Walory, treści i formy bajek Ignacego Krasickiego

Pobrano z http://magda.of.pl
WALORY TREŚCI I FORMY BAJEK
IGNACEGO KRASICKIEGO
Bajka to gatunek z pogranicza epiki i liryki. Jest to alegoryczna opowieść o zwierzętach,
ludziach, przedmiotach, która słuŜy do wypowiedzenia pewnej nauki moralnej o charakterze
ogólnym i powszechnym. Ta prawda jest wyraŜana często bezpośrednio jako pointa na końcu
utworu, na początku utworu w postaci tytułu lub jest tylko zasugerowana czytelnikowi. Prawdą
tą jest morał. Postacie występujące w bajce wyposaŜone są w jednoznaczne i niezmienne cechy.
Wykształciły się dwa rodzaje bajek: narracyjna, stanowiąca jakby krótką opowieść o
nieskomplikowanej budowie oraz epigramatyczna, bardzo krótka, zazwyczaj czterowersowa.
Najbardziej rozpowszechniona jest tzw. bajka zwierzęca, w której przedstawione zwierzęta
występują jako personifikacje typów ludzkich. Relacje między zwierzętami są odpowiednikiem
stosunków społecznych. Za twórcę bajek uznaje się Ezapa, Ŝyjącego w VI wieku p.n.e. W Polsce
bajki tworzył w XV wieku Wiernat z Lublina. W epoce klasycyzmu twórcami bajek byli: w
Rosji J Kryłow, we Francji J. La Fontaine, w Polsce Ignacy Krasicki wzorujący się na La
Fontaine.
Ignacy Krasicki wydał dwa zbiory bajek: „Bajki i przypowieści” (dominują tu bajki
krótkie i zwięzłe), „Bajki nowe” (ukazał się ten zbiór po śmierci Krasickiego, zawiera głównie
bajki narracyjne). Krasicki korzystał z tego gatunku gdyŜ był to typ formy gatunku
dydaktycznego. Treść tych bajek ma pouczać czytelnika, słuŜyć mu radą.
Świat jaki prezentuje Krasicki w swoich bajkach przygnębia. Jest on tragiczny.
ZwycięŜają złe instynkty. Autor opisuje codzienność, rzeczywistość. Ludzie są źli i okrutni.
Niszczą słabszych. Ludzie są obłudni. Charakteryzuje ich hipokryzja. Przedstawiony jest tu
świat pesymistyczny. Bajki te nie są wesołe. Pesymistycznie brzmią słowa: ‘szlachetność,
uczciwość moŜna włoŜyć między bajki’.
Walory formy bajek Ignacego Krasickiego:
− są zwięzłe i oszczędne
− język jest prosty
− są pisane trzynastozgłoskowcem
− mają rytm
− zastosowany jest kontrast
− Krasicki oddziaływał na rozum
− odwoływał się do ludzkiego rozsądku i indywidualnej refleksji
− lapidarność (zwięzłość i skrótowość wypowiedzi połączone z rzeczowością)
TREŚĆ BAJEK
„Wstęp do bajek”
Jest to pierwsza bajka ze zbioru „Bajki i przypowieści”. Ukazany jest wymyślony,
wyidealizowany, nieistniejący świat. Poeta przedstawia swoje pojęcie bajki, odpowiada na
pytanie: Co to jest bajka ? Morał mówi, Ŝe te zaprezentowane postawy są nieprawdopodobne w
realnym świecie. WyraŜa pesymistyczny stosunek podmiotu lirycznego, który nie wierzy w
uczciwość, prawość. Autor będzie kontrastował zachowanie ludzi jakie jest, a jakie powinno
być. Będzie szydził z tych, którzy postępują źle. Ludzie nie są szlachetni i dzielni jacy powinni
być. W swoich bajkach Krasicki ukazuje świat z jego wadami.
„Dewotka”
Krasicki w tej bajce piętnuje i wyśmiewa religijną obłudę i fałsz moralny, który moŜna by
zarzucić niejednemu człowiekowi. Tytułową bohaterkę charakteryzuje poboŜność na pokaz, dla
ludzi, bowiem taka naprawdę w sercu ma złość i nienawiść. Dewotka potrafi bowiem
Pobrano z http://magda.of.pl
jednocześnie modlić się bez litości bić swoją słuŜącą z błahego powodu. W ostatnim wersie
Krasicki zachowuje jednoznaczne stanowisko wobec takiej postawy: ‘Uchowaj, Panie BoŜe od
takiej poboŜności’.
„Groch przy drodze”
Morał: zbytnia ostroŜność teŜ moŜe zaszkodzić. Gospodarz usiłował być przebiegły i ostroŜny.
Za zbytnią zapobiegliwość los się zemści. Przebiegłość nie popłaca.
„Jagnię i wilki”
Wilki zauwaŜyły w lesie jagnię. Miały go zjeść. Jagnię spytało się jednak jakim prawem wilki
chcą to zrobić. Wilki odpowiedziały, Ŝe dlatego Ŝe one są silne a jagnię słabe i same. Morał: ten
kto jest silniejszy ma przewagę i jest w stanie dominować.
„Szczur i kot”
Bajka ta mówi o pewnym szczurze. Siedział on podczas mszy pod ołtarzem i chwalił się, Ŝe go
kadzą. W pewnym momencie zakrztusił się dymem i porwał go kot. Morałem jest tutaj to, Ŝe
tego, który się zbyt przechwala i jest zbyt pewny, moŜe niespodziewanie spotkać nieszczęście.
„Ptaszki w klatce”
Bajka ta to rozmowa dwóch czyŜyków. Młody urodzony w klatce mówi, Ŝe jest mu w niej
dobrze. Urodzony na wolności mówi, Ŝe źle czuje się w klatce. Morałem jest tutaj to, Ŝe jeŜeli
nie przebywało się w lepszych warunkach to uwaŜa się swoje za dobre. Nie naleŜy dziwić się
osobom, które przebywając w pozornie złych warunkach twierdzą, Ŝe jest im dobrze, gdyŜ
mogły nie widzieć nic lepszego. MoŜemy teŜ wnioskować z tej bajki, Ŝe Ŝycie na wolności
chociaŜ w złych warunkach jest lepsze niŜ w niewoli.
„Filozof”
Mowa tu jest o pewnym filozofie, który nie wierzył w Boga. Gdy jednak znalazł się w kłopotach
uwierzył nie tylko w Boga ale i w upiory. Morał: Człowiek w obliczu niebezpieczeństwa jest w
stanie zmienić swe poglądy. Szukając ratunku jest w stanie uwierzyć we wszystko.
„Kruk i lis”
Bajka ta ukazuje jak pewien lis podstępem zdobył ser. Wychwalał on pewnego kruka, który
trzymał ser w pysku. Gdy chwalił głos ptaka ten chciał go zaprezentować. Zaczął śpiewać i ser
wypadł mu z pyska na ziemię. Morałem jest tutaj to, Ŝe naleŜy uwaŜać jeŜeli ktoś nas zbytnio
chwali, gdyŜ moŜe to robić wyłącznie dla swojej korzyści.
„Malarze”
Było dwóch malarzy. Jeden - Piotr malował ładnie, był dobry ale biedny. Drugi - Jan malował
mało, był zły ale bogaty. Jan upiększał portrety, Piotr malował natomiast prawdziwe twarze.
Morał: Kłamstwo moŜe przynieść korzyści, a prawda nie zawsze. W naturze ludzkiej jest
próŜność. Człowiek lubi być chwalony. W ludzkiej naturze jest skłonność do idealizowania
siebie samego.