Epika od A do Z

Transkrypt

Epika od A do Z

Epika od A do Z
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Plan
1. Epika - definicja
2. Cechy epiki
3. Gatunki epickie
Epika - definicja
Epika jest to jeden z trzech rodzajów
literackich;
Obejmuje utwory pisane przede wszystkim
prozą.
Pierwsze utwory antyczne powstały w
antycznej Grecji i są to eposy: „Iliada” i
„Odyseja” Homera.
Cechy epickie
Bohater literacki jest to postać występująca
w utworze, która ma wpływ na przebieg
zdarzeń.
Przykładowi bohaterowie literaccy z powieści
dla dzieci i młodzieży np. Staś i Nel, Harry
Potter, Andrzej Kmicic, Pipi.
Cechy epickie
Świat przedstawiony jest to świat opisany
w dziele literackim. Jego elementami to:
czas
 miejsce wydarzeń
 układ zdarzeń
 bohaterowie.

Cechy epickie
Akcja jest to przedstawiony w utworze
literackim przebieg zdarzeń, stanowiących
spójną całość.
Tworzą ją działania bohaterów zmierzające do
określonego celu.
Akcja składa się z:
zawiązania (rozpoczęcia)
rozwinięcia
rozwiązania (zakończenia)
Cechy epickie
Narrator to osoba, która przedstawia
wydarzenia w tekście prozatorskim.
Narrator to osoba, która opowiada zdarzenia.
Narrator:
wszechwiedzący
o ograniczonej wiedzy
Cechy epickie
Narracja to forma wypowiedzi występująca
w utworach literackich, za której pośrednictwem
czytelnik poznaje świat przedstawiony dzieła.
Celem narracji jest ukazanie zdarzeń
w określonym porządku, np. chronologicznym.
Rodzaje narracji:
 pierwszoosobowa
 trzecioosobowa
Cechy epickie
Dialog jest to rozmowa między co najmniej dwiema osobami. Wypowiedzi
poszczególnych uczestników dialogu zapisuję się następująco:
 po zdaniu wprowadzającym stawia się dwukropek
 każdą wypowiedź trzeba zacząć myślnikiem
 w wypowiedź bohatera mogą być wtrącone słowa narratora – oddziela
się je wtedy myślnikami, np.:
Na przerwie Kasia podeszła do Ani i zapytała:
-Przyjdziesz do mnie dziś po południu?
-Bardzo chętnie- powiedziała Ania.
-To świetnie –ucieszyła się Kasia –Pokażę Ci moje zdjęcia z
Wakacji!
Cechy epickie
Przesłanie jest to główna myśl zawarta w utworze.
literackim, którą autor chciał przekazać odbiorcom.
Puenta to krótkie, często dowcipne podsumowanie
wypowiedzi lub utworu literackiego.
Wątek - w utworze literackim szereg zdarzeń
związanych z jednym bohaterem, tworzących ciąg
zdarzeń i skutków.
Cechy epickie
Wydarzenie fantastyczne, inaczej
nieprawdopodobne zdarzenia, które nie są
spotykane w rzeczywistości.
Wydarzenie realistyczne, inaczej
prawdopodobne zdarzenia mogące występować
w rzeczywistości.
Gatunki epickie
Rodzaj literacki
Rodzaj literacki
Epika
Gatunki literackie
Bajka
Baśń
Epopeja
Legenda
Nowela
Opowiadanie
Powieść
Mit
Gatunki epickie
Tajemnicze i groźne wydarzenia, a
przede wszystkim udział w nich
osób dość znanych w pewnych
kręgach,
skłoniły mnie do pominięcia kilku
nieistotnych szczegółów z tej
pełnej niebezpieczeństw historii.
[…]
Historia ta zaczęła się dla mnie pod
koniec lipca, gdy z obozu
harcerskiego powrócili do miasta
moi trzej młodzi przyjaciele:
WilhelmTell, Sokole Oko i
Wiewiórka.
Z. Nienacki Księga strachów
Powieść – dłuższy utwór literacki
o rozbudowanej, często
wielowątkowej akcji,
obejmującej dzieje wielu bohaterów.
Gatunki epickie
Z tym Rudolfem Cejną sprawa się
miała zupełnie inaczej.
Od początku czuliśmy, że coś z nim
nie jest w porządku.
Tak, można było od razu poznać,
że Cejna nie jest zwykłym nowym.
Pamiętam dokładnie jego
wprowadzenie do klasy. Czekaliśmy
właśnie na lekcję z języka
polskiego, było już kwadrans do
dzwonka, a Żwaczek nie
przychodził.
E. Niziurski Lizus
Opowiadanie– niewielki
utwór literacki
o ograniczonej liczbie
wątków i bohaterów.
Gatunki epickie
A kufer nie był zwyczajny! Wystarczyło
nacisnąć zamek, a natychmiast
wylatywał w powietrze. Syn kupca
nacisnął zamek i hops! Wyleciał przez
komin wysoko nad chmury i coraz
wyżej i wyżej.
Dno kufra trzeszczał, a on bał się nie na
żarty, by kufer nie rozleciał się na
kawałki, bo wówczas fiknąłby
porządnego kozła.
[…] W ten sposób przyleciał do kraju
Turków. Kufer schował w lesie pod
suchymi liśćmi i udał się do miasta.
H. Ch. Andersen. Latający kufer
Baśń – utwór literacki o treści
fantastycznej. Opowiada zazwyczaj o
cudownych, magicznych wydarzeniach,
niezwykłych zjawiskach i istotach.
Baśniowe zdarzenia rozgrywają się
w bliżej nie określonym miejscu
oraz czasie. Kończą się one
najczęściej zwycięstwem
dobra nad złem.
Gatunki epickie
-
-
-
Ujrzeli orła, który powoli opadał na gniazdo,
znajdujące się w koronie wielkiego dębu. Na
tle czerwonego, przedwieczornego nieba,
sylwetka ptaka jaśniała ostrą bielą.
-To znak od bogów! - zawołali zgodnym
chórem ludzie.
-To dobra wróżba- rzekł uśmiechnięty Lech.
– Tutaj się osiedlimy, a ten wspaniały ptak
będzie nas zawsze ochraniał. Tak też się
stało.
Na polanie zbudowano gród, a na pamiątkę
orlego gniazda nazwano go Gnieznem. Orzeł
Biały na czerwonym tle stał się herbem
państwa polskiego, które bierze swój
początek od Lecha.
C. Niewiadomska Legenda o Lechu i
Orle Białym
Legenda– fantastyczna opowieść
ludowa przekazywana z pokolenia
na pokolenie. Dotyczy historycznych
miejsc, osób oraz zdarzeń.
Występują w niej elementy
niezwykłości i cudowności.
Tematem legendy może być
np. powstanie państwa czy miasta
lub pochodzenie określonego
zjawiska przyrody.
Gatunki epickie
Mit – opowieść fantastyczna dotycząca
bardzo odległej przeszłości.
Demeter, uszczęśliwiona
postanowieniem Dzeusowym, zdjęła Mity wyjaśniają pochodzenie bogów
i ludzi, opowiadają ich czynach,
klątwę z ziemi i wnet odżyła ona
tłumaczą sens zwyczajów i wierzeń,
tysiącem strumieni, zakwitła bielą
a także objaśniają zjawiska zachodzące
sadów i zielenią drzew, zapachniała
w przyrodzie.
miętą, macierzanką i cząbrem,
Zbiór wszystkich mitów jednego ludu
rozszumiała się łanami złocistych zbóż. nazywa się mitologią.
Od owego czasu co roku na wiosnę
Ziemia – Demeter stroi się w szaty
radosne na powitanie córki, a późną
jesienią, gdy ją ma utracić, płacze
deszczem i szarugą nad swa dolą.
W. Markowska. Demeter i Kora
Gatunki epickie
Wół się śmiał widząc mrówki w
małej pracy skrzętne;
Wtem usłyszał o jednej te słowa
pamiętne:
„Z umysłu pracujących szacunek
roboty!
Ty pracujesz bo musisz; my, mrówki
– z ochoty.”
I. Krasicki. Wół i mrówki
Bajka– niewielki utwór pisany wierszem,
czasami prozą; zawiera treści dydaktyczne,
pewną naukę moralną, prawdy życiowe.
Bohaterami są najczęściej zwierzęta,
rzadziej ludzie, rośliny, przedmioty.
Istnieją dwie odmiany bajki:
epigramatyczna, inaczej ezopowa
( krótka , zwięzła)
narracyjna( o charakterze fabularnym).
Ćwiczenia
Przypomnij sobie dowolną przeczytaną w tym roku
powieść np. Harry Potter, W pustyni w i puszczy, Ania z
Zielonego Wzgórza , Zmierzch:
 Wyodrębnij 2 wątki związane z postaciami pobocznymi;
odszukaj wątek główny, związany z główną , najważniejszą
postacią utworu.
 Wypisz kilka kolejnych zdarzeń składających się na akcję;
podkreśl zdarzenie będące zawiązaniem akcji oraz zdarzenie
rozwiązujące akcję.
Ćwiczenia
Określ gatunek i rodzaj literacki podanych
utworów;







B.Prus Lalka
O Lechu, Czechu i Rusie
J. Parandowski Dedal i Ikar
H. Sienkiewicz Ogniem i mieczem
J. Tuwim Kapuśniaczek
A.Mickiewicz Przyjaciele
H. Ch. Andersen Dziewczynka z zapałkami
Ćwiczenia
Podaj po jednym przykładzie utworu epickiego,
który ze względu na temat zalicza się do
utworów:
przygodowych
podróżniczych
przygodowo- podróżniczych
obyczajowych
Ćwiczenia
Podkreśl we fragmencie narracji przykłady wypowiedzi, w których narrator ocenia zdarzenia lub postacie ,
stara się wpłynąć na opinię czytelnika.
„W jakiej strasznej sytuacji znaleźli się nieszczęśliwi podróżni!
Nie panowali już nad swym statkiem powietrznym. Wszystkie ich wysiłki szły na marne. Powłoka balonu
wiotczała coraz bardziej. Gaz uchodził i w żadem sposób nie można go było powstrzymać. Tempo
opadania było coraz szybsze i o pierwszej po południu kosz znajdował się już tylko na wysokości sześciuset
stóp nad oceanem.
W istocie nie było sposobu, aby zapobiec uchodzeniu gazu, który bez przeszkód wydobywał się przez
rozdartą powłokę balonu. Po wyrzuceniu z kosza wszystkich przedmiotów, które się w nim znajdowały,
pasażerowie mogliby jeszcze prze kilka godzin utrzymać się w powietrzu. Ale mogło to najwyżej opóźnić
nieuniknioną katastrofę i gdyby przed nastaniem zmroku nie ukazał się jakiś ląd, to zarówno pasażerowie,
jak kosz i balon zniknęliby w odmętach.
Toteż wszystko, co można było jeszcze uczynić, zostało niezwłocznie zrobione. Aeronauci byli ludźmi
dzielnymi i umieli patrzeć śmierci w oczy. Z ich ust nie padło ani jedno słowo skargi. Postanowili walczyć do
ostatniej sekundy i zrobić wszystko, aby odwlec upadek balonu.”
J. Verne Tajemnicza wyspa
Ćwiczenia
Uzupełnij podane fragmenty narracji tak, aby
wzbudzić różne uczucia czytelnika.
a) współczucie
…………..Marek ……………się uczył…………. .
Siedział …………….. pochylony na książką ………. głosem powtarzał zadane lekcje. Tekst był
stanowczo dla ………………….. za ……………. .
b) potępienie
………….. sprzedawca włożył jej towar do torby.
W domu stwierdziła, że brakuje masła. To dopiero …………… .
c) podziw
Był to …………pies. Miał …………. budowę, …………… sierść, ………………..oczy. On sam się uważał
za ………………… dorosłych i ………………………..dzieci. Po prostu …………….., a nie pies.
Bibliografia:
1.
M. Nagajowa, Słowa i świat, Zeszyt ćwiczeń dla klasy szóstej szkoły podstawowej,
WSiP S.A.2006, Warszawa.
2. Barbara i Krzysztof Gierymscy , Terminy literackie, Agencja Wydawnicza
Gram 2006 Warszawa.
3. Nowa Era, Niezbędnik Gimanzjalisty- dodatek dla ucznia, Wydawnictwo Era
2009r.
4.
Henryk Sułka, Podręczny słownik terminów literackich, Kraków 2005r.
Przydatne linki:
http://eduseek.interklasa.pl
http://www.scholaris.pl
http://www.profesor.pl/
http://www.poradniajezykowa.us.edu.pl
Dziękuję za uwagę
M. Podlodowska

Epika od A do Z

Transkrypt

Podobne dokumenty

Portal A Sp. z oo „Interaktywna platforma kompleksowego

Ferie pod hasłem: „Uczymy się aktywnie spędzać czas wolny”. W

20150325 informacja o wyborze PKT

Zawiadomienie o wyborze oferty9 elektronarzędzia

PDF - ORPEG

NIE KUPUJ W CIEMNO! Sprawdź spis treści.