historia architektury i sztuki

Przedmiot:
Historia Architektury i Sztuki
Kierunek:
Turystyka i rekreacja
Kod:
Rok: 1
wszystkie
Specjalność:
Tryby: S/NS
Liczba godzin / semestr 45
Punkty ECTS: 6
Wykłady: 15
Wykładowca:
Ćwiczenia: 30
Laboratoria:
Projekty:
Seminaria:
dr Katarzyna Balbuza
e-mail: [email protected]
Katedra:
Turystyki i Rekreacji
e-mail: [email protected]
Miejsce przedmiotu w programie studiów:
przedmiot z grupy treści podstawowych
Cele:
- przekazanie w układzie chronologicznym (od czasów prehistorycznych po czasy
współczesne) wiedzy z zakresu historii malarstwa, rzeźby i architektury, ze szczególnym
uwzględnieniem ewolucji w ramach kaŜdej z dziedzin sztuki. Zasięg geograficzny materiału
obejmuje przede wszystkim Europę,
- omówienie najwaŜniejszych technik artystycznych, charakterystycznych dla poszczególnych
epok lub stylów w sztuce,
- interpretacja dzieł sztuki pod kątem treści i formy,
- przedstawienie wpływu kultury i sztuki europejskiej na kulturę polską,
- zwrócenie uwagi na społeczno-ekonomiczne, religijne i polityczne uwarunkowania sztuki,
- kształtowanie poczucia piękna.
Efekty kształcenia:
Rozumienie kultury i sztuki na przestrzeni dziejów
1. StaroŜytność – podział na sztuki wyzwolone i mechaniczne.
2. Średniowiecze – kontynuacja podziału wywodzącego się ze staroŜytności.
3. Odrodzenie – wykształcenie się świadomości pokrewieństwa architektury, malarstwa i
rzeźby. Oddzielenie artystów od rzemieślników (lecz nie od uczonych).
4. XVII–XVIII wiek – wyodrębnienie sztuk pięknych (sztuki plastyczne), muzyki, malarstwa,
architektury, rzeźby, tańca, poezji, wymowy i aktorstwa.
5. XIX wiek – pojęcie sztuki stosuje się do sztuk plastycznych. Sztuka przedmiotem dociekań
naukowych, rozwój psychologii sztuki, estetyki. Pojawienie się fotografii i filmu.
6. Funkcje dzieł sztuki w ciągu minionych wieków i obecnie:
– magiczno-kultowa
– wspólnotowa,
– kształtowanie piękna,
– umacnianie państwowości,
– religijna – ideał piękna duchowego,
– poznawcza, odpowiedź na realizacje potrzeb duchowych człowieka,
– odpowiedź na zamówienia mecenasów,
– emocjonalna – oddziaływanie dzieł sztuki na odbiorców.
7. Cechy charakterystyczne epok, stylów i kierunków w sztuce:
– prehistoria (paleolit, mezolit, neolit, epoka brązu i Ŝelaza),
– sztuka staroŜytna – Mezopotamia, Egipt, kultury basenu Morza Egejskiego, Grecja, Rzym,
cechy charakterystyczne pozaeuropejskich cywilizacji staroŜytnych,
– sztuka przedromańska – starochrześcijańska i bizantyjska, karolińska,
– sztuka średniowiecza – romanizm, gotyk, islam w epoce średniowiecznej,
– sztuka renesansu, manieryzmu,
– sztuka baroku, rokoka, klasycyzmu,
– sztuka XIX wieku – neoklasycyzm, akademizm, romantyzm, neogotyk, realizm,
impresjonizm, postimpresjonizm, symbolizm, eklektyzm,
– sztuka przełomu XIX i XX wieku – secesja, Art Nouveau, modernizm,
– sztuka pierwszej połowy XX wieku – kubizm, fowizm, ekspresjonizm, futuryzm,
abstrakcjonizm, konstruktywizm, dadaizm, surrealizm, Bauhaus, socrealizm,
– sztuka drugiej połowy XX wieku – kinetyzm, pop--art, happening, instalacje, performance,
postmodernizm,
Opis przedmiotu (zagadnienia):
Wykaz podstawowych zagadnień z przedmiotu HISTORIA KULTURY I SZTUKI /wg
podstawy programowej/
Kultura jako ogół zasad, norm, reguł, sposobów działania oraz wytworów i twórczości
ludzi
1. Kultura jako zbiorowy dorobek społeczeństw ludzkich. Pochodzenie nazwy, róŜnorodne
rozumienie terminu na przestrzeni wieków (moralne i umysłowe doskonalenie człowieka,
rozwój sztuki i wiedzy, kultura a cywilizacja).
2. Powstawanie kultury – cechy biologiczne i społeczne człowieka, warunki jego bytu,
procesy historyczne.
3. Cechy określonych etapów historycznych – opanowanie sił przyrody, stan wiedzy,
twórczość artystyczna, formy współŜycia społecznego.
Cywilizacja a kultura
1. Cywilizacja jako poziom rozwoju społeczeństw.
2. Stopień opanowania przez ludzi sił przyrody i wykorzystanie ich na swoje potrzeby.
3. Cywilizacja naukowo-techniczna, świadczenie usług i zaspokajanie potrzeb ludzi.
4. Przekaz informacji i jego cechy kulturotwórcze.
6. Rola pisma w rozwoju kultury.
7. Nauka i technika w rozwoju cywilizacyjnym (technika w działaniu, wielkie odkrycia
naukowe, wynalazki, transport, dźwięk i obraz, komputery, energia, inŜynieria lądowa,
badania kosmosu).
Sztuka a kultura
1. Sztuka jako forma świadomości społecznej. Odzwierciedlenie rzeczywistości za
pośrednictwem dzieł o walorach estetycznych.
2. Wielodyscyplinarny charakter sztuki.
3. Sztuka jako czynność (umiejętność) i sztuka jako wytwór (dzieło).
4. Dziedziny sztuki: sztuki wizualne (malarstwo, rzeźba, grafika, architektura), sztuki
widowiskowe (taniec, teatr, opera, film), muzyka, literatura.
5. Twórczość artystyczna – mit artysty, zawód, działalność twórcza, sztuka tradycyjna
(wysoka) a sztuka jako prowokacja, granice sztuki.
6. Awangarda – twórcy, którzy swoimi dziełami i ideami wyprzedzają epokę oraz
nowatorskie ruchy artystyczne XX wieku.
7. Media w przekazie kultury i sztuki: film, prasa, radio, telewizja, sztuki multimedialne.
8. Zasady ochrony zabytków – skarby ludzkości pod opieką państwa i UNESCO. Znaczenie
dziedzictwa kultury. Polskie pomniki kultury pod opieką UNESCO.
10. Odbiorca sztuki –wraŜliwość estetyczna, przeŜycie estetyczne, potrzeba rozrywki.
11. Pojęcie wartości w sztuce i jej kryteria, wartościowanie estetyczne.
12. Pojęcie piękna – piękno natury, potoczne, w sztuce. Sztuka jako wytwarzanie piękna –
dziewięć muz staroŜytnych Greków, nowe muzy: film i telewizja.
13. Integracja sztuki (synteza) i autonomia poszczególnych dziedzin sztuki.
Polski wkład w kulturę Europy i świata
1. Uwarunkowania rozwoju kultury polskiej (geograficzne, historyczne, społeczne,
polityczne).
2. NajwaŜniejsze wydarzenia w sztuce polskiej – sztuki wizualne, widowiskowe, literatura,
muzyka.
3. Wybitni artyści polscy.
4. Wybitne dzieła kultury narodowej.
5. Awangarda polska w sztuce XX wieku.
6. Podobieństwa i róŜnice w kształtowaniu się kultury polskiej w stosunku do innych kręgów
kulturowych.
7. NajwaŜniejsze wydarzenia w nauce i technice w Polsce.
Forma prowadzenia zajęć: wykład i ćwiczenia
Metody oceny:
- aktywność studentów na ćwiczeniach,
- przygotowywanie referatów na piśmie lub ich prezentacja na ćwiczeniach,
- kolokwium śródsemestralne w formie pisemnej,
- kartkówki,
- kolokwium końcowe w formie pisemnej.
Bibliografia:
Podstawowa:
Osińska B., Sztuka i czas. Od Prehistorii do Rokoka, Warszawa 2004
Osińska B., Sztuka i czas. Od klasycyzmu do współczesności, Warszawa 2004
Honour H., Fleming J., Historia sztuki świata, Warszawa 2002
Koch W., Style w architekturze, Warszawa 1998
Historia sztuki, Twórcy, nurty, style, tłum. M. Boberska, Warszawa 2002
Wrotkowski J., Dzieła. Style. Epoki, Gdynia 1992
Zalecana:
Monografie podstawowe – dzieje sztuki
Beckett W., Historia malarstwa. Wędrówki po historii sztuki zachodu, Warszawa 1998
Białostocki J., Sztuka cenniejsza niŜ złoto, t. I-II, Warszawa 2004
de Morant H., Historia sztuki zdobniczej, Warszawa 1978
Gombrich E., O sztuce, Warszawa 1997
Hallingsworth M., Sztuka w dziejach człowieka, Warszawa 1992
Leksykon malarstwa od A do Z (od początków do współczesności), Warszawa 1992
Levey M., Od Giotta do Cezanne’a. Zarys historii malarstwa zachodnio-europejskiego,
Warszawa 1987
Meyer P., Historia sztuki europejskiej, t. I-II, Warszawa 1973
Pevsner N., Historia architektury europejskiej, Warszawa 1976
Piwocki K., Porębski M., Dzieje sztuki w zarysie, t. I-III, Warszawa 1988
Rzepińska M., Siedem wieków malarstwa europejskiego, Warszawa 1979
Sztuka Świata, t. I-XIII, red. P. Trzeciak, Warszawa 1989-2000
Zwolińska K., Mała historia sztuki, Warszawa 1997
Literatura uzupełniająca:
StaroŜytność
Bernhard L., Sztuka grecka archaiczna, Warszawa 1989
Bernhard L., Sztuka grecka hellenistyczna, Warszawa 1980
Bernhard L., Sztuka grecka IV w. p.n.e., Warszawa 1974
Bernhard L., Sztuka grecka V w. p.n.e., Warszawa 1970
Dobrowolski W., Malarstwo Etrusków, Warszawa 1979
Dobrowolski W., Sztuka Etrusków, Warszawa 1971
Lipińska J., Historia architektury staroŜytnego Egiptu, Warszawa 1977
Lipińska J., Historia rzeźby, reliefu i malarstwa staroŜytnego Egiptu, Warszawa 1978
Lipińska J., Sztuka egipska, Warszawa 1982
Michałowski K., Jak Grecy tworzyli sztukę, Warszawa 1970
Michałowski K., Nie tylko piramidy, Warszawa 1966
Michałowski K., Od Edfu do Faras, Warszawa 1974
Mierzejewski A., Sztuka staroŜytnego Wschodu, Warszawa 1980
Parnicki-Pudełko S., Architektura staroŜytnej Grecji, Warszawa 1975
Picard G. Ch., Sztuka rzymska, Warszawa 1975
Sadurska A., Archeologia staroŜytnego Rzymu okresu Cesarstwa, Warszawa 1980
Sadurska A., Archeologia staroŜytnego Rzymu okresu Republiki, Warszawa 1975
Sadurska A., W cieniu Panteonu, Warszawa 1970
Średniowiecze
Bochnak A., Historia sztuki średniowiecznej, Warszawa 1973
du Bourguet P., Sztuka Koptów, Warszawa 1991
Duby Ch., Czasy katedr. Sztuka i społeczeństwo 980-1420, Warszawa 1986
Filarska J., Początki sztuki chrześcijańskiej, Lublin 1986
Filarska J., Początki architektury chrześcijańskiej, Lublin 1983
Le Goff J., Kultura średniowiecznej Europy, Warszawa 1970
Henderson G., Wczesne średniowiecze, Warszawa 1987
Mole W., Ikona ruska, Warszawa 1955
Dąb-Kalinowska B., Ikony i obrazy, Warszawa 2000
Jastrzębowska E., Sztuka wczesnochrześcijańska, Warszawa 1988
Sauerlander W., Rzeźba średniowieczna, Warszawa 1975
von Simson O., Katedra gotycka: jej narodziny i znaczenie, Warszawa 1989
Skubiszewski P., Malarstwo karolińskie i przedromańskie, Warszawa 1973
Stern H., Sztuka bizantyńska, Warszawa 1975
Świechowski Z., Nowak L., Gumińska B., Sztuka romańska, Warszawa 1976
NowoŜytność - Sztuka nowoŜytna – renesans, manieryzm, barok, rokoko, klasycyzm
Honour H., Neoklasycyzm, Warszawa 1972
Levey M., Dojrzały renesans, Warszawa 1980
Levey M., Wczesny renesans, Warszawa 1972
Rzepińska M., Cinquecento, Warszawa 1988
Secomska K., Malarstwo francuskie XVII wieku, Warszawa 1985
Secomska K., Mistrzowie i ksiąŜęta. Malarstwo francuskie XV i XVI wieku, Warszawa 1989
Shaerman J., Manieryzm, Warszawa 1970
Ulatowski K., Architektura wczesnego renesansu, Warszawa 1964
Waźbiński Z., Sztuka Quattrocenta, Warszawa 1989
Sztuka nowoczesna od romantyzmu do współczesności
Baumgarth Ch., Futuryzm, Warszawa 1978
Czartoryska U., Od pop-artu do sztuki konceptualnej, Warszawa 1973
Guze J., Impresjoniści, Warszawa 1964
Hofstatter H., Symbolizm, Warszawa 1980
Janicka K., Surrealizm, Warszawa 1985
Jencks Ch., Architektura postmodernistyczna, Warszawa 1984
Juszczak W., Postimpresjoniści, Warszawa 1972
Kępiński Z., Impresjonizm, Warszawa 1976
Kotula A., Krakowski P., Rzeźba współczesna, Warszawa 1980
Kotula A., Krakowski P., Sztuka abstrakcyjna, Warszawa 1973
Kuryluk E., Hiperrealizm – nowy realizm, Warszawa 1979