.impakt.com.pl Dystrybutor Producent Oznaczenie katalogowe VFI 10000/2000/30000 CP 3/3 PowerWalker VFI 15 k–150 k MP 3/3 CB VFI 30 K – 200 K CPG 3/3 BX True On-Line (VFI) True On-Line (VFI) True On-Line (VFI) 10/20/30 15–150 30–200 1f~208/1f~220/1f~230/1f~240 (±1) 1f~208/1f~220/1f~230/1f~240 (±1) 400 (±1) 50/60 (±0,1) 50/60 (±0,1) 50/60 (±0,1) 3f~230/400 (±20) 3f~230/400 (±20) 3f~400 (±20) w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji <2/<5 <2/<4 <2/<6 3:1 3:1 3:1 >130/0,01 110-130/1 <110/10 >150/0,001 >130/0,01 110–130/10 130/1 s +/+/+ +/+/+ +/+/+ do 3 jednostek do 10 modułów do 3 jednostek +/+/+ +/+/+ +/+/+ IP20 IP20 RS-232, RS-485, 3×intelligent slot SNMP, REPO IP20 USB, RS-232 , inteligentny Slot na moduł SNMP Parametry techniczne Technologia Znamionowa moc wyjściowa, w [kVA] Znamionowe napięcie wyjściowe, w [V] (± regulacja napięcia, w [%]) Częstotliwość napięcia wyjściowego, w [Hz], (± tolerancja, w [%]) Znamionowe napięcie wejściowe, w [V], (± tolerancja, w [%]) Czas podtrzymania przy 80% obciążenia znamionowego bez dodatkowych stringów bateryjnych, w [min] Współczynnik zawartości harmonicznych (THDu na wyjściu/THDi na wejściu), w [%] Współczynnik szczytu (crest factor), w [-] Dopuszczalne przeciążenie, w [%/min] „Miękki” (soft) start/obejście (bypass) automatyczne/ręczne Praca równoległa Zabezpieczenie: zwarciowe/przeciążeniowe/ termiczne akumulatorów Stopień ochrony IP obudowy Wbudowane porty komunikacyjne RS-232, USB, SNMP slot, REPO Wymiary zewnętrzne (wys.×szer.×gł.), w [mm] Masa całkowita, w [kg] w zależności od konfiguracji 2030×600×1050 w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji Temperatura pracy (otoczenia), w [ºC] od 0 do 40 od 0 do 40 od 0 do 40 oprogramowanie zarządzające, wysoki PF = 0,9, możliwość rozbudowy do 3 jednostek (do 90 kVA), opcja zwiększenia autonomii poprzez zastosowanie dedykowanych modułów bateryjnych oprogramowanie zarządzające, wysoki PF = 0,9, możliwość rozbudowy do 10 modułów, kolorowy dotykowy 7” wyświetlacz do zarządzania możliwość rozbudowy jednostek do 200 kVA CE, RoHS, ISO 9001 CE, RoHS, ISO 9001 CE, RoHS, ISO 9001 24 24 24 Informacje dodatkowe Uwagi techniczne Normy, atesty, certyfikaty, standardy, znaki jakości Gwarancja, w [miesiącach] Dane zamieszczone w zestawieniu zostały nadesłane i zautoryzowane przez firmy 48 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 12/2016 zestawienie zasilaczy UPS o mocy do 800 kVA Impakt Sp. z o.o. 62-050 Mosina ul. Stanisława Lema 16 [email protected] www.impakt.com.pl VFI CPM 60K – 210K PowerWalker VFI 10K/15K/20K CPR 3/1 & 3/3 VFI 10K – 200K CPT 3/3 VFI 20/30/40/60/80 TAP 3/3 BI/BX True On-Line (VFI) 60/80/90/100/120/140/150/160/180/200 /210 True On-Line (VFI) True On-Line (VFI) True On-Line (VFI-SS-111) 10/15/20 10/15/20/30/40/60/80/100/120/160/200 20/30/40/60/80 3f~400 (±1) 3f~400 (±1) 400 (±1) 1f~208/1f~220/1f~230/1f~240 (±1) 50/60 (±0,1) 50/60 (±0,1) 50/60 (±0,1) 50/60 (±0,1) 3f~400 (±20) 3f~400 (±15) 3f~400 (±20) 3f~230/400 (±20) w zależności od konfiguracji 4 w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji <1,5/<3 <2/<6 <2/<6 <2/<5 3:1 3:1 3:1 150/0,2 s 130/1 s 400/10 s 3:1 >150/0,01 125–150/0,1 110–125/1 <110/60 +/+/+ +/+/+ +/+/+ +/+/+ do 2 jednostek do 3 jednostek do 4 jednostek do 3 jednostek +/+/+ +/+/+ +/+/+ +/+/+ IP20 USB, RS-232, inteligentny Slot na moduł SNMP IP20 IP20 USB, RS-232, inteligentny Slot na moduł SNMP IP20 USB, LAN RJ-45 RS-232, USB, SNMP slot, REPO w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji od 0 do 40 od 0 do 40 od 0 do 40 od 0 do 40 zasilacz modułowy z współczynnikiem mocy 1,0 konfiguracja faz: 3/1 lub 3/3, dedykowany do montażu w szafie rack 19”, oprogramowanie zarządzające w zestawie zasilacz jest produkowany pod zamówienie, dzięki czemu można dobrać moc zasilacza wraz z konfiguracja faz (1/1, 3/1, 1/3, 3/3) pod istniejącą infrastrukturę oprogramowanie zarządzające, wysoki PF = 0,9, możliwość rozbudowy do 4 jednostek (do 320 kVA), opcja zwiększenia autonomii poprzez zastosowanie dedykowanych modułów bateryjnych CE, RoHS, ISO 9001 CE, RoHS, ISO 9001 CE, RoHS, ISO 9001 CE, RoHS, ISO 9001 24 24 24 24 nr 12/2016 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 49 zestawienie zestawienie zasilaczy UPS o mocy do 800 kVA Inventpower Sp. z o.o. 02-797 Warszawa Al. KEN 55/93 tel. 22 350 71 01 faks 22 350 71 02 [email protected] www.Inventpower.com Dystrybutor Producent Oznaczenie katalogowe Borri SpA UPSaver SICON CMS VFI, VI, VFD, UHE 200–1600 VFI, VFD 10–800 3f~380/3f~400/3f~415 (±1) 3f~380/3f~400/3f~415 (±1) 50/60 (±0,01) 50/60 (±0,2) 3f~380/3f~400/3f~415 (–20/+15) 3f~380/3f~400/3f~415 (±20) w zależności od pojemności baterii w zależności od pojemności baterii <1/<3 <1/<3 3:1 150/1 125/10 3:1 Parametry techniczne Technologia Znamionowa moc wyjściowa, w [kVA] Znamionowe napięcie wyjściowe, w [V] (± regulacja napięcia, w [%]) Częstotliwość napięcia wyjściowego, w [Hz], (± tolerancja, w [%]) Znamionowe napięcie wejściowe, w [V], (± tolerancja, w [%]) Czas podtrzymania przy 80% obciążenia znamionowego bez dodatkowych stringów bateryjnych, w [min] Współczynnik zawartości harmonicznych (THDu na wyjściu/THDi na wejściu), w [%] Współczynnik szczytu (crest factor), w [-] Dopuszczalne przeciążenie, w [%/min] „Miękki” (soft) start/obejście (bypass) automatyczne/ręczne Praca równoległa Zabezpieczenie: zwarciowe/przeciążeniowe/ termiczne akumulatorów Stopień ochrony IP obudowy Wbudowane porty komunikacyjne 125/10 + (programowalne)/+/+ +/+/+ do 8 jednostek do 4 jednostek +/+/+ +/+/+ IP20 RS-232, USB, EPO, praca z generatora, styki bezpotencjałowe, wejście bypassu, w opcji: SNMP, Modbus RTU, Modbus IP, BACnet IP30 Wymiary zewnętrzne (wys.×szer.×gł.), w [mm] Masa całkowita, w [kg] RS-232, RS-485, wyjścia bezpotencjałowe ×6, wejścia cyfrowe ×2, w opcji: SNMP, Modbus RTU, Modbus TCP/IP w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji do 5560 (1600 kW) do 1340 (800 kVA) od 0 do 40 od –5 do 40 technologia Full IGBT, sprawność do 99,5%, skalowalna architektura, modułowość serwisowa zapewniająca szybką naprawę urządzenia, redundantna szyna komunikacyjna pracy równoległej, dostęp serwisowy od przodu, możliwość instalacji w kształcie litery „L” lub „U” system skalowalny, moduły mocy 10, 25 i 50 kVA, wysoka sprawność podwójnej konwersji, możliwość konfiguracji 3/3, 3/1, 1/3 oraz 1/1, przedział kablowy dla prowadzenia zasilania z góry i z dołu, wersje do zabudowy w szafie rack (Rack Independent), autorski system monitoringu baterii IEC EN 62040-1, IEC EN 62040-2, ISO 9001, ISO 14001 IEC EN 62040-1, IEC EN 62040-2, ISO 9001, ISO 14001 12 (możliwość rozszerzenia) 12 (możliwość rozszerzenia) Temperatura pracy (otoczenia), w [ºC] Informacje dodatkowe Uwagi techniczne Normy, atesty, certyfikaty, standardy, znaki jakości Gwarancja, w [miesiącach] Dane zamieszczone w zestawieniu zostały nadesłane i zautoryzowane przez firmy 50 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 12/2016 MGR INŻ. JULIAN WIATR zestawienie zasilaczy UPS o mocy do 800 kVA promocja MGR INŻ. MARCIN ORZECHOWSKI Instalacje elektryczne do zasilania urządzeń elektrycznych, których funkcjonowanie jest niezbędne w czasie pożaru PODSTAWY PLANOWANIA I PROJEKTOWANIA Legrand Polska Sp. z o.o. 02-672 Warszawa ul. Domaniewska 50 tel. 22 549 23 30 [email protected] www.legrand.pl www.ups.legrand.pl Phoenix Contact Sp. z o.o. 51-317 Wrocław, ul. Bierutowska 57–59 Budynek nr 3/A tel. 71 398 04 10, faks 71 398 04 99 [email protected] www.phoenixcontact.pl Legrand Polska Sp. z o.o. KEOR T Phoenix Contact Sp. z o.o. QUINT UPS AC True On-Line (VFI-SS-111) 10–120 Off-Line 0,5 3f~380/3f~400/3f~415 (±1) 1f∼120/230 50/60 (±0,01) 45–65 3f~380–415 (–20/+15) 1f~120/230 (80–264 V) zależnie od mocy i konfiguracji w zależności od konfiguracji <1/<3 – 3:1 – 125/10, 150/1 150/1 +/+/+ +/+/+ do 8 jednostek nie +/+/+ +/+/+ IP20 IP20 RS-232, RS-485, USB, styki bezpotencjałowe, EPO (opcja: SNMP/Modbus/RJ-45/inne) USB do 1650×800×900 130×125×125 do 365 (bez baterii) 2,2 od 0 do 40 od –25 do 70 prostownik/falownik IGBT, ekran dotykowy, tryb ECO, wbudowane zabezpieczenie przed prądem wstecznym, wbudowane baterie (opcja) EN 62040-1, EN 62040-2, EN 62040-3 24 (możliwość rozszerzenia) nr 12/2016 współpraca z akumulatorami w technologii VRLA 3,4–38 Ah,litowo-jonowymi i VRLA-WTR lub zasobnikiem UPS-CAP na bazie bezobsługowych kondensatoramów dwuwarstwowych, technologia IQ dostarcza ciągłą informację na temat stanu naładowania, czasu podtrzymania oraz żywotności podłączonego zasobnika energii EN 62040-3, EN 62040-4, EN 61000-3-2 (klasa A), EN 60715, UL 1778, Dyrektywa 2004/108/EWG 24 12:2¥m na a rynk ku wydawniicz ym! Ponad 200 stro n! ZAKRES TEMATYCZNY • elementy teorii pożaru • zasilanie budynku; źródła zasilania obwodów instalacji przeciwpożarowych • baterie akumulatorów stosowane winstalacjach przeciwpożarowych • przeciwpożarowy wyłącznik prądu (PWP): wymagania izasady projektowania • wpływ temperatury na jakość dostarczanej energii elektrycznej oraz pracę zasilanych urządzeń elektrycznych, których funkcjonowanie jest niezbędne wczasie pożaru • dobór przewodów do zasilania urządzeń elektrycznych, których funkcjonowanie jest niezbędne wczasie pożaru • oświetlenie awaryjne iewakuacyjne, sterowanie oddymianiem oraz innymi urządzeniami przeciwpożarowymi, których funkcjonowanie jest niezbędne wczasie pożaru • ochrona przeciwporażeniowa winstalacjach elektrycznych, których funkcjonowanie jest niezbędne wczasie pożaru Cena dla prenumeratorów elektro.info: Cena regularna: 51 37zł 45zł Zamówienia: [email protected] zestawienie zestawienie zasilaczy UPS o mocy do 800 kVA Schneider Electric Polska Sp. z o.o. 02-673 Warszawa, ul. Konstruktorska 12 tel. 801 171 500, 22 511 84 64, faks 22 511 83 00 [email protected] www.schneider-electric.com Dystrybutor Producent APC by Schneider Electric Oznaczenie katalogowe SRT6KRMXLI GVMPB200KHS True On-Line (VFI-SS-111) 6 True On-Line (VFI-SS-111) 200 1f~230 (±2) 3f~400 (±2) 50/60 (±3) 50/60 (±1) 1f~230 (±20) 3f~400 (±20) 8,7 w zależności od konfiguracji <3/<5 <2/<3 Parametry techniczne Technologia Znamionowa moc wyjściowa, w [kVA] Znamionowe napięcie wyjściowe, w [V] (± regulacja napięcia, w [%]) Częstotliwość napięcia wyjściowego, w [Hz], (± tolerancja, w [%]) Znamionowe napięcie wejściowe, w [V], (± tolerancja, w [%]) Czas podtrzymania przy 80% obciążenia znamionowego bez dodatkowych stringów bateryjnych, w [min] Współczynnik zawartości harmonicznych (THDu na wyjściu/THDi na wejściu), w [%] Współczynnik szczytu (crest factor), w [-] 3:1 125/1, 150/30 s Dopuszczalne przeciążenie, w [%/min] „Miękki” (soft) start/obejście (bypass) automatyczne/ręczne Praca równoległa Zabezpieczenie: zwarciowe/przeciążeniowe/ termiczne akumulatorów +/+/+ +/+/+ brak możliwości do 4 jednostek +/+/+ +/+/+ IP20 IP20 RJ-45 10/100 Base-T, szeregowy RJ-45, SmartSlot, USB RJ-45 (LAN), RS-485 (Modbus) 174×432×719 1970×1052×854 Stopień ochrony IP obudowy Wbudowane porty komunikacyjne nieograniczony w zależności od liczby baterii Wymiary zewnętrzne (wys.×szer.×gł.), w [mm] Masa całkowita, w [kg] 60 724 od 0 do 40 od 0 do 40 alarmy dźwiękowe, wyświetlacz LCD, wersja RACK/TOWER, możliwość podłączenia dodatkowych baterii zewnętrznych, oprogramowanie zarządzające, korekta PF, regulacja częstotliwości i napięcia prostownik IGBT, korekta PF, wysoka sprawność, tryb ECOnversion, dotykowy graficzny wyświetlacz LCD, oprogramowanie zarządzające, wskaźnik statusu LED, gniazdo styków bezprądowych Temperatura pracy (otoczenia), w [ºC] Informacje dodatkowe Uwagi techniczne Normy, atesty, certyfikaty, standardy, znaki jakości CE, znak CE, EAC, EN/IEC 62040-1, EN/IEC 62040-2, ENERGY STAR (UE), IRAM, RCM, VDE Gwarancja, w [miesiącach] 36 (24 na akumulator) znak C, CE, EN/IEC 62040-1, EN/IEC 62040-2, EN/IEC 62040-3, IBC 2012 i CBC2013 do Sds=2, 02 g, ISTA 2B, OSHPD, UL 1778 12 Dane zamieszczone w zestawieniu zostały nadesłane i zautoryzowane przez firmy 52 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 12/2016 zestawienie zasilaczy UPS o mocy do 800 kVA SOCOMEC Polska Sp. z o.o. 02-823 Warszawa, ul. Salsy 2 tel. 22 825 73 60, faks 22 825 73 60 [email protected] www.socomec.pl SOCOMEC NETYS RT 1–11 kVA Masterys Green Power 2.0 10–120 kVA/kW Delphys Green Power 2.0 160–800 kVA/kW Modulys Green Power 2.0 25–600 kVA/kW True On-Line (VFI-SS-111) 1–11 True On-Line (VFI) 10–120 True On-Line (VFI) 160–800 True On-Line (VFI) 25–600 1f~200/1f~208/1f~220/1f~230/1f~240 1f~230/3f~400 (±1) 3f~400 (±1) 1f~230/3f~400 (±1) 50/60 (±10) 50/60 (±10) 50/60 (±10) 50/60 (±10) 1f~230 (160–275V) 3f~400 (±20) 3f~400 (±20) 3f~400 (–15/+20) do kilku godzin (osobne moduły bateryjne) do kilku godzin (osobne szafy bateryjne) do kilku godzin (osobne szafy bateryjne) do kilku godzin (osobne szafy bateryjne) –/<5 <1/<2,5 <1/<2,5 <1/<3 3:1 3:1 3:1 3:1 150/30s 150/1 150/1 150/1 +/+/+ +/+/+ +/+/+ +/+/+ do 2 jednostek do 6 jednostek do 4 MW do 3 szaf systemowych +/+/– +/+/+ +/+/+ +/+/+ IP20 IP20 (inne jako opcja) IP20 (inne jako opcja) IP20 (inne jako opcja) RS-232, LAN RJ-45, USB, COM, karta styków bezpotencjałowych, EPO (RJ11) 13–66 RS-232, LAN RJ-45 (web/SNMP), karta styków bezpotencjałowych, EPO (RJ11) od 800×795×400 do 1930×700×800 190–460 RS-232, LAN RJ-45, karta styków bezpotencjałowych, EPO (RJ11) od 1930×700×800 do 2060×950×3700 470–3400 RS-232/485, LAN RJ-45, karta styków bezpotencjałowych, EPO (RJ11) 1975×600×900 (jedna szafa do 200kVA) 210 (szafa), 34 (moduł) od 0 do 40 od 0 do 40 od 0 do 40 od 0 do 40 praca równoległa redundantna 1+1, jednostki przystosowane do pracy jako tower lub rack 19”, dostępne dodatkowe moduły bateryjne oraz ładowarki prostownik IGBT, wysoka sprawność sięgająca w trybie on-line 96%, zdolność zwarciowa do 3,2 In prostownik IGBT, wysoka sprawność sięgająca w trybie online 96%, możliwość zastosowania baterii współdzielonej, zdolność zwarciowa do 3,4 In sprawność zasilacza w trybie online sięgająca 96,5%, moduły mocy i bateryjne typu „plug-in” stosowane zamiennie, moduł bypassu typu „plug-in”, możliwość montażu w szafie klienta (OEM) CE, IEC 62040-1-1, IEC 62040-2, IEC 62040-3, TÜV-GS, A-tick, C-tick EN 62040-1, EN 62040-2, EN 62040-3, CE, sprawność potwierdzona certyfikatem TÜV EN 62040-1, EN 62040-2, EN 62040-3, CE, sprawność potwierdzona certyfikatem Bureau Veritas CE, IEC 62040-1-2, EN 62040-1-2, IEC 60950-1, IEC 62040-2, EN 62040-2, IEC 62040-3 24 12+ 12+ 12+ RACK 2-6U nr 12/2016 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 53 prezentacja dynamiczne zasilacze UPS Rotabloc® firmy IEM Power Systems INVENTPOWER Centra przetwarzania danych, banki, obiekty telekomunikacyjne, porty lotnicze, zakłady produkcyjne i ośrodki badawczo-rozwojowe, a właściwie wszelkie aplikacje krytyczne, wymagają rozwiązań zapewniających ciągłość i wysoką jakość zasilania. Zasilanie bezprzerwowe jest istotne dla każdej organizacji, a dynamiczne zasilacze bezprzerwowe Rotabloc mogą je zagwarantować. Z asilacz Rotabloc® bazuje na prostych, sprawdzonych i konwencjonalnych komponentach elektrycznych i mechanicznych. Prostota konstrukcji prowadzi do bardzo wysokiej niezawodności i niskich kosztów eksploatacji, oszczędności energii elektrycznej dzięki niskim potrzebom własnym oraz braku konieczności stosowania klimatyzacji, co skutkuje redukcją całkowitych kosztów posiadania (TCO). Rozwiązanie składa się z typowej prądnicy synchronicznej podłączonej do cewki z odczepem oraz wyłączników znajdujących się w szafie elektrycznej. Prądnica synchroniczna połączona jest w sposób bezpośredni (mechanicznie) z opatentowanym elektromechanicznym magazynem energii. Zasilacz Rotabloc® nie wykorzystuje komponentów energoelektronicznych oraz baterii akumulatorów. Podczas normalnej pracy zasilacz Rotabloc® zabezpiecza odbiory elektryczne przed problemami dotyczącymi jakości zasilania, eliminując harmoniczne napięcia, migotania, zapady oraz przepięcia. Zapewniany poziom ochrony zmniejsza zużycie infrastruktury technicznej obiektu – odbiory krytyczne odbiory krytyczne sieć sieć odbiory niekrytyczne odbiory niekrytyczne agregat prądotwórczy agregat prądotwórczy Rys. 1. Układ zasilania z pojedynczym zasilaczem Rotabloc® ręczny tor obejściowy ręczny tor obejściowy sieć sieć zasilacz Rotabloc zasilacz Rotabloc odbiory niekrytyczne odbiory niekrytyczne agregaty prądotwórcze agregaty prądotwórcze zasilacz zasilacz Rotabloc Rotabloc Rys. 2. Układ zasilania z zasilaczami Rotabloc® połączonymi równolegle 54 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l odbiory krytyczne odbiory krytyczne Fot. 1. D ynamiczny zasilacz UPS Rotabloc® w tym uszkodzenia silników i pomp, redukuje przestoje, a także skraca czas naprawy. Podczas awarii sieci Rotabloc® zabezpiecza odbiory elektryczne i zapewnia wysokiej jakości zasilanie, dostarczając energię do prądnicy synchronicznej z magazynu elektromechanicznego bez potrzeby jej elektronicznego przetwarzania. Nawet jeśli przypadki tego typu zdarzeń występują jedynie od czasu do czasu, to przerwa w zasilaniu może prowadzić do strat produkcyjnych (wliczając ponowne uruchomienie linii technologicznej) i utraty reputacji. Podczas długotrwałej awarii sieci odbiory elektryczne mogą być automatycznie przełączane na zasilanie ze źródła awaryjnego – zespołu prądotwórczego. Po powrocie zasilania sieciowego, zasilacz dokona bezpiecznego przełączenia i powróci w tryb ocze- kiwania do momentu kolejnej awarii zasilania. Pojedynczy moduł może być wykorzystywany do budowy większych, redundantnych systemów zasilania bądź jako samodzielna jednostka zapewniać korekcję napięcia zasilającego oraz zabezpieczać odbiory przed zakłóceniami w dostawie energii elektrycznej. Zastosowanie modułu redundantnego (N+1) w pracy równoległej zwiększa niezawodność całego systemu zasilania. Oznacza to, że nawet w przypadku jednoczesnego wystąpienia kilku niekorzystnych zdarzeń, jak np. awaria zasilania podczas prowadzenia prac serwisowych, jednostka redundantna automatycznie przejmie całe obciążenie, zapewniając ciągłość zasilania odbiorników o znaczeniu krytycznym. Układy tego typu nadają się do nr 12/2016 stosowania wszędzie tam, gdzie konieczne jest zapewnienie ciągłości dostaw energii elektrycznej w każdych, nawet najbardziej niesprzyjających warunkach – w centrach przetwarzania danych, bankach, obiektach telekomunikacyjnych – gdzie zapisy w umowach serwisowych kładą nacisk na utrzymanie takiego lub nawet wyższego poziomu dostępności zasilania. Na rysunku 3. przedstawiono zasadę działania zasilacza dynamicznego Rotabloc®. W stanie normalnym zasobnik jest w pełni naładowany, silnik wysokoprężny jest zatrzymany, a prądnica obraca się z prędkością nominalną wynoszącą 1500 obr./min, co odpowiada częstotliwości 50 Hz. W tym czasie, dzięki połączeniu z dławikiem, system kompensuje zniekształcenia harmoniczne oraz utrzymuje napięcie w granicach tolerancji nawet w przypadku wahań sieci zasilającej. W przypadku zaniku zasilania energia zmagazynowana w zasobniku elektromechanicznym utrzy- muje prędkość obrotową prądnicy, która w dalszym ciągu zasila obciążenie krytyczne. W tym czasie uruchamiany jest silnik wysokoprężny, który łagodnie przejmuje obciążenie od zasobnika. Silnik zasilać będzie odbiorniki do momentu powrotu sieci zasilającej, ładując także zasobnik energii. Gdy nastąpi powrót zasilania, a zasobnik będzie w pełni naładowany, silnik wysokoprężny się wyłączy. Cały ten proces jest niewidoczny dla obciążenia. Zastosowanie zasilaczy dynamicznych Rotabloc® niesie ze sobą wiele korzyści. Dzięki zastosowaniu prostej konstrukcji oraz minimalizacji potrzeb własnych urządzenia te charakteryzują się wysoką sprawnością energetyczną, wynoszącą do 97%, co daje wymierne korzyści dla użytkownika. Dzięki niezależności zasilacza UPS i generatora, istnieje możliwość konserwacji urządzenia podczas zasilania ze źródła zapasowego, co podnosi poziom niezawodności. Zasilacze R otabloc® awaria zasilania przejęcie obciążenia przez silnik agregatu powrót sieci zasilającej rozładowanie zasobnika praca normalna ładowanie zasobnika obciążenie zasilane z prądnicy obciążenie zasilane z prądnicy praca silnikowa rozruch silnika (max 10 s) wyłączenie silnika czas energia w zasobniku elektromechanicznym prądnica zasilacza dynamicznego agregat prądotwórczy Rys. 3. Z asada działania zasilacza dynamicznego Rotabloc® wyposażone są seryjnie w system automatycznego smarowania łożysk, ograniczając czynności serwisowe do niezbędnego minimum. Niewielkie wymiary urządzenia pozwalają zaoszczędzić dużo przestrzeni, szczególnie przy systemach dużej mocy i konfiguracjach równoległych dzięki braku stosowania ogniw chemicznych jako źródła zasilania gwarantowanego. reklama INVENTPOWER Sp. z o.o. 02-797 Warszawa Al. KEN 55/93 tel. 22 350 71 01 faks 22 350 71 02 [email protected] www.inventpower.com reklama nr 12/2016 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 55 systemy gwarantowanego zasilania źródła rozproszone jako element zapewnienia niezawodności zasilania w obiektach użyteczności publicznej dr inż. Radosław Szczerbowski, dr inż. Robert Wróblewski – Politechnika Poznańska Budynki użyteczności publicznej to przede wszystkim budynki utrzymywane z budżetów jednostek samorządowych, a więc głównie dotyczy to obiektów typu: szkoły, przedszkola, szpitale i przychodnie, budynki administracyjne, obiekty kulturalne i sportowe itp. Niektóre z tych budynków zaliczają się do obiektów o zwiększonej pewności zasilania i często należą do pierwszej kategorii odbiorców energii elektrycznej. Szpitale wśród tych budynków są szczególnie ważne ze względu na cel, jaki pełnią – stworzone są, aby ratować ludzkie życie i zdrowie, i nawet chwilowa utrata zasilania może powodować ogromne straty i niemożliwe do cofnięcia konsekwencje. Z asilanie budynków użyteczności publicznej odbywa się głównie poprzez sieć elektroenergetyczną, a pewność zasilania uzyskuje się stosując dwie niezależne od siebie linie zasilające – z dwóch różnych GPZ-ów lub dwóch różnych sekcji tego samego GPZ-u. Odpowiednie współdziałanie zasilania z linii uzyskuje się poprzez zastosowanie systemów sterowania automatycznego, w tym układy automatyki SZR – samoczynnego załączenia rezerwy. Dodatkowym źródłem energii w budynkach o zwiększonej pewności zasilania są zespoły prądotwórcze, które stosuje się w przypadku całkowitego zaniku napięcia spowodowanego poważniejszą awarią w dostawie energii. Szczególnym elementem bezpieczeństwa energetycznego w budynkach użyteczności publicznej mogą być również UPS-y zapewniające bezprzerwowe zasilanie. streszczenie W artykule przedstawiono wymagania dotyczące pewności zasilania wybranych budynków użyteczności publicznej. Omówiono także możliwości wykorzystania źródeł generacji rozproszonej, które mogą zwiększyć niezawodność zasilania w energię elektryczną. 56 Jednym z parametrów służących do oceny jakości dostarczanej energii elektrycznej jest niezawodność zasilania. Jest to podstawowy parametr, który odnosi się do przerw w zasilaniu, czyli do sytuacji, kiedy odbiorca jest pozbawiony dostawy energii. Zróżnicowane wymagania dotyczące niezawodności zasilania są powodem wprowadzenia określonych klasyfikacji odbiorców w tym zakresie, przy czym odrębne klasyfikacje istnieją dla odbiorców: przemysłowych oraz komunalnych, czyli odbiorców zasilanych z publicznych sieci rozdzielczych, zwykle na napięciu nie wyższym od 1 kV. Odbiorniki przemysłowe dzieli się na trzy kategorie, w zależności od skutków, jakie może powodować przerwa w pracy tych urządzeń, są to: kategoria I – o najwyższej pewno ści zasilania, kategoria II – o zwiększonej pew ności zasilania, kategoria III – o zwykłej pewno ści zasilania. W tabeli 1. zamieszczono podział kategorii odbiorców energii elektrycznej w zależności od stopnia niezawodności zasilania, a na rysunku 1. przedstawiono uproszczony schemat w w w. e l e k t r o . i n f o . p l zasilania odbiorów w zależności od kategorii zasilania. Układy zasilania awaryjnego powinny cechować określone właściwości, które mogą być mniej lub bardziej ważne, w zależności od zastosowania. Idealny system powinien spełniać wszystkie poniższe wymagania: zakres mocy – system zasilania awaryjnego musi być w stanie dostarczyć wymaganej ilości energii szczególnie do odbiorników krytycznych. Ważne jest również, aby był tak dobrany, żeby nie następowało jego przeciążanie, wydajność systemu – musi być wy starczająco duża, tak aby można było zapewnić odpowiednią ilość energii przez długi czas, możliwość natychmiastowe go przejęcia pełnego obciążenia w przypadku zaniku zasilania z sieci elektroenergetycznej, niezawodność, trwałość, akceptowalny koszt inwestycyjny oraz stosunkowo niskie koszty eksploatacji. Chociaż w przypadku zapasowych jednostek, które pracują czasem tylko kilka godzin w roku, zarówno jeden, jak i drugi koszt może być bardzo wysoki, elastyczność i skalowalność – czyli możliwość rozbudowy o nowe jednostki z zapewnieniem ich wzajemnej współpracy. źródła zasilania rezerwowego Źródłem zasilania rezerwowego w budynkach o zwiększonej pewności zasilania są zespoły prądotwórcze składające się z silnika spalinowego i prądnicy o rozruchu automatycznym, którego czas pełnego przejęcia obciążenia jest mniejszy niż 15 s. Moc zespołu powinna zapewnić pokrycie zapotrzebowania umożliwiającego normalną pracę budynku w warunkach awaryjnych, co stanowi np. dla budynków szpitalnych około 35% mocy szczytowej. Zadziałanie automatyki samorozruchu zespołu prądotwórczego powinno nastąpić przy zaniku napięcia lub jego obniżeniu o 10% w czasie ponad 3 s. Zbiorniki paliwa powinny mieć pojemność zapewniającą nieprzerwaną pracę zespołu pod pełnym obciążeniem przez minimum 24 h. Agregaty prądotwórcze są stosowane jako rezerwowe źródło zasilania wszędzie tam, gdzie wymagany czas podtrzymania prze- nr 12/2016 Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl nr 12/2016 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 57 systemy gwarantowanego zasilania Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl 58 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 12/2016 reklama Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl nr 12/2016 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 59 systemy gwarantowanego zasilania Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl 60 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 12/2016 prezentacja Totally Integrated Power – SIVACON 8PS – zintegrowane rozwiązanie dla bezpiecznego i efektywnego dostarczania energii rodzina szynoprzewodów Sivacon 8PS – wyznaczamy nowe standardy bezpieczeństwa Grzegorz Ortyl – SIEMENS S zynoprzewody z rodziny Sivacon 8PS przeznaczone są do rozdziału energii elektrycznej przy prądach od 40 do 8200 A. Bazując na wieloletnim doświadczeniu oraz na innowacyjnych rozwiązaniach firmy Siemens, nasze przewody szynowe zapewniają bezpieczne i ekonomiczne przesyłanie energii na duże odległości. korzystniejsze parametry zwarciowe. Symetryczna konfiguracja przewodników w obudowie przewodu szynowego zapewnia jednocześnie wyraźną przewagę w obszarze kompatybilności elektromagnetycznej (EMC). niezawodny i bezpieczny przesył energii elektrycznej Systemy szynoprzewodów Sivacon 8PS są dostępne w różnych konfiguracjach przewodników, które w zależności od układu sieci zasilającej, przekrojów przewodów N oraz PE, można konfigurować stosownie do potrzeb użytkownika. Taka różnorodność pozwala na dopasowanie szynoprzewodu do najtrudniejszych warunków pracy. Stosując oddzielny przewód PE mamy możliwość zwiększenia przekroju przewodu ochronnego, co gwarantuje niską impedancję w przypadku awarii i jednocześnie umożliwia projektowanie jeszcze bardziej rozbudowanych systemów zasilających. Zwiększając przekrój Bezpieczeństwo personelu obsługującego i infrastruktury odgrywają bardzo ważną rolę w nowoczesnych instalacjach elektrycznych. Badania typu zgodne z normą IEC 61439-1/-6 na szynoprzewody oraz na połączenie z rozdzielnicą z rodziny Sivacon gwarantują najwyższy poziom bezpieczeństwa dla całego systemu zasilania. W porównaniu z tradycyjną instalacją kablowo-przewodową szynoprzewody charakteryzuje niskie obciążenie ogniowe oraz znacznie nowe standardy bezpieczeństwa System szynoprzewodów Sivacon 8PS typu LI nr 12/2016 System szynoprzewodów Sivacon 8PS typu LD przewodu neutralnego N do 200% wielkości przekroju przewodu fazowego zapewniamy bezpieczną eksploatację instalacji w przypadku niesymetrycznego obciążenia lub w przypadku prądów czy napięć odkształconych. Dodatkowo stosując galwanicznie izolowany od obudowy przewodnik PE (Clean Earth), podnosimy bezpieczeństwo eksploatacji wrażliwych na zakłócenia urządzeń elektronicznych. Kasety odpływowe o obciążalności do 1250 A, które można montować do przewodu szynowego pod napięciem, umożliwiają zbudowanie rozproszonego systemu zasilania. Maksymalne bezpieczeństwo obsługi osiągnięto dzięki innowacyjnemu systemowi blokad, który umożliwia między innymi zablokowanie urządzenia w pozycji „widocznej przerwy”, niezależnie od zastosowanego wyposażenia w danej kasecie odpływowej. Spełniając wymogi z zakresu prewencyjnej ochrony przeciwpożarowej systemy szy- noprzewodów Sivacon 8PS mogą zostać wyposażone w bariery ogniowe o odporności EI90 oraz EI120, certyfikowanie zgodnie z europejską normą EN 1366-3 oraz sklasyfikowane zgodnie z normą EN 13501-2. Projektowanie systemów rozdziału energii elektrycznej dla zakładów przemysłowych, infrastruktury i budynków staje się coraz bardziej skomplikowane. Niezależnie od różnic pomiędzy wymogami, systemy szynoprzewodów Sivacon 8PS pozwalają na szybki montaż, łatwe modyfikacje, a w trakcie całego okresu eksploatacji pomagają chronić życie i infrastrukturę. reklama SIEMENS 03-821 Warszawa ul. Żupnicza 11 [email protected] www.siemens.com/busbar w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 61 prezentacja innowacyjne sterowniki ComAp maksymalna moc i oszczędności za jednym dotknięciem przycisku ComAp Zespół prądotwórczy jest powszechnie stosowanym źródłem zasilania awaryjnego różnego typu obiektów budowlanych, w tym zakładów przemysłowych. Może pracować samodzielnie, w układzie równoległym, gdzie współpracują ze sobą dwa zespoły lub więcej, lub synchronicznie z siecią elektroenergetyczną. Niejednokrotnie zastosowanie zasilania z dwóch niezależnych linii elektroenergetycznych jest niewystarczające i należy instalować dodatkowe źródło energii w postaci zespołu prądotwórczego. W niektórych przypadkach stanowi on jedyne źródło zasilania odbiorników elektrycznych. Z espoły prądotwórcze to prądnice bądź generatory napędzane najczęściej silnikiem spalinowym wysokoprężnym gotowe przejąć obciążenie na czas od kilku godzin nawet do kilku dni. ComAp przedstawia najnowsze trendy, które pokazują, iż zespół prądotwórczy może mieć dużo więcej zastosowań i zapewniać oszczędności przy zachowaniu pełnej funkcjonalności systemu. Układy te wyposażone mogą być w system automatycznej synchronizacji z siecią elektroenergetyczną bądź z innymi jednostkami prądotwórczymi. zarządzanie mocą (power management) Firma ComAp oferuje sterowniki ze specjalistycznym oprogramowaniem, pozwalające na sterowanie i monitorowanie układów zasilania obiektów z sieci elektroenergetycznej lub zespołów prądotwórczych. Sterowniki mogą automatycznie załączać i zatrzymywać zespół prądotwórczy lub ich grupę, w zależności od obciążenia. Przyczynia się to do oszczędności paliwa w sposób całkowicie zgodny z wymaganiami konkretnego użytkownika, takimi jak: zapotrzebowanie na rezerwę ukrytą czy skokowy wzrost obciążenia. Jest to szczególnie istotne w przypadku zasilania obiektów z zespołów prądotwórczych o różnych parametrach znamionowych. 62 Rys. 1. Przykładowe rozwiązanie złożonego układu z 4 zespołami prądotwórczymi z możliwością zdalnego sterowania Sterownik może także pełnić inne funkcje, np. wyrównywać liczbę godzin pracy i automatycznie przełączyć priorytety, gdy zespół prądotwórczy jest odłączony od instalacji na czas konserwacji lub nie uruchomi się. praca równoległa zespołu prądotwórczego z siecią zasilającą Całkowicie automatyczny system może przyczynić się do obniżenia rachunków za energię elek- w w w. e l e k t r o . i n f o . p l tryczną utrzymując w szczycie pobór mocy z linii zasilającej na poziomie mocy nominalnej. Jednocześnie może pełnić funkcję zasilania awaryjnego w przypadku zaniku zasilania podstawowego. Dodatkowo zapewniają automatyczną dwukierunkową synchronizację z łagodnym załączaniem i wyłączaniem obciążenia podczas przełączania. Oferowane moduły zapewniają bogaty wybór zabezpieczeń generatora i silnika, w tym zabezpieczenia z detekcją przesunięcia fazowego. zdalna komunikacja Do zdalnego sterowania i monitorowania wykorzystuje się dostępną sieć LAN lub sieci komórkowe w standardzie 2G, 3G lub LTE. Może także komunikować się z systemem nadrzędnym inteligentnego budynku (BMS) w standardzie Modbus RTU czy TCP/IP. Dodatkowo, korzystając z technologii AirGate, sterownikiem można zarządzać zdalnie przez sieć LAN lub GSM, przy zastosowaniu komputera czy smartfona. Firma ComAp opracowała technologię Airgate, która pozwala kontrolerom połączyć się z in- nr 12/2016 ternetem przy użyciu istniejącej infrastruktury sieciowej, zapór ogniowych i systemów VPN przy braku wymogu statycznych adresów IP. Technologia Airgate została zaprojektowana w celu przezwyciężenia problemów powszechnie napotykanych podczas próby połączenia zdalnego urządzenia za pomocą protokołów komunikacyjnych w sieci LAN. Gdy technologia Airgate w kontrolerze jest aktywna, nawet w przypadku zmiany adresu IP zdalna komunikacja będzie działać. Zdalnie można skomunikować się z urządzeniem, zmienić jego parametry lub gdy jest wymagane zdalnie uruchomić zespół prądotwórczy. Komunikaty alarmowe przesyłane przez SMS lub aktywne wiadomości e-mail są wygodnym rozwiązaniem do bieżącej zdalnej obsługi instalacji zasilania gwarantowanego. Plik historii z dziennikiem parametrów roboczych zapisywany w sterowniku umożliwia łatwe przeglądanie historii zdarzeń i rozwiązywanie ewentualnych problemów. Płynna komunikacja po magistrali CAN z komputerem silnika (ECU) zapewnia widoczność wszystkich istotnych wartości i alarmów na ekranie sterownika oraz zapisanie ich w pliku historii. synchronizacja „START-UP SYNCHRO” Ciekawym rozwiązaniem może być szybki rozruch wielu zespołów prądotwórczych „START-UP SYNCHRO”, gdy standardowy czas 60 s jest niewystarczający. Jest to idealne rozwiązanie dla układów z zasilaczami UPS. Układ może rozpocząć pracę z pełną wydajnością już po 8–10 sekundach od wydania komendy na załączenie. Czas rozruchu nie zmienia się, nawet jeśli liczba zespołów prądotwórczych wzrasta do 10, 20, czy 30. zespoły prądotwórcze na wynajem Mogą być użytkowane w trakcie prowadzenia prac budowlanych, gdy zasilanie z sieci jest niedostępne. Takie rozwiązanie dotyczy agregatów na wynajem z najnowszym modułem komunikacji zdalnej, pozwalającym inżynierom w centrum dyspozytorskim i obsłudze na monitowanie, sterowanie i nadzorowanie referencje: Stadion Narodowy w Warszawie Warunkiem UEFA dotyczącym organizacji mistrzostw EURO 2012 w Polsce była budowa nowego stadionu w Warszawie, wyposażonego w najbardziej nowoczesne rozwiązania technologiczne. Kwestie instalacji elektrycznych w obiekcie, w tym generatory energii elektrycznej, zostały powierzone polskiej spółce Elektrobudowa. ComAp przekazał Elektrobudowie kontroler InteliGenNT do dieslowskiego zespołu prądotwórczego 2500 kVA CA, który zaś został dostarczony przez polskiego dystrybutora marki Caterpillar – firmę Eneria. Kontroler InteliGen NT i dieslowski zespół prądotwórczy CAT służą jako zabezpieczenie zasilania awaryjnego dla lokalnych obwodów sterowania, a także dostarczają energię niezbędną dla stadionowego oświetlenia w przypadku awarii. Aby zapewnić nieprzerwaną dostawę energii elektrycznej podczas meczów i treningów, zespół jest zawsze uruchamiany zawczasu i synchronizowany z linią zasilającą. Pobierane zasilanie jest dzielone 50/50 między sieć elektroenergetyczną a zestaw prądotwórczy. Oznacza to, iż w przypadku wystąpienia awarii podczas meczu (czy też treningu), nie dojdzie do żadnych przerw w zasilaniu. Gdy zostanie przywrócone normalne zasilanie z sieci elektroenergetycznej, InteliGen NT automatycznie ponownie synchronizuje zasilanie z zespołu i sieci na poziomie 50/50. Po zakończonym meczu, zespół jest odłączany od obciążenia i wyłączany. Między meczami, system pozostaje w gotowości, gotowy do uruchomienia w przypadku awarii sieci zasilającej. nr 12/2016 urządzeń bez względu na miejsce ich eksploatacji. Dzięki wykorzystaniu oprogramowania internetowego, np. WebSupervisor, operatorzy mogą znacząco polepszyć możliwości sterowania. Każdy zespół prądotwórczy może funkcjonować jako rezerwa, pracować równolegle z siecią lub w układzie równoległym z kilkoma agregatami. Wyboru dokonuje się za pomocą przełącznika trybu pracy. 20. stopień zasilania W ostatnich latach coraz częściej spotykamy się z problemami ograniczania w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej, które mogą zostać wprowadzone przez operatora systemu przesyłowego. Skutkiem wprowadzenia stopni zasilania jest fakt, iż w szczególności odbiorcy przemysłowi i sieci handlowe, które pobierają więcej niż 300 kW, mają ograniczone dostawy energii elektrycznej. Z tego względu mamy zapytania od dużych odbiorców energii elektrycznej, którzy mają zbyt małą moc zespołu prądotwórczego, aby zasilić cały obiekt. Aby ograniczyć ich straty finansowe i prestiżowe, proponujemy jego pracę równoległą z siecią zasilającą. podsumowanie Firma ComAp oferuje duży wybór produktów obejmujących gotowe rozwiązania w dziedzinie sterowania urządzeniami zasilania awa- ryjnego oraz kogeneracji. Naszą współpracę rozpoczynamy od wizyty u klienta. To pozwala poznać jego specyficzne potrzeby, dzięki czemu możemy zaproponować gotowe rozwiązania układów sterowania zespołami prądotwórczymi i siecią zasilającą. Celem ComAp jest znalezienie optymalnego rozwiązania zarówno pod względem finansowym, jak i technicznym. Podstawą takiego działania jest doskonała znajomość możliwych rozwiązań i bogate portfolio układów sterowania ComAp, co pozwala zbudować solidny i funkcjonalny system. Szkolenia dla naszych klientów należą do standardowego elementu oferty. Jesteśmy otwarci na nowe wyzwania. Oferowane sterowniki mają wiele funkcjonalności, które umożliwiają znalezienie rozwiązań także dla nietypowych układów zasilania z sieci elektroenergetycznej lub zespołów prądotwórczych – zapraszamy do współpracy. reklama Jakub Lelito Sales Manager for Poland [email protected] ComAp a.s. U Uranie 1612/14a 170 00 Praga 7 Republika Czeska tel. +420 734 875 476 www.comap.cz w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 63 jakość energii elektrycznej problemy kompensacji mocy biernej w nowoczesnych układach elektroenergetycznych dr inż. Grzegorz Hołdyński, dr inż. Zbigniew Skibko – Politechnika Białostocka W iększość urządzeń zasilanych napięciem przemiennym do poprawnej pracy potrzebuje, oprócz energii czynnej, również energię bierną. Obserwowany obecnie skok technologii spowodował zróżnicowanie odbiorników podłączanych do sieci, co skutkuje w wielu przypadkach zmianą charakteru pobieranej mocy biernej z indukcyjnego na pojemnościowy. Powszechnie uznaje się, że urządzenia, które podczas pracy pobierają moc bierną indukcyjną, są odbiornikami mocy biernej, natomiast urządzenia, które pobierają moc bierną pojemnościową, określane są jako źródła mocy biernej. Przepływ mocy biernej w układach elektrycznych wiąże się głównie ze zwiększeniem wartości występującego w nich spadku napięcia, strat mocy czynnej, a co za tym idzie, również kosztów inwestycyjnych – wynikających przede wszystkim ze zmniejszenia przepustowości sieci i zdolności wytwórczych generatorów. Do podstawowych typów odbiorników energii biernej należą: Silniki asynchroniczne – Wartość mocy biernej pobieranej przez silnik asynchroniczny zależy od stopnia jego obciążenia – moc bierna strumienia rozproszenia jest wprost proporcjonalna do kwadratu obciążenia silnika. streszczenie W artykule przedstawiono zagadnienia związane z kompensacją mocy biernej w układach elektroenergetycznych zasilających nowoczesne obiekty przemysłowe oraz użyteczności publicznej. Przedstawiono także wyniki badań pomiarowych przeprowadzonych w wybranych obiektach wraz z ich analizą pod kątem prawidłowego doboru urządzeń do kompensacji mocy biernej. 64 Transformatory – transformator pobiera z sieci moc bierną potrzebną na magnesowanie rdzenia (reaktancja poprzeczna), której wielkość zależy od kwadratu napięcia zasilającego. Wraz ze wzrostem obciążenia rośnie również wartość mocy biernej związanej z procesem przepływu mocy przez reaktancję podłużną transformatora. Źródła światła – pobieranie mocy biernej przez źródła światła ściśle związane jest z ich charakterem pracy i jest najmniejsze dla temperaturowych (rezystancyjnych) źródeł światła (żarówki tradycyjne oraz halogenowe). Do źródeł światła charakteryzujących się największym współczynnikiem mocy należą lampy LED (tg j = 3,3) oraz świetlówki kompaktowe (tg j = 1,23 ÷ 1,69). Odbiorniki nieliniowe – do najczęściej wykorzystywanych odbiorników nieliniowych należą przede wszystkim układy prostownikowe, tranzystorowe układy mocy, wzmacniacze magnetyczne, tyrystorowe układy regulacyjne itp. Charakteryzują się wysoką wartością współczynnika mocy oraz silnym odkształceniem prądu. Skutkiem występowania wyższych harmonicznych prądu oraz mocy biernej są większe straty energii elektrycznej w linii zasilającej oraz odkształcenie napięcia, co wpływa na pogorszenie jakości energii doprowadzanej do innych odbiorców. Odkształcenie prądów i napięć może stanowić zagrożenie dla układów kompensacyjnych, wykonanych zarówno z kondensatorów, jak i dławików. W przypadku baterii kondensatorów zagrożeniem są zjawiska rezonansowe, mogące dopro- w w w. e l e k t r o . i n f o . p l wadzić do przeciążenia prądowego, a nawet wybuchu kondensatorów. W przypadku dławików kompensacyjnych może występować ich przegrzanie, spowodowane przyrostem strat mocy w rdzeniu (straty histerezowe i wiroprądowe) spowodowanym odkształceniem napięcia zasilającego. Wszystkie te zjawiska wymuszają szczególne podejście do zagadnienia projektowania i eksploatacji urządzeń do kompensacji mocy biernej w obiektach użyteczności publicznej. wymagania aktualnych przepisów i norm dotyczące mocy biernej Według aktualnie obowiązujących przepisów krajowych, nie ma obowiązku kompensacji mocy biernej. Jednakże pobór mocy biernej może być obciążony karami finansowymi naliczanymi przez operatorów sieci dystrybucyjnych [4]. Rozliczeniami za pobór energii biernej są objęci odbiorcy zasilani z sieci o napięciu znamionowym powyżej 1 kV oraz w uzasadnionych przypadkach mogą być objęci także odbiorcy zasilani z sieci o napięciu znamionowym do 1 kV, o ile zostało to określone w warunkach przyłączenia lub w umowie o świadczenie usług dystrybucji energii elektrycznej. Wartość umownego współczynnika mocy przyjmuje się w wysokości tg j0 = 0,4 [1, 2, 3], chyba że indywidualna analiza uzasadnia wprowadzenie niższej wartości współczynnika, przy zachowaniu warunku, że jego wartość nie może być niższa niż 0,2 [1]. Rozporządzenie Ministra Gospodarki w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz rozliczeń w obrocie energią elektryczną [1] określa podstawowe wymagania stawiane układom zasilającym urządzenia pobierające moc bierną (indukcyjną lub pojemnościową). Przez ponadumowny pobór energii biernej przez odbiorcę uważa się ilość energii elektrycznej biernej odpowiadającą [5]: 1)współczynnikowi mocy tg j wyższemu od umownego współczynnika i stanowiącą nadwyżkę energii biernej indukcyjnej ponad ilość odpowiadającą wartości współczynnika umownego (niedokompensowanie); 2)indukcyjnemu współczynnikowi mocy przy braku poboru energii elektrycznej czynnej; 3)pojemnościowemu współczynnikowi mocy zarówno przy poborze energii elektrycznej czynnej, jak i przy braku takiego poboru (przekompensowanie). Opłatę za ponadumowny pobór energii biernej oblicza się wówczas według zależności [5]: 1 + tg 2ϕ O b = k ⋅ Crk ⋅ A P ⋅ − 1 2 1 + tg ϕ 0 dla tgϕ > 0, 4 O = k ⋅ C ⋅ A rk Qc b dla tgϕ < 0 (1) gdzie: Ob – opłata za nadwyżkę energii biernej, Crk – cena energii elektrycznej, k – współczynnik krotności ceny energii, tg j – współczynnik mocy wynikający z energii biernej pobranej, tg j0 – umowny współczynnik mocy, AP – energia czynna pobrana w analizowanym okresie, nr 12/2016 Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl nr 12/2016 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 65 jakość energii elektrycznej Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl 66 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 12/2016 Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl reklama nr 12/2016 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 67 prezentacja nowa jakość łączenia kondensatorów i obwodów pojemnościowych dr inż. Krzysztof Matyjasek – ELMA energia Sp. z o.o. Ł ączenie kondensatorów niskich napięć łącznikami tradycyjnymi wiąże się z występowaniem tzw. stanów nieustalonych, charakteryzujących się wysokimi wartościami prądów oraz napięć. Takie zjawiska radykalnie zmniejszają żywotność kondensatorów oraz aparatów i urządzeń rozdzielczych zainstalowanych w torach obwodów zasilających. Przedmiotowa norma PN‑EN 60831‑1 zaleca ograniczenie piku prądu załączania kondensatora do stu- Rys. 2. Bateria TN50 o mocy 45 kvar/1,67 kvar z łącznikami ATC Rys. 3. Bateria TN60 o mocy 37,5 kvar/0,83 kvar z modułem AMTC zawierającym cztery łączniki tyrystorowe, każdy przeznaczony do obciążeń niesymetrycznych 68 krotnej wartości jego prądu znamionowego. W przypadku kondensatorów niskich napięć obecnie najczęściej stosuje się styczniki powietrzne z napędem elektromagnetycznym wyposażone w przystawkę tzw. „wstępnego załączania”. Są to dodatkowe styki z szeregowo włączonymi rezystorami, których rolą jest zwieranie (bocznikowanie) styków głównych stycznika do momentu ich zamknięcia (załączenia kondensatora). Mało precyzyjne rozwiązania mechaniczne sprawiają, że układ wstępnego załączania nie zawsze spełnia zakładane wymagania (rys. 1.). Innymi problemami związanymi ze stosowaniem styczników klasycznych są: brak możliwości uzyskania krót kich czasów reakcji i trudności ze skróceniem czasów rozładowania (brak możliwości realizacji kompensacji nadążnej dla odbiorów o charakterze szybkozmiennym); konieczność stosowania trzech styczników dla jednego kondensatora (jednego członu baterii) w przypadku wymagania indywidualnego sterowania w każdej fazie mocą pojemnościową; ograniczona, najczęściej do 60 kvar, zdolność łączeniowa pojemności. Coraz wyższe wymagania w zakresie jakości energii elektrycznej, konieczność stosowania układów nadążnych kompensacji mocy biernej oraz duże moce instalacji kompensacyjnych były inspiracją dla firmy ELMA energia Sp. z o.o. do opracowania szeregu nowoczesnych rozwiązań w zakresie łączenia kondensatorów. w w w. e l e k t r o . i n f o . p l Rys. 1. Ruch styków głównych i ruch styków „wstępnego załączania” klasycznego stycznika powietrznego w trakcie załączania kondensatorów. Na rysunku widać „odskoki” sprężyste styków głównych (roboczych) już po rozwarciu styków przystawki „wstępnego załączania”. Takie zjawisko generuje stany nieustalone (badania w Laboratorium ELMA energia) łączniki tyrystorowe Pierwsza grupa skonstruowanych przez nas łączników to rozwiązania z zastosowaniem modułów tyrystorowych jako głównych elementów przewodzących. Zarówno proces załączania kondensatorów, jak również przewodzenie prądów roboczych realizują moduły tyrystorowe. Łączniki wyposażone są w nowoczesne, odpowiednio zaprogramowane układy mikroprocesorowe sterowania łącznikiem (wyzwalania tyrystorów). Główne cechy charakterystyczne łączników tyrystorowych, to: bardzo krótki czas reakcji i załącza nia: 20 ms.; możliwość praktycznie natych miastowego ponownego załączenia kondensatora bez konieczności jego rozładowania; możliwość wyboru łącznika do ob ciążeń symetrycznych (załączanie jednoczesne wszystkich faz) lub dla obciążeń niesymetrycznych (każda faza wyzwalana jest indywidualnie w zależności od zapo- trzebowania na moc bierną w danej fazie). Symbole łączników ELMA energia Sp. z o.o. (nie tylko tyrystorowych) przeznaczonych do odbiorów symetrycznych zaczynają się na literę „S”, a wyzwalanych indywidualnie w każdej fazie na literę „A”. Zestawienie podstawowych danych łączników tyrystorowych firmy ELMA energia Sp. z o.o. przedstawiono w tabeli 1. Łączniki ATC i STC mogą być także stosowane w sieciach o napięciu 525 V, wówczas ich zdolność łączeniowa obciążeń pojemnościowych wzrasta o 30%. Wadą łączników tyrystorowych są duże ilości ciepła wydzielanego przy pracy ciągłej, co wymaga odpowiednich systemów wentylacji i chłodzenia. Łączniki ATC wbudowane w baterię TN50 przedstawiono na rysunku 2. Na rysunku 3. przedstawiono moduł APQM przystosowany do mocowania na obudowie baterii kondensatorów. Moduł zawiera cztery łączniki tyrystorowe do obciążeń niesy- nr 12/2016 metrycznych z wspólnym układem chłodzenia. Maksymalna zdolność załączania modułu APQM to 70 kvar: trzy łączniki 20 kvar (3×66,7 kvar) oraz jeden łącznik 10 kvar (3×3,33 kvar). tyrystorowe łączniki zespolone (hybrydowe) niskich napięć Ten rodzaj łączników stanowi jedno z najbardziej nowoczesnych rozwiązań w zakresie techniki łączeniowej. W łącznikach zespolonych załączanie oraz wyłączanie kondensatorów odbywa się za pomocą tyrystorów sterowanych elektronicznie, natomiast w czasie pracy ciągłej przewodzi łącznik „klasyczny”. W naszych rozwiązaniach stosowane są przekaźniki magnetyczne (moce do 60 kvar/400 V) lub styczniki próżniowe (moce do 1000 kvar/400 V). Należy podkreślić, że przełączenie trybu pracy z półprzewodnikowego na stykowy, dzięki właściwym układom sterowania, odbywa się bardzo płynnie i nie generuje żadnych zakłóceń (stanów nieustalonych). W łącznikach zespolonych wydłuża się czas reakcji (może on wynosić 0,1–1 s), w niektórych rozwiązaniach należy wydłużyć czas ponownego załączania kondensatora (maks. 10 s – np. łączniki ARM i SRM). Jednocześnie rozwiązany jest skutecznie problem nieustalonych stanów łączeniowych i nadmiernego wydzielania ciepła. W ofercie ELMA energia Sp. z o.o. znajdują się: Rys. 4. U proszczony schemat jednej fazy tyrystorowego łącznika zespolonego Tyrystorowe łączniki zespolone z przekaźnikami magnetycznymi Typ: SRM dla odbiorów symetrycznych. Napięcie znamionowe sieci: 400 V, 50 Hz. Moce znamionowe: 30 kvar, 50 kvar. Typ: ARM dla odbiorów niesymetrycznych (każda faza załączana indywidualnie). Napięcie znamionowe sieci: 400 V, 525 V, 690 V, 780 V, 50 Hz. Moce znamionowe: 30 kvar, 50 kvar Moce znamionowe dla 400 V: 30 kvar (3×10 kvar), 50 kvar (3×16,7 kvar). Dla tych łączników przerwa pomiędzy wyłączeniem a załączeniem kondensatora przez ten sam łącznik powinna wynosić 10 s, ale można ją skrócić poprzez zastosowanie dodatkowych rezystorów rozładowczych. Tyrystorowe łączniki zespolone małej mocy ze stycznikiem próżniowym Styczniki te przeznaczone są tylko i wyłącznie dla odbiorów symetrycz- Typ łącznika Przeznaczenie Zakres mocy znamionowych dla napięcia sieci US = 400 V ATC Odbiorniki niesymetryczne, łączniki montowane na obudowie baterii 15 kvar (3×5 kvar) – 60 kvar (3×20 kvar) (15, 30, 60 kvar) STC Odbiorniki symetryczne, łączniki montowane na obudowie baterii APQ Odbiorniki niesymetryczne, łączniki montowane wewnątrz rozdzielnic 30 kvar (3×10 kvar) – 120 kvar (3×40 kvar) (30, 60, 90, 120 kvar) SPQ Odbiorniki symetryczne, łączniki montowane wewnątrz rozdzielnic 30 kvar – 120 kvar (30, 60, 90, 120 kvar) 15 kvar – 60 kvar (15, 30, 60 kvar) Tab. 1. Podstawowe dane łączników tyrystorowych ELMA energia Sp. z o.o. nr 12/2016 Rys. 5. Ł ącznik tyrystorowy zespolony APB ELMA energia o zdolności łączeniowej 1000 kvar/400 V lub 1300 kvar/525 V. Każda faza łącznika sterowana jest niezależnie nych w sieciach 400 V. Mają zdolność łączeniową obwodów pojemnościowych od 30 kvar do 160 kvar (30 kvar, 60 kvar, 90 kvar, 120 kvar, 160 kvar). Wyposażone są w blokadę napięciową uniemożliwiającą ponowne załączenie kondensatora tym samym łącznikiem przed upłynięciem 15 s. Czas ten można skrócić do ok. 1 s poprzez zastosowanie dodatkowych rezystorów rozładowczych. Zespolone łączniki dużej mocy ze stycznikiem próżniowym Łączniki APB (każda faza załączana niezależnie) oraz SPB (dla odbiorów symetrycznych) stanowią bardzo interesującą propozycję z punktu widzenia odbiorów niskich napięć o dużym zapotrzebowaniu na moc bierną pojemnościową i charakteryzujących się gwałtownymi zmianami obciążenia. Napięcie znamionowe łączników APB i SPB wynosi 400 V i 525 V. Typoszereg mocy wynosi: dla 400 V: 200 kvar, 350 kvar, 700 kvar, dla 525 V: 300 kvar, 600 kvar, 1200 kvar. Czas reakcji łączników wynosi ok. 0,2 s, a czas ponownego załączenia 0,3 s. wnioski Załączaniu kondensatorów i baterii kondensatorów oraz innych obwodów pojemnościowych łącznikami stykowymi klasycznymi towarzyszy generowanie stanów nieustalonych, które pogarszają znacznie parametry jakościowe energii (przepięcia, przetężenia prądowe). Skala tych problemów jest tym większa im większa jest częstotliwość operacji łączeniowych w systemie kompensacji. Systematyczny wzrost w stosunku do wymagań jakościowych dla energii elektrycznej oraz dążenie do ograniczenia wpływu zakłóceń prądowych i napięciowych na pracę systemów automatycznego sterowania, zabezpieczeń, systemów kontroli jakości, czy pracy komputerów wymaga stosowania nowoczesnych i pozbawionych wad łączników. Do takich łączników możemy zaliczyć właściwie zaprojektowane oraz odpowiednio sterowane łączniki tyrystorowe oraz łączniki tyrystorowe zespolone. Powyższe rozwiązania pozwalają również na kompensację mocy biernej w każdej fazie indywidualnie (niezależne wyzwalanie każdej fazy) oraz na pracę w systemie nadążnym dla obciążeń szybkozmiennych. reklama ELMA Energia Sp. z o.o. 10-192 Olsztyn ul. Wioślarska 18 tel. 89 523 84 90 faks 89 675 20 85 [email protected] www.elma-energia.pl w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 69 prezentacja optymalizacja konstrukcji dławików rdzeniowych w filtrach sinusoidalnych typu FluxSIN Mirosław Łukiewski – FLUXCOM JEE R odzaj zastosowanego materiału magnetycznego oraz przyjęte w dławiku rozwiązania konstrukcyjne definiują podstawowe własności użytkowe filtrów, między innymi straty powstające w filtrze, liniowość magnetyczną czy wartość pola akustycznego wokół dławika. Artykuł przedstawia wyniki symulacji parametrów pasywnych filtrów sinusoidalnych typu FluxSIN z rdzeniami o konstrukcji wieloszczelinowej. Analizę porównawczą wykonano dla dławików z rdzeniami z izotropowych i anizotropowych blach krzemowych. trów obwodu i mogą osiągać wartości zdecydowanie wyższe od napięcia znamionowego. Powyższe, specyficzne warunki zasilania sinika wywołują cały szereg zagrożeń i niekorzystnych oddziaływań – przyspieszoną degradację izolacji silnika i kabla, wzrost strat dodatkowych i hałasu silnika. Wysokie częstotliwości komutacji napięcia powodują obniżenie impedancji kabla zasilającego, a tym samym wzrost prądu płynącego przez pojemności pasożytnicze. Przy długich liniach kablowych zasilających silnik prowadzi to do przeciążenia falownika [1]. Firma FLUXCOM JEE ma w ofercie filtry sinusoidalne typu FluxSIN, przeznaczone do pracy w obwodzie wyjściowym falownika, które eliminują niekorzystne oddziaływanie napięcia niesinusoidalnego na silnik, kabel zasilający i falownik. Oprócz oferty katalogowej istnieje możliwość dostarczenia filtru nietypowego, dostosowanego do indywidualnych parametrów napędu lub specyficznych warunków pracy. filtry typu FluxSIN w układach napędowych Zasilanie układów napędowych za pomocą przekształtników częstotliwości z modulacją impulsów wyjściowych (PWM – Pulse Width Modulation) jest obecnie powszechne. Napięcie powstające w wyniku takiej modulacji nie ma przebiegu sinusoidalnego, jest ciągiem impulsów napięciowych o bardzo dużej stromości narastania. Rzeczywiste impulsy napięcia nie mają teoretycznego, prostokątnego kształtu z uwagi na to, iż kluczowanie przekształtnika wywołuje oscylacje w obwodzie. Powstające przepięcia komutacyjne zależą od parame- symulacje konstrukcyjne filtrów FluxSIN Symulacje wykonano dla filtru typu FluxSIN przeznaczonego do pracy z falownikiem o mocy 15 kW. Do Materiał rdzenia Parametr Grubość blachy ET150-30 M330-50A 0,3 mm 0,5 mm Skład materiału FeSi 3,2% Współczynnik magnetostrykcji 10HF600 0,1 mm FeSi 6,5% –1,0×10–6 (1T) ~ 0 Straty całkowite 130 W 140 W 94 W Masa dławika 10,8 kg 12,6 kg 8,7 kg Współczynnik kosztów 100% 88% 137% Tab. 1. W yniki symulacji wpływu materiału rdzenia na własności dławika pracującego w filtrze sinusoidalnym 70 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l Fot. 1. T rójfazowy filtr typu FluxSIN z rdzeniem z anizotropowej blachy krzemowej ET150-30 (FeSi 3,2%) symulacji przyjęto częstotliwość kluczowania falownika fk = 4 kHz i wynikające z analizy obwodowej amplitudy harmonicznych napięcia. We wszystkich symulacjach zakłada się rdzeń wykonany w technologii wieloszczelinowej klejonej o stałej ilości szczelin, uzwojenie wykonano przewodem profilowym miedzianym. W tabeli 1. zestawiono wyniki symulacji wpływu zastosowanego materiału magnetycznego rdzenia [2] na straty, masę oraz koszt filtru. Konstrukcja wieloszczelinowa pozwala uniknąć otworowania rdzenia w obszarze uzwojonej kolumny. Precyzyjne klejenie segmentów kolumny umożliwia zastosowanie większej ilości wąskich szczelin w rdzeniu. Ograniczeniu w ten sposób ulega pole rozproszenia wokół szczelin i straty dodatkowe w obszarach przyszczelinowych rdzenia, uzwojeniu i elementach konstrukcyjnych filtru. Bliski zera współczynnik magnetostrykcji blachy o zawartości krzemu 6,5% pozwala zaprojektować dławik przy wyższej indukcji w rdzeniu bez zagrożenia wystąpieniem silnego pola akustycznego podczas pracy filtru. Niewielka grubość użytej taśmy krzemowej dodatkowo znacznie ogranicza starty wiroprądowe w rdzeniu. literatura 1.M. Trajdos, R. Pastuszka, I. Sosnowski, Znaczenie pojemności kabla w układach zasilających silniki indukcyjne za pośrednictwem przekształtników częstotliwości, „ZP-ME” nr 74/2006. 2.Blachy i taśmy elektrotechniczne, www.stalprodukt.com.pl. reklama FLUXCOM JEE 42-286 Koszęcin ul. Jodłowa 10 tel. +48 606 388 350 [email protected] www.fluxcom.pl nr 12/2016 DLACZEGO RADCA PRAWNY: Radca prawny to profesjonalista, któremu mogą Państwo powierzyć wszystkie sprawy wymagające znajomości prawa i doświadczenia w jego stosowaniu. Radca prawny poprowadzi Państwa sprawy w: ● sądzie (w tym spadkowe, rozwodowe, spory z pracodawcą lub kontrahentem oraz sprawy karne) ● urzędzie (w tym sprawy podatkowe, ustalenie zasiłku w ZUS lub KRUS) ● gminie lub powiecie (w tym w zakresie wniosków o pozwolenia i zgody) Radca prawny wesprze Państwa w kwestiach zawodowych i prywatnych. Oceni umowę z deweloperem, pomoże złożyć reklamację lub napisać wniosek. Poprowadzi sprawę o podział majątku. Opracuje umowę spółki oraz wszystkie dokumenty niezbędne przedsiębiorcy. JAK ZNALEŹĆ RADCĘ PRAWNEGO: Radcę prawnego znajdą Państwo za pomocą wyszukiwarki radców prawnych prowadzonej przez Okręgową Izbę Radców Prawnych w Warszawie: www.szukajradcy.pl. prezentacja nowe tendencje w układach kompensacji mocy biernej inż. Jerzy Czajkowski – ELEKTROMONTEX Bydgoszcz W ostatnich kilku latach w układach zasilania obiektów z sieci elektrycznej dają się zauważyć spore różnice wynikające z charakteru obciążenia mocą bierną. Jeszcze dziesięć lat temu w zdecydowanej większości obiektów przemysłowych i komunalnych dominował indukcyjny charakter obciążenia mocą bierną, a to z po wodu przewagi zasilaczy wyposażonych w transformatory oraz napędów z silnikami asynchronicznymi zasilanymi bezpośrednio z sieci elektrycznej. Natomiast współcześnie za sprawą powszechnie stosowanych w odbiornikach zasilaczy z przetwarzaniem (najpierw napięcie przekształca się na wartość stałą, by następnie z wysoką częstotliwością zamienić je na napięcie zmienne), podobnie jest z napędami silnikowymi, stosują- cymi regulację prędkości obrotowej za pomocą falowników. Cechą wspólną zasilaczy i falowników jest to, że mają one kondensatory o dużej pojemności elektrycznej, służące do filtracji napięcia stałego. Obecność dużych kondensatorów w odbiornikach sprawia, że dla sieci elektroenergetycznej stanowią one obciążenie o charakterze pojemnościowym. Dlatego projektanci układów kompensacji mocy biernej muszą uwzględniać występowanie odbiorników o charakterze pojemnościowym. Z praktyki wynika, że właściwie nie jest możliwy prawidłowy dobór układu kompensacji na etapie projektowania, zwłaszcza że pojemnościowy charakter może na przykład pojawiać się tylko w porze nocnej. Dla prawidłowego doboru baterii kondensatorów lub baterii zawierającej w członach elementy indukcyjne, należy wykonać pełną rejestrację parametrów zasilania obiektu, przy jego znamionowym obciążeniu. Analiza wyników zarejestrowanych parametrów pozwala nie tylko dobrać wielkość baterii Bateria kondensatorów SBKA-503A (asymetryczna) kompensacyjnej, ale również określić jej rodzaj (pojemnościowy czy indukcyjny), w tym moc i konfigurację członów baterii. Również analiza parametrów pomoże też określić, czy nie został przekroczony poziom zawartości wyższych harmonicznych THD-U. W przypadku znacznego przekroczenia Bateria dławików BKE-DK (asymetryczna) poziomu wyższych harmo- 72 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nicznych, należy przewidzieć dla kondensatorów szeregowe dławiki ochronne, o stopniu tłumienia odpowiednim dla występującego pasma wyższych harmonicznych. Poszerzona analiza parametrów zasilania może też określić poziom występującej asymetrii w zakresie poboru mocy biernej w sieciach trójfazowych, zachodzą bowiem przyp ad k i w y s t ę p o w a nia znacznych różnic w wielkości współczynnika mocy dla poszczególnych faz. W tym Bateria dławików BKE-DK (symetryczna) przypadku właściwym będzie zastosowanie baterii z regu- specjalne baterie dławików induklacją mocy biernej indywidualnie cyjnych dla obciążeń pojemnościow każdej fazie. Jeżeli analiza wywych, każe także, że mamy do czynienia baterie dławików dla pojemnośz bardzo szybkimi zmianami obciąciowych obciążeń asymetrycznych, żenia, to należy przewidzieć zasto- szybkie tyrystorowe baterie konsowanie baterii szybkiej, na przydensatorów dla obciążeń asymekład z łącznikami tyrystorowymi. trycznych, Wychodząc naprzeciw tym zróż- małe tanie baterie w wersji ekonicowanym sytuacjom, znany pronomicznej, ducent układów kompensacji mocy regulatory mocy biernej. biernej ELEKTROMONTEX z BydOprócz dostawy ww. elementów goszczy oferuje właściwy dobór ba- dokonujemy montażu i uruchomieterii kompensacyjnej na podstawie nia układów kompensacji mocy bierpogłębionej analizy parametrów za- nej bezpośrednio na obiekcie u kliensilania elektroenergetycznego. Za- ta, gwarantując eliminację opłat za kład Elektroniki ELEKTROMONTEX energię bierną. ma w ofercie duży wybór elementów *** kompensacji takich jak: baterie kondensatorów w wersji Dane produkowanych elementów w szafach stojących i w szafkach do kompensacji mocy biernej są dowiszących, stępne na stronie: www.elektromontex.com baterie kondensatorów z dławika mi ochronnymi przed wyższymi [email protected] tel. 52 321 37 75 harmonicznymi, nr 12/2016 sieci elektroenergetyczne stacje wysokich napięć wybrane aspekty doboru schematów głównych i rozwiązań konstrukcyjnych dr hab. inż. Waldemar Dołęga – Politechnika Wrocławska Stacje wysokich napięć, do których zalicza się stacje elektroenergetyczne 110 kV/SN i 110 kV/SN/SN, wchodzą w zakres bardzo złożonych dystrybucyjnych systemów elektroenergetycznych i mają kluczowe znaczenie dla ich funkcjonowania. Są nie tylko ważnymi elementami składowymi sieci dystrybucyjnej, ale również sieci przesyłowej, w wielu regionach kraju sieć 110 kV pełni bowiem funkcję przesyłową, na skutek niewystarczająco rozwiniętej sieci przesyłowej [1]. W kraju znajduje się 1391 stacji wysokich napięć, które zasadniczo dzieli się na dwie podstawowe grupy: węzłowe i odbiorcze [2]. R ozwiązania techniczne i konstrukcyjne stosowane w stacjach 110 kV podobnie jak w innych stacjach elektroenergetycznych muszą spełniać określone wymagania. Obejmują one m.in.: dostateczną niezawodność pracy stacji, łatwość eksploatacji, spełnienie wymagań dotyczących warunków zasilania odbiorców (rezerwowanie zasilania), możliwość łatwej rozbudowy, bezpieczeństwo personelu obsługującego oraz możliwie najmniejsze nakłady inwestycyjne i koszty eksploatacyjne [2]. Wymagania te muszą być spełnione zarówno w warunkach pracy normalnej, jak i zakłóceniowej. ogólne zalecenia doboru schematów głównych i rozwiązań konstrukcyjnych rozdzielni 110 kV W stacjach węzłowych jest stosowany układ szynowy po stronie 110 kV, z podwójnym systemem szyn streszczenie W artykule przedstawiono wybrane aspekty doboru schematów głównych i rozwiązań konstrukcyjnych w stacjach 110 kV. Przedstawiono ogólne zalecenia doboru schematów głównych rozdzielni 110 kV. Omówiono stosowane rozwiązania konstrukcyjne stacji 110 kV, zwracając szczególną uwagę na rozwiązania kompaktowe, modułowe. Omówiono wybrane aspekty techniczne rozwiązań konstrukcyjnych stacji 110 kV. Przedstawiono możliwości ograniczenia obszaru zajmowanego przez rozdzielnię 110 kV. nr 12/2016 zbiorczych z jednym wyłącznikiem na pole (schemat główny 2S). Podwójny układ szyn stosuje się ze względu na większą niezawodność oraz w celu podwyższenia elastyczności manewrowej układu stacji [2]. W stacjach odbiorczych pobierających energię z sieci 110 kV występują następujące układy rozdzielni: na terenach o ograniczonej po wierzchni oraz w przypadku krótkich linii 110 kV – pojedynczy lub podwójny układ blokowy L – T, w rozdzielniach z dwiema liniami i dwoma transformatorami, przy przelotowym układzie pracy linii – układ mostkowy H4, w rozdzielniach z dwiema linia mi i dwoma transformatorami zasilanymi z dwóch odczepów, bez tranzytu energii przez poprzeczkę – układ mostkowy H2, a w uzasadnionym przypadku H3t, w rozdzielniach do czterech pól li nii i do czterech transformatorów – schemat 1S sekcjonowany wyłącznikiem, w rozdzielniach o łącznej liczbie pól linii i transformatorów większej niż 8 – schemat 2S z jednym łącznikiem szyn [10]. Nowe projektowane i wybudowane stacje 110 kV są realizowane w dwóch technologiach: rozdzielnie napowietrzne otwarte (na obszarach słabo zaludnionych i wiejskich) i wnętrzowe w izolacji SF6 (na terenach podmiejskich i w obszarach zabudowanych). W uzasadnionych ekonomicznie przypadkach są również budowane stacje w technologii HIS (stacje z aparaturą o wysokim stopniu integracji), np. do zasilania centrów finansowo-biurowych w aglomeracjach miejskich, gdzie wysokie wymagania zasilania wymagają stosowania rozwiązań o najwyższej dostępnej niezawodności zasilania [5]. Wprowadzenia linii dla stacji wnętrzowych są z reguły kablowe, a liRys. 1. Pole kompaktowe Simover C: rzut izomenie napowietrzne końtryczny i zabudowa pola kompaktowego [6] czą się w pewnej odległości od stacji, tym większej, im bli- tów inwestycji, zwiększenie przejżej centrum aglomeracji zlokalizowa- rzystości układu rozdzielni, większa na jest stacja. We wszystkich nowych niezawodność pracy dzięki zintegroprojektach jest zauważalna tendencja waniu wielu funkcji w jednym urządo redukcji liczby aparatów i rezygna- dzeniu, zwiększenie bezpieczeństwa cji z budowy pól w układzie klasycz- obsługi, szybka i skuteczna reakcja nym. Nie powoduje to jednak obni- w przypadku awarii elementu pola żenia funkcjonalności pierwotnych kompaktowego (naprawa polega na wymianie całego pola lub uszkodzoi wtórnych obwodów stacyjnych. Stacje elektroenergetyczne napo- nego modułu, elementu), ograniczewietrzne zbudowane na bazie pól nie prac montażowych, ograniczenie kompaktowych i aparatów wielo- koniecznych prac serwisowych oraz funkcyjnych mają wiele zalet. Nale- poprawa estetyki [3]. Inwestorem i zarazem przyszłym żą do nich: znaczne zmniejszenie powierzchni terenu zajmowanego przez użytkownikiem nowych stacji 110 kV rozdzielnię w stosunku do rozwiązań są przeważnie operatorzy systemów konwencjonalnych, uproszczenie pro- dystrybucyjnych, dla których jednym jektu rozdzielni dzięki zastosowaniu z najważniejszych zadań jest stałe obrozwiązań typowych pól, skrócenie niżanie kosztów eksploatacyjnych [1]. czasu budowy oraz obniżenie kosz- Z tego względu przy wyborze rozwią- w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 73 sieci elektroenergetyczne Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl 74 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 12/2016 Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl nr 12/2016 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 75 prezentacja miedź – klucz do rozwoju mając najwyższą przewodność elektryczną ze wszystkich metali technicznych miedź odgrywa kluczową rolę w rozwoju elektrotechniki i elektroniki Europejski Instytut Miedzi Miedź ma najwyższą przewodność elektryczną ze wszystkich metali technicznych i odgrywa fundamentalną rolę umożliwiając rozwój zastosowań elektrycznych i elektronicznych. O prócz doskonałej przewodności elektrycznej, miedź ma idealne właściwości mechaniczne, zarówno w temperaturze otoczenia, jak i w niskich i wysokich temperaturach, jest łatwo odlewana lub formowana do żądanego kształtu i może być łatwo obrabiana skrawaniem. Od linii wysokiego napięcia do mikroobwodów i od generatorów o mocy gigawatów do komputerów, w każdej fazie wytwarzania, przesyłu i użytkowania energii elektrycznej miedź jest szczególnie ważnym, energooszczędnym metalem. Istnieje ponadto duża różnorodność mniej popularnych zastosowań stopów miedzi o wysokiej przewodności i o właściwościach indywidualnie dostosowanych do różnych zastosowań, takich jak styki, pierścienie ślizgowe silników asynchronicznych, przewody trakcyjne dla kolei i tramwajów i inne. 76 generacja rozproszona i odnawialne źródła energii Generacja rozproszona i odnawialne źródła energii są obecnie przedmiotem szczególnej uwagi. Obydwie te dziedziny są postrzegane jako istotne dla osiągnięcia kluczowych celów: zwiększenie bezpieczeństwa dostaw energii przez ograniczenie zależności od importu paliw kopalnych jak: ropa naftowa, gaz ziemny i węgiel. Dzięki temu zostaje ograniczona emisja gazów cieplarnianych, w szczególności dwutlenku węgla, ze spalania paliw kopalnych. Termin „odnawialne źródła energii” odnosi się do naturalnych zasobów, takich jak promieniowanie słoneczne, wiatr i inne, które są uzupełniane w naturalny sposób. Systemy energii odnawialnej przekształcają te rodzaje energii w energię użyteczną. „Generacja rozproszona” odnosi się do zdecentralizowanego wytwarzania energii elektrycznej, które w niektórych przypadkach obejmuje systemy energii odnawialnej. Jednostki wytwórcze energetyki rozproszonej są zwykle przyłączone na poziomie sieci rozdzielczych, a ich moc zainstalowana zawiera się w zakresie od w w w. e l e k t r o . i n f o . p l kilku kilowatów do kilkudziesięciu megawatów. uziemienia Uziomy stanowią bardzo istotny element składowy sieci elektroenergetycznych oraz instalacji piorunochronnych różnych obiektów budowlanych. Z uwagi na odporność miedzi na korozję, uzyskuje się gwarancję dużej niezawodności i żywotności uziomów wykonywanych z miedzi lub pokrywanych miedzią. efektywność energetyczna Znaczenie efektywności energetycznej rośnie w miarę zmniejszania się zasobów energetycznych oraz wzrostem kosztów ich wydobycia. Pomimo wzrostu ilości energii pozyskiwanej ze źródeł energii odnawialnej, nie bez znaczenia pozostaje optymalna gospodarka i oszczędność zużycia energii. Poprawa efektywności energetycznej jest zwykle technicznie prosta, łatwa do wdrożenia a jej koszt jest relatywnie niski. Czasem jest to po prostu sprawa rozsądnych decyzji zakupowych: nabycie jednostki o najniższym koszcie cyklu życia, a nie o najniższej cenie. jakość energii elektrycznej Problemy związane z jakością energii elektrycznej prowadzą do nieplanowanych postojów, marnotrawstwa zasobów i wyższych kosztów ener- gii, ale można je łatwo zawczasu wykrywać za pomocą pomiarów i monitorowania oraz eliminować je przez stosowanie właściwych technik. Najlepiej, jeżeli można uniknąć ich skutków stosując łącznie dobre praktyki projektowania i dobór odpowiednich urządzeń. Więcej na temat zagadnień związanych ze stosowaniem miedzi w elektrotechnice można znaleźć odwiedzając stronę Leonardo ENERGY – globalną społeczność profesjonalistów w dziedzinie zrównoważonej energii. reklama Europejski Instytut Miedzi 50-125 Wrocław ul. Św. Mikołaja 8–11, 408 tel. 71 78 12 502 [email protected] www.instytutmiedzi.pl www.leonardo-energy.pl nr 12/2016 sieci elektroenergetyczne aplikacja programowania ewolucyjnego do optymalizacji pracy miejskich sieci dystrybucyjnych SN w stanach awarii dr hab. inż. Sylwester Filipiak, prof. dr hab. inż. Franciszek Strzelczyk – Politechnika Świętokrzyska W ażnymi zagadnieniami w eksploatacji systemów dystrybucyjnych energii jest organizacja ich bieżącej pracy oraz planowanie rozwoju tych systemów. Sieci dystrybucyjne podlegają obecnie dużym zmianom wynikającym z wprowadzania najnowszych rozwiązań w zakresie aparatury rozdzielczej i zabezpieczeniowej, m.in. takiej jak wyłączniki próżniowe, reklozery. Do sieci dystrybucyjnych przyłącza się źródła generacji rozproszonej [15, 17], ponadto podejmowane są działania wprowadzające koncepcję sieci inteligentnych [14, 16]. Koncepcja elektroenergetycznych sieci inteligentnych zakłada uzyskanie korzyści dla dostawców i odbiorców energii, które będą wynikały z bardziej racjonalnego wykorzystania unowocześnionej i zmodernizowanej infrastruktury sieci dystrybucyjnych. Do tego celu dąży się m.in. poprzez rozwijanie układów telemechaniki oraz zastosowanie inteligentnych systemów teleinformatycznych umożliwiających autodiagnostykę, samoograniczanie zasięgu awarii i optymalizację pracy sieci w stanach normalnych i zakłóceniowych. Wśród metod optymalizacji sieci dystrybucyjnych można wyróżnić metody optymalizacji statycznej (odnoszącej się do danego okresu pracy sieci) i optymalizacji dynamicznej, uwzględniającej m.in. wieloetapowy rozwój sieci [11, 12, 13, 16]. W wielu przypadkach do rozwiązania wymienionych problemów nie jest możliwe zastosowanie klasycznych metod optymalizacji. Przyczynami tego są rozmiary zadań oraz złożony opis matematyczny modeli optymalizacyjnych. Podejmowane są próby wykorzystania w tym celu metod obliczeniowych ba- 78 zujących na tzw. sztucznej inteligencji, do których zalicza się m.in. algorytmy genetyczne i ewolucyjne czy też sztuczne sieci neuronowe [1, 9, 18]. Niniejszy artykuł poświęcono zastosowaniu programowania ewolucyjnego (PE) do optymalizacji poawaryjnych konfiguracji sieci dystrybucyjnych. Zaproponowana metoda obliczeniowa może być bezpośrednio zastosowana do obliczeń lub może być częścią większego algorytmu optymalizacji sieci, co również zaprezentowano w dalszej części artykułu. Niniejszy artykuł podzielono na 5 punktów, w których kolejno przybliżono metody oceny niezawodności sieci, pozwalające określić prawdopodobieństwo zaistnienia stanów awarii sieci, algorytmy przywracania pracy sieci. Następnie przedstawiono proponowane algorytmy optymalizacji oraz przykłady obliczeń z ich zastosowaniem. metody oceny niezawodności i przywracania pracy sieci dystrybucyjnych Metody oceny niezawodności sieci elektroenergetycznych można podzielić następująco [21]: analityczne, polegające na analizie zdarzeń lub procesów losowych, symulacyjne, polegające na symu lacji zdarzeń i procesów losowych, mieszane, będące połączeniem metod analitycznych i symulacyjnych. Analityczne metody oceny niezawodności sieci polegają często na obliczaniu wartości współczynników zawodności układów sieciowych. Wartości współczynników nie dostarczają jednak pełnej informacji dotyczą- w w w. e l e k t r o . i n f o . p l cej rzeczywistej zmienności wielkości niezawodnościowych. Ważnym zadaniem w określaniu niezawodności dostaw energii jest określenie rozkładów prawdopodobieństwa wielkości określających niezawodność sieci. W analizach niezawodności sieci stosowana jest także metoda średniej intensywności awarii i średniego czasu awarii [19, 20]. Pozwala ona uzyskać dla analizowanych struktur wypadkową intensywność awarii. Dobrą alternatywą dla metod analitycznych są metody symulacyjne opierające się na modelowaniu statystycznym. Metody modelowania statystycznego umożliwiają uwzględnienie wzajemnej zależności obiektów, niestacjonarności strumieni niesprawności i odnów, współzależności zdarzeń, empirycznych rozkładów prawdopodobieństw czasów przebywania obiektów w poszczególnych stanach. Pełną informację niezawodnościową, można uzyskać poprzez określenie rozkładu podstawowych funkcji niezawodnościowych sieci [19]. Jeżeli rozkłady elementów składowych analizowanych struktur są różne od wykładniczych, zastosować można ocenę niezawodności sieci elektroenergetycznych za pomocą sieci Petriego [2, 8]. Wykorzystanie tej metody umożliwia przeprowadzenie analiz niezawodnościowych nawet złożonych układów elektroenergetycznych, na różnych stopniach percepcji, wykorzystując jako dane wej- ściowe parametry niezawodnościowe opisane zarówno wartościami średnimi, jak i rozkładami prawdopodobieństwa. Z powyższych informacji wynika, iż można zastosować różne metody oceny niezawodności sieci elektroenergetycznych. Przy realizacji obliczeń dla analizowanego w artykule problemu, zastosowano podstawową metodę oceny niezawodności sieci, bazującą na wyznaczaniu współczynników zawodności sieci. Awarie sieci dystrybucyjnych nie muszą prowadzić do długotrwałych przerw w zasilaniu odbiorców. Jeżeli infrastruktura sieci na to pozwala, operator może wykonać przełączenia w sieci (np. zdalnie z zastosowaniem telemechaniki) przywracające odbiorcom dostawy energii. W takich sytuacjach potrzebny jest plan czynności łączeniowych. Przy określaniu takiego planu ważne są szybkość i efektywność w eliminacji przerw w pracy sieci. Czynniki te zależą od struktury i konfiguracji sieci oraz zainstalowanych w sieci systemów automatyki i aparatury łączeniowej. W metodach wyznaczania poawaryjnych (zastępczych) konfiguracji sieci uwzględnia się m.in. następujące kryteria optymalizacyjne [1, 9, 18]: przywrócenie dostaw energii jak największej liczbie odbiorców, minimalizacji liczby czynności łą czeniowych, streszczenie Artykuł przedstawia zastosowanie programowania ewolucyjnego do optymalizacji pracy sieci dystrybucyjnych SN w stanach awarii. Przedstawiono koncepcję opracowanego algorytmu optymalizacji oraz przedstawiono opis możliwości jego zastosowań. Zaprezentowano także możliwość połączenia opracowanego algorytmu programowania ewolucyjnego z algorytmem planowania rozwoju sieci dystrybucyjnej. W artykule zaprezentowano przykładowe rezultaty obliczeń optymalizacji dla wybranej miejskiej sieci SN. Przebieg obliczeń opracowanymi algorytmami przedstawiono na załączonych wykresach. nr 12/2016 Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl nr 12/2016 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 79 sieci elektroenergetyczne Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl 80 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 12/2016 Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl reklama nr 12/2016 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 81 zestawienie zestawienie układów SZR niskiego napięcia Dystrybutor ComAp Kundratka 2359/17 180 00 Prague 8 – Czech Republic tel. +420 734 875 476 [email protected] www.comap.cz Energotest Sp. z o.o. 44-100 Gliwice, ul. Chorzowska 44B tel. 32 270 45 18 faks 32 270 45 17 [email protected] www.energotest.com.pl ComAp Energotest Sp. z o.o. InteliATS PWR AZRS-2, AZRS-3 Producent Oznaczenie katalogowe Parametry techniczne Przełączanie sieć–zespół prądotwórczy sieć–sieć Prąd znamionowy In, w [A] w zależności od aparatów w zależności od aparatów Napięcie znamionowe łączeniowe, w [V] ac 1f~230 V/3f~400 w zależności od aparatów ac 600 w zależności od aparatów Czas reakcji SZR na zanik napięcia, w [s] 0,02 – 60,00 (programowany) SZR synchroniczny < 30 ms 0,1–5,0 (programowany) Czas reakcji SZR na powrót napięcia, w [s] 0,02 – 60,00 (programowany) 10–500 (programowany) 50 ms bezprzerwowo lub z przerwą zależną od aparatów dc 8–36 dc 24–220 ac 24–230 w zależności od aparatów w zależności od aparatów Napięcie znamionowe izolacji, w [V] Czas przełączania, w [ms] Napięcie zasilania układów automatyki, w [V] Pobór mocy przez SZR, w [W] <15 Trwałość łączeniowa elektryczna, w [cyklach] Blokada mechaniczna/elektroniczna –/+ nie dotyczy/+ Wskaźnik położenia styków tak tak (schemat rozdzielni) opcja RS-232/RS-485, Ethernet, USB, GPRS, Modbus RTU, Modbus TCP RS-232, RS-485, Opto, Ethernet, Modbus RTU, IEC-103, IEC-61850 IP65 (panel przedni) IP40 120×180×55 od 132×305×250 do 173×483×295 0,450 (sterownik) <5 od –20 do 70 od –25 do 55 pomiar RMS napięcia sieci oraz generatora, wyjścia przekaźnikowe do sterowania aparatami mocy, montaż na elewacji rozdzielni, sterowanie ręczne i automatyczne, sygnalizacja uruchomienia i pracy generatora wykonuje przełączenia: – synchroniczne bezprzerwowe, – synchroniczne z krótką przerwą, – quasi synchroniczne, – wolne EN 61010-1:95 +A1:97, EN 61000-6-3:2006, EN 61000-6-3:2006, EN 61000-6-1:2005, EN 61000-6-2:1999, 73/23/EEC, 89/336/EEC PN-EN 60255-27:2014-06, PN-EN-60255-26:2014-01, CE 24 – 60 (opcja) 24 (opcja 36) Wbudowane interfejsy komunikacyjne Stopień ochrony (kod IP) Wymiary zewnętrzne (wys.×szer.×gł.), w [mm] Masa całkowita, w [kg] Temperatura pracy, w [°C] Informacje dodatkowe Uwagi techniczne Normy, certyfikaty, standardy, znaki jakości Gwarancja, w [miesiącach] Dane zamieszczone w zestawieniu zostały nadesłane i zautoryzowane przez firmy 82 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 12/2016 zestawienie układów SZR niskiego napięcia Energotest Sp. z o.o. 44-100 Gliwice, ul. Chorzowska 44B tel. 32 270 45 18 faks 32 270 45 17 [email protected] www.energotest.com.pl ETI Polam Sp. z o.o. 06-100 Pułtusk, Al. Jana Pawła II 18 tel. 23 691 93 00 faks 23 691 93 60 [email protected] www.etipolam.com.pl Energotest Sp. z o.o. ETI Polam Sp. z o.o. APZ-2…APZ-10 APZmini + PB-04 (lub PB) ATC-E sieć–sieć/sieć–zespół prądotwórczy sieć–sieć/sieć–zespół prądotwórczy sieć–zespół prądotwórczy/sieć–sieć* w zależności od aparatów w zależności od aparatów w zależności od aparatów w zależności od aparatów w zależności od aparatów ac 1f~230 V/3f~400 w zależności od aparatów w zależności od aparatów ac 1000 20–30000×0,01 s (programowany) 0,5–126 (programowany) 1–600 s (programowany) 20–30000×0,01 s (programowany) 0,5–126 (programowany) 1–240 s (programowany) bezprzerwowo lub z przerwą zależną od aparatów z przerwą zależną od aparatów 500 ms + nastawa czasowa 1–240 s dc 24–220 ac 24–230 dc 24–220 ac 24–230 dc 8–30 <15 <5 4 (sterownik) w zależności od aparatów w zależności od aparatów w zależności od aparatów nie dotyczy/+ nie dotyczy/+ +/+ tak (schemat rozdzielni) tak (schemat rozdzielni) tak RS-232, RS-485, Modbus RTU, IEC-103 RS-485, Modbus RTU programowalne wejście alarmowe (bezpotencjałowy styk NO/NZ) IP40 IP40 IP20 od 140×376×250 do 180×483×310 106×166×100 (APZmini) 77×110×104 (PB-04) 96×96×112 <5 0,7 (APZmini) 0,4 (PB-04) 0,230 (sterownik) od –25 do 55 od –25 do 55 od –10 do 50 układ automatyki ma strukturę rozproszoną: – jeden automat APZmini (sterowanie automatyką SZR), – kilka przekaźników PB-04 lub PB (podłączenia z wyłącznikiem, kontrola obecności napięcia) 3-cyfrowy wyświetlacz LED, pomiar RMS napięcia sieci oraz generatora, wyjścia przekaźnikowe do sterowania aparatami mocy, montaż na elewacji rozdzielni, sterowanie ręczne i automatyczne (blokada na klucz), sygnał uruchomienia generatora, styki kontrolne aparatów wykonawczych, sygnalizacja uruchomienia i pracy generatora PN-EN 60255-27:2014-06, PN-EN 60255-26:2014-01, CE PN-EN 60255-27:2014-06, PN-EN 60255-26:2014-01, CE IEC/EN 61000-4-2:2008, IEC/EN 61000-4-3:2006, IEC/EN 61000-4-4:2004, IEC/EN 61000-4-5:2005, IEC/EN 61000-4-6:2008, IEC/EN 61000-4-11:2004, IEC/EN 61000-6-2:2006, IEC/EN 61000-6-4:2007, IEC/EN 61010-1:2010, IEC/EN 61010-2-030:2010, 2006/95/EC (Low Voltage), 2004/108/EC (EMC), CE 24 (opcja 36) 24 (opcja 36) 12 może pracować w rozdzielni o dowolnej konfiguracji zasilań, o liczbie wyłączników od 2 do 10, liczba podana w typie oznacza liczbę wyłączników w rozdzielni biorących udział w przełączeniach nr 12/2016 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 83 zestawienie zestawienie układów SZR niskiego napięcia Dystrybutor LOVATO Electric Sp. z o.o. 55-330 Błonie k. Wrocławia, ul. Zachodnia 3 tel. 71 797 90 10, faks 71 797 90 20 [email protected] www. LovatoElectric.pl ZPrAE Sp. z o.o. 41-100 Siemianowice Śląskie ul. Konopnickiej 13 tel. 32 220 01 20, faks 32 220 01 25 [email protected], www.zprae.pl LOVATO Electric S.P.A ZPrAE Sp. z o.o. Producent Oznaczenie katalogowe ATL800 ATL900 SZR-9 kontrola dwóch źródeł zasilania i ich elementów przełączających (plus 1 sprzęgło) kontrola trzech źródeł zasilania i ich elementów przełączających (plus 2 sprzęgła) sieć–sieć/sieć–zespół prądotwórczy Parametry techniczne Przełączanie Prąd znamionowy In, w [A] w zależności od aparatów w zależności od aparatów w zależności od aparatów Napięcie znamionowe łączeniowe, w [V] w zależności od aparatów w zależności od aparatów ac 3f~400 Napięcie znamionowe izolacji, w [V] – – ac 2500 Czas reakcji SZR na zanik napięcia, w [s] programowany (bezprzerwowe przełączanie zasilania) programowany (bezprzerwowe przełączanie zasilania) 0–25 co 0,1 Czas reakcji SZR na powrót napięcia, w [s] programowany (bezprzerwowe przełączanie zasilania) programowany (bezprzerwowe przełączanie zasilania) 0–25 co 0,1 Czas przełączania, w [ms] programowany (bezprzerwowe przełączanie zasilania) programowany (bezprzerwowe przełączanie zasilania) 100 ac 100–240, dc 12/24/48 ac 100–240, dc 12/24/48 dc 220/ac 230 12,5 VA przy 240 Vac 16,5 VA przy 240 Vac < 30 W w zależności od aparatów w zależności od aparatów > 0,6×105 Napięcie zasilania układów automatyki, w [V] Pobór mocy przez SZR, w [W] Trwałość łączeniowa elektryczna, w [cyklach] Blokada mechaniczna/elektroniczna +/+ +/+ +/+ tak (wejścia sygnału zwrotnego) tak (wejścia sygnału zwrotnego) tak RS-485, dodatkowe moduły rozszerzeń serii EXP…: USB, RS-232, Ethernet, modem GPS/GPRS RS-485, dodatkowe moduły rozszerzeń serii EXP…: USB, RS-232, Ethernet, modem GPS/GPRS według karty katalogowej IP65 (z uszczelką od przodu) IP20 (zaciski) IP65 (z uszczelką od przodu) IP20 (zaciski) IP50 (front), IP20 (tył) 180×240×56,4 (głębokość bez modułu tylko 32,6 mm) 180×240×56,4 (głębokość bez modułu tylko 32,6 mm) 133,5×483×245 Wskaźnik położenia styków Wbudowane interfejsy komunikacyjne Stopień ochrony (kod IP) Wymiary zewnętrzne (wys.×szer.×gł.), w [mm] Masa całkowita, w [kg] 0,68 0,68 6 od –30 do 70 od –30 do 70 od –10 do 55 menu w języku polskim, swobodna konfiguracja priorytetu dla wszystkich konfiguracji, sterowanie obciążeniem niepriorytetowym, sterowanie wyłącznikami z napędem, przełącznikami z napędem lub stycznikami, kontrola napięć międzyfazowych i/lub fazowych, kontrola minimalnego napięcia, maksymalnego napięcia, braku fazy, asymetrii, minimalnej częstotliwości, maksymalnej częstotliwości menu w języku polskim, pomiar prądu, sterowanie obciążeniem niepriorytetowym, wyłącznikami z napędem, przełącznikami z napędem lub stycznikami, kontrola napięć międzyfazowych i/lub fazowych, kontrola minimalnego napięcia, maksymalnego napięcia, braku fazy, asymetrii, minimalnej częstotliwości, maksymalnej częstotliwości szczegóły – karta katalogowa dostępna na www.zprae.pl IEC/EN 61010-1, IEC/EN 61000-6-2, IEC/EN 61000-6-3, IEC/EN 60947-6-1, UL508 i CSA C22.2-Nr 14, cULus IEC/EN 61010-1, IEC/EN 61000-6-2, IEC/EN 61000-6-3, IEC/EN 60947-6-1, UL508 i CSA C22.2-Nr 14, cULus certyfikat IEn 015/2016 12 (opcja do 24) 12 (opcja do 24) 24 Temperatura pracy, w [°C] Informacje dodatkowe Uwagi techniczne Normy, certyfikaty, standardy, znaki jakości Gwarancja, w [miesiącach] Dane zamieszczone w zestawieniu zostały nadesłane i zautoryzowane przez firmy 84 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 12/2016 sieci elektroenergetyczne porównanie technik pomiaru prądu stosowanych w samoczynnych wyłącznikach napowietrznych sieci SN mgr inż. Paweł Nandzik – Politechnika Śląska O Rys. P. Nandzik becnie stosowany model regulacji jakościowej operatorów systemów dystrybucyjnych (OSD), funkcjonujący od 1 stycznia 2016 r., wymusza szereg zmian w sektorze dystrybucji energii elektrycznej. Założenia tego modelu skupiają przede wszystkim uwagę na poprawie jakości usług świadczonych przez OSD zarówno na rzecz odbiorców końcowych energii, jak i innych interesariuszy. Niewykonanie planowanych wskaźników regulacji jakościowej oznacza kary finansowe dla spółek dystrybucyjnych [7]. W związku z tym faktem, zakłady energetyczne uciekają się do poprawy wskaźników jakościowych energii elektrycznej m.in. poprzez inwestycje poprawiające niezawodność pracy sieci. Jednym z popularnych rozwiązań staje się instalacja reklozerów, czyli samoczyn- nych wyłączników w sieciach napowietrznych średnich napięć (SN) mających na celu poprawę ciągłości zasilania oraz optymalizację pracy sieci. Bogate wyposażenie tych urządzeń pozwala na realizację szeregu funkcji, wśród których można wyróżnić: funkcję wyłącznika – w zależności od miejsca zainstalowania – samoczynnie wyłączającego uszkodzony fragment sieci lub odgałęzienie, funkcję układu automatyki zabez pieczeniowej dla całej sieci lub jej fragmentów, funkcję układu automatyki samo czynnie przywracającego zasilanie na nieuszkodzonych odcinkach sieci, za pomocą automatyki SPZ, funkcję punktu pomiaru parame trów elektrycznych, funkcję układu rejestracji zdarzeń i zakłóceń w sieci. Rys. 1. Przykładowe rozwiązanie konstrukcyjne reklozera KTR firmy Tavrida Electric: a) zespół sterowniczy, b) zespół łączeniowy [1] a)b) Ip rdzeń żelazny (nasycenie) S IS m 600 600 500 500 Rys. 2. Rozwiązanie konstrukcyjne: a) przekładnika prądowego, b) cewki Rogowskiego, gdzie: Ip – prąd pierwotny, IS – prąd wtórny, RB – rezystancja obciążenia, n – liczba zwojów cewki, S – powierzchnia zwoju cewki [5] 200 200 100 100 100 100 200 200 300 300 400 400 500 500 600 600 700 700 800 800I, I,ww[A] [A] Rys. 3. Statyczna charakterystyka przetwarzania cewki Rogowskiego typu PR‑0,72 S U,U,ww[mV] [mV] 2020 1818 1616 1414 1212 1010 88 66 44 22 00 00 vs(t) RB 800 800 700 700 00 00 ip(t) n RB U,U,ww[mV] [mV] 400 400 300 300 Rys. P. Nandzik a)b) 55 1010 1515 I, I,ww[A] [A] 2020 Rys. 4. S tatyczna charakterystyka przetwarzania cewki typu PR-0,72 S w zakresie 0–20 A 86 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l Ponadto reklozer może działać samodzielnie, bez powiązania z układem zdalnego sterowania, co umożliwia tworzenie stacji pośrednich w głębi sieci. Konstrukcja samoczynnych wyłączników składa się z dwóch elementów, rozmieszczonych na konstrukcji wsporczej linii napowietrznej. Część łączeniowa umieszczana jest w górnej części słupa, natomiast zespół sterowniczy, w celu ułatwienia dostępu, montuje się na niższym poziomie. Elementy te łączy się między sobą za pomocą przewodu sterowniczego (rys. 1.). Patrząc z punktu widzenia automatyki zabezpieczeniowej, istnieje znaczna różnica pomiędzy układami stosowanymi w tradycyjnych polach rozdzielczych oraz tymi w samoczynnych wyłącznikach napowietrznych. Zmianie ulega przede wszystkim sposób transformacji prądów oraz napięć dla celów pomiarowych i zabezpieczeniowych. streszczenie W artykule dokonano porównania metod pomiaru prądu przez konwencjonalne przekładniki prądowe oraz poprzez sensory prądowe. Szczególną uwagę zwrócono na konstrukcję, dokładność przetwarzania oraz zakres wartościowy transformacji tych urządzeń. Ponadto przedstawiono wyniki badań dotyczące dokładności przetwarzania cewki Rogowskiego stosowanej w napowietrznych wyłącznikach próżniowych. nr 12/2016 Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl nr 12/2016 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 87 sieci elektroenergetyczne Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl 88 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 12/2016 Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl reklama nr 12/2016 89 pj ar ko oj eś k ć te n e r g i i e l e k t r y c z n e j uproszczony projekt napędu bramy skrzydłowej w posesji domku jednorodzinnego mgr inż. Julian Wiatr C oraz powszechniejsza staje się automatyka napędu bram wjazdowych, która umożliwia sterowanie za pomocą pilota radiowego otwarciem oraz zamknięciem bez potrzeby wysiadania z samochodu. W artykule prezentujemy układ napędu bramy skrzydłowej do zastosowań domowych. rodzimego gruntu o grubości 0,35 m i rozłożyć wzdłuż trasy taśmę koloru niebieskiego, po czym zasypać wykop. Na kablu przed zasypaniem nałożyć w odstępach co 10 m opaski kablowe, zawierające następujące informacje: typ kabla*trasa*długość*symbol wykonawcy. stan istniejący obliczenia Budynek jest zasilany z sieci elektroenergetycznej. Energia elektryczna jest doprowadzona do Rozdzielnicy Głównej Budynku (RGB). Parametry zwarciowe w RGB wynoszą odpowiednio: dla zwarć jednofazowych: Rk1 = 0,3 Ω; Xk1 = 0,2 Ω, dla zwarć trójfazowych: Rk3 = 0,2 Ω; Xk3 = 0,15 Ω. Dobór kabla zasilającego na długotrwałą obciążalność prądową i przeciążalność: podstawa opracowania 1.Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 roku w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (tekst jednolity: DzU z 2015 r., poz. 1422). 2.Uzgodnienia z inwestorem. 3.Projekt instalacji elektrycznych budynku. 4.Wizja lokalna i pomiary impedancji obwodów zwarciowych w budynku. 5.PN-HD 60364-4-41:2009 Instalacje elektryczne niskiego napięcia. Część 4-41: Ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa. Ochrona przed porażeniem elektrycznym. 6.PN-IEC 60364-5-523:2002 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Dobór i montaż wyposażenia elektrycznego. Obciążalność prądowa długotrwała przewodów. 7. N SEP-E-004 Elektroenergetyczne i sygnalizacyjne linie kablowe. Projektowanie i budowa. 8.N SEP-E-002 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Instalacje elektryczne w obiektach mieszkalnych. Podstawy planowania. 9.K atalog produktów firmowych. opis techniczny i obliczenia Centralę napędu bramy należy zainstalować na słupku bramy wjazdowej w miejscu wskazanym na rysunku 1. oraz rysunku 4. Oprzewodowanie układu automatyki należy wykonać ściśle wg DTR producenta. Zasilanie centrali napędu bramy wjazdowej należy wykonać kablem YKYżo 3×2,5 wyprowadzonym z Rozdzielnicy Głównej Budynku (RGB – rys. 2. oraz rys. 3.). Plan trasy kablowej przedstawia rysunek 1. Układ połączeń automatyki bramy skrzydłowej został przedstawiony na rysunku 1a oraz rysunku 4. Kabel zasilający należy układać w wykopie o głębokości 0,9 m na podsypce piasku o grubości 0,1 m i przysypać warstwą piasku o grubości 0,1 m, 90 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l IB = 100 Pz = ≈ 0, 68 A Unf ⋅ cos ϕ ⋅ η 230 ⋅ 0, 8 ⋅ 0, 8 Ze względów eksploatacyjnych zostanie przyjęty wyłącznik nadprądowy CSL6-C6. In = 6 A k 2 ⋅ I n 1, 45 ⋅ 6 IZ ≥ = = 6A 1, 45 1, 45 Zgodnie z normą PN-IEC 60364 -5-523:2002, przy sposobie ułożenia „D”, po uwzględnieniu rezystywności gruntu właściwej dla warunków krajowych (ρ = 1 K⋅m/W; współczynnik poprawkowy wynosi 1,18), warunki spełnia kabel YKYżo 3x2,5, dla którego długotrwała obciążalność prądowa wynosi: I Z = 1,18 ⋅ 24 ≈ 28, 32 A >> 6 A gdzie: PZ – moc zapotrzebowana przez napęd bramy, określona w DTR producenta, w [W], IB – spodziewany prąd obciążenia, w [A], Un – napięcie fazowe, w [V], cos ϕ – współczynnik mocy, w [-], h – sprawność silnika, w [-], k2 – współczynnik niedopasowania charakterystyki czasowo-prądowej przewodu i zabezpieczenia, w [-], In – prąd znamionowy zabezpieczenia, w [A], IZ – wymagana długotrwała obciążalność prądowa przewodu, w [A]. Sprawdzenie dobranych przewodów z warunku samoczynnego wyłączenia: przewód Cu/S = 2,5 mm2, R= Parametr 2⋅ l 2 ⋅ 40 = ≈ 0, 58 Ω γ ⋅ S 55 ⋅ 2, 5 Złącze kablowe Instalacja Suma Rk1 [Ω] 0,3 0,58 0,88 Xk1 [Ω] 0,2 – 0,2 nr 12/2016 Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl nr 12/2016 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 91 projekt Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl 92 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 12/2016 Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl nr 12/2016 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 93 wielcy elektr ycy Jan Władysław Studniarski (1876–1946) U rodził się 21 marca 1876 r. w Szamotułach. W 1894 r. zdał egzamin maturalny w Gimnazjum św. Marii Magdaleny w Poznaniu i rozpoczął studia na niemieckiej politechnice w Berlinie-Charlottenburgu (Technische Hochschulen), gdzie studiował w latach 1894–1897. Następnie, w latach 1897–1898, kontynuował studia na politechnice w Stuttgarcie i ponownie w Berlinie-Charlottenburgu (1898–1900) oraz od 1900 r. w Hanowerze. Na Oddziale Elektrotechnicznym Wydziału Maszynowego w roku 1902 uzyskał dyplom inżyniera elektryka, a w styczniu 1905 r. na politechnice w Hanowerze otrzymał stopień doktora nauk technicznych. W latach 1905–1907 pracował jako asystent w laboratorium elektrotechnicznym na Politechnice w Berlinie-CharTablica upamiętniająca prof. Jana Studniarskiego – pierwszego lottenburgu, a w latach 1907–1909 na dyrektora Elektrowni Miejskiej w Tarnowie Fot. Mateusz Opasiński stanowisku docenta. W tym czasie prowadził równolegle wykłady z elektrotechniki w Berlińskiej Wojskowej Aka- dwudziestolecie międzywojenne demii Technicznej. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, w styczniu 1919 r. był inicjatorem zrzedziałalność zawodowa szenia się polskich elektrowni i w kwietW latach 1909-1911 dr Jan Studniar- niu tego roku został członkiem Rady Związski pracował jako inżynier w Oddziale ku Elektrowni Polskich. Ponadto w dniach Elektrotechnicznym Związku Dozoru 7–9 czerwca 1919 r. uczestniczył w WarKotłów „Altona” w Hamburgu, a następ- szawie w ogólnopolskim zjeździe elektronie wyjechał do Austrii i tam podjął pra- techników, na którym założono Stowarzycę, najpierw w dyrekcji kolei w Innsbru- szenie Elektrotechników Polskich (od 1 VI cku, potem w Galicji oraz w Tarnowie, 1928 r. – Stowarzyszenie Elektryków Polgdzie był dyrektorem elektrowni miej- skich – SEP). skiej. W tym czasie dr inż. Jan StudniarPo odzyskaniu przez Polskę niepodległoski został członkiem Krakowskiego To- ści, w 1920 r. dr inż. Jan Studniarski zowarzystwa Technicznego i tam w 1914 r. stał mianowany profesorem zwyczajnym z jego inicjatywy powstała Sekcja Elek- elektrotechniki w Akademii Górniczej trotechniczna. Ponadto, w okresie swej w Krakowie. W roku akademickim 1921/22 pracy zawodowej i naukowej wykonał pełnił funkcję dziekana Wydziału Hutniszereg ekspertyz dla potrzeb kolei elek- czego, a następnie w latach 1922–1924 był trycznej w Przemyślu (1912), dla elektro- rektorem oraz w latach 1924-1926 prorekwni w Rzeszowie (1917) i dla tramwajów torem tej uczelni. Do 1939 r. był kierowmiejskich w Tarnowie (1917), a także nikiem Katedry Elektrotechniki istniejącej orzeczenie w sprawie projektu i budowy w strukturze Wydziału Górniczego. W latach trzydziestych ubiegłego wieku elektrowni miejskiej w Bochni (1929) Jan Studniarski był członkiem Komisji Maoraz wielu innych obiektów tego typu. 94 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l szyn Elektrycznych SEP. Ponadto od 1923 r. był członkiem korespondentem Wydziału Nauk Mechanicznych Akademii Nauk Technicznych w Warszawie. Wchodził też w skład komisji Polskiego Komitetu Energetycznego. Był wybitnym specjalistą w dziedzinie pomiarów oraz maszyn elektrycznych i ich zastosowań w przemyśle. Za zasługi dla rozwoju Polski po odzyskaniu niepodległości Jan Studniarski w 1928 r. został odznaczony Medalem Dziesięciolecia Odzyskania Niepodległości. okres wojny i okupacji Po wybuchu II wojny światowej, 6 listopada 1939 r., wraz z innymi krakowskimi profesorami Uniwersytetu Jagiellońskiego i Akademii Górniczej, został aresztowany przez Niemców w tzw. Sonderaktion Krakau i wywieziono go do obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen. Dzięki interwencji międzynarodowych ośrodków naukowych, w lutym 1940 r. został zwolniony z obozu i powrócił do Krakowa. Od jesieni tego roku prowadził wykłady w działającej oficjalnie dwuletniej Państwowej Szkole Technicznej Górniczo-Hutniczo-Mierniczej i dodatkowo pracował od 1942 r. w Zakładzie Badań Materiałów, kierując tam laboratorium elektrotechnicznym. Po wyzwoleniu Krakowa spod okupacji niemieckiej w styczniu 1945 r. włączył się w działalność wznowienia nauczania na Akademii Górniczej i od 1 czerwca tego roku kierował Zakładem Elektrotechniki na Wydziale Górniczym. Po zakończeniu II wojny światowej stan zdrowia prof. Studniarskiego wyraźnie się pogorszył. Profesor zmarł 25 stycznia 1946 r. w Krakowie. literatura 1. Z. Porada, Prof. Jan Studniarski (1876–1946) w 140. rocznicę urodzin i 70. rocznicę śmierci, „Maszyny Elektryczne – Zeszyty Problemowe” Nr 4/2016 (112) Oprac. Karol Kuczyński nr 12/2016 normy jakość energii elektrycznej i kompensacja mocy biernej Polskie Normy w branży elektrycznej Z estawienie norm zawiera wybrane Polskie Normy dotyczące jakości energii elektrycznej i kompensacji mocy biernej, które zostały ogłoszone przez Polski Komitet Normalizacyjny oraz na podstawie informacji normalizacyjnych zamieszczonych w wersji elektronicznej miesięcznika „Wiadomości PKN – Normalizacja”. Zakres Polskich Norm dotyczących jakości energii elektrycznej i kompensacji mocy biernej ujęty jest kompleksowo w następujących grupach i podgrupach klasyfikacji ICS: 27.100, 29.130, 29.180, 29.120.50, 29.120.70, 29.240.01, 29.240.20, 29.240.30, 29.240.99, 31.060.70, 33.100, 91.140.50. Z uwagi na ciągłą nowelizację i aktualizację Polskich Norm zalecamy zbadanie możliwości zastosowania najnowszego wydania tych norm oraz aktualnych projektów Polskich Norm zamieszczonych w zestawieniu. Zachęcamy też do odwiedzenia strony internetowej Polskiego Komitetu Normalizacyjnego www.pkn.pl. Polskie Normy dotyczące jakości energii elektrycznej i kompensacji mocy biernej PN-EN 61000-6-5:2016-01 E Kompatybilność elektromagnetyczna (EMC). Część 6-5: Normy ogólne. Odporność urządzeń wykorzystywanych w środowisku elektrowni i stacji elektroenergetycznej. PN-HD 60364-4-443:2016-03 E Instalacje elektryczne niskiego napięcia. Część: 4-443: Ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa. Ochrona przed zaburzeniami napięciowymi i zaburzeniami elektromagnetycznymi. Ochrona przed przejściowymi przepięciami atmosferycznymi lub łączeniowymi. Zastępuje PN-HD 60364-4-443:2006 E. PN-HD 60364-5-534:2016-04 E Instalacje elektryczne niskiego napięcia. Część 5-534: Dobór i montaż wyposażenia elektrycznego. Odłączanie izolacyjne, łączenie i sterowanie. Urządzenia do ochrony przed przejściowymi przepięciami. Zastępuje PN-HD 60364-5-534:2012 P. PN-HD 62640:2015-10 E Urządzenia różnicowoprądowe z lub bez zabezpieczenia nadprądowego do gniazd wtyczkowych do użytku domowego i podobnych zastosowań. Jerzy Nowotczyński, Krystyna Nowotczyńska reklama PN-EN 50561-3:2016-03 E Urządzenia do komunikacji z wykorzystaniem sieci zasilającej niskiego napięcia. Charakterystyki zaburzeń radioelektrycznych. Poziomy dopuszczalne i metody pomiaru. Część 3: Urządzenia pracujące powyżej 30 MHz. PN-EN 60143-1:2015-11 E Kondensatory energetyczne do szeregowej kompensacji mocy biernej. Część 1: Wymagania ogólne. Zastępuje PN‑EN 60143-1:2005 E. PN-EN 60143-3:2015-11 E Kondensatory energetyczne do szeregowej kompensacji mocy biernej. Część 3: Bezpieczniki wewnętrzne. Zastępuje PN-EN 60143-3:2002 E. PN-EN 61000-1-2:2016-11 E Kompatybilność elektromagnetyczna (EMC). Część 1-2: Postanowienia ogólne. Metodologia osiągnięcia bezpieczeństwa funkcjonalnego elektrycznych i elektronicznych systemów, z uwzględnieniem wyposażenia, w odniesieniu do zjawisk elektromagnetycznych. PN-EN 61000-4-16:2016-05 E Kompatybilność elektromagnetyczna (EMC). Część 4-16: Metody badań i pomiarów. Badanie odporności na asymetryczne zaburzenia przewodzone w zakresie częstotliwości od 0 Hz do 150 kHz. Zastępuje PN-EN 61000-4-16:2001 P. PN-EN 61000-4-30:2015-05 E Kompatybilność elektromagnetyczna (EMC). Część 4-30: Metody badań i pomiarów. Metody pomiaru jakości energii. Zastępuje PN-EN 61000-4-30:2011 P. PN-EN 61000-4-9:2016-11 E Kompatybilność elektromagnetyczna (EMC). Część 4-9: Metody badań i pomiarów. Badanie odporności na impulsowe pole magnetyczne. Zastępuje PN-EN 61000-4-9:1998 P. nr 12/2016 Chcesz się dokształcić? Chcesz wiedzieć więcej? Centrum Kształcenia ustawicznego Politechniki wrocławskiej zaprasza na studia podyplomowe i kursy, m.in. Certyfikacja i audyt energetyczny Energetyka odnawialna Projektowanie instalacji i urządzeń elektrycznych wspomagane komputerowo Trakcja elektryczna sterowanie ruchem kolejowym NOWOŚĆ Smart Power Grids- inteligentne sieci elektroenergetyczne (ISE) Zarządzanie projektami Kursy AutoCAD i Kosztorysowanie robót budowlanych I wiele, wiele innych… w w w. e l e k t r o . i n f o . p l ZAPrASZAmY !!! CEnTrum KSZTAłCEnIA uSTAwICZnEGo Szczegóły 95 na stronie www.cku.pwr.edu.pl prenumerata, punkty dystrybucji, serwis elektro.info.pl Dlaczego warto zaprenumerować elektro.info? cena 1 egzemplarza jest niższa o 15% od ceny w sprzedaży detalicznej, przy prenumeracie rocznej (10 nume rów) i półrocznej (5 numerów) koszty przesyłki pokrywa wydawnictwo, do studentów kierowana jest spe cjalna oferta (po przesłaniu kserokopii aktualnej legitymacji studenckiej), zamówienie prenumeraty możliwe jest od dowolnego numeru. W CENIE PRENUMERATY: 10 numerów czasopisma w wersji drukowanej, bezpłatny dostęp do wszystkich treści serwisu elektro.info.pl, bezpłatne wydania specjalne mie sięcznika „elektro.info”, rabaty na konferencje i szkolenia. CENY PRENUMERATY: dwuletnia – 185 zł, roczna – 105 zł, półroczna – 75 zł, edukacyjna – 75 zł, próbna (kolejne 3 numery) – bezpłatna. Czasopismo „elektro.info” dostępne jest również w salonach sprzedaży sieci empik, Ruch, Kolporter i Garmond Press, a także w stowarzyszeniach, organizacjach branżowych, hurtowniach elektrotechnicznych, firmach dystrybuujących materiały elektrotechniczne i księgarniach. Czasopismo jest dostępne również na szkoleniach, targach, konferencjach, seminariach i sympozjach naukowo‑technicznych poświęconych elektrotechnice i elektroenergetyce. elektro.info.pl Tu znajdziesz: więcej artykułów technicznych, codziennie nową porcję aktualności i informacji o nowościach na rynku, relacje z wydarzeń branżowych, wypowiedzi ekspertów, fotogalerie, krzyżówkę. Aktualne i archiwalne artykuły z miesięcznika „elektro.info” dostępne w wersji elektronicznej przez przeglądarkę www oraz punkty dystrybucji znajdziesz na: elektro.info.pl FORMULARZ ZAMÓWIENIA Zamawiam prenumeratę: dwuletnią – 185 zł od numeru Zaznacz wybraną opcję krzyżykiem i wpisz, od którego numeru chcesz zacząć prenumeratę roczną – 105 zł półroczną – 75 zł od numeru od numeru edukacyjną – 75 zł próbną (kolejne 3 numery) – bezpłatną od numeru od numeru Nazwa firmy Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych w celach marketingowych przez GRUPĘ MEDIUM oraz inne podmioty współpracujące z Wydawnictwem z siedzibą w Warszawie przy ul. Karczewskiej 18. Wiem, że zgodnie z ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. (DzU nr 101/2002, poz. 926 ze zm.) przysługuje mi prawo wglądu do swoich danych, aktualizowania i poprawiania ich, a także wniesienia umotywowanego sprzeciwu wobec i ch przetwarzania. Podanie danych ma charakter dobrowolny. Ulica i numer Kod pocztowy Miejscowość Osoba zamawiająca Data i podpis Rodzaj działalności NIP Telefon kontaktowy Wiem, że składając zamówienie, wyrażam zgodę na przetwarzanie wyżej wpisanych danych osobowych w systemie zamówień GRUPY MEDIUM w zakresie niezbędnym do realizacji powyższego zamówienia. Zgodnie z Ustawą o ochronie danych osobowych z dnia 29 sierpnia 1997 r. (DzU nr 101/2002, poz. 926 ze zm.) przysługuje mi prawo wglądu do swoich danych, aktualizowania ich i poprawiania. Upoważniam GRUPĘ MEDIUM do wystawienia faktury VAT bez podpisu odbiorcy. E-mail Data i podpis Wysyłka będzie realizowana po dokonaniu wpłaty na konto: Volkswagen Bank Polska S.A., 09 2130 0004 2001 0616 6862 0001 recenzja decyzje o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu w gospodarowaniu i zarządzaniu przestrzenią dr Maciej Nowak Z arządzanie przestrzenią na szczeblu lokalnym jest trudnym i skomplikowanym procesem, który musi zostać dostosowany do lokalnych uwarunkowań z jednoczesnym uwzględnieniem możliwości finansowych gminy. Każda gmina charakteryzuje się własnymi uwarunkowaniami zarówno terenowymi, finansowymi oraz lokalną kulturą społecznościową. Wszystkie te czynniki mają istotny wpływ na politykę lokalną, która w dużym stopniu warunkuje możliwości planowania przestrzennego. Maciej Nowak, właściciel kancelarii prawniczej, opublikował książkę pt. „Decyzje o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu w gospodarowaniu i zarzadzaniu przestrzenią”. Celem prezentowanej publikacji, wydanej nakładem wydawnictwa CeDeWu Sp. z o.o. w Warszawie, jest określenie roli decyzji zabudowy i zagospodarowania terenu w rozwoju lokalnym oraz zarządzaniu przestrzenią gminy. Problematyka poruszona w książce w szczególności dotyczy czynników ekonomicznych, organizacyjnych oraz przestrzennych, które mają istotny wpływ na wydawanie decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu w miastach oraz na wsiach. W treści książki autor przedstawił przesłanki, którymi kieruje się organ gminy wydający decyzje o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Jednym z celów, jaki przyświecał autorowi, jest n iewątpliwie ocena obecnego systemu z arzadzania przestrzenią na szczeblu lokalnym. 56 Prezentowana książka jest wynikiem pracy badawczej prowadzonej przez autora, która miała na celu zbadanie istniejącego stanu rzeczy w przedmiotowej sprawie i wskazanie ewentualnych kierunków zmian mających na celu poprawę funkcjonowania systemu zarządzania przestrzenią. Została podzielona na cztery rozdziały stanowiące niejako osobne zagadnienia, ale dające w całości pełny obraz omawianego problemu. W pierwszym rozdziale został przedstawiony podstawowy zakres problematyki związanej z zarządzaniem regionalnym i lokalnym. Zostały zdefiniowane podstawowe pojęcia oraz teorie rozwoju regionalnego. Zasygnalizowane zostały kluczowe uwarunkowania rozwojowe w gminie, mieście oraz powiecie. W drugim rozdziale autor skupił się na zarządzaniu przestrzenią realizowanym na szczeblu lokalnym, regionalnym oraz krajowym. Zostały scharakteryzowane najważ- niejsze bezpośrednie instrumenty zarządzania przestrzenią ze szczególnym uwzględnieniem miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. W rozdziale tym zostały przedstawione zagadnienia związane z gospodarowaniem nieruchomościami. Z uwagi na silne powiązania problematyki zarzadzania przestrzenią i gospodarowania nieruchomościami ze środowiskiem, omówione zostały podstawowe zagadnienia zarządzania środowiskiem oraz zrównoważonego rozwoju w gospodarce przestrzennej. W rozdziale trzecim została scharakteryzowana decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowaniu przestrzennym oraz decyzja o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego. W rozdziale czwartym zostały zaprezentowane wyniki badań prowadzonych w około stu gminach zlokalizowanych w różnych miejscach Polski. Oprócz analizy porównawczej autor zamieścił szereg wniosków praktycznych oraz opisał rolę decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowaniu terenu w opinii gmin wyodrębnionych według kryterium powierzchni gminy objętej miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego. Książka jest skierowana do osób zajmujących się opracowywaniem lokalnych planów zagospodarowania przestrzennego oraz wydających warunki zabudowy lub decyzje lokalizacji inwestycji celu publicznego. Korzystać z niej mogą projektanci, w których zakresie pozostaje opracowanie planów zagospodarowania terenu, oraz inwestorzy. Tekst mgr inż. Julian Wiatr www.ksiegarniatechniczna.com.pl Księgarnia Techniczna tak, zamawiam książkę .............................................................................................................. imię nazwisko firma zawód wykonywany kod NIP miejscowość ulica ul. Karczewska 18 04-112 Warszawa tel.: 22 512 60 60 faks: 22 810 27 42 e-mail: [email protected] www.ksiegarniatechniczna.com.pl w liczbie ........... egz., w cenie ................. + koszty przesyłki 13 zł, płatności dokonam przy odbiorze. nr tel./faks lok. e-mail Informujemy, że składając zamówienie, wyrażacie Państwo zgodę na przetwarzanie wyżej wpisanych danych osobowych w systemie zamówień Grupy MEDIUM w zakresie niezbędnym do realizacji powyższego zamówienia. Zgodnie z Ustawą o ochronie danych osobowych z dnia 29 sierpnia 1997 r. (DzU nr 101/2002, poz. 926 z późniejszymi zmianami) przysługuje Państwu prawo wglądu do swoich danych, aktualizowania ich i poprawiania. Upoważniam Grupę MEDIUM do wystawienia faktury VAT bez podpisu odbiorcy. data Podpis Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych w celach marketingowych przez Grupę MEDIUM oraz inne podmioty współpracujące z Wydawnictwem z siedzibą w Warszawie przy ul. Karczewskiej 18. Informujemy, że zgodnie z ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. (DzU nr 101/2002, poz. 926 z późniejszymi zmianami) przysługuje Pani/Panu prawo wglądu do swoich danych, aktualizowania i poprawiania ich, a także wniesienia umotywowanego sprzeciwu wobec ich przetwarzania. Podanie danych ma charakter dobrowolny. Kupon należy nakleić na kartę pocztową i przesłać na adres: Grupa Medium, ul. Karczewska 18, 04-112 Warszawa, lub przesłać faksem: 22 810 27 42 czytelny podpis krzyżówka nagrodę nagrody ufundował ufundowała e-sklep firma 1 2 3 4 5 6 2 7 12 8 9 6 10 11 12 8 13 15 Do wygrania miara zwijana stalowa I klasa dokładności 16 17 3 18 19 9 21 7 20 22 1 23 24 25 27 26 28 5 3 m Tajima „HI-LOCK” 14 29 30 4 11 31 32 10 imię: ................................................... nazwisko: .................,............................................... zawód wykonywany .......................................................................................... ulica: ...................................................................................... nr ............... lok. ................... telefon...................................................... e-mail ............................................................. kod .. .. – .. .. .. miejscowość .................................................................................................. hasło krzyżówki: .................................................................................................................. Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych w celach marketingowych przez Grupę MEDIUM oraz inne podmioty współpracujące z Wydawnictwem z siedzibą w Warszawie przy ul. Karczewskiej 18. Informujemy, że zgodnie z ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. (DzU Nr 101/2002, poz. 926 z późniejszymi zmianami) przysługuje Pani/Panu prawo wglądu do swoich danych, aktualizowania i poprawiania ich, a także wniesienia umotywowanego sprzeciwu wobec ich przetwarzania. Podanie danych ma charakter dobrowolny. Data: ................................ Podpis: .................................................... Kupon należy nakleić na kartę pocztową i przesłać na adres: 04‑112 Warszawa, ul. Karczewska 18 lub przesłać faksem na numer: 22 810‑27‑42 Wyrażam zgodę na zapisanie mnie do newslettera. 98 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Poziomo: 1 czynność sterowania parametrami urządzenia; 4 wartość transakcji; 7 nasienie zboża; 9 W go w yraża; 11 samotnia pustelnika; 12 w zestawie do odbioru TV satelitarnej; 13 najdłuższy łańcuch górski na świecie; 14 dla bokserów; 16 piankowe łoże turysty; 17 wynik dodawania; 19 dyplomatyczna bądź szkolna; 21 pokoleniowy ród panujący; 23 pruskie wysiedlenie; 24 więzienna piwnica; 25 metal do galwanizacji; 27 w werku tradycyjnego zegarka; 29 kilogram wody; 30 fragment akumulatora; 31 arbuz; 32 składnik oprogramowania. Pionowo: 1 jądro reaktora atomowego; 2 śpi i chodzi; 3 technika analizy elektrochemicznej; 5 dla poprawnej pracy łożysk w silniku elektrycznym; 6 urządzenie rejestrujące zmiany temperatury w czasie; 8 donos od nieznajomego; 10 łaciński termin „chwała zwyciężonym”, także tytuł zbioru opowiadań, ostatniego dzieła Elizy Orzeszkowej (uwaga: wyraz złożony z dwóch słów); 11 ochrona zakłóceń pola elektromagnetycznego pochodzących od kabla; 15 wytwarza prąd w instalacji zapłonowej; 18 hiszpańskie „żegnaj”; 20 przecinają kabel elektryczny; 22 szybkie tempo w muzyce; 26 budka handlowa; 28 metal zatrzymujący promieniowanie rentgenowskie. (jasa) Litery z pól ponumerowanych od 1 do 12 utworzą hasło. Rozwiązanie (hasło) prosimy nadsyłać do 20 lutego 2017 r. na adres redakcji (kupon zamieszczamy obok). Do wygrania miara zwijana stalowa I klasa dokładności 3 m Tajima „HI-LOCK” ufundowana przez sklep internetowy ProfiTechnik. Laureatem nagrody w krzyżówce z numeru 10/2016, pasa monterskiego Parat Parabelt, został Pan Janusz Zakrzewski z Wrocławia. Gratulujemy! nr 12/2016 www.aks-zielonka.pl Wszystkim naszym Partnerom i Przyjaciołom serdecznie dziekujemy za zaufanie i współpracę. Życzymy radosnych Świąt Bożego Narodzenia, dalszych sukcesów, udanych inwestycji i pomyslności w nadchodzacym Nowym Roku. The power behind competitiveness Jestem dyrektorem działu informatyki dużego szpitala. Największym zmartwieniem i wyzwaniem w mojej pracy jest zapewnienie sprawnego funkcjonowania centrum danych. Wystarczy jedna awaria w zasilaniu urządzeń, by zagrozić zdrowiu wielu osób. Aby chronić pacjentów, przez lata opuściłem wiele ważnych chwil w życiu mojej dorastającej córki. Wszystko zmieniło się, gdy zasugerowałem zakup rozwiązania infrastrukturalnego opartego na urządzeniach Delta MCIS. Moje obawy zostały rozwiane. Systemy zasilania UPS oraz infrastruktura IT firmy Delta są niezawodne i wydajne – teraz utrzymanie pracy naszych serwerów nie wymaga poświęceń. Dzięki rozwiązaniom firmy Delta nie opuszczę już żadnego ważnego wydarzenia w życiu mojej córki. Rozwiązania infrastrukturalne IT Systemy zasilania UPS Delta MCIS (Mission Critical Infrastructure Solution) – Twój zaufany partner. www.deltapowersolutions.com
