Wykorzystanie Programu SOCRATES

Wykorzystanie Programu SOCRATES-Erasmus w Politechnice
Koszali skiej dla zwi kszenia kwalifikacji studentów i zatrudnienia
absolwentów na zintegrowanym rynku pracy
Tadeusz Hryniewicz
Koordynator Uczelniany
Programu ERASMUS-Socrates
Politechnika Koszali ska bierze czynny udział w programach Unii Europejskiej od
pocz tku lat 1990-tych, przy czym jednym z pierwszych był program Tempus. Program
Erasmus-Socrates realizowany jest w uczelni od pocz tku jego istnienia w Polsce, tj. od roku
1998. Pierwsze umowy bilateralne w ramach programu Erasmus-Socrates dotyczyły wymiany
studentów i pracowników Politechniki Koszali skiej z Uniwersytetem w Granadzie,
Hiszpania, uczelniami technicznymi w Lizbonie (Instituto Superior Técnico Lisboa),
Portugalia i w Pireusie (Technological Engineering Institute), Grecja. Stopniowo zwi kszano
liczb partnerów, kierunków i umów bilateralnych do ponad 50, natomiast niektóre umowy
czasowo wygasły ze wzgl du brak zainteresowania naszych studentów i pracowników.
Obecnie nasi studenci i pracownicy maj do wyboru studia i praktyki w 14 krajach Unii
Europejskiej, Norwegii oraz Turcji, przy czym z niektórymi uczelniami Politechnika
Koszali ska zawarła kilka umów, dla kilku kierunków studiów. Nowo ci od roku 2007 s
mo liwo ci odbywania, w ramach programu Erasmus-Socrates, praktyk studenckich w
firmach i przedsi biorstwach Unii Europejskiej na podstawie porozumienia stron i
sprecyzowanego programu praktyki. Obecnie Politechnika Koszali ska ma zawarte umowy
bilateralne z nast puj cymi uczelniami:
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
"#
$
%
& "'(
& ""
'
)
&&
$
,
$.
0
%
1 2*
$.
45)$ .
7 ' , " 87 1
7 4$
7 1
7
" 5 )7 1
7
49 )7 1
7
" 7 1
70 5
#5
7 1
7 '
7 1
7# '
87 1 !
, #$5 ), 1
, #$5 : , 1
!
, ,
, 1
!
!
!
!
!
*
+
!
/
/!
)
/
3
.
/
/
) 6
!
*
!
!
!
* .
!
/5
0:
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
5 ;'5
<=
/
) >
575 ?
<=
!
) >3
50
<=
) /
!
5%
<=
.
#%5 5
'" ) @
!
0
, 4 0
!
2
0 5
"
0
: /5
"#/
!
5
" ,/
!
A
/ !
!
04 5
0
!
/
0 0 # (0
!
"7 00
>7
!
B!
"7" 5 C 67
!
!
!
"7 ' ' 7
!
5
0)
# 5
"# ' D# 1 !
*
# &$
# 1
) 6
# &
'& # 1
/
'&'E 5 ,
*
,C %5
& ,1
F 2' G4
/ @
. / ! /
#
$
# !
# ''
/ @
!
41
42
$' ' 0 " )<H
4? "# %
4-
/
/
Umowy bilateralne czasowo zawieszone/wycofane:
43
44
45
46
47
5,
!
' ' )
" % "#
"@ 1 ) /
'&
,
<
!I
'&&5 ,"#
! 5
0)
I
IJ
*
.
*
W szczególno ci z Uniwersytetem w Granadzie mamy zawarte 4 umowy bilateralne, dwie
umowy z Uniwersytetem w Palma de Mallorca, oraz trzy umowy z Uniwersytetem
Technicznym w Lizbonie. Pozostałe umowy obejmuj cz sto kilka wydziałów lub kierunków
studiów i uzupełniane s w miar potrzeby. Opisany stan jest aktualny do ko ca roku
akademickiego 2007/2008. Znaczna cz
z podanych powy ej umów została ju przedłu ona
na nast pne lata, niektóre z nich obowi zuj na okres 2007-2013. Typowa umowa bilateralna
obejmuje okres jednego semestru, chocia zwykle uczelnia przyjmuj ca naszego studenta
zgadza si na wydłu enie okresu studiów do roku akademickiego, je li zaistnieje taka
potrzeba. Takie przedłu enie okresu studiów w ramach Erasmusa zwi zane jest tak e z
mo liwo ci udzielenia studentowi grantu. Warto zaznaczy , e jedynie z Uniwersytetem w
Granadzie mamy umowy całoroczne i jest to zwi zane z wielk korzy ci dla studenta –
lepsz mo liwo ci poznania kultury i j zyka hiszpa skiego.
Do roku 2007 mo na odnotowa nieliczne przypadki skorzystania z mo liwo ci odbycia
praktyki zagranicznej w ramach programu Erasmus. Wi zało si to przede wszystkim z
ci gło ci pobytu za granic . Obecnie student mo e niezale nie skorzysta z grantu Erasmusa
na odbycie cz ci studiów w jednym z krajów Unii Europejskiej, a potem otrzyma grant na
odbycie praktyki w wybranej firmie zagranicznej. Nie ma znaczenia kolejno wykorzystania
grantu Erasmusa na odbycie praktyki zagranicznej i/lub okresu studiów, niezale nie od
wielko ci przerwy pomi dzy obu grantami. Podstawowym problemem jest nikłe
zainteresowanie naszych studentów praktykami w firmie zagranicznej.
Główna aktywno w programie Erasmus-Socrates, to wymiana studentów. Na rys. 1
przedstawiono udział studentów Politechniki Koszali skiej w programie ERASMUS na tle
Number of students x100
100
?
80
?
50
30
10
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
Koszalin students abroad
Polish students abroad
Rys. 1. Udział studentów Politechniki Koszali skiej w programie SM Erasmus, na tle aktywno ci
studentów w Polsce (x100)
wyjazdów studentów polskich, przy czym na osi pionowej nale y wówczas uwzgl dni
mno nik x100. Charakterystyczny jest mały wzrost liczby studentów w latach 1999-2001, a
pó niej nawet spadek liczby wyje d aj cych studentów w latach 2002-2003. W efekcie
dynamika wzrostu SM Erasmus w Politechnice Koszali skiej jest mniejsza, ni ogólnopolska.
Uwag zwraca załamanie liczby wyje d aj cych studentów z PK na studia zagraniczne w
ostatnim roku akademickim (23 studentów), a tendencja spadkowa utrzymuje si nadal.
Rysunek 2 składa si z dwu cz ci: w cz ci pierwszej pokazano poziom finansowania
studentów Erasmusa jaki uczelnia nasza otrzymała ze rodków Unii Europejskiej w ostatnich
kilku latach. Przez kilka pierwszych lat od rozpocz cia wymiany studentów w ramach
programu Socrates otrzymywali my niewielkie dofinansowanie, zbli one do poziomu
przedstawionego dla roku 2004. W roku 2005 nast pił kilkukrotny wzrost sumy dotacji.
Wielko dofinansowania wzrosła jeszcze bardziej w roku 2006, tak e przy ograniczeniu
wysoko ci grantu dla studenta (maksymalnie 400 Euro/miesi c) nie wszystkie rodki zostały
wykorzystane. W pierwszym roku drugiego etapu realizacji programu Erasmus-Socrates
(2007-2013) wysoko
dofinansowania na granty studentów SM zmniejszyła niemal
czterokrotnie, do poziomu poni ej 40 tys. Euro. Otrzymali my natomiast rodki na praktyki
studenckie, których wykorzystanie w chwili obecnej jest niewielkie.
Cz
druga rys. 2 pokazuje udział studentów Politechniki Koszali skiej w programie
SM (Student Mobility) poczynaj c od roku 2004. Charakterystyczny jest ci gły wzrost liczby
studentów do roku 2006-2007, a nast pnie spadek znacznie łagodniejszy ni wynikałoby to ze
zmniejszenia dotacji z UE. Niestety tylko dwu studentów skorzystało z mo liwo ci odbycia
praktyki w jednej z firm europejskich poza granicami kraju. Wi e si to głównie z okresem
praktyki, który nie mo e by krótszy ni 3 miesi ce czyli zajmuje studentowi całe wakacje.
?
100
50
Euro
80
60
?
40
20
2004 2005 2006 2007 2008
ERASMUS financing grant
Number of outgoing students
Financincing level x 1000 Euro
140
40
SP
SM
?
30
20
10
2004 2005 2006 2007 2008
ERASMUS students
Rys. 2. Udział studentów Politechniki Koszali skiej w programie SM Erasmus, na tle wysoko ci
finansowania ze rodków Erasmusa w ostatnich kilku latach (2004-2008)
Na nast pnym rysunku (rys. 3) przedstawiono aktywno
kadry naukowodydaktycznej Politechniki Koszali skiej, równie na tle aktywno ci kadry w całej Polsce
(mno nik x100).
Number of staff x100
20
16
?
?
10
10
6
2
1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
Koszalin staff outgoing
Polish staff outgoing
2007
Rys. 3. Udział pracowników Politechniki Koszali skiej w programie TSM Erasmus, na tle
aktywno ci pracowników naukowo-dydaktycznych w Polsce (x100)
Charakterystyczn cech aktywno ci w wyjazdach kadry naukowo-dydaktycznej
Politechniki Koszali skiej jest znacz cy wzrost liczby TM Erasmus w latach 2000-2002, a
nast pnie w latach 2004-2006, przy nieznacznym spadku wyjazdów w roku 2003, oraz to e
aktywno w tym zakresie obserwuje si od samego pocz tku uruchomienia programu
Socrates w Polsce. W Polsce, po pewnym wzro cie TM Erasmus w roku 2004, w roku 2005
nast pił ponad dwukrotny spadek liczby uczestników.
Zapewne to zjawisko malej cego zainteresowania kadry naukowo-dydaktycznej w
wyjazdach za granic było brane pod uwag w programowaniu nowej akcji na lata 20072013, w postaci wyjazdów szkoleniowych OSM (Other Staff Mobility). W programie OSM
Erasmus, przy wyjazdach do uczelni lub firm zagranicznych, mog bra udział zarówno
pracownicy naukowo-dydaktyczni, jak i pracownicy administracyjni uczelni. W bie cym
roku akademickim 2007-2008 pierwsi pracownicy Politechniki Koszali skiej skorzystaj z
funduszy Socratesa na wyjazdy OSM.
Na rys. 4 przedstawiono aktywno studentów zagranicznych przy przyjazdach na
studia do Politechniki Koszali skiej, na tle przyjazdów studentów z zagranicy w ramach
programu Erasmus-Socrates do Polski (mno nik x250). Szczególnie du
aktywno
przyjazdu studentów z zagranicy na studia do Politechniki Koszali skiej obserwuje si w
latach 2004-2005, oraz obecnie. W roku 2005-2006 zaobserwowano spadek zainteresowania
studiami na naszej uczelni, głównie ze wzgl du na ofert studiów, która nie uwzgl dniała
wykładów w j zyku angielskim.
Od wielu lat w ramach programu Erasmus-Socrates na Politechnik Koszali sk
przyje d aj tak e wykładowcy z uczelni współpracuj cych z takich o rodków jak np.: Oulu
(Finlandia), Bourges, Toulon, Poitier (Francja), Londyn (UK), Granada (Hiszpania), Lizbona,
Porto (Portugalia), Ateny (Grecja), Wilno (Litwa), Neubrandenburg, Lueneburg (Niemcy),
Trondheim (Norwegia),
IP2 at Koszalin
Number of students x250
10
?
?
7
5
3
1
1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
Students arrival/to Koszalin
Students arrival/to Poland
Rys. 4. Udział studentów zagranicznych przyje d aj cych do Politechniki Koszali skiej na studia w
programie TM Erasmus, na tle przyjazdów na studia studentów do Polski (x250)
Poza działalno ci podstawow (SM, TSM), Politechnika Koszali ska od wielu lat (w
szczególno ci od roku akademickiego 2001-2002) daje mo liwo
działa ponadstandardowych poprzez udział studentów i kadry w programach intensywnych (IP) oraz w
sieciach tematycznych (TN). W ród programów intensywnych mo na wymieni :
• IP2 (SF OULU11 Finlandia – zmiana w roku 2007 na D HOLZMINDEN01)
(European Construction Practice) (Civil Engineering), 6. rok realizacji
• IP3 (G EGALEO11 Grecja) (Urban Space and Tourism), Tourism, Design, 3 lata
realizacji (obecnie IP zawieszony)
• IP4 (D GREIFSW01 Niemcy) (Materials Engineering), realizowany w roku 20062007
Pierwszy z programów, IP2 przeznaczony był dla studentów i pracowników Wydziału
Budownictwa i osobi cie brałem udział w jego przygotowaniu (pierwszy etap 2001-2004,
drugi etap 2004-2007). Jedna z edycji tego programu zrealizowana została w Politechnice
Koszali skiej (maj 2004). Udział studentów (oraz pracowników) z zagranicy w programie IP2
realizowanym na Wydziale Budownictwa Politechniki Koszali skiej zaznaczono tak e na rys.
4. Obecnie, ze wzgl du na przerw w finansowaniu programu IP2 ze rodków Unii
Europejskiej, studenci Politechniki Koszali skiej nie bior w nim udziału. W kolejnym
programie IP3, udział brali głównie nasi studenci i pracownicy Instytutu Wzornictwa (obecnie
program został przerwany). W roku akademickim 2006-2007 uruchomiony został nast pny
program IP4 dotycz cy cienkich warstw z zakresu in ynierii materiałowej.
Europejskie sieci tematyczne (TN), to nast pny rodzaj działalno ci ponadstandardowej, realizowanej przez Politechnik Koszali sk . Politechnika Koszali ska jest
zatem członkiem takich sieci jak:
• CCN Consumer Citizenship Network (European Coordinator, Prof.Victoria Thoresen,
Hamar, Norway ). Udział w konferencjach CCN brali m.in. pani Urszula Marchlewicz
– (1st Intl. Conference in Paris, 1-2 March, 2004) oraz Tadeusz Hryniewicz – (1st Intl.
Conference in Paris, 1-2 March, 2004; 2nd Intl. Confer. in Bratislava, 25-26 May,
2005)
• TREE Teaching and Research in Engineering in Europe (European Coordinator,
Prof.Francesco Maffioli, Politecnico Milano), (1st Conference in Berlin - 7-8 May,
2004). W drugiej konferencji sieci TREE , (2nd Intl. Confer. SEFI, Ankara, September
2006) wzi ło udział 3 pracowników Politechniki Koszali skiej.
Działalno w sieciach tematycznych polega na aktywnym udziale w mi dzynarodowych
konferencjach organizowanych przez kierownictwo sieci (CCN, TREE), oraz współpraca w
grupach zainteresowa
(TREE). Na uwag
zasługuje fakt naszej działalno ci
ponadstandardowej w programie Socrates oraz zaproszenie Koordynatora Uczelnianego
Politechniki Koszali skiej do zreferowania naszej działalno ci, jako przykładowej, na forum
ogólnopolskim (marzec 2005), na konferencji Socratesa w Warszawie.
Działania w programie LLL Erasmus (2007-2013)
Nowy etap współpracy europejskiej w latach 2007-2013 niesie du e oczekiwania, ale
równie weryfikacj przygotowania uczelni do konkurowania na rynku mi dzynarodowym.
LLL (Life Long Learning) Erasmus pomy lany został jako nieustanne zdobywanie wiedzy, na
poziomie studiów, po studiach, jak i w okresie pozostawania na emeryturze. Politechnika
Koszali ska realizuje ka dy z tych etapów zdobywania wiedzy. Od lat prowadzone były
kursy podyplomowe, a obecnie z du ym zainteresowaniem spotkały si kursy trzeciego
wieku, dla seniorów pozostaj cych na emeryturze.
Ze wzgl du na brak działalno ci lub jej zaniechanie w ostatnich latach, nie wszystkie
z podanych powy ej umów bilateralnych zostały przedłu one na kolejny okres. Przykładami
s umowy z uczelniami w Belgii (B LIEGE01), w Niemczech (D LUNEBUR02), Londynie
UK (Kingston University), czy w Bangor, Walia, które nie zostały przedłu one. Przyczyn
odmowy przedłu enia umowy bilateralnej jest nieraz nie tylko brak aktywno ci (Bangor,
Lueneburg), ale tak e brak oferty Politechniki Koszali skiej nauczania w j zyku angielskim
(Liege, Belgia; czy Kingston University w Londynie).
Zasadnicz ró nic w nowym okresie współpracy mi dzynarodowej (2007-2013) jest
Rozszerzona Karta Uczelni Erasmusa, która poza dotychczasow działalno ci umo liwia
zawieranie i realizacj umów z przedsi biorstwami i firmami zagranicznymi na mobilno i
wyjazdy studentów na praktyki, oraz pracowników uczelni, tak e tych nie b d cych
nauczycielami akademickimi, na szkolenia zagraniczne. Niezmieniony pozostaje udział
uczelni w projektach wielostronnych.
Działania zdecentralizowane
Mo liwe s nast puj ce akcje w ramach Erasmusa:
• wyjazdy studentów na studia, na praktyki, lub ł cznie studia i praktyki
• wyjazdy kadry, w tym nauczycieli akademickich i innych pracowników uczelni
(administracja).
Cech charakterystyczn akcji zdecentralizowanych jest brak wydzielonych funduszy na
wprowadzanie systemu ECTS. Pozostaj natomiast fundusze na organizacj wymiany (OM),
czy intensywne kursy j zykowe EILC (Erasmus Intensive Language Course).
Działania scentralizowane
W ramach Erasmusa mo liwe s nast puj ce projekty wielostronne:
• zwi zane z opracowaniem programów nauczania
• koncentruj ce si na współpracy uczelni z przedsi biorstwami
• wspieraj ce programy modernizacji uczelni
• wirtualne kampusy.
Projekty te mog by realizowane poprzez sieci tematyczne i działania wspieraj ce na
podstawie konkursów. Scentralizowane projekty wielostronne maj na celu:
(1) uruchomienie współpracy uczelnia-przedsi biorstwo dla
• zwi kszenia zakresu zatrudnienia absolwentów, ich kompetencji
• promowania praktyk
• uznawania/zaliczania przez uczelni praktyk i zapewnienia jako ci praktyk
(doradztwo zawodowe, przedsi biorczo , współpraca, transfer innowacji)
(2) wirtualne kampusy (poprzednio e-Learning) dla
• zwi kszenia wirtualnej mobilno ci jako uzupełnienie lub zamiennik mobilno ci
tradycyjnej
• modernizacji programu studiów (wł czenia wirtualnej mobilno ci)
• udost pnienia pomocy edukacyjnej on-line i dost p do nich na szczeblu
europejskim
(3) Curriculum Development dla
• wspólnego opracowania europejskich modułów
• wspólnego opracowania programu studiów (integrated programmes:
opracowanie, wdro enie, wieloj zyczno , ró norodno j zykowa, programy
kształcenia ustawicznego)
(4) modernizacja uczelni poprzez
• modernizacj programów nauczania
•
•
•
•
centra kształcenia otwartego
strategie finansowania uczelni
wewn trzne systemy zarz dzania
podniesienie atrakcyjno ci i jako ci (strategie LLL, pro-aktywne strategie
finansowania).
Zagraniczne praktyki studenckie
Wyjazdy studentów na studia pozostaj niezmienne, zatem warto przeanalizowa
wyjazdy studentów na praktyk zagraniczn . Dotychczas studenci mogli odby praktyk
zagraniczn po odpowiednich uzgodnieniach, a przede wszystkim po okresie studiów za
granic , który nie mógł by krótszy ni 3 miesi ce. Obecnie wyjazdy studentów na praktyk
zagraniczn uwarunkowane s :
(1) posiadaniem Rozszerzonej Karty Uczelni Erasmusa
(2) organizacj praktyk: przez uczelni , lub poprzez instytucj po rednicz c
(3) zakresem odpowiedzialno ci uczelni (podanym w formie pisemnej)
(4) zakresem odpowiedzialno ci instytucji po rednicz cej
(5) programem praktyki wraz z umow
(6) dodatkowymi kryteriami ustalonymi przez uczelni
(7) okre leniem wysoko ci stypendium
(8) uznaniem przez uczelni praktyki zrealizowanej przez studenta
(9) minimalny czas trwania praktyki – 3 miesi ce
(10) ł czeniem wyjazdu na studia z praktyk .
Przy wyjazdach studentów na praktyk potrzebny jest Training Agreement, przy czym
decyzja o miejscu i czasie praktyki podejmowana jest samodzielnie lub poprzez „po rednika”.
Przy decyzji samodzielnej niezb dne jest:
− zdobycie miejsc w zagranicznych przedsi biorstwach
− podpisanie zobowi zania (liczba osób, czas pobytu, forma opieki, ubezpieczenie).
Je eli praktyka organizowana jest przez „po rednika”, nale y uwzgl dni :
− wybór „po rednika”
− scedowanie na „po rednika” spraw organizacyjno-finansowych
− odpowiedzialno za aspekty akademickie praktyki.
Wyjazdy pracowników
Wyjazdy pracowników uczelni oraz pracowników przedsi biorstw w celach
szkoleniowych musz uwzgl dnia :
• sprecyzowanie celu wyjazdu
• instytucj przyjmuj c
• kwalifikacj na wyjazd (w tym m.in. indywidualny „plan pracy”)
• rozliczenie – raport z wyjazdu
• czas trwania: 1-6 tygodni
• pracownicy przedsi biorstw i instytucji – dotyczy pobytu w uczelni polskiej, która jest
beneficjentem programu (transfer wiedzy).
Wyjazdy nauczycieli akademickich
zaj
Ogólne zasady realizacji wyjazdów nauczycieli akademickich w celu prowadzenia
dydaktycznych pozostaj niezmienne, poza tym e obowi zuj :
•
•
•
wymóg prowadzenia co najmniej 5 godzin zaj (dotychczas 8-12 godzin zaj )
maksymalny czas trwania wyjazdu – 6 tygodni (dotychczas był zmniejszany od pół
roku do miesi ca)
dzienne i tygodniowe stawki stypendium.
Kwoty rodków finansowych
W chwili opracowania niniejszego artykułu nie s znane wielko ci kwot rodków
finansowych na poszczególne zadania, jakie b d realizowane w roku akademickim 20082009. S one zwykle zale ne od wielu czynników, w tym m.in. od skali wyjazdów:
• niska, od 1 do 25 osób
• rednia, od 26 do 100 osób
• wysoka, od 101 do 400 osób
• bardzo wysoka, powy ej 400 osób.
Obecnie Politechnika Koszali ska realizuje kilkadziesi t wyjazdów rocznie ( rednia
skala wyjazdów). Na bud et naszej uczelni składaj si rodki na:
(1) wyjazdy studentów na studia
(2) wyjazdy studentów na praktyki
(3) wyjazdy nauczycieli akademickich dla prowadzenia zaj
(4) wyjazdy pracowników na szkolenia
(5) organizacj wymiany (studia+praktyka+pracownicy).
Informacja i adresy
Na uwag zasługuje nowa strona Internetowa Socratesa, opracowana w roku 2008, która
w chwili przygotowania niniejszego artykułu nie była jeszcze udost pniona w sieci. Dost p
do niej b dzie mo liwy ze strony Politechniki Koszali skiej. Dotychczasowe informacje o
organizacji programu Erasmus-Socrates mo na znale w Internecie pod adresami:
• Politechniki Koszali skiej
http://socrates.tu.koszalin.pl
• Narodowej Agencji – Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji
www.frse.org.pl
wraz z adresem Dyrekcji
[email protected]
oraz pozostałych pracowników Narodowej Agencji programu.