Tytuł: „Skąd się wzięły i po co nam pieniądze?”

Tytuł: „Skąd się wzięły
Grupa wiekowa: 10-13 lat
Ścieżka: Wydawanie
i po co nam pieniądze?”
Wprowadzenie:
Wymiana towarów sięga początków dziejów ludzkości. Pieniądz przeszedł jednak długą drogę, aby występować w
obecnej formie. Zadaniem tych zajęć jest nie tylko przedstawienie historii pieniądza, ale zastanowienie się nad jego rolą
w życiu ludzi.
Cel zajęć:
Po zakończeniu zajęć uczeń potrafi opisać historię pieniądza, wymienić jego cechy oraz funkcje. Zna i rozumie pojęcia
kluczowe.
Metody pracy:
• rozmowa kierowana
• gra edukacyjna
• rozmowa z elementami dyskusji, pogadankę
Kluczowe pojęcia:
pieniądz, barter, wartość, płacidło, nominał, moneta, banknot, pieniądz wirtualny
Przebieg zajęć:
1. Przed rozpoczęciem zajęć przygotuj i wywieś zakryte zdjęcia osób, których przykłady będziecie omawiać w trakcie. Zajęcia zacznij od pokazania uczniom rebusu „Pieniądz”, który przedstawi im tematykę zajęć. Zapytaj, czy
wiedzą, jak nazywa się polska waluta.
2. Teraz powiedz uczniom, że nie zawsze pieniądze były na świecie i poproś ich o rozwiązanie rebusu „Barter”.
3. Teraz zapytaj dzieci, czy znają definicję słowa „barter” i wyjaśnij im, że początkowo ludzie nie zdobywali rzeczy za
pieniądze, a stosowali barter, czyli wymianę towarów.
4. Zaprezentuj, jak mogłyby teraz wyglądać transakcje barterowe. Zaproponuj kilkorgu uczniom wymianę czegoś z
ich strony na coś z Twojej strony. Możesz wybrać rzeczy, o sporej różnicy wartości, tak żeby transakcja nie miała
szansy przebiegać sprawnie. Zapytaj dzieci, dlaczego nie chcą się wymienić za dane dobro i pokieruj rozmowę
tak, aby pojawiło się pojęcie „wartości”. Wytłumacz, że tak jak teraz, tak i wcześniej „barter” wywoływał wiele problemów, a wymiany były uciążliwe i niesprawiedliwe, przez co ciężko było zaspokoić swoje potrzeby.
5. Powiedz, że dlatego właśnie ludzie zaczęli traktować pewne towary, na zasadzie obecnego pieniądza. Takie towary nazywane były „płacidłami”. Były one charakterystyczne dla danego miejsca. Na świecie naukowcy odkryli nawet 150 rodzajów różnych płacideł. Teraz opowiedz uczniom, że były różne rodzaje płacideł: bydło, futra zwierząt,
zboże, gródki soli, konie, muszla – które są wciąż używane w na niektórych wyspach Pacyfiku, w Wielkopolsce
i Małopolsce – głowy wiewiórek, tytoń – w Stanach Zjednoczonych, w czasach PRL-u płacono często towarami
wartościowymi i trudno dostępnymi takimi jak kawa, czekolada, czy nawet rajstopy i pończochy. Zapytaj uczniów,
czy mają pomysły na inne przykłady płacideł.
6. Następnie opowiedz uczniom, że po pewnym czasie również płacidła nie były dla ludzi wygodne. Teraz zapytaj
dzieci dlaczego i postaraj się nakierować rozmowę tak, abyście wspólnie wymienili jakie cechy powinien posiadać
pieniądz.
Wypisz je na tablicy:
- trwały – powinien być odporny na zniszczenia
- przenośny – powinno być możliwe łatwe przenoszenie jego dużych ilości
- podzielny – musi być podzielny na mniejsze jednostki nie tracąc swojej wartości
- jednorodny – powinny być do siebie podobne
Na przykładzie wymienionych wcześniej płacideł, niech uczniowie po kolei powiedzą, które cechy nie były spełnione.
7. Opowiedz uczniom, że dlatego z czasem środkiem wymiany okazały się metale takie jak żelazo oraz miedź, a
następnie złoto, srebro, czy platyna. Za każdym razem trzeba było jednak odważać odpowiednią ilość danego
metalu, dlatego również ta forma pieniądza nie była wygodna. Wtedy ludzie zaczęli wybijać na bryłkach metali
stemple, które miały potwierdzać wartość danej bryłki i tak pojawił się pierwsze monety.
Spytaj uczniów, jakie nominały monet występują w Polsce oraz ile groszy to jedna złotówka.
8. Kontynuuj opowieść, mówiąc że ludzie potrzebowali jednak coraz więcej pieniędzy, a transport oraz bicie monet
okazało się dosyć kosztowne. Dlatego też pojawiły się pieniądze o większym nominale, czyli banknoty. Zajmowały one niewiele miejsca, więc był łatwe do transportowania. Wartość banknotu była jednak większa niż monety.
Pierwsze banknoty powstały w Chinach jeszcze przed naszą erą i szybko zaczęły się pojawiać także w Europie.
Zapytaj jakie nominały banknotów występują w Polsce, jakie są kolory poszczególnych banknotów oraz kto się na
nich znajduje.
9. Spytaj uczniów, czy obecnie monety i banknoty mogą być zastąpione innym rodzajem pieniądza. Powiedz, że
równie popularnym pieniądzem co monety i banknoty jest obecnie tak zwany pieniądz wirtualny, elektroniczny.
Zapytaj, czy uczniowie wiedzą co to za rodzaj pieniądza. Powiedz, że są to karty płatnicze, którymi możemy płacić
w sklepach oraz za pomocą których możemy wypłacać pieniądze.
10. Teraz powiedz uczniom, że wiecie już niemal wszystko o pieniądzu. Jak widzą, pojawiły się one na świecie bardzo
dawno i zmieniały swoją formę po to, aby być jak najbardziej użyteczne i wygodne dla ludzi. Ale właściwie, po co
one są na świecie?
Sprowokuj dzieci to dyskusji podsumowującej lekcję oraz kieruj nią tak, aby wymienić podstawowe funkcje pieniądza. Pomagaj uczniom, podając bardzo proste przykłady:
- miernik wartości (jesteście w sklepie z grami komputerowymi, jedna gra kosztuje 40 zł, a inna 50 zł),
- środek wymiany (chcecie kupić pierwszą grę komputerową, więc idziecie do kasy i płacicie 40 zł),
- środek przechowywania wartości (po zakupie danej gry zostało wam jeszcze 60 zł, które dokładacie do swojej
skarbonki i zbieracie na nowy komputer).
11. Na zakończenie lekcji możesz zapytać dzieci, czy znają waluty obowiązujące w innych krajach. Podawaj konkretne kraje i pytaj, jaka waluta tam obowiązuje oraz na odwrót. W ramach podsumowania możesz rozdać uczniom
infografikę dostępna na platformie, w ścieżce „Bankowość”.