Analiza i determinanty rozwoju przewozów promowych w basenie

Transkrypt

PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ
z. 82
Transport
2012
Czesawa Christowa
Akademia Morska w Szczecinie
Wydzia Inynieryjno-Ekonomiczny Transportu
Instytut Zarzdzania Transportem
Zakad Organizacji i Zarzdzania
ANALIZA I DETERMINANTY ROZWOJU
PRZEWOZÓW PROMOWYCH W BASENIE
MORZA BATYCKIEGO
ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLDNIENIEM
AUTOSTRADY MORSKIEJ
WINOUJCIE – YSTAD
Rkopis dostarczono, padziernik 2011
Streszczenie: W publikacji przedstawiono wyniki analizy przewozów promowych w basenie Morza
Batyckiego ze szczególnym uwzgldnieniem autostrady morskiej winoujcie – Ystad, jako elementu
rodkowoeuropejskiego Korytarza Transportowego CETC ROUTE 65. Scharakteryzowano
przedsibiorstwa konkurujce na rynku przewozów promowych na Batyku. Zaprezentowano
potencja przewozowy, charakterystyki promów morskich eksploatowanych przez przedsibiorstwa
eglugowe oraz infrastruktur Bazy Promów Morskich w winoujciu. Na podstawie danych
statystycznych dokonano oceny wielkoci przewozów osób, adunków i rodków transportu,
wskazujc trendy rozwojowe w tym zakresie.1
Sowa kluczowe: transport morski, przewozy promowe, Baza Promów Morskich, rynek przewozów
promowych na Batyku, trendy rozwojowe, autostrada morska winoujcie – Ystad
1
„Badanie i modelowanie zintegrowanego gaziowo systemu transportowego w regionie
zachodniopomorskim ze szczególnym uwzgldnieniem rodkowoeuropejskiego Korytarza Transportowego
Pónoc – Poudnie”, projekt rozwojowy realizowany pod kierunkiem Cz. Christowej w Akademii Morskiej
w Szczecinie finansowany przez Narodowe Centrum Bada i Rozwoju w latach 2009 – 2011.
8
Czesawa Christowa
1. IDENTYFIKACJA PRZEDSIBIORSTW
KONKURUJCYCH W BASENIE MORZA BATYCKIEGO
W SEGMENCIE PRZEWOZÓW PROMOWYCH
W midzynarodowej egludze promowej w 2008 r. przewieziono ponad 2 mld
pasaerów, z czego ponad 10% w basenie Morza Batyckiego. Przewozy samochodów
w skali ogólnowiatowej wyniosy ponad 255 mln sztuk, z czego okoo 34% na Batyku.
W wiatowych przewozach adunków liniowych rejon Morza Batyckiego zajmuje trzecie
miejsce po Morzu Pónocnym i ródziemnym, z przewozami ogóem ponad 8 mln ton
z 34 mln ton na wiecie. Na szczególn uwag zasuguje fakt, i w wiatowej egludze
promowej w 2008 r. odnotowano 6,8 mln podróy statków, z czego a ponad 57%
to podróe po Batyku [8]. Flota promowa Batyku stanowia w 2008 r. okoo
21% wiatowej floty promowej ogóem. W tym rejonie wiata w 2008 r. pyway 203
jednostki promowe o cznej pojemnoci ponad 2,9 mln GT. Najwiksza liczba jednostek
na wiecie eksploatowana bya w basenie Morza ródziemnego – 385 statków, o cznej
pojemnoci ponad 5 mln GT [8]. W ostatnich dziesiciu latach basen Morza Batyckiego
charakteryzowa si najwiksz dynamik wzrostu przewozów promowych.
Polska egluga liniowa dziaa przede wszystkim na szlakach do/z Europy. Od wielu lat
podlega midzynarodowym, a obecnie take unijnym, reguom konkurencji wystpujcych
na wiatowym rynku usug transportowych.
Do polskich przedsibiorstw eglugowych nale: Polska egluga Morska P.P. egluga
Polska S.A., Unity Line Sp. z o.o., Polska egluga Batycka SA, Euroafrica Sp. z o.o., PolLevant Sp. z o.o., Pol-Euro Linie eglugowe Sp. z o.o., Chisko-Polskie Towarzystwo
Okrtowe Chipolbrok SA., Baltic Container Lines Sp. z o.o.
Morska flota transportowa Polski w 2009 r. liczya 118 statków, o cznej nonoci
2 626,9 tys. ton oraz o pojemnoci brutto GT (ang. Gross Tonage) 1 928,9 tys. Wikszo
stanowiy statki do przewozu adunków suchych, ich liczba w 2009 r. wyniosa 92.
Na koniec 2009 r. pod polsk bander pywao 18 statków (15,3 % ogólnej liczby
jednostek morskiej floty transportowej) o cznej nonoci 37,4 tys. ton i pojemnoci brutto
GT 49,7 tys. [18]
Do najwikszych przedsibiorstw eglugowych operujcych promami w basenie Morza
Batyckiego pod wzgldem liczby zatrudnionych w 2008 r. nale nastpujcy
przewonicy promowi: [8]
1. A/S Tallink Group (Finlandia) – 6 093 zatrudnionych,
2. Stena Line – przedsibiorstwo grupy
Stena AB (Szwecja)
– 5 700 zatrudnionych,
3. DFDS AS (Dania)
– 4 215 zatrudnionych,
4. Color Line AS (Norwegia)
– 3 827 zatrudnionych.
Do kluczowych przewoników Morza Batyckiego, majcych przewag konkurencyjn
nad polskimi przewonikami promowymi (Unity Line Sp. z o.o. i Polsk eglug Batyck
SA) nale: Stena Line, DFDS, Finnlines Oy i Skandlines GmbH. Przewaga tych
przewoników promowych wynika z:
1) potencjau przewozowego,
Przewozy promowe w basenie Morza Batyckiego ze szczególnym uwzgldnieniem …
9
2) duej liczby linii obsugiwanych na Batyku, poczonych z portami poudniowej
i wschodniej czci akwenu morskiego,
3) aliansów kapitaowych z przedsibiorstwami z krajów batyckich,
4) wieku eksploatowanych jednostek.
Wielko potencjau przewozowego polskich przewoników promowych, oferowanego
na liniach promowych ze winoujcia w relacji do potencjau ogóem ich kluczowych
konkurentów na Batyku ilustruje tablica 1 i rysunek 1.
Tablica 1
Wielko potencjau przewozowego polskich przewoników promowych, oferowanego
na liniach promowych ze winoujcia w relacji do potencjau ogóem ich kluczowych
konkurentów na Batyku w 2009 r.
Lp.
1.
2.
3.
4.
5.
Przewonicy promowi
Liczba GT
Stena Line
760 715
Scandlines
310 389
Finnlines
292 865
Unity Line
139 551
P
B
37 312
ródo: opracowanie wasne na podstawie danych Unity Line i [8]
800000
700000
600000
500000
400000
300000
200000
100000
0
Stena Line
Scandlines
Finnlines
Unity Line
PB
Rys. 1. Potencja przewozowy oferowany na liniach promowych ze winoujcia przez Unity Line
i P
M oraz potencja przewozowy ogóem kluczowych konkurentów na Batyku
ródo: opracowanie wasne na podstawie danych Unity Line i [8]
10
Czesawa Christowa
2. CHARAKTERYSTYKA PROMÓW MORSKICH
EKSPLOATOWANYCH PRZEZ POLSKIE
PRZEDSIBIORSTWA EGLUGOWE NA BATYKU
Potencja przewozowy województwa zachodniopomorskiego w segmencie przewozów
promowych skupiony jest w dwóch przedsibiorstwach operujcych dziewicioma
promami, z których siedem eksploatuje Unity Line Sp. z o.o., naleca do grupy Polskiej
eglugi Morskiej, a dwa eksploatuje Polska egluga Batycka SA.
Promy eksploatowane przez Unity Line Sp. z o.o. obsuguj nastpujce linie:
1) m/f Polonia
linia winoujcie – Ystad,
2) m/f Scania
3) m/f Gryf
linia winoujcie – Trelleborg,
4) m/f Wolin
5) m/f Galileusz
6) m/f Jan niadecki
7) m/f Mikoaj Kopernik linia winoujcie – Ystad.
Promy eksploatowane przez P
B SA obsuguj nastpujce linie:
1) m/f Pomerania
linia winoujcie – Kopenhaga,
2) m/f Pomerania
linia winoujcie – Ronne,
3) m/f Wawel
linia winoujcie – Ystad.
czny potencja przewozowy promów Unity Line Sp. z o.o. i P
B SA wynosi:
1) 176 863 GT,
2) 5 627 miejsc pasaerskich,
3) 13 700 metrów linii adunkowych.
W tablicy 2 przedstawiono nadal aktualn ofert przewozow zachodniopomorskich
przewoników promowych.
Tablica 2
Oferta przewozowa zachodniopomorskich przewoników promowych
(stan: grudzie 2009 r.)
Lp.
1.
2.
3.
Wyszczególnienie
Liczba GT
Unity Line Sp. z o.o.
139 551
P
B SA
37 312
Linie adunkowe [m]
11 742
1 958
Liczba miejsc pasaerskich
3 627
ródo: materiay ródowe Unity Line Sp. z o.o.
2 000
Podstawowe dane statystyczne wskazuj na znaczc przewag konkurencyjn Unity
Line Sp. z o. o. na liniach promowych czcych region zachodniopomorski ze
Skandynawi w relacji do polskiego konkurenta – P
B SA.
Na rysunku 2 przedstawiono wiek jednostek Unity Line Sp. z o.o. i P
B SA,
obsugiwanych przez Baz Promów Morskich w winoujciu.
11
Lata
35
30
25
20
15
10
5
0
m/f Polonia
m/f Skania
m/f Galileusz
m/f Gryf
m/f Jan
niadecki
m/f Wolin
m/f Kopernik
m/f Waw el
m/f
Pomerania
Rys. 2. Wiek promów zachodniopomorskich przewoników pywajcych na liniach
winoujcie – Skandynawia w 2009 r.
ródo: opracowanie wasne na podstawie danych Unity Line Sp. z o. o.
Relatywnie do innych przewoników promowych na Batyku, zachodniopomorskie
przedsibiorstwa promowe dysponuj starymi jednostkami. Najmodsze dwa promy,
m/f Polonia i m/f Skania, zostay zbudowane w 1995 r. Graniczny wiek ekonomiczny tego
typu statków, budowanych w stoczniach skandynawskich, wynosi okoo 38 lat.
W najbliszych dziesiciu latach musz zosta wycofane z eksploatacji trzy promy:
m/f Kopernik, m/f Pomerania, i m/f Wawel. Oznacza to zmniejszenie rocznej oferty
przewozowej o okoo 1,4 mln miejsc pasaerskich i okoo 1,98 mln metrów linii
adunkowych. W wariancie pesymistycznym prognoza ta moe oznacza take likwidacj
linii ze winoujcia do Kopenhagi i Ronne oraz wejcie na ten obszar rynku silnych
kapitaowo przewoników skandynawskich.
3. STAN I UWARUNKOWANIA ROZWOJU BAZY
PROMÓW MORSKICH W WINOUJCIU
Baza Promów Morskich w winoujciu (BPM) pooona w czci portowej
winoujcia, wzdu ujcia rzeki winy do Morza Batyckiego jest istotnym wzem
komunikacyjnym transportu rodkowoeuropejskiego, czcym Skandynawi ze rodkow
i poudniow Europ. Wacicielem (BPM) jest Zarzd Morskich Portów w Szczecinie
i winoujciu SA. BPM, zarzdzana przez Terminal Portowy w winoujciu Sp. z o.o.,
jest najwiksz z czterech polskich baz promowych.
Baza Promów Morskich w winoujciu zapewnia 24-godzinn obsug portow,
wiadczc nastpujce usugi:
12
Czesawa Christowa
1) obsug promów morskich, statków ro-ro2 i statków wycieczkowych,
2) obsug ruchu pasaerskiego,
3) przeadunki ro-ro samochodów osobowych, samochodów ciarowych, naczep
drogowych, przeadunki ro-ro wagonów kolejowych,
4) skadowanie i magazynowanie towarów oraz pojazdów drogowych w imporcie
i eksporcie,
5) odprawy graniczno-celne i spedycyjne,
6) usugi hotelowe i gastronomiczne,
7) usugi pocztowe.
BPM posiada poczenia ze Szczecinem i reszt kraju oraz z Berlinem poprzez
poczenia drogowe i wodne przez rzek Odr oraz kanay ródldowe. Poczenia
te jednak od kilkudziesiciu lat nie byy gruntownie zmodernizowane. Fakt ten stanowi
o relatywnie niskiej pozycji konkurencyjnej portu w winoujciu w porównaniu
do konkurujcych ze Szczecinem i winoujciem portów w Rostoku, Lubece
i Travemunde. Baza Promów Morskich w winoujciu oferuje szeroki potencja
przeadunkowy, który przedstawiono w tablicy 3.
Tablica 3
Dzienny i roczny potencja przeadunkowy Bazy Promów Morskich w winoujciu
(stan w 2009 r.)
Lp.
Rodzaj adunku
Potencja dzienny
1
Pasaerowie
2
Samochody i autobusy
3 000
0,5 – 0,8 miliona
3
Samochody ciarowe
3 000
0,5 – 0,8 miliona
4
Wagony kolejowe
5
Inne adunki [t]
10 000
Potencja roczny
500
35 000
2 – 3 miliony
100 000
9 000 000
ródo: [17], luty 2010 r.
Baza Promów Morskich w winoujciu obsuguje przeadunki gównie dwóch polskich
operatorów promowych, których siedziba spóek znajduje si w regionie
zachodniopomorskim, tj. Unity Line Sp. z o.o. i P
B SA. Z BPM obsugiwane
s nastpujce poczenia:
1) winoujcie – Kopenhaga,
2) winoujcie – Trelleborg,
3) winoujcie – Ystad,
4) winoujcie – Ronne.
Na uwag zasuguje fakt, i intensywno wykorzystania Bazy Promów Morskich
w winoujciu przez zachodniopomorskie przedsibiorstwa promowe nie przekracza
nawet 50% dla adnego rodzaju adunków. Najnisze wykorzystanie potencjau
przeadunkowego Bazy przez lokalnych operatorów promowych wystpuje w obsudze
pasaerów, najwysze w obsudze przeadunków samochodów ciarowych. W tablicy 4
2
Typ statku towarowego lub pasaersko-towarowego przystosowanego do przewozu adunków tocznych:
samochodów osobowych, ciarówek lub wagonów kolejowych (ang. roll on/roll off)
przedstawiono intensywno wykorzystania potencjau przeadunkowego
w winoujciu przez zachodniopomorskich operatorów promowych.
13
Bazy
Tablica 4
Roczny potencja przeadunkowy Bazy Promów Morskich w winoujciu i intensywno jego
wykorzystania przez zachodniopomorskie przedsibiorstwa promowe w 2008 r.
1
Pasaerowie
2 – 3 miliony
Przeadunki
w Bazie
U.L. Sp. z o.o.
i P
B SA
w 2008 r.
387 845
2
Samochody i autobusy
0,5 – 0,8 miliona
145 844
29 – 18
3
Samochody ciarowe
0,5 – 0,8 miliona
204 106
41 – 26
4
Wagony kolejowe
100 000
5
Inne adunki [t]
9 000 000
Lp.
Rodzaj adunku
Roczny potencja
przeadunkowy
Bazy
21 954
0
Intensywno
wykorzystania
[%]
19 – 13
22
0
ródo: opracowanie wasne na podstawie danych Unity Line Sp. z o.o.
W tablicy 5 przedstawiono wielko przeadunków w Bazie Promów Morskich
w winoujciu w latach 2004 – 2008 oraz udzia procentowy adunków przewoonych
przez Unity Line Sp. z o.o. i P
B SA.
W strategii rozwoju Bazy Promów Morskich w winoujciu na lata 2010 – 2012
kluczowym projektem jest budowa stanowiska promowego nr 1 o dugoci okoo
246 metrów oraz budowa galerii pasaerskiej. Inne planowane dziaania rozwojowe BPM
bd zmierzay do:
1) obsugi adunków ponadgabarytowych, przewoonych na pokadach promów
morskich,
2) obsugi portowej statków typu samochodowce,
3) formowania i rozformowywania adunków drobnicowych z wykorzystaniem
istniejcego magazynu celnego oraz technologii,
4) obsugi przewozów kombinowanych.
W planach rozwojowych bazy przewiduje si take biece projekty modernizacyjne.
Zarzd Bazy Promów Morskich w winoujciu prognozuje dynamiczny wzrost
przeadunków do 2015 r. W segmencie przeadunków drobnicy planuje si wzrost o 52%,
w przeadunkach samochodów ciarowych wzrost o 57% oraz w ruchu pasaerskim
wzrost o 21%. Tylko w przeadunkach autokarów zakadany jest spadek przeadunków
tych pojazdów, z liczby okoo 2 000 w 2009 r. do 568 w 2015 r. [17] Rysunki 3 – 8
ilustruj planowane przeadunki w Bazie Promów Morskich w winoujciu do 2015 r.
14
Czesawa Christowa
Tablica 5
Przeadunki w Bazie Promów Morskich w winoujciu oraz procentowy udzia
zachodniopomorskich przewoników promowych w latach 2004 – 2008
Lp.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
adunek
Udzia przewoników
2004
2005
2006
2007
2008
promowych
Pasaerowie
606 705
693 519
767 015
797 438
742 589
Udzia przewoników
59,9
60,8
58,9
57,3
55,9
promowych [%]
Samochody osobowe
97 828
126 547
149 885
167 373
166 585
Udzia przewoników
83,8
85,3
85,8
84,9
86,6
promowych [%]
Autokary
2 750
3 006
2 890
2 630
2 043
Udzia przewoników
85,9
86,7
83,7
82,2
77,0
promowych [%]
Samochody ciarowe
131 847
154 392
182 882
203 307
207 304
Udzia przewoników
93,8
96,6
97,0
97,9
98,5
promowych [%]
Wagony kolejowe
16 720
16 872
20 955
23 337
21 946
Udzia przewoników
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
promowych [%]
ródo: opracowanie wasne na podstawie danych Unity Line Sp. z o.o. oraz danych BPM [17]
6 000 000
5 000 000
4 322 000
3 783 000
4 000 000
4 583 000
4 826 000
5 061 000
4 052 000
3 319 650
[ tony ] 3 000 000
2 000 000
1 000 000
0
2009r.
2010r.
2011r.
2012r.
2013r.
2014r.
Rys. 3. Prognoza przeadunków drobnicy w BPM do 2015 r.
ródo: [17]
2015r.
1 000 000
900 000
800 000
700 000
600 000
500 000
400 000
764 867
806 000
2009r.
2010r.
852 000
835 000
880 000
904 000
925 000
2013r.
2014r.
2015r.
300 000
200 000
100 000
0
2011r.
2012r.
Rys. 4. Prognoza ruchu pasaerskiego w BPM do 2015 r.
ródo: [17]
300 000
250 000
200 000
150 000
100 000
178 246
200 900
215 700
229 100
244 800
260 000
272 200
50 000
0
2009r.
2010r.
2011r.
2012r.
2013r.
2014r.
2015r.
Rys. 5. Prognoza przeadunków samochodów osobowych w BPM do 2015 r.
ródo: [17]
15
16
Czesawa Christowa
350 000
314 000
297 800
283 600
300 000
266 800
236 900
250 000
251 600
200 048
200 000
150 000
100 000
50 000
0
2009r.
2010r.
2011r.
2012r.
2013r.
2014r.
2015r.
Rys. 6. Prognoza przeadunków samochodów ciarowych w BPM do 2015 r.
ródo: [17]
25 000
21 610
22 260
22 780
23 390
24 570
24 040
20 000
16 778
15 000
10 000
5 000
0
2009r.
2010r.
2011r.
2012r.
2013r.
2014r.
2015r.
Rys. 7. Prognoza przeadunków wagonów w BPM do 2015 r.
ródo: [17]
17
2 500
2 002
2 000
1 704
1 461
1 500
1 264
1 020
1 000
794
568
500
0
2009r.
2010r.
2011r.
2012r.
2013r.
2014r.
2015r.
Rys. 8. Prognoza przeadunków autobusów w BPM do 2015 r.
ródo: [17]
Prognozy zakadaj dynamiczny rozwój przeadunków w Bazie Promów Morskich
w winoujciu do 2015 r. Jednak dane zawarte w tablicy 3 wskazuj, i potencja
przeadunkowy BPM nie jest w peni wykorzystywany przez przewoników promowych.
Kluczowym powodem niskiej intensywnoci jego wykorzystania jest brak
zmodernizowanych pocze drogowych, kolejowych i wodnych oraz brak autostrad, dróg
ekspresowych oraz zmodernizowanych linii kolejowych czcych region
zachodniopomorski z poudniow i wschodni czci kraju i Europy. Pomimo
wieloletnich zaniedba w rozbudowie sieci komunikacyjnych Polski zachodniej BPM
przygotowana jest pod wzgldem infrastruktury i suprastruktury na:
1) utworzenie nowych linii promowych w kierunku Wschód – Zachód,
2) rozwój ruchu promowego w kierunku Pónoc – Poudnie,
3) wiadczenie usug portowych i logistycznych w transporcie intermodalnym,
4) przeadunek rónorodnych adunków,
5) podnoszenie jakoci usug towarzyszcych w transporcie.
Kluczowym warunkiem rozwoju Bazy Promów Morskich w winoujciu jest
rozbudowa sieci komunikacyjnej czcej winoujcie z poudniem i wschodem Polski
oraz Europy a take dynamiczny rozwój gospodarczy regionu zachodniopomorskiego
i regionów ssiednich.
18
Czesawa Christowa
4. PRZEWOZY PROMAMI NA BATYKU OSÓB,
ADUNKÓW I RODKÓW TRANSPORTU
W LATACH 2000 – 2008
Dane statystyczne, odzwierciedlone w tablicach 6 – 10 obrazuj trendy przewozowe
zachodniopomorskich przewoników promowych na Batyku w latach 2000 – 2008
w podziale na rodzaje adunków. Wielko przewozów zachodniopomorskich
przedsibiorstw promowych warunkowana jest wieloma czynnikami, do których nale:
1) infrastruktura drogowa, kolejowa i eglugowa, czca region zachodniopomorski
z pozostaymi regionami Polski i Europy,
2) intensywno gospodarczego rozwoju regionu zachodniopomorskiego i regionów
ssiadujcych,
3) intensywno ekonomicznej konkurencyjnoci polskich przewoników promowych
z innymi przewonikami basenu Morza Batyckiego w zakresie rachunku kosztów,
4) sia kapitaowa polskich przedsibiorców eglugowych,
5) zakres wsparcia w obszarze pomocy publicznej dla armatorów polskich, odpowiadajcy
wsparciu rzdów w Unii Europejskiej, zgodny z Wytycznymi Komisji Europejskiej
zawartymi w Komunikacie C(2004)43 – Wytyczne Wspólnoty w sprawie pomocy
pastwa dla transportu morskiego.
W latach 2000 – 2008 polscy przewonicy promowi w relacji pomidzy portem
w winoujciu a krajami skandynawskimi przewieli 1 297,7 tys. samochodów
ciarowych, z czego 82% Unity Line Sp. z o.o. i 18% PB SA. W badanym okresie trend
wzrostowy przewozów tego adunku wykazuje wyran progresj.
Tablica 6
Samochody ciarowe przewiezione przez zachodniopomorskich przewoników promowych
w relacji porty skandynawskie – Baza Promów Morskich w winoujciu
w latach 2000 – 2008
Lp.
Lata
PB SA
1
2000
86 157
11 658
2
2001
90 798
8 739
3
2002
90 091
16 896
4
2003
95 804
7 454
5
2004
98 938
24 751
6
2005
121 663
27 433
7
2006
143 824
33 627
8
2007
162 228
36 874
9
2008
176 388
27 718
19
Tablica 7
Samochody osobowe przewiezione przez zachodniopomorskich przewoników promowych
w relacji porty skandynawskie – Baza Promów Morskich
w winoujciu w latach 2000 – 2008
Lp.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Lata
P
B SA
2000
47 330
39 239
2001
46 903
25 808
2002
39 200
21 596
2003
42 837
20 529
2004
51 461
30 498
2005
57 443
50 544
2006
64 536
64 137
2007
72 182
69 843
2008
78 054
66 217
Tablica 8
Autobusy przewiezione przez zachodniopomorskich przewoników promowych w relacji
porty skandynawskie – Baza Promów Morskich w winoujciu w latach 2000 – 2008
Lp.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Lata
P
B SA
2000
1 398
815
2001
1 645
824
2002
1 414
753
2003
1 616
752
2004
1 616
746
2005
1 748
858
2006
1 705
713
2007
1 569
593
2008
1 124
449
Tablica 9
Pasaerowie przewiezieni przez zachodniopomorskich przewoników promowych w relacji
porty skandynawskie – Baza Promów Morskich w winoujciu w latach 2000 – 2008
Lp.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Lata
P
B SA
2000
220 106
172 926
2001
229 579
109 840
2002
198 898
100 224
2003
210 510
97 324
2004
237 634
125 775
2005
250 071
171 675
2006
256 904
194 544
2007
261 360
195 322
2008
241 609
173 236
20
Czesawa Christowa
Tablica 10
Liczba wagonów przewiezionych na promach zarzdzanych
przez Unity Line Sp. z o.o. w relacji porty skandynawskie – Baza Promów Morskich
w winoujciu w latach 2000 – 2008
Lp.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Lata
2000
18 806
2001
17 713
2002
15 332
2003
14 986
2004
16 723
2005
16 876
2006
20 956
2007
23 477
2008
21 954
Statystyka przewozów promowych regionu zachodniopomorskiego wskazuje na trendy
wzrostowe. Jednake udzia polskich zachodniopomorskich przewoników promowych
Unity Line Sp. z o.o. oraz P
B SA w przewozach na Batyku jest znikomy. W przewozach
pasaerów, autobusów, i samochodów osobowych nie siga 1% przewozów ogóem
na Batyku w 2008 r. W segmencie „trailers” – samochody ciarowe, przyczepy i wagony
wskanik ten przekracza 2%. Udzia zachodniopomorskich przewoników promowych
nie jest znaczcy, jednak wykazuje trendy wzrostowe.
5. UWARUNKOWANIA I STRATEGIA ROZWOJU
PRZEWOZÓW PROMOWYCH NA BATYKU DO 2025 R.
Wanym czynnikiem rozwoju eglugi promowej na Batyku jest skoordynowanie
rozwoju infrastruktury czcej porty z bliszym i dalszym otoczeniem gospodarczym,
w obszarze dziaa inwestycyjnych zarzdów portów na terenach portowych z dziaaniami
Rzdu RP zmierzajcymi do rozwoju sieci dróg, linii kolejowych oraz korytarzy eglugi
ródldowej. Wanym impulsem dla rozwoju przewozów promowych jest take budowa
infrastruktury turystycznej nadmorskich regionów Polski.
Na podstawie analizy danych mona stwierdzi, e: [2]
1) wystpuje relatywnie niska aktywno gospodarcza i turystyczna pomidzy regionem
zachodniopomorskim Polski a Skandynawi, w porównaniu z intensywnoci
wymiany gospodarczej i turystycznej pomidzy innymi regionami nadbatyckimi,
2) region zachodniopomorski i regiony czce zachodni Polsk z rodkow Europ nie
maj przewagi konkurencyjnej w odniesieniu do pozycji konkurencyjnej
nadbatyckich regionów Niemiec w obszarze ldowej i wodnej infrastruktury
transportowej,
21
3) dynamika wzrostu oferty przewozowej zachodniopomorskich przewoników
promowych, niezalenie od ich potencjau kapitaowego, moe zosta spowolniona
poprzez brak dynamicznego rozwoju infrastruktury transportowej,
4) dynamika wymiany towarów pomidzy poudniow Skandynawi a rodkow Europ,
przewoonych na samochodach ciarowych i w wagonach kolejowych oraz jej
wyznaczony trend do 2025 r. powinny determinowa:
a) strategi rozwoju infrastruktury transportowej czcej porty w Szczecinie
i winoujciu z rodkow Europ,
b) strategi inwestycyjn zachodniopomorskich przewoników promowych i Bazy
Promów Morskich w winoujciu, skorelowan z rzdowymi planami rozwoju
infrastruktury komunikacyjnej w Polsce.
Do kluczowych czynników przewagi konkurencyjnej przewoników promowych na
Batyku naley zaliczy:
1) jako serwisu promowego i rozpoznawalno marki przedsibiorcy eglugowego,
2) utrzymanie wysokich standardów bezpieczestwa eglugi,
3) jako i terminowo obsugi w bazach promowych,
4) infrastruktura portowa i okooportowa,
5) infrastruktura komunikacyjna czca porty z bliszym i dalszym otoczeniem regionu,
6) konkurencyjne ceny za przewozy promowe,
7) stopie aktywnoci gospodarczej i atrakcyjnoci turystycznej regionów poczonych
liniami promowymi.
Pozycj konkurencyjn zachodniopomorskich przewoników promowych, w obszarze
wyznaczajcych j czynników zalenych od przewoników, naley oceni pozytywnie,
jednak denie do przewagi konkurencyjnej zachodniopomorskich przewoników
promowych istotnie ogranicza infrastruktura transportowa regionu.
6. WNIOSKI
1.
2.
3.
4.
5.
Morze stanowi si napdow Europy.
Obszary morskie oraz wybrzea maj zasadnicze znaczenie dla dobrobytu Europy.
W wielu pastwach czonkowskich UE wzrost w gospodarce morskiej przewysza
ogólny wzrost gospodarczy, zwaszcza w regionach aktywnych w dziedzinie logistyki
morskiej. Przemys morski, usugi morskie oraz obszary nadbrzene s ródem 40%
PKB UE.
Handel midzynarodowy drog morsk stanowi ponad 75% ogólnych obrotów handlu
wiatowego [11]. Umidzynarodowienie i globalizacja gospodarki s gównymi
czynnikami dynamicznego rozwoju przewozów morskich.
cznie statki przewo okoo 90% towarów w handlu midzy UE a reszt wiata.
Towary te maj zasadnicze znaczenie dla gospodarki europejskiej i wiatowej.
Transport morski odgrywa dominujc rol w obsudze wymiany towarowej pastw
lecych w Regionie Morza Batyckiego. W wymianie towarowej Polski ze Szwecj,
Dani, Finlandi i Norwegi udzia transportu morskiego wynosi ponad 90%.
22
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
Czesawa Christowa
W polityce transportowej UE (Biae Ksigi 2001, 2011) zaoono promowanie oraz
priorytetowe traktowanie transportu morskiego i eglugi ródldowej jako alternatywy
likwidacji zatorów oraz odcienia infrastruktury drogowej i kolejowej [4]. (Plan
utworzenia jednolitego europejskiego obszaru transportu – denie do osignicia
konkurencyjnego i zasobooszczdnego systemu transportu – Biaa Ksiga 2011)
Przedsibiorstwa promowe uczestniczce w rynku przewozów promowych na Batyku
posiadaj okoo 20% floty promowej pywajcej na caym wiecie.
W 2008 r. na Batyku odnotowano okoo 4 mln rejsów promami, co stanowio okoo
58% wiatowych podróy promowych ogóem.
Najwikszy udzia przewozów batyckich w przewozach wiatowych odnotowany
zosta w transporcie autobusów (42,2%). W globalnych przewozach samochodów udzia
ten wyniós okoo 33%, w przewozach samochodów ciarowych 25%,
a w przewozach pasaerów 11%.
Najwiksze natenie ruchu promowego na Batyku w 2009 r. odnotowano na liniach
czcych Finlandi ze Szwecj (34 promy), Finlandi z Niemcami (26 promów) oraz
Niemcy ze Szwecj (24 promy).
Rozwijajcy si rynek Europy rodkowo-Wschodniej stanowi wyrany impuls
do dalszego rozwoju wymiany handlowej w regionie.
Od 1990 r. przewozy promowe na liniach Polska – Szwecja oraz Wschód – Finlandia
charakteryzuj si du dynamik wzrostu, znacznie wiksz od dynamiki przewozów
na liniach czcych Szwecj i Finlandi. Tendencja ta utrzyma si do 2025 r.
Na liniach promowych winoujcie – Skandynawia, w ostatnich dziesiciu latach,
nastpi dynamiczny wzrost przewozów, w szczególnoci samochodów ciarowych,
których przewozy wzrosy o 100%. Tendencja wzrostowa obserwowana jest take
w przewozach samochodów osobowych (wzrost o 67%) oraz wagonów kolejowych
(wzrost o 17%).
W ostatnich dziesiciu latach obserwuje si brak wyranej progresji wzrostu przewozów
pasaerów. W tym segmencie przewozów przewonicy zachodniopomorscy zanotowali
wzrost tylko o 5%. Oferta przewozowa zachodniopomorskich przedsibiorstw
promowych wynosia w 2009 r. okoo 3,7 mln miejsc we wszystkich rejsach,
a jej wykorzystanie stanowio niewiele ponad 11%.
Polska ze Skandynawi poczona jest omioma liniami do Szwecji, Danii i Finlandii.
Prognoza wzrostu przewozów we wschodniej czci basenu Morza Batyckiego
do i z rozwijajcych si krajów wschodniej Europy, czonkami Unii Europejskiej,
bdzie gównym czynnikiem inwestycyjnym uwzgldnianym przez przewoników
promowych oraz porty batyckie.
Dziaalno przedsibiorstw promowych regionu zachodniopomorskiego bdzie
skoncentrowana na przewozach samochodów ciarowych i wagonów. Ten segment
adunkowy bdzie wyznacza ich strategie inwestycyjne.
Instrumentem wymiany handlowej w basenie Morza Batyckiego jest transport morski.
Ta ga transportu jest poddana bardzo silnej konkurencji na Batyku, gównie
ze strony skandynawskich przewoników promowych, takich jak Tallink, Stena Line,
DFDS Seaways i Color Line.
Ogniwem transportowym czcym region zachodniopomorski Polski z krajami
skandynawskimi s morskie porty handlowe w Szczecinie i winoujciu. Promy
towarowo-pasaerskie s obsugiwane przez Baz Promów Morskich w winoujciu
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
23
przygotowan infrastrukturalnie, technologicznie i logistycznie do obsugi osób
i towarów.
Zachodniopomorscy przewonicy promowi s kluczowymi klientami Bazy Promów
Morskich w winoujciu, których przeadunki, z wyjtkiem pasaerów, stanowi
ponad 80% obrotu przeadunkowego Bazy.
Potencja przeadunkowy BPM wykorzystywany jest, w zalenoci od rodzaju
adunków, w redniej intensywnoci okoo 25%. Oznacza to, e w przyszoci nie
bdzie stanowia wskiego garda w morskich acuchach transportowych
z poudniowej i rodkowej Europy, Skandynawii i wschodniej Europy.
Morskie poczenia promowe z regionu zachodniopomorskiego Polski obsugiwane
s przez dwóch przewoników promowych: Unity Line Sp. z o.o. i Polsk eglug
Batyck S.A., na czterech liniach do Ystad, Trelleborga, Kopenhagi i Ronne,
z wykorzystaniem dziewiciu jednostek promowych przeznaczonych do przewozu
pasaerów, samochodów osobowych, autobusów, samochodów ciarowych
i wagonów kolejowych.
Liderem przewozów i potencjau adunkowego na tych liniach jest Unity Line
Sp. z o.o., podmiot nalecy w 100% do grupy kapitaowej najwikszego polskiego
armatora pastwowego Polska egluga Morska.
Kluczowym kierunkiem pieninych strumieni inwestycyjnych, wspierajcych
eglug promow w zachodniej Polsce, jest rozwój infrastruktury portów w Szczecinie
i winoujciu, budowa i modernizacja wzów transportowych – drogowych,
kolejowych i wodnych, czcych port w winoujciu z bliszym i dalszym
otoczeniem oraz utworzenie zielonego rodkowoeuropejskiego Korytarza
Transportowego Pónoc- Poudnie (CETC ROUTE 65).
Brak lub opónienia realizacji tych dziaa, majcych charakter makrogospodarczy,
spowoduje, e beneficjentami prognozowanych wzrostów przewozów promowych na
liniach Polska – Skandynawia nie bd polscy zachodniopomorscy przewonicy
promowi, lecz przewonicy o silniejszej pozycji konkurencyjnej, uwarunkowanej
rozwojem infrastruktury otoczenia, w którym prowadz dziaalno eglugow.
Aby utrzyma i rozwija transport morski na Batyku konieczna jest realizacja
inwestycji tonaowych, które wzmocni konkurencyjno polskich przewoników
promowych.
Bibliografia
1. Christowa Cz., Wgrzyn-Grzekowiak A.: Analiza przewozów promowych w Basenie Morza
Batyckiego ze szczególnym uwzgldnieniem autostrady morskiej winoujcie – Ystad jako elementu
rodkowoeuropejskiego Korytarza Transportowego Pónoc – Poudnie CETC ROUTE 65, Rozdzia
w: System transportowy regionu zachodniopomorskiego. Ocena stanu, monografia pod redakcj naukow
Czesawy Christowej, Wydawnictwo Naukowe Akademii Morskiej w Szczecinie, Szczecin 2010.
2. Christowa Cz., Wgrzyn-Grzekowiak A.: Analiza i prognoza rynku przewozów promowych na Batyku
ze szczególnym uwzgldnieniem zachodniopomorskich przewoników promowych. Rozdzia w: System
transportowy regionu zachodniopomorskiego. Ocena stanu, monografia pod redakcj naukow Czesawy
Christowej, Wydawnictwo Naukowe Akademii Morskiej w Szczecinie, Szczecin 2010.
3. Cruise&Ferry Info, December 2009, No 12.
4. Grzywacz W., Wojewódzka-Król K., Rydzkowski W., Polityka transportowa. Wyd. Uniwersytetu
Gdaskiego, Gdask 2005.
24
Czesawa Christowa
5. ShipPax Statistics & Outlook 06, Sweden.
6. ShipPax Market 07 Statistics, Sweden.
9. Strategia rozwoju portów morskich do 2015 roku, Ministerstwo Infrastruktury.
10. ShipPax Information Sweden, Market 09 Statistics.
11. Transport, Praca zbiorowa pod redakcj W. Rydzkowskiego i K. Wojewódzkiej-Król, PWN,
Warszawa 2009.
12. Waszczenko P., Wojdalski P.: Uwarunkowania rozwoju eglugi promowej na Batyku. Materiay
konferencyjne: Czynniki wzrostu i bariery rozwoju transportu morskiego w Polsce, pod redakcj
naukow prof. dr hab. Czesawy Christowej, Szczecin 15 – 16 listopada 2005.
13. www.dfds.com/english/aboutdfds/about
14. www.en.wikipedia.org/Wiki/Stena_Line
15. www.finnlines.fi
16. www.scandlines.com
17. www.sft.pl/pl
18. egluga morska i porty morskie w 2009 roku, Urzd Statystyczny w Szczecinie, Szczecin 2010
(www.stat.gov.pl)
ANALYSIS AND DETERMINANTS OF DEVELOPMENT
OF FERRY TRADE IN THE BALTIC SEA
WITH A FOCUS ON
THE SEA MOTORWAY LINKING WINOUJCIE AND YSTAD
Summary: In publication author discuss the results of an analysis of ferry trade in the Baltic Sea, with
a focus on the sea motorway linking winoujcie and Ystad, considered as an element of the Central
European Transport Corridor CETC ROUTE 65. Companies competing on the Baltic ferry market are
described. Besides, the transport capacity and characteristics of sea-going ferries and the infrastructure of the
Sea Ferry Terminal are presented. From an analysis of statistical data the relevant figures were estimated
in respect of the carriage of passengers, cargo and vehicles and development trends were defined.
Keywords: marine transport, ferry trade, Sea Ferry Terminal, Baltic ferry market, development trends, the
sea motorway linking winoujcie and Ystad

Analiza i determinanty rozwoju przewozów promowych w basenie

Transkrypt

Podobne dokumenty

TRENING I ROZRYWKA

Regulamin odbywania praktyki na promach firmy UNITY – LINE.

Polski (Polish) Unity Hospice postępuje zgodnie z obowiązującymi