Littera Antiqua w w w . l i t a n t . e u

Littera Antiqua w w w . l i t a n t . e u

„Littera Antiqua” 10 (2015)
ŁUKASZ HALIDA
Color affectus as a source of semantic evolution of Latin term pietas
(Summary)
www.litant.eu
Littera Antiqua
(Jagiellonian University in Krakow)
According to Cicero, the term pietas stands for officium and iustitia. The meaning of this
term in classical Roman literature signifies sense of duty, especially towards the gods, parents and country which has it’s source in mos maiorum culture. Yet when we read texts of the
ancient Christian literature as well as Latin prayers present in the liturgy of Roman Catholic
Church, we find other, very surprising and interesting meaning of pietas. Christian authors
use this term as a synonym of love, affection, goodness and benignity.
Where is the source of this semantic evolution? When we analyze more precisely the
works of classical writer, we can find some texts in which pitas is used in more affectional
and emotional tone. For instance pietas erga parentes in Aetna poem is not only motivated by
sense of duty, but also by love and affection towards the parents. Moreover, Plautus in one
of his comedies use phrae mea pietas in the meaning of “my darling”. What is more, some
classical authors, like Suetonius, use term pietas as a synonym of clemency and mercy. This
affectional tone (color affectus) is a source of semantic evolution of Latin term pietas.
KEYWORDS: pietas; semantic evolution; classical literature; Christian literature
BIBLIOGAPHY
Blaise A. (ed.) 1967: Dictionnaire latin-français des auteurs chrétiens, Turnhout.
Emilie G. 1944: Cicero and the Roman Pietas, “The Classical Journal” 39, 536-542.
Forcellini A. (ed.) 1940: Lexicon totius Latinitatis, Patavii.
Garrison J. D. 1992: Pietas from Vergil to Dryden, Pennsylvania.
Glare P.G.W. (ed.) 1990: Oxford Latin Dictionary, Oxford.
Duff J.W. (ed.) 1954: Minor Latin Poets with introductions and English translations, London.
Hellegouarc’h J. 1963: Le vocabulaire latin des relations et des partis politiques sous la République, Paris.
Jougan A. (ed.) 1958: Słownik kościelny łacińsko-polski, Poznań.
„Littera Antiqua” 10-11 (2015)
Korpanty J. 1974: Pietas Romana, “Filomata” 279, 469-476.
Korpanty J. 1975: Z dziejów rzymskiej pietas, “Meander” 30, 7-18.
Korpanty J. 1976: Studia nad łacińską terminologią polityczno-socjalną okresu Republiki
Korpanty J. (ed.) 2003: Słownik łacińsko-polski, 2 vol., Warszawa.
www.litant.eu
Littera Antiqua
Rzymskiej, Wrocław-Kraków.
Kowalski H. 2002: Pietas jako wyznacznik odniesień między rodzicami a dziećmi w republi-
kańskim Rzymie, in: J. Jundziłł – D. Żołądź-Strzelczyk (eds.), Dziecko w rodzinie i społeczeństwie.
Starożytność - Średniowiecze, 1 vol., Bydgoszcz.
Kubiak Z (ed.) 1987: Publius Vergilius Maro. Eneida, Warszawa.
Lewis Ch.T., Short Ch. (eds.) 1930: A Latin dictionary, Oxford.
Liddell H.G., Scott R., Jones H.S., McKenzie R. (eds.) 1968: A Greek-English Lexicon.
Ninth edition, Oxford.
Olejnik S. (ed.) 1968: Słownik łacińsko-polski terminów teologiczno-moralnych, Warszawa.
Pieńkoś J. (ed.) 2001: Słownik łacińsko-polski. Łacina w nauce i kulturze, Kraków.
Plezia M. (ed.) 1999: Słownik łacińsko-polski, 4 vol., Warszawa.
Przychocki G. (ed.) 1935: T. Maccius Plautus. Komedje, 3 vol., Kraków.
Skwara E. (ed.) 2004: Plaut. Komedie, 3 vol., Warszawa.
Sondel J. (ed.) 2005: Słownik łacińsko-polski dla prawników i historyków, Kraków.
Śnieżewski S. (ed.) 2002: Etna nieznanego autora, “Terminus” IV 2, 129-143.
De Vaan M. (ed.) 2008: Etymological Dictionary of Latin and the other Italic Languages,
Leiden-Boston.
Wagenvoort H. 1980: Pietas: Selected Studies in Roman Religion, Leiden.