Wielkość fizyczna – cecha ciała, którą możemy zmierzyć i wyrazić w

WIADOMOŚCI PODSTAWOWE
Wielkość fizyczna – cecha ciała, którą możemy zmierzyć i wyrazić w odpowiednich
jednostkach.
Jakie cechy jabłka będą wielkościami?
- masa
- objętość
- ciężar
- temperatura
- gęstość
Wielkości fizyczne można zmierzyć za pomocą pewnego przyrządu pomiarowego.
Wielkość fizyczna
masa
objętość
ciężar
temperatura
Przyrząd pomiarowy
waga
linijka
siłomierz
termometr
Jeśli dokonamy pomiaru tych wielkości dla naszego jabłka, to nasz wynik podamy w
odpowiednich jednostkach.
Wielkość fizyczna
masa
ciężar
temperatura
Wynik pomiaru z jednostką
150 gramów
1,5 niutona
22 stopni Celcjusza
Wielkości fizyczne i ich jednostki posiadają swoje symbole. Większość tych symboli to
pierwsze litery od angielskich słów oznaczających daną wielkość.
Przykłady:
masa – ang. mass – symbol - m
czas – time – t
temperatura – temperature – T
ciśnienie – pressure - p
gęstość - density – d
siła – force – F
prędkość - velocity - v
przyspieszenie – acceleration – a
Jednostki także posiadają swoje symbole. Np:
metr – ang. meter – m
sekunda – ang. second - s
Aby można było porównywać wyniki badań i pomiarów z różnych państw
wprowadzono Międzynarodowy Układ Jednostek Miar (tzw. układ SI). W Polsce
obowiązuje on od 1966 r. Obecnie mamy 7 jednostek podstawowych. Najważniejsze dla
Was jednostki i wielkości podstawowe układu SI:
Wielkość fizyczna (symbol)
długość (l)
masa (m)
czas (t)
temperatura (t)
natężenie prądu (I)
Jednostka (symbol)
metr (m)
kilogram (kg)
sekunda (s)
kelwin (K)
amper (A)
Ponieważ na lekcjach fizyki omawia się zarówno duże obiekty, jak i małe, konieczne jest
wprowadzenie przedrostków do tworzenia wielokrotności i pod-wielokrotności
jednostek podstawowych.
Nazwa
mega
kilo
hekto
deka
-----decy
centy
mili
mikro
Symbol
M
k
h
da
---d
c
m
μ
Mnożnik
1 000 000
1 000
100
10
1
0,1
0,01
0,001
0,000001
Nazwa mnożnika
milion
tysiąc
sto
dziesięć
jeden
jedna dziesiąta
jedna setna
jedna tysięczna
jedna milionowa
Przykład wykorzystania
MJ (megadżul)
km (kilometr)
hPa (hektopaskal)
dag (dekagram)
metr, gram
dB (decybel)
cm (centymetr)
mg (miligram)
μm (mikrometr)
Pomiar wielkości polega na porównaniu tej wielkości ze wzorcem. Im bardziej
dokładny jest przyrząd, tym bardziej precyzyjny jest pomiar. Każdy wynik pomiaru
obarczony jest niepewnością pomiaru. Ta niepewność wynika z niedoskonałości
przyrządu użytego do pomiaru (tzw. klasy przyrządu) oraz z faktu, że nasze zmysły
także mają ograniczoną precyzję.
Np. jeśli do pomiaru długości ołówka użyjemy linijki z podziałką milimetrową to
uznajemy, że niepewność pomiaru wynosi ± 1 mm ( bo tyle wynosi odległość między
dwiema sąsiednimi podziałkami). Czyli dla ołówka o zmierzonej długości 15,2 cm
podamy wynik: l = (15,2 ± 0,1) cm. (1 mm = 0,1 cm).
Aby nasz wynik był bardziej dokładny możemy wykonać większą liczbę
pomiarów, a następnie obliczyć średnią arytmetyczną naszych wyników.
Czyli:
Pomiar jest tym dokładniejszy. im mniejsza jest niepewność względna: