Bądź asertywny - nie wagaruj! - Kuratorium Oświaty w Lublinie

„Piękne rzeczy wypracować można dzięki długiej i uciążliwej nauce,
złe natomiast owocują same bez trudu.”
Demokryt z Abdery
Propozycja przeprowadzenia zajęć podczas godziny wychowawczej
Czas trwania: 2 godziny lekcyjne
Temat: Bądź asertywny – nie wagaruj!
Cel dydaktyczny: ukazanie przyczyn i konsekwencji wagarów oraz towarzyszących im zagrożeń.
Cele wychowawcze:
- ukształtowanie właściwej postawy uczniów do realizacji obowiązku szkolnego,
- uczenie odpowiedzialności za nieobecność na zajęciach,
- wyrobienie nawyku rezygnacji z wagarów dzięki asertywnej postawie wobec osób
nakłaniających do ucieczki,
- poprawa frekwencji i ocen z zachowania.
Metody pracy: burza mózgów, dyskusja.
Przebieg lekcji:
Wprowadzenie:
1. Nauczyciel informuje uczniów, co będzie tematem lekcji.
Prosi uczniów o wymienienie powodów nieobecności w szkole, tworzy wspólnie z
uczniami listę powodów, jednocześnie uświadamiając uczniom, że w niektórych
regionach kraju, zwłaszcza na wsi, młodzi ludzie muszą niekiedy zaniedbywać udział w
zajęciach szkolnych ze względu na sytuację finansową rodziny i konieczność pracy w
gospodarstwie rodziców lub opiekę nad młodszym rodzeństwem.
2. Uczniowie zastanawiają się, na które z podanych powodów nie mają wpływu, a które są
zależne od nich samych.
Powody nieobecności w szkole: choroba, wizyta u lekarza, pobyt w szpitalu, pogrzeb w
rodzinie, przyczyny losowe ( np. awaria autobusu ), konieczność zaopiekowania się
młodszym rodzeństwem lub pracy w gospodarstwie domowym, wreszcie wagary. Decyzja
o nich należy wyłącznie do ucznia.
Rozwinięcie:
3. Nauczyciel podaje definicję wagarów. Uczniowie zastanawiają się, jaka jest różnica w
postrzeganiu wagarów przez uczniów i przez osoby dorosłe. Pracując w dwóch grupach
sporządzają listę opinii o wagarach.
Wagary, ucieczka z lekcji ( łac. vagari – błąkać się ) – nieuzasadniona ( z punktu
widzenia władz szkolnych ) jedno- lub wielokrotna, celowa oraz świadoma nieobecność
ucznia na obowiązkowych zajęciach szkolno-lekcyjnych.
Co myślą o wagarach uczniowie? Wolność, luz, spokój, wolny czas dla siebie,
odprężenie, rozrywka, chwile wolności i przyjemności.
Co myślą o wagarach dorośli? Zawiedzione zaufanie, cios, powód do bólu, brak szacunku
i zrozumienia dla nauczycieli, zmarnowanie pracy i wysiłku rodziców, lekceważący
stosunek do obowiązków i wymagań.
4. Uczniowie wypisują przyczyny wagarów. Pracują w grupach. Każda grupa odpowiada na
pytanie, dlaczego uczniowie wagarują i przedstawia na forum klasy zapisane odpowiedzi.
Plakaty zostają zawieszone na tablicy.
5. Nauczyciel przedstawia klasyfikację przyczyn. Uczniowie zastanawiają się, które z
zapisanych przez nich przyczyn tkwią w uczniu, które w rodzinie, które związane są ze
szkołą i nauczycielem, a które ze środowiskiem .
Przyczyny tkwiące w uczniu: niskie poczucie własnej wartości, niskie możliwości
intelektualne, brak motywacji do nauki, brak pozytywnych wzorców i wartości, poczucie
bezkarności, ciekawość, bunt, lenistwo, niechęć do szkoły, nauczycieli i obowiązku
uczenia się.
Przyczyny związane ze szkołą i nauczycielem: brak przygotowania d o lekcji, przyborów
szkolnych, strach przed oceną niedostateczną, przed nauczycielem, lęk przed klasówką
lub odpytywaniem, stres, niechęć do nauki, nudne zajęcia, zaległości w nauce, konflikt z
nauczycielem lub innym uczniem.
Przyczyny tkwiące w rodzinie: niewydolność wychowawcza rodziców, brak
zainteresowania i nadzoru ze strony rodziców, alkoholizm, wyjazdy rodziców, rodzina
rozbita, wielodzietna, pomoc przy młodszym rodzeństwie, pomoc w utrzymaniu domu,
praca w gospodarstwie, kłótnie z rodzicami, robienie rodzicom na złość.
Przyczyny związane ze środowiskiem ( grupą rówieśniczą): negatywny wpływ
rówieśników, izolacja ze strony rówieśnika, presja grupy – namowa lub groźba starszych
kolegów, chęć zaimponowania kolegom.
6. Uczniowie dyskutują na temat różnych typów wagarów, ich przyczyn, skutków i
konsekwencji oraz towarzyszących im zagrożeń.
a) przyczyny i skutki wagarowania
Pytania kluczowe stawiane przez nauczyciela:
- Dlaczego młodzi ludzie wagarują?
- Co dają im wagary?
- Czy mogą one przynieść jakiekolwiek korzyści?
- Jaki wpływ ma nieobecność na zajęciach ma stopnie szkolne?
- Czy wagary okazjonalne nikogo nie powinny martwić?
- Jakie niespodziewane kłopoty mogą się pojawić zamiast spodziewanej korzyści?
- Jakie mogą być skutki wagarowania?
- Jakie konsekwencje są przewidziane w statucie szkoły?
- Jak wygląda ostateczny bilans korzyści i strat?
- Dlaczego dorośli mają zupełnie odmienne zdanie o wagarach?
- Jak inaczej można zwrócić uwagę dorosłych na swoje problemy?
- Jakie zjawiska towarzyszą ucieczkom z lekcji?
- Co może grozić wagarowiczom?
- Jak pomóc przełamać strach?
- Czyjej pomocy zasięgnąć w najtrudniejszych przypadkach?
b) typy wagarów
Wagary okazjonalne – nie są planowane, ich powodem może być właściwie wszystko:
piękna lub brzydka pogoda, cudowny nastrój albo chandra, przypadkowe spotkanie kogoś
w drodze do szkoły.
Wagary taktyczne - najbardziej przemyślane i z punktu widzenia ucznia całkowicie
uzasadnione, to nieobecność w celu uniknięcia niewygodnej sytuacji.
Wagary ze strachu – przed konkretnym nauczycielem albo którymś z uczniów, kolejną
jedynką.
Wagary manifestacyjne – bojkot obowiązku szkolnego jest manifestacją jakiejś potrzeby
lub protestem przeciwko np. metodom stosowanym przez nauczyciela, zasadom
obowiązującym w szkole czy decyzji rodziców wbrew woli ucznia.
Wagary programowe – najtrudniejszy przypadek, uczeń nie chce chodzić do szkoły, nie
interesuje go nauka, nie boi się konsekwencji wybiera sposób życia, który sprawia mu
przyjemność.
c)zagrożenia towarzyszące wagarom
Nauczyciel uświadamia uczniom, że ucieczkom z lekcji często towarzyszy łamanie innych
reguł, zakazów i nakazów, np. spożywanie alkoholu czy narkotyków przez nieletnich.
Wagarowanie często związane jest z włóczęgostwem, ucieczkami z domu. Na wagarach
zdarza się uczniom robić rzeczy, których normalnie nigdy by nie robili, np. wypić piwo,
ukraść coś w supermarkecie, pobić drugą osobę – w trakcie zabawy przychodzą do głowy
różne nieoczekiwane pomysły. Również wagarowiczowi ktoś może coś zrobić – okraść
go, pobić, zgwałcić. Młody człowiek może też ulec zwykłemu wypadkowi.
Na terenie szkoły takie przypadki zdarzają się zdecydowanie rzadziej niż „ w mieście”.
7.
Burza mózgów: uczniowie odpowiadają na pytanie, co sami mogą zrobić, żeby mniej
wagarować. Odpowiedzi zapisywane są na tablicy.
Następnie uczniowie pracują w grupach. Sporządzają ranking pomysłów (według
ważności i liczby wyborów).
8. Rozmowa o tym, jak być asertywnym i skutecznie odmawiać pójścia na wagary.
Na koniec uczniowie mają dokończyć zdanie:
Nie idę na wagary, bo …………………………………………………………………..…..
( nie mam ochoty, nie podoba mi się ten pomysł, mam inne plany, wolę napisać dziś ten
sprawdzian, nie opłaca się wagarować………….)
Zakończenie:
9. Nauczyciel dziękuje uczniom za aktywny udział w zajęciach. Podsumowuje informacje,
które pojawiły się w toku lekcji. Przypomina uczniom o zagrożeniach, jakie niesie ze sobą
wagarowanie i dalekosiężnych skutkach negatywnych, nawet jeśli w danej chwili uczeń
zauważa tylko korzyść płynącą z ucieczki. Zachęca do skorzystania z wypracowanych
pomysłów dotyczących przyjmowania postaw asertywnych wobec problemu
wagarowania.
10. Ewaluacja zajęć. Każdy uczeń otrzymuje 2 kartki. Na jednej z nich narysowany jest kosz,
na drugiej walizka. Na kartkach z koszem uczniowie wpisują negatywne uwagi o lekcji
(co mi się nie podobało, co należy zmienić), na kartkach z walizką – uwagi pozytywne (co
mi się podobało, co chciałbym zabrać z dzisiejszej lekcji jako swój bagaż na przyszłość).
Opracowała:
Anna Kasprzyk
VII Liceum Ogólnokształcące im. Marii Konopnickiej w Lublinie