klasy-1-3 - Bajkobus

Autor: Martyna Łukasiewicz
Tytuł zajęć: Na tropie baśniowych rycerzy i smoków
Czas realizacji: 90 min.
Grupa wiekowa: klasy I-III
Cele operacyjne:
Cele poznawcze:
Uczeń/ uczennica:
- uczy się czytać teksty kultury (film animowany, obraz malarski);
- poznaje znaczenie haseł: animacja, scenografia, kostium;
- uczy się opisywać i porównywać postaci/elementy filmu bądź obrazu.
Cele kształcące:
Uczeń/ uczennica:
- potrafi odtworzyć fabułę filmu;
- potrafi opisać bohaterów filmu/obrazu i ich porównać;
- potrafi opisać elementy scenografii, kostiumu, rekwizyty widziane w filmie;
- kształtuje umiejętność słuchania i wypowiadania się na konkretny temat;
- kształtuje umiejętność udzielania odpowiedzi na zadane pytanie.
Cele wychowawcze:
Uczeń/ uczennica:
- rozwija wyobraźnię i pamięć
- rozwija zdolności manualne
- uczy się pracy w grupie
- bierze aktywny udział w rozmowie
Formy i metody pracy:
• zabawa ruchowa,
• rozmowa kierowana,
• zagadki,
• praca grupowa,
• praca manualna, plastyczna (samodzielna i w grupie)
Pomocne dydaktyczne:
• koc,
• załączniki,
• drewniane patyki,
• kredki, pisaki, ołówki, pastele, plastelina,
• taśma klejąca, kleje, nożyczki,
• niewielkie kartki wycięte na kształt postaci smoka/rycerza/księżniczki/ czarodzieja,
• pudełka po butach,
• cekiny, kolorowe piórka bądź inne małe elementy dekoracyjne, możliwe do naklejenia na
kartkę.
Przebieg zajęć
1. Rozmowa wprowadzająca. Nauczyciel rozpoczyna zajęcia od zapytania dzieci, czy pamiętają,
jakie postaci pojawiły się w obejrzanych przez nie filmach animowanych (rycerze, księżniczki,
smoki, czarodziej). Nauczyciel sugeruje, że te postaci i historie dotyczą dawnych czasów,
epoki średniowiecza, w której żyli rycerze i księżniczki, a podczas zajęć uczniowie będą mieli
możliwość poznania wielu ich tajemnic. Nauczyciel sugeruje, że być może, gdyby tylko znali
jakiegoś czarodzieja, mogliby przenieść się w czasie do średniowiecza dzięki jakiemuś
zaklęciu. Następnie pyta uczniów, czy pamiętają, jak wyglądał czarodziej z filmu (miał długą
szatę, długą siwą brodę, różdżkę), jaki miał problem (zbyt wiele postaci potrzebowało jego
pomocy, a on nie miał czasu dla wszystkich) i kto przyszedł jemu z pomocą, i jak rozwiązał ten
problem (Tymek, ankieta). Następnie nauczyciel proponuje wybranie wśród uczniów
czarodzieja.
2. Zabawa ruchowa „Czarodziej” (ok. 10 min., tak by kilka osób zostało wybranych
Czarodziejem). Nauczyciel zbiera grupę dzieci i wybiera jedną osobę, która będzie
Czarodziejem. Ta osoba otrzymuje kocyk i nie bierze udziału w marszu po sali. Pozostałe
dzieci maszerują po sali do momentu, gdy nauczyciel nie wypowie hasła „hokus-pokus”.
W tym momencie wszystkie dzieci zatrzymują się bez ruchu i zamykają oczy. Dziecko będące
Czarodziejem podchodzi do jednej osoby i zakrywa ją kocem. Na sygnał nauczyciela pozostałe
dzieci otwierają oczy i muszą odgadnąć, kogo brakuje. Wybrana osoba zostaje nowym
Czarodziejem.
3. Zabawa z obrazem i rozmowa kierowana.
a. Smok. Nauczyciel pyta dzieci, w jaki sposób my dzisiaj możemy dowiedzieć się czegoś
o przeszłości, np. o tym, jak wyglądały księżniczki i czym zajmowali się rycerze (filmy,
bajki, książki, obrazy). Może zapytać dzieci, czy pamiętają bajkę o Bolku i Lolku, skąd
oni wzięli pomysł na zabawę z kuszą? (oglądali obraz). (Nauczyciel może przy okazji
pokazać zdjęcie kuszy i wytłumaczyć do czego służyła – załącznik nr 3). Nauczyciel
wprowadza kolejną zabawę, tym razem każde dziecko otrzymuje fragment obrazka
(bądź kilka fragmentów, w zależności od liczebności grupy) z przedstawieniem smoka
(załącznik nr 1). Zadaniem dzieci jest odnalezienie wśród kolegów i koleżanek
pozostałych fragmentów i wspólne ułożenie obrazków. Następnie dzieci zbierają się
w grupie tak, by obrazki znalazły się w środku i były widoczne dla wszystkich.
Nauczyciel pyta, jaki element jest wspólny dla wszystkich obrazów (smok),
a następnie prosi, by dzieci przypomniały, jak wyglądały smoki, które widziały
na filmach (Smok Wawelski; Rycerze Walecznego Smoka). Pyta również, czy dzieci
pamiętają, że jeden z tych smoków był dość nietypowy, jaki miał dziwny zwyczaj
i dlaczego? (nie jadł baraniny/ dzieci mogą przypomnieć krótko legendę o Smoku
Wawelskim, jak został pokonany). Nauczyciel pyta następnie, czy smoki z obrazów są
podobne do smoków, które widzieli na filmach? Później nauczyciel przypomina, że
w bajce o Smoku Wawelskim, specjalista od bardzo dużych zwierząt stwierdził, że
smok to zwierzę, które nie istnieje, jest fantastyczne i może pojawiać się tylko
w baśniach, jest wytworem wyobraźni. Czy dzieci znają jeszcze inne baśniowe
stworzenia? (np. jednorożec, pegaz, gryf). Następnie prosi uczniów, by przyjrzeli się
obrazom i spróbowali wymienić istniejące zwierzęta, które mogą nam przypominać
smoki (np. jaszczurka, krokodyl itp.).
b. Rycerz. Nauczyciel kieruje uwagę uczniów na fakt, iż smoki przedstawione
na obrazach są za każdym razem pokonywane przez rycerza (może przywołać tu
postać św. Jerzego walczącego ze smokiem jako częsty temat obrazów) i pyta
uczniów, czy pamiętają, jakie specjalne zadanie otrzymali dwaj rycerze od księżniczki
w jednej z bajek (mieli sprowadzić smoka na zamek). Nauczyciel pyta, jak kiedyś
wyglądali rycerze (na podstawie bajek i rysunku, który pokazuje uczniom – załącznik
nr 2). Następnie odczytuje hasła – nazwy poszczególnych części stroju rycerza, które
dzieci muszą przyporządkować do odpowiedniego fragmentu stroju (hełm, tarcza
z herbem, miecz, trzewiki, nakolannik, naramiennik, napierśnik – dzieci przykładają
wydrukowane wyrazy w odpowiednie miejsce na obrazku – załącznik nr 2).
Nauczyciel pyta, jak zdaniem dzieci, wyglądałby współczesny rycerz? Jaki miałby strój
i jaką broń? Jakie posiadałby moce i jakie zadania miałby do spełnienia?
c. Księżniczka. Następnie nauczyciel wspomina, że rycerze walczyli dla dam swojego
serca i pyta uczniów, jak wyglądały księżniczki w dawnych czasach (na podstawie
widzianych filmów). Zadanie podobne do zadania z rycerzem: pytanie o wygląd
księżniczki dawniej, dopasowanie części stroju do rysunku (ozdobny pasek, długa
suknia, szerokie rękawy, nakrycie głowy z welonem, złoty naszyjnik – załącznik nr 2);
i rozmowa o tym, jak wyglądają księżniczki dzisiaj, jak się ubierają i jak zachowują.
4. Praca plastyczna indywidualna – wykonanie własnej postaci. Każde dziecko wybiera niewielką
kartkę przyciętą na kształt smoka, rycerza, księżniczki lub czarodzieja i ozdabia ją, tworząc
własną, współczesną wersję tej postaci (przy pomocy kredek, pisaków, pasteli, kleju
i elementów dekoracyjnych np. cekinów). W wersji, która nie wymaga przygotowania
wcześniej szablonów postaci, dzieci mogą same narysować wybraną postać, a następnie ją
wyciąć.
Postaci wycięte bądź stworzone z szablonów dzieci przymocowują z pomocą nauczyciela
do drewnianych patyczków. Będą to aktorzy w animacji tworzonej przez dzieci w drugiej
części warsztatu plastycznego.
5. Praca plastyczna grupowa – animacja i scenografia. Przed rozpoczęciem pracy w mniejszych
grupach, nauczyciel pyta dzieci, czy pamiętają bajkę Hansa Christiana Andersena o chłopie,
który miał dokonać pewnej wymiany (nauczyciel może zasugerować, że niczym dawny rycerz
chciał też spełnić życzenie swojej żony). Czy pamiętają co miał wymienić? (konia) i na co
wymieniał kolejne zwierzęta? Nauczyciel próbuje wspólnie z dziećmi zrekonstruować
po krótce bajkę (wymienianie kolejnych zwierząt: koń, krowa, owca, gęś, kura; wreszcie
worek zgniłych jabłek). Gdy dzieciom udaje się opowiedzieć całą historię, nauczyciel pyta, czy
pamiętają, jak wyglądały postaci i scenografia (wyjaśnia znaczenie słowa scenografia), pyta
o skojarzenie dzieci, z czego mogły zostać wykonane wszystkie jej elementy (plastelina).
Następnie po krótce wyjaśnia, jak mogą powstawać bajki animowane, jak powstaje animacja.
Najpierw najczęściej powstaje seria rysunków które, krok po kroku pokazują kolejne fazy
ruchu i sceny. Potem wszystko musi być zmontowane, czyli połączone w ciąg, w jedną całość
(nauczyciel może tu pokazać przykład rysunków do Koziołka Matołka – załącznik nr 3;
nauczyciel może wyjaśnić tworzenie animacji na przykładzie szybkiego przekartkowania
rysunków tej samej postaci w kolejnych fazach, które dają wrażenie ruchu właśnie
w momencie przekartkowania; podobnie jest, gdy wykonamy np. kilkanaście zdjęć tej samej
osoby, wykonującej jakąś czynność krok po kroku, a gdy potem oglądamy te zdjęcia na
komputerze i przełączamy je szybko, mamy wrażenie, jakby ta postać się ruszała).
Dzieci mają teraz wcielić w rolę reżyserów i scenografów. Mają wyobrazić sobie, że ich
zadaniem jest stworzenie własnej scenografii do filmu animowanego z wykorzystaniem
postaci, które wcześniej przygotowały. Dzieci podzielone są na grupy, każda z grup otrzymuje
pudełko z trzema nacięciami na jednej ścianie, tak, by powstał rodzaj sceny, a przez nacięte
otwory można było od góry wsunąć postaci na patykach, wykonane już wcześniej przez
dzieci. Każda grupa musi wspólnie stworzyć historię, w której będą występowały wszystkie
postaci, a także wspólnie ozdobić pudełko, tworząc scenografię do wymyślonej historii.
Wykorzystują do tego kredki, pastele, plastelinę. Na końcu grupy mogą zaprezentować
stworzone przez siebie historie.
O autorce:
Martyna Łukasiewicz - doktorantka w Zakładzie Historii i Teorii Badań nad Sztuką IHS UAM, członkini
Polskiego Komitetu Międzynarodowego Stowarzyszenia Edukacji przez Sztukę, autorka licznych
programów edukacyjnych i publikacji związanych z edukacją artystyczną.
Załącznik nr 1
Załącznik nr 2
Ozdobny pasek
Miecz
Długa suknia
Trzewiki
Szerokie rękawy
Nakolannik
Nakrycie głowy z welonem
Naramiennik
Złoty naszyjnik
Napierśnik
Hełm
Tarcza z herbem
Załącznik nr 3 – Ilustracje do lekcji