Pełny tekst - Wydawnictwa NIZP-PZH

R O C Z N . P Z H , 1998, 49, 4 6 3 -4 6 8
464
E. Luks i in.
Nr 4
aldehydu m rówkowego. Z budowy chem icznej związków wynika, że G erm all 115,
D M D M H ydantoina i B ronopol mogą uwolnić dwie cząsteczki form aldehydu, a G e r­
mall II cztery cząsteczki. W inny sposób powstają cząsteczki form aldehydu z Dowicilu.
W środowisku wodnym związek ulega dysocjacji. Z jednego m ola Dowicilu może
pow stać pięć do sześciu moli form aldehydu.
Jeżeli przyjmiemy, że reakcje te przebiegają do końca stechiom etrycznie, możemy
obliczyć ilość form aldehydu z poszczególnych donorów. W artości te są następujące:
B ronopol (stężenie 0,1% ) - 300 mg/kg, G erm all 115(stężenie 0,6% ) - 928 mg/kg,
G erm all II (stężenie 0,5% ) - 2158 mg/kg, D M D M H 55% (stężenie 0,6% ) - 1053 mg/kg,
Dowicil 200 (stężenie 0,2% ) - 1434 mg/kg. Są to wartości teoretyczne wyliczone z
założeniem , że param etry reakcji takie jak pH , tem p eratu ra i czas są optym alne dla
przebiegu reakcji.
Zależność między ilością uw alnianego form aldehydu z G erm alli, H ydantoiny i D o ­
wicilu, a w artościam i tych param etrów była bad an a przez Rosena i McFarlanda [7].
W ykonując reakcję z acetyloacetonem w tem p. 100°C autorzy uzyskali w artości dla
uw alnianego form ald eh y d u rów ne wyliczeniom teoretycznym : dla D M D M H , gdy
czas reakcji (czas ogrzew ania) równy był 15 m in; dla D ow icilu 3 m in. i dla G erm allu
115 5 min. W w ypadku G erm allu II przedłużenie ogrzew ania naw et do 60 min. nie
spowodowało uw olnienia z cząsteczki d onora ilości form aldehydu odpow iadającej czte­
rem m olom . M aksym alna ilość była równa 3,3 mola.
Stosując zatem do oznaczenia zawartości form aldehydu m etodę spektrofotom etryczną z acetyloacetonem (w tem p eratu rze 60°C) zapewniamy warunki fizyko­
chemiczne bliskie optymalnym dla stechiometrycznego przebiegu reakcji powstawania
form aldehydu. Są one znacznie “ostrzejsze” od w arunków “naturalnych”, w których
pro d u k t jest magazynowany, a następnie używany. Uzyskany wynik oznaczenia form ­
aldehydu tą m etodą jest sum ą dwóch wielkości: stężenia form aldehydu tzw. wolnego,
czyli form aldehydu faktycznie obecnego w wyrobie w w arunkach “naturalnych” (form ­
aldehyd uwolniony z donorów oraz form aldehyd pochodzący z innych źródeł np.
surowców i opakow ań) i form aldehydu związanego, który powstał na skutek sprzy­
jających takiem u procesow i w arunków reakcji.
T rzecia m eto d a uw zględniona w procedurze, dzięki zastosowaniu wysokosprawnej
chrom atografii cieczowej, umożliwia oddzielenie form aldehydu w olnego na kolum nie
chrom atograficznej i oznaczenie wyłącznie tej części związku.
M ając jednocześnie na uwadze konieczność ujednolicenia procedur i m etod anali­
tycznych, obowiązujących w Polsce i w krajach członkowskich U E , spraw dzono m etodę
chrom atograficzną zaleconą przez Dyrektywę Komisji U E [1].
CZĘŚĆ DOŚWIADCZALNA
Materiał
Materiałem do badań były próbki szamponów, płynów kąpielowych i emulsji kosmetycznych,
pochodzące z rynku (wg deklaracji producenta nie zawierające donorów formaldehydu) oraz
specjalnie przygotowane dwie podstawowe bazy kosmetyczne: emulsyjna o/w i detergentowa,
konserwowane estrami kwasu p-hydroksybenzoesowego. Materiał fortyfikowano mianowanym
roztworem formaldehydu.
Oznaczanie formaldehydu metodą HPLC
465
466
E. Luks i in.
Nr 4
szamponach i płynach do kąpieli oraz przygotowanych bazach kosmetycznych. Dla każdej próbki
wykonywano po dwa równoległe oznaczenia. Otrzymane wyniki przedstawiono w tabelach I-III.
WYNIKI I ICH OMÓWIENIE
Odzyskiwalność m etody uzyskana dla wyrobów o charakterze emulsji m ieściła się w
granicach 92,6-102,8% , średnio 96,8% (tabela I) i 94,6-100,8% , średnio 97,5% dla
szam ponów i płynów kąpielowych (tabela II). D la bazy emulsyjnej, sfortyfikowanej na
poziom ie 471 mg/kg otrzym ano średni odzysk 94,8% i współczynnik zm ienności 0,95%
(tabela III); dla bazy detergentow ej, którą sfortyfikowano na poziom ie 2300 mg/kg
odzysk średni wynosił 96,3%, współczynnik zm ienności 2,3% (tabela III).
Tabela I.
Oznaczanie wolnego formaldehydu w fortyfikowanych emulsjach kosmety­
cznych
Free formaldehyde determination in fortified cosmetic emulsions
Zachow anie dobrej precyzji i dokładności wymaga bezwzględnego przestrzegania
w arunków przygotow ania i przechowywania odczynników i próbek oraz sprawności
całego system u chrom atograficznego.
Nr 4
T a b e l a II.
Oznaczanie formaldehydu metodą HPLC
467
Oznaczanie wolnego formaldehydu w fortyfikowanych szamponach i płynach do
kąpieli
Free formaldehyde determination in fortified shampoos and bubble bath
WNIOSKI
1- Uzyskane wyniki pozwalają stwierdzić, że m etoda posiada wystarczającą dla celów
kontrolnych precyzję i dokładność.
2.
M etoda m oże być zastosow ana do rutynowej kontroli środków kosmetycznych
znajdujących się w obrocie.
468
E.
E. Luks i in.
Luks,
E.
Kiss,
M.
Kwast,
M.
Malanowska,
B.
Śmietanka
FREE FORMALDEHYDE DETERMINATION IN COSMETIC PRODUCTS
BY THE HPLC METHOD
Summary
In order to standarize the analitical methods and procedures with the ones used in the EU, I
a method of free formaldehyde determination in cosmetic products preserved with formaldehyde
donors, recommended by Commission Directive (90/207/EEC of 4th April, 1990), has been
tested. The free formaldehyde level is determined by HPLC using post column derivatisation
with acetylacetone. Formaldehyde content was determined in 44 fortified samples of cosmetic
emulsions and shampoos. Recoveries ranged from 94,8-97,5%. Relative Standard Deviation
1-2,3%.
PIŚMIENNICTWO
1. Commission Directive of 4 April amending the Second Directive 82/434/EEC on the
approximation of the laws of the Member States relating to methods of analysis necessary
for checking the composition of cosmetic products (90/207/EEC). Of. J. EEC. 192. No L 108.
2. Council Directive 76/768/EEC of August 1993.
3. Kiss E., Luks E., Malanowska М.: Surowce dopuszczone przez Państwowy Zakład Higieny
do stosowania w wyrobach kosmetycznych. Pollena - Tłuszcze - Środki Piorące, Kosmetyki
1993, 10, 374.
4. Kwast М., Kiss E. \ Oznaczanie formaldehydu w szamponach, płynach kąpielowych i płynach
do mycia naczyń metodami kolorymetrycznymi. Roczn. PZH 1995, 46, 265.
5. Luks E., Kiss E., Kwast М., Malanowska М.: Oznaczanie formaldehydu w przedmiotach
użytku metodą kolorymetryczną z acetyloacetonem. Cz. II. Oznaczanie formaldehydu w emulsjach kosmetycznych i wybranych wyrobach chemii gospodarczej. Roczn. PZH 1994, 45,
215.
6. PN-93/C-04843, Wyroby kosmetyczne i perfumeryjne. Wykrywanie i oznaczanie wolnego
formaldehydu.
7. Rosen М., McForland A.G.: Free formaldehyde in anionie shampoo. J. Soc. Cosmet. Chem.
1884, 35, 157.
Otrzymano: 1998.01.20
I