Wybitne umysły europejskiego baroku

FILOZOFIA
Wybitne umysły europejskiego baroku
✔
✗
✔
✗
✗
✗
filozofia baroku
charakterystyczną cechą filozofii XVII wieku jest przekonanie, iż istnieją sprzeczności tkwiące w człowieku i naturze świata
wiek XVII jest czasem wielkich myślicieli, którzy wywarli wpływ na współczesność oraz przyszłość filozofii
ich działalność jest punktem odniesienia, swoistą „trampoliną” dla osiągnięć późniejszej kultury, sztuki, nauki
głównymi tematami badań intelektualnych są terminy pozornie abstrakcyjne, ale ważne dla każdego
czas
śmierć
marność
•
✔
✔
✔
✗
✗
✗
✗
✔
✗
✗
Franciszek Bacon (1561–1626)
angielski filozof
twórca indukcyjnej metody poznania naukowego
poglądy
wiedza i religia winny być rozdzielone
rozwój cywilizacji zależy od rozwoju nauki
praca twórcza człowieka musi mieć siłę użyteczności dla społeczeństwa
mottem jego poglądów jest stwierdzenie: „Wiedzieć, aby móc”
utwory
„Novum Organum” (1620)
„Nova Atlantyda” (1627)
•
✔
✔
✔
✗
✗
✗
✔
✗
✗
✗
Rene Descartes (Kartezjusz 1596–1650)
matematyk i filozof francuski
twórca nowożytnego racjonaliznu
poglądy
wiedzy należy szukać w człowieku
zbliżony do św. Augustyna w pytaniu: jakie są właściwości Boga, duszy i ciał?
autor stwierdzenia: „Myślę, więc jestem” („Cogito ergo sum”)
utwory
„Rozprawa o metodzie” (1637)
„Medytacje o pierwszej filozofii” (1641)
„Zasady filozofii” (1644)
•
✔
✔
✗
✗
➢
✔
Gottfried Leibnitz (1646–1716)
niemiecki filozof i matematyk
poglądy
Bóg ustalił z góry porządek tego świata (harmonia wszechświata)
twierdził, że „żyjemy na najlepszym z możliwych światów”
Wolter wykpił ten pogląd
często nazywa się go „optymistycznym filozofem”
•
✔
✔
✔
✗
➢
➢
➢
➢
✔
✗
✗
John Locke (1632–1704)
największą sławę zyskał jako polityk i filozof
zajmował się teorią poznania ludzkiego
poglądy
wprowadził termin „tabula rasa”
umysł jest czystą kartą
owa karta zapisywana jest ciągle nowym doświadczeniem życiowym
refleksja nad życiem wzbogaca człowieka
świat zewnętrzny kształtuje nas – zapełnia znakami tę pełną przenośni przestrzeń
utwory
„Rozważania dotyczące rozumu ludzkiego”
„Myśli o wychowaniu”
•
✔
1z2
FILOZOFIA
✗
„List o tolerancji”
•
✔
Błażej Pascal (1623–1662)
francuski – niezależny w poglądach - intelektualista, fizyk, matematyk, twórca prac konstrukcyjnych (maszyna do
liczenia)
ze względu na stan zdrowia w 31. roku życia zmienił tryb pracy – stał się ascetą i mistykiem
poglądy
był praktycznym zwolennikiem poglądu o istniejącym rozdziale rozumu (porządek rozumu) od wiary (porządek
serca)
twierdził, że intuicja „ma swoje racje, których nie posiada rozum”
autor „Myśli”
✔
✔
✗
✗
✔
Baruch Spinoza (1632–1677)
jeden z najwybitniejszych umysłów niderlandzkiej myśli filozoficznej i społecznej
pracował jako szlifierz diamentów
zmarł na nieuleczalną wówczas gruźlicę
poglądy
twierdził, że „Biblia” jest tworem ludzkim, nie boskim
wyklęty za to przez gminę żydowską i obłożony klątwą
sądził, że wolność opiera się na zrozumieniu konieczności zewnętrznych wpływów, okoliczności
uznawał istnienie tylko jednej substancji – Boga utożsamianego z przyrodą (panteizm)
przez substancję rozumiał coś, co istnieje samo w sobie, jest pojmowane samo przez siebie i czego definicja nie
wymaga użycia żadnego istniejącego poza nim pojęcia
✗ uważał, że rozum odkrywa jedność świata z naturą człowieka
✔ dzieło „Etyka”
•
✔
✔
✔
✔
✗
➢
✗
✗
➢
Utrwal terminy
liberalizm – pogląd polityczno-socjologiczny mający swe źródło w filozofii oświecenia; elementy postawy filozoficznej akcentujące tolerancję jako ważną część życia człowieka i społeczeństwa, szacunek dla poglądów oraz postaw innych; swoboda działania
monada – (według Leibnitza) materialna substancja niepodzielna, nie poddająca się wpływom zewnętrznym; rzeczywistość jest zbiorem owych elementarnych jednostek
W literaturze i sztukach pięknych
• Miron Białoszewski „Wywód jestem” (wiersz)
• Zbigniew Herbert „Pan Cogito opowiada o kuszeniu Spinozy” (wiersz), „Pan Cogito” (wiersz)
• Rembrandt van Rijn „Lekcja anatomii doktora Tulpa” (obraz)
• Wolter „Kandyd” (powiastka filozoficzna)
2z2