Kształcenie ustawiczne bibliotekarzy

Kształcenie ustawiczne
bibliotekarzy
CO ZROBIĆ, ABY BIBLIOTEKARZ WIEDZIAŁ WIĘCEJ?
Dr Danuta Konieczna, 26.11.2012 r.
Początki kształcenia bibliotekarzy
 1886 - Katedra bibliotekoznawstwa w Getyndze
 1887 - School of Library Economy w Nowym Jorku
 1885 - egzaminy dla bibliotekarzy LA (Anglia)
 I poł. XX w. – szkolenia bibliotekarzy w Polsce
 Po II wojnie światowej – kształcenie na poziomie
średnim
 1945 – kształcenie na poziomie akademickim (Łódź)
Kształcenie ustawiczne
„Edukacja ustawiczna/permanentna (ang. lifelong
education) współczesny model edukacji, polegający
na ciągłym odnawianiu i podnoszeniu wiedzy
i kwalifikacji ogólnych i zawodowych, trwający
w ciągu całego życia jednostki”.
„Istotą edukacji ustawicznej jest nieprzerwanie
trwające, stale realizowane, planowe i racjonalne
oddziaływania na rozwój człowieka, w każdym etapie
jego życia”.
(Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, Warszawa 2003)
Kształcenie ustawiczne c.d.
 Wymóg ustawicznego kształcenie wynika z:
- ciągłych zmian życia,
- stałego rozwoju społecznego i cywilizacyjnego,
- ciągłego postępu.
 Kształcenie ustawiczne dla dorosłych obejmuje:
- samokształcenie,
- dokształcanie,
- doskonalenie,
- kształcenie bezinteresowne.
Kształcenie ustawiczne c.d.
 UNESCO – Learning to be, Paris 1971
 Raport dla UNESCO z 1998 r. pod red. Jacques’a
Delorsa pt. Edukacja – jest w niej ukryty skarb.
 Kształcenie przez całe życie:
- „Uczyć się, aby wiedzieć;
- uczyć się, aby działać;
- uczyć się, aby żyć wspólnie;
- uczyć się, aby być”.
Kształcenie ustawiczne c.d.
Postulaty Unii Europejskiej Lifelong learning oznacza naukę, rozwój indywidualny
i społeczny oraz ciągłe podnoszenie kwalifikacji,
kompetencji i wiedzy ogólnej w okresie całego życia –
od etapu przedszkolnego do emerytury.
Fundusze unijne – Europejski Fundusz Społeczny
Drogi i możliwości zdobywania wiedzy
 Kształcenie instytucjonalne, m.in.:
- studia podyplomowe i doktoranckie
- konferencje, kongresy, zjazdy, sympozja,
- kursy, szkolenie, seminaria, warsztaty,
- wycieczki, praktyki zawodowe;
 Samokształcenie, m.in.:
- czytanie fachowej literatury,
- uczenie się języków obcych,
- kwalifikacje na bibliotekarz dyplomowanego;
 Wykorzystanie technologii informacyjnych, m.in.:
- e-learning,
- technologia Web 2.0,
- Personal Learning Networks,
- E-portfolio
Pożądane umiejętności bibliotekarza
1.
2.
3.
4.
5.
Umiejętności w zakresie IT.
Umiejętności w zakresie zarządzania (finansami,
pracownikami, usługami, sprzętem, miejscem…).
Umiejętności w zakresie komunikowania
(marketing i promocja, sponsoring, współpraca…).
Uczenie się i nauczanie (m.in. e-learning,
information literacy, umiejętności badawcze).
Właściwości personalne (elastyczność,
dostosowanie się do otoczenia, praca w zespole,
komunikatywność…).
Czego oczekują pracodawcy?
(Badania anonsów o pracę w bibliotece )
Ogólne umiejętności:





umiejętność komunikowania się,
znajomość TI i systemów informatycznych,
zarządzanie personelem,
zarządzanie strategiczne,
umiejętności interpersonalne.
Czego oczekują pracodawcy? c.d.
Zawodowe umiejętności:
 znajomość potrzeb użytkowników,
 kształcenie w zakresie information literacy,
 umiejętność katalogowania,
 umiejętność klasyfikowania,
 tworzenie metadanych,
 gromadzenie i przechowywanie zbiorów,
 promocja,
 umiejętności doskonalenia zawodowego.
Studia podyplomowe
Przykładowe studia podyplomowe w 2012 r. oferowane
przez uniwersytety:
 Redagowanie serwisów www
 Grafika komputerowa
 Zarządzanie komunikacją firmy
 Współczesny rynek mediów w Polsce
 Architektura usability w projektowaniu serwisów www
 Public relations
 Komercyjne serwisy informacyjne
 Zagadnienia ochrony własności intelektualnej
Studia podyplomowe c.d.
 Sieci komputerowe
 Wybrane problemy edytorstwa prasowego
 Edytorstwo współczesne
 Bazy danych w Internecie
 Redagowanie tekstów
 Krytyka literacka
 Symulacja procesu wydawniczego
 Polska prasa współczesna
 Typografia usługowa
Studia podyplomowe c.d.
 Praca redaktora wydawniczego
 Wiedza o samorządzie
 Podstawy zarządzania firmą
 Prawo własności intelektualnej
 Zarządzanie projektami UE
 Open source w zarządzaniu informacją
i oczywiście
 Bibliotekoznawstwo i informacja naukowa –
kwalifikacje ogólne
Doskonalenie wewnętrzne
 Samokształcenie
 Mentoring
 Coaching
 Seminaria
 Warsztaty
 Doradztwo
 Konsultacje
Doskonalenie wewnętrzne c.d.
 Mentoring – stosowany przy wdrażaniu do pracy
nowego pracownika. Partnerskie relacje między
„mistrzem” a „uczniem”.
 Coaching – proces, którego celem jest wzmocnienie
pozycji i umiejętności klienta (tu: bibliotekarza)
poprzez wspieranie go w samodzielnym
podejmowaniu decyzji, wprowadzaniu zmian,
osiąganiu wyznaczonych celów. Praca z coachem
pozwala na rozpoznanie umiejętności, zdolności,
wiedzy i wykorzystaniu potencjału pracownika.
Szkolenia poza biblioteką
 Wycieczki,
 Praktyki zawodowe,
 Kursy, warsztaty,
 Benchmarking – Metoda polegająca na dążeniu do
rozwoju, oparta na usprawnieniu funkcjonowania
biblioteki poprzez porównanie jej z najlepszymi
bibliotekami lub innymi, wzorcowymi w danej
grupie, osiągającymi dużo lepsze wyniki
i przenoszeniu najskuteczniejszych rozwiązań do
własnej placówki.
E-learning
E-learning – jeden z elementów edukacji. Nauczanie –
wspomaganie dydaktyki z wykorzystaniem sieci
komputerowych i Internetu.
E-learning służy nauczaniu na odległość; może być
łączony z nauczaniem tradycyjnym w formie kursów
mieszanych.
Stosowany od lat 80. XX w.
W Polsce od początku XXI w.
E-learning c.d.
Wyróżnia się asynchroniczne i synchroniczne techniki
komunikacji.
Techniki asynchroniczne obejmują: blogi, wikipedie,
fora dyskusyjne.
Techniki synchroniczne polegają na jednoczesnym
spotkaniu wszystkich uczestników kursu na czacie
lub zajęciach wirtualnych.
E-learning c.d.
Przykłady:
 Projekty w ramach Programu Rozwoju Bibliotek (FRSI)
- login:BIBLIOTEKA – Planowanie pracy biblioteki
- login:BIBLIOTEKA – Specjalista informacji
zob. http://e-learning.biblioteki.org
 Elektroniczna Biblioteka Pedagogiczna
- Tworzenie arkusza kalkulacyjnego
- Tworzenie kursów e-learningowych na platformie
Moodle
- Kurs języka angielskiego dla bibliotekarzy
zob. http://www.bptorun.edu.pl/moodle
E-learning c.d.
Przykłady
Kurs internetowy dla bibliotekarzy BIBWEB - firmowany
przez EBIB, SBP, BUW, IINiB UMK w Toruniu; od 2003
r.
Moduły:
1. Podstawy Internetu
2. Systematyczne wyszukiwanie informacji w
Internecie
3. Planowanie i tworzenie własnej oferty internetowej/
E-learning c.d.
Kurs - Prawo autorskie dla bibliotekarzy
Na platformie moodle kurs jako otwarty program
nauczania, oprac. przez UMK Toruń –
Uniwersyteckie Centrum Nowoczesnych Technologii
Nauczania i Biblioteka UMK.
Dostęp: https://moodle.umk.pl/BU/course
Technologia Web 2.0
Termin przyjęty po 2003 r. oznaczający aktywne
wykorzystywanie stron internetowych, umożliwiających
interakcję użytkownika z zawartością serwisów.
Cechą Web 2.0 jest sprzężenie zwrotne pomiędzy
członkami społeczności; serwisy są dynamiczne.
 Fora
 Grupy dyskusyjne
 Blogi (dzienniki internetowe)
 Portale społecznościowe : Nasza Klasa, Twitter,
Wikipedia, YouTube, Facebook, Google+ …
Portale społecznościowe
 Portale społecznościowe to edukacyjne okno na
świat.
 Określa się je jako nowe nowe media – dają
użytkownikowi możliwość decydowania gdzie i kiedy
korzystamy z naszych przekazów tekstowych
i audiowizualnych.
 W 2011 r. średnia korzystania w UE – 35%
mieszkańców; w Polsce – 43% mieszkańców.
 Największe walory edukacyjne (jak wynika z badań)
mają: Facebook, Nasza-Klasa i Second Life.
Personal Learning Networks (PLNs)
Indywidualne sieci uczenia się
Są to nieformalne sieci obejmujące osoby tworzące
sieć, składające się zwykle z „nauczającego”
i „uczniów”. W systemie tym osoby uczące się mogą
za pomocą różnorodnych narzędzi internetowych
(blogi, wikis, Twitter) nawiązywać kontakty
z osobami, które włączone są do zorganizowanego
PLN w celu bliższego poznania określonego
zagadnienia. Często PLNs mają charakter
międzynarodowy.
Uczniowie nie muszą się znać osobiście.
LABiB
 LABiB to specjalna platforma internetowa stworzona
z myślą o bibliotekarzach, którzy chcą dzielić się wiedzą,
zbierać doświadczenia i pomnażać pomysły, poznawać
nowe narzędzia i technologie oraz sprawdzone metody
pracy.
 Program oparty jest na cyklicznych spotkaniach,
warsztatach, wizytach studyjnych…
 Realizowany jest w ramach Programu Rozwoju Bibliotek
(FRSI).
 LABiB ma łączyć ludzi, dla których biblioteka to
szczególne miejsce! Dostrzegają jej potencjał i potrafią go
wykorzystać.
LABiB c.d.
LABiB zapewnią ma osobisty rozwój zawodowy
poprzez:
 zdobycie nowych kompetencji i umiejętności,
 daje szansę na refleksję nad swoją pozycją
i przyszłością zawodową,
 pozwala na planowanie ścieżki rozwoju zawodowego,
 daje wsparcie coachingowe w trakcie programu,
 Pozwala na udział w cyklu warsztatów, spotkań,
wydarzeń nastawionych na rozwój umiejętności,
wiedzy i kompetencji.
E-portfolio
 Elektroniczne portfolio (cyfrowe portfolio) to kolekcja
cyfrowych elementów (teksty, pliki multimedialne,
notatki z bloga, linki itp.) zebrane w całość i stale
uzupełniane, zarządzana przez autora i służąca
prezentacji jego dokonań.
 W procesie edukacyjnym e-portfolio prowadzi do
większej świadomości własnych osiągnięć i braków
uczącego się.
 Osoba ucząca się może zaprezentować indywidualne
osiągnięcia.
 Jest to metoda uczenia się oraz narzędzie wspomagające
naukę.
E-portfolio
 Memorandum ePorfolio for all jest jedna z
głównych inicjatyw Europejskiego Instytutu ds.
E-learningu (European Institute for E-Learning.
EIfEL).
 Program rozpoczęto w 2003 r.
 E-portfolio oparto na idei samokształcenia jako
strategii uczenia się przez całe życie.
 Oparte jest na sieciowych narzędziach Web 2.0.
Bibliotekarz dyplomowany
 Zasady, wymagania
 Ustawa o deregulacji zawodów !
 Konsekwencje dla stanowiska bibliotekarza
dyplomowanego
Rekomendacje IFLA
 Kompetencje Medialne i Informacyjne,
rekomendowane przez IFLA w 2011 r. są ściśle
związane z procesem Uczenia się Przez całe Życie.
 Należy zapewnić wsparcie rozwoju zawodowego
pracowników edukacji, bibliotek, usług
informacyjnych, archiwów… w budowaniu zasad
i praktyk dla KMiI oraz Uczenia się Przez Całe Życie.
Odpowiedź na postawione pytanie
Poprzez doskonalenie zawodowe, samokształcenie
bibliotekarz będzie wiedział więcej!